Pokrzywdzony w prawie karnym

Ćwiczenia

Status pokrzywdzonego w postępowaniu przygotowawczym (śledztwo lub

dochodzenie) W postępowaniu przygotowawczym

pokrzywdzony jest stroną, co oznacza m.in., że:

- Ma prawo inicjatywy dowodowej (art. 315 §1 k.p.k.) i w związku z tym może składać

wnioski o dokonanie odpowiednich czynności procesowych, w tym przede wszystkim wniosków dowodowych. W przypadku

złożenia takiego wniosku, posiada uprawnienie do udziału w zawnioskowanej czynności;

Może ustanawiać i korzystać z pomocy pełnomocnika (art. 87§1 k.p.k., art. 88

k.p.k., art. 316§1 k.p.k.), którym może być adwokat lub radca prawny;

Może brać udział w czynnościach postępowania przygotowawczego

(art. 316§1 k.p.k., art. 317§1 k.p.k.);

Może zaskarżać postanowienia, zarządzenia i czynności procesowe

(art. 306§1 i 3 k.p.k., art. 302§2 k.p.k., art. 466 k.p.k.);

W postępowaniu sądowym pokrzywdzony nie jest stroną procesową, chyba że występuje w następujących rolach:

1. oskarżyciela posiłkowego (art. 53-58 k.p.k.), w tym samoistnego oskarżyciela

posiłkowego (art. 55 k.p.k.);

2. oskarżyciela prywatnego (art. 59-61, art. 485-499 k.p.k.);

3. powoda cywilnego (art. 62-70 k.p.k.),

Oskarżyciel posiłkowy

W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego pokrzywdzony może działać jako strona w charakterze

oskarżyciela posiłkowego obok oskarżyciela publicznego lub zamiast

niego.

Jeżeli akt oskarżenia wniósł oskarżyciel publiczny, pokrzywdzony może aż do

czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej złożyć oświadczenie,

że będzie działał w charakterze oskarżyciela posiłkowego.

Odstąpienie oskarżyciela publicznego od oskarżenia nie pozbawia uprawnień

oskarżyciela posiłkowego.

W razie powtórnego wydania przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia lub o

umorzeniu postępowania w wypadku, o którym mowa w art. 330 § 2, pokrzywdzony może w

terminie miesiąca od doręczenia mu zawiadomienia o postanowieniu wnieść akt oskarżenia do sądu, dołączając po jednym odpisie dla każdego oskarżonego oraz dla

prokuratora. Przepis art. 488 § 2 stosuje się odpowiednio. Przepisów art. 339 § 3 pkt 4 i art.

397 nie stosuje się.

Akt oskarżenia wniesiony przez pokrzywdzonego powinien być sporządzony i podpisany przez

adwokata lub radcę prawnego, z zachowaniem warunków określonych w art. 332 i 333 § 1.

Inny pokrzywdzony tym samym czynem może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na

rozprawie głównej przyłączyć się do postępowania.

W sprawie wszczętej na podstawie aktu oskarżenia wniesionego przez oskarżyciela posiłkowego

może brać udział również prokurator.

.

Sąd może ograniczyć liczbę oskarżycieli posiłkowych

występujących w sprawie, jeżeli jest to konieczne dla zabezpieczenia

prawidłowego toku postępowania. Sąd orzeka, że oskarżyciel posiłkowy

nie może brać udziału w postępowaniu, gdy bierze w nim już

udział określona przez sąd liczba oskarżycieli.

Sąd orzeka także, iż oskarżyciel posiłkowy nie może brać udziału w

postępowaniu, jeżeli stwierdzi, że nie jest on osobą uprawnioną lub jego akt

oskarżenia albo oświadczenie o przystąpieniu do postępowania

zostało złożone po terminie.

W razie odstąpienia oskarżyciela posiłkowego od oskarżenia nie może on

ponownie przyłączyć się do postępowania.

O odstąpieniu oskarżyciela posiłkowego od oskarżenia w sprawie, w której

oskarżyciel publiczny nie bierze udziału, sąd zawiadamia prokuratora.

Nieprzystąpienie przez niego do oskarżenia w terminie 14 dni od

doręczenia zawiadomienia powoduje umorzenie postępowania.

. .

Śmierć oskarżyciela posiłkowego nie tamuje biegu postępowania; osoby

najbliższe mogą przystąpić do postępowania w charakterze

oskarżyciela posiłkowego w każdym stadium postępowania.

Oskarżyciel prywatnyPokrzywdzony może jako oskarżyciel prywatny wnosić i popierać oskarżenie o

przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego.

Inny pokrzywdzony tym samym czynem może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej przyłączyć się do toczącego się

postępowania.

W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego prokurator

wszczyna postępowanie albo wstępuje do postępowania już wszczętego, jeżeli

wymaga tego interes społeczny.

Postępowanie toczy się wówczas z urzędu, a pokrzywdzony, który przedtem wniósł oskarżenie prywatne, korzysta z praw

oskarżyciela posiłkowego.

Jeżeli prokurator, który wstąpił do postępowania, odstąpił potem od

oskarżenia, pokrzywdzony powraca w dalszym postępowaniu do praw oskarżyciela prywatnego.

Pokrzywdzony, który nie wniósł oskarżenia, może w terminie zawitym 14 dni od daty

powiadomienia go o odstąpieniu prokuratora od oskarżenia złożyć akt

oskarżenia lub oświadczenie, że podtrzymuje oskarżenie jako prywatne, a jeżeli takiego oświadczenia nie złoży, sąd

umarza postępowanie.

W razie śmierci oskarżyciela prywatnego postępowanie zawiesza się, a osoby najbliższe mogą wstąpić w prawa

zmarłego.

Jeżeli w terminie zawitym 3 miesięcy od dnia śmierci oskarżyciela prywatnego osoba

uprawniona nie wstąpi w prawa zmarłego, sąd umarza postępowanie.

Powód cywilny

Pokrzywdzony może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie

głównej wytoczyć przeciw oskarżonemu powództwo cywilne w celu dochodzenia

w postępowaniu karnym roszczeń majątkowych wynikających bezpośrednio

z popełnienia przestępstwa.

W razie śmierci powoda cywilnego osoby najbliższe mogą wstąpić w

prawa zmarłego i dochodzić przysługujących im roszczeń.

Niewstąpienie tych osób nie tamuje biegu postępowania; sąd wydając

orzeczenie kończące postępowanie pozostawia wówczas powództwo

cywilne bez rozpoznania.

Prokurator, wytacza powództwo cywilne na rzecz pokrzywdzonego, albo

popiera wytoczone przez pokrzywdzonego powództwo, jeżeli

wymaga tego interes społeczny.

Sąd przed rozpoczęciem przewodu sądowego odmawia przyjęcia powództwa

cywilnego, jeżeli:

1) powództwo cywilne jest z mocy przepisu szczególnego niedopuszczalne,

2) roszczenie nie ma bezpośredniego związku z zarzutem oskarżenia,

3) powództwo zostało wniesione przez osobę nieuprawnioną,

.

4) to samo roszczenie jest przedmiotem innego postępowania lub o roszczeniu tym

prawomocnie orzeczono,

5) po stronie pozwanych zachodzi współuczestnictwo konieczne z instytucją państwową, samorządową lub społeczną

albo z osobą, która nie występuje w charakterze oskarżonego,

6) złożono wniosek, o którym mowa w art. 46 § 1 Kodeksu karnego (wniosek o

naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem).

.

Powód cywilny może dowodzić istnienia tylko tych okoliczności, na których opiera

swoje roszczenie.

Jeżeli sąd odmówił przyjęcia powództwa cywilnego lub pozostawił je bez rozpoznania,

powód cywilny może dochodzić swego roszczenia w postępowaniu cywilnym.

Jeżeli w terminie zawitym 30 dni od daty odmowy przyjęcia lub pozostawienia powództwa

cywilnego bez rozpoznania powód cywilny wniesie o przekazanie pozwu sądowi właściwemu do rozpoznawania spraw

cywilnych, za dzień zgłoszenia roszczenia uważa się dzień wniesienia pozwu w

postępowaniu karnym.

W razie zawieszenia postępowania sąd na żądanie powoda cywilnego

przekazuje wytoczone powództwo sądowi właściwemu do

rozpoznawania spraw cywilnych.

Jeżeli powództwo cywilne zostało zgłoszone w toku postępowania przygotowawczego, organ prowadzący postępowanie załącza pozew do akt sprawy, a postanowienie co do przyjęcia powództwa wydaje sąd po

wpłynięciu sprawy z aktem oskarżenia; za dzień zgłoszenia roszczenia uważa się wówczas dzień zgłoszenia powództwa.

W razie umorzenia lub zawieszenia postępowania przygotowawczego

pokrzywdzony w terminie zawitym 30 dni od daty doręczenia postanowienia może

żądać przekazania sprawy sądowi właściwemu do rozpoznawania spraw

cywilnych. Jeżeli pokrzywdzony w terminie tym żądania nie zgłosi,

zabezpieczenie upada, a wniesiony poprzednio pozew nie wywołuje skutków

prawnych.

WIKTYMOLOGIA

Wiktymologia

OFIARA

Rolę ofiary w przestępstwie można rozpatrywaćw aspekcie wpływu na powzięcie zamiaru

przestępczego i realizację zamiaru przestępczego.

Ofiara przestępstwa to konkretny człowiek, który ponosi szkodę, doznaje uzasadnionej

krzywdy lub cierpienia w wyniku popełnionego przestępstwa.

Oprócz jednostki ludzkiej ofiarą jest także grupa lub instytucja pokrzywdzona lub

poszkodowana.

Ofiarą jest nie tylko jednostka ludzka czy instytucja, lecz również porządek moralny lub

prawny, zagrożony, poszkodowany lub zniszczony przez czyn karalny.

Wiktymizacja pierwotna

Jest to proces stawania się ofiarą w wyniku popełnionego przestępstwa. Jego konsekwencją jest wyrządzenie przez sprawcę szkody ofierze. W zależności od rodzaju przestępstwa może ona polegać na utracie lub uszkodzeniu własności, czy doznaniu krzywdy fizycznej (śmierć, uszkodzenie ciała), względnie psychicznej.

Wiktymizacja wtórna

Jednostka oprócz pokrzywdzenia przez sprawcę może doznać powtórnie szkód i

krzywd w wyniku reakcji społecznej na jej wiktymizację. Wtórnie pokrzywdzonym

można się stać wskutek reakcji najbliższego otoczenia w miejscu zamieszkania, pracy czy

nauki. Jest to związane z efektem stygmatyzującym do ofiary wskutek np.

społecznego potępienia.

Wiktymizacja w sensie statyczny – wiek, wcześniejsza karalność

Wiktymizacja w sensie dynamicznym – aspołeczne zachowanie

Dziękuję za uwagę