Post on 15-Jan-2016
description
Kontrakty terminowe na akcje
Marcin Kwaśniewski, Dział Rozwoju Rynku Warszawa, luty 2011 r.
Zawartość prezentacji
• podstawowe informacje o kontraktach terminowych na akcje,• zasady notowania,• wysokość depozytów zabezpieczających,• przykłady wykorzystania kontraktów,• ryzyko związane z inwestycjami w kontrakty,• kwestie podatkowe,• gdzie szukać dalszych informacji ?
Co to jest kontrakt terminowy ?
To umowne zobowiązanie do dokonania lub
przyjęcia w oznaczonym terminie w przyszłości
dostawy określonego instrumentu bazowego po
cenie określonej w chwili zawarcia umowy lub
zobowiązanie do dokonania równoważnego
rozliczenia pieniężnego.
Gdzie na świecie notowane są kontrakty terminowe na akcje ?
Przykłady giełd na których notowane są kontrakty na akcje:
• ADEX (Grecja), OMX (Szwecja), Węgry, LIFFE NYSE
Euronext, MEFF (Hiszpania), Włochy;
• Sydney, Hong Kong;
• OneChicago (USA)
Instrumenty bazowe
Aktualnie w obrocie znajdują się kontrakty terminowe na akcje 10 spółek:
• BANK POLSKA KASA OPIEKI SA,• KGHM POLSKA MIEDŹ SA,
• TELEKOMUNIKACJA POLSKA SA, • POLSKI KONCERN NAFTOWY ORLEN SA,
• POWSZECHNA KASA OSZCZĘDNOŚCI BANK POLSKI SA, • POLSKA GRUPA ENERGETYCZNA SA,
• ASSECO POLAND SA, • POLSKIE GÓRNICTWO NAFTOWE I GAZOWNICTWO SA,
• POWSZECHNY ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SA, • TAURON POLSKA ENERGIA SA.
Wybrane elementy standarduLiczba akcji przypadająca na jeden kontrakt
100 lub 1000 sztuk
Jednostka notowania W PLN za 1 akcję
Wartość kontraktu Kurs kontraktu liczba akcji w kontrakcie
Miesiące wykonania3 najbliższe z cyklu: marzec, czerwiec, wrzesień, grudzień
H - marzec, M - czerwiec, U - wrzesień, Z - grudzień
Wybrane elementy standardu cd.
Dzień wygaśnięcia 3 piątek miesiąca wykonania
Dzienny kurs rozliczeniowy Kurs zamknięcia dla danej serii kontraktu
Ostateczny kurs rozliczeniowy
Określona w dniu wygaśnięcia, ważona obrotami średnia arytmetyczna kursów
wszystkich transakcji akcjami, będącymi instrumentem bazowym, zawartych w
systemach notowań na sesji giełdowej
Ostateczna cena rozliczeniowe Ostateczny kurs rozliczeniowy liczba akcji w kontrakcie
Rozliczenie Pieniężne w zł
Sytuacje szczególne
W przypadku operacji na akcjach lub realizacji praw z akcji, będących
instrumentami bazowymi dla kontraktów terminowych, Zarząd Giełdy może
przeprowadzić korektę kursu rozliczeniowego oraz zmienić liczbę akcji
przypadających na jeden kontrakt
Kalendarz obrotu kontraktami na akcje w ciągu roku
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
>
czerwiec >
marzec
marzec
czerwiec
wrzesień
grudzień
Nazwa skrócona kontraktu
F XYZ k rrF XYZ k rrgdzie:
F - rodzaj instrumentu
XYZ - skrót nazwy instrumentu bazowego (określony przez Giełdę )
k - kod określający miesiąc wykonania kontraktu (określony przez Giełdę )
rr – dwie ostatnie cyfry roku wykonania
Przykład:
FTPSZ11 – kontrakt terminowy na akcje spółki Telekomunikacja Polska S.A. z
terminem wygaśnięcia w grudniu 2011 roku
Zasady obrotu
notowania ciągłe w godzinach: 8:30 – 17:35, kontrakty terminowe mają dogrywkę, jednostka transakcyjna – 1 kontrakt, ograniczenia wahań kursów: +/- 5% od kursu odniesienia, z możliwością
rozszerzenia do 15%, obrót wspomagany działaniem animatorów rynku, maksymalny wolumen zlecenia – 500 kontraktów.
Szczegóły dotyczące obrotu opisane są wSzczegółowych Zasadach Obrotu Giełdowego i Regulaminie
GPW – dostępne na stronie internetowej www.gpw.pl
Inwestor działający na kontraktach• Posiada specjalny rachunek w domu maklerskim – rachunek praw
pochodnych;
• Wpłaca i utrzymuje depozyty zabezpieczające w domu maklerskim;
• Zapoznał się z „Warunkami obrotu dla programu kontraktów
terminowych na akcje spółek”.
System bieżących rozrachunków rynkowych
system bieżących rozrachunków służy do zarządzania ryzykiem;
inwestor, który kupuje lub sprzedaje kontrakt, wpłaca depozyt
zabezpieczający;
depozyt to określona procentowa wartość kontraktu;
wartość depozytu wyznaczana jest przez Krajowy Depozyt Papierów
Wartościowych;
wartość depozytów uaktualniania jest po zakończeniu sesji poprzez proces
dziennych rozrachunków.
• kupno 3 kontraktów po kursie 50 zł (za akcję), wielkość kontraktu 100 akcji;
• zakładany poziom wstępnego depozytu zabezpieczającego = 20% (depozyt, który inwestor wpłaca
zawierając transakcję);
• zakładany poziom właściwego depozytu zabezpieczającego = 14,3% (depozyt, który musi być
utrzymywany w domu maklerskim);
• wielkość wstępnego depozytu zabezpieczającego:
3 x 20% (50 zł 100 akcji) = 3 000 zł
• poziom właściwego depozytu zabezpieczającego:
3 x 14,3% (50 zł 100 akcji) = 2 145 zł
Przykład nr 1. Bieżące rozrachunki (depozyty)
Przykład nr 1. Bieżące rozrachunki
dzień D D+1 D+2
transakcja po kursie 50 zł
depozyt wstepny 3 000 zł 3 240 zl 3 090 zł
depozyt własciwy 2 145 zł 2 317 zł 2 210 zł
dzienny kurs rozliczeniowy 52 zł 54 zł 51,50 zł
Kwota rozliczeniowa3*(52zł - 50 zł)*100 =
600zł3*(54 zł - 52 zł)*100
= 600 zł3*(51,50 zł - 54
zł)*100 = -750 zł
Depozyt nabywcy 3 600 zł 4 200 zł 3 450 zł
Depozyt wystawcy 2 400 zł1800 zł
(uzupełnienie do kwoty 3200 zł)
3 950 zł
Jakie możliwości dają kontrakty ?
• spekulacja na wzrost/spadek kursu akcji danej spółki;
• hedging – zabezpieczanie portfela akcji;
• arbitraż;
• transakcje spreadowe:
– operowanie na kontraktach na akcje i indeksy giełdowe,
– operowanie na różnych seriach tej samej klasy kontraktów,
– operowanie na kontraktach na różne akcje.
Spekulacja
Osiąganie zysku wynikającego ze zmian cen kontraktów, powiększonego
działaniem dźwigni finansowej.
Działanie narażone na duże ryzyko inwestycyjne. Polega na otwieraniu pozycji
(długiej, krótkiej) na rynku.
kupno kontraktu (pozycja długa) – liczymy na wzrost kursu akcji i kontraktu;
sprzedaż kontraktu (pozycja krótka) – liczymy na spadek kursu akcji i kontraktu.
niższe koszty transakcyjne niż na rynku akcji,
możliwość kupna lub sprzedaży kontraktu na akcję poszczególnych spółek,
płynny rynek – umożliwia szybsze wejście i wyjście z pozycji,
możliwość prostej spekulacji na spadek cen akcji.
Spekulacja cd.
Pozycje w kontrakcie na akcje
Pozycja Wzrost kursu kontraktu
Spadek kursu kontraktu
Nabycie kontraktu Długa (long) Zyski Straty
Sprzedaż kontraktu Krótka (short) Straty Zyski
Przykład nr 2. Spekulacja na wzrost kursu
Rynek kasowy Rynek terminowy
Kurs akcji spółki 50 zł. Inwestor nabywa 330 akcji.
Wartość inwestycji 16 500 zł.
Kurs czerwcowych kontraktów na akcje spółki wynosi 55 zł. Inwestor
nabywa 3 kontrakty o wartości 16500 zł (3 x 100 55 zł). Depozyt zabezpieczający na poziomie 20% -
inwestor wpłaca 3300 zł
Czas trwania inwestycji 2 miesiące. Zakładamy wzrost kursu akcji i kursu kontraktu terminowego o 10%
Uwaga: we wszystkich przykładach w niniejszej prezentacji pominięto opłaty transakcyjne
Przykład nr 2. Spekulacja na wzrost kursu
Rynek kasowy Rynek terminowy
Wzrost kursu do 55 zł daje zysk na poziomie 1650 zł
(18 150 zł – 16 500 zł)
Wzrost kursu do 60,5 zł. Inwestor sprzedaje kontrakt. Zysk z operacji
równy jest 1650 zł (18 150 zł – 16 500 zł)
Stopa zwrotu równa 10% (1 650 zł / 16 500 zł) 100%
Stopa zwrotu równa 50%. (1650 zł / 3300 zł) 100%
Przykład nr 2. Spekulacja na wzrost kursu - porównanie inwestycji
kurs akcje i kurs kontraktu
terminowegow dniu zamknięcia pozycji
stopa zwrotu z inwestycji
na rynku kasowym
stopa zwrotu z inwestycji na rynku
terminowym dla nabywcy
stopa zwrotu z inwestycji dla
wystawcy kontraktu terminowego
70 27,3% 136,4% -136,4%65 18,2% 90,9% -90,9%60 9,1% 45,5% -45,5%55 0% 0% 0,0%50 -9,1% -45,5% 45,5%45 -18,2% -90,9% 90,9%40 -27,3% -136,4% 136,4%
założenia: kurs nabycia akcji i kontraktu 55 zł; depozyt 20%; wielkość kontraktu 100 akcji
-5000
-4000
-3000
-2000
-1000
0
1000
2000
3000
4000
5000
40 45 50 55 60 65 70zys
k/s
tra
ta w
zł
kurs kontraktu na akcje
nabywca
wystawca
Przykład nr 2. Porównanie zysków/strat
Ograniczanie ryzyka strat na rynku kasowym poprzez
działania na rynku terminowym
Zabezpieczenie przed:
spadkiem wartości posiadanych akcji, poprzez sprzedaż kontraktów
wzrostem wartości akcji, które chcemy nabyć w przyszłości poprzez kupno kontraktów
Transakcje zabezpieczające - hedging
Hedging zakupowy - long hedge
wzrost kosztów zakupuSTRATA
Pozycja długaZYSK
wzrost kursu akcji
RYNEK KASOWY
wzrost kursu kontraktu
RYNEK TERMINOWY
STRATA ZYSK+ 0
Hedging sprzedażowy - short hedge
Pozycja długaSTRATA
Pozycja krótka ZYSK
spadek cen akcji
RYNEK KASOWY
spadek kursu kontraktu
RYNEK TERMINOWY
STRATA ZYSK+ 0
Przykład nr 3. Hedging sprzedażowy
1. W styczniu inwestor posiada w portfelu 1 500 akcji, aktualna cena akcji
wynosi 50 zł, wartość portfela 75 000 zł;
2. Obawia się spadku cen akcji ale nie chce ich sprzedawać;
3. Aktualny kurs kontraktu terminowego na akcje spółki, wygasającego w
marcu wynosi 53 zł;
4. Inwestor sprzedaje 15 kontraktów terminowych na akcje:
15100 53 zł = 79 500 zł;
5. Wnosi depozyt równy 15 900 zł
Przykład nr 3. Hedging sprzedażowy
6. Tak jak przewidywał inwestor, kurs akcji spadł o zakładane 10%;
7. Wartość portfela na rynku kasowym spadła do 67 500 zł, strata inwestora
wynosi 7 500 zł;
8. Kurs kontraktu terminowego spadł do 49 zł (-7,5%);
9. Inwestor zamyka pozycję na rynku terminowym, kupując 5 kontraktów;
10. Zysk z operacji na kontraktach wyniósł 6 000 zł
[100 15 (53 zł - 49 zł) = 6 000 zł]
11. Na rynku kasowym inwestor stracił 7 500 zł, na rynku terminowym inwestor zarobił
6 000 zł;
12. W sumie, inwestor dzięki zabezpieczeniu portfela kontraktami terminowymi stracił
tylko 1 500 zł = (- 7500 zł + 6000 zł);
13. Strata stanowi tylko 2% początkowej wartości portfela. Bez zabezpieczenia, strata
wyniosła by 10% (5 razy więcej).
Przykład nr 3. Hedging sprzedażowy
Arbitraż Wykorzystywanie różnicy pomiędzy rynkowym, a teoretycznym
kursem kontraktu terminowego
Efekty arbitrażu:
pewna kwota zysku minimum ryzyka brak wstępnych nakładów finansowych
Arbitraż
Możliwości dokonania arbitrażu:
Kontrakty przewartościowane cena rynkowa powyżej ceny teoretycznej
• Sprzedaż kontraktów• Kupno akcji
Kontrakty niedowartościowane cena rynkowa poniżej ceny teoretycznej
•Kupno kontraktów•Sprzedaż akcji
Kurs teoretyczny kontraktu
• F - kurs kontraktu,• I - kurs instrumentu bazowego, • r - stopa wolna od ryzyka (rent. 13 tyg. bs),• q - stopa dywidendy w ujęciu rocznym (p.a. w %),• n - czas do wygaśnięcia kontraktu (dni).
360
nq)(r1IF
Założenia:
kurs akcji = 28 zł;
stopa procentowa wolna od ryzyka = 6%;
spółka nie wypłaciła dywidendy;
czas do wygaśnięcia kontraktu = 90 dni;
kurs kontraktu terminowego na akcje 29 zł;
wielkość kontraktu 100 akcji.
Przykład nr 4. Arbitraż
Obliczamy wartość teoretyczną kontraktu:
kontrakt jest przewartościowany o 58 gr
Przykład nr 4. Arbitraż
)360
1(n
rIF
42,28)360
9006,01(28 F
Przykład nr 4. ArbitrażDZIAŁANIA:
sprzedaż 50 kontraktów terminowych po kursie 29 zł, wartość transakcji 145 000 zł
zaciągnięcie kredytu na 90 dni wg stopy 6%
zakup pakietu 5000 akcji o wartości 140 000 zł
ZAMKNIĘCIE POZYCJI:
zamknięcie pozycji na rynku terminowym,
sprzedaż akcji,
zwrot kredytu i odsetek,
Przykład nr 4. Arbitraż
Kurs akcji i kontraktu terminowego w dniu wygaśnięcia kontraktu (w
PLN)25,2 28 30,8
Procentowa zmiana ceny -10% 0 10%
Wynik operacji na rynku terminowym 19 000 5 000 -9 000
Wynik operacji na rynku kasowym -14 000 0 14 000
Kwota odsetek od kredytu -2 100 -2 100 -2 100
Całkowity zysk ze strategii (w PLN) 2 900 2 900 2 900
Założenia:
kurs akcji 50 zł;
stopa oprocentowania wolna od ryzyka 6%;
spółka nie wypłaciła dywidendy;
liczba dni do wygaśnięcia kontraktu = 90;
kurs kontraktu na akcje = 50 zł;
wielkość kontraktu 100 akcji.
Przykład nr 5. Arbitraż
Obliczamy wartość teoretyczną kontraktu:
kontrakt jest niedowartościowany o 0,75 zł.
Przykład nr 5. Arbitraż
)360
1(n
rIF
75,50)360
9006,01(50 F
DZIAŁANIA: kupno 30 kontraktów po kursie 50 zł, wartość transakcji 150 000 zł, sprzedaż 3000 akcji po kursie 50 zł, wartość transakcji 150 000 zł lokata kwoty na 90 dni wg stopy wolnej od ryzyka 6%
ZAMKNIĘCIE POZYCJI zamknięcie pozycji na rynku terminowym, sprzedaż kontraktów kupno akcji zamknięcie lokaty
Przykład nr 5. Arbitraż
Przykład nr 5. Arbitraż
Kurs akcji i kontraktu terminowego w dniu wygaśnięcia kontraktu (w PLN) 45 50 55
Procentowa zmiana ceny -10% 0 10%
Wynik operacji na rynku terminowym -15 000 0 15 000
Wynik operacji na rynku kasowym 15 000 0 -15 000
Kwota odsetek od kredytu 2 250 2 250 2 250
Całkowity zysk ze strategii (w PLN) 2 250 2 250 2 250
Spready kalendarzowe
Jest to spekulacja na zmianie różnicy pomiędzy cenami
różnych serii kontraktów terminowych. Nie jest istotny
kierunek zmiany rynku. Ważna jest analiza skali zamian
wartości różnych serii kontraktów terminowych.
Spready czasowe - działania
przewidywanie Krótsza seria
Dłuższa seria
ZMNIEJSZENIE się spreadu KUPNO SPRZEDAŻ
ZWIĘKSZENIE się spreadu SPRZEDAŻ KUPNO
Transakcje spreadowe na różnych instrumentach
transakcje spreadowe na kontraktach na akcje i na indeks,
inwestor wierzy, że akcje w stosunku do indeksu są przewartościowane lub
niedowartościowane,
akcje przewartościowane w stosunku do indeksu - sprzedaż kontaktów na
akcje, zakup kontraktów na indeks,
akcje niedowartościowane w stosunku do indeksu - zakup kontaktów na
akcje, sprzedaż kontraktów na indeks.
Przykład nr 6. Transakcje spreadowe (akcje + indeks WIG20)
W styczniu:
cena akcji spółki 50 zł, indeks WIG20 1650 pkt.
kurs marcowych kontraktów na akcje spółki 55 zł, na WIG20 1700 pkt.
Inwestor ocenia że akcje spółki będą się zachowywać lepiej niż WIG20.
Kupuje 3 kontrakty na akcje i sprzedaje 1 kontrakt na WIG20.
Kupno kontraktów na akcje spółki (o wartości) 16 500 zł, sprzedaż jednego
kontraktu na WIG20 po kursie 1650 pkt (wartość transakcji 16 500 zł)
Przykład nr 6. Transakcje spreadowe (akcje+indeks WIG20)
Złożone depozyty (dla uproszczenia 20% ) równe są 6 600 zł (nie
uwzględniają korelacji);
Kurs kontraktów terminowych na akcje spółki rośnie do 62 zł (+12,7%),
na WIG20 rośnie do 1750 pkt (+2,9%).
Przykład nr 6. Transakcje spreadowe (akcje + indeks WIG20)
Inwestor zamyka obie pozycje.
3 kontrakty na akcje (62zł-55zł)300 akcji=2100 zł
Kontrakty na WIG20 (1700 - 1750) 10 = - 500 zł
Na całej operacji inwestor zarobił 1600 zł
Stopa zwrotu 24% , zysk/depozyt = 1 600 zł / 6 600 zł 100%
Ryzyko związane z inwestowaniem w kontrakty terminowe
• Ryzyko rynkowe – wynika ze zmian kursu kontraktu, które zależą od
zmian ceny instrumentu bazowego:
– jest potęgowane przez efekt dźwigni – małe wahania kursów na rynku
kasowym mają proporcjonalnie większy wpływ na wartość depozytu
zabezpieczającego;
– może doprowadzić do poniesienia strat przekraczających wielkość
pierwotnej inwestycji – straty mogą być większe niż pierwotnie
wpłacony depozyt zabezpieczający.
Ryzyko związane z inwestowaniem w kontrakty terminowe
• Ryzyko płynności
– wynika z małej aktywności na rynku – braku płynności;
– płynność może być różna na różnych seriach kontraktów terminowych;
– zawarcie transakcji może być utrudnione lub będzie pociągać za sobą dużą zmianę kursu.
Ryzyko związane z inwestowaniem w kontrakty terminowe
• Ryzyko specyficzne
– kursy pojedynczych akcji (instrumentów bazowych) mogą
mieć większą zmienność (większe wahania cen) niż inne
instrumenty
– z powodu większej zmienności, kontrakty na akcję mogą być
bardziej ryzykowną inwestycją niż kontrakty na indeksy
Podatki dla osób fizycznych• Od 1.01.2004 r. dochody uzyskiwane przez osoby fizyczne z
odpłatnego zbycia kontraktów terminowych oraz z realizacji praw wynikających z tych kontraktów podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach szczególnych, według stawki 19 %.
• Szczegóły – ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, art. 17 ust. 1 oraz art. 30b (w brzmieniu wg ustawy z dnia 12.11.2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. Nr 202, poz. 1956).
Gdzie szukać dodatkowych informacji ?• Strona internetowa - www.gpw.pl, (instrumenty --> kontrakty terminowe):
– „Warunki obrotu dla programu kontraktów terminowych na akcje spółek”;– Standardy kontraktów terminowych;– Informacje o seriach kontraktów w obrocie;– Wyniki sesji.
• Informacje dostępne w domach maklerskich;• Szkolenia dotyczące kontraktów terminowych: www.ferk.pl.