Post on 21-Mar-2017
Perspektywy rynku mocy w PolsceRaport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.1 marca 2017 roku
1. Streszczeniezarządcze 4
2. Zastrzeżenia 5
3. Wprowadzenie 6
4. Przyczynywdrażaniamechanizmówmocowychw Polsce 7
4.1.Problembrakującychprzychodów–missingmoney 7
4.2.Brakwystarczającychmocyw KSE–missingcapacity 9
5. Analizadoświadczeńz wdrożeniarynkumocyw innychkrajach 10
5.1. Działaniapodjęteprzezkrajeeuropejskie 10
5.2. Związekrynkumocyz rynkiemenergiii regulacyjnymi usługamisystemowymi 12
5.3. Kluczowezałożeniapolskiegoprojektuwdrożeniarynkumocy 14
5.4. Rynekmocyw WielkiejBrytanii 15
5.5. Różnicepomiędzypolskimprojektemrynkumocya rynkiem brytyjskim 22
6. Ryzykai strategienarynkumocy 23
6.1. Brakdostępnościmocyzakontraktowanejjednostkipodczas OkresuDostaw 24
6.2. Ryzyko związanezesposobemkontraktacji 26
6.3. Uzyskaniesatysfakcjonującejcenyzamknięciapodczasaukcji –strategieaukcyjne 27
7. Analizakosztówfunkcjonowaniarynkumocyw Polscena baziesymulacjipierwszejaukcjinarokdostaw2022 30
7.1. Podstawowezałożenia 30
7.2. Krzywazapotrzebowanianamoc 31
7.3. Stronapodażowanarynkumocy 34
7.4. Wynikianalizy 39
8. Analizaprawna 42
8.1. Wprowadzenierynkumocyw Polscea otoczenieregulacyjneUE 42
8.2. Ryzykazwiązanez uczestnictwemw rynkumocy 48
9. Źródławykorzystanew opracowaniu 52
Autorzy 53
Spistreści
3
Perspektywy rynku mocy w Polsce |RaportprzygotowanyprzezzespółekspertówDeloitteorazEnergoprojektKatowiceS.A.
1.Streszczeniezarządcze
Przyczyny wdrożenia rynku mocyDostępneanalizy1wskazująnaistotneryzykobrakubezpieczeństwamocywKSEwperspektywieśrednioidługoterminowej,acozatymidziepotrzebęmodyfikacjifunkcjonowaniaobecnegorynkuenergiielektrycznej.Sposobemredukcjitegoryzykajestwdrożeniemechanizmówmocowych,czylisystemu,wktórymwytwórcyenergiielektrycznejwynagradzanibędąnietylkozafizyczniewyprodukowanąenergięelektryczną,leczrównieżzagotowośćdojejwytworzenia.
Analiza doświadczeń z wdrożenia rynku mocy w innych krajachSkutecznośćrynkumocywPolscebędziezależałaodszczegółowychuregulowańorazzdolnościdokorektyewentualnychnieefektywności,którepojawiałysięwprzypadkuinnycheuropejskichwdrożeńtegorozwiązania.Doświadczeniabrytyjskiepokazują,żewprowadzeniemechanizmówmocowychniemusiautomatycznieskutkowaćwygenerowaniemwystarczającychsygnałówinwestycyjnychdlabudowynowychmocy.Napodstawiewynikówdwóchpierwszychaukcjirządbrytyjski,wporozumieniuzsektoremenergetycznymprzeprowadziłreformęrynkumocy,cozaowocowałowzrostemceny na rynku mocy.
Ryzyka oraz dobór strategii na rynku mocyUczestnictwowrynkumocywiążesięzszeregiempotencjalnychkorzyścizpunktuwidzeniawytwórców.Wceluefektywnegouczestnictwawrynkumocygraczemuszązarządzićszeregiemryzykzwiązanychzudziałemwaukcji,wszczególnościdotyczącychmożliwościzapewnieniamaksymalnejcenynarynkumocy.
Wceluzapewnieniamaterializacjikorzyściwynikającychzuczestnictwawrynkumocyprzyakceptowalnejekspozycjinaryzyka,podmiotyrozważająceudziałwrynkupowinnydokonaćprzegląduorazwyboruoptymalnejstrategiiuczestnictwawrynkumocy.Dobóroptymalnejstrategiipowinienuwzględniaćzarównoaktywagracza,jegopozycjęrynkową,jakiapetytnaryzyko.
Analiza kosztów funkcjonowania rynku mocy w Polsce na bazie symulacji pierwszej aukcji na Okres Dostaw w 2022 rokuNapotrzebyniniejszegoraportuprzeprowadzonosymulacjępierwszejaukcjimocyw2017rokunaOkresDostaww2022roku,wktórejwyznaczonocenęzamknięciaaukcjiatakżeoszacowanocałkowitykosztrynkumocywbadanymroku–wynosionokoło4 107,0 mln PLN,coprzekładasięna31,9 PLN w przeliczeniu na 1 MWh zużycia energii netto2przyzałożeniujednolitejalokacjikosztównawszystkiegrupyodbiorców.ŁącznykosztzakupumocynaokresDostaww2022rokuoszacowanozuwzględnieniemróżnychcenzamknięciaaukcjidlajednostekistniejących,nowychimodernizowanych3.
Należyzwrócićuwagę,żepowyższeoszacowaniewymagałoprzyjęciaszereguzałożeńwejściowych,dotyczącychzarównoparametrówrynkumocy(np.związanychzkrzywązapotrzebowanianamoc,wielkościamiwymaganychrezerw)jakizałożeńprzyjętychprzezuczestnikówrynkudowyznaczeniaprzeznichcenwyjścia.Przyjęcieinnychparametrówmożeistotniewpłynąćnaosiąganerezultaty.
1 Zarównotezaprezentowanew rozdziale4jaki przedstawionew raporciePSEpt.„Prognozapokryciazapotrzebowaniaszczytowegonamocw latach2016–2035”2 Przyzałożeniuzapotrzebowanianettonapoziomieok.128,7TWh.3 Cenyzamknięciaaukcjiwyznaczonezostałyjakopoziombrakującychprzychodówdlajednostkikrańcowejnarynkumocy.
Perspektywy rynku mocy w Polsce |RaportprzygotowanyprzezzespółekspertówDeloitteorazEnergoprojektKatowiceS.A.
4
2.Zastrzeżenia
Raport„PerspektywyrynkumocywPolsce”zostałopracowanyprzezekspertówZespołuds.EnergiiiZasobówNaturalnychDeloitteorazprzezekspertówEnergoprojekt-Katowice. Jego celem jestzobrazowaniepotencjalnejsytuacjirynkowejpowdrożeniurynkumocywPolsce.Jednocześniecelemraportuniejestanalizapodkątemocenyzasadnościiadekwatnościwdrażanegomechanizmumocowego.
AutorzyzałożyliimplementacjęrynkumocyzgodnegozprojektemzaprezentowanymprzezMinisterstwoEnergiiw2016roku.Wraporciepoddanoanaliziewpływzmianymodelurynkunarynekdwutowarowynawytwórcówenergiielektrycznejorazoszacowanowysokośćwynagrodzeniawynikającegozkontraktacjijednostkinaaukcjigłównej.
Przedstawionewraporciewynikisymulacjipierwszejaukcjimocy,wtymszacowanykosztrynkumocywbadanymOkresieDostaw,powinnybyćtraktowaneprzezCzytelnikajakowynikipoglądowe,przyjednoczesnymuwzględnieniuprzyjętejmetodykiiwykorzystanychdanychwejściowych.Przyszłewynikipierwszejaukcjimogąsięróżnićodwskazanychwdokumencie,comożewynikaćm.in.zinnejodzałożonej(aktualnejnakoniecstycznia2017roku)4sytuacjiotoczeniaregulacyjno-rynkowegolubinnegoodzakładanegozachowaniagraczypodczasaukcji mocy.
WRaporciewskazanezostałyobszaryewentualnychmodyfikacjidopolskiegomodelurynkumocy,któremogąwarunkowaćpowodzenieprocedurynotyfikacjitegomodelujakopomocypublicznejwKomisjiEuropejskiej.DodatkowoomówionoprojektowaneprzepisyprawaUniiEuropejskiej,któredotycząrynkumocyisąobecnieprocedowanewramachtzw.pakietuzimowego.Wramachprowadzonychanalizniewykonanojednakpełnejocenyzgodnościproponowanegomechanizmumocowegozregulacjamiwspólnotowymi.Analizytenieobjęłyrównieżkwestiiuwarunkowańśrodowiskowychwprowadzeniarynkumocy.
4 Zaprezentowanew raporciewyliczeniai komentarzeopierająsięnaaktualnymnadzieńwydaniaraportuprojekcieustawywprowadzającejrynekmocyw Polsce.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
5
WdrożeniemechanizmówmocowychwPolscebyłoprzedmiotemdebatywciąguostatnichlat.Informacjedotyczącewdrożeniasystemówwynagradzaniawytwórcówzadostępnemoceprodukcyjnebyłyuwzględnionewanalizachopracowywanychprzezm.in.TowarzystwoGospodarczePolskieElektrownie(TGPE),PolskieSieciElektroenergetyczne(PSE)orazprojekciePolitykiEnergetycznejPolskido2050roku.4lipca2016roku,wMinisterstwieEnergiiodbyłasiękonferencja,podczasktórejzaprezentowanyzostał„Projektrozwiązańfunkcjonalnychrynkumocy”opracowanyprzezzespółMinisterstwaEnergii(ME)orazPSE.Konferencjatarozpoczęłaproceskonsultacjispołecznychprojektu,wktórymzgłoszonookoło500uwag.MinisterstwoEnergiiorazPSEodniosłosiędoprzedstawionychprzezinteresariuszypropozycjipublikującdrugąwersjęprojektu30września2016.
Dalszeplany,wzakresiewdrożeniarynkumocy,obejmują:
• opracowanieszczegółowychrozwiązańlegislacyjnych(projektustawyo rynkumocyzostałogłoszony5grudnia2016roku),
• notyfikacjęopracowanychrozwiązańlegislacyjnychw KomisjiEuropejskiej(zgodniez doniesieniamiprasowymiMinisterstwoEnergiirealizujeprocesprenotyfikacji)
• wdrożenienotyfikowanychrozwiązań.
Autorzy projektu rynku mocy podkreślają,żegłównymcelempracnadnowymmechanizmembyłozapewnieniebezpieczeństwadostawenergiielektrycznejprzyjednoczesnejminimalizacjikosztówdlagospodarki.
Niniejszyraportmanaceluzobrazowaniepotencjalnejsytuacjirynkowejpowdrożeniunowegomechanizmurynkumocy,wszczególnościsymulacjęprzebiegupierwszejaukcjimocowejorazpoziomucenenergiipodczaspierwszychOkresówDostaw.
Raportskładasięztrzechczęści:
• opisuprawdopodobnegofunkcjonowaniarynkuw oparciuo analizędoświadczeńz wdrożeniascentralizowanegorynkumocyw innychkrajach(przedewszystkimw WielkiejBrytanii),a takżeraportówbranżowychdotyczącychkonsekwencjifunkcjonowaniamodelurynkudwutowarowego,
• przedstawieniawyników modelowania(w środowiskuPLEXOS), w tymkształtowaniasięcen,narynkumocyw Polscepowdrożeniunowegomechanizmu,
• analizyprawnej,wskazującejnaotoczenieregulacyjneUEistotnedlaprocesuwprowadzeniarynkumocyw Polsce,a takżewybraneuwarunkowaniazwiązanez uczestnictwemw krajowymrynkumocyw planowanymkształcie.
NiniejszyraportzostałopracowanyprzezekspertówZespołuds.EnergiiiZasobówNaturalnychDeloittewzakresieekonomicznym i prawnym oraz przez ekspertówEnergoprojekt-Katowicewzakresiesymulacjirynkowych.
3.Wprowadzenie
Niniejszyraportmanaceluzobrazowaniepotencjalnejsytuacjirynkowejpowdrożeniunowegomechanizmurynkumocy,w szczególnościsymulacjęprzebiegupierwszejaukcji mocowej oraz poziomu cen energii podczaspierwszychOkresówDostaw.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
6
4.Przyczynywdrażaniamechanizmówmocowychw Polsce
CelemplanowanychzmianwmodelurynkuenergiiwPolscejestzapewnieniebezpieczeństwadostawenergiielektrycznejwKrajowymSystemieElektroenergetycznym(KSE).Potrzebazmianjestefektemobecnejsytuacjiwotoczeniuregulacyjno-rynkowym,któraprowadzidoodstawienianiektórychjednosteksterowalnychniezbędnychzpunktuwidzeniaKSE.Dodatkowo,prognozyspodziewanychkierunkówzmiannarynkuniedająodpowiednichsygnałówinwestycyjnychdobudowynowychsterowalnychźródełwytwórczych.
Utrzymanie status quomożedoprowadzićdoprzerwwdostawachenergii,awkonsekwencjiponiesieniaprzezgospodarkęwysokichkosztówniedostarczonejenergii.
Poniżejprzedstawionodwagłównezjawiska,któredoprowadziłydoobecnejsytuacjinarynku:
• problembrakującychprzychodów–missing money,
• brakwystarczającychmocy–missing capacity.
4.1 Problem brakujących przychodów – missing moneyProblembrakującychprzychodówwynikazfaktu,żeprzychodyjednostekkluczowychdlabezpieczeństwamocywsystemieniepokrywająichkosztówdziałalnościoperacyjnejikosztówkapitału.Poniżejprzedstawionogonaprzykładzieszacunkowychrocznychprzychodówelektrowniwęglowejklasy200MWe.Analizęprzeprowadzonona
podstawiekrzywejuporządkowanejcennaRynkuDniaNastępnegonaTowarowejGiełdzieEnergii(TGE)w2015roku.Założono,żebadanajednostkaprodukujeenergięelektrycznątylkowprzypadku,gdycenanarynkujestwyższaodjejkosztówzmiennychprodukcji(ang.Short-run Marginal Cost,SRMC),zawierającychkosztpaliwa,EUAorazpozostałekosztyzmienne).KalkulacjaSRMCwykonanazostałaprzyzałożeniuśrednichcenEUAiwęglakamiennego(uwzględniającychjegotransport)w2015roku.Pominiętokosztyuruchomieniazestanuzimnegoorazograniczeniaruchowe.
Źródło:OpracowanieDeloittenapodstawiedanychTGE
Wykres 1. Szacunkowe roczne przychody elektrowni węglowej klasy 200 MWe ze sprzedaży energii elektrycznej na Rynku Dnia Następnego w 2015 roku
0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 80000
200
400
600
800
1000
1200
1400
PLN
/MW
h
Zaznaczone pole wskazuje roczną marżę mocową jednostki wytwórczej klasy 200 MWe (przychody ze sprzedaży energii elektrycznej - SMRC). Wynosi ona 120-130 tys. zł/MWe-rok.
Kwota ta jest znacząco niższa od stałych kosztów operacyjnych istrnejących jednostek węglowych, który może przekraczać 200 tys. PLN/rok.
Na SRMC składają się:
• jednostkowe koszty paliwa,
• koszty związane z pozyskaniem uprawnieńdo emisji CO2,
• operacyjne koszty zmienne.
SRMC dla bloku klasy 200 MWe wynosiok. 155-160 zł/MWh
„Ceny energii elektrycznej” dotycząRynku Dnia Następnego dla 2015 roku
SRMC
godz
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
7
Źródło:OpracowanieDeloittenapodstawiedanychTGE(CenawyznaczonanapodstawieindeksuPOLPXbase.Liniętrenduwyznaczonometodąnajmniejszychkwadratów)
Przyczynobniżonychprzychodówzesprzedażynależyupatrywaćprzedewszystkimw:
• niskiejhurtowejcenieenergiielektrycznej,
• mniejszymwolumeniesprzedawanejenergii elektrycznej.
Obawymienionezjawiskawynikajązuwarunkowańjednotowarowegorynkuenergii(Energy Only Market).Modeltenoznacza,żeoperatorzyjednostekwytwórczychwynagradzanisąwoparciuoprodukcjęenergiielektrycznej,którawycenianajestnarynkuhurtowym. Nawycenęenergiiniemawpływurodzajtechnologii,wktórejpowstała.Powodujetoistnienietrzechzasadniczychkwestiizwiązanychzodnawialnymiźródłamienergii(OZE).Źródłate:
• wspieranesąpozaobszarem,naktórymtoczysięgrarynkowa,tj.obszaremhandluhurtowego,
• funkcjonująw oparciuo niskiekosztyzmienne,
• zewzględunaswojącharakterystykępracy,niezawszezapewniająbezpieczeństwoenergetyczne.
Wymienionekwestiesprawiają,żehurtowacenaenergiielektrycznejjestniska,ajednostkiOZEwypierajązestosuofert(merit order)jednostkikonwencjonalne,którewefekciesprzedająmniejenergiiiponiższejcenieniepokrywającejkosztówichprodukcji.
Źródło:OpracowanieDeloittenapodstawieRynekmocy,czylijakuniknąćblackoutu,PKEE2016roku
120
140
160
180
200
220
240
sty
11
cze
11
lis 1
1
kwi 1
2
wrz
12
lut 1
3
lip 1
3
gru
13
maj
14
paź
14
mar
15
sie
15
sty
16
cze
16
PLN
/MW
h
-15%
4 4654 099 4 019
3 772 3 817
2011 2012 2013 2014 2015
Wykres 2. Miesięczna średnioważona cena na Rynku Dnia Następnego TGE wraz z linią trendu [PLN/MWh]
Wykres 3. Średni czas pracy bloków węglowych opalanych węglem kamiennym z mocną nominalną w Polsce [FLH]
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
8
Wykres 4. Wymagany przyrost mocy dla scenariusza modernizacyjnego BAT [GWe]
Podsumowanie
Ryzyko braku bezpieczeństwa mocy w KSE w perspektywie średnio i długoterminowej jest istotne i wymaga modyfikacji funkcjonowania obecnego rynku energii elektrycznej. Odpowiedzią na zidentyfikowane wyzwania może być wdrożenie mechanizmów mocowych, czyli systemu, w którym wytwórcy energii elektrycznej wynagradzani będą nie tylko za fizycznie wyprodukowaną energię elektryczną, lecz również za dostępną moc wytwórczą.
4.2. Brak wystarczających mocy w KSE – missing capacityDługotrwalewystępującyproblembrakującychprzychodówmożespowodować,żepotencjalniinwestorzyniebędąmieliwystarczającychsygnałówrynkowychdobudowynowychjednostekwytwórczych,comożedoprowadzićdobrakumocywsystemieiwystąpieniatzw.problemu missing capacity.
Niskiecenyenergiielektrycznejorazmniejszywolumensprzedażytoniejedynewyzwania,którymmusisprostaćsektorwytwarzaniakonwencjonalnego.ZewzględunawysokipoziomwyeksploatowaniaźródełwytwórczychwPolsce–ponad70%konwencjonalnychźródełmaponad30lat–koniecznejeststopniowezastępowanieistniejącychjednosteknowymi.Sytuacjęsektorautrudniająwynikającezregulacjiunijnych,zaostrzonestandardyemisyjne(KonkluzjeBAT)sprawiające,żedużaczęśćistniejącychmocywytwórczychbędziemusiałazostaćodstawionalubprzejśćgruntownąmodernizacjęwiążącąsięzistotnyminakładamikapitałowymi.
Biorącpoduwagęzachodzącezmianyrynkoweiregulacyjnewidaćwyraźnie,żewłaścicielejednostekwytwórczychfunkcjonująwryzykownymśrodowisku,któreniegwarantujeosiąganiazyskuekonomicznego.Możetoprowadzićdolicznychodstawieńistniejącychbloków
orazbrakudecyzjiobudowienowychźródeł.
IstnieniepowyższychproblemóworazichwpływnaprzyszłośćfunkcjonowaniaKSEodzwierciedlająanalizyzaprezentowanew„Prognoziepokryciazapotrzebowaniaszczytowegonamocwlatach2016–2035”opracowanejprzezOperatoraSystemuPrzesyłowego(OSP)–PSEwmaju2016roku.
WdokumencietymPSEprezentujemożliwościpokryciaprognozowanegozapotrzebowanianamocszczytowąprzezkrajoweźródławytwórczewperspektywiedo2035roku.PrognozęopracowanodladwóchscenariuszyróżniącychsięwpodejściuoperatorówdodalszejeksploatacjiistniejącychsterowalnychźródełwytwórczychpopublikacjikonkluzjiBAT:
• scenariuszmodernizacyjnyBATzakłada,żewarunkirynkowepozwoląnadostosowanieistniejącychźródełdozaostrzonychnormemisjii w konsekwencjipozwolitonawydłużenieokresuicheksploatacji,
• scenariuszwycofańBATcechujesiękonserwatywnympodejściemzakładającym,żesytuacjarynkowazmusioperatorówźródełdowycofaniaz eksploatacjiczęściz nichpowejściuw życiekonkluzjiBAT.
ZgodniezraportemPSE,abyzapewnićodpowiednipoziombezpieczeństwawKSEdo2035roku,koniecznajestbudowanowychźródełwytwórczychołącznejmocyok.23,2GW(scenariuszmodernizacyjnyBAT)lubok.29,7GW(scenariuszwycofańBAT).PSEwskazuje,żedotejporytylkoniewielkaczęśćwymaganychnowychźródełjestwfazieplanowaniabudowy.
Wykres 5. Wymagany przyrost mocy dla scenariusza wycofań BAT [GWe]
Źródło:„Prognozapokryciazapotrzebowaniaszczytowegonamocw latach2016–2035”PSES.A.
Źródło:„Prognozapokryciazapotrzebowaniaszczytowegonamocw latach2016–2035”PSES.A.
do 2020roku
Moc budowlana
Wymagana dodatkowa moc
Elektrownia jądrowa
5,8 5,8
2,6
do 2025roku
5,8
6,5
do 2030roku
5,8
1,65
15,8
do 2035roku
5,8
do 2020roku
Moc budowlana
Wymagana dodatkowa moc
Elektrownia jądrowa
5,8
8,5
do 2025roku
5,8
17,6
do 2030roku
5,8
1,65
22,3
do 2035roku
2,3
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
9
5.Analizadoświadczeń z wdrożeniarynkumocyw innychkrajach
5.1. Działania podjęte przez kraje europejskie WobliczupodobnychwyzwańcoPolskaznalazłosięwielepaństweuropejskich.Szeregpaństwzdecydowałosięwprowadzićmechanizmymocowe,którewróżnychformachfunkcjonująlubzostanąwdrożonewniedalekiejprzyszłości.
Rysunek 1. Mechanizmy mocowe w Europie
Źródło:OpracowanieDeloittenapodstawiePSES.A.orazdanychKomisjiEuropejskiej
Funkcjonujące mechanizmy mocowe
Zaproponowane w trakcie wdrażania mechanizmy mocowe
Brak mechanizmów - rynek jednotowarowy
Rezerwa strategiczna(od 2004 do 2020)
Rezerwa strategiczna(od 2007)
Rezerwa strategiczna(od 2014)
Rezerwa strategiczna (interwencyjna rezerwa zimna od 2016), ORM
Płatności za moc(od 2006)
Rezerwa strategiczna(od 2014)
Płatności za moc (planowane wdrożenie rynku mocy - aukcji na
niezawodność)
Rezerwa strategiczna(do 2016)
Rezerwa strategiczna do 2017, prace nad kolejnym
mechanizmem w toku
Scentralizowany rynek mocy
Płatność za moc (od 2007),planowane wdrożenie
scentralizowanego rynkumocy
Zdecentralizowany rynek mocy
Płatność za moc (od 1998)
Płatność za moc (od 2011– aktualnie zawieszone)
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
10
MechanizmymocowesąstosowanenietylkowEuropie.NajbardziejznanymiprzykładamirynkówmocywUSAsąobszaryPennsylvania–NewJersey–Maryland(PJM)orazNewYork–NewEngland(NY–NE),gdziefunkcjonujemodelscentralizowanegorynkumocy.
NarysunkuzestawionopodziałwykorzystywanychlubplanowanychdowdrożeniawEuropiemechanizmówmocowych.
PopularnośćmechanizmówmocowychzarównowEuropiejakiwUSAwskazujenapanującynaświecietrenduzupełnieniarynkówjednotowarowychorozwiązaniasłużącepoprawiebezpieczeństwadostawwkrajowychsystemachelektroenergetycznych.Jednymzkluczowychwarunkówprzywyborzeoptymalnegomechanizmumocowegojestjegowpływnarozwójrynkuenergiielektrycznej.Wopublikowanymwlipcu2015rokuraporcie,pt.„Energy transition and capacity mechanisms”5 opisanoilościowepodejściedokalkulacji
opłacalnościwdrożeniamechanizmówmocowych.Zraportuwynikajednoznacznarekomendacja,mówiąca,żeichwdrożenieobniżakosztyenergiielektrycznejiumożliwiaoptymalizacjęzarównowielkościmocywytwórczychjakimiksupaliwowego.Dodatkowo,zprzeanalizowanychscenariuszywynika,żeoptymalnejestwdrażanierynkówskoordynowanych(obejmującychwięcejniżjedenkraj).
Wodpowiedzinapojawiającesięnowewyzwania rynkowe i regulacyjne ME zdecydowałosięnawdrożeniewPolscemechanizmuscentralizowanegorynkumocy.
5 RaportprzygotowanyprzezBDEW(NiemieckieStowarzyszenieEnergetykii GospodarkiWodnej)orazUFE(FrancuskieStowarzyszenieEnergetyczne)przywspółpracyz ArtelysOptimisationSollutions.
*mechanizmplanowanydowdrożeniaw Polsce
Źródło:OpracowanieDeloittenapodstawiedanychPSES.A.
Rysunek 2. Klasyfikacja mechanizmów mocowych
Mechanizmy mocowe
Płatnościza moc
Rynekscentralizowany*
Rynekzdecentralizowany
Opcje naniezawodność
Przetargi nanowe moce
Rezerwystrategiczne
Oparte nacenie Oparte na wolumenie
O zasięgu rynkowym O zasięgu ograniczonym
W odpowiedzinapojawiającesięnowe wyzwania rynkowe i regulacyjneMEzdecydowałosięnawdrożeniew Polscemechanizmuscentralizowanegorynku mocy.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
11
5.2. Związek rynku mocy z rynkiem energii i regulacyjnymi usługami systemowymi
5.2.1. Rynek energii elektrycznejCodozasady,najednotowarowymrynkuwszystkiekoszty(operacyjneikapitałowe)przenoszonesąwcenieenergiielektrycznej(przyzałożeniubrakuświadczeniaregulacyjnychusługsystemowychorazniekorzystaniazżadnegosystemuwsparcia). Naprawidłowofunkcjonującymrynkucena energii elektrycznej powinna wysyłaćodpowiedniesygnałygraczomimotywowaćichdobudowynowychsterowalnychźródełenergii.ObecniewPolscenieobserwujesięsilnychsygnałówinwestycyjnychdobudowynowychmocykonwencjonalnych,jakrównieżdodalszejeksploatacjiniektórychistniejącychźródełniezbędnychzpunktuwidzeniabezpieczeństwadostaw(patrzrozdział4).Zgodniezzałożeniami,rynekmocymawzmocnićsygnałinwestycyjnydobudowynowychsterowalnychźródełizapewnićstałąnadwyżkęmocywKSE.
Nawykresie6zestawionoszacunkowekosztyprodukcjienergiielektrycznej(odpowiedniedla2015roku)wnowymźródleopalanymwęglemkamiennymklasy1000MWeiichpokrycieprzezcenęenergii elektrycznej na rynku towarowym terminowym.
Przedstawionyproblembrakującychprzychodówmazostaćrozwiązanydziękiprzychodomzrynkumocy.Wdrożenierynkumocybędziezbiegaćsięzistotnymizmianami w otoczeniu regulacyjno-rynkowym.Wnajbliższejperspektywieistniejeryzyko,żeoperatorzyczęściźródełkonwencjonalnychmogąpodjąćdecyzjęoichodstawieniuwobliczuzaostrzanychnormemisyjnych(konkluzjeBAT).Wdrożenierynkumocymożeprzyczynićsiędopowstaniasygnałudodalszejeksploatacjitychaktywówpoichodpowiedniejmodernizacji.
PrzykłademrynkugdzieodkilkulatrównolegledorynkuenergiielektrycznejfunkcjonujerynekmocyjestPJM(USA). Nawykresie7przedstawionośrednioważonykosztenergiielektrycznejiopłatyzamoc(wprzeliczeniunaMWh)wkolejnychlatach.Wdrożenierynkumocyzbiegłosięzdużymwzrostemcen,którymiałmiejscewlatach2006-2009.Podczaspierwszejaukcjiprzeprowadzonejw2007rokuzawartoumowynapierwszeczteryokresydostaw,zczegopierwszyznichrozpocząłsię1czerwca2007roku. Po2009roku,kiedycenanarynkuosiągnęłamaksymalnąwartość,wlatach2010-2015cenyenergiielektrycznejspadły.
Wykres 6. Ilustracja pokrycia kosztów produkcji w nowym źródle węglowym przez cenę energii elektrycznej na Rynku Towarowym Terminowym (RTT)
Wykres 7. Średnie ceny energii elektrycznej oraz mocy – PJM [USD/MWh]
Źródło:OpracowanieDeloitte.
Źródło:OpracowanieDeloitte.
Koszty operacyjne zmienneKoszty operacyjne stałe
Koszty kapitałowe
Koszty EUA
Koszty paliwa
Koszty produkcjienergii elektrycznej
Brakująceprzychody
Cena energiielektrycznej na RTT
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Cena energii elektrycznejCena za moc
31,0
2001
30,7
36,8
2002
36,7
31,7
2003
31,6
41,3
2004
41,2
44,4
2005
44,3
63,5
2006
63,5
57,3
2007
53,4
70,0
2008
61,7
82,2
2009
71,1
60,5
2010
48,4
55,7
2011
45,9
41,3
2012
35,2
45,8
2013
38,7
62,2
2014
53,1
47,3
2015
36,2
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
12
5.2.2. Regulacyjne usługi systemoweJednymzgłównychcelówrynkumocyjestzapewnieniebezpieczeństwadostawwperspektywieśrednio-idługoterminowej.Funkcjonalnościprojektowanegomechanizmuczęściowopokrywająsięzposzczególnymicelamidziałającychobecnieregulacyjnychusługsystemowych(RUS).
GłównemiejscastykufunkcjiobumechanizmówwystępująwobszarzecelówOperacyjnejRezerwyMocy(ORM)iInterwencyjnejRezerwyZimnej(IRZ),tj.instrumentówwdrożonychw2014rokuzdwóchpowodów:
• jakoodpowiedźnaspadekcenw 2012rokuspowodowanynadwyżkąmocyw systemie,
• jakosposóbnautrzymaniew systemiejednostek,którychfunkcjonowaniemogłookazaćsięnieopłacalnewskutekzbytniskichcenenergiielektrycznej,a którebyłyniezbędnedozapewnieniaodpowiedniejrezerwymocyw systemie.
PrzygotowanyprzezPKEEraport„Rynekmocy,czylijakuniknąćblackoutu”zawierałspispropozycjiniezbędnychzmiandoprzystosowaniapolskiegosektoradorynkudwutowarowego.Jednymzelementówplanubyłamodyfikacjaomawianychdwóchmechanizmów,którezdaniemautorówmogąodegraćkluczowąrolęwokresieprzejściowym,tj.dopierwszegoOkresuDostaw.WprzypadkuORMautorzypostulowali,abyjejbudżetograniczonybyłdopoziomuniewyższegoniżkosztybudowyieksploatacjiźródełOpenCycleGasTurbine(OCGT).WprzypadkuIRZsugerujesięrozszerzeniezakresustosowaniamechanizmudowartościzakontraktowanegowolumenurównego2,5GW.
Rynekmocyzobowiązujezakontraktowaneźródławytwórczedoutrzymaniaodpowiedniejmocywsystemieuwzględniającejniezbędnyminimalnypoziomrezerwy.Wzwiązkuztym,wykorzystanieobuomawianychmechanizmówprawdopodobniepowinnobyćograniczone.WprzypadkuORMrozwiązaniemmożebyćpróbaodejściaodzasadystałegobudżetuipowrótdo
strukturypolegającejnakonkurencyjnymwyborzeofertwytwórcówwcelubardziejefektywnegozakupuodpowiedniegowolumenu,abyutrzymaćokreślonąrezerwęwsystemienakolejnegodziny.
OileORMczęściowopowielafunkcjerynkumocywswoimobszarzecelów,otylewydajesię,żeewentualnewynagradzanieokreślonegowolumenumocywramachIRZnawypadekekstremalnychwarunkówwsystemiemożebyćzasadne.„Projektrozwiązańfunkcjonalnychrynkumocy”przedstawionyprzezMinisterstwoEnergiizakłada,żeplanowanydozakontraktowania wolumen na rynku mocybędziewyznaczanywoparciuoosiągnięciezakładanegowskaźnikaLOLE(oczekiwanyczasbrakudostawmocy,zang.„Loss of Load Expectation” ).Przyzałożeniu,żerynekmocyzabezpieczałbydostawyzdokładnościądo3godzin na10lat,wykorzystanieIRZmożedodatkowozwiększyćbezpieczeństwo do3godzinwperspektywie20-30lat.
Wydajesię,żewdrożenierynkumocy na bazie obecnego projektu nie powinno wpłynąćnawystąpieniewiększychzmianwpozostałychusługachsystemowych.
Podsumowanie
Wprowadzenie rynku mocy powinno wygenerować sygnały inwestycyjne do budowy/ modernizacji nieobecne na rynku tylko energii. Wprowadzenie nowego mechanizmu powinno zostać odzwierciedlone w sposobie funkcjonowania rynku usług systemowych.
OileORMczęściowopowielafunkcjerynkumocywswoimobszarzecelów,otylewydajesię,żeewentualnewynagradzanieokreślonegowolumenumocywramachIRZnawypadekekstremalnychwarunkówwsystemiemożebyćzasadne.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
13
5.3. Kluczowe założenia polskiego projektu wdrożenia rynku mocyCelempolskiegorynkumocyjestrozwiązanieproblemówzaobserwowanychnapolskimrynkuenergiiomówionychwrozdziale4.PoniżejzaprezentowanocharakterystykęprojekturynkumocyprzedstawionegowProjekcieustawyorynkumocy(opublikowanym5grudnia2016roku)orazdokumencie„Projektrozwiązańfunkcjonalnychrynkumocy”(opublikowanymprzezMinisterstwoEnergii30września2016roku).
Wedługzałożeńrynekmocyjestmechanizmemscentralizowanymskładającymsięz:
• aukcjigłównej(prowadzonej5latprzedOkresemDostaw-kontraktyrocznelubdłuższe),
• aukcjidodatkowej(prowadzonejrokprzedOkresemDostaw–aukcjaprowadzonaw rozbiciukwartalnym),
• rynkuwtórnego.
PrzedmiotemaukcjijestObowiązekMocowybędącyzobowiązaniemzwycięzcyaukcjidopozostaniawgotowościdodostawymocywOkresieDostaw.Waukcjimogąuczestniczyćwyłącznieźródła,któreprzeszłyprocescertyfikacji.Podstawowąplatformąkontraktacjiźródełwytwórczychjestaukcjamocyopartanamechanizmieaukcjiholenderskiejzustalonąliczbąrund.Wkażdejzrundcenawywoławczajestobniżanaozadanyzgórykrok.Uczestnicyaukcjikwalifikowanisądojednejzdwóchgrup:cenotwórcówicenobiorców.Wkażdejrundziecenotwórcamożezrezygnowaćzaukcji,jeżeliaktualnacenajestniesatysfakcjonująca.Cenobiorcamożezadeklarowaćwyjście,jeżelicenanaaukcjijestniższaodpoziomumaksymalnejcenyofertowejdlacenobiorcy.Wycofaneźródłazmniejszająwolumenpodażywkolejnychrundach.Aukcjakończysię,kiedyłącznywolumenmocyjestmniejszylubrównyzapotrzebowaniuwynikającemuzprognozpomniejszonemuoprzewidywanąmocźródełniebiorącychudziałuwrynkumocyizredukowanyowolumenmocyprzewidywanydozakontraktowanianaaukcjidodatkowej(wprzypadkuaukcjigłównej).
Aukcja mocy to aukcja typu pay-as-clear zjednolitącenązamknięciadlawszystkichźródeł,którewygrałyaukcję.
Wprzypadkuzapotrzebowaniananowelubmodernizowanemoce,OSPmożezdecydowaćsięnawyznaczeniekoszykówzokreślonymwolumenemkoniecznymdozakontraktowaniadlanowychlubmodernizowanychźródeł.Wtakimprzypadkucenakońcowaaukcjimożesięróżnićdlaposzczególnychkoszyków.Podczasaukcjirozróżniasię:
• cenobiorców(źródłaistniejące)–podczasaukcjimogązadeklarowaćwyjściew momenciegdycenanaaukcjijestmniejszaodmaksymalnejdlacenobiorców,
• cenotwórców(źródłanowe,modernizowanei DSR)–źródła,którepodczasaukcjimogąskładaćdowolnąofertę,aleniewyższąniżcenęwywoławcząnaaukcji.Domomentu,gdycenanaaukcjijestniższaodmaksymalnejdlacenobiorców,wyłączniecenotwórcymogąrezygnowaćz udziałuw aukcji.
Zgodniezzałożeniami,rynekmocybędzieneutralnytechnologicznie.ObowiązekMocowywyznaczanyjestnapodstawiedeklarowanejprzezposzczególneźródłamocyosiągalnejnettoskalowanejprzezKorekcyjnyWspółczynnikDyspozycyjności,któryróżnisięwzależnościodtechnologii.Autorzyprojektuzakładająmożliwośćrównoległegouczestnictwaźródełwykorzystującychwspółspalanie,produkującychenergięelektryczną
wwysokosprawnejkogeneracjilubwykorzystującychukładyhybrydowewrynkumocyorazinnychsystemachwsparcia.Jednostkitebędąmogłyoferowaćnarynkumocywyłączniemocnieobjętąinnymisystemamiwsparcia.Wprzypadkutakichźródełwysokośćprzychodówzrynkumocybędziewyznaczana ex post,wceluuniknięcianadwsparcia.
Kosztfunkcjonowaniarynkumocymabyćpokrywanyprzezodbiorcówkońcowych,którzybędąobciążaniopłatąmocowąstanowiącączęśćtaryfyzadostarczenieenergii elektrycznej.
PrzedstawionyprzezMinisterstwoEnergiiprojektrynkumocyjestzbliżonycodozałożeńdorynkumocywdrożonegoifunkcjonującegoobecniewWielkiejBrytanii.Nabrytyjskimrynkumocyodbyłysiędotejporytrzyaukcjegłówne.PierwszaaukcjadotyczyłaOkresuDostaw2018/2019iprzeprowadzonojąwroku2014.
Rodzajźródła Maksymalnadługośćkontraktu
Istniejące(cenobiorcy) 1 rok
Modernizowane(cenotwórcy) 5 lat
Nowe(cenotwórcy) 15 lat
ŹródłaDSR(cenotwórcy) 1 rok
Tabela 1. Podział źródeł ze względu na maksymalną długość zawieranych kontraktów
Źródło:OpracowanieDeloittenapodstawie„Projektrozwiązańfunkcjonalnychrynkumocy”,30września2016roku
PrzedstawionyprzezMinisterstwoEnergiiprojektrynkumocyjestzbliżonycodozałożeńdorynkumocywdrożonegoi funkcjonującegoobecniew WielkiejBrytanii.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
14
5.4 Rynek mocy w Wielkiej BrytaniiWdrożonywWielkiejBrytaniirynekmocyjestczęściąszerszegozakresudziałańnakierowanychnaenergetykęzapewniającąstabilnedostawyenergiielektrycznejwdrażanychwramachElectricityMarketReform. Pozamechanizmemwynagradzaniamocy,rządbrytyjskidokonałreformyrynkubilansującegoorazwdrożyłprzejściowemechanizmybilansowania,któremajązagwarantowaćniezawodnośćsystemuenergetycznegoprzedpierwszymokresemobjętymaukcjąrynkumocy.
5.4.1. Podstawowe założenia rynku mocy w Wielkiej BrytaniiGłównąprzyczynązaproponowanegopakietuzmianjestkoniecznośćponiesieniawperspektywieśrednioterminowejznacznychnakładówinwestycyjnychnainfrastrukturęenergetyczną,abypokryćprognozowanywzrostzapotrzebowanianaenergięelektrycznąizastąpićwyeksploatowaneźródławytwórcze.Docelowo,takjakwprzypadkupolskiegoprojekturynkumocy,kluczowejestzapewnieniebezpieczeństwadostawenergiielektrycznejprzyminimalizacjikosztówdlaspołeczeństwa.Dodatkowo,WielkaBrytaniaplanujepoprzezwprowadzanezmianyosiągnąćzakładaneceleredukcjiemisjigazówcieplarnianych.
ZastosowanywWielkiejBrytaniimechanizmmocowyopartynawolumenie,toprzykładscentralizowanegorynkumocy,któryzostałzaprojektowanyw oparciu o wzorce z USA. Rynek mocy składasięznastępującychetapów:
• oszacowaniewolumenumocyniezbędnegodozagwarantowaniabezpieczeństwafunkcjonowaniasystemuelektroenergetycznego,
• kwalifikacjai certyfikacjajednostekoferującychdostępnośćmocy,
• przeprowadzenieaukcjimocy,
• realizacjaobowiązkumocowegozawartegopoprzezwygranąaukcję,
• rozliczenie.
AukcjegłówneprzeprowadzanesąnaczterylataprzedOkresemDostaw.Dodatkoweaukcjeprzeprowadzanesąnarokprzeddostawąmocy.Wramachaukcjigłównejjednostkiwytwórczemogąubiegaćsięokontrakty:
• jednoroczne,obejmująceistniejącejednostkiwytwórczeniewymagającemodernizacjiorazjednostkizdolnedoczasowegoograniczeniamocypobieranejz sieci(Demand Side Response,DSR),
• trzyletnie,obejmująceistniejącejednostkiwytwórczewymagającemodernizacji,
• piętnastoletnie,obejmującenowejednostkiwytwórcze.
Naaukcjidodatkowej,przeprowadzanejnarokprzedOkresemDostaw,istniejemożliwośćzawarciajedynierocznychkontraktów.
ZastosowanywWielkiejBrytaniimechanizmmocowy oparty na wolumenie,toprzykładscentralizowanegorynkumocy,któryzostałzaprojektowany w oparciu o wzorce z USA.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
15
5.4.2. Analiza wyników aukcji głównych (T-4) na rynku mocy w Wielkiej Brytanii w latach 2014-2016Niższaodpierwotniezakładanejcenanaaukcjachmocyspowodowała,żeryzykobezpieczeństwadostawjestwciążrealne:
• Rynekmocyokazałsięniewystarczającymbodźceminwestycyjnym:niskiodsetekźródełnowych(CCGT),
• Wskutekniezakontraktowaniasięnarynkumocyczęśćoperatorówistniejącychźródełpodjęładecyzjęo wcześniejszymodstawieniuzewzględunabrakekonomicznychpodstawdoichdalszejeksploatacji.
Jednostki,którewygrałyaukcjemocowesąwdużejczęściukładamigazowo-parowymizturbinągazową(Combined Cycle Gas Turbine, CCGT ).Stanowiłyonewzależnościodaukcjiod43%(2016rok)do47%(2015rok)wolumenuzakontraktowanychmocy.LiczbajednostekCCGTobjętychwsparciemstanowiłapodczasdwóchpierwszychaukcjiodpowiednio15%oraz13%cooznacza,żeśredniamoctychukładówbyłaistotniewyższaodśredniejmocyjednostkizakontraktowanejwramachaukcjimocy.
Pomimozakontraktowaniacałościwymaganegowolumenu,wielejednostek,zarównowpierwszejjakiwdrugiejaukcji,nieuzyskałokontraktówmocowych(15,71GWwaukcji2014oraz11,37GWwaukcji2015).Podczasaukcjiw2016roku,przywyższejceniezamknięcia,niezakontraktowanywolumenbyłjeszczewyższyiwyniósł20,65GW.Strukturapaliwowajednostek,którenieuzyskaływsparciajestzróżnicowana,jednakmożnazauważyć,żebyłytowwiększościjednostkigazoweorazwęglowe.
Rok przeprowadzenia aukcji głównej 2014 2015 2016
Okresdostaw 2018/2019 2019/2020 2020/2021
Wolumenmocybiorącyudziałwaukcji[GWe] 64,97 57,72 69,78
Wolumenmocyzakontraktowanych[GWe] 52,43 46,35 49,13
Wolumenmocyniezakontraktowanych[GWe] 12,54 11,37 20,65
Cena aukcji [GBP/kWe-rok] 19,40 18,00 22,50
Tabela 2. Zestawienie wyników aukcji mocy w Wielkiej Brytanii w latach 2014-2016
Źródło:OpracowaniewłasneDeloittenapodstawieNationalGrid
Niższaodpierwotnie zakładanejcenanaaukcjachmocywspowodowała,żeryzykobezpieczeństwadostawjestwciążrealne.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
16
Źródło:OpracowanieDeloittenapodstawiedanychNationalGrid
Wykres 8. Moc oraz struktura paliwowa jednostek, które zawarły kontrakty mocowe w aukcjach w latach 2014-2016 [GWe]
Wykres 9. Moc oraz struktura paliwowa jednostek, które nie zawarły kontraktów mocowych [GWe]
Źródło:OpracowanieDeloittenapodstawiedanychNationalGrid
22,60
21,81
22,26
4,41
4,21
4,24
6,09
4,68
9,23
1,41
0,48
0,05
0,71
0,70
0,68
3,79
2,43
2,10
7,88
7,58
7,88
3,20
2,62
2,70
2,34
1,86
0% 100%
2016
2015
2014
CCGT CHP Wegiel/biomasaRedukcja popytu Hydro OCGT i in.Nuklearna Magazynowanie Połączenia transgraniczne
Wolumen mocy zakontraktowanych na rynku mocy wynosi 52,43 GWe
Wolumen mocy zakontraktowanych na rynku mocy wynosi 46,35 GWe
Wolumen mocy zakontraktowanych na rynku mocy wynosi 49,13 GWe
9,76
5,37
8,85
0,03
0,06
0,54
3,96
3,09
4,50
0,39
0,22
0,43
2,43
1,95
1,36
0,02
0,14
0,05
0,77
0,54
0% 100%
2016
2015
2014
Wolumen mocy niezakontraktowanych na rynku mocy wynosi 12,54 GWe
Wolumen mocy niezakontraktowanych na rynku mocy wynosi 11,37 GWe
Wolumen mocy niezakontraktowanych na rynku mocy wynosi 20,65 GWe
CCGT CHP Wegiel/biomasaRedukcja popytu OCGT i in. MagazynowaniePołączenia transgraniczne
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
17
NajliczniejszągrupęjednostekobjętychwsparciemstanowiłyjednostkiopalaneolejemnapędowymorazukładyOCGT.Ichliczbasięgnęła121jednostekwroku2014(40%całkowitejliczbyzakontraktowanychjednostek)oraz168wroku2015(45%całkowitejliczbyzakontraktowanychjednostek).
Płatnościmocowewokresiedostaw2019/2020wyniosą942mlnGBP,zczego834mlnGBPjestefektemprzeprowadzeniadrugiejaukcji,apozostałacześćtokontynuowanekontrakty(trzyorazpiętnastoletnie)zpierwszejaukcji6. Zawarte umowy mocoweoznaczająwzrostopłatzaenergięelektrycznąwroku2020ookoło33GBPnapunktpoboruenergii,coprzekładasięnawzrosto6%przyzałożeniuutrzymaniasięśredniejwysokościrachunkunapoziomieroku2015roku,tj.540GBP.Wprzypadkuokresudostaw2020/2021szacowanykosztrynkumocybędziewyższyiwyniesieok.1304mlnGBP.Jesttoskutkiemzakontraktowanianatenokreszdecydowaniewiększegowolumenumocyorazwyższejcenyzamknięciapodczasaukcjiw2016roku.
Celzakontraktowaniawymaganejwielkościmocy,zpunktuwidzeniabezpieczeństwapracybrytyjskiegosystemuelektroenergetycznego,zostałosiągnięty.Cenawylicytowanapodczastrzeciejaukcji,wynosząca22,5GBP/kW-rokoznacza,żeprzyśrednimkursieGBPw2016roku,inwestordecydującysięnabudowęnowejjednostkimożeotrzymaćwsparciewwysokości120tys.PLN/MWe-rok.
6 Frontiereconomics,ReviewofthesecondGBcapacityAuction,grudzień2015roku.
Okres Dostaw 2018/2019 2019/2020 2020/2021
Zakontraktowanywolumen[MWe] 49259 51878 58932
Szacowanykosztrynkukontraktównadanyokresdostaw[mlnGBP]
956 942 1304
Źródło:OpracowanieDeloittenapodstawiedanychNationalGrid
Wykres 10. Liczba oraz struktura paliwowa jednostek, które zawarły kontrakty mocowe w aukcjach w latach 2014 i 2015 [szt.]
Tabela 3. Zakontraktowany wolumen oraz koszt zawartych kontraktów podczas aukcji na dany okres dostaw
Źródło:OpracowanieDeloittenapodstawiedanychNationalGrid
CCGT CHP Wegiel/biomasaRedukcja popytu Hydro OCGT i in.Nuklearna Magazynowanie Połączenia transgraniczne
48
47
43
36
24
29
24
15
33
29
168
121
16
16
15
13
2
0% 100%
2015
2014
Liczba jednostek zakontraktowanych wyniosła 306
Liczba jednostek zakontraktowanych wyniosła 376
Cena wylicytowana podczastrzeciejaukcji,wynosząca22,5GBP/kW-rokoznacza,żeprzyśrednimkursieGBPw 2016roku,inwestordecydującysięnabudowęnowejjednostkimożeotrzymaćwsparciew wysokości120tys.PLN/MWe-rok.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
18
5.4.3. Zapewnienie zbilansowania systemu elektroenergetycznegoWśródzakontraktowanychźródeł,wolumenowyudziałjednosteknowychimodernizowanychjestniewielki.Zgodniez analizami Frontier Economics7,jednostki,któreniewygrałypierwszejaukcjizdużymprawdopodobieństwemniezawarłykontraktówwdrugiejaukcji.Mimozakontraktowaniaplanowanejwielkościmocywtrzechpierwszychaukcjach,istniejerealneryzykoniezapewnieniawystarczającejilościmocywsystemie.
ObawydotycząceniezbilansowaniasystemuwWielkiejBrytaniiwlatach2016–2018byłyprzedmiotemszerokiejdebaty.Wceluminimalizacjiryzykabrakumocy,rządbrytyjskizakontraktowałnaokreszimowy2016/2017aż3,6GWmocy(1,1GWwięcejniżwrokupoprzednim),wpostaciinterwencyjnejrezerwyzimnej(Supplemental Balancing Reserve, SBR).Kontraktytezostałyzawartezjednostkami,którepierwotniemiałyzostaćzamknięte,leczzostanąutrzymanewceluwykorzystaniaichwprzypadkudeficytumocy.Szacujesię,żekontraktytekosztowałyokoło122mlnGBP.Koniecznośćzabezpieczeniatakdużychwolumenówwynikazfaktu,żekilkaistotnychjednostekwytwórczychołącznejmocy5,5GW8,któreniewygrałyaukcjimocowej,zdecydowałoozakończeniudziałalności.NieotrzymałyonerównieżkontraktówSBR.
Pozaryzykiemprzedpierwsząaukcjąmocy,istniejeryzykobrakuwystarczającejmocywbrytyjskimsystemieelektroenergetycznymod2018roku.Ryzykotospowodowanejestprzezdwagłówneczynniki:
• nieplanowanewycofaniejednostkiLonganneto mocy2,0GW,któraniewygrałaaukcji,a byłauwzględnionaprzy kalkulacji zapotrzebowania na moc w pierwszejaukcji,
• opóźnienieoddaniajednostkiTraffordo mocy1,7GW,która,mimożezabezpieczyłapiętnastoletnikontraktw pierwszejaukcjimocy,najprawdopodobniejniebędzieoddananaczas,abypracowaćw pierwszymokresiedostaw.
Uwzględniającpowyższeorazzakładanywolumendozakontraktowanianaaukcjidodatkowej(2,5GW),koniecznejestpozyskanienarokprzedpierwszymokresemdostaw6,2GW.Waukcjidodatkowejudziałmogąwziąćjednostki,któreniezabezpieczyłykontraktówmocowychwaukcjigłównej,czyliokoło 9,2GWjednostekkonwencjonalnych. Nieuwzględniającźródełwytwórczych,którychoperatorzyzdecydowalioichodstawieniu,jedyniewolumenmocykonwencjonalnychnapoziomie5,7GWmożebyćdostępnynaaukcjidodatkowej.
7 Frontiereconomics,ReviewofthesecondGBcapacityAuction,grudzień2015roku.8 Eggborough–1,8GW(węgielkamienny), Ferrybridge–0,9GW(węgielkamienny), Killingholme–0,8GW(gaz), Longannet–2,0GW(węgielkamienny).
Wykres 11. Zabezpieczenie wymaganej 5% rezerwy mocy na sezon 2016/17 poprzez SBR [GWe]
Źródło:OpracowanieDeloittenapodstawiedanychNationalGridorazFrontierEconomics
6,4
0,9
1,9
3,6
Wymaganarezerwa 5%
ZakontraktowaneDSR
Niezakontraktowanywolumen, z deklaracją
pracy
Konieczna dodatkowarezerwa - SBR
Mimo zakontraktowania planowanej wielkościmocyw trzechpierwszychaukcjach,istniejerealneryzykoniezapewnieniawystarczającejmocyw systemiezarównoprzedrozpoczęciemjaki w trakciefunkcjonowaniarynkumocy.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
19
5.4.4. Impuls inwestycyjny dla nowych mocy wytwórczychKomunikowanymprzezrządbrytyjski(Department of Energy & Climate Change, DECC)celemwdrożeniarynkumocywWielkiejBrytaniibyłopobudzenieinwestycjiwjednostkiwytwórcze,gwarantującestabilnośćdostawenergiielektrycznej.Rynekoczekiwałwięcimpulsupozwalającegonabudowęnowych,dużych,stabilnychźródełwytwórczych.Efektyprzeprowadzonychaukcjiokazałysięinne–zdecydowanawiększośćnowychmocywytwórczychtomałejednostkiolejoweorazukładyOCGT,któreniesąjednostkamiwysocekonkurencyjnymipodwzględemkosztówwytwarzaniaenergii.Jednymzczynnikówpowodującychzaburzeniajeststrukturaopłatprzesyłowych.SytuacjatazostałaprzeanalizowanawraporcieFrontier Economics9,któryzawieraszczegółowyopisprzyczynpowstaniatzw.triad benefit. Lukiregulacyjneumożliwiłypreferencyjnetraktowaniemniejefektywnychjednostekwytwórczychprzyłączonychbezpośredniodosiecidystrybucyjnej.Szacujesię, żeprawie60%przychodówmałychjednostekwytwórczychpochodzizumożliwieniaodbiorcomunikaniaopłatprzesyłowych.Wprzypadkuusunięciatejlukiregulacyjnejmałejednostkipotrzebowałybycenyokoło55GBP/kW/rok,abyuzyskaćkontraktmocowy.Wartość
tajestnatylewysoka,żeprawdopodobnieinnenowejednostki(np.CCGT)oferowałybyniższecenymocy.Zaistniałasytuacjaprzynosidwanegatywneskutkidlarynku:
• cenyenergiirosną,gdyżenergianiejestprodukowanaw optymalnejkosztowotechnologii,
• dochodzidowzrostuopłatprzesyłowychu odbiorcówobjętychstawkamiprzesyłowymi,gdyżuniknięteopłatyodbiorcówzasilanychz małychźródełmuszązostaćwyrównane.
Skalategoproblemujestduża–w drugiejaukcjijednostkiOCGT oraz olejowe zabezpieczyłypiętnastoletniekontraktynaniemal1GWmocyi sąjedynyminowymimocamiobjętymiwsparciem.
5.4.5. Case study nowej inwestycji – Elektrownia TraffordRynekmocywWielkiejBrytaniidotejporydałimpulsinwestycyjnydlajednegodużegoprojektu.Wpierwszejaukcji,któraodbyłasięwgrudniu2014roku,ofertęzłożyłaspółkacórkagrupyCarltonPower-WainstonesEnergyLimited.Ofertataobejmowałazapewnieniełącznejmocy1,93GWeztrzechblokówgazowych,któremająpowstaćwTrafford.
Wygranieaukcjiprzeznowobudowanejednostkiwytwórczerozpoczynaprocedurę,któramanaceluzagwarantowanieoddaniainwestycjinaczas,atymsamymrealizacjęobowiązkumocowego zawartego w umowie. Nowe jednostkizobowiązanesądoosiągnięciafinansowegokamieniamilowego(Financial Commitment Milestone),czylidoponiesienia10%nakładówfinansowychlubdoprzedstawieniaźródełfinansowaniawrazzdodatkowymioświadczeniamiwterminie18miesięcyodogłoszeniawynikówaukcji.Dlanowychjednostek,którewygrałypierwsząaukcjęmocytermintenupłynął 2lipca2016roku.
CarltonPowerniedotrzymałtegoterminu,jednakzawartoporozumienieojegoprzesunięciudogrudnia2016.Odroczonyterminrównieżniezostałdotrzymany.CarlonPowerpoinformowałrządbrytyjski,żewtymkontekścieniebędziewstaniewywiązaćsięzzawartegokontraktumocowegoipodjałdecyzjęoodstąpieniuodniego.Inwestorzadeklarowałchęćkontynuacjiprojektu,jednocześniewskazującnaobecnynieakceptowalnyzpunktuwidzeniapotencjalnychinwestorówpoziomryzykzwiązanychz projektem.10
9 Frontiereconomics,ReviewofthesecondGBcapacityAuction,grudzień2015roku.10http://www.newpower.info/2016/12/trafford-ccgt-fails-to-meet-capacity-market-milestone/
Wykres 12. Ryzyko braku wystarczającego wolumenu mocy na aukcji dodatkowej [GWe]*
*Podanewartościuwzględniająkorekcyjnywspółczynnikdyspozycyjnościmocyjednostek.
Źródło:OpracowanieDeloittenapodstawiedanychNationalGridorazFrontierEconomics
2,5
2,0
1,7
6,2
0,5
5,7
3,5
9,2
Prawdopodobny brak wystarczającego wolumenu mocy na aukcji dodatkowej
Zakładanywolumenna aukcji
dodatkowej
NieplanowanewycofanieLongannet
Ryzykonieuruchomienia
jednostkiw Trafford
Prawdopodobnamoc
do kontraktacjina aukcji
dodatkowej
Brakującywolumen
mocy
Pozostałydostępnywolumenna aukcji
dodatkowej
Zamykaneniezakontraktowane
źródłakonwencjonalne*
Niezakontraktowanywolumen
w źródłachkonwencjonalnych
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
20
5.4.6. Dalsze plany wobec brytyjskiego rynku mocyWodpowiedzinawyzwaniaorazproblemybędąceefektemwynikówaukcji,DECCzdecydowałsięwprowadzićmodyfikacjedowdrożonychrozwiązań.Wramachprzeprowadzonychkonsultacjiwpłynęłoponad160odpowiedzim.in.odwytwórców(wtymzOZE)isprzedawcówenergiielektrycznej,doradców,jednostekzarządzającychinterkonektorami,grupśrodowiskowychorazprywatnychinwestorówiinnychzainteresowanych.Napodstawieotrzymanychodpowiedziprzygotowano program zmian.
Modyfikacjetedotyczątrzechgłównychzagadnień:
• przeprowadzeniadodatkowejaukcjimocynaokresdostaw2017/2018,
• poprawyinstrumentówmającychzapewnićdostawęw okresiedostawzakontraktowanegowolumenunowychjednostek,
• zwiększeniaroliDSRw przyszłychaukcjachmocy.
Wodpowiedzinawzrostryzykaniezrealizowaniadostaw,spowodowanegodecyzjąowcześniejszymodstawieniuźródełniezakontraktowanychpodczasdwóchpierwszychaukcjimocy(T-42014i2015),zdecydowanosięnaprzeprowadzeniedodatkowejaukcjinaokresdostaw2017/2018,któraodbyłanaprzełomiestyczniailutego2017roku.Aukcjazakończyłasięw14rundzieprzycenie6,95GBP/kW-rokizakontraktowanych54,4GWmocy,przycałkowitymwolumeniebiorącymudziałwaukcjinapoziomie59,3GW.ZarównowysokośćwynagrodzeniajakiudziałniezakontraktowanychgraczyjestzdecydowanieniższyodwynikówprzeprowadzonychdotychczasaukcjiT-4(18,00-22,50GBP/kW-rokiniezakontraktowanymwolumenie11,37-20,65GW).
Wzwiązkuzopóźnieniamiprzyrealizacjiprojektówbudowyzakontraktowanychźródeł,DECCzdecydowałosięnazwiększeniekarzaniedotrzymaniefinansowegokamieniamilowego, atymsamymzerwanieumowymocowej.Zwiększonotakżewysokośćwymaganegozabezpieczeniafinansowegodlanowobudowanychbloków.
Wceluzabezpieczeniadodatkowychzdolnościwytwórczychwlatach2016-2017wprowadzonomechanizmTransitionalArrangements.MechanizmtendziałanapodobnychzasadachcorynekmocyijestskierowanydojednostekDSR.Majezachęcićdoaktywnegoudziałuwrynkujeszczeprzedrozpoczęciempierwszegookresudostaw(2018/2019).Napierwszejaukcjidlaroku2016zakontraktowano802,7MWepocenie27,5GBP/kW-rok.Zmianywprowadzonew2016rokuzakładajązmniejszenieminimalnejwartościzdolnościredukcjimocywźródłachsterowalnegopopytuz2MWedo500kWe.
Dodatkowo,zmianyzakładajądopuszczeniedoaukcjigłównejniepotwierdzonychDSRorazzałożonozmianyregulacyjnezmieniająceterminyiproceduryzwiązanezprekwalifikacjąźródełdorynkumocy.
Podsumowanie
Wielka Brytania wprowadziła scentralizowany rynek mocy w 2014 roku, jako część szerokiej reformy rynku energii (Energy Market Reform). Po pierwszych latach funkcjonowania rynku okazało się, że nie wygenerował on oczekiwanych sygnałów inwestycyjnych dla budowy nowych mocy. W celu przeciwdziałania tej sytuacji rząd brytyjski zdecydował się na modyfikację funkcjonowania rynku w porozumieniu z jego uczestnikami.
Wodpowiedzinawyzwaniaorazproblemybędąceefektemwynikówaukcji,DECCzdecydowałsięwprowadzićmodyfikacjedowdrożonychrozwiązań.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
21
5.5. Różnice pomiędzy polskim projektem rynku mocy a rynkiem brytyjskimPolskimodelrynkumocywznacznymstopniuopierasięnarozwiązaniachmodelubrytyjskiego.Poniżejporównanopolskiibrytyjskimodelrynkuwceluweryfikacjiczyzdiagnozowaneproblemy,którepojawiłysięwWielkiejBrytanii,mogąwystąpićrównieżwPolsce.
1. Głównymproblemem,którypojawiłsiępodczasaukcji,byłmałyodseteknowychzakontraktowanychźródeł.Wynikiaukcjiwskazują,żerynekmocyniedajewystarczającychzachętdobudowynowychsterowalnychźródełwytwórczych.Rozwiązaniemmającymminimalizowaćtoryzykow Polscejestwprowadzeniepodziałunakoszyki,tzn.w przypadkupojawieniasiępotrzebybudowynowychmocylubwystąpieniaplanowanychnaszerokąskalęmodernizacji,OSPmożepodjąćdecyzjęo określeniuwymaganegopoziomuzakontraktowanianowychlubmodernizowanychjednostek.W tejsytuacjicenazamknięcianaaukcjimocydlaźródełnowychi modernizowanychmożebyćinnaniżw przypadkuźródełistniejących,cojestwynikiemzakładanychróżnychkosztówprodukcjienergiielektrycznejw każdejz wymienionychgrup.W efekciecenakońcowanaaukcjimożebyćróżnai umożliwikontraktacjęźródłomo wyższychkosztachprodukcji.
2. Podczasaukcjiw WielkiejBrytaniiw grupiezakontraktowanychnowychźródełnajwiększyodsetekstanowiłymałejednostkiolejoweorazukładyOCGT.Takjakopisanowyżej,przyczynątakichwynikówbyłygłównietzw.triad benefit.W Polsceobecnieniemaprzepisówpreferencyjnietraktującychwyżejwymienionetechnologie.Ponadtow celuuniknięcianadwsparciadlajednostekkorzystającychz innychsystemówwsparcia(np.OZE,kogeneracja),wynagrodzeniez tytułurynkumocybędzienaliczaneex-post.
3. Wśródnowychjednostekzakontraktowanychw WielkiejBrytaniiznalazłasiętylkojednaelektrownia,w Trafford(ok.1,7GW),któranieosiągnęłazgodniez zakładanymplanempierwszegokamieniamilowego.PolskiprojektrynkumocyproponujeskrócenieterminunaprzedstawienieFinansowegoKamieniaMilowegoz 18do12miesięcy,comazmotywowaćinwestorówdoefektywniejszejrealizacjibudowy.Oprócztego,zewzględunaprowadzenieaukcjigłównejw piątymrokuprzedokresemdostaw(w WielkiejBrytaniiaukcjagłównaodbywasięw rokun-4)projektowanyrynekmocydajewięcejczasunarealizacjęinwestycji.
W WielkiejBrytaniiz powoduniezakontraktowaniaczęściistniejącychźródełpodjętodecyzjęo wcześniejszymwyłączeniuichz eksploatacji. Wskutektegopojawiłosięryzykowystąpienianiewystarczalnościmocy.PrognozyPSES.A.dotycząceryzykabrakuodpowiedniejrezerwymocyprzewidująmożliweproblemyw KSE napoczątkulatdwudziestych. Niemożnaw tymmomencieprzewidziećzachowaniaoperatorówźródełwytwórczych,którzy niezakontraktująswoichjednostek.Dodatkowo,pierwszeOkresyDostawmogąsięzbiecz terminemkońcaokresuna dostosowaniesiędokonkluzjiBAT.Dla niezakontraktowanychistniejącychźródeł,którychplanowanyterminwycofaniaz eksploatacjiprzypada napołowęlatdwudziestych,dostosowaniesiędonowychnormemisyjnychmożeokazaćsięnieopłacalnei w takiejsytuacjiprawdopodobniezapadnądecyzje o ichwcześniejszymodstawieniu.
4. Dodatkowymproblememw WielkiejBrytaniiokazałsięzbytmaływolumenmocyuprawnionydouczestnictwaw aukcjidodatkowej,wskutekdeklaracjio wcześniejszymwycofaniuniezakontraktowanychźródełwytwórczych.Możliwe,że podobnasytuacjapojawisięw Polsce,m.in.w związkuz prawdopodobnąperspektywąobowiązkowegodostosowaniasiędonowychnormemisjizanieczyszczeńi związanychz tymkoniecznychdoponiesienianakładówinwestycyjnych.
Przedstawionywewrześniuzaktualizowanyprojektrozwiązańmocowychdlapolskiegorynkuorazgrudniowyprojektustawycharakteryzujesięwysokimstopniemogólności.StądteżtrudnojednoznaczniestwierdzićczypropozycjaMinisterstwaEnergii,którawyraźniepróbujeadresowaćwystępującewWielkiejBrytaniiproblemy,wpełnijewyeliminowała.Częśćzewskazanychproblemów,którepojawiłysięnarynkubrytyjskim,wynikazjegospecyfiki,astrukturanaszegorynkuznacznieograniczaryzykoichwystąpienia.
Podsumowanie
Ze względu na podobieństwo polskiego projektu rynku mocy do mechanizmu stosowanego w Wielkiej Brytanii warto poddać pogłębionej analizie wydarzenia na tamtejszym rynku i zabezpieczyć się przed ryzykami wystąpienia niepożądanych efektów na rynku polskim.
Założenia polskiego rynku częściowo odpowiadają na występujące w Wielkiej Brytanii problemy. Część z nich, tj. trudności z osiągnięciem zakładanej rezerwy oraz braki wystarczającego wolumenu na aukcji dodatkowej, wynikają w znacznej mierze z odpowiedzi graczy na sytuacje rynkową i obecnie trudno jest stwierdzić czy analogiczne problemy mogą pojawić się w Polsce. Mimo to, konieczny jest dalszy stały monitoring obu tych ryzyk.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
22
6.Ryzykai strategienarynku mocy
GłównąkorzyściąwynikającązzawarciaUmowyMocowejbędziezapewnieniepokryciaczęścikosztówoperacyjnychwokreślonejperspektywieczasowej.Zakontraktowanajednostkana5latprzeddostawąmożeuzyskaćsygnałdodalszejeksploatacji.
Niektórzyuczestnicyrynkumocy, tj.źródławykorzystującewspółspalanie,produkująceenergięelektrycznąwwysokosprawnejkogeneracjilubwykorzystująceukładyhybrydowe,mogątraktowaćrynekmocyjakododatkowezabezpieczenieprzychodów.ZgodniezzapisamiprojekturozwiązańfunkcjonalnychrynkumocywynagrodzenieztytułuUmowyMocowejbędziewyznaczaneex-post.Oznaczato,żeoperatorzytychjednostekbędąmogliliczyćnapokrycieprzezprzychodyzrynkumocyewentualnychniższychodzakładanychprzychodówzdedykowanegosystemuwsparcia.
MinisterstwoEnergiizakładatakżefunkcjonowaniewramachrynkuwtórnegomożliwościrealokacjiwolumenu,polegającejnasprzedażylubkupnienadwyżkimocypodczasOkresówZagrożeniapomiędzyźródłamizakwalifikowanymidoaukcjimocy.Element ten ma na celu minimalizowanie ryzykazwiązanegoznieplanowanymiodstawieniamibloków.Możliwe,żebędzieonszczególniekorzystnydlaoperatorówgrupjednostek,zktórychniewszystkiepodpisałyUmowęMocową.
Jednocześniepodjęciedecyzjiouczestnictwiewrynkumocy,któreumożliwiamaterializacjęwymienionychpowyżejkorzyści,wiążesięzkoniecznościąprzyjęciaprzezgraczyodpowiedniegopodejściadokwantyfikacjiryzyk.Wniniejszejanaliziezbadanotrzygłówneryzykamogącepojawićsięwzwiązkuzuczestnictwemwrynkumocy:
• brakdostępnościmocyzakontraktowanejjednostkipodczasOkresuDostaw,
• ryzykozwiązanezesposobemefektywnejkontraktacji,
• uzyskaniesatysfakcjonującejcenyzamknięciapodczasaukcji–strategieaukcyjne.
Podjęciedecyzjio uczestnictwiew rynkumocy,któreumożliwiamaterializacjęwymienionychpowyżejkorzyści,wiążesięz koniecznościąprzyjęciaprzezgraczyodpowiedniegopodejściadokwantyfikacjiryzyk.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
23
6.1. Brak dostępności mocy zakontraktowanej jednostki podczas Okresu DostawWtabeliprzedstawionoskutkimaterializacjiryzykapolegającegonaniemożnościwypełnieniaobowiązkumocowegoprzezjednostkęzakontraktowanąnarynkumocywcałościlubczęściOkresuDostawnajakizostałazakontraktowana.
MinisterstwoEnergiizakładamożliwośćdodatkowegozabezpieczeniasięprzezuczestnikówrynkumocypoprzezdopuszczeniestosowaniainstrumentówhedgingowychzabezpieczającychryzykozwiązanezObowiązkamiMocowymi,wtymbilateralnychkontraktówfinansowych.Instrumentówtychnieprzedstawionoszerzejwprojekcierynkumocy,zaznaczonojednak,żeniebędąregulowaneprzezprzepisyrynkumocy.BrakrealizacjipowyższychmożliwościmitygacjiryzykabrakudostępnościmocydyspozycyjnejskutkowaćbędziekoniecznościązapłatykaryumownejzwiązanejzbrakiemwykonaniaObowiązkuMocowego.
Tabela 4. Skutki materializacji ryzyka braku dostępności mocy zakontraktowanej jednostki podczas Okresu Dostaw
RyzykoSkutki materializacji ryzyka dla operatora jednostki i sposób mitygacji
Brak dostępności mocy dyspozycyjnej w Okresie Dostaw. Ryzykomożewynikaćz utratyprzezoperatorazakontraktowanejjednostkizdolnościdozapewnieniamocydyspozycyjnejw okresiewynikającymz ObowiązkuMocowegonp.wskutekawarii.
Materializacjaryzykawiążesięz koniecznościądostosowaniapozycjijednostkipoprzezsprzedażObowiązkuMocowegonarynkuwtórnym.
Sprzedażtaodbywasięodzakończeniaaukcjidodatkoweji trwaprzezcałyOkresDostawz założeniem,żesprzedażmożedotyczyćwyłącznieObowiązkuMocowegonapozostałączęśćRokuDostawliczącoddatytransakcji(obrótexante).
W zależnościoddługościokresuniedyspozycyjnościmocy,operatorjednostkimożesprzedaćObowiązekMocowyobejmującyresztęOkresuDostawlubjegoczęść,w którejdanajednostkaniebędziew staniezapewnićzakontraktowanejmocydyspozycyjnej.
W przypadkubrakumożliwościdokonaniatransakcjijednostkajestnarażonanaponiesieniekarwynikającychz niewykonaniaObowiązkuMocowego.
Brak dostępności mocy dyspozycyjnej zakontraktowanej jednostki w Okresie Zagrożenia.Ryzykowynikaz niewypełnieniaprzezjednostkęskorygowanegoobowiązkumocowegow danymOkresieZagrożenia(np.wskuteknieplanowanegopostojujednostki).
W przypadku,gdybrakdostępnościmocyzakontraktowanejjednostkipojawiłsięw OkresieZagrożenia,operatorźródłamożepodjąćpróbęzakupuwykonaniaObowiązkuMocowegoodoperatorainnegozakontraktowanegoźródła.
PrzedmiotemtransakcjimożebyćnadwyżkamocydyspozycyjnejpodczasOkresuZagrożeniaponadwolumenbędącyprzedmiotemkontraktuz OSP.Obrótw ramachrealokacjiwolumenuodbywasięexpost.
W przypadkubrakumożliwościdokonaniatransakcjijednostkajestnarażonanaponiesieniekarywynikającejz niewykonaniaobowiązkumocowegow OkresieZagrożenia.
Źródło:OpracowanieDeloitte
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
24
6.1.1. Dodatkowe skutki materializacji ryzyka braku dostępności mocy specyficzne dla typów jednostek modernizowanych i nowychWprzypadkubrakudostępnościmocydyspozycyjnejpodczasOkresuDostaw,opróczwymienionychwyżejskutków,źródłainneniż„istniejącejednostkiwytwórcze”będąmusiałyliczyćsięzdodatkowymikonsekwencjami.
Typ jednostkiSkutki materializacji ryzyka dla operatora jednostki i sposób mitygacji
Jednostki wytwórcze nowe UzyskującObowiązekMocowyoperatorzakontraktowanejjednostkizobowiązujesięspełnićw wyznaczonychterminachkamieniemilowe(finansowyi operacyjny),dająceOSPpewnośćrealizacjiinwestycjizgodniez harmonogramem.
Brakdostępnościmożebyćskutkiemzbytdużychopóźnieńrealizacjiprojektubudowyzakontraktowanejjednostkiorazbrakiemdotrzymaniaterminówosiągnięciakamienimilowych.
• Opóźnieniaspełnieniakamienimilowychmogąwiązaćsięz koniecznościąponiesieniakarjeszczeprzedrozpoczęciemeksploatacjiźródła.
• Jednostka,któranieosiągnęłaoperacyjnego kamienia milowego po rozpoczęciuOkresuDostaw,opróczwynikającychz tegokar,nieotrzymujewynagrodzeniaz tytułuObowiązkuMocowego.
• Ryzykacharakterystycznedlanowychjednostekwytwórczychopisanoszerzejw rozdziale8.2.
Jednostki wytwórcze modernizowane UzyskującObowiązekMocowyoperatorzakontraktowanejjednostkizobowiązujesięspełnićw wyznaczonychterminachkamieniemilowe(finansowyi operacyjny),dająceOSPpewnośćrealizacjiinwestycjizgodniez harmonogramem.
Brakdostępnościmożebyćskutkiemzbytdużychopóźnieńrealizacjiprojektumodernizacjizakontraktowanejjednostkiorazbrakiemdotrzymaniaterminówosiagnięciakamienimilowych.
• Opóźnieniaspełnieniakamienimilowychmogąwiązaćsięz koniecznościąponiesieniadodatkowychkar,czyliz dodatkowymkosztemjeszczeprzedzakończenieminwestycji.
• W przypadkubrakurealizacjikamienimilowychObowiązekMocowyzostajeskróconydo1roku.Dodatkowo,takajednostkaniemożeuczestniczyćjakojednostkamodernizowanapodczasdwóchkolejnychaukcjigłównychnastępującychporoku,w którymdoszłodoskróceniaczasutrwaniaObowiązkuMocowego.
• Ryzykacharakterystycznedlamodernizowanychjednostekwytwórczychopisanoszerzejw rozdziale8.2.
Tabela 5. Dodatkowe skutki materializacji ryzyka braku dostępności mocy w zależności od typu jednostki uczestniczącej w rynku mocy
Źródło:OpracowanieDeloitte
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
25
6.2. Ryzyko związane ze sposobem kontraktacjiZgodniezzałożeniamiprojekturynkumocygraczemogąuczestniczyćw:
• Aukcjigłównej(odbywającejsięw rokun-5),
• Aukcjidodatkowej(odbywającejsięw rokun-1),
• Rynkuwtórnym(uruchamianympoaukcjidodatkowej).
Każdazprzedstawionychmożliwychformkontraktacjiwiążesięzryzykiem:
• Nadpodażymocywynikającymz dużejkonkurencjii /lubniskiegopopytu,oraz
• KontraktacjijednostkiponiższejcenieObowiązkuMocowegoniżw pozostałychformachkontraktacji.
Poziomwskazanychryzykbędzieróżnićsięwzależnościodformykontraktacji.
Wzwiązkuztym,żewymienioneformykontraktacjiniesąprowadzonesymultanicznie,informacjedotyczącedotychczasowegoprzebiegurynkumocybędąwskazywaćmożliwąmaterializacjęryzyknakolejnychjegoetapach.Przykładowo,znającwynikikontraktacjinaaukcjigłównejorazpotencjalnewydarzeniamogącewpływaćnagotowośćjednostekzakontraktowanychjakonoweczymodernizowane,uczestnicyaukcjidodatkowejbędąmoglizakładaćmożliwypoziompopytunaaukcjidodatkowej.
Forma kontraktacji Ekspozycja na ryzyka
Aukcja główna Podstawowymizaletamiaukcjigłównejjestmożliwość:
• UzyskaniastrumieniaprzychodówztytułuObowiązkuMocowegopięćlatprzedOkresemDostaw,oraz
• Zawarciakontraktówdłuższychniżjednoroczneprzezjednostkinowe(do15lat)imodernizowane(do5lat).
• Waukcjigłównejudziałweźmienajwiększywolumenmocyjednostekdopuszczonychdorynkumocy.JednocześnieOSPplanujezakontraktowaćnajwiększywolumenmocy.
• CenazamknięciaaukcjidotyczącejdanegoOkresuDostawbędziewznacznymstopniuodzwierciedlaćfundamentalnąwycenęmocytj.wartośćbrakującychprzychodówdlajednostkizamykającejbilansmocy.
• Zewzględunadużywolumenkontraktowanejmocy,wydajesiężeaukcjagłównajestmniejpodatnanaskutkigryspekulacyjnejpodejmowanejprzezgraczyodinnychformkontraktacji.
• OdległyterminrealizacjiObowiązkuMocowegozwiększaekspozycjęgraczynaryzyko„brakudostępnościmocy”podczasOkresuDostaw.
Aukcja dodatkowa Wolumenpopytunaaukcjidodatkowejzależyodwynikówaukcjigłównej.
KontraktacjarokprzedOkresemDostawzmniejszaryzyko„brakudostępnościmocy”wynikającezdługotrwałychawarii.
Naaukcjibędziemożnazawrzećkontraktykwartalne,copozwolinastartjednostkomkogeneracyjnymozróżnicowanympoziomiemocydyspozycyjnejwposzczególnychkwartałachroku.
• Stronapodażowabędziekreowanaprzedewszystkimprzezźródłaniezakontraktowanepodczasaukcjigłównejorazjednostkikogeneracyjne.
• Wolumenmocyprzewidywanydozakontraktowaniabędziezdecydowanieniższyniżnaaukcjigłównej.
• Wtymkontekściecenynarynkumogąwwiększymstopniuzależećodsytuacjikonkurencyjnejnarynku(Istniejewyższeprawdopodobieństwonadwyżkipopytulubpodażynaaukcjidodatkowejniżnaaukcjigłównej).
Rynek wtórny Stronapopytowabędziekreowanaprzezoperatorówzakontraktowanychjednostek,którzyzdecydująsięnasprzedażObowiązkuMocowego.
TransakcjenarynkuwtórnymbędąustalanebilateralniejednakmusząuzyskaćakceptacjęipotwierdzenieOSP.
• Projektrynkumocyniedeterminujeformykontraktacjinarynkuwtórnym.Możnazakładać,żekontraktymocowebędąregulowanebilateralniepomiędzywytwórcami.
• Stronapopytowabędzieściślezależnaodinnychuczestnikówrynkumocyideterminujewysokośćimożliwośćzakontraktowaniawtensposób.
• DecyzjawytwórcyokontraktacjijednostkiwramachrynkuwtórnegojestobciążonawysokimryzykiembrakuObowiązkówMocowychdozakontraktowania.
Tabela 6. Poziom ryzyk związanych z kontraktacją
Źródło:OpracowanieDeloitte
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
26
6.3. Uzyskanie satysfakcjonującej ceny zamknięcia podczas aukcji – strategie aukcyjneKluczowymzpunktuwidzeniagracza,którypodjąłdecyzjęouczestnictwiewrynkumocy,jestuzyskanieodpowiedniegowynagrodzeniazazakontraktowanąmoc.Wprzypadkuaukcjimocy,zewzględunagręrynkową,przyjęcieodpowiednichstrategiikontraktacjimożepomócwuzyskaniusatysfakcjonującejcenyzamknięcia.
Wskazanąstrategiękontraktacjimożnapodzielićnadwiegrupy:
• strategięodkosztową–zakładaneindywidualnepodejściedokażdejjednostki(podejścielokalne),lub
• strategięspekulacyjną–zakładanedziałaniaw celuoptymalizacjiprzychodówgraczaposiadającegogrupęźródełwytwórczych(podejścieglobalne).
6.3.1. Strategia odkosztowaStrategiaodkosztowawymagaoszacowaniamarżybruttonarynkuenergiinakilkalatprzedaukcjąnapodstawieprognozrynkowych,cowiążesięzryzykiemistotnegobłędu.Wzależnościodspecyfikiźródłaorazniepewnościwysokościprzychodównarynkuenergii,operatormożezdecydowaćsięnazdyskontowanietegostrumieniaprzychodów.Wskrajniekonserwatywnymprzypadkucenawyjściajednostkijestrównajejstałymkosztomoperacyjnym(przywspółczynnikudyskontującymrównym0).
Wtymkontekściegłównymryzykiemzwiązanymzprzyjęciemstrategiiodkosztowejjestniepewnośćprognozużytychdooszacowania„missingmoney”,awkonsekwencjiprzyjęciebłędnejcenywyjścia.Rozszerzeniemstrategiiodkosztowejmogącymminimalizowaćwskazaneryzykojestuwzględnieniepozycjimodelowanejjednostkinatleinnychuczestnikówrynkuprzy
założeniutakichsamychprognozrynkowychorazwiedzyeksperckiejnatematkonkurencji.Wykonananatejpodstawiesymulacjaaukcji,możewskazaćprawdopodobieństwokontraktacjiorazpozycjęrozpatrywanejjednostkiwstosieofertnarynkumocy.Symulacjatamożebyćrównieżwykorzystanadoweryfikacjiprzyjętychzałożeńpodczasrzeczywistejaukcji.Dużerozbieżnościwstosunkudofaktycznegoprzebieguaukcjimogąświadczyćoistotnychróżnicachpomiędzyprzyjętymiprzezgraczazałożeniamiastosowanymiprzezpozostałychuczestników(wprzypadkustosowaniaprzezwszystkichgraczystrategiiodkosztowej).Przykładowo,śledzącprzebiegaukcjigraczmożezauważyć, żeprzyaktualnejceniewolumenpozostałynaaukcjijestzdecydowanieniższyodzakładanegowsymulacji.Wodpowiedzinamaterializacjęwskazanegoryzykagraczmożerozważyćdostosowanieswoichzałożeńiewentualnąweryfikacjęprzyjętejcenywyjścia.
Rysunek 3. Schemat procesu wyznaczania ceny wyjścia w strategii odkosztowej
Źródło:OpracowanieDeloitte
Metodyka wyznaczaniaceny wyjścia
Dane wejściowe niezbędnedo określenia ceny wyjścia
Przyjęta cena wyjściana aukcji
Założenia/ prognozyrynkowe
Obszar obciążony ryzykiemprzyjęcia błędnych założeń
Dotychczasowedoświadczenia z rynku
mocy
Plany eksploatacyjne
Dodatkowe modyfikatory
• Szczegółowe prognozy rynkowe na Okres Dostaw będący przedmiotem aukcji (obejmujące m.in. ceny paliw, energii elektrycznej, EUA),
• Oszacowanie czasu pracy jednostki, spodziewanych przychodów z rynku energii oraz kosztów zmiennych produkcji na podstawie prognoz powyżej.
• Wyniki poprzednich aukcji,
• Wyniki aukcji głównej na rok n (w przypadku udziału gracza w aukcji dodatkowej).
• Dalsze plany eksploatacyjne rozpatrywanej jednostki w perspektywie średnioterminowejobejmującej Okres Dostaw.
• Typ jednostki (wytwórcza nowa, modernizowana, istniejąca lub DSR),
• Technologia (m.in. w przypadku jednostek wytwórczych - wykorzystywana technologia produkcji energii elektrycznej, w przypadku DSR - możliwość wykorzystywania generatoraw przypadku wywołania),
• Przyjęta forma kontraktacji (aukcja główna, aukcja dodatkowa lub rynek wtórny).
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
27
6.3.2. Strategia portfelowa11
Strategiaportfelowawodróżnieniuodstrategiiodkosztowej(zakładającejszacowaniecenywyjściaindywidualniedlakażdejjednostki)zakładawykorzystanieportfelaaktywówwytwórczychgraczaimożliwychprzewagkonkurencyjnychwcelumaksymalizacjiprzychodówwskalicałegoportfelabezkoniecznościosiągnięciamaksymalnychprzychodówprzezposzczególneźródławytwórcze.
Metodykawyznaczaniacenywyjściapowinnauwzględniać,opróczelementówwskazanychprzystrategiiodkosztowej,również:
• Portfoliojednostekgraczabiorącychudziałw rynkumocyi pozycjęnarynku,oraz
• Prawdopodobnezachowanieinnychgraczypodczasaukcji.
Kolejnyschematprzedstawiaprocesdecyzyjnyprowadzącydowyznaczeniacenywyjściawstrategiiportfelowej.Zestawcenwyjściadlacałegoportfelajednostekgraczawyznaczanyjestwoparciuoprzyjętąmetodykęuwzględniającąmożliweprzewagikonkurencyjneorazprzewidywanezachowaniapozostałychuczestnikówaukcji.
Rysunek 4. Schemat procesu wyznaczania ceny wyjścia w strategii portfelowej
Źródło:OpracowanieDeloitte
11OpracowananapodstawieraportuCharlesRiverAssociates“CapacityMarketGamingandConsistencyAssessment”.
Pozycja rynkowa i przewagikonkurencyjne
Dane wejścioweniezbędne do
określenia ceny wyjścia
Prawdopodobne zachowanieinnych graczy
Zestaw cen wyjściadla całego portfela
Wyznaczenie ceny wyjścia dla jednostki 1
Metodykawyznaczania ceny
wyjścia
Przyjęta cenawyjścia na aukcji
Dane wejścioweniezbędne do
określenia ceny wyjścia
Wyznaczenie ceny wyjścia dla jednostki 2
Metodykawyznaczania ceny
wyjścia
Przyjęta cenawyjścia na aukcji
Dane wejścioweniezbędne do
określenia ceny wyjścia
Wyznaczenie ceny wyjścia dla jednostki n
Metodykawyznaczania ceny
wyjścia
Przyjęta cenawyjścia na aukcji
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
28
Głównymdziałaniemgraczymogącymwpływaćnacenękońcowąaukcjijestpodjęciepróbywpływunawolumenpodażypodczasaukcji.Graczemogądążyćdouzyskaniawyższejcenypoprzezwycofanieźródławytwórczegozaukcji,podwarunkiem,żewycofanieźródławytwórczegozaukcjiiutraconeprzychodyzzakontraktowanejmocybędąniższeoddodatkowychprzychodówzpozostałychźródełwynikającychzwyższejcenyzamocuzyskanejnaaukcji.
Wskazanąmożliwośćwykorzystaniaprzewagikonkurencyjnejprzedstawiononaschemacieukładumeritordercenwyjściaposzczególnychjednostekpodczasaukcji.Wprzypadkustosowaniaprzezwszystkichgraczystrategiiodkosztowej,cenaaukcjipowinnaplasowaćsięnapoziomie p1 przy zakontraktowanym wolumenie Q112.Graczposiadającyportfeljednostekskładającysięztrzechźródełwytwórczych(oznaczonychkoloremzielonym)możepodjąćdecyzjęowycofaniujednostkiCbędącejcenotwórcą.Wówczasjednostkązamykającąmeritorderbędziejednostkaoznaczniewyższejceniewyjścia,coskutkowaćbędziewyższącenązamknięciaaukcji(p2).DziękitemugraczpowycofaniujednostkiCuzyskadodatkoweprzychodyzrynkumocydlajednostekAiB(odpowiadającepoluniebieskiegoprostokąta).Strategiaportfelowajestopłacalna,gdydodatkowyprzychódjestwyższyodprzychodówjednostkiCwprzypadkuzakontraktowaniawszystkichtrzechjednostek.
Wycofanezaukcji,zprzyczynstrategicznych,źródłowytwórczemożebyćnadaleksploatowane,alebezuczestnictwawrynkumocy.OperatormożerównieżbraćudziałwaukcjidodatkowejlubrynkuwtórnymnatensamRokDostaw.
Analizaskutkówstrategicznegowycofaniajednostkizaukcjiwskazuje,że:
• większasiłarynkowagraczawpływanawiększeprawdopodobieństwomożliwościwpływunacenęzamknięciaaukcji,
• małeróżnicecenwyjściaposzczególnychuczestnikówaukcjipowodująwypłaszczeniekrzywejpodażyi zmniejszeniewpływupotencjalnegostrategicznegowycofaniajednostkinacenęzamknięcia,
• wysokaniepewnośćdotyczącastronypodażoweji krzywejpopytuwpływanawzrostryzykazwiązanegozestrategicznymwyjściemjednostki.
Wykorzystaniestrategiiportfelowejwiążesięzkoniecznościąuwzględnienia,opróczwskazanychwstrategiiodkosztowej,dodatkowychryzykzwiązanychzbłędnymizałożeniamicodoprzewagkonkurencyjnychorazbłędnegozałożeniamożliwychzachowańpozostałychgraczypodczasaukcji.Jejstosowaniebędziewymagałoodgraczyciągłegomonitoringuibieżącegouwzględnianiaewentualnychzmianpodczasaukcjimocy.
Zakresmożliwościstosowaniastrategiiportfelowejbędziezależnyodszczegółowychregulacjizwiązanychzrynkiemmocy.Obecnyprojektzakładawykorzystanierozwiązańznacznieograniczającychmożliwościspekulacyjne(np.prezentacjaprzezprowadzącegoaukcjęwolumenuuczestniczącegowkolejnychrundachzdokładnościądo1000MWe,coutrudniaocenęczywycofaniedanejjednostkiwpłynienapodwyższeniecenyzamknięciaaukcji).
Podsumowanie
W celu zapewnienia materializacji korzyści wynikających z uczestnictwa w rynku mocy przy akceptowalnej ekspozycji na ryzyka, podmioty rozważające udział w rynku powinny dokonać przeglądu oraz wyboru optymalnej strategii uczestnictwa w rynku mocy. Dobór optymalnej strategii powinien uwzględniać zarówno aktywa gracza, jego pozycję rynkową, jak i apetyt na ryzyko.
Rysunek 5. Możliwość wpływu gracza na wysokość ceny zamknięcia aukcji
Źródło:CharlesRiverAssociates:CapacityMarketGamingandConsistencyAssessment
12Przypominięciualgorytmukorzyścinetto
AB
Q1
p1
C
Cena
MWe
p1
p2
Q1Q2 MWe
Moce w posiadaniu gracza
Dodatkowy przychódz rynku mocy
jednostek A i B
AB
Cena
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
29
7.Analizakosztówfunkcjonowaniarynkumocyw Polscenabaziesymulacjipierwszejaukcjinarokdostaw2022
Zmianamodelurynkunadwutowarowywiążesięzwielomaniewiadomymi.Jednąznichjestwysokośćspodziewanychprzychodówzrynkumocy.Napotrzebyniniejszegorozdziałuprzeprowadzonosymulacjępierwszejaukcjimocyw2017rokunaOkresDostaww2022roku,wktórejwyznaczonocenęzamknięciaaukcji,atakżeoszacowanocałkowitykosztrynkumocywbadanymroku.
7.1. Podstawowe założeniaWedługzałożeńMinisterstwaEnergiiprocesaukcyjnymaskładaćsięzAukcjiGłównejwrokun-5względemOkresuDostaw(kontraktacjanapełnyrok)orazAukcjiDodatkowejwrokun-1względemOkresuDostaw(kontraktacjakwartalna).Symulacjęprzeprowadzonoprzyzałożeniu,żecaływolumenmocyprzewidywanydozakontraktowaniapodczasaukcjigłównejidodatkowejbędzieprzedmiotemjednejaukcji.Aukcjęprzeprowadzonodladwóchkwartałów,pierwszegoitrzeciego,charakteryzującychsiędużąróżnicąwzapotrzebowaniunamocorazinnąstrukturąstronypodażowej(m.in.różnypoziomdyspozycyjnościźródełkogeneracyjnych).Dodatkowo,wceluwyznaczeniacałkowitychkosztówfunkcjonowaniarynkumocy,przyjęto,żewytypowanekwartałybędąreprezentowałypełnepółrocze(wyniki
uzyskanedlakwartałuIrokudostawbędąidentycznejakdlakwartałuIV,natomiastwynikikwartałuIIIbędąidentycznejakdlakwartałuII).
Prezentowanedane,zarównopostroniepopytu(zapotrzebowanienamoc)jakipostroniepodaży(mocjednostekwytwórczych)odzwierciedlająwartościbrutto.ProjektRozwiązańFunkcjonalnychRynkuMocybazujenawartościachnetto.Zastosowanazmianawynikazkoniecznościuproszczeniamodeluwykorzystanegodosymulacji.
Jakorokbieżącynapotrzebycałejsymulacji(równieżpozostałychjednostekbiorącychudziałwaukcjinarynkumocy)przyjętorok2017–odtegorokurozpoczętodyskontowanieprzepływówpieniężnych.
Aukcjęprzeprowadzonodladwóchkwartałów,pierwszegoi trzeciego,charakteryzującychsiędużąróżnicąw zapotrzebowaniunamocorazinnąstrukturąstronypodażowej (m.in.różnypoziomdyspozycyjnościźródełkogeneracyjnych).
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
30
7.2. Krzywa zapotrzebowania na mocPodstawoweelementykrzywejto:−cenaCeWe,czylizgodniez definicjącenawejścianowychmocynetto–obliczanaw oparciuo zdyskontowanekoszty.Cenatareprezentujekosztzakupumocy,przyzałożeniuinwestycjiw nowąjednostkęo najniższychkosztachstałychoperacyjnychi kapitałowych.Wartośćnettooznacza,żekoszttenjestpomniejszanyo prognozowaneprzychodyzesprzedażyenergiielektrycznej.IloczynCeWeorazwspółczynnikaA określamaksymalnącenęmocyw aukcji,
• parametryA,X%orazY%–parametrykorygującekształtkrzywejustalaneprzezOSPw sposóbadministracyjnyprzedaukcją,
• PZM–prognozowanezapotrzebowanienamocdyspozycyjną.
Krzywazapotrzebowanianamocmożebyćpodzielonanatrzykoszyki:jednostkiwytwórczenowe,modernizowaneiistniejące.Wwynikurozstrzygnięciaaukcji,dlakażdegokoszykaustalonyzostanieosobnywolumenzakupionejmocy,acenakońcowawkażdymkoszykumożebyćinna.
7.2.1. Cena CeWe – cena wejścia nowych mocy nettoCenaCeWereprezentujekosztzakupumocy,przyzałożeniuinwestycjiwnowąjednostkęonajniższychkosztachstałychoperacyjnychikapitałowych–napotrzebyanalizyCeWewyznaczonowoparciuojednostkęwytwórcząbazującąnaturbiniegazowejwcykluprostym,czyliniewyposażonąwczęśćparową(kociołodzyskowywrazzturbinąparową).
Wartośćnettocenywejściaoznacza,żeszacowanekosztynowegoźródłapomniejszanesąoprognozowaneprzychodyzesprzedażyenergiielektrycznejorazprzychodyzRUS.Biorącpoduwagęcharakterystykępolskiegomiksuenergetycznegobazującegonawęgluorazprzewidywanewkrótkimhoryzoncieczasowymcenywęgla
kamiennego,gazuziemnegoiuprawnieńdoemisjiCO2,założono,żejednostkaoparta na turbinie gazowej w cyklu prostymniebędziemiałażadnychprzychodówzwiązanychzesprzedażąenergii elektrycznej.
Wytypowanatechnologiamabardzodobreparametryruchowe,związanezelastycznościąidynamikąpracy.Wzwiązkuztym,przyjęto,żewysokośćwynagrodzeniatakiejjednostkiztytułuświadczeniaRUSwyniesie25tys.PLN/MWe/rok.
Rysunek 6. Krzywa zapotrzebowania na moc (na podstawie Projektu Rozwiązań Funkcjonalnych rynku mocy)
Źródło:MinisterstwoEnergii
PZM·(1−X%) PZM PZM·(1+Y%)
A·CeWe
Cena [PLN/MWe-rok]
Moc [GWe]
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
31
Baządlaprzyjmowanychwskaźnikównakładówinwestycyjnychorazkosztówstałychdlaróżnychjednostekwytwórczych,byłoopracowaniept.„Modeloptymalnegomiksuenergetycznegodlapolskidoroku2060”,opracowanegoprzezKancelarięPrezesaRadyMinistrówwroku2013.Danezostałyskorygowanedopoziomurokubazowegoprzyjętegowanalizie,tj.2017roku.Daneskorygowanotakżeonajnowszeinformacjedotyczącerealizowanychprojektów,jakrównieżbenchmarkipublikowaneprzezświatoweorganizacjejaknp.IEA(InternationalEnergyAgency).
Nawykresieprzedstawionowynikanalizyekonomicznejjednostkiwytwórczejopartejnaprzyjętychzałożeniach–podanenawykresiewartościzaprezentowanowujęciurealnym.
Jednostkawytwórczabazującanaturbiniegazowejwcykluprostymcharakteryzujesiębardzokrótkimokresemrealizacji,dlategoteżprzyjęto,żecałośćnakładówinwestycyjnychbędzieponiesionawrokupoprzedzającymrozpoczęcieeksploatacji.StopędyskontowąWACCnapotrzebyanalizyprzyjętonapoziomie5%wujęciurealnym,cowrelacjido
bardziejprzewidywalnychipewnychpodwzględemprzychodówzałożeń,jestwartościąmożliwądoosiągnięcia.
Wanalizieekonomicznejposzukiwanotakiegopoziomuprzychodówzrynkumocy,któreumożliwiąwokresie15latosiągnięciedlaprojektuwynikuNPVrównegozero.WwynikuprzeprowadzonychobliczeńuzyskanowartośćcenyCeWe,napoziomie254,6tys.PLN/MWe/rok.
Wyróżnienie Wartość
Moc brutto 50MWe
Okreseksploatacji 15 lat
WACC 5%
Nakładyinwestycyjne 100mlnPLN
Kosztyoperacyjnestałe 3,65mlnPLN/rok
Przychodyz RUS 1,25mlnPLN/rok
Źródło:OpracowanieEnergoprojekt-Katowice
Tabela 7. Charakterystyka jednostki wytwórczej opartej na turbinie gazowej w cyklu prostym
Źródło:OpracowanieEnergoprojekt-Katowice
Wykres 13. Analiza opłacalności ekonomicznej mająca na celu wyznaczenie CeWe [mln PLN]
-90
-80
-70
-60
-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030
2031
2032
2033
2034
2035
2036
mln
PLN
Roczny strumień zdyskontowanySkumulowany strumień zdyskontowany
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
32
7.2.2. Parametry A, X% i Y%Parametryuzupełniającekrzywejzapotrzebowanianamocdlapolskiejaukcjimocyniesąobecnieznane.Ztegopowodu,jakobazędlatychparametrówprzyjętodoświadczeniazrynkumocywWielkiejBrytanii,naktórymopieranosięprzyopracowywaniukoncepcjipolskiegorynkumocy.Korzystającztychdoświadczeńzaparametryuzupełniająceprzyjęto:
• A –ustalononapoziomie1,5,
• X%orazY%-obydwaparametryustalononapoziomie3%.
7.2.3. Parametr PZMPrognozęzapotrzebowanianamocszczytowąwyznaczonozgodniezdefinicjąprzedstawionąwProjekcieRozwiązańFunkcjonalnychdotyczącychrynkumocy.
PZM=PMS×(1+REZ)-∆
gdzie:
• PMS–prognozowanezapotrzebowanienamocszczytowąw KSEw danychOkresieDostaw,
• REZ–poziomrezerwymocyponadzapotrzebowanieszczytowewymaganyw danychOkresieDostaw,
• Delta(∆)tosumanastępującychwielkości:
- moczapewnianaprzezjednostkinieuczestniczącew rynkumocyzewzględunakorzystaniez innychmechanizmówmocowychlubsystemówwsparcia/pomocypublicznejlubinnejednostki,którenieuczestnicząw aukcjach,a sądostępnew KSE,
- mocnadanyOkresDostawobjętakontraktamibędącymiwynikiempoprzednichaukcji(w przypadkuaukcjidodatkowejobejmujeteżmoczakupionąnaaukcjigłównejnatensamOkresDostaw),
- w przypadkuaukcjigłównej–mocprzeznaczonadozakupunaaukcjidodatkowejnatensamRokDostaw.
Parametr PMS na potrzeby analizy zostałzaprognozowanynabaziedanychhistorycznychkształtowaniasięzapotrzebowanianamocwkażdejgodziniewciąguroku–wykorzystanodanezlat2009-2015.Napodstawiezmianwgodzinowymzapotrzebowaniunamocwbadanychlatachwyznaczono dynamikętychzmianwposzczególnych okresachwciągurokuiprzyjęto, żewkrótkimhoryzoncieczasowym,czylidorozpoczęciapierwszegoOkresuDostaww2022roku,charaktertenbędziepodobny.Dlaanalizowanychkwartałówparametrtenwyniósł26508MWewkwartalepierwszym(zimowym)i24203MWewkwartaletrzecim(letnim).
ParametrREZzgodniezdefinicjązawartąwProjekcieRozwiązańFunkcjonalnychpowinienbyćwyznaczonyprzezOSPwoparciuostandardbezpieczeństwafunkcjonowaniaKSE.TymstandardemmabyćosiągnięcieokreślonegowskaźnikaLOLE.Wanaliziezałożono,żeparametrREZbędzieobliczonynapodstawiegodzinowejwymaganejoperacyjnejrezerwymocy,którawynosi18%(napodstawiekartyaktualizacjinr.CB/9/2013)–konkretnawartośćwyznaczanajestwzględemśredniejarytmetycznejzmaksymalnychwartościgodzinowychzapotrzebowanianamocwposzczególnychmiesiącach.Wwynikuobliczeń,jegowartość(jednakowądlaobubadanychkwartałów)ustalononapoziomie4438MWe.
WdalszejczęściparametrPZMbędzieodpowiednioskorygowany(pomniejszony)tak,abyprawidłowoodzwierciedlićwpływparametruDelta(∆).
Tabela 8. Prognoza na moc szczytową wykorzystana w symulacji [MWe]
Źródło:OpracowanieEnergoprojekt-Katowice
PMS REZ PZM
Ikwartał 26508 4 438 30946
IIIkwartał 24203 4 438 28 641
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
33
7.3. Strona podażowa na rynku mocy
7.3.1. Wolumen mocy poza rynkiem mocyWzakresiewolumenumocy,któryniebierzeudziałuwaukcjinarynkumocy,alepomniejszacałkowitykontraktowanywolumenmocywramachaukcji,znajdująsięźródłaOZE(wzakresiewszystkichtechnologii)orazźródłakogeneracyjne(wzakresiewszystkichpaliw,zarównokomunalnejakiprzemysłowe).
WartościzaprezentowanewtabeliodzwierciedlająprzewidywaniaKrajowegoPlanuDziałaniawzakresieOdnawialnychŹródełEnergii,któryzostałskorygowanyizaktualizowanywoparciuonajnowszedaneiprzewidywaniarynkowe.Wartośćmocydlaźródełwykorzystującychbiomasęobejmujejedynieźródłaopalanetympaliwemw100%(bezwspółspalania).Nieobejmujerównieżjednostekwytwórczychopalanychtympaliwempracującychwramachelektrociepłowniprzemysłowych.
Wprzypadkuźródełkogeneracyjnych,napotrzebysymulacjiprzyjęto,żewolumenmocybezpośredniopowiązanyzprodukcjąciepłabędziewolumenemniebiorącymudziałuwrynkumocy,natomiastewentualnypotencjałmocytkwiącyprzedewszystkimwczłonachkondensacyjnychbędziemógłbyćwramachrynkumocykontraktowany.MoczainstalowanawźródłachkogeneracyjnychwrokudostawbędziepowiększonawzględemdzisiejszegowolumenuonoweźródłakogeneracyjnegazowewStalowejWoli,GorzowieWielkopolskim,PłockuorazWłocławku.
Współczynniki dyspozycyjności mocy (WDM)WspółczynnikidyspozycyjnościmocywramachniniejszejanalizypowinnybyćutożsamianezKorekcyjnymiWspółczynnikamiDyspozycyjności(KWD)zgodniezProjektemRozwiązańFunkcjonalnych,niemniejniesądokładnietymsamym.ZgodniezProjektemRozwiązańFunkcjonalnych„KWD odzwierciedla uśrednioną dostępność mocy dla poszczególnych technologii JRM. (…) KWD uwzględnia nieplanowane ubytki
mocy osiągalnej, nie uwzględnia natomiast ubytków wynikających z planowanych remontów i niedyspozycyjności okresowej”.Współczynnikidyspozycyjnościmocyszacowanewniniejszejanalizieobejmująpostojezarównoplanowejakinieplanowe–takiepodejściewykluczakoniecznośćzakładaniakampaniiremontowychdlajednostekJWCDiplanowaniepostojówremontowychnatlecałegorokudostaw–WDMuwzględniają,żeistniejewolumenniedostępnywynikającyzobydwurodzajówpostojów.ElementtenniebędziemiałszczególnegoznaczeniawokreślaniudyspozycyjnościwolumenumocyOZEorazkogeneracji,alebędziemiałznaczeniedlajednostekJWCDbiorącychudziałw aukcji rynku mocy.
Rok dostawFarmy
wiatrowe lądowe
PV Biomasa BiogazEnergetyka
wodna
2022 6300 945 505 498 987
Rok dostawKogeneracja
przemysłowaKogeneracja komunalna
2022 2911 6 544
Tabela 9. Moc zainstalowana źródeł OZE w Okresie Dostaw (2022 rok) [MWe]
Źródło:OpracowanieEnergoprojekt-Katowice
Tabela 10. Moc zainstalowana źródeł kogeneracyjnych w Okresie Dostaw (2022 rok) [MWe]
Źródło:OpracowanieEnergoprojekt-Katowice
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
34
PrzedstawionewspółczynnikidyspozycyjnościmocywynikajązobserwacjiśredniegoobciążeniawymienionychtechnologiiOZE(biomasa,biogaz,energetykawodna)orazwytycznychoperatorasieci.
PrzedstawionewspółczynnikidyspozycyjnościmocybazująnadanychpublikowanychprzezAgencjęRynkuEnergiiwkomercyjnychraportachjakrównieżdostępnychnastronieinternetowej OSP.
Biorącpoduwagęsumęwolumenumocy,któryniebędziebrałudziałuwaukcjirynkumocy,poziommocykontraktowanejwramachrynkumocywpierwszymkwartalerokudostawwyniesie21 459 MWe,natomiastwtrzecimkwartale 22 019 MWe–parametrPZMpomniejszonyoparametrDelta(∆).Jakwidać,pouwzględnieniusezonowościjednostekwytwórczychniebiorącychudziałuwaukcjirynkumocy,wolumenmocy kontraktowanej w trzecim kwartale (letnim)przewyższyłwolumenwkwartalepierwszym(zimowym).
ParametrKogeneracja komunalna
Kogeneracja przemysłowa
WDM
I kwartał 0,80 0,85
III kwartał 0,40 0,70
Moc dyspozycyjna [MWe]
I kwartał 5 235,2 2 474,4
III kwartał 2 617,6 2 037,7
Tabela 11. Przyjęte współczynniki dyspozycyjności mocy dla wolumenu mocy OZE
Źródło:OpracowanieEnergoprojekt-Katowice
Tabela 12. Przyjęte współczynniki dyspozycyjności mocy dla wolumenu mocy źródeł kogeneracyjnych, które nie biorą udziału w aukcji na rynku moc
Źródło:OpracowanieEnergoprojekt-Katowice
ParametrFarmy
wiatrowe lądowe
PV Biomasa BiogazEnergetyka
wodna
WDM
Ikwartał 0,10 0,00 0,85 0,65 0,40
IIIkwartał 0,10 0,20 0,85 0,65 0,40
Moc dyspozycyjna [MWe]
Ikwartał 630,0 0,00 429,3 323,7 394,8
IIIkwartał 630,0 189,0 429,3 323,7 394,8
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
35
7.3.2. Wolumen mocy uczestniczący w rynku mocyNapotrzebyanalizyprzyjęto, żepierwszaaukcjabędzieprzeprowadzonawpodzialenatrzykoszyki(jednostkinowe,modernizowaneorazistniejące).Wsymulacjiaukcjinieuwzględnianomożliwościpokryciazapotrzebowania na moc poprzez połączeniatransgraniczne.
Przedstawionenawykresiepolakolorowereprezentują:
• poszczególnekoszyki:
- kolorzielony–wolumenmocynowych,
- kolorniebieski–wolumenmocymodernizowanych,
- kolorpomarańczowy–wolumenmocyistniejących,
• wolumenmocyniebiorącyudziałuw aukcjirynkumocy–kolorszary.
Koszyk nowych źródeł wytwórczychPrzyjęto,żewielkośćwolumenukontraktowanegowtymkoszykupowinnaobjąćwszystkieobecniebudowanejednostkiwytwórczekondensacyjne,czyliblokwEl.JaworznoIII(910MWe),blokwEL.Kozienice(1075MWe),dwablokiwEl.Opole(2x900MWe)orazblokwEl.Turów(450MWe).Bazującnadanychkontraktowychodnośniewskaźnikówdyspozycyjnościblokówobecniebudowanychprzyjętowspółczynnikdyspozycyjnościmocynapoziomie 0,9.Wprzypadkutegokoszyka niebędzieróżnicywwolumeniepomiędzykwartałamiwOkresieDostaw,ponieważwolumentenbędziekontraktowanywaukcjigłównej(rocznej).PlanowanydobudowynowyblokwEl.Ostrołęka(ok.1000MWe)niejestuwzględnionywniniejszejanalizie,gdyżrozpoczęcieeksploatacjitegoblokujestprzewidywanenarok2024.
Koszyk modernizowanych źródeł wytwórczychWpodanymkoszykuznalazłysięwszystkieźródławytwórcze,którebędąpoddaneprocesowimodernizacjizewzględunakonkluzjeBAT.Napotrzebyanalizyzałożono,żewprzewidywanymokresie4lat(okresmodernizacjiBAT)możliwebędzieprzeprowadzeniemodernizacji65%całkowitegowolumenumocyjednostekJWCDwKSE.Ustalono,żetakiwolumenmocymożnawsposóbbezpiecznyodstawićiprzeprowadzićmodernizację–procesmodernizacjiprzewidzianonalata2018-2021.Dlawolumenumocymodernizowanejprzyjętowspółczynnikdyspozycyjnościmocynapoziomie0,85–niecomniejniżdlanowychjednostekzuwaginaichwiekistopieńzużyciatechnicznego.Wprzypadkutegokoszykaniebędzieróżnicywwolumeniepomiędzykwartałamiwrokudostaw,gdyżwolumenbędziekontraktowanywaukcjigłównej(rocznej).
Wykres 14. Wolumeny mocy kontraktowane w poszczególnych koszykach rynku mocy [MWe]
Źródło:OpracowanieEnergoprojekt-Katowice
I.2022
0 35000
III.2022
5000 10000 15000 20000 25000 30000
0 350005000 10000 15000 20000 25000 30000
Wolumen mocy kontraktowany w ramach RMpoza RM
poza RM
Mocszczytowa
Mocszczytowa
Wolumen mocy kontraktowany w ramach RM
PZM
PZM
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
36
Koszyk istniejących źródeł wytwórczych Wkoszykutymznalazłysię:
• PozostałejednostkiJWCD,którezewzględunazbytniskącenęofertowąw koszykuźródełmodernizowanychnaaukcjimocyzdecydowałyo wycofaniusięz tegokoszyka–jesttookoło35%całkowitegowolumenumocyjednostekJWCDw KSE.Dlategowolumenuprzyjętowspółczynnikdyspozycyjnościmocynapoziomie0,85.
• ŹródłaświadcząceusługęDSR.Napodstawieopracowaniapt.„Prognoza pokrycia zapotrzebowania szczytowego na moc w latach 2016-2035”,przygotowanegoprzezPSEOperator20maja2016rokuprzyjęto,żepotencjałDSRw pierwszymkwartalewynosi201MWenatomiastw trzecimkwartale185MWe.
• Dostępnemocew źródłachkogeneracyjnych(w szczególnościturbozespołyz członemkondensacyjnym).W obydwukwartałachprzyjęto,żeistniejetakamoc,którąmożnadodatkowodociążyćponadpotrzebywynikającez produkcjiciepła.
Wprzypadkukoszykajednostekistniejących,wolumenkontraktowanejmocyrozpatrywanyjestkwartalnie,gdyżmocistniejącabędziebrałaudziałwkwartalnejaukcjidodatkowej.
Parametr Źródła kogeneracyjne
WDM
Ikwartał 0,10
IIIkwartał 0,25
Moc dyspozycyjna [MWe]
Ikwartał 654,4
IIIkwartał 1636,0
Tabela 13. Przyjęte współczynniki dyspozycyjności mocy dla wolumenu mocy źródeł kogeneracyjnych biorących udział w aukcji
Źródło:OpracowanieEnergoprojekt-Katowice
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
37
7.3.3. Ceny ofertowe na rynku mocyCenaofertowapodczasaukcjimocybyławyznaczonaprzyzałożeniuwykorzystaniaprzezwszystkichjejuczestnikówstrategiiodkosztowej,tzn.ofertyposzczególnychgraczybyływynikiemanalizyopłacalnościekonomicznejprzeprowadzonejdlakażdejjednostkiosobnoprzyzałożonymceluosiągnięciawskaźnikaNPVrównegozerowokreślonymhoryzoncieczasowym.Rokiembieżącymdlaprocesudyskontowaniabyrok2017(jaktomiałomiejsceprzyokreślaniucenyCeWe).StopędyskontowąWACCwujęciurealnymprzyjętonapoziomie5%(zgodniezzałożeniemjakprzyokreślaniucenyCeWe).
Dlajednosteknowych,analizaopłacalnościekonomicznejobejmowałapełnyhoryzontczasowyfunkcjonowaniajednostkiidlatakiegookresuposzukiwanowartościofertynarynkumocy(uwzględnionopełnyzwrotnakładówinwestycyjnych).Dlajednosteknowychzałożono,żeprzychodyzrynkumocybędąuzyskiwanerównieżpo15letnimokresiepierwszegokontraktu,acenaofertowanaaukcjachmocywpozostałymokresieeksploatacjibędzienatakimsamympoziomie.Dlatakichzałożeńustalonowartośćofertypodczasaukcjidlajednosteknowychprzyspełnieniufunkcjicelu,czyliosiągnięciuwskaźnikaNPVrównegozero.Dlajednosteknowych,któresąopalanewęglemkamiennymprzyjętonastępującewskaźnikikosztowe:CAPEX–6,2mlnPLN/MWe,kosztystałe–120tys.PLN/MWe/rok.Wprzypadkujednostekopalanychwęglembrunatnymprzyjęto:CAPEX–7,0mlnPLN/MWe,kosztystałe–132tys.PLN/MWe(źródłodanychanalogiczniejakprzyustalaniucenyCeWe).
Dlajednostekmodernizowanychanalizaopłacalnościekonomicznejobejmowałakilkuletnihoryzontczasowyfunkcjonowaniajednostkiidlategookresuposzukiwanowartościofertynarynkumocy(turównieżuwzględnionozwrotnakładówponiesionychnamodernizację).Początekanalizyopłacalnościekonomicznejbędziepierwszymrokiemeksploatacjijednostkipozakończonymprocesiemodernizacji,azatemdlaróżnychjednostekbędzietoróżnyokres(okresmodernizacjiźródełwytwórczychprzewidzianonaczterylata).Analizaopłacalnościekonomicznejobejmowałaokresdozakończeniaobowiązywania5-letniegokontraktunarynkumocy.Założono,żemodernizacjęprzeprowadzonowyłączniepodkątemdostosowaniadowymogówkonkluzjiBAT,zczegowynikaprzyjętyCAPEXnapoziomie0,25mlnPLN/MWe.
DlajednostekistniejącychJWCDanalizaopłacalnościekonomicznejobejmowałautrzymaniezyskownościnapoziomierównymzerowokresiejednegoroku.Wartośćofertynarynkumocyskalkulowanowtakisposób,abytenwarunekbyłspełnionypoprzezpokryciebrakującychprzychodów.
Jednostkikogeneracyjne,oferującewolumenmocywynikającyzpotencjałutkwiącegowczłoniekondensacyjnym,oferowałymoczcenąrównązero–zakładasię,żeichzyskownośćbędziezapewnionapoprzezfunkcjonowanienarynkuenergiielektrycznej,lokalnymrynkuciepłaorazwoparciuowsparciekogeneracji(towsparciebędziezwiązanewyłączniezwolumenemmocypowiązanymbezpośredniozprodukcjąciepła–napotrzebyanalizyzałożono,żedocelowopo2018rokubędziefunkcjonowałnowymechanizmwspierającyrozwójkogeneracji).
WzakresiejednostekDSRprzyjęto,żedostępnywolumenmocybędzieoferowanyzcenąwyznaczonązgodniezponiżejopisanympodejściem.ZgodniezinformacjązawartąwprezentacjiPSE„Ryneknegawatów”,łącznyczastrwaniausługiDSRwciągurokukształtujesięnapoziomie120godzincodajepo60godzinnapółrocze,azatemprzyjmującmaksymalnącenęzawartychdotejporykontraktównanegawatywwysokości1199PLN/MWhotrzymujesięwartość14,5mlnPLNwpierwszymkwartale(jednympółroczu)oraz13,3mlnPLNwtrzecimkwartale(drugimpółroczu)–sumatychdwóchwartościstanowipoziomcałkowitegowynagrodzeniazaświadczonąusługęwprzewidywanymhoryzoncieczasowym.PodzielenienastępnietychdwóchwartościprzezilośćMWedostępnąwposzczególnychpółroczach,pozwalaoszacowaćpewienminimalnypoziomofertynaaukcjęrynkumocywynikającyzusługiDSR–wartośćtejofertydlaobydwukwartałówwynosi71940PLN/MWe/rok.Wniniejszejanalizieprzyjmujesię,żedostawcyusługiDSRotrzymująwynagrodzeniewyłączenieztytułurynkumocy(zagotowość),aniezapóźniejszefizyczneograniczeniepoboruenergiielektrycznejwMWh–ztegopowoduwyznaczonejcenyofertowejniepomniejszasięoprzewidywaneprzychodyz rynku energii elektrycznej.
Przeliczeniecenofertowychpodczasaukcjimocyzgodniezpowyżejopisanymizałożeniamipozwoliłonaokreślenieminimalnychcenofertowych,jakiemogłybybyćzłożoneprzezposzczególnejednostkiwytwórcze.Wrzeczywistościofertycenowemogąsięjednakróżnićzewzględunaszeregczynnikówrynkowych,wszczególnościdziałaniaspekulacyjne.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
38
7.4. Wyniki analizyObliczeniazostałyprzeprowadzonedwuetapowo:
• Analizaproduktywnościposzczególnychjednostekwytwórczychnajednotowarowymrynkuenergiielektrycznejwrazz wyznaczeniemcenysprzedażyenergiielektrycznejdladanejjednostki–napotrzebytegoetapuwykorzystanoprogramPLEXOS.Natymetapieanalizykoniecznebyłoprzyjęcieszereguzałożeńistotnychz punktuwidzeniaprognozowaniajednotowarowegorynkuenergiielektrycznej,takichjakścieżkicenowepaliwi uprawnieniadoemisjiCO2,bilansmocyw KSE(harmonogramoddawanianowychmocyi wycofywaniastarych),poziomwymianytransgranicznej,prognozowanywzrostzapotrzebowanianaenergięelektrycznąorazprzewidywanyrozwójodnawialnychźródełenergii.
• Analizaopłacalnościekonomicznejdanejjednostkiwytwórczej–wynikianalizyzostałyprzedstawionew wartościachrealnych.
Wwynikuobliczeńwyznaczonominimalnecenyofertowedlakażdejjednostkiwytwórczejbiorącejudziałwaukcjimocytak,abywskaźnikNPVwzałożonymhoryzoncieczasowymosiągałwartośćrównązero,awprzypadkujednostekistniejącychzachowanabyłazyskownośćnapoziomierównymzero(zawyjątkiemźródełkogeneracyjnychorazświadczącychusługęDSR).
Poziomelinieokolorachzielonym,niebieskimipomarańczowymoznaczająposzczególneofertywolumenumocywrazzcenąofertową.Ułożonesąodnajniższejdonajwyżejzpunktuwidzeniawysokościcenyofertowej.CzerwonagrubaliniaopisujekrzywązapotrzebowanianamoczgodniezProjektemRozwiązańFunkcjonalnychwyznaczonąwoparciuoprzyjętewniniejszejanaliziezałożenia.
Oznaczenianawykresieprzedstawiająsięnastępująco:
• MZ–moczakontraktowana,któradlapierwszegokwartałuwynosi21 609MWe,
• KNM–koszyknowychmocy,
• KMM–koszykmocymodernizowanych,
• KMI–koszykmocyistniejących,
• CP_N–„clearingprice”dlamocynowej,którawyniosła332 535PLN/MWe/rok,
• CP_M–„clearing price”dlamocymodernizowanej,którawyniosła187 124PLN/MWe/rok,
• CP_I–„clearing price”dlamocyistniejącej,któradlapierwszegokwartałuwyniosła113 195PLN/MWe/półrocze,
• A xCeWe–maksymalnacenaw aukcji,którawynosi381 900PLN/MWe/rok.Należytudodać,żew niniejszejanalizienierozpatrywanomaksymalnychcendlaposzczególnychkoszyków.
Wykres 15. „Merit Order” aukcji mocy na Okres Dostaw w 2022 roku – I kwartał [tys. PLN/MWe/półrocze]
Źródło:OpracowanieEnergoprojekt-Katowice
KNM KMM KMI
A x CeWe; 381,900
CP_M; 187,124
CP_I; 113,195
MZ; 21459
CP_N; 332,535
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
0 5000 10000 15000 20000 25000
Cena
, tys
. PLN
/MW
e/pó
łrocz
e
Moc kontraktowana, MWe
zakontraktowane jednostki w koszyku nowych mocy
zakontraktowane jednostki w koszyku mocy modernizowanych
zakontraktowane jednostki w koszyku mocy istniejących
krzywa zapotrzebowania na moc
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
39
KluczowewnioskisymulacjiaukcjimocydlaOkresuDostaww2022roku–Ikwartał:
• najwyższeofertynaaukcjimocypowinnypojawićsięw koszykunowychmocy,cowynikagłówniez założeniazwrotupełnychnakładówinwestycyjnychdlatychjednostek,
• w koszykumocymodernizowanych,zdecydowanawiększośćwolumenumocyoferowanajestz cenąrównązero,cooznacza,żedodatniarentownośćtychjednostekjestzachowanabezdodatkowychprzychodówz rynkumocy,
• w koszykumocyistniejącychsytuacjawyglądapodobniejakw przypadkukoszykamocymodernizowanych,niemniejnależypamiętać, żezgodniez przyjętymizałożeniami, w tymkoszykuznalazłsięrównieżdostępnywolumenkogeneracjiwyposażonejw członkondensacyjny,którymożebyćdociążony.Tenkoszykbędziesięcharakteryzowałnajniższymicenamiofertowymi.
Wykres 16. „Merit Order” aukcji mocy na Okres Dostaw w 2022 roku – III kwartał [tys. PLN/MWe/półrocze]
Źródło:OpracowanieEnergoprojekt-Katowice
KNM KMM KMI
A x CeWe; 381,900
CP_M; 187,124
CP_I; 111,622
MZ; 22019
CP_N; 332,535
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
0 5000 10000 15000 20000 25000
Cena
, tys
. PLN
/MW
e/pó
łrocz
e
Moc kontraktowana, MWe
zakontraktowane jednostki w koszyku nowych mocy
zakontraktowane jednostki w koszyku mocy modernizowanych
zakontraktowane jednostki w koszyku mocy istniejących
krzywa zapotrzebowania na moc
WynikiaukcjimocydlaIIIkwartałuróżniąsięwodniesieniudoaukcjimocydlaIkwartałuniższym„clearing price”dlakoszykamocyistniejących.Wynikatozróżnicywolumenujakimożebyćzaoferowanynaaukcjiprzezjednostkikogeneracyjnewyposażonewczłonkondensacyjny.
Wramachprzeprowadzonejaukcjizakontraktowano14514,7MWemocynaaukcjigłównejoraznaaukcjidodatkowej7153,9MWewpierwszymkwartale(jednympółroczu)i7737,0MWewtrzecimkwartale(drugimpółroczu).
CałkowityszacowanykosztrynkumocynaOkresDostaww2022rokujestnapoziomie 4 107,0 mln PLN.Wartonadmienić,żegdybywyznaczyćkosztrynkumocynabaziesumyiloczynówcenofertowychioferowanegowolumenuposzczególnychpodmiotów,całkowitykosztrynkumocywyniósłby1513,5mlnPLN.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
40
WiedzanatematcałkowitegokoszturynkumocywpołączeniuzcałkowitymzapotrzebowaniemnaenergięelektrycznąwPolsce,umożliwiawyznaczeniekoszturynkumocynajednąMWh–wartośćtajestszczególnieistotnazpunktuwidzeniaodbiorcówenergiielektrycznej,botowłaśnieodbiorcybędąmusielisfinansowaćfunkcjonowanie tegomechanizmu.Przyjmując, żezapotrzebowaniebruttonaenergięelektrycznąwrokudostaw(2022)wyniesieok.171,6TWh,około25%energiielektrycznejzostaniezużytenapotrzeby
Tabela 14. Struktura mocy zakontraktowanej w podziale na technologie w aukcji głównej [%]
Źródło:OpracowanieEnergoprojekt-Katowice
Tabela 15. Struktura mocy zakontraktowanej w aukcji dodatkowej [%]
Źródło:OpracowanieEnergoprojekt-Katowice
Tabela 16. Całkowity koszt funkcjonowania rynku mocy w Polsce
Źródło:OpracowanieEnergoprojekt-Katowice
Technologia Aukcja główna
JWCDnawęgielkamienny(nowe) 23,47%
JWCDnawęgielbrunatny(nowe) 2,79%
JWCDnawęgielkamienny(modernizowane) 32,00%
JWCDnawęgielbrunatny(modernizowane) 41,74%
Technologia I kwartał III kwartał
JWCDnawęgielkamienny(istniejące) 88,04% 76,46%
JWCDnawęgielbrunatny(istniejące) 0,00% 0,00%
Źródłakogeneracyjne 9,15% 21,15%
DSR 2,81% 2,39%
Koszyk„Clearing Price”PLN/MWe/rok
Wolumen mocyMWe
Kosztmln PLN
Nowe 332535,0 3811,5 1 267,0
Modernizowane 187124,0 10073,6 2 002,8
Istniejące–Ikwartał(orazIV) 113195,0 7153,9 404,9
Istniejące–IIIkwartał(orazII) 111622,0 7727,0 431,8
Podsumowanie
Na potrzeby prac przeprowadzono symulację pierwszej aukcji mocy w 2017 roku na Okres Dostaw w 2022 roku. Cena zamknięcia różni się w poszczególnych koszykach i wynosi:
• Koszyk „Nowe” – 332,6 tys. PLN/MWe-rok,
• Koszyk „Modernizowane – 187,1 tys. PLN/MWe-rok,
• Koszyk „Istniejące” – 113,2 tys. PLN/MWe-rok (I i II kwartał), 111,6 tys. PLN/MWe-rok (III i IV kwartał).
Wskazane ceny zamknięcia przekładają się na szacowany koszt rynku mocy w 2022 roku na poziomie 4 107,0 mln PLN. Koszt ten w przeliczeniu na MWh dostarczonej energii elektrycznej do odbiorców końcowych wyniesie 31,9 PLN/MWh. W efekcie roczny rachunek dla średniej wielkości gospodarstwa domowego w rozpatrywanym Okresie Dostaw może wzrosnąć o około 71,0 PLN.
własnezakładówwytwarzającychorazstratysieciowej,zapotrzebowanienettowyniesieok.128,7TWh.Wynikaztego,żekosztrynkumocynajednąMWhwyniesie31,9 PLN/MWh.Jesttowartośćjakąmusiałbydołożyćdorachunkukażdyodbiorcaenergiielektrycznejprzyzałożeniualokacjitychkosztównawszystkichodbiorcówporówno.Uwzględniającjednaknadoświadczeniainnychpaństw,jakrównieżnaaspektygospodarcze,alokacjakosztówmożebyćprzesuniętawkierunkugospodarstwdomowych.
Przyzałożonymśrednimzużyciuenergiielektrycznejprzezgospodarstwadomowenapoziomie2226kWh(daneGUS)rocznyrachunekw tejgrupieodbiorcówpowinienwzrosnąćo około71,00 PLN.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
41
8. Analiza prawna
8.1. Wprowadzenie rynku mocy w Polsce a otoczenie regulacyjne UE
8.1.1. Notyfikacja projektu ustawy w Komisji EuropejskiejWRaporciezKonsultacjiprojekturozwiązańfunkcjonalnychrynkumocyMinisterstwoEnergiistanęłonastanowisku,żeprzedstawionezałożeniarynkumocyniedająpodstawdoprzyjęcia,żewwynikuuchwaleniaustawydojdziedoustanowieniaprogramu pomocowego. Niemniej jednak,woficjalnymuzasadnieniudoopublikowanegoprojektuustawyorynkumocyz5grudnia2016roku,zuwaginafakt,żeKomisjaEuropejskauznajemechanizmymocowezaśrodkiinterwencjiwiążącesięzudzielaniempomocypublicznejwrozumieniuart.107TraktatuofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej(„TFUE”),wdniu16listopada2016rokuzostaładokonanaprenotyfikacjaprojektuustawywKomisjiEuropejskiejwceluuzyskaniapewnościprawnej.Pomimoiżustawamiałabywejśćwżyciewterminie14dniodjejogłoszenia,tozuwaginakwestiępotencjalnejpomocypublicznej,doprojektuustawyzostałdodanyart.74,któryprzewidujetzw.klauzulęstandstill.Zgodnieztąklauzulą,stosowanieustawybędziewstrzymanedoczasuuzyskaniapozytywnejdecyzjiKomisjiEuropejskiejozgodnościpomocypublicznejprzewidzianejwprojekciezewspólnymrynkiemalbodecyzjistwierdzającej,żemechanizmprzewidzianywustawieniestanowipomocypublicznej.
Wydajesię,żejesttoprawidłowepodejście,zważywszy,żerynekmocywprowadzonywWielkiejBrytanii, naktórympolskierozwiązaniasięwzorują,zostałnotyfikowanyiuznanyprzezKomisjęEuropejskązadozwolonąpomocpublicznądlaenergetyki(decyzjaKomisjiC[2014]5083z23lipca2014rokuwsprawieSA.35980[2014/N-2]).
Dodatkowo,wartozwrócićuwagęnawydanąniedawnodecyzjęzatwierdzającąrynekmocywprowadzonyweFrancji(decyzjaKomisjiC[2016]7086z8listopadalipca2016rokuwsprawieSA.396212015/C[ex2015/NN]).
Zasadą,wynikającązart.108ust.3TFUE,jestinformowanieKomisjiprzezpaństwaczłonkowskieowszelkichplanachprzyznanialubzmianypomocy.Wtymkontekściemożnamówićoobowiązkunotyfikacjijużsamegoprojektuprogramupomocowego,któryniemożezostaćwprowadzonywżycie,dopókiproceduranotyfikacyjnaniezakończysięakceptacjąśrodkapomocowegowformiedecyzjikońcowej.PrzyjęcieśrodkapomocowegozanimKomisjawyraziswojązgodę(oczywiście,tylkowsytuacji,kiedyzgodaKomisjijestniezbędna),spowodujekoniecznośćzwrotunielegalnieudzielonejpomocy.
Formalnanotyfikacjajestzazwyczajpoprzedzonanieoficjalnąprocedurąprenotyfikacji,wtokuktórejKomisjamożewyrazićswojeobawycodozgłaszanegoprojektu,umożliwiająctymsamympaństwuczłonkowskiemuuzupełnienielubpoprawęprzyjętychrozwiązańpomocowychprzedichoficjalnąnotyfikacją.Zwiększatoszansęnarelatywnieszybkieipozytywnezakończenieformalnegopostępowania.
SamprocesnotyfikacjinaetapiekrajowymwymagazgodyRadyMinistrów,wyrażanejpootrzymaniuopiniiPrezesaUOKiKnatematzgodnościprogramuzzasadamirynkuwewnętrznego.PowyrażeniuprzezRadęMinistrówzgodynanotyfikację,PrezesUOKiKdokonujewłaściwegozgłoszenia.KomisjaEuropejskajestwówczaszobowiązana,wciągu2miesięcyodotrzymaniakompletnejdokumentacji,wydaćdecyzjęstwierdzającą,żeśrodekbędącyprzedmiotemzgłoszenianie
stanowipomocy,albodecyzję,żeśrodekjestzgodnyzewspólnymrynkiemlubteżwprzypadkuwątpliwościcodozgodnościśrodkazewspólnymrynkiem,decyzjęowszczęciuformalnejprocedurydochodzenia.Tenetappowodujewydłużenieprocesunotyfikacjinawetdo18miesięcy,wciąguktórychstandardowoKomisjapowinnaprzyjąćfinalnądecyzjęozgodnościśrodkapomocowegozrynkiemwewnętrznymUniiEuropejskiejbądźtezzakazaćjegowprowadzenia.Notyfikacjaprogramupomocowegomożezatembyćdługotrwałymiczasochłonnymprocesem.
OcenaprojektuustawyorynkumocyprzezKomisjęEuropejskąbędziezasadzałasięnaanalizieposzczególnychrozwiązańprzyjętychwww.projekciezpunktuwidzeniazasadzawartychwpkt.3.9wytycznychKomisjiEuropejskiej„Wsprawiepomocypaństwanaochronęśrodowiskaicelezwiązanezenergiąwlatach2014-2020”z28czerwca2014roku,którytopunktwyraźnieodnosisiędopomocynazapewnieniewystarczalnościmocywytwórczych.
Przyjęcieśrodkapomocowego zanim Komisjawyraziswojązgodę(oczywiście,tylkow sytuacji,kiedyzgodaKomisjijestniezbędna),spowodujekoniecznośćzwrotu nielegalnie udzielonejpomocy.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
42
Zgodniezww.wytycznymi,podstawądooceny,czyzgłoszonyśrodekpomocymożezostaćuznanyzazgodnyzrynkiemwewnętrznymwrozumieniuart.107ust.3lit.cTFUE,jestustalenie,czyinterwencjapaństwajestwogóleniezbędna,biorącpoduwagęotoczenieprawneitechnologicznerynkuenergiielektrycznej.Komisjasprawdzizatem,czypaństwoczłonkowskiedostatecznierozważyło:
• poziomoddziaływaniaenergiielektrycznejo zmiennejcharakterystyceprodukcji,w tymz sąsiednichsystemów,
• poziomoddziaływaniazaangażowaniapostroniepopytu(w tymśrodkipromującezarządzaniepopytem),
• faktycznelubpotencjalneistnieniepołączeńwzajemnych(w tymwdrażanychi planowanych),
• inneelementymogącespowodowaćlubpogłębićproblemz wystarczalnościąmocywytwórczych,takiejaklukaw przepisachi niedoskonałośćrynku,w tymnp.pułapycenhurtowych.
Dopierojeżeliocenacharakteruiprzyczynproblemuzrynkiemmocywytwórczychzuwzględnieniempowyższychwskazańwykażepotrzebępomocypaństwawceluzapewnieniawystarczalności,Komisjabędziebadaćdopuszczalnośćśrodkapomocy,azatemczyjegokonstrukcjazapewnia,abypozytywnywpływpomocynaosiągnięciecelubędącegoprzedmiotemwspólnegozainteresowaniabyłwiększyniżjegopotencjalnynegatywnywpływnahandelikonkurencję.Warunkiemwstępnym,zgodniezwytycznymiKomisji,jestzatemprecyzyjneokreśleniecelu,któregoosiągnięciemazapewnićdanyśrodekpomocowy(łącznieztymkiedyigdzieoczekujesięwystąpieniaproblemuzwystarczalnościąmocywytwórczych),aprzesłankądostwierdzenia,żeśrodektakistanowidozwolonąpomocpubliczną,jestwykazaniejego:
• konieczności(tj.powodów,dlaktórychniemożnaspodziewaćsię,żerynekzapewniodpowiedniązdolnośćwytwórcząw raziebrakuinterwencji,przyuwzględnieniuaktualnejsytuacjirynkoweji technologicznej),
• odpowiedniegocharakteru(pomocpowinnastanowićwynagrodzeniewyłączniezausługęsamejdostępnościświadczonąprzezwytwórcę,a ponadtośrodekpowinienbyćotwartyi zapewniaćodpowiedniezachętyzarównodlaistniejących,jaki przyszłychwytwórcówdopodjęcianowychinwestycji,a takżedlaoperatorówoferującychśrodkio równoważnejcharakterystycetechnicznej,takichjaknp.DSR,a ponadtopowinnaumożliwiaćuczestnictwooperatorówz innychpaństwczłonkowskich,szczególniew regionach,w którychjesttofizyczniemożliwe),oraz
• proporcjonalności(tj.powinnazostaćzastosowanaproceduraprzetargowazgodnaz zasadamikonkurencji,opartanajasnych,przejrzystychi niedyskryminacyjnychkryteriach,precyzyjnieukierunkowananaokreślonyceli zapewniającaw normalnychokolicznościachzasadnąstopęzwrotu.Środekpomocowypowinienbyćponadtodziałaniemprzejściowym).
Wartotakżewskazać,żewszelkieśrodkiwspierającesektorenergetykipowinnybyćzbieżnezogólnymicelamiwzakresieunijnejpolitykienergetycznej,wyrażonejm.in.wkomunikacieKomisjiEuropejskiej„Realizacjarynkuwewnętrznegoenergiielektrycznejprzyjaknajlepszymwykorzystaniuinterwencjipublicznej”z5listopada2013rokuWdokumencietymKomisjapodkreśliłam.in.koniecznośćwycofywaniadotacjimającychszkodliweskutkidlaśrodowiska,wtymbezpośrednichipośrednichdotacjidoprodukcjienergiizpaliwkopalnych.Podobnepostulatyznalazłysięrównieżwogłoszonymwlistopadzie2016rokutzw.„PakiecieZimowym”.
Obecnietrwająrównieżintensywnepracenadkoncepcjąrynkumocynaszczebluunijnym.Należyliczyćsięztym,iżwtokuprocedurynotyfikacyjnejKomisjaEuropejskabędzieodnosiłasiędokierunku,wjakimzmierzająteprace.
WartorównieżzwrócićuwagęnarozwiązaniadlarynkumocywprowadzoneprzezWielkąBrytanięorazFrancję.KomisjaEuropejska,coprawdawobuprzypadkachzaakceptowałarynekmocyjakodozwolonąpomocpublicznądlaenergetyki,alezrobiłatopoprzeprowadzeniupogłębionejanalizyiprzyjęciuprzezobapaństwaszeregupoprawek,odpowiadającychnazastrzeżeniaKomisji.Wszczególności,wobuprzypadkachKomisjawymogłanazainteresowanychwiększeotwarciesięnazagraniczneźródła(poprzezuwzględnieniemocyinterkonektorów)orazefektywnąpartycypacjęDSR.Polskiprojektrynkumocypókiconieprzewidujebezpośredniegoudziałudostawcówzagranicznychwaukcjach,cozpewnościąprzykujeuwagęKomisjiEuropejskiej.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
43
8.1.2. Koncepcja rynku mocy na szczeblu unijnymInstytucjeunijneprowadząintensywnepracenadregulacjąbędącąodpowiedziąnabrakdostatecznychzachętrynkowychdlaodtwarzaniaiutrzymywaniarezerwymocyoraznanieskoordynowanewprowadzaniemechanizmówmocowychwposzczególnychkrajachczłonkowskich.Zagadnienierynkumocyjestjednymzkluczowychelementówpracnadnowymmodelemunijnegorynkuenergiielektrycznej(tzw.„NewEnergyMarketDesign”).Wdniu13września2016rokuParlamentEuropejskizaprezentowałswojepodejściedorynkumocywramachrezolucji„WkierunkuNowejStrukturyRynkuEnergii”13.Natomiastwdniu30listopada2016rokuKomisjaEuropejskaprzedstawiłaprojektregulacjirynkumocywramachpakietuprojektówaktówprawnych(tzw.„winterpackage”),którekształtowaćmająrynekenergiiUniiEuropejskiej.
Zpowyższychdokumentówwynika,żenaszczebluunijnymdostrzegasięszeregnegatywnychskutkówzwiązanychzwprowadzaniemrozwiązańmocowychwkrajachczłonkowskich,atakżebrakiemichharmonizacji,wtymwszczególności:
• Brakoparciawprowadzanychrozwiązańmocowychnaanalizachuwzględniającychconajmniejuwarunkowaniaregionalne(tzn.wykraczającepozaanalizękrajowegorynkuenergiielektrycznej),
• Utrudnieniaw dążeniudozbudowaniazharmonizowanegowewnętrznegorynkuenergiiUE,14
• Prowadzeniedozakłóceńnarynkuenergii elektrycznej15,
• Ryzykonadwsparciawynikającez brakuwyznaczeniacenyzamocw wynikuprocesówrynkowych(np.ustalaniecenyprzezkrajeczłonkowskaalbonegocjowanieichz dostawcąmocy),16
• Ograniczenieudziałuw rynkumocyczęścitechnologii,którepotencjalniemogłybyw nimuczestniczyć(ograniczeniawprowadzanesąbądźtowprostbądźtopośredniopoprzezokreśleniewymagańdlajednostekuczestniczącychw rynkumocy,a dotyczącychmocy,standardówemisyjnychitd.)17
• Wzrostkosztówponoszonychprzezkonsumentów,18
• Nieefektywnośćorazponoszenienadmiernychkosztówutrzymaniarezerwymocyprzezwybranepaństwaczłonkowskie,wynikającez brakumożliwościudziałuw rynkumocydanegokraju,dostawcówmocyz innegokraju,19
• Ryzykonieprzestrzeganiapowziętychzobowiązańprzezjednostkiuczestniczącew rynkumocywynikającez trudnościw ukształtowaniuadekwatnychsankcji20.
Pomimopowyższychobserwacji,napoziomieParlamentuEuropejskiegoorazKomisjiEuropejskiejwyrażanejestzrozumieniedlawprowadzeniarynkumocywposzczególnychkrajach.Podstawąprzyjęciatakiegopodejściabyłym.in.analizyibadaniaankietoweprzeprowadzonewzakresieryzykawystąpienianiedoborumocywkrajachczłonkowskich,jakrównieżmożliwychsposobówzapobiegnięciatemuryzku,wwynikuktórychuzyskanoinformacjeodkrajówczłonkowskich,regulatorów,stowarzyszeńioperatorówrynków21.
Wynikiuzyskanewramachww.analizibadańwskazująnarealneryzykowystąpienianiedoborumocy.Cowięcej,większośćankietowanychpodmiotówwskazujenapotrzebęwprowadzeniamechanizmówmocowych(choćbyjedyniewkrótkoterminowejperspektywie).
Coistotne,wynikijednegozbadańopublikowanychwramachwinterpackagewskazująnatrudnąsytuacjęPolski.ZgodnieztymibadaniamiwPolscenietylkowystępujeryzykoniedoborumocywprzyszłości,ale–wprzeciwieństwiedopozostałychbadanychkrajów–ryzykotorzeczywiściezmaterializowałosięwostatnichlatach.22Szczegółowewynikiwspomnianychbadańprzedstawionow tabeli.
13EuropeanParliamentresolutionof13September2016onTowardsa NewEnergyMarketDesign(2015/2322(INI)).14EuropeanParliamentresolutionof13September2016onTowardsa NewEnergyMarketDesign(2015/2322(INI)),pkt24.15Ibidem.16KomisjaEuropejska,CommissionStaffWorkingDocumentImpactAssessment,Brussels,30.11.2016,SWD(2016)410final,pkt2.2.2.17Ibidem.18EuropeanParliamentresolutionof13September2016onTowardsa NewEnergyMarketDesign(2015/2322(INI)),pkt24.19KomisjaEuropejska,CommissionStaffWorkingDocumentImpactAssessment,Brussels,30.11.2016,SWD(2016)410final,pkt2.2.2.20Ibidem.21EuropeanCommission,FinalReportoftheSectorInquiryonCapacityMechanisms,COM(2016)752final,str.2.22Badanieodnosisiędoniedoborumocy,jakiwystąpiłw Polscew sierpniu2015roku.
W Polscenietylkowystępujeryzykoniedoborumocy,ale-w przeciwieństwiedopozostałychbadanychkrajów-ryzykotorzeczywiściezmaterializowałosięw ostatnichlatach.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
44
Jakjużwspomnianopowyżej,wwielukrajachczłonkowskichpodjętezostałydziałaniapolegającenawprowadzeniumechanizmówmocowych.Jednocześnie,obecnystanbrakuskoordynowaniadziałańposzczególnychkrajówwzakresierynkumocy23,traktowanyjestprzezKomisjęEuropejskąjedyniejakotymczasowy.24KomisjaEuropejska,poprzenalizowaniurożnychsposobówpodejściadoproblemuniedoborumocy,takichjak:
• rynekenergiiopartywyłącznienacenieenergiielektrycznejz wyraźnymzakazemwprowadzeniarynkumocy25,
• krajowerynkimocyskonstruowanez wykorzystaniemwspólnegomechanizmuocenywystarczalnościpoziomumocyjednostekrynkumocynapoziomiecałejUniiEuropejskiej26,
• krajowerynkimocyskonstruowanew oparciuo skoordynowanysystemocenyi wspólneelementykonstrukcyjne,umożliwiającewspółpracętransgraniczną27,
• jedenrynekmocydlacałejUniiEuropejskiej28,
wprojekcierozporządzeniaowewnętrznymrynkuenergiielektrycznej(opublikowanymjakoczęśćwinterpackage)zaproponowałamodelrynku,opartyozałożeniaopisaneponiżej.
Popierwsze,rynekmocybędziemógłbyćstosowanyjakośrodekzaradczynaryzykowystąpienianiedoborumocywsystemieelektroenergetycznymjedyniewostateczności,gdyniewystarczającebędziezastosowanierozwiązańtakichjak:(i)usunięciebarierregulacyjnych
rzutującychnarynekenergiielektrycznej,(ii)uwolnieniecenzaenergięelektryczną,takabywysokacenawokresachniedoborumocystanowiłazachętęinwestycyjną,(iii)rozbudowapołączeńmiędzysystemowych,(iv)rozwójrynkumagazynowaniaenergii,(v)ograniczeniew poborze energii elektryczne przez jednostkiodbiorcze,(vi)efektywnośćenergetyczna.29
Kraj
Czy uczestnicy rynku sądzą, że mechanizm
mocowy jest konieczny?
Czy problemy z mocą wystąpiły w ostatnich
5 latach?
Czy wystąpienie problemów z mocą
jest prawdopodobne w przyszłości?
Belgia Tak Nie Tak
Dania Tak/Nie Nie Tak
Francja Tak Nie Tak
Niemcy Tak Nie Nie
Irlandia Tak Nie Tak
Włochy Tak Nie Tak
Polska Tak Tak Tak
Portugalia Tak Nie Nie
Hiszpania Tak Nie Tak
Szwecja Tak/Nie Nie Tak
23KomisjaEuropejska,CommissionStaffWorkingDocumentImpactAssessment,Brussels,30.11.2016,SWD(2016)410final,pkt2.2.2.24EuropeanParliamentresolutionof13September2016onTowardsa NewEnergyMarketDesign(2015/2322(INI)),pkt9.25KomisjaEuropejska,CommissionStaffWorkingDocumentImpactAssessment,Brussels,30.11.2016,SWD(2016)410final,pkt5.2.4.26Ibidempkt5.2.5.27Ibidempkt5.2.6.28Ibidempkt5.2.7.29ProjektrozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoi Radyw sprawiewewnętrznegorynkuenergiielektrycznej,2016/0379(COD),art.23ust.1w zw.z art.18ust.3.
Źródło:EuropeanCommission,FinalReportoftheSectorInquiryonCapacityMechanisms,COM(2016)752final,pkt4.2.1.
Tabela 17. Konieczność wprowadzenia rynku mocy i aktualne problemy mocowe
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
45
Podrugie,mechanizmyrynkumocybędąmogłyzostaćzastosowanejedyniewsytuacji,gdyniewystarczającamocwdanymsystemieelektroenergetycznymzostaniestwierdzonanapodstawieanalizprzeprowadzonychzgodniezmetodykąEuropejskiejocenywystarczalnościmocy.30Metodykatamabyćwspólnadlawszystkichkrajówczłonkowskich–zajejopracowanieodpowiedzialnemająbyćENTSO-EorazACER.31Techniczneaspektyzapisuomawianejmetodykibędąjednąznajistotniejszychczęściunijnejregulacjidotyczącejrynkumocy,wpływającąnafunkcjonowaniekrajowychmechanizmów.AnalizaprzeprowadzonazgodnieztąmetodykąbędziebowiemjednymzkluczowychelementówrozstrzygającychodopuszczalnościwprowadzeniarynkumocywPolscewsposóbzgodnyzprawemUniiEuropejskiej.
Potrzecie,jeżelijesttomożliwezewzględunaograniczeniatechniczneorazarchitekturęstrefcenowych,mechanizmyrynkumocypowinnyumożliwiaćudziałwnichdostawcommocyspozagranicpaństwa.32Dodatkowo,dostawcymocyzjakiegokolwiekpaństwaniepowinnibyćograniczeniprzeztopaństwowudzialewsystemiemocowyminnegopaństwa.33Tymsamym,teoretycznie,jedendostawcamocymożeuczestniczyćwkilkusystemachmocowych.34Zakrestransgranicznegoudziałudostawcówmocywsystemiemocowym(tzw.mocwejściowa)mabyćwyznaczanyprzezregionalnecentraoperacyjne,ustanowioneprzezoperatorówsystemówprzesyłowych.35Mocwejściowamabyćdystrybuowanawśródtransgranicznychdostawcówmocywsposóbniedyskryminacyjnyiwoparciuowarunkirynkowe36,atakżemabyćprzedmiotemobrotunarynkuwtórnym37.Możliwość
transgranicznejpartycypacjiniejestjednakwymaganawzakresieutrzymaniawyznaczonejrezerwystrategicznej38.
DużeemocjewPolscebudzizapis,którypojawiłsięnaostatnimetapiepracnadprojektemrozporządzeniaowewnętrznymrynkuenergiielektrycznej,dotyczącyograniczeniajednostekwytwórczychmogącychbraćudziałwrynkumocy.Rozporządzenieprzewiduje,iżmocewytwórcze,wzakresiektórychostatecznadecyzjainwestycyjnazostałapodjętapowejściurozporządzeniawżyciebędąuprawnionedoudziałuwmechanizmachmocowychoileichemisyjnośćjestponiżejpoziomu550grCO2/kWh.Dodatkowo,mocewytwórczeemitującewięcejniż550gr CO2/kWhniebędąmogłyuczestniczyćwmechanizmachmocowychpo5latachodwejściawżycierozporządzenia39. Nachwilęobecnązapistenjestinterpretowanywtakisposób,iżwrynkumocyniebędąmogłybraćudziału:
• jednostkinowe(tj.jednostki,codoktórychostatecznadecyzjainwestycyjnazostałapowziętapowejściurozporządzeniaw życie),którychemisjawynosi550grCO2/kWhlubwięcej,
• jednostkiistniejące,którychemisjawynosi550grCO2/kWhlubwięcej,poupływie5-letniegookresukarencji,którebiegrozpoczynasięz momentemwejściarozporządzeniaw życie.
WpraktycetakiprzepisRozporządzeniaParlamentuEuropejskiegoiRady–aktuprawnego,którymusibyćbezpośredniostosowanywkażdymkrajuUniiEuropejskiej(tj.niejestpotrzebna np.ustawawprowadzającaunormowaniadokrajowegoporządkuprawnego)–wykluczazudziałuwsystemie– poupływieokresukarencji–zdecydowaną
większośćpolskichmocywytwórczych,wtymwszczególnościtych,którymzgodniezzałożeniamipolskiejustawymiałsłużyćkrajowyrynekmocy.Należyspodziewaćsię,żePolskabędziekontestowaćpowyższeograniczeniewtrakciepracnadregulacjamiwinterpackage.Jednocześnie,organicznietoniejestimmanentnączęściązaproponowanego rynku mocy. Ewentualnezmianywtymzakresieniebędąwięcwymagałyzredefiniowanianowegopodejściadozaproponowanejregulacji rynku mocy.
Jakwynikazpowyższego,rodzajerozwiązańorazobszaryregulacjizaproponowanewpolskimprojekcierynkumocysąwdużymzakresiezbieżnezpodejściemdorynkumocynapoziomieUniiEuropejskiej(zarównowzakresienotyfikacjijakiregulacjipierwotnejdotyczącejrynkuenergiielektrycznej),ponieważpolskimodelrynkumocyjestmechanizmemcentralniezarządzanym,wspierającymkonkurencyjność(systemaukcyjny),atakżeprzewidujemożliwośćudziałuwsystemiejednostekDSRorazmagazynówenergii.Abstrahującodocenyzgodnościszczegółowychuregulowańwzakresiepowyższychkwestiizawartychwprojekcieustawyzregulacjąrozporządzenia,wskazaćmożna,iżistotnąniespójnościąpomiędzypropozycjąregulacjikrajowejiunijnejjestbrakuwzględnieniamożliwościudziałuzagranicznychdostawcówwpolskimmechanizmiemocowym.Polskiprzypadekwymagajednakszczególnegopodejściawzakresietransgranicznegoudziałuwrynkumocy,atozuwaginaobciążenieinterkonektorówwkierunkuzachodnimipołudniowymwynikającymzprzepływówkołowychprzezterytoriumPolskienergiielektrycznejzpółnocnychNiemiec.
30Ibidemart.23ust.5.31Ibidemart.19ust.2.32Ibidemart.21ust.1.33Ibidemart.21ust.3.34Ibidemart.21ust.5.35Ibidemart.21ust.6.36Ibidemart.21ust.7.37Ibidemart.21ust.13.38Ibidemart.21ust.1.39Ibidemart.23ust.4.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
46
Zewzględunafakt,żepracenadrynkiemmocytocząsięrównocześnienapoziomiekrajowymiUniiEuropejskiej,istotnystajesięaspektczasowywejściawżycieirozpoczęciastosowaniaprzepisówpolskichiponadnarodowych.Niezależnieodszybkościpracpolskiegoparlamentunadprojektemustawyorynkumocy,najbardziejczasochłonnebędzieprawdopodobnienotyfikowanierozwiązaniaKomisjiEuropejskiej.Całaprocedurazająćmożekilkanaściemiesięcy.Zakładającwięc,żeproceduranotyfikacjirozpoczniesięwpołowie2017roku,korzystaniezsystemupomocowegoobjętegorynkiemmocybezryzykazakwestionowaniapomocyjakoniezgodnejzrynkiemwewnętrznymUniiEuropejskiejmożliwebyłobyodpoczątku2019roku.WodniesieniudopracnapoziomieUniiEuropejskiej,szacujesię,żeplanowanerozporządzenieorynkuwewnętrznymenergiielektrycznejmogłobywejśćwżyciewpołowie2018roku.WtymzakresienależyzwrócićjednakuwagęnaodmiennąodpolskiejtechnikęlegislacyjnąnapoziomieUniiEuropejskiej,gdziewniektórychrozporządzeniachrozróżniasiędzieńwejściawżycierozporządzeniaidzień,odktóregoznajdujązastosowanieregulacjerozporządzenia.Celemtakiegorozróżnieniajestmożliwośćdokonaniaczynnościprawnychnapodstawierozporządzenia,któresąniezbędnedojegostosowania.40Regulacjerozporządzeniaorynkuwewnętrznymenergiielektrycznej,zgodniezplanami,mająznaleźćzastosowanieod1stycznia2020roku.
Zagadnienieczasowejestistotnezewzględunakilkaaspektów.Dodnia,odktóregoznajdujązastosowanieprzepisyomawianegorozporządzenia(tj.do1stycznia2020roku),państwaczłonkowskieUniiEuropejskiej,którestosująwdniuwejściawżycierozporządzeniasystemymocowe,powinnyjedostosowaćdowymagańrozporządzenia.
Tymsamym,do1stycznia2020rokukażdysystemmocowywUniiEuropejskiejpowinienspełniaćminimalnewymaganiaprzewidzianeprzezrozporządzenie.
Wkonsekwencjimożliwewydajesię, iżwPolsce–przynajmniejprzezpewienkrótkiokres–będzieobowiązywaćmechanizmmocowyniedostosowanydowymogówrozporządzenia,ajedyniezgodnyzwymogamiwzakresiepomocypublicznej(zob.wyżej).
Hipotetyczniemożliwajestwięcsytuacja,wktórejwsparcienapodstawiepolskiejustawyorynkumocyzostanieudzieloneprzeddniem,wktórymwejdąwżycieprzepisyrozporządzeniaorynkuwewnętrznymenergiielektrycznej(np.wprzypadkuszybszegoprzeprowadzeniaprocedurynotyfikacyjnej)iwynikającez niej ewentualne ograniczenie emisyjnościźródła.Jesttoszczególnieistotnezperspektywyźródełnowychimodernizowanych,którebędąotrzymywaływieloletniewsparcie.Zwrócićbowiemnależyuwagę,żejeżelijakaśjednostkauzyskawsparcie(np.jednostkaopalanawęglemkamiennym,którazawarłaumowęmocowąnaokres15lat)tozuwaginaochronęprawnabytychtakajednostkapowinnazachowaćuprawnieniedouzyskiwaniawsparcieprzezcałyokres15latnawet,jeśliwtrakcieotrzymywaniawsparciawejdziewżycieregulacja,którazakładawykluczeniejednostektegotypuzrynkumocy(wszczególnościwspomnianawyżejregulacja,zgodniezktórąwsparcianiemożeotrzymywaćjednostka,którejemisjawynosi550grCO2/kWhlubwięcej,poupływiepięcioletniegookresukarencji,któregobiegrozpoczynasięzmomentemwejściaaktuprawnegowżycie).
Dodatkowowartozwrócićuwagę,żeaspektyocenydopuszczalnościpomocypublicznej(zob.wyżej)odnosząsięwistotnymzakresiedotychsamychzagadnień,coproponowanaprzezKomisjęEuropejskąregulacjarynkumocy(udziałDSR,współpracatransgraniczna).Niemożnawykluczyć,żeprzebiegobecnychprac,względnieuchwalonerozporządzenie,wpłynienasposóbinterpretacjiprzepisówwzakresiepomocypublicznej.
40JointPracticalGuideoftheEuropeanParliament,theCouncilandtheCommissionforpersonsinvolvedinthedraftingofEuropeanUnionlegislation,Pkt20.11,http://eur-lex.europa.eu/content/techleg/EN-legislative-drafting-guide.pdf,dostęp20.12.2016roku.
Podsumowanie
Wprowadzenie rynku mocy w życie wymagać będzie zgody Komisji Europejskiej w ramach procedury notyfikacji. W czasie tej procedury, Komisja Europejska może wymagać wprowadzenia zmian do planowanego kształtu rynku mocy. Kraje Unii Europejskiej z sukcesem przeprowadzały dotychczas procedurę notyfikacyjną krajowych mechanizmów rynku mocy, przy czym wymagało to modyfikacji pierwotnie zaproponowanych rozwiązań.
Unia Europejska przygotowuje się do wprowadzenia regulacji, które mają na celu rozwiązanie problemu niedostatku mocy. Regulacje te odnoszą się do szeregu zagadnień, które zostały zaadresowane w ramach projektu krajowego rynku mocy. Jednocześnie zgodnie z projektem regulacji szczególny nacisk położony jest na transgraniczną partycypację w systemach mocowych, co nie zostało uwzględnione w projekcie polskiego rozwiązania. Zaproponowany poziom emisji CO2 warunkujący udział jednostki wytwórczej w rynku mocy nie jest elementem konstrukcyjnym zaproponowanego przez Komisję Europejską modelu rynku mocy. Nie można wykluczyć, że ograniczenie to będzie podlegać modyfikacjom w stosunku do wersji zapisanej w projekcie.
Niezależnieodszybkościpracpolskiegoparlamentunadprojektemustawyorynkumocy,najbardziejczasochłonnebędzieprawdopodobnienotyfikowanierozwiązaniaKomisjiEuropejskiej.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
47
8.2. Ryzyka związane z uczestnictwem w rynku mocy
8.2.1. Informacje ogólneIstotnymczynnikiemmającymwpływnadecyzjeuczestnikówrynkuwzakresietego,czyinajakichwarunkachangażowaćsięwrynekmocybędziezakresryzykprawnychzwiązanychzudziałemwnim.Ryzykatewiążąsięzprzystąpieniemdorynkumocy,atakżeznależytymwykonywaniemzobowiązańzwiązanychzudziałemwsystemie,względniezrezygnacjązinnychformwsparciawzwiązkuzudziałemwsystemie.41Będąonebranepoduwagęprzezinstytucjefinansowezapewniającefinansowaniedlainstalacjimającychuczestniczyćwrynkumocy.
Naszczególneryzykanarażonebędąpodmiotyprzystępującedorynkumocyiuzyskującezachętędoinwestycjiwnoweźródłabądźteżichmodernizację.Takiepodmiotynarażonebędąnaryzykazwiązanezterminowymwykonanieminwestycji.
DalszeryzykawiążąsięzwykonywaniempodstawowegozobowiązanianakładanegoprzezUmowęMocową–dotyczącegokażdegoDostawcyMocy,niezależnieodtegojakirodzajinstalacjieksploatujebądźzamierzaeksploatować.ChodziopozostawaniewgotowościdodostawymocywOkresieDostaw,któregodotyczyObowiązekMocowy.WykonaniezobowiązaniaodbywaćsiębędziewogłaszanychprzezOSPOkresachZagrożenia.42BrakwykonaniaObowiązkuMocowego(alboSkorygowanegoObowiązkuMocowego,którywystępujekiedyzapotrzebowanienamocwKSEjestmniejszeniżsumawszystkichObowiązkówMocowych43)związanymabyćzobowiązkiemzapłatykary.44
ObowiązekMocowynakładanybędzienapodstawieUmówMocowych(umowytebędąrównieżpodstawądowypłatywynagrodzeniazaudziałwrynkumocy).UmowyMocowebędąumowamidługoterminowymi(okresichobowiązywaniadlanowychjednostekrynkumocywynosiłbędziedo15lat,modernizowanychjednostekrynkumocy–do5lat,pozostałychistniejącychjednostekrynkumocy–1rok).45
8.2.2. Ryzyka związane z przystąpieniem do rynku mocy przez nową jednostkę wytwórczą Pierwszyrodzajzagrożenia,naktórenarażonesąnowejednostkiwytwórczezwiązanyjestzbrakiemmożliwościodzyskanianakładówpoczynionychnazakwalifikowaniejednostkidoudziałuwrynkumocywprzypadkubrakusukcesuwaukcji.Przystąpieniedorynkumocywymagaprzeprowadzeniaprzygotowańiosiągnięciazaawansowaniakoncepcyjnegoinwestycji,któryumożliwia–naetapiecertyfikacjidoaukcji–wykazanie,żedlajednostkizdeterminowanezostałyuwarunkowaniatechniczno-ekonomiczneplanowanychfizycznychurządzeńiukładówtechnologicznych,umożliwiającychnietylkookreślenieetapówiterminówrealizacjiinwestycji,alerównieżdługofalowejspecyfikacjidziałaniaźródła46.Wprzypadkuniepowodzeniawaukcji,kosztyponiesionewceluuzyskaniacertyfikacji(atymsamymuczestnictwawrynkumocy)niesązwracane(tymniemniej,wrazieaktualnościdanych,przygotowaneopracowaniamogązostaćwykorzystanenapotrzebyuczestnictwawkolejnychprzeprowadzanychaukcjach).
Drugim–potencjalnieznaczniepoważniejszymryzykiem–jestkarazanieterminowąrealizacjęinwestycji.Jakpokazujepraktyka,opóźnianiaprzyrealizacjiinwestycjiźródełwytwórczychsąwPolscezjawiskiemczęstym.Możnawtymzakresiewskazaćszereginwestycjinarynkupolskimokluczowymznaczeniu,gdziewystąpiłyopóźnieniazewzględunaprzedłużającesięproceduryadministracyjne,problemytechniczne,konfliktyzgeneralnymiwykonawcami,zmianyotoczeniarynkowego,względniedyskusjepomiędzypartneramirealizującymiprzedsięwzięcie.Wartozwrócićuwagę,iżwprzypadkuwspomnianejjużelektrowniwTrafford,stanowiącejnowezakontraktowanewramachbrytyjskiejaukcjiźródłomocowe,doszłodonaruszeniakamienimilowychprzewidzianychharmonogramem.
Napokryciepotencjalnejkarywnoszonejestwprocesiecertyfikacjizabezpieczenie.Gdybyzabezpieczenietoniezostałowniesionewokreślonymwregulaminierynkumocyterminie,jednostkaniemogłabyuzyskaćcertyfikatu,atymsamymwziąćudziałuwaukcji.47
41Ocenaryzykaz konkurencyjnychformwsparciamożebyćwymaganaw przypadkuzmianypodejściaw zakresieplanowanejrezygnacjiz operacyjnejrezerwymocyorazinterwencyjnejrezerwyzimnej-por.PktB.3.(2)Raportuz konsultacjiProjekturozwiązańfunkcjonalnychrynkumocy,30września2016roku.)orazpkt3.2.2.niniejszegoopracowania.
42Art.2pkt14projektuustawyo rynkumocy,projektz dnia30.11.2016roku,wersja2.3(dalej:„projektustawy”).43Art.44ust.2projektuustawy.44Art.47ust.2projektuustawy.45Art.16ust.4projektuustawy.46Art.16ust.2projektuustawy.47Art.17ust.2projektuustawy.
Naszczególneryzykanarażonebędąpodmiotyprzystępującedorynkumocyi uzyskującezachętędoinwestycjiw noweźródłabądźteżichmodernizację.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
48
Pierwszymetapemrealizacjiinwestycji,którypodlegakontroliwramachsystemufunkcjonowaniarynkumocy,jestosiągnięciefinansowegokamieniamilowego(FKM).Uznajesięgozaosiągnięty,jeżelijednostkawciągu12miesięcyoddniapublikacjiwynikówaukcjiwykaże,żeponiosławystarczającączęśćplanowanychnakładówinwestycyjnychorazzawarłaumowyzwiązanezinwestycjąowystarczającejsumarycznejwartości.48 JeżelijednostkanieosiągnieFKMwewskazanymterminie,tonietylkonastępujeutratazabezpieczenia,alerównieżnastępujerozwiązanieUmowyMocowej,ajednostkatraciprawodouczestnictwawrynkumocy.49Tymsamymwystąpienienieprzewidzianychokolicznościpowygraniuaukcji,któreniepozwoląnazrealizowaniepowyższychprogówbędzieskutkowałonietylkobrakiemmożliwościuzyskaniawsparcia,aleteżutratąwniesionegozabezpieczenia.
Drugimetapemrealizacjiinwestycji,którypodlegakontroliwramachsystemufunkcjonowaniarynkumocyjestosiągnięcieoperacyjnegokamieniamilowego(OKM).Jestonosiągnięty,jeżelijednostkajestwstaniedostarczaćmocdoKSEookreślonymwUmowieMocowejiloczyniewolumenumocyosiągalnejnettoiKorekcyjnegoWspółczynnikaDyspozycyjnościorazzrealizowałazakresrzeczowyideklarowanypoziomnakładówinwestycyjnych.50BiorącpoduwagęzałożeniaprzyjętewRozwiązaniachfunkcjonalnychrynkumocy,oceniającszansęzrealizowaniainwestycjiwczasie,któryumożliwiaosiągnięcieOKM,należymiećnauwadze,żeaukcjagłównanaRokDostaw–njestprzeprowadzanawostatnichdwóchmiesiącachrokun-551 Tymsamym–realnie–czasnaosiągnięcie
OKMwynosiniewieleponad4lata,ztym,żewaukcjimogąbraćudziałjednostki,którychfizycznabudowarozpoczęłasięprzedaukcjągłówną.52
NowajednostkazakażdymiesiącRokuDostaw,któryrozpocząłsięprzedosiągnięciemOKM,jestzobowiązanadozapłatykaryztytułuopóźnieniarównej15%wartościniezrealizowanegoObowiązkuMocowegowgcenyrozliczeniowejzaukcjigłównejlubdodatkowej,wzależnościodtego,którazpodanychcenjestwyższa53. JeżelinowajednostkanieosiągnieOKMprzedzakończeniemtrzeciegoRokuDostawUmowyMocowej,tonastępujerozwiązanieUmowyMocowej.Wtymprzypadkuzabezpieczenieprzedłożoneprzezjednostkęzostajezatrzymanejako kara za niewykonanie Umowy Mocowej.54Zastosowanietejsankcjimożespowodować,iżcałanieomaljużzrealizowaniainwestycjastaniesięnieopłacalna.Oczywiściesankcjatabędzieznajdowałazastosowaniewprzypadkachskrajnych,gdyopóźnieniewrealizacjiObowiązkuMocowegoprzekroczytrzylata,jednakmającnawzględziewspomnianepowyżejrealiazwiązanezpraktykąrealizacjiinwestycjiwaktywawytwórcze,potencjalniinwestorzyorazinwestycjefinansowezapewnebędąuwzględniaćrównieżitoryzykowswoichplanach,comożemiędzyinnymiwpływaćnakosztkapitału,względniestanowićprzeszkodęwrealizacjiinwestycjiwformuleproject finance.
8.2.3. Ryzyka związane z przystąpieniem do rynku mocy przez modernizowaną jednostkę wytwórcząPodobniejakwprzypadkunowejjednostkiwytwórczej,równieżjednostkamodernizowanaponosiryzyko,żenakładynaprzygotowaniedodopuszczeniadoudziałuwrynkumocyniezostanązwrócone.Nakładytakiezwiązanesązprzygotowaniem–naetapiecertyfikacjidoaukcji–dokumentówwykazujących, żejednostkaspełniaatrybutypozwalającezakwalifikowaćjąjakomodernizowaną,coodbywasiępoprzezwykazaniespełnieniawymaganychparametrówtechniczno-ekonomicznychmodernizacji.55
Modernizowanajednostkawytwórczaponosirównieżryzykozwiązanezopóźnieniamiwrealizacjiinwestycji.Takjakmatomiejscewprzypadkunowejjednostkiwytwórczej,równieżmodernizowanajednostkawytwórcza,musiwykazać,żeosiągnęłaFKMorazOKM.56Inne–niżwstosunkudonowejjednostkiwytwórczej–sąjednakkonsekwencjeniezrealizowaniatychetapówinwestycjiprzezmodernizowanąjednostkęwytwórczą.JeżelijednostkatakanieosiągnieFKMlubOKMwewłaściwymterminie,toczastrwaniajejObowiązkuMocowegozostajeskróconydo1roku.Dodatkowo,takajednostkaniemożeotrzymaćcertyfikatudodwóchaukcjigłównychnastępującychporoku,wktórymdoszłodoskróceniaczasutrwaniaObowiązkuMocowego.57Równieżiwtymprzypadkumożeokazaćsię,że–zewzględunautratęwsparcia-modernizacjajednostkibyłanieopłacalna.
48Art.18ust.1projektuustawy.49Art.35ust.1pkt2projektuustawyw zw.z art.37ust.1projektuustawy.50Art.18ust.2projektuustawy.51MinisterstwoEnergii,Rozwiązaniafunkcjonalnerynkumocy,30września2016roku(dalej:„Rozwiązaniafunkcjonalnerynkumocy”),pkt76.52PktB.1.(3)Raportuz konsultacjiProjekturozwiązańfunkcjonalnychrynkumocy,30września2016roku.53Art.37ust.3projektuustawy.54Art.35ust.1pkt3projektuustawyw zw.z art.37ust.1projektuustawy.55Art.16ust.3projektuustawy.56Art.18ust.1i 2projektuustawy.57Art.35ust.2projektuustawy.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
49
8.2.4. Kary za brak wykonania Obowiązku Mocowego WyłonionychwramachaukcjigłównejidodatkowejDostawcówMocy,jakipodmioty,którezobowiązałysięwypełnićObowiązekMocowywwynikuprocesówrynkuwtórnego,wiązaćbędziezOSPUmowa Mocowa58.DostawcyMocybędązobowiązaninapodstawieUmowyMocowejdowykonaniaSkorygowanegoObowiązkuMocowego(SOM),tj.dodostarczeniaodpowiedniegowolumenumocywOkresieZagrożenia.59 Poziom WykonaniaSkorygowanegoObowiązkuMocowego(WSOM)będziemiałwpływnasytuacjęfinansowąDostawcyMocy.JeżeliWSOMdanejjednostkijestwiększyniżSOM,danajednostkauprawnionajestdootrzymaniapremii.60JeżelinatomiastWSOMokreślonejjednostkijestmniejszyniżSOM,danajednostkazobowiązanajestdozapłatykarynarzeczoperatora.61
Ponadto,jeżelijednostkarynkumocyniewskażewymaganejliczbygodzinwykonaniaObowiązkuMocowego-wramachdemonstracjizdolnościwykonaniaObowiązkuMocowego–DostawcaMocymusizwrócićwynagrodzenie,jakieotrzymałwkwartaledostaw,dlaktóregookreślonajednostkaniewykazałazdolnościwykonaniaObowiązkuMocowego.62 Rozwiązanietomazniechęcaćdozgłaszaniadorynkumocyjednostekprzyzałożeniu, iżzdolnośćtychjednostekdodostarczeniamocyniezostaniezweryfikowanawdłuższymokresie,wtrakciektóregojednostkitebędąotrzymywaływsparcie.
Zanalizydokumentówprojektowychrynkumocywnioskowaćmożna,żekaryzaniewywiązywaniesięzobowiązkudostarczeniaSOM,stanowićmogąjedenzistotniejszychaspektówotoczeniabiznesowegorynkumocy.OdichwysokościzależećbędziebowiemwjakimstopniuDostawcyMocyzmobilizowanibędądozapewnieniatakiegodziałaniajednostek,któremająwswoimportfolio,któreeliminujeryzykanałożeniakarpieniężnych.PotwierdzajątodoświadczeniazfunkcjonowaniarynkumocywWielkiejBrytanii,gdzietocząsięobecniepracenadwprowadzeniemzmiandofunkcjonującegomodelurynkumocy.JednązplanowanychzmianjestzwiększeniewartościkarzaniewykonanieObowiązkuMocowego.63Wysokościkarwbrytyjskiejwersjirynkumocyzostałyocenionejakozbytniskie,abystanowiływystarczającąmotywacjędlaDostawcówMocydowywiązywaniasięzobowiązkówstanowionychprzezUmowęMocową.
SystemzachętikarzwiązanychzWSOM–zgodniezzałożeniamiopisanymiwRozwiązaniachfunkcjonalnychrynkumocy–zbudowanymazostaćwtensposób,żewartośćpremiijestkalkulowanaproporcjonalniedoudziałujednostkiwpokryciuwolumenumocybrakującejdopełnegowykonaniaSOM.WartośćtamożebyćskorygowanaowspółczynnikwynikającyzograniczeniamaksymalnejwysokościkarwRokuDostaw.64SposóbmitygowaniaryzykzwiązanychzniewykonaniemSOMnawystarczającympoziomiezależnyjestodukształtowaniamiernikaglobalnejwartościkardoglobalnejwartościpremii.
Jeżelirynekmocyzostanieukształtowanywtensposób–jakzdająsięsugerowaćRozwiązaniafunkcjonalnerynkumocy65, żeglobalnawartośćwszystkichpremiibędzieniższaodglobalnejwartościwszystkichkar-niwelowanieryzykazwiązanegozniewykonaniemSOMbędziemożliwepoprzezwspółdziałanieDostawcówMocyiwykorzystanieRealokacjiwielkości66.InstytucjatazakładaobrótWSOMpomiędzyjednostkami,dlaktórychWSOM>SOMorazjednostkami,dlaktórychSOM<WSOM,tak,abyjednostki,dlaktórychWSOM<SOM,zobowiązanebyłydozapłatykarywniższejwysokości(równocześniejednostki,dlaktórychWSOM>SOMuzyskająpremięwniższejwysokości).67 Przyjmujączałożenie,żeglobalnawysokośćpremiijestniższaniżglobalnawysokośćkar,wsytuacjiidealnejzakładającej,żewartośćniewykonanegoSOM(zczymzwiązanejestnaliczeniekar)zostaniepokrytawcałościnadmiaremWSOM(zczymzwiązanejestprzyznaniepremii),pełnaróżnicapomiędzywartościąkarawartościąpremiimożepozostaćdorozdzieleniapomiędzyDostawcamiMocy.Sytuacjatakabędziemiałamiejsce,gdyDostawcyMocywstosunkudowszystkichjednostekrynkumocyzawrąporozumieniepozarynkiemmocyzakładające,żejednostki,którychWSOM>SOM,zamiastuzyskiwaćpremię,dokonająRealokacjiwielkościnajednostki,którychWSOM<SOM,wwynikuczegodrugiezwymienionychpodmiotówniebędązobowiązanedozapłatykary.Doukształtowaniawtakimporozumieniupozostawałbysposóbredystrybucjizaoszczędzonychkwot(tj.różnicyglobalnejwartościkariglobalnejwartościpremii).
58Art.30i nast.projektuustawy.59Art.43ust.1w zw.z art.44ust.1i 2projektuustawy.60Art.47ust.3projektuustawy.61Art.47ust.2projektuustawy.62Art.48ust.4projektuustawy.63DepartmentofEnergy&ClimateChange,CapacityMarket,GovernmentResponsetotheMarch2016consultationonfutherreformstotheCapacityMarket,pkt14i nast.https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/521301/Govt_response_to_March_2016_consultation_FINAL.pdf
64Pkt206Rozwiązańfunkcjonalnychrynkumocy.65Ibidempkt205.66Art.38ust.1pkt2projektuustawy.67Pkt146Rozwiązańfunkcjonalnychrynkumocy.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
50
Jeżelinatomiastrynekmocyzostanieukształtowanywtensposób,żeglobalnawartośćwszystkichwypłaconychpremiibędzierówna(lubwyższa)globalnejwartościwszystkichżądanychdozapłatykar,niwelowanieryzykazwiązanegozniewykonaniemSOMbędziemożliwepoprzezwspółdziałanieDostawcówMocybezkoniecznościwykorzystywaniaRealokacjiwielkości.Sytuacjatazakładabowiem,żedomyślnieróżnicapomiędzyglobalnąwartościąpremiiorazglobalnąwartościąkar–jeżeliistnieje–pozostajedorozdzieleniapomiędzyjednostkamirynkumocy.Tymsamym,ograniczenieryzykamożliwejestpoprzezporozumieniepomiędzyDostawcamiMocy,którzyzobowiązująsiędokonaćwzajemnychrozliczeńpozamechanizmamiformalnymirynkumocy(poprzezumowę,napodstawiektórejczęśćzpremiiotrzymanejprzezjednostkirynkumocy,którychWSOM>SOM,przeznaczanabyłabydopodziałupomiędzyjednostkirynkumocy,dlaktórychWSOM<SOM).
Powyższemechanizmy(niezależnieodtegoczyzakładająkoniecznośćkorzystaniazRealokacjiwielkości)mogąbyćwykorzystanenietylkodoograniczeniaryzykaDostawcówMocyzwiązanegozuczestnictwemwrynkumocy,alerównieżdozwiększeniatakiegoryzykazrównoczesnymzwiększeniemmożliwychprzychodówzrynkumocy.
Jakwynikazpowyższego,koncepcjarynkumocy–poprzezpozostawienieobrotuwtórnegopomiędzyuczestnikamirynkuwzdecydowanejwiększościpozasferąregulacjiprawnej–umożliwiaDostawcomMocytworzeniekonstrukcjicywilnoprawnych,któreograniczająryzykozwiązanezudziałemwrynkumocyalbozwiększająpotencjalnezyskizudziałuwsystemiepoprzeztworzeniegruppodmiotów„wspierających”wzajemnewypełnienieobowiązkówrynkumocy.
8.2.5. Przenoszenie Obowiązku MocowegoAntycypacjaniewykonaniaObowiązkuMocowego,możeprowadzićdoprzeniesieniaObowiązkuMocowegonarynkuwtórnym.ObowiązekMocowymożnaprzenieśćwcałościlubwczęści,zarównowzakresiewielkościwolumenumocy,któregoObowiązekMocowydotyczy,jakrównieżwzakresieczasuobowiązywania(dopuszczasięprzenoszenietylkoniektórychgodzin).68 Obróttennastępowaćmiałbywsposóbniesformalizowanywymaganiamiprawapublicznego).JedynywymógdotyczyobowiązkuzawiadomieniaotransakcjidotyczącejObowiązkuMocowegoOSP,któryjestuprawnionydoocenyjejdopuszczalności.69 Jak wynikazpowyższego,wprzypadkuzdarzeńnieprzewidzianych,któreuniemożliwiajądziałaniezgodniezplanamidotyczącymifunkcjonowanianarynkumocy,mechanizmprzewiduje„opcjęwyjścia”,którapozwalawyeliminowaćlubzminimalizowaćnegatywnesankcje.
BrakbędziejednakmożliwościprzeniesieniaObowiązkuMocowegonowejjednostkiwytwórczej,jeżelinieosiągnęłaonaOperacyjnegoKamieniaMilowego.70
68Pkt139Rozwiązańfunkcjonalnychrynkumocy;Art.38ust.1pkt1projektuustawy.69Art.39ust.1projektuustawy.70Art.38ust.2pkt3projektuustawy.
Podsumowanie
Rozwiązania rynku mocy przewidują sankcje pieniężne za brak terminowej realizacji planowanych inwestycji, jak i wywiązania się z obowiązku mocowego. W skrajnej sytuacji możliwe jest zupełne utracenie wsparcia dla inwestycji. Konsekwencje materializacji powyższych ryzyk mogą być szczególnie dotkliwe dla jednostki rynku mocy nowej, jak i modernizowanej. Powyższe uwarunkowania, choć niezbędne z punktu widzenia zapewnienia wykonania Obowiązku Mocowego, będą rzutować na decyzje uczestników rynku w zakresie wzięcia udziału w rynku mocy, a także na decyzje w zakresie przyznania finansowania tym inwestycjom, których powodzenie jest zależne od uzyskania wsparcia w ramach rynku mocy.
W oparciu o mechanizmy rynku mocy możliwe jest zbudowanie porozumień pomiędzy jego uczestnikami, które ograniczają ryzyka związane z uczestnictwem w systemie.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
51
9.Źródławykorzystane w opracowaniu
1. MinisterstwoEnergii:Projektustawyorynkumocy,grudzień2016roku.
2. MinisterstwoEnergii:Raportzkonsultacjiprojekturozwiązańfunkcjonalnychrynkumocy, 30września2016roku.
3. MinisterstwoEnergii,PolskieSieciElektroenergetyczne:RynekMocy–projektrozwiązańfunkcjonalnych,Warszawa,4lipca2016roku.
4. KomisjaEuropejska:DokumentyPakietuZimowego,30listopada2016roku.
5. PolskieSieciElektroenergetyczne:Prognozapokryciazapotrzebowaniaszczytowegonamocwlatach2016-2035,20maja2016roku.
6. PolskieSieciElektroenergetyczne:Rynekmocy–projektRozwiązańfunkcjonalnych, 23listopada2016roku.
7. PolskieSieciElektroenergetyczne:Rynekmocy–AukcjeRynkuMocyorazprocesrozliczeń, 23listopada2016roku.
8. PolskiKomitetEnergiiElektrycznej:RynekMocy,czylijakuniknąćblackout:AnalizazasadnościwdrożeniakompleksowegomechanizmurynkumocywPolsce,2016roku.
9. PolskiKomitetEnergiiElektrycznej:Raportfrancusko-niemiecki–Transformacjaenergetycznaimechanizmymocowe,maj2015roku.
10.ForumAnalizEnergetycznych:RynekMocywWielkiejBrytanii–DoświadczeniaważnedlaPolski,kwiecień2015roku.
11. NationalGrid:FinalAuctionResults–T-4CapacityMarketAuction,2014roku.
12. NationalGrid:ProvisionalAuctionResults–T-4CapacityMarketAuctionfor2019/20,2015roku.
13. NationalGrid:CapacityMarket–OperationalCoordinationEvent,lipiec2016roku.
14. NationalGrid:ProvisionalAuctionResults–T-4CapacityMarketAuction2020/21,2016roku.
15. DepartmentofEnergy&ClimateChange:CapacityMarket–GovernmentResponsetotheMarch2016consultationonfirtherreformstotheCapacityMarket,2016roku.
16. DepartmentofEnergy&ClimateChange,Averageannualdomesticstandardelectricitybillsbyhomeandnon-homesupplier,31marca2016roku.
17. AgencyfortheCooperationofEnergyRegulation:ACERMarketMonitoringReport2015, 30listopada2015roku.
18. CharlesRiverAssociates:The2015GBCapacityMarketAuction:driversandstrategies,wrzesień2015roku.
19.CharlesRiverAssociates:CapacityMarketGamingandConsistencyAssessment,FinalReport, 17września2013roku.
20.TheInstituteforPublicPolicyResearch:Whythecapacitymarketforelectricitygenerationisnotworking,andhottoreformit,Marzec2016roku.
21. FrontierEconomics:ReviewofthesecondGBcapacityauction,grudzień2015roku.
22. FrontierEconomics:ReviewofthefirstGBcapacityauction,styczeń2015roku.
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
52
Deloitte
Tomasz KonikPartnerTel.:+48325080302Mail:tkonik@deloitteCE.com
Andrzej ZienkiewiczPartnerTel.:+48225110468Mail:azienkiewicz@deloitteCE.com
dr Katarzyna KarasiewiczPartnerAssociateTel.:+48223483299Mail:kkarasiewicz@deloitteCE.com
Przemysław PaulDyrektorTel.:+48225110171Mail:przpaul@deloitteCE.com
Adam JodłowskiStarszyMenedżerTel.:+48325080303Mail:ajodlowski@deloitteCE.com
Michał ZapaśnikMenedżerTel.:+48223483378Mail:mzapasnik@deloitteCE.com
Krzysztof FalkowskiStarszyKonsultantTel.:+48225110566Mail:kfalkowski@deloitteCE.com
Łukasz GwóźdźStarszyKonsultantTel.:+48225110102Mail:lgwozdz@deloitteCE.com
Konrad SzybalskiSeniorAssociateTel.:+48325080313Mail:kszybalski@deloitteCE.com
Autorzy
Energoprojekt Katowice
Paweł GórskiKierownikdziałuanalizi rozwojuTel:+48695691145Mail:gorski.pawel@epk.com.pl
Adam KlepackiKierownikzespołuds.analizrynkowychTel:+48669690446Mail:klepacki.adam@epk.com.pl
Perspektywy rynku mocy w Polsce | Raport przygotowany przez Deloitte i Energoprojekt-Katowice S.A.
53
Powyższapublikacjazawierajedynieinformacjenaturyogólnej.DeloitteToucheTohmatsuLimited,DeloitteGlobalServicesLimited,DeloitteGlobalServicesHoldingsLimited,DeloitteToucheTohmatsuVerein,firmyczłonkowskieorazpodmiotystowarzyszonenieświadczątymsamym,aninieprzedstawiająwtejpublikacjiporadksięgowych,podatkowych,inwestycyjnych,finansowych,konsultingowych,prawnychczyinnych.NienależytakżewyłącznienapodstawiezawartychtuinformacjipodejmowaćjakichkolwiekdecyzjidotyczącychPaństwadziałalności.PrzedpodjęciemjakichkolwiekdecyzjilubdziałańdotyczącychkwestiifinansowychczybiznesowychpowinniPaństwoskorzystaćzporadyprofesjonalnegodoradcy.DeloitteToucheTohmatsuLimited,DeloitteGlobalServicesLimited,DeloitteGlobalServicesHoldingsLimited,DeloitteToucheTohmatsuVerein,firmyczłonkowskieorazpodmiotystowarzyszonenieponosząodpowiedzialnościzajakiekolwiekszkodywynikającezwykorzystaniainformacjizawartychwpublikacjianizaPaństwadecyzjepodjętewzwiązkuztymiinformacjami.Osobykorzystającezpowyższejpublikacjirobiątonawłasneryzykoiponosząpełnązwiązanąztymodpowiedzialność.
Deloitteświadczyusługiaudytorskie,konsultingowe,doradztwapodatkowegoifinansowegoklientomzsektorapublicznegoorazprywatnego,działającymwróżnychbranżach.Dziękiglobalnejsiecifirmczłonkowskichobejmującej150krajówoferujemynajwyższejklasyumiejętności,doświadczenieiwiedzęwpołączeniuzeznajomościąlokalnegorynku.Pomagamyklientomodnieśćsukcesniezależnieodmiejscaibranży,wjakiejdziałają.244000pracownikówDeloittenaświecierealizujemisjęfirmy:stanowićstandardnajwyższejjakości.
SpecjalistówDeloittełączykulturawspółpracyopartanazawodowejrzetelnościiuczciwości,maksymalnejwartościdlaklientów,lojalnymwspółdziałaniuisile,którączerpiązróżnorodności.Deloittetośrodowiskosprzyjająceciągłemupogłębianiuwiedzy,zdobywaniunowychdoświadczeńorazrozwojowizawodowemu.EksperciDeloittezzaangażowaniemwspółtworząspołecznąodpowiedzialnośćbiznesu,podejmującinicjatywynarzeczbudowaniazaufaniapublicznegoiwspieranialokalnychspołeczności.
NazwaDeloitteodnosisiędojednejlubkilkujednostekDeloitteToucheTohmatsuLimited,prywatnegopodmiotuprawabrytyjskiegozograniczonąodpowiedzialnościąijegofirmczłonkowskich,którestanowiąoddzielneiniezależnepodmiotyprawne.DokładnyopisstrukturyprawnejDeloitteToucheTohmatsuLimitedorazjegofirmczłonkowskichmożnaznaleźćnastroniewww.deloitte.com/pl/onas
©2017DeloittePolska