Kontrakty terminowe na akcje

Kontrakty terminowe na akcje

Marcin Kwaśniewski, Dział Rozwoju Rynku Warszawa, luty 2011 r.

Zawartość prezentacji

• podstawowe informacje o kontraktach terminowych na akcje,• zasady notowania,• wysokość depozytów zabezpieczających,• przykłady wykorzystania kontraktów,• ryzyko związane z inwestycjami w kontrakty,• kwestie podatkowe,• gdzie szukać dalszych informacji ?

Co to jest kontrakt terminowy ?

To umowne zobowiązanie do dokonania lub

przyjęcia w oznaczonym terminie w przyszłości

dostawy określonego instrumentu bazowego po

cenie określonej w chwili zawarcia umowy lub

zobowiązanie do dokonania równoważnego

rozliczenia pieniężnego.

Gdzie na świecie notowane są kontrakty terminowe na akcje ?

Przykłady giełd na których notowane są kontrakty na akcje:

• ADEX (Grecja), OMX (Szwecja), Węgry, LIFFE NYSE

Euronext, MEFF (Hiszpania), Włochy;

• Sydney, Hong Kong;

• OneChicago (USA)

Instrumenty bazowe

Aktualnie w obrocie znajdują się kontrakty terminowe na akcje 10 spółek:

• BANK POLSKA KASA OPIEKI SA,• KGHM POLSKA MIEDŹ SA,

• TELEKOMUNIKACJA POLSKA SA, • POLSKI KONCERN NAFTOWY ORLEN SA,

• POWSZECHNA KASA OSZCZĘDNOŚCI BANK POLSKI SA, • POLSKA GRUPA ENERGETYCZNA SA,

• ASSECO POLAND SA, • POLSKIE GÓRNICTWO NAFTOWE I GAZOWNICTWO SA,

• POWSZECHNY ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SA, • TAURON POLSKA ENERGIA SA.

Wybrane elementy standarduLiczba akcji przypadająca na jeden kontrakt

100 lub 1000 sztuk

Jednostka notowania W PLN za 1 akcję

Wartość kontraktu Kurs kontraktu liczba akcji w kontrakcie

Miesiące wykonania3 najbliższe z cyklu: marzec, czerwiec, wrzesień, grudzień

H - marzec, M - czerwiec, U - wrzesień, Z - grudzień

Wybrane elementy standardu cd.

Dzień wygaśnięcia 3 piątek miesiąca wykonania

Dzienny kurs rozliczeniowy Kurs zamknięcia dla danej serii kontraktu

Ostateczny kurs rozliczeniowy

Określona w dniu wygaśnięcia, ważona obrotami średnia arytmetyczna kursów

wszystkich transakcji akcjami, będącymi instrumentem bazowym, zawartych w

systemach notowań na sesji giełdowej

Ostateczna cena rozliczeniowe Ostateczny kurs rozliczeniowy liczba akcji w kontrakcie

Rozliczenie Pieniężne w zł

Sytuacje szczególne

W przypadku operacji na akcjach lub realizacji praw z akcji, będących

instrumentami bazowymi dla kontraktów terminowych, Zarząd Giełdy może

przeprowadzić korektę kursu rozliczeniowego oraz zmienić liczbę akcji

przypadających na jeden kontrakt

Kalendarz obrotu kontraktami na akcje w ciągu roku

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

>

czerwiec >

marzec

marzec

czerwiec

wrzesień

grudzień

Nazwa skrócona kontraktu

F XYZ k rrF XYZ k rrgdzie:

F - rodzaj instrumentu

XYZ - skrót nazwy instrumentu bazowego (określony przez Giełdę )

k - kod określający miesiąc wykonania kontraktu (określony przez Giełdę )

rr – dwie ostatnie cyfry roku wykonania

Przykład:

FTPSZ11 – kontrakt terminowy na akcje spółki Telekomunikacja Polska S.A. z

terminem wygaśnięcia w grudniu 2011 roku

Zasady obrotu

notowania ciągłe w godzinach: 8:30 – 17:35, kontrakty terminowe mają dogrywkę, jednostka transakcyjna – 1 kontrakt, ograniczenia wahań kursów: +/- 5% od kursu odniesienia, z możliwością

rozszerzenia do 15%, obrót wspomagany działaniem animatorów rynku, maksymalny wolumen zlecenia – 500 kontraktów.

Szczegóły dotyczące obrotu opisane są wSzczegółowych Zasadach Obrotu Giełdowego i Regulaminie

GPW – dostępne na stronie internetowej www.gpw.pl

Inwestor działający na kontraktach• Posiada specjalny rachunek w domu maklerskim – rachunek praw

pochodnych;

• Wpłaca i utrzymuje depozyty zabezpieczające w domu maklerskim;

• Zapoznał się z „Warunkami obrotu dla programu kontraktów

terminowych na akcje spółek”.

System bieżących rozrachunków rynkowych

system bieżących rozrachunków służy do zarządzania ryzykiem;

inwestor, który kupuje lub sprzedaje kontrakt, wpłaca depozyt

zabezpieczający;

depozyt to określona procentowa wartość kontraktu;

wartość depozytu wyznaczana jest przez Krajowy Depozyt Papierów

Wartościowych;

wartość depozytów uaktualniania jest po zakończeniu sesji poprzez proces

dziennych rozrachunków.

• kupno 3 kontraktów po kursie 50 zł (za akcję), wielkość kontraktu 100 akcji;

• zakładany poziom wstępnego depozytu zabezpieczającego = 20% (depozyt, który inwestor wpłaca

zawierając transakcję);

• zakładany poziom właściwego depozytu zabezpieczającego = 14,3% (depozyt, który musi być

utrzymywany w domu maklerskim);

• wielkość wstępnego depozytu zabezpieczającego:

3 x 20% (50 zł 100 akcji) = 3 000 zł

• poziom właściwego depozytu zabezpieczającego:

3 x 14,3% (50 zł 100 akcji) = 2 145 zł

Przykład nr 1. Bieżące rozrachunki (depozyty)

Przykład nr 1. Bieżące rozrachunki

dzień D D+1 D+2

transakcja po kursie 50 zł

depozyt wstepny 3 000 zł 3 240 zl 3 090 zł

depozyt własciwy 2 145 zł 2 317 zł 2 210 zł

dzienny kurs rozliczeniowy 52 zł 54 zł 51,50 zł

Kwota rozliczeniowa3*(52zł - 50 zł)*100 =

600zł3*(54 zł - 52 zł)*100

= 600 zł3*(51,50 zł - 54

zł)*100 = -750 zł

Depozyt nabywcy 3 600 zł 4 200 zł 3 450 zł

Depozyt wystawcy 2 400 zł1800 zł

(uzupełnienie do kwoty 3200 zł)

3 950 zł

Jakie możliwości dają kontrakty ?

• spekulacja na wzrost/spadek kursu akcji danej spółki;

• hedging – zabezpieczanie portfela akcji;

• arbitraż;

• transakcje spreadowe:

– operowanie na kontraktach na akcje i indeksy giełdowe,

– operowanie na różnych seriach tej samej klasy kontraktów,

– operowanie na kontraktach na różne akcje.

Spekulacja

Osiąganie zysku wynikającego ze zmian cen kontraktów, powiększonego

działaniem dźwigni finansowej.

Działanie narażone na duże ryzyko inwestycyjne. Polega na otwieraniu pozycji

(długiej, krótkiej) na rynku.

kupno kontraktu (pozycja długa) – liczymy na wzrost kursu akcji i kontraktu;

sprzedaż kontraktu (pozycja krótka) – liczymy na spadek kursu akcji i kontraktu.

niższe koszty transakcyjne niż na rynku akcji,

możliwość kupna lub sprzedaży kontraktu na akcję poszczególnych spółek,

płynny rynek – umożliwia szybsze wejście i wyjście z pozycji,

możliwość prostej spekulacji na spadek cen akcji.

Spekulacja cd.

Pozycje w kontrakcie na akcje

Pozycja Wzrost kursu kontraktu

Spadek kursu kontraktu

Nabycie kontraktu Długa (long) Zyski Straty

Sprzedaż kontraktu Krótka (short) Straty Zyski

Przykład nr 2. Spekulacja na wzrost kursu

Rynek kasowy Rynek terminowy

Kurs akcji spółki 50 zł. Inwestor nabywa 330 akcji.

Wartość inwestycji 16 500 zł.

Kurs czerwcowych kontraktów na akcje spółki wynosi 55 zł. Inwestor

nabywa 3 kontrakty o wartości 16500 zł (3 x 100 55 zł). Depozyt zabezpieczający na poziomie 20% -

inwestor wpłaca 3300 zł

Czas trwania inwestycji 2 miesiące. Zakładamy wzrost kursu akcji i kursu kontraktu terminowego o 10%

Uwaga: we wszystkich przykładach w niniejszej prezentacji pominięto opłaty transakcyjne

Przykład nr 2. Spekulacja na wzrost kursu

Rynek kasowy Rynek terminowy

Wzrost kursu do 55 zł daje zysk na poziomie 1650 zł

(18 150 zł – 16 500 zł)

Wzrost kursu do 60,5 zł. Inwestor sprzedaje kontrakt. Zysk z operacji

równy jest 1650 zł (18 150 zł – 16 500 zł)

Stopa zwrotu równa 10% (1 650 zł / 16 500 zł) 100%

Stopa zwrotu równa 50%. (1650 zł / 3300 zł) 100%

Przykład nr 2. Spekulacja na wzrost kursu - porównanie inwestycji

kurs akcje i kurs kontraktu

terminowegow dniu zamknięcia pozycji

stopa zwrotu z inwestycji

na rynku kasowym

stopa zwrotu z inwestycji na rynku

terminowym dla nabywcy

stopa zwrotu z inwestycji dla

wystawcy kontraktu terminowego

70 27,3% 136,4% -136,4%65 18,2% 90,9% -90,9%60 9,1% 45,5% -45,5%55 0% 0% 0,0%50 -9,1% -45,5% 45,5%45 -18,2% -90,9% 90,9%40 -27,3% -136,4% 136,4%

założenia: kurs nabycia akcji i kontraktu 55 zł; depozyt 20%; wielkość kontraktu 100 akcji

-5000

-4000

-3000

-2000

-1000

0

1000

2000

3000

4000

5000

40 45 50 55 60 65 70zys

k/s

tra

ta w

zł

kurs kontraktu na akcje

nabywca

wystawca

Przykład nr 2. Porównanie zysków/strat

Ograniczanie ryzyka strat na rynku kasowym poprzez

działania na rynku terminowym

Zabezpieczenie przed:

spadkiem wartości posiadanych akcji, poprzez sprzedaż kontraktów

wzrostem wartości akcji, które chcemy nabyć w przyszłości poprzez kupno kontraktów

Transakcje zabezpieczające - hedging

Hedging zakupowy - long hedge

wzrost kosztów zakupuSTRATA

Pozycja długaZYSK

wzrost kursu akcji

RYNEK KASOWY

wzrost kursu kontraktu

RYNEK TERMINOWY

STRATA ZYSK+ 0

Hedging sprzedażowy - short hedge

Pozycja długaSTRATA

Pozycja krótka ZYSK

spadek cen akcji

RYNEK KASOWY

spadek kursu kontraktu

RYNEK TERMINOWY

STRATA ZYSK+ 0

Przykład nr 3. Hedging sprzedażowy

1. W styczniu inwestor posiada w portfelu 1 500 akcji, aktualna cena akcji

wynosi 50 zł, wartość portfela 75 000 zł;

2. Obawia się spadku cen akcji ale nie chce ich sprzedawać;

3. Aktualny kurs kontraktu terminowego na akcje spółki, wygasającego w

marcu wynosi 53 zł;

4. Inwestor sprzedaje 15 kontraktów terminowych na akcje:

15100 53 zł = 79 500 zł;

5. Wnosi depozyt równy 15 900 zł


6. Tak jak przewidywał inwestor, kurs akcji spadł o zakładane 10%;

7. Wartość portfela na rynku kasowym spadła do 67 500 zł, strata inwestora

wynosi 7 500 zł;

8. Kurs kontraktu terminowego spadł do 49 zł (-7,5%);

9. Inwestor zamyka pozycję na rynku terminowym, kupując 5 kontraktów;

10. Zysk z operacji na kontraktach wyniósł 6 000 zł

[100 15 (53 zł - 49 zł) = 6 000 zł]

11. Na rynku kasowym inwestor stracił 7 500 zł, na rynku terminowym inwestor zarobił

6 000 zł;

12. W sumie, inwestor dzięki zabezpieczeniu portfela kontraktami terminowymi stracił

tylko 1 500 zł = (- 7500 zł + 6000 zł);

13. Strata stanowi tylko 2% początkowej wartości portfela. Bez zabezpieczenia, strata

wyniosła by 10% (5 razy więcej).


Arbitraż Wykorzystywanie różnicy pomiędzy rynkowym, a teoretycznym

kursem kontraktu terminowego

Efekty arbitrażu:

pewna kwota zysku minimum ryzyka brak wstępnych nakładów finansowych

Arbitraż

Możliwości dokonania arbitrażu:

Kontrakty przewartościowane cena rynkowa powyżej ceny teoretycznej

• Sprzedaż kontraktów• Kupno akcji

Kontrakty niedowartościowane cena rynkowa poniżej ceny teoretycznej

•Kupno kontraktów•Sprzedaż akcji

Kurs teoretyczny kontraktu

• F - kurs kontraktu,• I - kurs instrumentu bazowego, • r - stopa wolna od ryzyka (rent. 13 tyg. bs),• q - stopa dywidendy w ujęciu rocznym (p.a. w %),• n - czas do wygaśnięcia kontraktu (dni).

360

nq)(r1IF

Założenia:

kurs akcji = 28 zł;

stopa procentowa wolna od ryzyka = 6%;

spółka nie wypłaciła dywidendy;

czas do wygaśnięcia kontraktu = 90 dni;

kurs kontraktu terminowego na akcje 29 zł;

wielkość kontraktu 100 akcji.

Przykład nr 4. Arbitraż

Obliczamy wartość teoretyczną kontraktu:

kontrakt jest przewartościowany o 58 gr


)360

1(n

rIF

42,28)360

9006,01(28 F

Przykład nr 4. ArbitrażDZIAŁANIA:

sprzedaż 50 kontraktów terminowych po kursie 29 zł, wartość transakcji 145 000 zł

zaciągnięcie kredytu na 90 dni wg stopy 6%

zakup pakietu 5000 akcji o wartości 140 000 zł

ZAMKNIĘCIE POZYCJI:

zamknięcie pozycji na rynku terminowym,

sprzedaż akcji,

zwrot kredytu i odsetek,


Kurs akcji i kontraktu terminowego w dniu wygaśnięcia kontraktu (w

PLN)25,2 28 30,8

Procentowa zmiana ceny -10% 0 10%

Wynik operacji na rynku terminowym 19 000 5 000 -9 000

Wynik operacji na rynku kasowym -14 000 0 14 000

Kwota odsetek od kredytu -2 100 -2 100 -2 100

Całkowity zysk ze strategii (w PLN) 2 900 2 900 2 900

Założenia:

kurs akcji 50 zł;

stopa oprocentowania wolna od ryzyka 6%;

spółka nie wypłaciła dywidendy;

liczba dni do wygaśnięcia kontraktu = 90;

kurs kontraktu na akcje = 50 zł;

wielkość kontraktu 100 akcji.


Obliczamy wartość teoretyczną kontraktu:

kontrakt jest niedowartościowany o 0,75 zł.


)360

1(n

rIF

75,50)360

9006,01(50 F

DZIAŁANIA: kupno 30 kontraktów po kursie 50 zł, wartość transakcji 150 000 zł, sprzedaż 3000 akcji po kursie 50 zł, wartość transakcji 150 000 zł lokata kwoty na 90 dni wg stopy wolnej od ryzyka 6%

ZAMKNIĘCIE POZYCJI zamknięcie pozycji na rynku terminowym, sprzedaż kontraktów kupno akcji zamknięcie lokaty



Kurs akcji i kontraktu terminowego w dniu wygaśnięcia kontraktu (w PLN) 45 50 55

Procentowa zmiana ceny -10% 0 10%

Wynik operacji na rynku terminowym -15 000 0 15 000

Wynik operacji na rynku kasowym 15 000 0 -15 000

Kwota odsetek od kredytu 2 250 2 250 2 250

Całkowity zysk ze strategii (w PLN) 2 250 2 250 2 250

Spready kalendarzowe

Jest to spekulacja na zmianie różnicy pomiędzy cenami

różnych serii kontraktów terminowych. Nie jest istotny

kierunek zmiany rynku. Ważna jest analiza skali zamian

wartości różnych serii kontraktów terminowych.

Spready czasowe - działania

przewidywanie Krótsza seria

Dłuższa seria

ZMNIEJSZENIE się spreadu KUPNO SPRZEDAŻ

ZWIĘKSZENIE się spreadu SPRZEDAŻ KUPNO

Transakcje spreadowe na różnych instrumentach

transakcje spreadowe na kontraktach na akcje i na indeks,

inwestor wierzy, że akcje w stosunku do indeksu są przewartościowane lub

niedowartościowane,

akcje przewartościowane w stosunku do indeksu - sprzedaż kontaktów na

akcje, zakup kontraktów na indeks,

akcje niedowartościowane w stosunku do indeksu - zakup kontaktów na

akcje, sprzedaż kontraktów na indeks.

Przykład nr 6. Transakcje spreadowe (akcje + indeks WIG20)

W styczniu:

cena akcji spółki 50 zł, indeks WIG20 1650 pkt.

kurs marcowych kontraktów na akcje spółki 55 zł, na WIG20 1700 pkt.

Inwestor ocenia że akcje spółki będą się zachowywać lepiej niż WIG20.

Kupuje 3 kontrakty na akcje i sprzedaje 1 kontrakt na WIG20.

Kupno kontraktów na akcje spółki (o wartości) 16 500 zł, sprzedaż jednego

kontraktu na WIG20 po kursie 1650 pkt (wartość transakcji 16 500 zł)

Przykład nr 6. Transakcje spreadowe (akcje+indeks WIG20)

Złożone depozyty (dla uproszczenia 20% ) równe są 6 600 zł (nie

uwzględniają korelacji);

Kurs kontraktów terminowych na akcje spółki rośnie do 62 zł (+12,7%),

na WIG20 rośnie do 1750 pkt (+2,9%).

Przykład nr 6. Transakcje spreadowe (akcje + indeks WIG20)

Inwestor zamyka obie pozycje.

3 kontrakty na akcje (62zł-55zł)300 akcji=2100 zł

Kontrakty na WIG20 (1700 - 1750) 10 = - 500 zł

Na całej operacji inwestor zarobił 1600 zł

Stopa zwrotu 24% , zysk/depozyt = 1 600 zł / 6 600 zł 100%

Ryzyko związane z inwestowaniem w kontrakty terminowe

• Ryzyko rynkowe – wynika ze zmian kursu kontraktu, które zależą od

zmian ceny instrumentu bazowego:

– jest potęgowane przez efekt dźwigni – małe wahania kursów na rynku

kasowym mają proporcjonalnie większy wpływ na wartość depozytu

zabezpieczającego;

– może doprowadzić do poniesienia strat przekraczających wielkość

pierwotnej inwestycji – straty mogą być większe niż pierwotnie

wpłacony depozyt zabezpieczający.


• Ryzyko płynności

– wynika z małej aktywności na rynku – braku płynności;

– płynność może być różna na różnych seriach kontraktów terminowych;

– zawarcie transakcji może być utrudnione lub będzie pociągać za sobą dużą zmianę kursu.


• Ryzyko specyficzne

– kursy pojedynczych akcji (instrumentów bazowych) mogą

mieć większą zmienność (większe wahania cen) niż inne

instrumenty

– z powodu większej zmienności, kontrakty na akcję mogą być

bardziej ryzykowną inwestycją niż kontrakty na indeksy

Podatki dla osób fizycznych• Od 1.01.2004 r. dochody uzyskiwane przez osoby fizyczne z

odpłatnego zbycia kontraktów terminowych oraz z realizacji praw wynikających z tych kontraktów podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach szczególnych, według stawki 19 %.

• Szczegóły – ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, art. 17 ust. 1 oraz art. 30b (w brzmieniu wg ustawy z dnia 12.11.2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. Nr 202, poz. 1956).

Gdzie szukać dodatkowych informacji ?• Strona internetowa - www.gpw.pl, (instrumenty --> kontrakty terminowe):

– „Warunki obrotu dla programu kontraktów terminowych na akcje spółek”;– Standardy kontraktów terminowych;– Informacje o seriach kontraktów w obrocie;– Wyniki sesji.

• Informacje dostępne w domach maklerskich;• Szkolenia dotyczące kontraktów terminowych: www.ferk.pl.

Kontrakty terminowe na akcje

Documents

Transcript of Kontrakty terminowe na akcje