บทท 3

ผชวยศาสตราจารยแพรภทร ยอดแกว คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม

การพฒนาตนเองเพอความเปนผมจตอาสา

ท าไมเราตองพฒนาตนเอง ?

การพฒนาตนเอง (self-development)

ความเปนผ ม จ ตอาสาหรอความเปนผมจตสาธารณะ ไมใชภาวะทเกดขนไดดวยตนเองแบบฉบพลนหรอป จ จ บ น ท น ด ว น โ ด ย ไ ม ไ ด ผ า นกระบวนการในการเรยนรการฝกฝน การอบรม หรอการตระหนกอยางลมลก แตความเปนผมจตอาสาหรอความเปนผมจตสาธารณะลวนเปนภาวะทม/ทเปนอยในตวบคคลทอยางนอยตองผานการเรยนรการฝกฝน(ท งโดยต งใจหรอไมตงใจ) รวมถงการตระหนกรดวยตนเองอยางลมลก เมอผานสถานการณ

การพฒนาตนเอง (self-development) แนวคดพนฐานในการพฒนาตนเอง 1) มนษยทกคนมศกยภาพทมคณคาอยในตวเอง ท าใหสามารถฝกหดและพฒนาตนไดในเกอบทกเรอง 2) ไมมบคคลใดทมความสมบรณพรอมทกดาน จนไมจ าเปนตองพฒนาในเรองใดๆ 3) แมบคคลจะเปนผทรจกตนเองไดดทสด แตกไมสามารถปรบเปลยนตนเองไดในบางเรอง ยงตองอาศยความชวยเหลอจากผอนในการพฒนาตน 4) อปสรรคส าคญของการปรบปรงและพฒนาตนเองคอการทบคคลไมยอมปรบเปลยนวธคด และการกระท า จงไมยอมสรางนสยใหมๆ หรอฝกทกษะใหมๆ ทจ าเปนตอตนเอง

การพฒนาตนเอง (Self-development)

ความหมายของการพฒนาตนเอง หมายถงการเปลยนแปลงตวเองใหเหมาะสมเพ อสนองความตองการและเปาหมายของตนเอง หรอเพอใหสอดคลองกบสงทสงคมคาดหวง

หลกการพฒนาตนเอง หลกการทส าคญอยใน 3 แนวทางคอ

1.การพฒนาตนเองเชงการแพทย

2.การพฒนาตนเองเชงจตวทยา

3.การพฒนาตนเชงพทธศาสตร รวมถงการพฒนาตนเองตามแนวทางจตตปญญาศกษา

ซงในทนใหความส าคญกบประเดนการพฒนาตนเองเพอความเปนผมจตอาสา ดงนนจงมงเนนใน 2 แนวทางหลกคอ การพฒนาตนเองเชงพทธศาสตร และการพฒนาตนเองแนวจตตปญญาศกษา

หลกการพฒนาตนเองเชงพทธศาสตร การพฒนาตนตามแนวทางพทธศาสตรเปนการเรยนรและการปฏบตเพอไปสความพอด หรอการมดลยภาพของชวต มความสมพนธอนกลมกลนระหวางการด าเนนชวตของบคคล กบสภาพแวดลอมและมงการกระท าตนใหมความสขดวยตนเอง ประกอบดวยสาระส าคญ 3 ประการ คอ

1. ทมะ คอ การฝกนสยดงเดมทยงไมไดขดเกลาใหเหมาะสม มขนตอนส าคญ ไดแก 1) การรจกขมใจ ขมระงบความเคยชนทไมดทงหลายได ไมยอมใหกเลสรบเรา หลอกลอ ชกน าไปสความเลวรายได 2) การฝกปรบปรงตนเอง โดยท าคณความด ใหเจรญกาวหนาตอไป

แนวคดการพฒนาตนเองเชงพทธศาสตร

2. สกขา คอ การศกษา เพอใหรแจง รจกประโยชน มองทกอยางเปนการเรยนรเพอปรบปรงและพฒนาตวเองเรยกวา ไตรสกขา ม 3 ประการ คอ 1) ศลสกขา 2) จตสกขา 3) ปญญาสกขา

แนวคดการพฒนาตนเองเชงพทธศาสตร

1. ศลสกขา หมายถง การฝกความประพฤตสจรตทางกาย ทางวาจาและการประกอบอาชพ เปนคนดของสงคม เปนคนมระเบยบ มวนย

แนวคดการพฒนาตนเองเชงพทธศาสตร

2. จตสกขา หมายถง การฝกจต สรางคณภาพและสมรรถภาพทางจตใหเขมแขงมนคง แนวแน ควบคมตนเองไดด มสมาธ มจตทสงบ

แนวคดการพฒนาตนเองเชงพทธศาสตร

3. ปญญาสกขา หมายถง การฝกปญญาใหเกดความรความเขาใจสรรพสง รแจงตามความเปนจรง มจตใจเปนอสระและมปญญาบรสทธ

แนวคดการพฒนาตนเองเชงพทธศาสตร

3. ภาวนา ค านตรงกบค าวา พฒนา ซงประกอบดวย กายภาวนา ศลภาวนา และปญญาภาวนา เทยบไดกบการพฒนาทางกาย พฒนาทางสงคม พฒนาอารมณ และพฒนาสตปญญา

1) กายภาวนา 2) ศลภาวนา 3) จตตภาวนา 4) ปญญาภาวนา

แนวคดการพฒนาตนเองเชงพทธศาสตร

1. กายภาวนา หมายถง การพฒนาทางกายเพอใหเกดการเจรญงอกงามในอนทรย 5 หรอ ทวาร 5 คอ ความสามารถหลกทางจต 5 ประการ ไดแก

1.สทธนทรย คอ ความศรทธา ในโพธปกขยธรรม เปรยบเสมอน การหาภาชนะดๆมาใสน า 2.วรยนทรย คอ ความเพยร ในสมมปปธาน 4 เปรยบเสมอน การเตมน าสะอาดแทนน าสกปรกเสมอ 3.สตนทรย คอ ความระลกได ในสตปฏฐาน 4 เปรยบเสมอน การระวงไมใหสงใดหลนใสในน า 4.สมาธนทรย คอ ความตงมน ในฌานทง 4 เปรยบเสมอน การถอภาชนะใสน าไวนงๆและไมใหสงใดมากระทบกระเทอนใหหวนไหว 5.ปญญนทรย คอ ความเขาใจ ในอรยสจ 4 เปรยบเสมอน การเหนน าสงสกปรกออกจากน า

แนวคดการพฒนาตนเองเชงพทธศาสตร

2. ศลภาวนา หมายถง การสรางความสมพนธทางกายและวาจากบบคคลอนโดยไมเบยดเบยนกน ไมกลาวรายท าลายผอน ไมกระท าการใดๆ ทจะกอความเดอดรอนใหแกผอน

แนวคดการพฒนาตนเองเชงพทธศาสตร

3. จตตภาวนา หมายถง พฒนาจตใจใหจตมคณภาพด และสขภาพจตด คณภาพจตด คอจตใจทมคณธรรม ไดแก มเมตตา กรณา มทตา มศรทธา และมความเออเฟอเผอแผ

แนวคดการพฒนาตนเองเชงพทธศาสตร

4. ปญญาภาวนา การท าปญญาใหเจรญงอกงาม ในระดบตางๆ 1) รบรเขามาเปนประสบการณ ตรงตามสภาพของมน 2) การคดการวนจฉยหรอวางแผนตาง ๆ อยางถกตอง ตรงตามสภาพโดยบรสทธ 3) ความสามารถทจะน าความรมา ใชมาจดแจง จดท าด าเนนการตางๆ ใหส าเรจผลตามทตองการ

แนวคดการพฒนาตนเองเชงพทธศาสตร

พระพรหมคณภาภรณ(ป.อ. ปยตโต) เสนอ"รงอรณแหงการพฒนาตน" ไว 7 ประการ 1) รจกเลอกหาแหลงความรและแบบอยางทด ไดแก การรจกใชสตปญญาในการวเคราะห พจารณาในการเลอก ความมกลยาณมตร (กลยาณมตตา)

องคประกอบส าคญทจะน าเขาสวถของการพฒนาชวต

2) รจกจดระเบยบชวต มการวางแผนและจดการกจการงานตาง ๆ อยางมระบบระเบยบ เรยกวา ถงพรอมดวยศล (ศลสมปทา) 3) ถงพรอมดวยแรงจงใจสรางสรรค มความสนใจ มความพงพอใจ มความตองการจะสรางสรรคกจการงานใหมๆ ทเปนความดงามและมประโยชน เรยกวา ถงพรอมดวยฉนทะ (ฉนทสมปทา)

องคประกอบส าคญทจะน าเขาสวถของการพฒนาชวต

6) การมสต กระตอรอรน ตนตวทกเวลา เรยกวา ถงพรอมดวยความไมประมาท (อปปมาทสมปทา) 7) รจกแกปญหาและพงตนเอง เรยกการคดแบบนวา โยนโสมนสการ (โยนโสมนสการสมปทา)

องคประกอบส าคญทจะน าเขาสวถของการพฒนาชวต

4) มความมงมนพฒนาตนใหเตมศกยภาพ เรยกวา ท าใหตนใหถงพรอม (อตตสมปทา) 5) ปรบเจตคตและคานยมใหเหมาะสมกบการด าเนนชวตทดงาม เรยกวา กระท าความเหนความเขาใจใหถงพรอม (ทฎฐสมปทา)

องคประกอบส าคญทจะน าเขาสวถของการพฒนาชวต

กลาวคอการด าเนนชวตใหบรรลประโยชนทเปนจดหมายของการมชวต ทเรยกวา อตถะ หรอ อรรถ 3 คอ 1. ทฎฐธมมกตถะ จดหมายขนตาเหน หรอ ประโยชนปจจบน ท

ส าคญ คอ 1) มสขภาพด รางกายแขงแรง ไรโรค งามสงา อายยนยาว 2) มเงนมงาน มทรพยจากอาชพสจรต พงตนไดทางเศรษฐกจ 3) มสถานภาพด ทรงเกยรต ไมตร เปนทยอมรบในสงคม 4) ครอบครวผาสก

การพฒนาตนเองเพอน าชวตสจดหมาย(ชวตทเลศล าสมบรณ)

2. สมปรายกตถะ จดหมายขนเลยตาเหน หรอประโยชนเบองหนา ทเปนคณคาของชวต ซงใหเกดความสขล าลกภายในโดยเฉพาะ คอ 1) ความอบอนซาบซงสขใจ 2) ความภมใจ ทไดประพฤตแตการดงามสจรต 3) ความอมใจ ในชวตทมคณคา ทไดเสยสละบ าเพญประโยชน 4) ความแกลวกลามนใจ ดวยมปญญาทจะแกปญหาน าพาชวตไป 5) ความโปรงโลงมนใจ วาไดท ากรรมด มหลกประกนวถสภพใหม

การพฒนาตนเองเพอน าชวตสจดหมาย(ชวตทเลศล าสมบรณ)

3. ปรมตถะ จดหมายสงสด หรอ ประโยชนอยางยง คอ การมปญญารเทาทนความจรง เขาถงธรรมชาตของโลกและชวต อตถะ 3 ขนน จดแบงใหมเปน 3 ดานดงน 1)อตตตถะ จดหมายหรอประโยชนตน ซงท าใหเกดขนแกตนเอง หรอพฒนาชวตของตนใหบรรลถง 2)ปรตถะ จดหมายเพอผอน หรอ ประโยชนคนอน คอ การชวยเหลอใหผอนหรอเพอมนษยไดบรรลถง ดวยการชกน าสนบสนนใหเขาพฒนาชวตของเขาเองขนไปจนเขาถงตามล าดบ 3)อภยตถะ จดหมายรวมกน หรอ ประโยชนทงสองฝาย คอ ประโยชนสขและความดงามรวมกนของชมชนหรอสงคม รวมทงภาวะและปจจยแวดลอมตางๆ ทงทางวตถ

การพฒนาตนเองเพอน าชวตสจดหมาย(ชวตทเลศล าสมบรณ)

พละ (ธรรมอนเปนก าลง) ม 4 ประการ คอ 1. ปญญาพละ ก าลงปญญา คอ ไดศกษา มความรความเขาใจถกตองชดเจน ในเรองราวและกจการทตนเกยวของ เปนผกระท าการตางๆ ดวยความเขาใจเหตผลและสภาพความจรง 2. วรยพละ ก าลงความเพยร คอ เปนผประกอบกจท าหนาทการงานตางๆ อยตลอดเวลา ดวยความบากบนพยายาม ไมไดทอดทงหรอยอหยอนทอถอย

พลง(พละ)ในการพฒนาตนเอง

3. อนวชชะพละ ก าลงสจรต คอ มความประพฤตและหนาทการงานสจรต 4. สงคหพละ ก าลงการสงเคราะห คอ ไดชวยเหลอเกอกล ท าตนใหเปนประโยชนแกเพอนมนษย

พลง(พละ)ในการพฒนาตนเอง

อทธบาท (ธรรมใหถงความส าเรจ) ซงประกอบดวย 4 ขอดวยกน คอ 1. ฉนทะ มใจรก คอ พอใจจะท าสงนน และท าดวยใจรก 2. วรยะ พากเพยรท า คอ หมนท าสงนนดวยความพยายาม เขมแขง อดทน ไมทอดทง ไมทอถอย 3. จตตะ เอาจตใจฝกใฝ คอ ตงจตรบรในสงทท า และท าสงนนดวยความคด ไมปลอยจตใจใหฟงซานเลอนลอย 4. วมงสา ใชปญญาสอบสวน คอ หมนใชปญญาพจารณาใหใครครวญตรวจตาหาเหตผล และตรวจสอบขอยงหยอนเกนเลยบกพรองขดของ

หลกการแหงความส าเรจในการพฒนาตนเอง

2. การพฒนาตนเองแนวจตตปญญาศกษา (Contemplative Education)

จตตปญญาศกษา (Contemplative Education) มมมมอง ความเชอพนฐาน (Worldview) วา “สรรพสงลวนเชอมโยงถงกนหมด มความเปนองครวม (Holism, Co-creation) การรทแทมาจากภายในของตนเอง และ ทกชวตมความกรณาเปนพนฐาน” มมมอง ความเชอพนฐานน น าสหนทางแหงจตภายใน (Inner Practice) สภาวะภายใน ความรสกนกคด แรงจงใจ ความตองการ การฝกฝนเพอการมสต ตระหนกร เทาทนสภาวะตางๆ การปลอยวาง การเตรยมจตใหพรอมส าหรบใครครวญ เปดรบ ผอนคลาย วางใจ

การพฒนาตนเองแนวจตตปญญาศกษา

หนทางแหงจตภายใน น าสวธปฏบต (Conduct) เชน การรบฟงอยางลกซง (Deep Listening) เพอนรบฟง การตงค าถามเพอสบคน การสอสารอยางสนต (NVC) สนทรยสนทนา (Dialogue) การมสงฆะ การด ารงอยรวม การสงมอบสงดงาม ความสข จตอาสา กจกรรมพลงกลม จตตศลป การน าพาจตใจสความสงบ โยคะ ดนตร ฯลฯ วธการปฏบตน าส ผลลพธ (Outcome) คอ การเปลยนแปลงจากภายใน (Transformation)

การพฒนาตนเองแนวจตตปญญาศกษา

ปรชญาพนฐานของจตตปญญาศกษา 2 ประการ คอ 1. ความเชอมนในความเปนมนษย (humanistic value) วา มนษยมศกยภาพสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดอยางตอเนอง โดยมประสบการณตรง เปนปจจยส าคญของกระบวนการเรยนรทน าไปสการเปลยนแปลงขนพนฐานของการพฒนาตนตามแนวจตตปญญาศกษา 2. กระบวนทศนองครวม (holistic paradigm) คอ การปฏบตตอสรรพสงอยางไมแยกสวนจากชวต มนษยกบสรรพสงตางเปนองครวมของกนและกน

การพฒนาตนเองแนวจตตปญญาศกษา

แนวคดของจตตปญญาศกษา ประกอบอยบน 3 รากฐาน ไดแก รากฐานท 1 Religions แนวคดเชงศาสนา ความเชอ ความศรทธา การละวางตวตน และ เปดญาณทศนะ เรยนรผานศรทธาตอพระเจา เรยนรผานศรทธาตอคร เรยนรผานการภาวนารปแบบตางๆ เรยนรผานการท างาน กรรมโยคะ protestant ethics

รากฐานแหงจตตปญญา

รากฐานท 2 Humanism แนวคดเชงมนษยนยม บนฐานความเปนมนษย สบคนศกยภาพภายในของมนษย (แนวคดโรแมนตค และ ปจเจกนยมของยคสมยใหม ) การเรยนรใครครวญผานการเคารพธรรมชาตของผเรยน (Learners-centered) การเรยนรใครครวญผานการเรยนรเชงประสบการณ (Experiential Learning)

รากฐานแหงจตตปญญา

รากฐานท 3 Integral and Holism แนวคดบนฐานเชงบรณาการ ความเปนองครวม กระบวนการเรยนรฐานองครวม (หลงยคสมยใหม) การเรยนรใครครวญผานการปฏบตบรณาการอยางเปนองครวมในธรรมชาต เกดเปนแนวคดความเปนองครวม (Holism) หรอ ความยงยน (Sustainability) และ นเวศวทยาเชงลก (Deep Ecology) การเรยนร ใครครวญผานการเหนเชอมโยงการคดเชงระบบ และ เครอขาย ชมชน

รากฐานแหงจตตปญญา

การฝ กปฏบ ต ต ง อย บนรากฐานของการส อสารและ เช อม โยง (Communion and Connection) และ การตนร (Awareness) แบงออกเปน 7 ประเภท ตาม แผนภาพ The Tree of Contemplative Practices ไดแก 1.การฝกผานการสงบนง (Stillness Practices) เชน การเจรญสต 2. การฝกผานกจกรรมรเรมรงสรรค (Generative Practices, Co-creation) เชน การเจรญเมตตา 3. การฝกผานกระบวนการเชงสรางสรรค (Creation Process Practices) เชน ศลปะ ดนตร การจดบนทก 4.การฝกผานกจกรรมทางสงคม (Activist Practices) เชน กจกรรมจตอาสา 5.การฝกผานกระบวนการสานสมพนธ (Relational Practices) เชน การฟงอยางลกซง 6.การฝกผานการเคลอนไหว (Movement Practices) เชน การเดนสมาธ โยคะ 7.การฝกผานพลงพธกรรมศกดสทธ (Ritual/Cyclical Practices)

“หลกจตตปญญา 7” หรอเรยกในชอยอภาษาองกฤษวา 7 C’s ซงเปนกระบวนการในการพฒนาตนเอง ไดดงน 1. หลกการพจารณาดวยใจอยางใครครวญ (Contemplation) คอ การเขาสสภาวะจตใจทเหมาะสมตอการเรยนร แนะน าจตใจดงกลาวไปใชท างานอยางใครครวญทงในดานพทธปญญา(cognitive) ดานระหวางบคคล(interpersonal) และดานภายในบคคล(intrapersonal)

การพฒนาตนเองดวยกระบวนการจตตปญญาศกษา

2. ห ล ก ค ว า ม ร ก ค ว า ม เ ม ต ต า ( Compassion) ค อ กระบวนการในการใชพลงแหงความเมตตา สงพลงความเมตตา หวงดแกกนและกน

การพฒนาตนเองดวยกระบวนการจตตปญญาศกษา

3. ห ล ก ก า ร เ ช อ ม โ ย ง ส ม พ น ธ ( Connection) ค อ กระบวนการในการเชอมโยงประสบการณตางๆ เขากบการด าเนนชวต บรณาการสชวต

การพฒนาตนเองดวยกระบวนการจตตปญญาศกษา

4. หลกการเผชญหนา (Confronting) คอ การออกจากพนทปลอดภยของตนเอง เพอเขาเผชญกบพนทเสยงเพอเปดพนทการเรยนรใหมๆ และเขาใจถงขอจ ากดและศกยภาพของตนเองตอการเรยนรและพฒนา

การพฒนาตนเองดวยกระบวนการจตตปญญาศกษา

5. หลกความตอเนอง (Continuity) คอ การสรางความไหลลนของการด าเนนชวตชวยใหเกดพลงพลวตตอการเรยนร

การพฒนาตนเองดวยกระบวนการจตตปญญาศกษา

6. หลกความมงมน (Commitment) กระบวนการเออใหเกดการฝกฝนและน าไปใชในชวตอยางตอเนอง

การพฒนาตนเองดวยกระบวนการจตตปญญาศกษา

7. ห ล ก ช ม ชนแห ง ก า ร เ ร ย น ร (Community) ค อ ความรสกเปนชมชนรวมกน ทเกอหนนใหเกดการเรยนร รวมไปถงการสรางเครอขายความสมพนธ

การพฒนาตนเองดวยกระบวนการจตตปญญาศกษา

1.การเจรญสตวปสสนา (Mindfulness Practice and Vipassana) การเจรญสตวปสสนาเปนกระบวนการเรมแรกของการพฒนาตนเอง เนองจากการเจรญวปสสนาหรอการฝกการรตว

แนวทางการพฒนาตนเองดวยกระบวนการจตตปญญาศกษา

2. การท างานเชงอาสาสมคร (Volunteer Spirit) เปนกระบวนการของการฝก “การให” ทดเพอขดเกลาละวางตวตน และบมเพาะความรก ความเมตตาผอน

แนวทางการพฒนาตนเองดวยกระบวนการจตตปญญาศกษา

3. จตตศลป (Contemplative Arts) เปนการบรณาการกระบวนการสรางสรรคงานศลปะแขนงตางๆ อาท ดนตร ละคร การเคลอนไหวรางกาย ฯลฯ จากความเชอทวา “ศลปะ” คอ กระจกสองสะทอนและเปนสะพานเชอมโยงภาวะภายใน

แนวทางการพฒนาตนเองดวยกระบวนการจตตปญญาศกษา

4. งาน พลงกลม และความสข (Work Commun and Happiness) เปนกระบวนการฝกอบรมเพอเชอมโยงงานทไดผล เพราะความเชอมนศรทธาทวา การท างานรวมกนเปนกลมเปนเวทหลอหลอมใหคนไดฝกฝนเรยนรเพอเปลยนแปลงภายในตนเอง

แนวทางการพฒนาตนเองดวยกระบวนการจตตปญญาศกษา

5. นพลกษณเพอการพฒนาตนเอง (Ennergram) นพลกษณเปนทฤษฎบคลกภาพทมรากฐานจากศาสตรโบราณและไดรบการพฒนาจากนกจตวทยาตะวนตก จดเดนของนพลกษณคอการเนนเขาใจบคลกภาพจากโลกทศน จดสนใจ “นพลกษณ” เปนเครองมอทดทสดอยางหนงในการเขาถงจตใจ

แนวทางการพฒนาตนเองดวยกระบวนการจตตปญญาศกษา

6. ชมชนแหงการเรยนรเพอการเปลยนแปลงรวม (Community Learning for Collective Transformation) กระบวนการเรยนรรวมกนอยางเปนกลม เพอใหเหนวา “ความร” นนกอรปขนมาในวงสนทนาไดในบรรยากาศแหงความผอนคลาย ความไววางใจและมตรภาพ

แนวทางการพฒนาตนเองดวยกระบวนการจตตปญญาศกษา

7. วธคดกระบวนระบบ (System Thinking) เปนเรองราวของวธคดเกยวกบระบบ คอ ระบบแหงธรรมชาต

แนวทางการพฒนาตนเองดวยกระบวนการจตตปญญาศกษา

8. การเผชญความตายอยางสงบ (Toward Dying Peacefully) การเรยนรจก “ความตาย” และการตายตามความเปนจรง เปนหนทางหนงทเกอกลใหเราเขาใจชวต การด าเนนชวตทถกตอง

แนวทางการพฒนาตนเองดวยกระบวนการจตตปญญาศกษา

9. นเวศนภาวนา (Eco – Quest) เปนกระบวนการน ากายและจตของเรากลบคนสครรภแหงมารดา วถแหงความเรยบงายและตนร รบพลงและปญญาจากธรรมชาต ทงนความศกดสทธของชวตและธรรมชาตนนสามารถใหค าตอบ หรอความรทส าคญ หากเราออนนอมเปดใจกวางยอมรบ

แนวทางการพฒนาตนเองดวยกระบวนการจตตปญญาศกษา

กระบวนการพฒนาตนเองดวยกระบวนการจตตปญญา

ศกษาด งกล าวข างตน เปนการพฒนาตนเอง ตองผ านกระบวนการ การอบรม ฝกฝน จากระดบเรมตนจนถงขนการตกผลกดวยตนเอง ซงแตละกระบวนการมระดบความเขมขนแตกตางกนไปตามแตกจกรรมและศกยภาพของแตละคน กระนนกตามกระบวนการดงกลาวขางตน ยอมถอเปนชดกระบวนการหนงทผทมงหวงจะพฒนาตนเองเพอความเปนผมจตอาสาจะตองเรยนร

แนวทางการพฒนาตนเองดวยกระบวนการจตตปญญาศกษา

โดยสรปกระบวนการพฒนาตนเองเพอความเปนผมจตอาสานน ผทมงหวงจะพฒนาตนเองควรตองเรยนร ฝกฝนตนเองเปนหลกใน 3 สวน/ดาน ไดแก

ดานแรกคอ การพฒนาจตใจหรอการพฒนาภายใน โดยอาศยหลกธรรมหรอหลกปฏบตทางศาสนา

ดานทสอง ไดแก การพฒนา ฝกฝนตนเองดวยกระบวนการเรยนรทางสงคมดวยรปแบบวธตาง ๆ ทมอยอยางหลากหลาย โดยเฉพาะกระบวนการทางจตตปญญา

สามารถสรางแรงบนดาลใจใหแกตนเองไดดวยการเรยนรจากกรณศกษาหรอจากตวอยางด ๆ

แนวทางการพฒนาตนเองดวยกระบวนการจตตปญญาศกษา

กจกรรมกลมบทท 3

ใหนกศกษาแบงกลมจ านวน กลม เพอศกษาการพฒนาตนเองเพอความเปนผมจตอาสา โดยสรปเนอหาส าคญและน าเสนอ

กลมท 1 การพฒนาตนเชงพทธศาสตร องคประกอบส าคญทจะน าเขาสวถของการพฒนาชวต

กลมท 2 การพฒนาตนเองเพอน าชวตสจดหมาย (ชวตทสมบรณ) พลง(พละ)ในการพฒนาตนเอง หลกการแหงความส าเรจในการพฒนาตนเอง ลกษณะการพฒนาชวตทถกตอง

กลมท 3 การพฒนาตนเองตามแนวจตตปญญาศกษา

งานกลม

ใหนกศกษาเลอกหลกธรรม มา 1 หลกธรรม (ทมะ สกขา ภาวนา อรรถ 3 พละ4 อทธบาท 4 รงอรณแหงการพฒนาตน) วา อธบายสามารถพฒนาตนเองใหมจตอาสาในแตละดานไดอยางไร พรอมอธบายและยกตวอยาง

1.ดานตนเอง

2.ดานชมชน

3. ดานสงคม

4. ดานประเทศ