Uniwersyteckie Poradnie Prawne

Podsumowanie działalnościod października 2005 do stycznia 2006

Poradnie w Polsce

Białystok - Uniwersytet w Białymstoku

Białystok - Wyższa Szkoła Administracji Publicznej

im. Stanisława Staszica

Gdańsk - Uniwersytet Gdański

Katowice - Uniwersytet Śląski

Kraków - Uniwersytet Jagielloński, Wydział Prawa

(Uniwersytecka Poradnia Prawna)

Kraków - Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum

(Studencka Poradnia Prawna Prawa Medycznego)

Lublin - Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Lublin - Uniwersytet Marii Skłodowskiej-Curie

Łódź - Uniwersytet Łódzki

Olsztyn - Akademickie Stowarzyszenie Propagatorów

Prawa i Edukacji Europejskiej „Wspólna Europa”

Olsztyn - Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

Opole - Uniwersytet Opolski

Poznań - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

Rzeszów - Uniwersytet Rzeszowski

Słubice - Collegium Polonicum

Szczecin - Uniwersytet Szczeciński

Toruń - Uniwersytet Mikołaja Kopernika

Warszawa - Fundacja Academia Iuris

Warszawa - Uniwersytet Warszawski

Warszawa - Wyższa Szkoła Handlu i Prawa

im. Ryszarda Łazarskiego

Warszawa - Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości

i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego

Warszawa - Wyższa Szkoła Zarządzania i Prawa

Wrocław - Uniwersytet Wrocławski

Białystok

Warszawa

Lublin

RzeszówKraków

Katowice

Opole

Wrocław

Łódź

Poznań

Toruń

Gdańsk

Szczecin

Słubice

Olsztyn

Poradnie spełniające standardy

1. Studencka Poradnia Prawna w Białymstoku (UwB)2. Studencka Uniwersytecka Poradnia Prawna w Gdańsku3. Studencka Poradnia Prawna w Katowicach4. Uniwersytecka Poradnia Prawna w Krakowie5. Uniwersytecka Poradnia Prawna w Lublinie (KUL)6. Uniwersytecka Studencka Poradnia Prawna w Lublinie (UMCS)7. Studencki Punkt Informacji Prawnej „Klinika Prawa” w Łodzi8. Studencka Uniwersytecka Poradnia Prawna w Poznaniu9. Koło Naukowe Studencka Poradnia Prawna w Słubicach10. „Centrum Edukacji Prawnej” - Studencka Poradnia Prawna

w Szczecinie11. Uniwersytecka Poradnia Prawna w Toruniu12. Fundacja Academia Iuris w Warszawie13. Klinika Prawna, Studencki Ośrodek Pomocy Prawnej w Warszawie (UW)14. Studencka Poradnia Prawna w Warszawie (WSPiZ im. L. Koźmińskiego)15. Uniwersytecka Poradnia Prawna we Wrocławiu

Semestr działalności poradni w liczbach

5229 – tyle spraw przyjęły poradnie w okresie od października 2005 do stycznia 2006;

najwięcej – 1232 spraw przyjęła Fundacja Academia Iuris w Warszawie;

najmniej – 14 Akademickie Stowarzyszenie Propagatorów Prawa i Edukacji Europejskiej „Wspólna Europa” w Olsztynie;

najczęściej – w 25 proc. przypadków (1334 spraw) klienci zgłaszali się do poradni o pomoc w sprawach z zakresu ogólnej problematyki prawa cywilnego;

w poradniach działało 1249 studentów i 143 pracowników dydaktycznych;

jeden opiekun miał pieczę przeciętnie nad 8 studentami; na jednego studenta przypada średnio 4 sprawy.

Ile spraw zostało przyjętych przez poradnie?

1232

464 463 457373 369

278 252166 166 142 122 122 100 81 80 69 67 67 54 50 42 14

Łącznie: 5229(3192 w semestrze październik 2004 - styczeń 2005)

Ilu studentów działa w poradniach?

225

110

82 82 77 7560 60 58

48 48 45 41 37 34 33 28 27 25 2512 10 7

Łącznie: 1249 (907 w semestrze październik 2004 - styczeń 2005)

Ilu pracowników naukowych działa w poradniach?

6

5

3 3 3

2 2

5555

666

77

889

1010

12

10 Łącznie: 142(122 w semestrze październik 2004 - styczeń 2005)

Rodzaje spraw rozpatrywanych przez poradnie

Karne (tymczasowo aresztowani, wykroczenia) Ogólne z zakresu prawa cywilnego (w tym prawa zobowiązań i rzeczowego); Rodzinne (rozwody, alimenty, ustalenie ojcostwa itp.); Spadkowe; Związane z pracą, ubezpieczeniami społecznymi i bezrobociem; Związane ze świadczeniami z pomocy społecznej; Dotyczące prawa i postępowania administracyjnego; Z zakresu prawa lokalowego i spółdzielczego (w tym: eksmisje, sprawy bezdomnych itp.); Z dziedziny prawa finansowego (podatki, zadłużenia, kredyty itp.); Związane z przemocą wobec kobiet; Z dziedziny praw uchodźców i cudzoziemców; Związane z prawami osób niepełnosprawnych; Dotyczące kontaktów ze służbą zdrowia (w tym błędy w sztuce itp.); Z zakresu pomocy organizacjom pozarządowym (NGO – szeroko rozumiana pomoc

ekspercka i poradnicza); Inne.

Podział spraw ze względu na rodzaje

163

14111233454978

162269

374

470587

729

913

1334

601590497

400

227 262208

14087

44 37 11 1460

Łącznie: 5229(3192 w semestrze październik 2004 - styczeń 2005)

Sprawy z zakresu ogólnej problematyki prawa cywilnego

Łącznie: 1334

Przykładowe sprawy:

• kwestie odszkodowawcze, w tym odpowiedzialność Skarbu Państwa;

• rola pełnomocnika w postępowaniu;

• zagadnienia sporządzania, treści, wykonania umów oraz praw i obowiązków stron;

• dochodzenie roszczeń z tytułu gwarancji, rękojmi i niezgodności towaru z umową;

• wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego;

• windykacje należności w postępowaniach cywilnoprawnych;

• odpowiedzialność organizatora imprezy turystycznej;

• postępowanie cywilne o ustalenie płci transseksualisty.

Sprawy karne

Łącznie: 913

Przykładowe sprawy:

• wzór zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa;

• ustanowienie obrońcy z urzędu;

• podstawy prawne do zastosowania tymczasowego aresztowania, okoliczności uzasadniające jego uchylenie, odszkodowania za bezprawne tymczasowe aresztowanie;

• apelacje i kasacje w postępowaniu karnym;

• dobrowolne poddanie się karze oraz mediacje w postępowaniu karnym;

• prawa i obowiązki świadka koronnego oraz świadka incognito;

• status pokrzywdzonego;

• wniosek o zmianę kwalifikacji prawnej czynu;

• zagadnienia prawa łaski;

• odszkodowanie za bezprawne aresztowanie w stanie wojennym i argumentacja przeciw przedawnieniu.

Sprawy rodzinne

Łącznie: 729

Przykładowe sprawy:

• rozwodowe i separacji (przede wszystkim pozwy w tym zakresie);

• ubezwłasnowolnienia;

• ustanowienie, ograniczenie i pozbawianie władzy rodzicielskiej;

• regulowanie widzenia z dziećmi;

• stosunki majątkowe między małżonkami;

• alimentacja dzieci oraz małżonków (ustalanie, podwyższanie, obniżanie, egzekucja komornicza);

• prawne konsekwencje przysposobienia;

• zniesienie współwłasności majątkowej;

• rodziny zastępcze.

Sprawy związane z pracą i bezrobociem

Łącznie: 587

Przykładowe sprawy:

• kwestie zawierania umów o pracę;

• ustalanie istnienia stosunku pracy;

• spory pomiędzy pracownikiem a pracodawcą (np. warunki rozwiązania umowy o pracę, przywrócenie do pracy, zakaz konkurencji w prawie pracy);

• świadczenia pracownicze (np. uprawnienia z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych, dochodzenie zaległego wynagrodzenia, premii, dodatków, nagród i odpraw);

• świadczenia z tytułu zatrudnienia za granicą;

• dokumentacja pracownicza (świadectwa pracy);

• mobbing;

• zwolnienia grupowe;

• praca w szczególnych warunkach i choroby zawodowe.

Sprawy spadkowe

Łącznie: 470Przykładowe sprawy:

• zasady dziedziczenia ustawowego (w szczególności kwestie zachowku) oraz testamentowego;

• unieważnienie testamentu;

• zakres majątku wchodzącego w skład masy spadkowej, odpowiedzialność za długi spadkowe;

• zabezpieczenie spadku;

• postępowania spadkowe (wnioski o stwierdzenie nabycia, dział spadku);

• spłaty pomiędzy spadkobiercami;

• polisy posagowe.

Sprawy z zakresu prawa lokalowego i spółdzielczego

Łącznie: 374

Przykładowe sprawy:

• eksmisje (podstawy, koszty, ochrona prawowitych mieszkańców);

• lokale socjalne i zastępcze (osoby uprawnione, koszty utrzymania, wykup);

• lokale komunalne;

• przekształcenia prawa lokatorskiego we własnościowe;

• prawa i obowiązki członków spółdzielni oraz TBS;

• waloryzacja i wycofanie wkładów mieszkaniowych;

• kaucja mieszkaniowa;

• wspólnoty mieszkaniowe (regulacje działania, podważanie uchwał organów wspólnot).

Sprawy z zakresu prawa i postępowania administracyjnego

Łącznie: 269

Przykładowe sprawy:

• warunki wydawania decyzji administracyjnych;

• skargi na bezczynność organów;

• skargi na decyzje w postępowaniu egzekucyjnym (m.in. na czynności komornicze);

• kwestie właściwości organów;

• ewidencja ludności i sprawy meldunkowe;

• zagadnienia administracyjno-prawne w zakresie np. wywłaszczeń nieruchomości, legalizacja samowoli budowlanych;

• egzekucja decyzji administracyjnych;

• prawa obywateli w zakresie planów zagospodarowania przestrzennego.

Sprawy związane z prawami uchodźców i cudzoziemców

Łącznie: 162

Przykładowe sprawy:

• legalizacja pobytu uchodźców (nadanie statusu uchodźcy, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony);

• nabywanie obywatelstwa polskiego;

• zagadnienie podwójnego obywatelstwa;

• kwestie deportacji cudzoziemców;

• kuratorzy małoletnich cudzoziemców;

• zawarcie związku małżeńskiego pomiędzy obywatelami polskimi a cudzoziemcami;

• łączenie rodzin (zgodnie z rozporządzeniem Dublin II);

• prawa cudzoziemców do opieki medycznej, pracy i prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce.

Sprawy finansowe

Łącznie: 78Przykładowe sprawy:

• sprawy podatkowe, w tym: obowiązki, uprawnienia do ulg, wyłączenia oraz odpowiedzialność za zaległości podatkowe;

• kwestia upadłości osób fizycznych;

• zwrot podatków zapłaconych za granicą;

• zagadnienia kredytowe (m.in. kredyty hipoteczne);

• sprawy bankowe (w tym karty płatnicze, usługi bankowe, bankowe tytuły egzekucyjne).

Sprawy związane ze służbą zdrowia

Łącznie: 49Przykładowe sprawy:

• odpowiedzialność lekarza za błąd w sztuce lekarskiej;

• odszkodowania z tytułu chorób nabytych w trakcie przebywania w szpitalu;

• kierowanie na przymusowe badania (odwykowe, psychiatryczne);

• dostęp pacjentów oraz ich rodzin do dokumentacji medycznej;

• refundacje leków;

• nieprawidłowości leczenia w zakładach opieki medycznej, w tym, w ZOZ znajdujących się w zakładach karnych.

Sprawy związane ze świadczeniami z pomocy społecznej

Łącznie: 45 Przykładowe sprawy:

• zasady przyznawania zasiłków z pomocy społecznej;

• nabywanie praw do rent socjalnych;

• odwołania od decyzji o odmowie przyznania zasiłków i rent;

• świadczenia dla osób samotnie wychowujących dzieci;

• uprawnienia osób umieszczonych w ośrodkach pomocy społecznej.

Sprawy związane z pomocą organizacjom pozarządowym (NGO)

Łącznie: 33 Przykładowe sprawy:

Pomoc stowarzyszeniom i organizacjom:

• Fundacja Świętego Mikołaja;

• Młodzi Aktywni dla Gospodarki;

• „Dobro Kultury”

• Grupa Inicjatywna do powołania gminy Grabówka (Podlasie);

• Walczące Matki Podlasia;

Ośrodki integracji osób niepełnosprawnych.

Pomoc innym organizacjom pozarządowym (w tym studenckim) w rozpoczęciu działalności (przygotowanie statutu, wniosków do KRS itp.).

Sprawy związane z przemocą wobec kobiet

Łącznie: 12 Przykładowe sprawy:

• znęcanie się przez członków rodziny;

• molestowanie w miejscu pracy;

• renty z tytułu odszkodowań za uszkodzenie ciała.

Sprawy związane z prawami osób niepełnosprawnych

Łącznie: 11 Przykładowe sprawy:

• zmiana stopnia niepełnosprawności;

• odwołanie od orzeczenia o stopniu niepełnosprawności;

• ulgi przysługujące osobom niepełnosprawnym;

• stypendia specjalne;

• sytuacja niepełnosprawnych w domach opieki społecznej.

Sprawy inne

Łącznie: 163

Przykładowe sprawy:

• skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz Komisji Praw Człowieka ONZ;

• skargi konstytucyjne;

• podstawy upadłości;

• prawo wodne;

• prawo autorskie;

• prawne aspekty sekcji zwłok w celu ustalenia ojcostwa;

• zagadnienia związane z zastosowaniem prawa obcego;

• uprawnienia w związku z dofinansowaniem z funduszy Unii Europejskiej.

Czas załatwiania spraw klientów poradni

Kilka wizyt (od 2 tygodni do 2

miesięcy)41%

Powyżej 2 miesięcy do

roku9%Rok i więcej

1%

Krótkie wyjaśnienie –

porada na bieżąco (1-2 wizyty, do 2

tygodni)49%

Źródła wiedzy o poradniach

Inne*18%

Znajomi23%

Rodzina11%

Ulotki informacyjne

11%Internet

5%

Radio4%

Telewizja3%

Gazety25%

Kobiety Mężczyźni

Inne*17%

Znajomi22%

Rodzina12%

Ulotki informacyjne

11%

Internet6%

Radio4%Telewizja

4%

Gazety24%

*) jako „inne” poradnie podały m.in.: sądy, urzędy, zakłady karne, instytucje pomocy społecznej, organizacje pozarządowe, parafie, byłych klientów

Czy klienci poradni korzystali wcześniej z profesjonalnej pomocy prawnej?

Kobiety Mężczyźni

Monitoring stosowania i jakości prawa oraz zjawisk korupcyjnych

W świetle doświadczeń poradni w Krakowie (SPPM) art. 23 ustawy o ZOZ jest nagminnie wykorzystywany przez ZOZ jako podstawa do wypisu ze szpitala chorych w stanach terminalnych. Jego literalna interpretacja może prowadzić do absurdalnej sytuacji, w której osoba niezdolna do samodzielnej egzystencji zostanie przetransportowana przez szpital na koszt gminy „pod drzwi” domu. W sytuacji, gdy rodziny domagają się dalszego leczenia albo pacjent czeka na miejsce w hospicjum lub innej placówce wyspecjalizowanej w opiece nad terminalnie chorymi – ZOZ domagają się zapłaty za pobyt w szpitalu, mimo, że osoby te są objęte ubezpieczeniem zdrowotnym, gwarantującym im prawo do świadczeń zdrowotnych.

Poradnia w Lublinie (KUL) zwróciła uwagę na praktykę Prezesa Urzędu Repatriacji i Cudzoziemców i jego argumentacje przy odmowie nadania statusu uchodźcy i udzielania jedynie zgody na pobyt tolerowany Czeczenom uciekającym z terenów objętych wojną. Prezes URiC uznaje że zeznania złożone bezpośrednio po opuszczeniu kraju pochodzenia są bardziej wiarygodne, niż składane w trakcie przesłuchania statusowego, które - w ocenie URiC - „mogą być efektem konsultacji i porad”.

Poradnia katowicka zwraca uwagę na lekceważący stosunek adwokatów i radców prawnych wobec swoich mocodawców oraz niski poziom zaangażowania, zwłaszcza dla klientów dla których przygotowują jedynie pisma procesowe. Najjaskrawszy obraz rysuje się w kontaktach klientów osadzonych w zakładach karnych oraz aresztach śledczych z ich pełnomocnikami z urzędu.

Czego najbardziej poradnia potrzebuje w najbliższym czasie, aby się rozwinąć?

Szkolenia (w szczególności dotyczących pracy z klientem oraz zwiększających umiejętności psychologiczne studentów) – 12

Sprzęt techniczny oraz elementy wyposażenia biura (komputer, ksero, faks, łącza internetowe) – 10

Zbiory ustaw, komentarzy oraz literatura prawnicza – 9

Środki finansowe służące: umożliwieniu studentom udziału oraz organizacji seminariów i konferencji, przygotowaniu kampanii informacyjnych, dofinansowaniu wynagrodzeń dla pracowników (w szczególności sekretariatów), a także zakupu ubezpieczenia oraz bieżącego utrzymania poradni – 9

Uzyskanie samodzielnego lokalu – 5

Wsparcie uczelni i środowiska (mające na celu zwiększenie kadry naukowej zatrudnionej w poradni a także zwiększenie akceptacji w środowisku) – 2

(poradnie udzielały po kilka odpowiedzi).

Dziękujemy za uwagę

Fundacja Uniwersyteckich Poradni Prawnych

ul. Szpitalna 5 lok. 5

00-031 Warszawa

tel.: (22) 828 91 28 w.143; fax: (22) 828 91 29

E-mail: zarzad@fupp.org.pl

Internet: www.fupp.org.pl