Medycyna Metaboliczna, 2015, tom XIX, nr 2www.medycyna-metaboliczna.pl

22

Postpy bada naukowych, praktykowanie opieki dia-betologicznej opartej na dowodach (EBM), systemowa organizacja i oceny jakoci wynikw leczenia s dzia-aniami, ktre wskazuj optymalne kierunki ujmowania kontroli cukrzycy. Stwierdzenie powysze odnosi si tak do aspektw epidemiologicznych, jak i indywidualnych o klinicznym charakterze (1, 2, 3).

Kierunki te mona by dla celw propagacyjnych okre-li mianem diabetologii 4P. P to pierwsza litera poj okrelajcych podan praktyk tej specjalnoci.

Jakie treci obejmuje to okrelenie? Diabetologia przewidujca.

Obejmuje ona dziaalno majc na celu ustala-nie ryzyka powstania cukrzycy czyli diagnostyk stanu przedcukrzycowego i zaburze pojawiajcych si w tym okresie. Dotyczy take prognozy przebiegu ju istniejcej cukrzycy, w tym szczeglnie powika i pojawienia si chorb dodatkowych.

Do tych celw okrela si kliniczne, biochemiczne oraz etniczne i spoeczne czynniki ryzyka. Nale do nich midzy innymi oznaczenia wielu genw, ktre sprzy-jaj powstawaniu cukrzycy i jej przewlekych powika oraz okrelaj reaktywno na leki. Tego rodzaju badania s coraz bardziej powszechne i dostpne. Istniej take pomylne zapowiedzi polepszenia ich prognostycznej przydatnoci.

Nowe informacje przynosz badania regulacji ekspre-sji genw czyli ich funkcjonalnej efektywnoci. Dziki takim badaniom klasyczna genetyka uzyskuje nowe moliwoci, ktre rozwija dalej epigenetyka. Nale do nich badania rnych wpyww na ekspresj genw okre-lane mianem wpyww omicznych. Obejmuj one np. stopie kondensacji chromatyny i dostpnoci czynno-ciowej genu (metylacje DNA, modyfikacje histonw) - genomika (4, 5).

S to take wpywy wielu nowo odkrytych regulacyj-nych biaek proteonomika.

Na podstawie przewidywania ryzyka powstania cuk-rzycy lub jej powika ustala si odpowiednie zalecenia wchodzce w zakres profilaktyki pierwszorzdowej. Diabetologia profilaktyczna.

Jak to wynika z wielu bada (EBM) intensyfikacja leczenia cukrzycy i osiganie celw dobrej korekty za-burze metabolicznych ustalanych w wielu zaleceniach (IDF, ADA, EASD, PTD) w istotny sposb zmniejsza ryzyko powstawania przewlekych powika cukrzycy. Jak wiadomo stanowi one gwn przyczyn nadumie-ralnoci w populacji osb z cukrzyc. Z tego wzgldu caoksztat terapii cukrzycy powinien mie charakter pro-filaktyki drugorzdowej (6, 7, 8). Diabetologia personalistyczna.

Zalecana przez WHO i obecnie stosowana klasyfika-cja cukrzycy jest dla celw klinicznych, w tym szczegl-nie dla indywidualnie ksztatowanej terapii niewystar-czajca. Wedug obecnych ustale wielu grup ekspertw (np. ADA i EASD) w ustalaniu planu profilaktyki i lecze-nia naley kierowa si ogln zasad patient centered care, to jest ustala opiek skupion na indywidualnych cechach patofizjologicznych i klinicznych kadego przy-padku cukrzycy. Zwiksza si wtedy w istotny sposb skuteczno i bezpieczestwo leczenia oraz jako ycia pacjentw (9, 10). Diabetologia partnerska.

W dugotrwaym leczeniu przewlekej choroby jak jest cukrzyca szczeglna rola przypada pacjentom. S oni realizatorami caego krgu zachowa i zalece lecz-niczych. W tym celu na podstawie odpowiedniej eduka-cji terapeutycznej prowadz domow kontrol cukrzycy. Powinna si ona cechowa wysok przestrzegalnoci zalece (compliance) oraz ich zrozumieniem (adhe-rence). Skuteczne dziaania pacjentw w tym zakresie

ZESP REDAKCYJNY MEDYCYNY METABOLICZNEJ

DIABETOLOGIA 4P: JAK CAOCIOWO UJMOWA OPIEK DIABETOLOGICZN W PRAKTYCE?

DIABETOLOGY 4P: HOW TO CONSOLIDATE THE MULTIFACTORIAL, DIABETOLOGICAL CARE IN PRACTICE?

Warszawski Uniwersytet Medyczny

Medycyna Metaboliczna, 2015, tom XIX, nr 2www.medycyna-metaboliczna.pl

23

zwikszaj jako wynikw leczenia i ycia. Staj si oni w ten sposb partnerami lekarza i zespow medycznych. Wsppracuj z nimi.

Interpretacja powyej wymienionych 4 cech penoza-kresowej i wieloskadnikowej terapii cukrzycy czyli dia-betologii 4P powinna by upowszechniona. Dodatkowo ma ona zdolno szybkiego, skutecznego wykorzysty-wania postpw naukowych do celw indywidualnego leczenia w praktyce (9, 11, 12).

PIMIENNICTWO

1 Little P, Everitt H, Williamson L i wsp: Observatio-nal study of effect of patient centredness and positive approach on outcomes of general practice consulta-tions, BMJ, 323, 908-911, 2001

2 Little P, Everitt H, Williamson L i wsp: Preferences of patients for patients centered approach to consulta-tion in primary care: observational study BMJ 2001, 322, 468-472

3 Stewart M.: Towards a global definition of patient cen-tered care BMJ, 2001, 322, 444-445

4 Dankner R, Roth J: Predicting Diabetes, w: LeRoith D. (red.), Prevention of Type 2 Diabetes, wyd. Sprin-ger, New York etc., 2012.

5 Research for a Future without Diabetes, German Cen-ter for Diabetes Research, Deutsches Zentrum fr Dia-betes Forschung, 2012

6 World Health Organization 2008-2013 Action Plan for the Global Strategy for the Prevention and Control of Noncommunicable Diseases, WHO, Geneva, 2008.

7 Tuomilehto H., Lindstrm J., Eriksson J. G. i wsp.: Prevention of type 2 diabetes mellitus by changes in lifestyle among subjects with impaired glucose intole-rance 2001, New Eng J Med, 344, 1343

Diabetes Prevention Program Group: Reduction in the incidence of type 2 diabetes with lifestyle intervention or metformin 2002, New Engl J Med, 346, 6, 393

8 DCCT, The Diabetes Control and Complications Trial Research Group, 1993, The effect of intensive treat-ment of diabetes on the development and progression of long-term complications in insulin dependent dia-betes mellitus, N Engl J Med, 329, 977

9 Tato J.: Podrcznik edukacji terapeutycznej, PWN, Warszawa, 2000.

10 Tato J., Czech A., Bernas M. Szczeklik-Kumala Z., Biernacka E: Socjologia cukrzycy, Wyd. Tow. Eduka-cji Terapeutycznej i Sekcji Spoecznej Pol. Tow. Dia-betologicznego, Esculap, d, 2013.

11 The National Collaborating Centre for Chronic Con-ditions. Type 2 diabetes: the management of type 2 diabetes NICE clinical guideline 87, London, College of Physicians, 2009

12 Canadian Diabetes Association Clinical Practice Gu-idelines, Expert Committee, Canadian Diabetes Asso-ciation, Can J Diabetes, 2008, 32, S95-S98

Adres do korespondencji:Redakcja Medycyny Metabolicznej

ul. Pocka 15C/73

01-231 Warszawa

(c/o j.taton@interia.pl)