ZROZUMIEĆ UNIĘ GOSPODARCZĄ I WALUTOWĄ

Uwaga

Niniejsza publikacja została wydana nakładem Sekretariatu Generalnego Rady wyłącznie do celów informacyjnych. Instytucje UE ani państwa członkowskie nie odpowiadają za jej treść.

Więcej informacji o Radzie Europejskiej i Radzie można znaleźć na stronach:www.consilium.europa.eulub otrzymać od Sekcji Informacji Publicznej Sekretariatu Generalnego Rady:Rue de la Loi/Wetstraat 1751048 Bruxelles/BrusselBELGIQUE/BELGIËtel. +32 (0)2 281 56 50faks +32 (0)2 281 49 77www.consilium.europa.eu/infopublic

Więcej informacji o Unii Europejskiej można znaleźć na portalu www.europa.eu.

Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2017

Wydanie poprzednie: 2014

Print ISBN 978-92-824-6107-5 doi:10.2860/315361 QC-04-17-545-PL-CPDF ISBN 978-92-824-6073-3 doi:10.2860/527619 QC-04-17-545-PL-N

© Unia Europejska, 2017Wykorzystywanie treści dozwolone pod warunkiem podania źródła.

Ilustracja na okładce: © Compassionate Eye Foundation/Jasper White, GettyimagesWykorzystywanie treści dozwolone tylko za zgodą właściciela praw autorskich.

Zapraszamy na naszą stronę:www.consilium.europa.eu

ZROZUMIEĆ UNIĘ GOSPODARCZĄ I WALUTOWĄ

„Zadaniem Wspólnoty jest, przez ustanowienie wspólnego rynku i  stopniowe zbliżanie polityk go-spodarczych państw członkowskich, popieranie w ca-łej Wspólnocie harmonijnego rozwoju działalności gospodarczej, stałego i  zrównoważonego wzrostu, zwiększonej stabilności, przyspieszonego podwyż-szania poziomu życia oraz ściślejszych związków mię-dzy państwami członkowskimi”.

Traktat rzymski, art. 2

„Przez cały czas trwania kryzysu podejmowali-śmy zdecydowane działania służące zachowaniu stabilności finansowej i wspieraniu przywracania trwałego wzrostu. Będziemy kontynuować te działania, a UE i strefa euro wyjdą z tego kryzysu silniejsze”.

Konkluzje Rady Europejskiej z 17 grudnia 2010 r.

© Julien Eichinger – Fotolia.com

„Kryzys był bezprecedensowy, zarówno jeśli chodzi o  jego nasilenie, jak i  rozmiary. Musieliśmy naprawiać nasz okręt w trakcie szkwału. Trzeba było podjąć radykalne decyzje. Sta-raliśmy się dotrzeć do źródła kryzysu. Wszyscy ograniczali-śmy zadłużenie i deficyty w swoich krajach. Sprawialiśmy, by nasze gospodarki stawały się bardziej konkurencyjne. Poma-galiśmy sobie nawzajem i utrzymywaliśmy jedność. [...] Unia Europejska posiada teraz lepsze narzędzia do zwalczania kry-zysu i do zapobiegania podobnym sytuacjom w przyszłości”.

Herman Van Rompuy, przewodniczący Rady Europejskiej, 1 marca 2012 r.

Przemówienie wygłoszone z okazji reelekcji

„Przywrócenie zaufania do strefy euro jest dowodem na to, że wysiłki na rzecz reform w końcu przyniosą owoce. Świadczy o tym ponowny wzrost zaufania do rynku. Co jeszcze istotniejsze – świadczy o tym także powrót zaufania na płaszczyźnie politycznej. [...] Ostatecznie wspólnym mianow-nikiem wszystkich naszych dążeń jest dalsza realizacja celów Unii Europej-skiej. Są to: wspieranie pokoju, jej wartości i dobrobytu jej narodów”.

Mario Draghi, prezes Europejskiego Banku Centralnego, 27 lutego 2014 r.

Droga ku ożywieniu gospodarczemu a rola EBC, przemówienie

„Potrzebujemy bezwzględnej determinacji, by położyć kres kryzy-sowi gospodarczemu. Musimy dokończyć budowę prawdziwej unii gospodarczej i  walutowej. Traktuję to zadanie bardzo poważnie. I musimy pamiętać, że nasza wspólna waluta, euro, jest naszym atu-tem, nie słabością”.

Donald Tusk, przewodniczący Rady Europejskiej, 1 grudnia 2014 r.

Wystąpienie podczas uroczystości przejęcia urzędu od ustępującego przewodniczącego Hermana Van Rompuya

„Stabilność oznacza również wzmocnienie tego, co już zbudowaliśmy, aby zmniejszyć podatność na zagrożenia. Dlatego też naciskam na pełne zakoń-czenie budowy unii bankowej i unii rynków kapita-łowych. Tak by unia walutowa stała się atutem, a nie zagrożeniem dla stabilności”.

Jeroen Dijsselbloem, przewodniczący Eurogrupy, 9 grudnia 2016 r.

Przemówienie na konferencji upamiętniającej 25. rocznicę traktatu z Maastricht

Październik 2017 | PL | ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą 5

SPIS TREŚCI

Czym jest unia gospodarcza i walutowa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Kto jest kim w unii gospodarczej i walutowej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Kryzys gospodarczy i finansowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Jak wyjść z kryzysu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

1. Lepsza koordynacja polityki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

2. Stabilność finansowa – budowa unii bankowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

3. Mechanizmy stabilności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Konsolidacja unii gospodarczej i walutowej – najważniejsze wydarzenia. . . . . . . . . . . 29

Porównywanie cen jest łatwiejsze w strefie euro, dzięki temu, że 19 krajów ma tę samą walutę.© Gina Sanders-Fotolia.com

Październik 2017 | PL | ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą 7

CZYM JEST UNIA GOSPODARCZA I WALUTOWA?

„Unia ustanawia unię gospodarczą i  walutową, której walutą jest euro”. ( Traktat o Unii Europejskiej, art. 3 ust. 4)

Unia gospodarcza i walutowa (UGW) to określenie odnoszące się do procesu in-tegracji europejskich gospodarek. UGW, a także jednolity rynek, przyczyniają się do stabilności gospodarczej, zrównoważonego wzrostu gospodarczego, wysokiego za-trudnienia oraz stabilności finansów publicznych.

Na ramy polityczne składają się dwa filary: jednolita waluta – euro ze wspólną poli-tyką pieniężną i kursową – i Europejski Bank Centralny (EBC); oraz koordynacja poli-tyk gospodarczych państw członkowskich.

Polityką pieniężną w odniesieniu do jednolitej waluty zarządza w sposób niezależny EBC. Jego głównym celem jest utrzymanie stabilności cen w całej strefie euro.

Za krajowe polityki gospodarcze i fiskalne, takie jak opodatkowanie i budżet krajowy (wydatki i zadłużenie), nadal odpowiadają państwa członkowskie.

Państwa członkowskie koordynują jednak swoje ogólne polityki na szczeblu UE, tak by stworzyć otoczenie gospodarcze cechujące się zrównoważonymi budżetami krajowymi, uregulowanymi rynkami finansowymi, stabilnymi cenami oraz większym wzrostem gospodarczym i zatrudnieniem.

Euro – jako wspólną walutę – przyjęło dotychczas 19 państw członkowskich.

Dzięki euro konsumentom łatwiej jest porównywać ceny i nie muszą już oni ponosić kosztów wymiany walut lub kosztów transakcji przy zakupie towarów i usług w innym państwie członkowskim należącym do strefy euro. W ten sposób UGW przyczynia się do budowy jednolitego rynku, w którym obowiązuje swobodny przepływ towarów, usług, osób i kapitału.

© U

nia Eu

rope

jska,

2017

8 ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą | PL | Październik 2017

Docelowo wszystkie państwa członkowskie UE powinny przystąpić do strefy euro, z  wyjątkiem Zjednoczonego Królestwa i  Danii, które zdecydowały się skorzystać z klauzuli opt-out. Aby przystąpić do strefy euro, państwo członkowskie musi spełnić tzw. kryteria konwergencji, czyli określone kryteria odnoszące się do stabilności gospodarczej i finansowej. Najważniejsze z nich to:

• stabilność cen – stopa inflacji i długoterminowe stopy procentowe muszą mieścić się w określonym przedziale,

• zdrowe finanse publiczne – deficyt publiczny nieprzekraczający 3 % PKB (produkt krajowy brutto – całkowita wartość wyprodukowanych przez dany kraj towarów, usług itd.),

• stabilne finanse publiczne – dług publiczny nie wyższy niż 60 % PKB.

Ponadto bank centralny takiego państwa członkow-skiego musi być niezależny.

Państwa członkowskie należące do strefy euro to: Austria, Belgia, Cypr, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Litwa,

Luksemburg, Łotwa, Malta, Holandia, Niemcy, Portugalia, Słowacja, Słowenia i Włochy.

Październik 2017 | PL | ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą 9

KTO JEST KIM W UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ?

główne podmioty aktywne w ramach unii gospodarczej i walutowej to:

rada Europejska wytycza najważniejsze kierunki polityki, co stanowi podstawę prac Rady, Parlamentu Europejskiego, Komisji Europejskiej i państw członkowskich.

W skład Rady Europejskiej wchodzą: przewodniczący Rady Europejskiej, przewodni-czący Komisji Europejskiej oraz unijni przywódcy (szefowie państw lub rządów). Rada Europejska spotyka się co najmniej cztery razy w roku.

Szczyt państw strefy euro określa strategiczne kierunki działań w  polityce go-spodarczej, tak by zwiększyć konkurencyjność i konwergencję w strefie euro. Obok posiedzeń Rady Europejskiej szczyt strefy euro stanowił forum polityczne najwyż-szego szczebla, podczas którego uzgadniano wspólne działania w reakcji na kryzys zadłużeniowy.

Na szczytach strefy euro spotykają się przywódcy państw należących do strefy euro, przewodniczący szczytu strefy euro oraz przewodniczący Komisji Europejskiej. Udział bierze również prezes EBC. Do udziału w tych posiedzeniach mogą zostać zaproszeni również przewodniczący Parlamentu Europejskiego i przewodniczący Eurogrupy. Co do zasady, szczyt strefy euro odbywa się dwa razy w roku.

rada – w składzie Rady do Spraw Gospodarczych i Finansowych (Ecofin) – przyjmuje unijne przepisy, koordynuje polityki gospodarcze na szczeblu UE i decyduje o tym, czy dane państwo członkowskie może przyjąć euro. Zasiadają w niej ministrowie fi-nansów lub gospodarki państw członkowskich UE. W posiedzeniach Ecofinu uczest-niczy także Komisja Europejska i EBC. Z reguły Rada ta zbiera się raz w miesiącu.

Eurogrupa koordynuje polityki gospodarcze w obrębie strefy euro z myślą o wspie-raniu stabilności finansowej i wzrostu gospodarczego. W ramach swoich zadań Euro-grupa przygotowuje szczyty strefy euro i wykonuje zlecone przez nią działania. Jest to nieformalna grupa ministrów finansów lub gospodarki państw członkowskich na-leżących do strefy euro. W posiedzeniach strefy euro uczestniczy także Komisja Euro-pejska i EBC. Eurogrupa zwykle zbiera się raz w miesiącu – w przeddzień posiedzenia Rady Ecofin.

10 ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą | PL | Październik 2017

Państwa członkowskie przyjmują unijne przepisy w Radzie, sporządzają własne bu-dżety krajowe w określonych granicach dotyczących deficytu i  zadłużenia, a  także opracowują własne polityki strukturalne, jeśli chodzi o rynek pracy, emerytury i rynki kapitałowe.

Komisja Europejska proponuje nowe unijne przepisy, a także monitoruje, czy pań-stwa członkowskie osiągają wyznaczone cele i  działają zgodnie z  obowiązującymi zasadami, w tym zasadami dotyczącymi zarządzania gospodarką. Dokonuje również oceny sytuacji gospodarczej i  wydaje zalecenia Radzie co do decyzji, jakie należy podjąć.

Bankiem centralnym dla strefy euro jest Europejski Bank Centralny (EBC). To on opracowuje politykę pieniężną, której nadrzędnym celem jest stabilność cen, a także zajmuje się ustalaniem referencyjnych stóp procentowych.

Politykę pieniężną strefy euro realizuje Eurosystem. Obejmuje on Europejski Bank Centralny oraz krajowe banki centralne państw członkowskich należących do strefy euro.

Posiedzenie Eurogrupy, 20 lutego 2017 r. © Unia Europejska, 2017

Październik 2017 | PL | ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą 11

Europejski System Banków Centralnych (ESBC) obejmuje Europejski Bank Central-ny i krajowe banki centralne wszystkich krajów UE – bez względu na to, czy przyjęły euro. Banki centralne wszystkich państw członkowskich UE są udziałowcami EBC.

Parlament Europejski uczestniczy w niektórych obszarach koordynacji polityki go-spodarczej w ramach procesu ustawodawczego UE, w którym wraz z Radą pełni rolę współprawodawcy. Rada, Komisja oraz przewodniczący Eurogrupy regularnie infor-mują Parlament Europejski o tym, w jaki sposób to prawodawstwo jest wdrażane.

Europejski Bank Centralny ma siedzibę we Frankfurcie nad Menem. © Daniel Roland, AFP

Systemy gwarancji depozytów pozwalają bankom uniknąć paniki bankowej, kiedy to ludzie masowo wycofują swoje oszczędności z kont z obawy przed upadłością banku. © Lee Jordan, Creative Commons 2.0

Październik 2017 | PL | ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą 13

KRYZYS GOSPODARCZY I FINANSOWY

Gdy w  2009  r. Europę dotknął kryzys gospodarczy i  finansowy, obnażył on słabe punkty europejskich gospodarek. Wyszło też na jaw, w jak dużym stopniu europejskie gospodarki są od siebie wzajemnie zależne, w szczególności w strefie euro: trudności finansowe niektórych krajów rozprzestrzeniły się na inne kraje i pogorszyły sytuację gospodarczą.

Kryzys wpłynął na finanse publiczne, sektor bankowy, a  także wzrost gospodarczy, zatrudnienie i konkurencyjność. Rozwój gospodarczy zatrzymał się, gospodarka we-szła w fazę recesji, przedsiębiorstwa były zamykane, a pracownicy – zwalniani. Zmala-ły przychody z podatków, wzrosło zapotrzebowanie na finansowanie świadczeń dla bezrobotnych i państwa musiały pożyczyć więcej pieniędzy, by pokryć rosnące defi-cyty. Dług publiczny w niektórych krajach szybko rósł, sprawiając, że stopy oprocen-towania pożyczek osiągnęły niedopuszczalnie wysokie poziomy, przez co niektóre kraje znalazły się na skraju bankructwa.

W latach poprzedzających kryzys banki w całej Europie podejmowały nadmierne ry-zyka. Przykładowo, w  niektórych krajach banki zbyt chętnie udzielały pożyczek na budowę domów, których ceny stale rosły. Gdy bańka budowlana pękła, ceny zaczęły spadać, a to pociągnęło za sobą ogromne straty. Banki zaczęły niechętnie udzielać pożyczek przedsiębiorstwom, które potrzebowały kapitału na rozpoczęcie lub na rozwinięcie swojej działalności – była to tzw. zapaść kredytowa.

Rządy musiały interweniować i dokapitalizowywać banki, korzystając ze środków pu-blicznych. Ponadto okazało się, że kilka państw członkowskich nie prowadziło nale-żytej polityki budżetowej, gdy gospodarka kwitła, i nie zdołało zgromadzić buforów potrzebnych, by poradzić sobie z kryzysem. W wyniku szybko pogarszającej się sy-tuacji finansów publicznych, słabych perspektyw wzrostu lub zawirowań w sektorze finansowym rynki finansowe zaczęły nakładać wyższe oprocentowanie na pożyczki dla rządów. Problemy, z jakimi borykały się rządy w zakresie samofinansowania, nega-tywnie odbiły się z kolei na sektorze bankowym i gospodarce.

14 ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą | PL | Październik 2017

JAK WYJŚĆ Z KRYZYSU

W odpowiedzi na kryzys państwa członkowskie, strefa euro i  cała Unia Europejska podjęły ogromny wysiłek, by zapewnić stabilność finansową, wspierać wzrost gospo-darczy i zatrudnienie oraz poprawić zarządzanie gospodarką.

Kryzys ujawnił systemowe niedociągnięcia w gospodarkach państw członkowskich. Dlatego też rządy krajowe i instytucje europejskie podjęły liczne inicjatywy, by zabez-pieczyć stabilność finansową strefy euro i wzmocnić strukturę regulacyjną zarówno strefy euro, jak i całej UE. Aby uniknąć podobnych wstrząsów w przyszłości, uzgod-niono szeroko zakrojoną reformę zarządzania gospodarką, ulepszenia dotyczące ure-gulowania i nadzorowania sektora bankowego oraz udzielanie pomocy finansowej na rzecz rządów w strefie euro borykających się z trudnościami finansowymi.

1. LEPSZA KOORDYNACJA POLITYKI

Na szczeblu UE poprawiona została koordynacja polityki między państwami człon-kowskimi. Odnosi się to do wszystkich krajów UE, ale w przypadku tych, które mają wspólną walutę euro – idzie jeszcze o krok dalej.

Nowe ramy koordynacji koncentrują się na działaniach zapobiegawczych. Monitoro-wanie jest ciągłe i ma sprawić, że sygnały alarmowe będą wykrywane możliwie naj-szybciej. Celem wszystkich tych zmian jest wzmocnienie UGW i zwiększenie jej stabil-ności, dzięki czemu wydatki w państwach członkowskich planowane będą w sposób bardziej rzetelny i stabilny, wzrost gospodarczy będzie solidniejszy i powstanie więcej miejsc pracy dla europejskich obywateli.

Stabilne budżetyPodstawą koordynacji polityk budżetowych jest pakt stabilności i wzrostu. Został on ustanowiony w celu zapewnienia zdrowych finansów publicznych w całej UGW i  spójnych  polityk budżetowych w  krajach, w  których obowiązuje euro. W  pakcie wyznaczono wartości referencyjne, których państwa członkowskie muszą przestrze-gać: muszą utrzymywać swój deficyt publiczny na poziomie poniżej 3 % PKB, a ich dług publiczny nie może przekraczać 60 % PKB. Pakt został dodatkowo wzmocniony w 2011 r., kiedy w życie wszedł tzw. „sześciopak”, czyli pakiet sześciu aktów prawnych wzmacniających zarządzanie gospodarką w UE.

Pakt stabilności i wzrostu składa się z dwóch części: zapobiegawczej i naprawczej.

Październik 2017 | PL | ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą 15

Część zapobiegawczaCzęść zapobiegawcza skupia się na ocenie krajowych planów budżetowych na na-stępny rok i polityk budżetowych na następne trzy lata. Ma to zapobiec nagroma-dzeniu nadmiernych deficytów. Krajowe plany budżetowe pokazują, w  jaki sposób państwa członkowskie zamierzają zapewnić należyte polityki budżetowe zgodnie z wyżej wymienionymi kryteriami. W przypadku państw członkowskich strefy euro istnieje możliwość nałożenia sankcji finansowych w  formie depozytów składanych Komisji. Stanowi to integralną część procesu znanego jako europejski semestr.

Część naprawczaCzęść naprawcza jest aktywowana w przypadku, gdy dane państwo osiągnęło nad-mierny poziom zadłużenia lub  deficytu. Jeżeli państwo członkowskie należące do strefy euro nie podejmuje koniecznych kroków, by wyjść z tej sytuacji, mogą na nie zostać nałożone sankcje finansowe – początkowo w formie depozytów składanych Komisji, a następnie w formie grzywien.

Elastyczność w stosowaniu zasadPrzy stosowaniu wyżej wymienionych zasad uwzględnia się różne nadzwyczajne okoliczności, które pozostają poza kontrolą rządów i  które mają wpływ na budże-ty krajowe; są to np.: recesja gospodarcza, nadzwyczajne wydatki na zwalczanie terroryz mu lub ponoszenie kosztów związanych z kryzysem uchodźczym.

Można również wziąć pod uwagę wydatki na strategiczne inwestycje i reformy struk-turalne, których celem jest poprawa równowagi budżetowej w perspektywie długo-terminowej oraz wspieranie wzrostu gospodarczego.

Zwiększenie koordynacji w strefie euroStabilność budżetowa została dodatkowo wzmocniona za pomocą tzw. „dwupaku” – jego celem jest usprawnienie gospodarczego i finansowego nadzoru w strefie euro. W kontekście europejskiego semestru państwa członkowskie należące do strefy euro przedkładają Komisji Europejskiej do oceny swoje projekty budżetu zanim zostaną one przyjęte przez parlamenty narodowe.

Jeżeli dane państwo członkowskie doświadcza poważnych trudności finansowych lub naruszona została stabilność jego finansów, Komisja Europejska może objąć ta-kie państwo wzmocnionym nadzorem. Oznacza to ściślejsze monitorowanie przez Komisję Europejską i Radę, wykraczające poza zwykłą koordynację polityki gospodar-czej, którą stosuje się wobec wszystkich krajów.

Zdrowe finanse publiczne: pakt fiskalnyTraktat o stabilności, koordynacji i zarządzaniu (pakt fiskalny) opiera się na prze-pisach budżetowych paktu stabilności i  wzrostu i  uzupełnia te przepisy. Wymaga

16 ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą | PL | Październik 2017

od państw członkowskich należących do strefy euro, by włączyły jednolite i  trwale wiążące zasady budżetowe do swojego ustawodawstwa krajowego, a najlepiej do konstytucji.

Aby spełniona została zasada zrównoważonego budżetu, roczny strukturalny deficyt publiczny – czyli deficyt spowodowany ciągłym brakiem równowagi między docho-dami a wydatkami danego kraju – nie może przekroczyć 0,5 % PKB. Jeśli jednak de-ficyt budżetowy przekroczy tę wartość, działania mające na celu jego zmniejszenie muszą być podejmowane automatycznie. Niedostosowanie się do tej zasady może skutkować wniesieniem sprawy do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Kraje uczestniczące w pakcie fiskalnym muszą z wyprzedzeniem informować siebie nawzajem, a także Radę i Komisję Europejską, o zamiarze emisji nowego długu. Oma-wiają też wszystkie plany dotyczące istotnych reform polityki gospodarczej.

Komisja Europejska

Rada

Parlament Europejski

Rada Europejska

Eurogrupa

przedstawia roczną analizę wzrostu gospodarczego

omawia roczną analizę wzrostu gospodarczego

omawia roczną analizę wzrostu gospodarczego

określa priorytety gospodarcze

Europejski semestr – koordynacja polityk budżetowych i gospodarczych państw członkowskich, od stycznia do czerwca

Państwa członkowskie

przedstawiają krajowe plany budżetowe

i polityki gospodarcze

Październik 2017 | PL | ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą 17

Pakt podpisało już 19 państw członkowskich należących do strefy euro (Austria, Bel-gia, Cypr, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Holandia, Niemcy, Portugalia, Słowacja, Słowenia i Włochy) oraz sześć państw członkowskich spoza tej strefy (Bułgaria, Dania, Polska, Rumunia,  Szwecja i Węgry). Wszedł on w życie 1 stycznia 2013 r.

Europejska rada BudżetowaW październiku 2015 r. Komisja przyjęła decyzję ustanawiającą Europejską Radę Bu-dżetową, która zapewni Komisji wskazówki i  ocenę w  sprawie ogólnego kierunku polityki fiskalnej w strefie euro. W skład tego niezależnego organu wchodzi pięciu międzynarodowych ekspertów, których prace stanowią wkład w  działania Komisji w zakresie nadzorowania i egzekwowania paktu stabilności i wzrostu.

przyjmuje zalecenia dla poszczególnych

krajów

zatwierdza zalecenia dla poszczególnych

krajów

proponuje zalecenia dla poszczególnych

krajów

uzgadnia zalecenia dla poszczególnych

krajów

wydaje opinie w sprawie projektów budżetów państw członkowskich

należących do strefy euro

omawia projekty budżetów państw członkowskich należących do

strefy euro

Europejski semestr – koordynacja polityk budżetowych i gospodarczych państw członkowskich, od stycznia do czerwca

przyjmują budżety krajowe

przedstawiają projekty budżetów (tylko strefa euro)

© Unia Europejska, 2017

18 ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą | PL | Październik 2017

Koordynacja polityk gospodarczych: europejski semestrEuropejski semestr to cykl działań służących koordynacji polityki gospodarczej i fi-skalnej w UE. Państwa członkowskie otrzymują wytyczne i zalecenia do uwzględnie-nia w ramach przygotowywania krajowych planów budżetowych.

Proces ten obejmuje pierwszych sześć miesięcy w roku, stąd nazwa „semestr”. Pod-czas europejskiego semestru państwa członkowskie dostosowują swoją politykę bu-dżetową i gospodarczą do celów i zasad uzgodnionych na szczeblu UE. Dzięki temu semestr ma:

• zapewnić zdrowe finanse publiczne,• sprzyjać wzrostowi gospodarczemu,• zapobiegać nadmiernym zakłóceniom równowagi makroekonomicznej w UE.

Europejski semestr rozpoczyna się w listopadzie, gdy Komisja publikuje roczną anali-zę wzrostu gospodarczego. Analiza ta dotyczy sytuacji gospodarczej w UE i określa ogólne priorytety polityki gospodarczej w roku następnym, w tym priorytety polityki fiskalnej i reformy konieczne do zapewnienia stabilności i wzrostu gospodarczego.

W styczniu i lutym państwa członkowskie omawiają te priorytety na forum Rady ze swoimi unijnymi partnerami.

Jednocześnie analizę omawia także Parlament Europejski, który opiniuje wytyczne dotyczące zatrudnienia zawarte w tym dokumencie.

Na podstawie tych dyskusji na wiosennym szczycie Rady Europejskiej w marcu unijni przywódcy wyznaczają kierunki polityki na dany rok.

W oparciu o  te wytyczne państwa członkowskie w  sposób ogólny określają, jak mają zamiar te wytyczne wdrożyć w swoich budżetach i politykach gospodarczych. W kwietniu państwa członkowskie przedstawiają swoje średniookresowe plany bu-dżetowe (programy stabilności w przypadku członków strefy euro, a programy kon-wergencji w  przypadku państw członkowskich nienależących do strefy euro) oraz krajowe plany gospodarcze (krajowe programy reform).

W maju Komisja proponuje konkretne zalecenia dla każdego kraju UE, tzw. zalecenia dla poszczególnych krajów. Zalecenia te są formą doradztwa w zakresie polityki, dostosowanego do potrzeb danego państwa członkowskiego.

W czerwcu Rada omawia zalecenia dla poszczególnych krajów i uzgadnia ich brzmie-nie. W tym samym miesiącu zatwierdza je Rada Europejska, a następnie w lipcu przyj-muje je Rada.

Październik 2017 | PL | ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą 19

Kolejne sześć miesięcy jest czasem określane mianem „krajowego semestru”. Państwa członkowskie kończą prace nad budżetami krajowymi na następny rok z uwzględnie-niem otrzymanych zaleceń. Państwa członkowskie należące do strefy euro muszą do połowy października przedstawić Komisji projekty swoich budżetów. Eurogrupa omawia je w oparciu o ocenę Komisji.

Mając na uwadze tę ocenę, do końca roku państwa członkowskie przyjmują krajo-we budżety, a Komisja rozpoczyna następny cykl europejskiego semestru, publikując roczną analizę wzrostu gospodarczego na kolejny rok. Bierze przy tym pod uwagę to, w jakim stopniu państwa członkowskie zastosowały się do zaleceń.

Zapobieganie zakłóceniom równowagi makroekonomicznej i ich korygowanieAby zapobiec zakłóceniom równowagi w  gospodarce w  poszczególnych krajach, a  także w  całej UE, stworzono system wczesnego ostrzegania o  zakłóceniach równowagi makroekonomicznej. Państwa członkowskie są poddawane prze-glądowi pod kątem potencjalnych zakłóceń równowagi z  wykorzystaniem tablicy wskaźników. Obejmuje ona wskaźniki, takie jak stopa bezrobocia, koszty pracy, różni-ce między importem a eksportem oraz tendencje cenowe w sektorze nieruchomości. Proces ten ma pomóc w zrozumieniu, jak z upływem czasu rozwijają się gospodarki.

Mechanizm jest uruchamiany, jeśli wartości poszczególnych wskaźników przekraczają ustalone granice. Komisja dokonuje corocznej oceny i zawczasu wskazuje potencjal-ne problemy. W oparciu o tę ocenę proponuje zalecenia skierowane do poszczegól-nych państw członkowskich. Zalecenia te są zazwyczaj uwzględniane w europejskim semestrze.

Jeśli państwo strefy euro stale nie stosuje się do zaleceń, mogą na nie zostać nałożone sankcje.

Krajowe rady ds. produktywnościAby śledzić wyniki krajów strefy euro w zakresie produktywności i konkurencyjności, Rada zaleciła, by kraje te ustanowiły krajowe rady ds. produktywności. Te nieza-leżne organy będą analizować rozwój wydarzeń i wyzwania polityczne w dziedzinie produktywności i  konkurencyjności. Oprócz wspierania koordynacji i wymiany naj-lepszych praktyk pomiędzy krajami strefy euro, analizy wspomnianych rad powinny pomóc w usprawnieniu zdolności do przyciągania inwestycji i w zajęciu się czynnika-mi, które mogą wpływać na ceny oraz jakość towarów i usług.

Sprawozdania roczne tych organów mogłyby być wykorzystywane w kontekście eu-ropejskiego semestru. Inne państwa członkowskie UE zachęca się do ustanowienia podobnych organów. Krajowe rady ds. produktywności powinny rozpocząć działal-ność na początku 2018 r.

20 ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą | PL | Październik 2017

Wspieranie wzrostu gospodarczegoKryzys gospodarczy doprowadził do recesji w  wielu krajach UE. Wzrost gospodar-czy gwałtownie zmalał, odnotowano wzrost bezrobocia i spadek konkurencyjności. Oprócz należytych finansów publicznych oraz udoskonalenia regulowania i nadzo-rowania sektora finansowego UE potrzebuje również dynamicznej strategii wzrostu gospodarczego.

W strategii UE na rzecz wzrostu i zatrudnienia – strategii „Europa 2020” – określono szereg priorytetów, których realizacja pozwoli pobudzić rozwój inteligentnej, trwałej i  sprzyjającej włączeniu społecznemu gospodarki. W  ramach strategii wyznaczono wspólne cele w dziedzinie zatrudnienia, edukacji, badań i innowacji, włączenia spo-łecznego i ograniczania ubóstwa, a także w dziedzinie klimatu i energii. Monitorowa-nie postępów państw członkowskich w realizacji tych celów stanowi część europej-skiego semestru. Obecnie do głównych priorytetów strategii „Europa 2020” należy utworzenie jednolitego rynku cyfrowego i wewnętrznego rynku energii.

Jednym z głównych wyzwań jest wysokie bezrobocie wśród młodych ludzi w Eu-ropie. W  ramach Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych na tworzenie miejsc pracy dla młodych ludzi przeznaczona zostanie kwota sięgająca 8 mld euro.

Program „Gwarancja dla młodzieży” powinien zapewnić wszystkim młodym ludziom w wieku do 25 lat w ciągu czterech miesięcy od uzyskania statusu osoby bezrobotnej lub zakończenia kształcenia formalnego otrzymają dobrej jakości ofertę zatrudnienia, dalszego kształcenia, przygotowania zawodowego lub stażu. © goodluz-Fotolia.com

Październik 2017 | PL | ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą 21

Plan inwestycyjny dla Europy opracowano, by pomóc w przywróceniu przepływów kredytowych do gospodarki. Środki z budżetu UE i Europejskiego Banku Inwestycyj-nego (EBI) wykorzystuje się do wspierania rentownych projektów inwestycyjnych, których w inny sposób nie udałoby się sfinansować. Często dotyczy to małych i śred-nich przedsiębiorstw (MŚP). Ponadto dodatkowe środki unijne służą jako katalizator w celu uruchomienia prywatnych źródeł finansowania dla takich projektów. Oprócz finansowania w ramach tej inicjatywy udzielana jest pomoc techniczna na potrzeby projektów inwestycyjnych. Kolejnym jej celem jest ustalenie, w jaki sposób można by usunąć konkretne „wąskie gardła”, które utrudniają inwestycje.

Wśród projektów wspieranych przez EBI można wymienić: odbudowę autostrady między Wilnem a Ucianą na Litwie; nowe lokale socjalne i przystępne cenowo miesz-kania na wynajem w Londynie w Anglii; oraz projekty dotyczące wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych w trzech regionach we Włoszech (Sardynia, Sycylia, Apulia). Bank wspiera również małe i średnie przedsiębiorstwa, przedsiębiorstwa typu start--up oraz mikroprzedsiębiorców.

EBI wspiera tworzenie MŚP, np. firmę, która specjalizuje się w innowacyjnej diagnostyce medycznej. Firma ta opracowała m.in. proces, który pozwala lekarzom błyskawicznie uzyskać wyniki badań krwi z zaledwie jednej kropli krwi, bezpośrednio w punkcie opieki. © Europejski Bank Inwestycyjny, 2017

22 ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą | PL | Październik 2017

2. STABILNOŚĆ FINANSOWA – BUDOWA UNII BANKOWEJ

nadzór finansowyKryzys ujawnił poważne usterki w sektorze finansowym. Rządy musiały interwenio-wać, aby uratować przed upadkiem liczne banki.

Aby zapobiec wystąpieniu podobnej sytuacji w przyszłości, a także aby usprawnić ko-ordynację nadzoru nad sektorem finansowym pomiędzy państwami członkowskimi, UE ustanowiła nowe urzędy nadzoru dla instytucji finansowych:

• Europejski Urząd nadzoru Bankowego (EBA), który koncentruje się na sektorze bankowym i ma siedzibę w Londynie,

• Europejski Urząd nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPA), który koncentruje się na programach ubezpieczeniowych i emerytalnych oraz ma siedzibę we Frankfurcie nad Menem,

• Europejski Organ nadzoru giełd i Papierów Wartościowych (ESMA), który koncentruje się na funkcjonowaniu rynków finansowych i ma siedzibę w Paryżu,

• Europejska rada ds. ryzyka Systemowego (ESRB), która zajmuje się ogólnym nadzorem makroekonomicznym nad systemem finansowym jako całością; korzysta ona z siedziby i wsparcia Europejskiego Banku Centralnego.

Jednolity zbiór przepisówAby ograniczyć ryzyko, jakie banki znajdujące się w trudnej sytuacji stwarzają dla go-spodarki i podatników, wprowadzono nowe przepisy. Najważniejsze ich elementy to m.in.:

• zestaw przepisów dotyczących wymogów kapitałowych, które zapewniają, by banki posiadały wystarczające środki na zaspokojenie potencjalnych strat w dowolnym momencie,

• zharmonizowane systemy gwarancji depozytów, które zabezpieczają depozyty obywateli do kwoty 100 000 euro. Systemy te są finansowane przez banki,

• jasne zasady postępowania w odniesieniu do banków borykających się z problemami. Zasady te zapewniają rozpoczynanie procesu naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji na wczesnym etapie, tj. jak tylko organ nadzorczy stwierdzi, że bank może stać się niewypłacalny. Dzięki temu koszty upadłości banków będą ponoszone przez sektor finansowy, a nie przez podatników.

Październik 2017 | PL | ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą 23

Przepisy te mają zastosowanie do wszystkich państw członkowskich UE, ponieważ stanowią one część prawodawstwa dotyczącego rynku wewnętrznego. Strefa euro idzie jednak jeszcze dalej, dążąc do unii bankowej – z jednym organem nadzorczym i  jednolitym mechanizmem restrukturyzacji i  uporządkowanej likwidacji. Państwa członkowskie spoza strefy euro również mogą przystąpić do unii bankowej, jeżeli się na to zdecydują.

Wspólny nadzór bankowyW ramach jednolitego mechanizmu nadzorczego odpowiedzialność za nadzór nad bankami w strefie euro – zamiast na organach krajowych – spoczywać będzie na EBC.

EBC oraz krajowe organy nadzorcze wspólnie nadzorują banki w strefie euro, jak rów-nież w krajach spoza strefy euro, które uczestniczą w tym mechanizmie. Dzięki temu nadzór nad sektorem bankowym jest spójniejszy, a w przypadku wykrycia uchybień szybciej można podjąć odpowiednie działania.

SYSTEMY GWARANCJI

DEPOZYTÓW

NAPRAWA ORAZ RESTRUKTURYZACJA I UPORZĄDKOWANA

LIKWIDACJA BANKÓW ZNAJDUJĄCYCH SIĘ

W TRUDNEJ SYTUACJI

WYMOGI KAPITAŁOWE DLA BANKÓW

JEDNOLITY ZBIÓR PRZEPISÓW

MA ZASTOSOWANIE DO WSZYSTKICH

PAŃSTW CZŁONKOWSKICH UE

© U

nia Eu

rope

jska,

2017

JEDNOLITY MECHANIZM NADZORCZY

NADZÓR BEZPOŚREDNI NADZÓR POŚREDNI

EUROPEJSKI BANK CENTRALNY

EBC prowadzi nadzór we współpracy

z organami krajowymi

Organy krajowe nadzorują we

współpracy z EBC

DUŻE BANKI129 istotnych banków

POZOSTAŁE BANKIOkoło 3500 mniej istotnych banków

© U

nia Eu

rope

jska,

2017

Październik 2017 | PL | ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą 25

Największe banki, których upadek mógłby stanowić zagrożenie dla całego systemu finansowego z racji ich rozmiaru, znaczenia dla gospodarki państwa członkowskiego uczestniczącego w unii bankowej lub dla gospodarki Unii jako całości, a także z uwa-gi na znaczenie działalności transgranicznej prowadzonej przez te banki, są objęte bezpośrednim nadzorem EBC. Krajowe organy nadzoru w dalszym ciągu nadzorują mniejsze banki w ścisłej współpracy z EBC.

Mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji bankówJednolity mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (SRM) regu-luje restrukturyzację i uporządkowaną likwidację banków, które nie funkcjonują pra-widłowo. W jego skład wchodzi Jednolita Rada ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji (SRB) oraz jednolity fundusz restrukturyzacji i  uporządkowanej likwidacji (SRF).

Restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja banków przesunęła się w ten sposób z poziomu krajowego na poziom UE. Jeśli bank ze strefy euro będzie zagrożony nie-wypłacalnością, za jego restrukturyzację i  uporządkowaną likwidację odpowiadać będzie jednolity organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

Zamiast osobnych funduszy tworzonych przez poszczególne kraje ustanowiono jed-nolity fundusz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Fundusz jest finansowany przez cały sektor bankowy w unii bankowej i może być wykorzystywany do restruk-turyzacji i uporządkowanej likwidacji dowolnego banku objętego tą unią.

Europejski system gwarantowania depozytów jest obecnie przedmiotem dyskusji. Celem jest stopniowe ustanawianie reasekuracji i  koasekuracji dla krajowych syste-mów gwarantowania depozytów w  początkowej fazie, a  docelowo – utworzenie wspólnego funduszu gwarantowania depozytów.

Odporne instytucje kredytoweObecnie toczą się prace nad innym elementem unii bankowej, czyli odpornością instytucji kredytowych. Celem tych prac jest uchronienie unijnego systemu finan-sowego przed katastrofalnym efektem domina wywołanym przez upadłość dużych, wzajemnie powiązanych instytucji kredytowych. Nowe przepisy wprowadziłyby obowiązek wyodrębnienia działalności banku cechującej się wysokim ryzykiem od działalności podstawowej, takiej jak przyjmowanie depozytów czy detaliczne usługi płatnicze.

26 ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą | PL | Październik 2017

UNIA BANKOWA

MA ZASTOSOWANIE DO WSZYSTKICH KRAJÓW NALEŻĄCYCH DO STREFY EURO, A KRAJE SPOZA TEJ STREFY MOGĄ DO TEJ UNII

PRZYSTĄPIĆ

JEDNOLITY ZBIÓR PRZEPISÓW

JEDNOLITY MECHANIZM NADZORCZY

JEDNOLITY MECHANIZM

RESTRUKTURYZACJI I UPORZĄDKOWANEJ

LIKWIDACJIMa zastosowanie do wszystkich państw członkowskich UE

WZMOCNIONY NADZÓR NAD

SEKTOREM BANKOWYM STREFY

EURO W CELU WYKRYWANIA

SŁABYCH PUNKTÓW I PODEJMOWANIA

DZIAŁAŃ KORYGUJĄCYCH

Zapewnia restrukturyzację

i uporządkowaną likwidację upadających

banków przy minimalnych kosztach

dla podatników i gospodarki realnej

© U

nia Eu

rope

jska,

2017

Październik 2017 | PL | ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą 27

3. MECHANIZMY STABILNOŚCI

Od 2010 r. niektóre kraje strefy euro doświadczały trudności w finansowaniu swoje-go zadłużenia. Oprocentowanie zaciąganych przez nie pożyczek na rynkach finanso-wych wzrosło tak bardzo, że kraje te nie były w stanie utrzymać długu publicznego na zrównoważonym i przystępnym poziomie.

Dlatego też utworzono mechanizmy tymczasowe, których zadaniem było szybkie przywrócenie stabilności w strefie euro.

Grecja, Irlandia i Portugalia otrzymały pomoc z tymczasowego pakietu ratunkowego, natomiast Hiszpania, Cypr i (od niedawna) Grecja otrzymały wsparcie z EMS.

W październiku 2012  r. tymczasowe systemy zastąpione zostały Europejskim Me-chanizmem Stabilności (EMS), który jest obecnie najważniejszym elementem eu-ropejskiego systemu ochrony. EMS jest międzynarodową instytucją finansową utwo-rzoną przez kraje strefy euro i służy jako główny instrument wspierania krajów strefy euro, które napotykają trudności finansowe.

Maksymalna zdolność EMS w zakresie udzielania pożyczek wynosi 500 mld euro. Pożyczki te są finansowane ze środków pożyczonych przez EMS na rynkach finanso-wych. Z tych środków nawet do 60 mld euro może zostać wykorzystanych w celu bezpośredniego dokapitalizowania banków.

Poszczególne transze pożyczki są wypłacane krajowi otrzymującemu pomoc, wy-łącznie jeśli spełni on warunki uzgodnione uprzednio w celu przywrócenia stabilno-ści finansów publicznych i reformowania gospodarki. Komisja Europejska i Europejski Bank Centralny monitorują wywiązywanie się danego kraju z podjętych zobowiązań. W miarę możliwości zaangażowany jest Międzynarodowy Fundusz Walutowy.

Wszystkie państwa członkowskie strefy euro są członkami EMS. Siedziba EMS znajdu-je się w Luksemburgu.

Warunki wsparciaWsparcie finansowe jest zawsze uzależnione od spełnienia rygorystycznych warun-ków uzgodnionych wspólnie przez pożyczkodawców i kraj, który zaciąga pożyczkę. Kraje muszą zobowiązać się do osiągnięcia pewnych celów, które mogą dotyczyć korekty budżetowej (usprawnienie poboru podatków, lepsze zrównoważenie wydat-ków publicznych, reforma administracji publicznej, prywatyzacja usług lub przedsię-biorstw publicznych, wyprzedaż mienia publicznego), restrukturyzacji sektora banko-wego (dokapitalizowanie, wzmocnienie regulacji i nadzoru, ratowanie wypłacalnych banków oraz zamykanie banków, które nie funkcjonują prawidłowo) lub reformy ryn-

28 ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą | PL | Październik 2017

ku pracy. Warunki te ułatwią krajowi korzystającemu ze wsparcia przeprowadzenie re-form gospodarczych oraz przywrócenie trwałego wzrostu i dobrej kondycji finansów publicznych.

Monitorowanie spełnienia warunkówW regularnych odstępach czasu Komisja Europejska, Europejski Bank Centralny i (w stosownych przypadkach) EMS oraz Międzynarodowy Fundusz Walutowy spraw-dzają, czy uzgodnione warunki są przestrzegane. Pozytywna ocena jest warunkiem wypłaty kolejnej transzy pomocy finansowej.

Dało się już zauważyć pierwsze pozytywne rezultaty. W  grudniu 2013  r. Irlandia pomyślnie zakończyła swój program i  odzyskała dostęp do rynków finansowych. W styczniu 2014 r. Hiszpania po gruntownej restrukturyzacji swoich banków zakoń-czyła program reformy sektora finansowego. W czerwcu 2014 r. Portugalia zakończyła swój program dostosowań gospodarczych, którego częścią był program reform słu-żący przywróceniu wzrostu gospodarczego. W marcu 2016 r. – po wzmocnieniu sta-bilności sektora finansowego i usprawnieniu finansów publicznych – Cypr zakończył swój program dostosowań gospodarczych. Lepsze wyniki odnotowuje się również w odniesieniu do wzrostu gospodarczego i zatrudnienia w Grecji, która jest jedynym krajem wciąż objętym programem.

Październik 2017 | PL | ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą 29

KONSOLIDACJA UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ – NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA

2009jesień: Grecja ogłasza deficyt publiczny w wysokości 12,7 % PKB

i zadłużenie wynoszące 113 % PKB.

201011 lutego: Unijni przywódcy wyrażają gotowość do zajęcia się kwestią

greckiego zadłużenia, co zostaje potwierdzone na szczycie Rady Europejskiej w marcu. Rosną obawy co do poziomu zadłużenia w Portugalii, Irlandii i Hiszpanii. Wartość euro spada.

23 kwietnia: Grecja zwraca się o wsparcie finansowe.

2 maja: Przywódcy krajów strefy euro i Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) uzgadniają pakiet pomocowy dla Grecji. Stopy procentowe na pożyczki dla Portugalii, Irlandii i Hiszpanii osiągają dramatyczny poziom. Wartość euro nadal spada.

9 maja: Ministrowie zasiadający w Radzie Ecofin zatwierdzają europejski pakiet ratunkowy o wartości 500 mld euro, w tym Europejski Instrument Stabilności Finansowej (EFSF) i europejski mechanizm stabilizacji finansowej (EFSM).

18 maja: Grecja otrzymuje pierwszą transzę pożyczki.

17 czerwca: Unijni przywódcy przyjmują strategię „Europa 2020” na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, a także europejski semestr.

12 września: Organy nadzoru bankowego uzgadniają zaostrzone zasady dotyczące kapitału dla sektora bankowego.

19 października: Rada Ecofin przyjmuje bardziej rygorystyczne zasady dotyczące funduszy hedgingowych.

21 listopada: Irlandia zwraca się o wsparcie finansowe.

30 ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą | PL | Październik 2017

20111 stycznia: Estonia przystępuje do strefy euro.

styczeń: Zaczynają funkcjonować trzy urzędy nadzoru, obejmujące banki, giełdy i firmy ubezpieczeniowe. Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego (ERRS) zapewnia nadzór makroekonomiczny nad całością systemu finansowego. Rozpoczyna się pierwszy europejski semestr obejmujący krajowe planowanie budżetu na rok 2012.

12 stycznia: Irlandia otrzymuje pierwszą transzę pożyczki.

24–25 marca: Unijni przywódcy podejmują decyzję o ustanowieniu Europejskiego Mechanizmu Stabilności (EMS) oraz o zawarciu paktu fiskalnego.

7 kwietnia: Portugalia zwraca się o wsparcie finansowe.

czerwiec: Portugalia otrzymuje pierwszą transzę pożyczki.

26 października: Rada Europejska podejmuje decyzję o tym, że banki muszą zwiększyć swój kapitał podstawowy.

13 grudnia: Wchodzi w życie „sześciopak” dotyczący koordynacji gospodarczej i fiskalnej oraz zarządzania gospodarczego i fiskalnego w UE.

20122 lutego: Przywódcy krajów strefy euro podpisują Porozumienie

ustanawiające EMS, które wprowadza mechanizmy ratunkowe dla krajów znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej.

1–2 marca: Dwudziestu pięciu przywódców UE podpisuje pakt fiskalny (Traktat o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w UGW).

25 czerwca: Hiszpania zwraca się o wsparcie finansowe.

6 września: EBC ogłasza nowy program zakupu obligacji emitowanych przez członków strefy euro, którzy otrzymują pomoc finansową w ramach mechanizmów stabilności strefy euro.

8 października: Następuje uruchomienie EMS. Będzie on udzielał swoim członkom wsparcia finansowego w celu ochrony stabilności finansowej.

23 listopada: Cypr zwraca się o wsparcie finansowe.

11 grudnia: Hiszpania otrzymuje pierwszą transzę pożyczki.

Październik 2017 | PL | ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą 31

20131 stycznia: Wchodzi w życie pakt fiskalny. Zobowiązuje on 25 sygnatariuszy

do włączenia zasad dotyczących budżetu i zadłużenia do swojego ustawodawstwa krajowego.

13 maja: Cypr otrzymuje pierwszą transzę pożyczki.

30 maja: Wchodzi w życie „dwupak”, który wzmacnia dyscyplinę budżetową i nadzór gospodarczy w strefie euro.

3 listopada: Wchodzi w życie rozporządzenie w sprawie jednolitego mechanizmu nadzorczego. Powierza ono EBC nowe uprawnienia w zakresie nadzoru nad bankami w strefie euro.

20141 stycznia: Łotwa przystępuje do strefy euro.

Wchodzi w życie pakiet dotyczący wymogów kapitałowych dla banków.

15 kwietnia: Osiągnięte zostaje porozumienie polityczne w sprawie jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (SRM). Mechanizm umożliwia restrukturyzację i uporządkowaną likwidację upadających banków bez korzystania z pieniędzy podatników.

4 listopada: Jednolity mechanizm nadzorczy staje się w pełni operacyjny.

20151 stycznia: Litwa przystępuje do strefy euro.

Wchodzi w życie część SRM, np. utworzenie nowej Jednolitej Rady ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji (SRB).

18 marca: Hiszpania przed terminem zwraca część swojej pożyczki do Europejskiego Mechanizmu Stabilności.

25 czerwca: Rada przyjmuje rozporządzenie w sprawie Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS).

30 czerwca: Wygasa program EFSF dla Grecji.

2 lipca: Cypr otrzymuje transzę z Europejskiego Mechanizmu Stabilności.

3 lipca: Ostateczny termin wdrożenia systemu gwarancji depozytów w ustawodawstwie krajowym.

8 lipca: Grecja zwraca się o dodatkową pomoc z Europejskiego Mechanizmu Stabilności.

32 ZrOZUMIEć UnIę gOSPODarCZą I WaLUTOWą | PL | Październik 2017

17 lipca: Rada przyjmuje decyzję o krótkoterminowym finansowaniu pomostowym dla Grecji z europejskiego mechanizmu stabilizacji finansowej.

14 sierpnia: Eurogrupa wyraża zgodę na trzeci program pomocowy dla Grecji.

1 listopada: Decyzja Komisji o ustanowieniu Europejskiej Rady Budżetowej.

20161 stycznia: SRM staje się w pełni operacyjny dzięki utworzeniu jednolitego

funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (SRF).

17 czerwca: Rada przyjmuje konkluzje w sprawie planu działania na rzecz dokończenia budowy unii bankowej.

Porozumienie polityczne w sprawie ustanowienia krajowych rad ds. produktywności.

19 października: Europejska Rada Budżetowa staje się w pełni operacyjna.

JAK OTRZYMAĆ PUBLIKACJE UE

Publikacje bezpłatne:• jeden egzemplarz:

w EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu)• kilka egzemplarzy (lub mapy, plakaty):

w przedstawicielstwach Unii Europejskiej (http://ec.europa.eu/represent_pl.htm) w delegaturach Unii Europejskiej w krajach poza UE: (http://eeas.europa.eu/delegations/index_pl.htm) kontaktując się z Europe Direct (http://europa.eu/europedirect/index_pl.htm) lub dzwoniąc pod numer 00 800 6 7 8 9 10 11 (numer bezpłatny w całej UE) (*).

(*) Informacje są udzielane nieodpłatnie, większość połączeń również jest bezpłatna (niektórzy operatorzy, hotele lub telefony publiczne mogą naliczać opłaty).

Publikacje płatne:• w EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu)

Rue de la Loi/Wetstraat 1751048 Bruxelles/BrusselBELGIQUE/BELGIËTel. +32 (0)2 281 61 11www.consilium.europa.eu

Print PDFISBN 978-92-824-6107-5 ISBN 978-92-824-6073-3doi:10.2860/315361 doi:10.2860/527619QC-04-17-545-PL-C QC-04-17-545-PL-N