Dr hab. n. med. Ewa Majda-StanisławskaKlinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii

Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Choroby nabyte od zwierząt dzikich i domowych Wścieklizna, profilaktyka przed i poekspozycyjna

Choroby zakaźne człowieka przenoszone przez zwierzęta

Choroby odzwierzęce – zoonozyWarunki zakażenia

Od zwierząt trzymanych w domuOd zwierząt gospodarskichW czasie wakacji (pobyty pod namiotem,

trampingi)Wizyty w zoo, fermy, targi zwierząt, wystawy

Choroby odzwierzęce – zoonozySposoby przenoszenia

Daleki Wschód – choroby przenoszone od ptactwa domowego

Choroby odzwierzęce – zoonozyZakażenia jelitowe

Mikroorganizmy -Salmonella spp., Escherichia coli O157H7,

Campylobacter spp., Cryptosporidium parvum

Objawy kliniczne– U psów – biegunka– U ludzi - biegunka, nudności, wymioty, bóle brzucha

Droga zakażenia: fekalno-oralna

Ukąszenie lub podrapanie

Mikroorganizmy: Staphylococcus spp., Streptococcus spp., Pasteurella spp., inne bakterie

Objawy kliniczne u ludzi – ropień lub stan zapalny wokół miejsca wkłucia, możliwe uogólnienie się infekcji

Droga przenoszenia ukąszenie, podrapanie, zanieczyszczenie normalna florą dróg oddechowych psa

Zapobieganie – natychmiastowe przemycie rany bieżącą wodą i mydłem

Choroby skóryGrzybica – tinea corporis

Mikroorgnizmy – Trichophyton lub Microsporum spp Objawy kliniczne

– u psów suche, szarawe, pozbawione sierści zmiany plackowate zwykle na skórze głowy i szyi

Droga przenoszenia – kontakt bezpośredni ze zmianami skórnymi i zwierząt, możliwy także poprzez przedmioty (legowisko)

Grzybica skóry - tinea corporis spowodowana przez Microsporum

Psy, koty, konie, krowy, kozy, świnie

Grzybica skóry u ludzi

Mikrosporoidoza, trichofytozazmiany okrągłe, zaczerwienione z pierścieniową obwódką i niekiedy

przejaśnieniem pośrodku

Tinea corporis, leczenie, zapobieganie

Maści stosowane miejscowo – ketokonazol, mikonazol, klotrimazol, lamisil

W zaawansowanych przypadkach – leczenie ogólne, flukonazol

Postępowanie

Sarcoptes scabiei - świerzb

Leptospiroza

Mikroorganizm: Leptospira spp Objawy u zwierząt – bezobjawowa lub słaby

przyrost masy ciała, brak apetytu, poronienia, gorączka, biegunka

Objawy u ludzi – rzekomogrypowe (gorączka, dreszcze, bóle głowy, mięśni), niewydolność wątroby i nerek

Droga przenoszenia: oddechowa oraz kontakt bezpośredni ze zwierzętami ale także z ich wydalinami, moczem, poronionym płodem, zanieczyszczoną odchodami zwierząt wodą

Leptospiroza – leczeniePenicylina krystaliczna

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych: 15-20 mln jednostek dziennie w 4-6 dawkach podzielonych co 4-6 godzin przez 2 tygodnie

Zapalenie wsierdzia: 15-20 mln jednostek co 4-6 godzin przez 4 tygodnie

Wścieklizna - definicja

Ostra choroba wirusowa zwierząt stałocieplnych, w tym także człowieka

Powoduje zmiany zapalne w mózgu

Objawy: upośledzenie świadomości, podniecenie nerwowe, agresywność, postępujące porażenia aż do porażenia oddechu

Prawie we wszystkich przypadkach kończy się zejściem śmiertelnym

Droga zakażenia człowieka

Ukąszenie przez zwierzę (w

90% przypadków przez

psa)

Transplantacje narządów

Inhalacyjna (w jaskiniach, w

których żyją zakażone

nietoperze)

Źródło zakażenia

Zwierzę chore

Zwierzę w okresie wylęgania choroby– okres wylęgania wścieklizny u

psów- od 14 do 90 dni– wirus pojawia się w ślinie na 3

do 7 dni przed wystąpieniem objawów

Podatność na wściekliznę

Największa – zwierzęta mięsożerneMniejsza - zwierzęta roślinożerne oraz

człowiek

Podstawowe czynności po ugryzieniu

- pozwolić aby krew przez jakiś czas swobodnie wypływała z rany

- przemyć ranę wodą z mydłem

- zdezynfekować ranę

- nałożyć opatrunek

- zgłosić się do lekarza

Standardy postępowania

W każdym przypadku:

Oczyszczenie rany przemycie wodą z mydłem

Potrzeba immunoprofilaktyki czynnej ?

Potrzeba immunoprofilaktyki czynno-biernej?

Profilaktyka poekspozycyjna wścieklizny

Rozpoczęcie postępowania można odroczyć do czasu potwierdzenia wścieklizny u zwierzęcia, o ile zwierzę , które naraziło człowieka nie wykazywało objawów choroby podczas ekspozycji i o ile jest możliwa 15 dniowa obserwacja weterynaryjna – dotyczy wyłącznie psa lub kota

Poekspozycyjna profilaktyka wścieklizny

Rodzaj kontaktu ze zwierzęciem

Stan zdrowia zwierzęcia

w chwili zranienia

podczas obserwacji

weterynaryjnej

Zapobieganie

Brak ran lub kontakt

pośredni

- - nie wymaga

Lizanie zdrowej skóry

- - nie wymaga

25

Poekspozycyjna profilaktyka wścieklizny

Lizanie uszkodzonej skóry, lekkie pogryzienia, zadrapania

zwierzę zdrowe objawy wścieklizny

szczepionka od chwili objawów u zwierzęcia

zwierzę podejrzane o wściekliznę

zwierzę zdrowe

natychmiast szczepionka – można przerwać gdy zwierzę zdrowe

zwierzę wściekłe, nieznane, dzikie

- natychmiast szczepionka

Poekspozycyjna profilaktyka wścieklizny

Ciężkie pogryzienia, zadrapania, lizanie błon śluzowych

zwierzę zdrowe objawy wścieklizny

natychmiast szczepionka +swoista IG

zwierzę podejrzane o wściekliznę

zwierzę zdrowe

natychmiast szczepionka +swoista IG

można przerwać gdy zwierzę zdrowe

zwierzę wściekłe, nieznane, dzikie

- natychmiast szczepionka +swoista IG

Poekspozycyjna profilaktyka wścieklizny

schemat poekspozycyjny szczepienia:– 0; 3; 7; 14; 30 dni

profilaktyka bierna:– surowica końska przeciw wściekliźnie

40 j.m./kg m.c. – swoista immunoglobulina ludzka

20 j.m./kg m.c.

Wścieklizna w Polsce – rok 2006Przegl. Epidemiol 2008

7 225 osób zaszczepionych 81 przypadków zachorowań

wśród zwierząt – warmińsko-mazurskie 31– podlaskie 14– lubelskie 12– podkarpackie 8– wielkopolskie 6– opolskie 4

W 2010 roku w Polsce nie zanotowano ani jednego przypadku wścieklizny u ludzi. Potrzeba szczepień ochronnych

7 497 osób

Epidemia wścieklizny

na wyspie Bali

Zwierzęta przenoszące wściekliznę

Na całym świecie – pies W Europie – dzikie lisy rude,

wilki, drobne gryzonie W Azji – wilk, lis, szakal W Afryce – szakal, hiena W Ameryce Północnej – szop,

lis, skunks W Ameryce Południowej i

Środkowej – nietoperze ssące krew

Genotypy wirusa wścieklizny

Skuteczność profilaktyki poekspozycyjnej w zależności od genotypu wirusa wścieklizny

Objawy wścieklizny u psaSilne wychudzenie

Rana po ukąszeniu

Przekrwione błony śluzowe, ślinotok

Zmiana zachowania: nadmierna ufność wobec ludzi lub nadmierna lękliwość, następnie agresja

Objawy wścieklizny u zwierząt

Postać cicha– dominują porażenia

Postać szałowa– stadium melancholii– stadium agresji– stadium porażeń

Objawy wścieklizny u ludzi

Leczenie wścieklizny

Skuteczność leczenia wścieklizny według Protokołu Milwaukee

Podsumowanie

Decyzję o podjęciu profilaktyki czynnej lub czynno-biernej uzależnimy od:– Stopnia uszkodzenia skóry człowieka– Miejsca pokąsania (twarz, palec, narządy

płciowe)– Gatunku zwierzęcia (pies, kot, zwierzę dzikie)– Możliwości poddania psa lub kota 15 dniowej

obserwacji– Występowania wścieklizny wśród zwierząt na

danym terenie– Regionu świata, w którym doszło do

pokąsania