Emocje i MotywacjeEmocje i Motywacje

Michał Białek

Co to jest emocja?Co to jest emocja?

Jest zwykle wynikiem świadomej lub Jest zwykle wynikiem świadomej lub nieświadomej oceny zdarzenia jako istotnie nieświadomej oceny zdarzenia jako istotnie wpływającego na cele lub interesy wpływającego na cele lub interesy podmiotupodmiotu

Co to jest emocja?Co to jest emocja?

IstotIstotąą emocji jest uruchomienie gotowości emocji jest uruchomienie gotowości do realizacji programu działania. E do realizacji programu działania. E uruchamia priorytet dla określonego uruchamia priorytet dla określonego działania, któremu nadaje status pilnego. działania, któremu nadaje status pilnego. Tym samym program taki może Tym samym program taki może przeszkadzać w realizacji innych, aktualnie przeszkadzać w realizacji innych, aktualnie wykonywanych programów.wykonywanych programów.

Co to jest emocja?Co to jest emocja?

Jest zwykle doświadczana jako szczególny Jest zwykle doświadczana jako szczególny rodzaj stanu psychicznego. Często rodzaj stanu psychicznego. Często towarzysza jej lub następują po niej zmiany towarzysza jej lub następują po niej zmiany somatyczne, ekspresje mimiczne i somatyczne, ekspresje mimiczne i pantomimiczne oraz reakcje o charakterze pantomimiczne oraz reakcje o charakterze behawioralnym.behawioralnym.

Emocje podstawowe:Emocje podstawowe:

Wrodzone, wspólne wszystkim ludziom

Białek, Białek, Bierko, DolińskiBierko, Doliński, , FudałaFudała

Badanie ekspresji emocjiGrupa Irakijczyków i PolakówEmocje obrazowe, werbalne oraz

polisensoryczne

Białek, Białek, Bierko, DolińskiBierko, Doliński, , FudałaFudała

Istotne statystycznie różnice wystąpiły przy określaniu trafności rozpoznawania konkretnych emocji (radość, smutek, strach, złość).

Uczestnicy badania najwięcej błędów popełniali przy rozpoznawaniu smutku i strachu.

Najmniej problemu sprawiało rozpoznanie radości i złości

Emocje podstawowe:Emocje podstawowe:

Ekman:Zdziwienie, szczęście, gniew, strach, wstręt,

smutek

Emocje podstawowe:Emocje podstawowe:

Tomkins:Zdziwienie, zainteresowanie, radość,

wściekłość, strach, wstyd, udręka

EmocjeEmocje

Różne emocje maja inne podłoże mózgowe – uszkodzenie (np. ciała migdałowatego) może uszkodzić identyfikowanie strachu i smutku, nie uszkadzając percepcji innych emocji

EmocjeEmocje

Emocje pozytywne i negatywne nie są przeciwstawne, ale mogą występować równocześnie, np. radość i złość

Jamesa i LangegoJamesa i Langego

WydarzenieReakcja instrumentalna

______________reakcja wisceralna

Interpretacja bodźców fizjologiczno behawioralnych

EMOCJA

Cannona i BardaCannona i Barda

Wydarzenie

informacja przetwarzana przez wzgórze i przesyłana do kory i do ciała

Ocena wydarzenia przez korę

reakcja instrumentalna

EMOCJA

Schachtera-SingeraSchachtera-Singera

Wydarzenie

reakcja instrumentalna---------------------

reakcja wisceralna

poznawcza ocena wydarzenia

poznawcza ocena reakcji

fizjologicznych

EMOCJA

nieinterpretowane reakcje

fizjologiczne

Koncepcja Emocji Lazarusa:Koncepcja Emocji Lazarusa:

Emocja – proces, stanowiący efekt specyficznej relacji między organizmem a środowiskiem. Pojawiają się one w takich układach relacji, które są dla jednostki źródłem potencjalnych korzyści lub szkód.

Kora czuciowa

Droga ogólna

Droga dolna

Wzgórze czuciowe

Ciało migdałowate

Bodziec emocjonalny

Reakcja emocjonalna

Gdy CIAŁO MIGDAŁOWATE zostaje zniszczone, zwierzęta i ludzie tracą umiejętność odczytywania emocjonalnego znaczenia bodźców, choć nie tracą zdolności spostrzegania danych bodźców jako obiektów, bo

POSTRZEGANIE obiektu i jego EWALUACJA są oparte o informacje przetwarzane przez mózg oddzielnie.

Bodziec wywołuje w mózgu rozpoczęcie procesu wartościowania, zanim systemy spostrzegania w pełni przetworzą bodziec.

Jest zaprawdę możliwe, że - twój mózg będzie wiedział, co jest dobre a co złe, - zanim ty dowiesz się szczegółowo, co to jest.

Mechanizmy mózgu, które wywołują emocje są związane z różnymi strukturami mózgu, ale AFEKT jako składowa emocji pochodna jest od procesów wzbudzanych w obszarze ciała migdałowatego.

PODSUMOWANIE

(1) Droga DOLNA (poczynając od receptorów) * połączenia wzgórze - ciało migdałowate * afekt PIERWOTNY, bo poprzedzający rozpoznanie bodźca (tj. odzwierciedlenie bodźca w świadomości) * afekt NIEŚWIADOMY, wyznaczający bezwiedne reakcje

(2) Droga GÓRNA (poczynając od receptorów) * połączenia wzgórze - KORA - ciało migdałowate * afekt WTÓRNY, bo wzbudzany po rozpoznaniu bodźca * afekt ŚWIADOMY, towarzyszący świadomej ocenie bodźca

(3) INTERAKCJE impulsów biegnących drogą dolna i górną: Wpływ impulsów z drogi dolnej (powstających wcześniej) na przebieg procesów przebiegających drogą górną oraz wpływ procesów powstających drogą górną na reakcje afektywne

(4) Droga KORA – ciała migdałowate Procesy umysłowe jako źródło reakcji emocjonalnych

Hipoteza sprzężenia Hipoteza sprzężenia zwrotnego z wyrazu twarzyzwrotnego z wyrazu twarzy

W wyniku celowej zmiany wyrazu twarzy zmieniają się faktycznie odczuwane emocje, trzymanie ołówka w poprzek w ustach poprawia nastrój, trzymanie „w dzióbku” nastrój obniża

Eksperyment Eksperyment SchachterSchachter--SSingeringer

1. wstrzyknięcie epinefryny lub placebo

2. posadzenie w pokoju, gdzie był asystent badacza

3. pomiar odczuwanych emocji

Błędne przypisanie Błędne przypisanie pobudzeniapobudzenia

niewłaściwa interpretacja pobudzenia organizmu, wywołuje doświadczenie emocji, która nie pojawiłaby się zwykle w tej sytuacji

Np. manipulacja tempem bicia serca modyfikowała ocenę atrakcyjności prezentowanych kobiet

DonaDonalld Dutton i Art Arond Dutton i Art Aron

przejście przez most linowy lub standardowy

wypełnienie ankiety przez asystentkęocena jej atrakcyjności

StrachStrach

emocje mogą powstawać jako prosta reakcja na bodźce, bez udziału świadomości. Zasada odruchu emocjonalnego

skojarzenie bodźca z emocja jest stałe, i mimo czasowego wygaszenia nadal maja potencjał do aktywacji

strach oddziałuje na inne procesy psychiczne. powoduje zwiększoną gotowość na reakcje (np. na sygnał do ucieczki)

ciało migdałowate zaburza recepcję strachu u innych, podczas gdy nie zmienia tego u samych siebie

Szczęście:Szczęście:

Wsparcie społeczne (grupy znajomych, przyjaciele, rodzina)

Grupa odniesieniaAsertywnośćGeny?

Biegańska – zadowolenie a Biegańska – zadowolenie a pieniądzepieniądze

odczuwamy radość przy względnym wzroście majątku, a nie jego bezwzględnym poziomie

Aby odczuwać satysfakcję, musimy się cały czas bogacić

Kultura a emocjeKultura a emocje

Ekman:1)      ekspozycja filmu japończykom i

amerykanom2)      towarzystwo naukowca lub samotnośćobserwacja ekspresji emocji

JJęzyk ciała:ęzyk ciała:

jednojajowe bliźnięta (ten sam genotyp) wychowywane oddzielnie poruszały się w ten sam sposób (Faber). Język ciała jest częściowo wrodzony.

JJęzyk ciała:ęzyk ciała:

Zainteresowanie mężczyzny kobietą:Otwarta postawa, szukanie kontaktu

wzrokowego

Zainteresowanie kobiety mężczyzną:Unikanie kontaktu wzrokowego,

opuszczone ręce, brak skrzyżowanych nóg, pozycja ciała profilowa

Kontrola emocji:Kontrola emocji:

Jesteśmy w stanie powstrzymywać się lub tłumić naturalnie pojawiające się emocje

Kontrolujemy nie tylko ekspresje emocji, ale także je same

Kontrola emocji:Kontrola emocji:

Podczas oglądania filmów erotycznych normalnie aktywowane są ciało migdałowate i podwzgórze

Badani poproszeni o powstrzymywanie pobudzenia seksualnego mieli aktywny czołowy.

Emocje a wykonywanie Emocje a wykonywanie zadań:zadań:

Pozytywne sprzyjają zadaniom werbalnymNegatywne sprzyjają zadaniom

przestrzennym (położenie przestrzenne, pamięć twarzy)

MotywacjaMotywacja

MotywacjaMotywacja

Wymagania i pragnienia, które sprawiają, że zachowujemy się w określony sposób w konkretnym miejscu i czasie

MotywacjaMotywacja - źródła - źródła

GenyInstynkt – odziedziczona skłonność do

ujawniania zorganizowanych i niezmiennych reakcji na określone bodźce

Psychologia ewolucyjna mówi, iż cele oraz strategie ich osiągania są wrodzone.

Dążenie do homeostazyDążenie do homeostazy

Homeostaza – proces utrzymywania równowagi, stałego poziomu pewnych substancji w organizmie

Popęd – brak równowagi, motywujący do osiągania określonego celu

Dążenie do homeostazyDążenie do homeostazy

D.W. – dziecko uporczywie jadło sól. Jedno z Pierwszych słów jakie powiedział to była „sól”.

Hospitalizowany i zmuszony do przyjmowania diety szpitalnej zmarł po 3 dniach. Autopsja wykazała chorobę nadnerczy, która nie pozwalała zatrzymywać soli w organizmie.

Teoria pobudzenia: unikanie Teoria pobudzenia: unikanie nudynudy

Dążymy do utrzymania średniego poziomu pobudzenia

Prawo Yerkesa-Dodsona: zadania wykonujemy najlepiej, gdy nasz pobudzenie jest średnie

W związku z tym unikamy bodźców nudnych (niskostymulujących) i zbyt pobudzających (wysokostymulujące).

Teoria pobudzenia: unikanie Teoria pobudzenia: unikanie nudynudy

Poziom pobudzenia u ludzi jest różny. Aby uspokoić dziecko nadaktywne, należy podąć mu leki..pobudzające.

Wtedy jego wewnętrzny stan pobudzenia będzie odpowiedni, i nie będzie musiał dostymulowywać się dodatkowo innymi aktywnościami.

Teoria podniety i nagrody Teoria podniety i nagrody

Podnieta – bodziec, który kieruje ku określonemu celowi w oczekiwaniu na nagrodę

Teoria podniety i nagrodyTeoria podniety i nagrody

Różnica między popędem a podnietą:Popęd to głód, podnieta to łakomstwo

(jedzenie deseru mimo uczucia sytości)

Teoria podniety i nagrodyTeoria podniety i nagrody

W wyniku uczenia się kojarzymy pewne bodźce ze wzmocnieniami. Motywacja jest oczekiwane wzmocnienie. Szczęśliwe oczekiwanie aktywuje :

Ciało migdałowate:Autonomiczny układ nerwowyWytwarzanie adrenaliny i dopaminy

Potrzeby i pragnieniaPotrzeby i pragnienia

Potrzeba – stan powstały w wyniku braku czegoś

Pragnienie – powstaje w skutek niespełnionego celu, który nie jest niezbędny do życia. Zmieniają cele w podniety

Potrzeby i pragnieniaPotrzeby i pragnienia

Ukryte motywy – potrzeby lub pragnienia, które nieświadomie kierują zachowaniem

Potrzeby i pragnieniaPotrzeby i pragnienia

Zaspokojenie potrzeby – nagroda zaspokajająca potrzeby biologiczne

Zaspokojenie pragnienia – pozytywne uczucie wywołane bodźcem, który nie jest niezbędny do życia

Potrzeby i pragnieniaPotrzeby i pragnienia

Pieniądze a pochwały w pracy

Rodzaje motywacji – Rodzaje motywacji – wewnętrzna i zewnętrzna:wewnętrzna i zewnętrzna:

Wewnętrzna to motywacja powodująca zachowanie, którego celem nie jest osiągnięcie zewnętrznych nagród, dana aktywność jest celem samym w sobie.

 

Rodzaje motywacji – Rodzaje motywacji – wewnętrzna i zewnętrzna:wewnętrzna i zewnętrzna:

Zewnętrzna - Motywacja zewnętrzna to angażowanie się w daną aktywność dla osiągnięcia konsekwencji zewnętrznych (w odróżnieniu od motywacji wewnętrznej: jedzenie pączków, pływanie żaglówką, słuchanie muzyki, (także praca jeśli wiąże się z głębokim zainteresowaniem), granie na komputerze.

Rodzaje motywacji Rodzaje motywacji – – zewnętrznazewnętrzna cd. cd.

Zachowanie jest tutaj tylko instrumentem osiągnięcia czegoś innego.

Przykłady działań motywowanych zewnętrznie: Chodzenie do dentysty, uczenie się do egzaminu z przedmiotu, którego się nie lubi, zatrzymanie pojazdu na znak policjanta.

Historia o Żydzie, którego dom dzieciaki w Niemczech, z własnej woli i dla frajdy, obrzucały kamieniami.

Każdego dnia zbijały szyby, aż Żyd do nich wyszedł i powiedział: zapłacę wam po 10 marek jak będziecie tu przychodzić dwa razy dziennie. Dzieciaki ucieszone wzięły pieniądze i się zgodziły. Po tygodniu powiedział, że może im dawać tylko 5 marek. Marudziły ale się zgodziły. Po dwóch tygodniach powiedział, że nie ma kasy i może im dać tylko 1 markę. Na to dzieci powiedziały: za taką kasę to sam sobie rzucaj, my już nie zamierzamy!

Inne rodzaje motywacjiInne rodzaje motywacji

Potrzeba osiągnięć (McClelland): potrzeba osiągania celów, które wymagają umiejętnego wykonania lub kompetencji. Wiąże się w przekonaniem, że sukces wynika z własnych kompetencji a porażka z przyczyn zewnętrznych.

Potrzeba poznania (Cacioppo) – potrzeba angażowania się w myślenie i czerpanie z tego satysfakcji (np. łamigłówki)

Piramida potrzeb MaslowaPiramida potrzeb Maslowa

sekwencja potrzeb od najbardziej podstawowych (wynikających z funkcji życiowych), do potrzeb wyższego poziomu, które aktywizują się dopiero po zaspokojeniu niższych.

Piramida potrzeb MaslowaPiramida potrzeb Maslowa

Aby pojawiły się potrzeby wyższego rzędu należy zaspokoić te niższego.

Deprywacja potrzeb wyższego rzędu nie wpływa wybitnie negatywnie na jakość życia

Wyuczona bezradność:Wyuczona bezradność:

Seligman opisał proces uczenia się bezsensu działania. Gdy działania zaradcze nie przynoszą efektów, to możemy je zarzucić i pogodzić się z losem.

Głód i jedzenieGłód i jedzenie

Metabolizm – suma zdarzeń chemicznych we wszystkich komórkach, przetwarzających cząsteczki pokarmu na energię

Głód i jedzenieGłód i jedzenie

Uczucie głodu – rejestrowanie poziomu składników odżywczych. Chodzi głównie o glukozę oraz kwasy tłuszczowe

Głód i jedzenieGłód i jedzenie

Uczucie sytości – uczucie pojawiające się dzięki informacjom pochodzącym z żołądka.

Pusty żołądek powoduje brak nasyceniaWypełniony słoną woda nie syci tak, jak

wypełniony mlekiemTechnika „balonowa” zwalczania otyłości

Głód i jedzenieGłód i jedzenie

Części głodu i sytości są niezależneInformacje o głodzie i pragnieniu podlegają

uczeniu się – poszukujemy sposobów ich zaspokojenia dopiero, gdy wiemy które środki te potrzeby zaspokajają

Głód i jedzenieGłód i jedzenie

Przyjemność z jedzenia wynika z wydzielania opioidów w mózgu

Opioidy pojawiają się, gdy jemy cos po raz pierwszy

Wraz z obcowaniem z pokarmem jego atrakcyjność spada

Głód i jedzenieGłód i jedzenie

Myślenie o jedzeniu ma taką sama moc sprawcza wywoływania głodu jak spostrzeżenie jedzenia.

Powstaje insulina, która pobudza magazynowanie składników odżywczych w postaci tłuszczu

Przejadanie sięPrzejadanie się

Systemy poznawcze mózgu sa połączone z podwzgórzem (odpowiedzialnym za uczucie głodu) i mogą zdominować odruchy podwzgórzowe (odczucie sytości)

Jemy w reakcji na nudę, samotność, przekonanie że już czas jeść itp.

Przyczyny otyłościPrzyczyny otyłości

Osobowość?NIE! Osobowość otyłych i nie

przejadających się są podobne

Przyczyny otyłościPrzyczyny otyłości

Geny?Waga ciała może być w 70% dziedziczna.

Różne geny odpowiadają min. Za uczucie sytości, głodu, metabolizm

Gen OB.: wytwarzana Leptyna odpowiada za wchłanianie tłuszczów oraz zawiaduje wydatkowaniem energii, np. w postaci ciepła

Przyczyny otyłościPrzyczyny otyłości

Środowisko?Geny determinują zakres reakcji, ale

środowisko sytuuje jednostki w ramach tego zakresu!

Łatwy dostęp do taniego, tłustego jedzenia oraz mała aktywność ruchowa powodują otyłość

Dieta głodowaDieta głodowa

Powoduje wyostrzenie procesów percepcyjnych

Zmiany wzorców snuPogorszenie koncentracji uwagiZmiana treści myśliOsłabienie popędu seksualnego, drażliwość,

niepokój

Dziękuję za uwagę!