Zioła z Apteki św. Hildegardy

7/30/2019 Zioa z Apteki w. Hildegardy

1/59

ZZ II OO AA ZZ AAPP TT EE KKII WW.. HH II LL DD EE GGAARRDDYY

Przepisy na zdrowe ycie

Jak leczy zgodnie z naturJak zachowa pierwotn sil yciow

Reinhard Schiller, lekarz medycyny naturalnej, jest zwolennikiemi konsekwentnym propagatorem medycyny w. Hildegardy z Bingen,

dwunastowiecznej niemieckiej mistyczki i badaczki przyrody.W swojej ksice Schiller odwouje si do odkty w. Hildegardy i wie-lowiekowej tradycji stosowania w leczeniu m.in. zi, zb, a nawet

kamieni szlachetnych...Podaje recepty na rne schorzenia i dolegliwoci - od blw gowy, plecw poprzez choroby puc do leczeniaran zewntrznych i pooperacyjnych.

SPIS TRECIycie witej Hildegardy z Bingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 3Co to jest medycyna Hildegardy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 4Czym rni si medycyna Hildegardy od medycyny klinicznej? . . . . .. 5Cztery filary medycyny Hildegardy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 7Dieta. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 8

Zabiegi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 16Posty. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 18

Najwaniejsze rodki lecznicze Hildegardy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 18Mid z gruszkami. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20Kuracja zotem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Wiosenna kuracja piounem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22Proszek Sivesan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23Orkisz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

MEDYCYNA WITEJ HILDEGARDY W PRAKTYCE 25Biegunka (wszelkiego pochodzenia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 25

Ble brzucha. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 25Ble gowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 25Ble krzya (ble plecw) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26Ble ledziony. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27Ble uszu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 28Ble zbw, pielgnacja zbw i zanik dzise (parodontoza) . . . . . . .. 29Ble odka (Gastritis) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 29Brak apetytu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30Brodawki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30Celiakia (choroba trzewna) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Chore stopy - zimne stopy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31Chorobliwe aknienie i inne naogi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 31Choroby skry. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31uszczyca. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32Owrzodzenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 32


2/59

Plamy na twarzy (plamista i sucha skra twarzy) . . . . . . . . . . . . 33Ulcus cruris (otwarte rany na nogach i ropienie) . . . . . . . . . . . . . 33Choroby wtroby. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34Chrypka (bezgos) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35Chudnicie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36Czkawka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37Depresja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37Dna (reumatyzm) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38Dolegliwoci sercowe (ble serca, serce starcze, zaburzenia krenia) . 40Drenie (choroba Parkinsona) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41Gorczka (wszelkiego pochodzenia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41Kaszel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42Katar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43Krwawienie z nosa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44Kurcze, kurcze mini ydek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44Lkliwo, trema, strach przed egzaminem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45Migrena. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45Neurastenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

Niedosuch. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46Niekontrolowane oddawanie moczu (nietrzymanie moczu, moczenie nocne)46Nieprzyjemny zapach z ust i nieprzyjemny zapach ciaa. . . . . . . . . . 46Nudnoci, wymioty ciarnych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47Oparzenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47Osabienie koncentracji - zapominanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48Osabienie krenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48Osabienie perystaltyki jelit i zaburzenia trawienia. . . . . . . . . . . . . . . 49Owrzodzenie odka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Podbiegnicia krwawe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

Poronienie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51Porywczo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51Ppasiec. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52Rany (leczenie wewntrzne, rany operacyjne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53Rany (leczenie zewntrzne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53Schorzenia puc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

Astma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53Przewleke zapalenie z nadmiernym wydzielaniem. . . . . . . . . . . . 53Rozedma puc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54Udar mzgu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54Ukszenia owadw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54Wypadanie wosw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54Zaburzenia mowy Ukanie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55Zaburzenia snu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55Zaburzenia wydzielania luzu w przewodzie pokarmowym. . . . . . . . . 56Zaburzenia odkowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56Zapalenie jelita grubego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57Zapalenie migdakw - zapalenie garda. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57Zapalenie pochewki cigna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57Zatrzymanie moczu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57Zamania koci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

taczka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

2


3/59

ycie witej Hildegardy z Bingen

wita Hildegarda z Bingen urodzia si w roku 1098 w Bermersheim koo Alzey jako najmodsze z dziesiciorgadzieci Hildeberta i Mechtyldy z Bermersheim. Rodzice w momencie jej narodzin powicili j Bogu jako swoj "dziesi-cin".

Kiedy Hildegarda miaa osiem lat, rodzice oddali j do wsplnoty mniszek w Disibodenbergu, gdzie wychowywaasi pod kierunkiem b. Juty, yjcej w rekluzji. Wyksztacenie, jakie Hildegarda otrzymaa w klasztorze, sprowadzao si do

piewania psalmw i pieni Dawidowych. Lekcje aciny ograniczay si do tekstw liturgicznych. Od mierci Juty ze Spon-heimu w roku 1136 Hildegarda penia funkcj przeoryszy.wita Hildegarda, od urodzenia saba i chorowita, od najmodszych lat miaa dar przenikania w wizjach ukrytych

tajemnic natury. Tych wspaniaych wizji dowiadczaa za dnia i w nocy w stanie czuwania, to znaczy bez popadania w eks-taz. Dla Hildegardy owe przeycia byy czym naturalnym, czci jej ycia. Dopiero jako pitnastoletnia dziewczyna zda-a sobie spraw, e inni ludzie nie widz tego, co ona. Od tej chwili zachowywaa bezwzgldne milczenie na temat swoichprzey mistycznych.

W czterdziestym trzecim roku ycia otrzymaa od Boga nastpujce polecenie:,,O marny czowiecze, prochem z prochu jeste i zgnilizn ze zgnilizny, powtarzaj i zapisuj to, co ujrzysz i usyszysz.

... Nie pisz wedle tego, co ci si zdaje, lub wedle upodobania innego czowieka, lecz zgodnie z wol Tego, ktry wszystko wi-

dzi i wszystko postanawia w swojej tajemniczej gbi".wita Hildegarda miaa zapisywa swoje wizje bez komentarza. Poniewa nie znaa dostatecznie aciny, a zwasz-cza gramatyki, przydano jej do pomocy jako sekretarza mnicha Wolmara z Disibodenbergu, ktremu ju wczeniej zwie-rzya si z daru wizjonerstwa. Spisanie jej pierwszej wizji - Scivias, to znaczy "poznaj drogi (Boe)" - zajo im dziesi lat.

Na synodzie w Trewirze, trwajcym od 30 listopada 1147 do 13 lutego 1148 roku, papie Eugeniusz III potwierdzidar Hildegardy i osobicie czyta zebranym kardynaom, biskupom i teologom fragmenty ze Scivias. Tak wic wizjoner-stwo witej Hildegardy zostao uznane przez najwyszy autorytet. Zanim jeszcze skoczya pisanie Scivias, Bg poleci

jej zbudowa klasztor w Rupertsbergu, do ktrego siostry przeprowadziy si w roku 1147. Tam te powstay kolejne za-pisy wizyjne:

Liber vitae meritorum - "Ksiga zasug yciowych" (o odpowie dzialnoci czowieka).Liber divinorum operum - "Ksiga dzie Boych" (o wiecie i czowieku).Dwunastowieczni biografowie Hildegardy - mnisi Gotfryd i Teoderyk - znaj jeszcze inne dziea witej:

"Dziki darowi profetycznemu objawia nam te niektre rzeczy o naturze czowieka, ywiow i rnych stworzei jak przez nie mona pomc czowiekowi, oraz wiele innych tajemnic".

Ponadto biografowie wspominaj o listach, pieniach, komentarzach ewangelicznych i symboli- cznych wyjanie-niach, ktre wita otrzymywaa w wizjach i zapisywaa.

W latach 1158-1171 odbya Hildegarda cztery wielkie podre misyjne po Niemczech. Nauczaa na rynkach miasti w klasz torach, wzywajc ludzi - zagubionych w obliczu dziaalnoci bdnowiercw i schizmy w Kociele - do pokutyi nawrcenia.

W roku 1165 zaoya klasztor filialny w Eibingen, gdy macierzysty klasztor w Rupertsbergu nie mg ju pomie-ci nowych zakonnic. rda podaj, e mimo podeszego wieku dwa razy na tydzie wizytowaa swoje mniszki w Eibin-

gen. Hildegarda z Bingen umara 17 wrzenia 1179 roku, w nocy z niedzieli na poniedziaek. Jej mierci towarzyszyycudowne znaki na niebie. Oddajmy gos kronikarzom Gotfrydowi i Teoderykowi:

"Ponad komnat, w ktrej wita dziewica o zmierzchu oddaa szczliw dusz Bogu, ukazay si na niebie dwa nie-zwykle jasne kolorowe uki. Ogarny one rozleg przestrze, rozcigajc si na cztery strony wiata: jeden bieg z pno-cy na poudnie, podczas gdy drugi cign si ze wschodu na zachd. U szczytu kopuy, gdzie krzyoway si obydwa uki,byszczao jasne wiato w formie ksiyca, ktrego blask rozchodzi si daleko, zdajc si odpdza ciemnoci od domuzmarej. W obrbie tego wiata wida byo jarzcy si czerwony krzy, ktry by najpierw may, a nastpnie urs doogromnych rozmiarw. Otaczaa go niezliczona liczba barwnych krgw, a w kadym krgu tworzy si osobny czerwonykrzy otoczony wasnym krgiem. Mniejsze krzye byy ju zreszt wczeniej widoczne. Krzye te i krgi rozlay si po fir-

mamencie, zdajc ku wschodowi, i zdaway si skania ku ziemi, ku domowi, w ktrym wita dziewica przesza dowiecznoci, tak e cae wzgrze spowia olepiajca jasno".Takim oto znakiem Bg objawi wszem i wobec, e przyj sw wiern Sug do wiecznej chway.

3


4/59

Co to jest medycyna Hildegardy?Przez medycyn Hildegardy rozumiemy praktyczne zastosowanie wiedzy medycznej i przyrodniczej zawartej w pi-

smach witej - Causae et curae (,,O przyczynach i leczeniu chorb"), Physica ("Przyrodolecznictwo") - system diagnozyi terapii oparty na tej wiedzy. Mwic dalej o Hildegardzie, medycynie czy lecznictwie Hildegardy, zawsze bd odwoy-

wa si do pism witej.Ta wiedza medyczna i przyrodnicza nie zrodzia si w laboratorium, lecz zostaa przekazana Hildegardzie przez Bo-

ga, a nastpnie spisana przez ni bd jej sekretarza. Moemy zatem powiedzie, e jest to wiedza lecznicza dana czowie-

kowi przez samego Boga. Wiedza ta nie odwouje si jednak tylko do pism Physica i Causae et curae, lecz uwzgldnia tak-e - dla dobra czowieka - wielk trylogi wizyjn witej Hildegardy: Scivias, Liber vitae meritorum, Liber divinorumoperum. Wszak szczcie czowieka to nie tylko zdrowie ciaa, lecz przede wszystkim zbawienie duszy, o ktrym witaHildegarda tak pisze:

Dusza, ktra schodzi w czowieka od Boga Z nieba, oywia go i obdarza rozumem, nie umiera, kiedy opuszcza cia-o, lecz yje wiecznie, udajc si albo po nagrod za dobre ycie, albo ku mkom mierci.

Kt moe lepiej zna uomnoci dziea ni jego twrca? I dlatego w leczeniu naszych sabych stron, chorb, moe-my uciec si do rodkw zaradczych, jakie Bg wskaza nam w pismach witej Hildegardy z Bingen.

Z punktu widzenia stosowanych rodkw leczniczych okrelibym medycyn Hildegardy jako lecznictwo wszech-stronne. Rnorodne metody terapeutyczne cz si tu w jedyn w swoim rodzaju cao obejmujc: fitoterapi, litotera-

pi, zabiegi mechaniczne, balneoterapi, psychoterapi, zastosowanie diety, kuracje cieplne i wiele innych. W medycynieHildegardy nie ma w zasadzie chorb nieuleczalnych, cho jest kilka dolegliwoci trudnych do wyleczenia, m. in. astmai migrena. A skoro tak, to medycyna Hildegardy musi by skuteczna we wszystkich chorobach. I mona powiedzie, e jestto prawda. Niemniej musimy pamita, e czasem choroba moe si okaza szczeglnie oporna, a poza tym choroby chro-niczne mog nie poddawa si terapii, o ile czowiek nie zmieni stylu ycia, ktry jest ich przyczyn (na przykad stres w y-ciu zawodowym) .

Kiedy jakiej choroby nie mona zwalczy mimo starannie dobranych rodkw terapeutycznych, moe to oznacza,e dany czowiek jest jednym z niewielu wyjtkw, na ktre medycyna Hildegardy po prostu nie dziaa. Jest to moliwe.

Moe te zachodzi inny przypadek: oto Bg moe nie chcie, by czowiek wyzdrowia. Bg wie, co dla nas dobrei jak nas dowiadczy dla zbawienia duszy. Dlatego uwalnia czowieka od choroby w czasie, ktry uznaje za stosowny.

W medycynie Hildegardy uciekamy si przecie pod "skrzyda" Boe, wcigamy Boga w proces leczenia. Bg wie, co jestdla nas bardziej "uzdrawiajce": odzyskanie zdrowia fizycznego czy te cierpliwe znoszenie choroby.

Geneza medycyny HildegardyWielu czytelnikw zadaje sobie zapewne pytanie, jak to si stao, e pod koniec dwudziestego wieku zaczto si zaj-

mowa pismami wizjonerskimi dwunastowiecznej zakonnicy. Komu zawdziczamy medycyn Hildegardy w jej obecnejformie?

Ot medycyn Hildegardy jako tak zawdziczamy Duchowi Boemu. Tym stwierdzeniem wracamy do punktuwyjcia sprzed okoo omiuset lat, kiedy to powstay owe pisma medyczne.

Twrc za obecnej formy medycyny Hildegardy jest dr med. Gottfried Hertzka. aden lekarz przed nim nie wpadna pomys, e mona na serio studiowa pisma witej, ktre traktowano jako redniowieczne bzdury. Dr Hertzka wyka-za odwag i wytrwao, powicajc si cakowicie studiom nad medycyn Hildegardy. To wanie on wycign na wia-to dzienne t "alternatywn" medycyn w najprawdziwszym sensie tego sowa. Nie ba si osobistego ryzyka, kiedy duszi ciaem powici si studiowaniu medycznych i teologicznych pism witej. Jak powiedziaem, aden lekarz przed nimnie bra tych pism na serio. To jego zasuga, e dzi mamy do dyspozycji cae to ogromne bogactwo rodkw terapeutycz-nych.

Przeciwnicy medycyny HildegardyOczywicie s take przeciwnicy medycyny Hildegardy, ludzie, ktrzy nie mog albo nie chc uwierzy, e ta sztu-

ka leczenia zostaa przekazana w wizjach. Twierdz oni, e wita po prostu zebraa i spisaa wczesn wiedz leczniczi zielarsk, e bya pierwszym niemieckim lekarzem, e zajmowaa si badaniami przyrodniczymi itd.

Niech na te wtpliwoci odpowie sama Hildegarda:Dowiadczam wizji w stanie czuwania za dnia i w nocy... To, co ujrzaam lub czego si nauczyam w wizjach, zachowu-

j dugo w pamici, tak e mog sobie dokadnie przypomnie, kiedy to widziaam i syszaam. Zobaczy, usysze, wiedzie i na-uczy si to dla mnie jedno i to samo w tej chwili, kiedy to wiem. Czego nie zobacz, tego nie wiem, bo jestem nieuczona. Nauczo-

4


5/59

no mnie tylko czyta. Wszystko to, co pisz, widz i sysz w wizjach. Nie uywam innych sw ni te, ktre sysz, i zapisuj je ja-ko surowe aciskie wyrazy [tzn. nie zwracajc uwagi na gramatyk, ktr Hildegarda sabo znaa - przyp. aut.], tak jak je sy-sz w wizji. Wizja nie uczy mnie bowiem piknego pisania, tak jak pisz filozofowie...

Pozostawiam te sowa bez komentarza. Niechaj sceptycy rozumiej je, jak chc.

Czym rni si medycyna Hildegardy od medycyny klinicznej?Podstawowa rnica midzy medycyn Hildegardy a medycyn kliniczn dotyczy rda wiedzy na temat dziaania

lekw, przemiany materii, istoty czowieka... Jak ju powiedzielimy, rdem medycyny Hildegardy s pisma wizyjne. Na-tomiast w medycynie klinicznej wiedza na temat przyczyn chorb, skutecznych lekw itp. pochodzi prawie wyczniez analizy danych i faktw pozyskiwanych w pracy z pacjentem oraz na podstawie dowiadcze na zwierztach.

W Causae et curae wita Hildegarda pisze o dwch rnych rdach, z ktrych czowiek moe czerpa wiedz.Jednym z nich jest Bg, drugim - Jego przeciwnik. Oto jak wita charakteryzuje owe dwa rda poznania:

Jeli bowiem czowiek pragnie dowiedzie si czego na temat jakiego dziaania albo umiejtnoci, to wwczasDuch wity wlewa swoje dziaanie na pragncego wiedzy czowieka, tak e ten uczy si i pojmuje to, co chcia poj. Tak

jak ojciec i matka odpowiadaj dziecku, gdy je o co spyta, tak samo Duch wity pomaga czowiekowi w poznaniu ka-dej umiejtnoci, o ile czlowiek pragnie j naby

- Z w asnego wyboru,- dla zaspokojenia wasnych pragnie- i wkadajc w to wysiek i prac.Na ten temat czytamy w Ewangelii wedug w. Mateusza (7,7- 11): "Procie, a bdzie wam dane; szukajcie, a znaj-

dziecie; koaczcie, a otworz wam. Albowiem kady, kto prosi, otrzymuje; kto szuka,znajduje; a koaczcemu otworz...O ile bardziej Ojciec wasz, ktry jest w niebie, da to, co dobre, tym, ktrzy Go prosz".

Powinnimy prosi Ojca niebieskiego jedynie o wiedz na temat okrelonych rzeczy, a wwczas wiedza ta zostanienam dana. Wedug witej Hildegardy czowiek moe jednak rwnie zdoby wiedz, odwracajc si od Boga:

Kiedy jednak czowiek zwrci si ku zemu, ku zej wiedzy [dziaaniu, ktre nie podoba si Bogu - przyp. aut.] i pra-gnie j posi, diabe widzi to i skwapliwie oraz podstpnie wspiera wiedz czowieka, aby ten jak najszybciej pozna zo,ktre pragnie pozna. Bo czowiek ma wiedz o dobru i zu.

Czowiek moe zatem wybiera rdo poznania.

Kolejny punkt rnicy medycyn Hildegardy od medycyny klinicznej sprowadza si do rodzaju terapii. MedycynaHildegardy polega na caociowej terapii ciaa i duszy. Nie leczy si tu tylko objaww, ale prbuje rozpoznawa i usuwaprzyczyny choroby, naprzykad za pomoc postu. Do przyczyn chorb zaliczamy bowiem rwnie przywary, wystpki, zenawyki, te wszystkie negatywne siy duszy niezalenie od tego, jak bymy je nazwali (gniew, niesprawiedliwo, ktliwo,kamstwo, zatwardziao serca, niewiara, zazdro, pycha...).

Rwnie te przyczyny naley podda terapii.Medycyna Hildegardy odkrywa wiele moliwoci oddziaywania na psychik i samopoczucie czowieka - codzien-

ne posiki czowieka mog skada si z potraw, wprawiajcych w dobry nastrj (orkisz pszenny, koper woski...), co w po-czeniu z innymi rodkami medycyny Hildegardy pozwala zrezygnowa z lekw psychofarmakologicznych.

S to aspekty terapii naj zupeniej obce medycynie klinicznej. Ktry lekarz zastanawia si nad tym, czy jego pacjent

zachorowa z powodu ktliwego usposobienia, zazdroci czy innej negatywnej cechy charakteru? Te sprawy to dzisiaj te-maty tabu, o ktrych si nie mwi. A przecie wanie w tych draliwych sytuacjach potrzebna jest uczciwo w podejciudo pacjenta, co oczywicie wymaga od lekarza odwagi.

Istnieje jeszcze wiele rnic midzy medycyn kliniczn a lecznictwem Hildegardy. Na zakoczenie skupi si najednej z nich, a mianowicie na rnym podejciu do poywienia. Nauka o ywieniu jako cz medycyny klinicznej stawiasobie za cel dokadn analiz wszystkich artykuw ywnociowych. Oblicza si dokadnie warto kaloryczn produktw,czyli ilo energii, siy, jak dostarcza ciau, zawarto w nim mineraw, witamin i innych skadnikw.

Nastpnie klasyfikuje si rodki spoywcze wedug uzyskanych wskanikw. I tak na przykad artyku zawierajcyduo witamin zostaje uznany za wartociowe poywienie i jest zalecany do spoycia.

W dietetyce medycyny Hildegardy stosuje si zupenie inne kryteria wyboru rodkw spoywczych. W pismach

witej nie mwi si o witaminach i zawartoci mineraw, lecz o specyficznym dziaaniu, charakterystycznym dla kadejroliny i zwierzcia, ktre moe by dla czowieka korzystne lub szkodliwe. Niejeden czytelnik bdzie si zastanawia, o ja-kie to tajemnicze "dziaanie" tu chodzi. Podam zatem przykad.

Oto, co wita Hildegarda pisze na temat truskawek:Krzaczek, na ktrym rosn truskawki, jest raczej ciepy ni zimny. Zaflegmia czowieka i nie nadaje si jako rodek

5


6/59

leczniczy. Rwnie jego owoce, czyli truskawki, wytwarzaj w czowieku, ktry je zjada, jakby luz. Nie nadaj si do je-dzenia ani dla zdrowych, ani dla chorych, rosn bowiem blisko ziemi, a nawet w zatchym powietrzu.

Medycyna kliniczna zaleca truskawki jako kuracj wiosenn, gdy dziaaj one na odwodnienie organizmu, zawie-raj witaminy itd.

Tymczasem medycyna Hildegardy wrcz, mona powiedzie, ostrzega przed spoywaniem truskawek, gdy zalewa-j czowieka luzem. A jakie skutki powoduje nadmiar luzu w czowieku? Ot przede wszystkim luz (wywoany spoy-ciem truskawek) obcia ukad limfatyczny i takie organy, jak wyrostek robaczkowy i migdaki.

Ponadto po spoyciu truskawek czsto wystpuj reakcje alergiczne, jak zaczerwienienie skry, swdzenie, pokrzyw-ka i obrzk bony luzowej. Moe te wystpowa pogorszenie ju istniejcych chorb skrnych, jak na przykad liszai,uszczycy, wypryskw. Wielu pacjentw potwierdza, e czuje si znacznie lepiej po zaprzestaniu spoywania "kuchennychtrucizn" w rozumieniu Hildegardy.

Przy wyborze codziennego poywienia bdziemy zatem preferowa produkty, ktrym wita Hildegarda przypisu-je pozytywny wpyw na nasze zdrowie.

Jak widzielimy, medycyna Hildegardy i medycyna kliniczna rni si w wielu istotnych punktach, aczkolwiek obiemaj ten sam cel: niesienie pomocy choremu czowiekowi i agodzenie jego ciepie.

Medycyna kliniczna jest jednak rwnie potrzebna, i to nie tylko traumatologia czy oglnie chirurgia. Pooya onatake niewtpliwe zasugi w dziedzinie higieny, zwalczania epidemii, profilaktyki oglnej, wczesnego rozpoznawania cho-rb itp. Medycyna naturalna jest te z reguy nieskuteczna zwaszcza w zakresie niesienia pierwszej pomocy ciko ran-

nym z zagroeniem ycia. W takich przypadkach zawsze musimy odwoywa si do pomocy medycyny klinicznej, tylkoona bowiem gwarantuje rodki zaradcze adekwatne do stanu pacjenta.

Naleaoby sobie zatem yczy partnerskiego wspistnienia medycyny klinicznej i medycyny Hildegardy. Byoby tojednak moliwe tylko wwczas, gdyby przedstawiciele obu kierunkw potrafili nawiza kontakt i bez uprzedze informo-wali si nawzajem o diagnostycznych i terapeutycznych moliwociach. W ten sposb mogoby doj do owocnej wsp-pracy, ktra przyniosaby najwiksz korzy pacjentowi, bo przecie o jego dobro ostatecznie chodzi.

Nawizywanie kontaktw i wsppraca wymaga jednak od obu stron ogromnej dyscypliny, cierpliwoci, umiowaniaprawdy, pokory, mioci (do pacjenta), sprawiedliwoci i szacunku. Tylko na tej drodze z Bo pomoc moe doj do

wsppracy, ktra wyda podane owoce.

Przyczyny chorb wedug witej HildegardyGdyby kto przeprowadzi ankiet wrd czonkw rodziny i przyjaci, pytajc, skd si bior choroby, usyszabyzapewne najprzerniejsze odpowiedzi.

Generalnie przyczyn chorb naley upatrywa przede wszystkim w takich zjawiskach, jak promieniowanie ziemi,yy wodne, zanieczyszczenie rodowiska, promieniowanie kosmiczne, obarstwo, przyczyny genetyczne... To ju niezy ka-talog. A oto co pisze wita Hildegarda na temat przyczyn powstawania chorb:

S cztery soki. Dwa najwaniejsze z nich to flegma, dwa pozostae - luz...Te cztery soki w czowieku pozostaj wzgldem siebie w okrelonym stosunku.Jeli ten stosunek jest waciwy, wwczas czowiek znajduje si w stanie spoczynku [zdrowia]. (...) Niektrzy ludzie

cierpi na rne choroby z powodu flegmy, ktrej maj nadmiar. Gdyby czowiek pozosta w raju, nie miaby w sobie fleg-

my, od ktrej pochodzi wiele dolegliwoci, lecz jego ciao byoby cakiem zdrowe i wolne od luzu.Poniewa jednak zwrci si ku zemu, porzucajc to, co dobre, sta si podobny do ziemi, ktra rodzi poytecznezioa obok zych i bezuytecznych chwastw i nosi w sobie dobr i z wilgo, dobre i ze soki.

Wedug witej Hildegardy praprzyczyn wszelkich chorb jest zatem grzech pierworodny, popeniony przezczowieka w raju. Jakie skutki spowodowa w czowieku grzech pierworodny?

Przez przekroczenie przykazania Boego czowiek uleg cielesnej i duchowej przemianie. (...)Kiedy Adam po zamaniu zakazu sta si lepy i guchy [w odniesieniu do daru wizjonerskiego i profetycznego -

przyp. aut.], moc ta [dar profetyczny i wizjonerski] zostaa z niego wypdzona. (...)Zanim Adam przekroczy przykazanie Boe, Bg zesa na niego gboki sen i ten sen by caym jego poywieniem.

Ale po upadku jego ciao stao si tak sabe i uomne niczym rozkadajce si ciao umarego [tak okrela wita obecny

stan czowieka - przyp. aut.] w porwnaniu z ciaem czowieka ywego [stan czowieka w raju - przyp. aut.]. Od tego cza-su sen pokrzepia czowieka, tak jak poywienie oywia jego ciao. I tak jest teraz ze wszystkimi ludmi. Bo tak jak ciaoczowieka wzrasta dziki poywieniu, tak jego szpik ronie za spraw snu.

...Kiedy Adam przekroczy przykazanie Boe, blask niewinnoci uleg w nim zamieniu, jego oczy (ktre przedtemdostrzegay rzeczy niebieskie) zagasy, (ktra przedtem lnia jak kryszta) zamienia si w gorycz, czarna (ktra

6


7/59

przedtem wiecia jak jutrzenka) staa si czarna jak sama bezbono, a sam Adam uleg cakowitej przemianie. Wwczasjego dusz ogarn smutek i wkrtce zacza ona w gniewie poszukiwa wytumaczenia dla tego stanu [tzn. tego, e Adamnie potrafi ju widzie nieba - przyp. aut.]. Smutek bowiem rodzi gniew. Ludzie otrzymali (odziedziczyli) po swoim pra-ojcu smutek, gniew i wszystko inne, co im szkodzi. (...)

Od owego pamitnego zjedzenia [jabka] rozwina si w Adamie i caym jego potomstwie czarna , ktra jestprzyczyn kadej cikiej choroby.

Jakie s zatem przyczyny chorb?Po pierwsze, jak czytalimy, grzech pierworodny radykalnie zmieni ciao Adama i Ewy.

Jego skutki, mona sprowadzi do nastpujcych punktw:- w czowieku powstay soki i flegmy,- wytworzya si w nim ,- zmieniy si geny,- odtd czowiek musia zaopatrywa swoje ciao w poywienie(co przed upadkiem nie miao miejsca, a co jest jedn z gwnych przyczyn chorb),- zmieni si wiat myli (smutek i zo przenikny do wiata odczu czowieka),

- przyroda (rodowisko - cae stworzenie) ulega przemjaniei czciowo wywiera szkodliwy wpyw na czowieka,- czowiek oderwa si od Boga (tu tkwi przyczyna wikszoci chorb psychicznych, poniewa ludzie oddalili si

od rda ycia - Boga).Kady z wymienionych przed chwil skutkw grzechu pierworodnego powoduje specyficzne choroby.

Przyczyny chorb mona by podzieli na czynniki cielesne i duchowe. Nie ma to jednak zbyt wielkiego znaczenia,poniewa w praktyce nie da si ich od siebie oddzieli i trzeba je traktowa cznie. Zwizek midzy ciaem i dusz jesttak cisy, e nie sposb rozpatrywa poszczeglnych czynnikw w izolacji.

Tak wic potrzebna jest kompleksowa medycyna, ktra by dysponowaa skutecznymi i nie powodujcymi dziaaubocznych lekami zarwno w terapii schorze cielesnych, jak i cierpie duszy.

Cztery filary medycyny HildegardyOwe cztery filary to:

1. DietaBez diety, to znaczy waciwego odywiania w rozumieniu witej Hildegardy, i bez waciwego i poprawnego spo-

sobu ycia, co w pewnym sensie trzeba take zaliczy do diety, nie mona z powodzeniem przeprowadzi leczenia meto-d witej.

2. ZabiegiNa og w kadej chorobie pomocne jest puszczanie krwi oraz- w ograniczonej mierze - stawianie baniek.

3. LekiLeki Hildegardy mona podawa wprawdzie ju od pocztku leczenia, ale po uprzednim "gruntownym oczyszcze-niu organizmu" za pomoc zabiegw albo godwki. Jednoczesna zmiana diety gwarantuje znacznie skuteczniejsze lecze-nie.

Dwiczy mi jeszcze w uszach porwnanie, ktre wymyli mj nauczyciel irydologii. "Panie i panowie, na tym sto-sie gnoju nie moemy sadzi kwiatw (nazywa on czsto leki kwiatami). Najpierw musimy wzi wielk opat (zabiegi,dieta, godwka) i usun cay ten gnj i chwasty. Kiedy ju znikn z powierzchni ziemi, moemy rozpocz przygotowy-

wanie dobrej gleby, na ktrej posadzimy mae rolinki. Dopiero wwczas mamy pewno, e uczynilimy wszystko, co mo-liwe, aby mogy rosn i piknie si krzewi. Na stosie gnoju wszystkie by zmarniay.

I kto miaby z tego korzy? Nikt. Pacjent powiedziaby tylko: Prbowaem wszystkiego, co moliwe, i nic mi nie

pomogo."4. Posty

Tak jak dieta, zabiegi i leki usuwaj fizyczne przyczyny chorb: ze soki, luz, flegm, zgnilizn, czarn itd., tak

7


8/59

godwka usuwa duchowe przywary, ze cechy (Hildegarda pisze o grzechach) czowieka. Rwnie one mog by przyczy-n chorb fizycznych.

Aby czowiek nie przecenia jednego z tych czterech filarw, inny za lekceway, musi by wiadom swoich korze-ni. Czowiek jest stworzeniem Boga i przy narodzeniu otrzyma od Niego, oprcz imienia, odpowiedni dla siebie "wa-ciw miar". Kady czowiek ma obowizujc tylko jego "waciw miar", dlatego nie naley mwi:

- pan X moe godowa tyle a tyle czasu, wic ja take mog; albo- pani Y pracuje zawsze do pna w nocy, wic ja take mog;

albo- ja mog przepyn 500 metrw bez oddychania, wic ty te moesz; albo- czowiek powinien wypija dziennie co najmniej dwa litry pynw, wic kady moe tyle wypi.S to cakowicie bdne wnioski, poniewa pomijaj odmienno czowieka. Medycyna Hildegardy jest medycyn

cakowicie indywidualn, niepowtarzaln. Kady pacjent jest zobowizany do wspdziaania z lekarzem w szukaniu od-powiedniej dla siebie dawki lekw, waciwej iloci produktw spoywczych itd. Jeli przekracza ow "waciw miar", po-pada w chorob.

To samo dotyczy "czterech filarw medycyny Hildegardy". Kady z owych filarw ma swoj miar - ku poytkowiczowieka. I tak na przykad nadmierne puszczanie krwi moe by rwnie szkodliwe jak bezmylna i przesadna godwka.Rwnie tu naley znale"waciw miar" i trzyma si jej, przy czym bardzo pomocne mog by pisma witej Hilde-gardy.

DIETADieta polega na zdrowym odywianiu si czowieka. W Physica Hildegarda opisuje dziaajce w sposb tajemniczy

siy rolin i zwierzt uywa w tym celu terminu "subtelno".Ten opis "subtelnoci" przyrody znajdujemy tylko u Hildegardy. Jak ju wspomnielimy, drzemice w przyrodzie si-

y dziaaj na czowieka, powodujc albo jego wyzdrowienie, albo chorob. Poniewa wiemy ju, e czowiek jest zdrowywwczas, kiedy znajdujce si w nim soki pozostaj we waciwych proporcjach, moemy z tego wycign wniosek, iczowiek powinien si tak odywia, aby soki utrzymyway si w rwnowadze.

Wiemy, e jedne produkty spoywcze utrzymuj rwnowag sokw, inne zakcaj j w odczuwalny sposb, a jesz-cze inne wyrwnuj ju zachwiane proporcje.

Dlatego rozrniamy produkty spoywcze przywracajce zdrowie, podtrzymujce zdrowie i wywoujce choroby.W codziennej praktyce nie jest to jednak takie proste jak na papierze. Artyku spoywczy, ktry zdrowemu czowie-

kowi mgby zaszkodzi, osob lec w ku i bezsiln moe wyleczy.Szczupo tej ksiki nie pozwala mi opisa wszystkich niuansw diety Hildegardy. Mog tu wymieni tylko te pro-

dukty, ktre maj pozytywne albo negatywne dziaanie na zdrowie czowieka. Niewtpliwie najlepszym i najbardziej uni-wersalnym produktem spoywczym jest orkisz (Triticum spelta).

Oto co pisze o nim Hildegarda:Orkisz to najlepsze zboe. Jest ono ciepe, tuste i mocne, jest te agodniejsze ni wszystkie inne i czowiekowi, kt-

ry je spoywa, przywraca prawidow struktur ciaa i prawidow krew, wywouje te pogodny nastrj i rado w duszy.Niezalenie od tego, w jakiej postaci ludzie go jedz, czy jako chleb, czy w rozmaitych potrawach, jest dobry i agodny.

A jeli kto jest chory i z powodu choroby nie moe je, naley wzi ziarna orkiszu i zagotowa w wodzie, doda-jc tuszcz albo tko, aby potrawa miaa lepszy smak, i poda choremu do jedzenia, to go wyleczy wewntrznie niczymzdrowa i dobra ma.

adne inne zboe nie zostao przedstawione tak pozytywnie, zrozumiae wic, e dieta Hildegardy opiera si przedewszystkim na orkiszu. Zawsze jest on korzystny. Orkisz z czystym sumieniem mona spoywa w postaci mki krupczat-ki, jeli przestawienie si na mk penoziarnist albo na chleb penoziarnisty byoby zbyt trudne dla czowieka. A zatem,przechodzc na diet Hildegardy, zastpujemy pszenic, yto, owies i jczmie orkiszem, poniewa orkisz jest najlepszymzboem w poywieniu czowieka.

Oto krtkie zestawienie najwaniejszych waciwoci innych rodzajw zb:Pszenica tylko mka penoziarnista i zrobione z niej wypieki nadaj si w 100 procentach dla zdrowych i cho-

rych. Mka krupczatka wytwarza w czowieku luz i dlatego nie naley jej spoywa.yto - tylko spoywane jako chleb nadaje si dla osb zdrowych, dodaje si. Dla osb chorych i o sabym odkuyto jest cikostrawne.

Owies - dobry do spoycia dla osb zdrowych i lekko chorych, ktre maj jednak dobre krenie.Sprzyja pogodnemu usposobieniu, rozjania umys nadaje adn barw skrze i przywraca zdrow struktur ciaa.

8


9/59

Nie nadaje si dla osb chorych i z zaburzeniami krenia, dlatego chorym nie powinno si podawa patkw owsianychJczmie - nie nadaje si do spoycia, poniewa szkodzi zarwno zdrowym, ja i chorym.Ponisza lista przedstawia produkty spoywcze, ktre, zdaniem witej Hildegardy, dziaaj leczniczo, a przynaj-

mniej nie szkodz czowiekowi.Uwaga!Oglnie obowizuje zasada, e naley spoywa tylko produkty dojrzae, gdy tylko takie maj waciwoci leczni-

cze.

WARZYWAKoper- nadaje si do spoycia w nie ograniczonych ilociach.Cieciorka dobra dla osb zdrowych oraz w podeszym wieku.Dynia -wytwarza w czowieku dobre soki, ale tylko po przegotowaniu. Osoby o skonnociach do depresji po-

winny jej unika.Fasola- tylko ziarna fasoli, nie uski. W caoci nadaje si dla osb silnych i zdrowych zmielona jest jednak bar-

dziej lekkostrawna.Cebula - dobra tylko po przegotowaniu. Niezalenie od sposobu przyrzdzenia chorzy na odek powinni jej

unika.Saata- zdrowa tylko wwczas, jeli dugo pozostawaa w zaprawie z kopru albo z octu i czosnku.Lebioda- pobudza trawienie.Pokrzywa - mode, ugotowane (jak szpinak) pdy oczyszczaj odek ze luzu.Rzodkiew- nadaje si dla osb silnych i tgich, kiedy po zbiorze na trzy dni zostanie zakopana w ziemi. Szkodzi

osobom chorym i chudym.Pasternak - odwiea czowieka, zapenia odek, na nic nie pomaga ani nie szkodzi.Burak czerwony- burak jest ciki dla odka, ale atwo si go trawi. Gotowane buraki s lepsze ni surowe,

poniewa nie wytwarzaj zych sokw. Buraki lecz owrzodzenia, dlatego naley je jada wwczas, kiedy soki w organi-zmie powoduj tworzenie si wrzodw. Chorzy na puca musz zrezygnowa ze spoywania burakw, bo osabiaj onepuca.

OWOCEKasztany jadalne - dobre na wszystkie dolegliwoci czowieka. Zarwno surowe, jak i gotowane oraz pieczone s

rodkiem leczniczym i odywczym dla modych i starych.Jabka - dla osb zdrowych najlepsze surowe, gotowane albo pieczone. Dla chorych dobre gotowane i pieczone,

surowe nadaj si tylko wwczas, kiedy maj pomarszczon skrk.Pigwa - surowa, gotowana i suszona nadaje si dla zdrowych i chorych, poniewa oczyszcza organizm z trujcych

substancji.Gruszki - tylko gotowane owoce nie budz zastrzee. Gotowane gruszki, wyjte z wody, pobudzaj trawienie

i odtruwaj organizm. Jadane na surowo obciaj puca.Nieplik japoski - owoce dobre dla zdrowych i chorych, oczyszczaj krew.Dere - owoc dobry dla zdrowych i chorych, oczyszcza odek i jelita.

Winie/czerenie - nie szkodliwe dla osb zdrowych. Chorzy nie powinni ich jada zbyt wiele, poniewa mogwywoa dolegliwoci (ble odka, nudnoci). Ponadmiernym spoyciu wini lub czereni naley wypi lampk wina.Jeyny - nie zaszkodz ani zdrowemu, ani choremu i s lekkostrawne.Daktyle - spoywane w umiarkowanych ilociach daj czowiekowi si. Zbyt wiele daktyli obcia odek

i dziaa wzdymajco.Porzeczki - naley spoywa razem z innymi owocami (na przykad jako marmolad malinowo-porzeczkow).Maliny Hildegarda nie wspomina o malinach oddzielnie, ale znajc ich dobre waciwoci, moemy wysnu

wniosek, e rwnie owoce tego krzewu nie szkodz czowiekowi.Cytryny - A jeli si je rwnie owoce tego drzewa, tumi one gorczk w czowieku. Cytryna nadaje si do

przyprawiania saaty i przyrzdzania lemoniady cytrynowej, doskonale gaszcej pragnienie.

MISO, DRB I PRODUKTY ZWIERZCEMiso kozie - dobre dla chorych i zdrowych.Leczy wte trzewi i wzmacnia odek.Baranina - dobra dla zdrowych i chorych. Wtroba barania oczyszcza odek, agodzi kaszel i astm.Sarnina - dobra dla zdrowych i chorych. Wtroba sarnialikwiduje stany przedrakowe.

9


10/59

Miso jelenia- dobre dla osb zdrowych o prawidowym kreniu krwi.Dzika g - dobra dla zdrowych i chorych.Kura- dobra dla zdrowych, dla chorych tylko wwczas, jeli jest ugotowana razem z innym misem.

Kura pieczona w adnym razie nie nadaje si dla chorych.Jaja- Nie powinno si jada jaj ptakw stale fruwajcych z du dynamik Natomiast jaja kurze mona jada

w umiarkowanych ilociach. Naley zrezygnowa z jaj kaczych i gsich.Maso - Maso krowie jest zdrowsze ni owcze i kozie. Czowiek, ktry cierpi na astm albo kaszel, lub jest chu-

dy, niech jada maso, a ono go wyleczy wewntrznie i wiey, to znaczy, maso wzmacnia chorych na puca i wychudzo-nych. Dla czowieka zdrowego albo takiego, ktry nie ma nadwagi, maso jest dobre i zdrowe. Jeli jednak kto jest otyy,niech jada maso z umiarkowaniem, aby jeszcze bardziej nie uty.

(Hildegarda nie wspomina o margarynie - nic dziwnego - i nie stosuje si je w kuchni Hildegardy.)Mleko - zob. napoje.

RYBYSum - dobry dla zdrowych i chorych. Wtroba z suma oczyszcza odek.Szczupak - dobry dla zdrowych i chorych. Wtroba szczupaka uatwia trawienie.Inne gatunki ryb dobre dla zdrowych i chorych:KiebPoJelecJaszczOkoWszelkie inne owoce, warzywa, misa i ryby mona jada tylko pod pewnymi warunkami albo s one wrcz szkodliwe dla

czowieka.

Ostrzegam przed spoywaniem nastpujcych produktw:Wieprzowina(rwnie miso z dzika) - winia to co wstrtnego i arocznego, zjada rwnie nieczystoci. Jest

to zwierz nieczyste i dlate go jego miso jest niezdrowe i nie nadaje si do jedzenia zarwno dla zdrowych, jak i dlachorych. Zwiksza w czowieku luz oraz inne saboci i dolegliwoci, a take jest przyczyn zgubnego niepokoju duchai w z achowaniu czowieka, co jest bardzo ze. Miso wieprzowe rozpala rwnie w czowieku dze.

Por- Por rozbudza w czowieku dze. Spoywany na surowo jest tak samo szkodliwy jak trujce i nieprzydatneziele, poniewa le wpywa na krew, soki i gnicie. Krwi nie przybywa, gnicie si nie zmniejsza, a ze soki si nie oczysz-czaj.

Truskawki - Truskawki zalewaj czowieka luzem i nie nadaj si do jedzenia ani dla zdrowych, ani dla chorych,rosn bowiem blisko ziemi, a nawet w zatchym powietrzu. (Obciaj ukad limfatyczny i mog wywoywa alergie.)

Borwki - Owoce szkodz temu, kto je zjada, poniewa wywouj reumatyzm.Soczewica- Soczewica jest zimna i nie powoduje przyrostu szpiku, czowiekowi nie przybywa od niej krwi ani

ciaa, nie dodaje rwnie si. Zapycha jedynie odek i napenia go bezwartociowymi skadnikami.Pobudza w czowie-ku ze soki. (Moe wywoywa choroby.)

liwki - Owoc tego drzewa jest szkodliwy zarwno dla zdrowego, jak i dla chorego, poniewa burzy w nim czarn, zwiksza ilo gorzkich sokw i uaktywnia wszystkie choroby, jakie drzemi w czowieku. Dlatego spoywanie li-wek jest tak niebezpieczne. Owoce wszystkich gatunkw liwek, zarwno hodowanych, jak i dziko rosncych, charakte-ryzuj si takimi samymi waciwociami Z t rnic, e drzewa, ktre rodz wiksze owoce, maj w sobie take wik-sze siy.

(liwki mog spowodowa nawrt ju opanowanych i wyleczonych chorb, na przykad zapalenia oskrzeli, reuma-tyzmu, dny, nieytu odka... albo uaktywni ukryte dotd choroby.)

Brzoskwinie - Owoc tego drzewa nie nadaje si do spoycia ani dla zdrowego, ani dla chorego, poniewa burzyw czowieku dobre soki i wytwarza w odku luz.

Wgorz- ...jego miso jest nieczyste, a to jest niezdrowe dla czowieka, tak samo jak miso wini... ci za, ktrzy

je spoywaj, staj si zgorzkniali, przebiegli i nieufni...Powysze produkty spoywcze naley wic wykreli z jadospisu. Niezalenie od tego, czy s one spoywane nasurowo, czy gotowane, smaone, pieczone, duszone albo poczone z innymi produktami, szkodz czowiekowi, poniewa

wytwarzaj ze soki, luz itd., a take mog uaktywnia utajone schorzenia, stanowi wic rdo chorb.

10


11/59

PRZYPRAWYBazylia - Nie jest opisana jako przyprawa.Bylica - Gotowana w potrawach misnych i rybnych leczy chory odek i chore trzewia.Cynamon - Cynamon zawiera bardzo duo si; zmniejsza ilo zych sokw i wytwarza w czowieku dobre soki.Czber ogrodowy - Spoywany na surowo wzmacnia osoby o sabym sercu i odku. Rozwesela ludzi o smutnym

usposobieniu, leczy i oczyszcza oczy.Czosnek - Naley go spoywa na surowo, poniewa gotowany jest jak popsute wino. Trzeba go je umiarkowa-

nie, aby krew za bardzo si nie rozgrzaa.Galgant chiski (dziki kardamon) - Jeli kto ma ble serca i zdaje mu si, e jego serce sabnie, niech zje jak naj-szybciej troch galgantu. Galgantu mona uywa do potraw misnych, ze wzgldu na ostry smak nadaje si rwnie ja-ko przyprawa do kiebasy.

Gaka muszkatoowa - Otwiera serce, oczyszcza myli i rozjania umys.Gorczyca - Nie nadaje si do jedzenia. Jej ziarna dodaj smaku innym potrawom. Jest cikostrawna dla odka

chorego, sabego i zimnego, poniewa go obcia i nie oczyszcza. Silny odek poradzi sobie z ni.Gorczyca nie zapew-nia prawidowego trawienia ani nie oczyszcza orgamzmu.

Godziki -W medycynie witej Hildegardy uwaane s za rodek na szumy w uszach, ble gowy, obrzki, skazi czkawk: naley 2-3 razy dziennie u 2-5 godzikw.

Hyzop lekarski - Gotowany i sproszkowany jest poyteczniejszy ni surowy. Usuwa niezdrow i cuchnc pianz sokw i dodaje smaku wszystkim potrawom. Hyzop oczyszcza wtrob i w niewielkim stopniu take puca.

Imbir -Jeli kto jest fizycznie saby, niech dodaje do zupy sproszkowanego imbiru i posypuje nim od czasu doczasu chleb, wwczas mu si polepszy. Jak tylko poczuje si lepiej, niech odstawi imbir, aby mu nie zaszkodzi. Zdrowychi oty ych ludzi imbir bowiem ogupia, rozleniwia i pobudza ich aroczno (jedz bez opamitania).

Kminek turecki -Jest dobry, poyteczny i zdrowy dla astmatyka jak rwnie dla czowieka zdrowego, poniewarozjania umys i stwarza uczucie dobroczynnego ciepa.

Innym chorym i osobom, ktre cierpi na ble serca, kminek moe zaszkodzi. Jeli kto chce zje gotowany albosmaony ser, niech go posypie kminkiem, aby nie dosta boleci (jeli le trawi ser).

Koper - U gotowany zwalcza dn, spoywany na surowo nie suy czowiekowi i wywouje u niego smutek.Koper woski - Niezalenie od tego, w jakiej postaci si go spoywa, nastraja pogodnie, wywouje przyjemne cie-

po, dobre poty, nadaje skrze adny kolor i uatwia trawienie.Lubczyk grodowy - Nie szkodzi zbytnio czowiekowi, jeli spoywa si go razem z innymi przyprawami.Macierzanka -Jeli kto ma chor skr, ktra wyglda jak podrapana, niech jak najczciej przyprawia potrawy

misne i warzywne sproszkowan macierzank, wwczas jego organizm cakowicie si wyleczy i oczyci.Mita Kdzierzawa - Surowa lub gotowana we wszystkich potrawach agodzi zadyszk, ktra ma swe rdo

w nadmiernym jedzeniu i piciu.Mita pieprzowa - Surowa lub gotowana uywana jako przyprawa do misa i ryb. Rozlunia stolec i pomaga przy

dolegliwociach trawiennych.Nagietek - Niezalenie od tego, czy spoywany jest w postaci naparu, czy dodany do potraw, jest poyteczny i do-

bry zarwno dla czowieka chorego, jak zdrowego. Jeli si go jada czsto, zwalcza choroby i zapobiega im. U czowieka

zdrowego osabia gnicie i zwiksza ilo dobrej krwi, rozjania umys, dodaje si, pobudza trawienie i leczy zapalenieopucnej.Ocet winny - Ocet pochodzi z wina i nadaje si do wszystkich potraw. Jeli jest dodawany w takiej iloci, e nie

odbiera potrawom smaku, tylko jest sabo wyczuwalny, wwczas usuwa nieczystoci z czowieka i zmniejsza w nim ilosokw, a potrawa taka jest lekkostrawna. Jeli za uywa si go za duo, tak e jego smak tumi wszystkie pozostae,

wwczas potrawa szkodzi czowiekowi, poniewa organizm z trudem j trawi.Oregano - Zdaniem Hildegardy jako przyprawa jest bezuyteczny, poniewa szkodzi czowiekowi.Pieprz czarny - Spoywany w duych ilociach szkodzi czowiekowi i powoduje zapalenie opucnej. Ale jeli kto

ma dolegliwoci ledziony albo jadowstrt, powinien jada pieprz z chlebem, wwczas ledziona bdzie mu mniej doku-czaa, a uczucie mdoci na widok jedzenia zniknie.

Pieprz kubeba - Pieprz kubeba poskramia w czowieku dze, ale rwnie rozwesela jego umys, ducha za i ro-zum oczyszcza i rozjania.

Pietruszka - Spoywana na surowo jest lepsza ni gotowana. Obnia temperatur, ale czowiek ma po niej ocia-y umys.

Sl -Jeli czowiek jada potrawy bez soli, staje si wewntrznie obojtny, jeli za z umiarem przyprawia potrawy

11


12/59

sol, leczy go ona i wzmacnia.Jeli kto jada zbyt sone potrawy (smak soli zabija smak potrawy), staje si wewntrznie wypalony i taka potrawa

mu szkodzi. Sl osiada bowiem na pucach jak piasek i sprawia, e paruj. Na wtrob sl troch szkodzi, cho wtrobajest silna i potrafi sobie Z ni poradzi.

Dlatego kada potrawa powinna by tylko tyle posolona, aby miaa lepszy smak, a nie eby czuo si w niej sl.Szafran -Jeli kto ma ble serca i czuje, e jego serce ledwie koacze, niech spoywa szafran w zupie, to go

wzmocni.Szawia - Surowa i gotowana oczyszcza organizm ze szkodliwych sokw. Licie szawii, spoywane na chlebie,

w caoci albo sproszkowane, zmniejszaj ilo szkodliwych sokw.Szczypiorek - Spoywany na surowo nie szkodzi osobie zdrowej. Chorzy powinni go gotowa, aby choroba si nie

zaostrzaa.

RODKI SODZCECukier

W medycynie witej Hildegardy nie eliminuje si cukru z codziennego jadospisu tak jak w niektrych dietach.Jest on wczony do poywienia i wykorzystywany rwnie jako rodek leczniczy.

Do sodzenia lepszy jest cukier pozyskiwany z trzciny cukrowej, a nie wytwarzany metod przemysow. Na codzie mona take uywa cukru z burakw cukrowych, jednak i tu trzeba zachowa "waciw miar".

Jeli idzie o waciwe dawkowanie, przestrzegajmy wskazwki witej Hildegardy, dotyczcej przypraw, soli i octu:Tylko tyle, aby nie czu smaku i aby potrawa nie bya przesodzona. Do celw leczniczych albo jako dodatek do

lekw uywamy wycznie cukru trzcinowego.MidCzowiek gruby, o tustym ciele, ktry jada duo miodu, gnije w rodku. Chudemu za i wysuszonemu szkodzi

mid gotowany.Mid jest zatem szkodliwy zarwno dla osb tgich, jak i chudych, jeli si go gotuje (gorcy, uywany do sodze-

nia gotowanych i pieczonych potraw).Osoby "normalne", ktre nie s ani za grube, ani za chude, nie musz si stosowa do adnych ogranicze.Mid nie powinien by uywany na co dzie do sodzenia, niech to bdzie przysmak, ktry naley dawkowa

oszczdnie. Trudno sobie wyobrazi rodki lecznicze witej Hildegardy bez miodu.W przypadku napojw, podobnie jak w caej medycynie Hildegardy, obowizuje zasada "waciwej miary".Wedug Hildegardy posiki naley popija, poniewa wpywa to midzy innymi dobrze na trawienie.

NAPOJEPiwo (piwo orkiszowe) - Piwo tuczy i nadaje twarzy adn barw dziki zdrowemu sokowi pochodzcemu ze

zboa.Wino (rozcieczone wod) -Wino (pite z umiarem) leczy i rozwesela swoim zdrowym ciepem i wielk si...

Czowiek, ktry chce si napi dobrego mocnego wina, powinien je zmiesza z wod, aby osabi jego si i ciepo i abystao si agodniejsze.

Herbata z kopru woskiego - Koper woski czsto jedzony (albo pity) rozwesela czowieka... i dziaa dobrze natrawienie... Rwnie jego nasienie jest poyteczne dla zdrowia.

Herbata z szawii - (...) zwalcza ze soki, poniewa jest sucha. Stosuje si j przy dolegliwociach odka i pche-rza oraz do odtruwania organizmu. Herbatki z szawii nie powinno si pi codziennie przez dugi okres ani w duychilociach, bo moe wywoa uczulenie.

Kawa orkiszowa(palone ziarna orkiszu) - Niech ludzie jedz orkisz jako chleb czy w innych potrawach (przypra-wy), bo jest dobry i poyteczny. Orkisz uatwia trawienie.

Soki owocowe i warzywne - Kiedy czowiek czsto pije pyny, zawierajce specjalny sok, na przykad z zi ogro-dowych i owocw, i nie je do tego chleba, wwczas soki te powoduj u niego ble gowy, ktre jednak szybko mijaj.

Mleko - Mleko krowie, kozie i owcze oraz kade inne dziaa bardziej leczniczo zim ni latem.Osobom zdrowym

szkodzi mleko letnie, chorzy i sabi mog si dziki niemu troch wzmocni.Ale rwnie w okresie picia mleka zimowego zaleca si "odtruwanie": osoby zdrowe niech ususz korzenie po-krzywy i dodaj do mleka. Osoby chore za niech zagotuj mleko i dodadz suszonych lici pokrzywy.

Wody mineralne - Z uwagi na rnorodny skad i jako, ktra w duej mierze zaley od pory roku, nie zaleca si

12


13/59

nieograniczonego picia wd mineralnych. Jeli kto mimo wszystko nie chce rezygnowa z wody mineralnej, moe latempi wod rdlan ubog w sd i dwutlenek wgla.

U witej Hildegardy czytamy na temat wody mineralnej:Latem, kiedy czowiek wewntrznie jest bardzo ciepy, a przy tym f izycznie zdrowy, powinien z umiarkowaniem pi

letni wod i zaraz potem duo spacerowa, aby mu si zrobio ciepo. Jest to korzystniejsze dla jego organizmu (dla zdrowe-go, silnego czowieka latem), ni gdyby pi wino. Ale jeli jest saby na ciele, niech pije latem rozcieczone wino albo piwo, po-niewa to go bardziej pokrzepi (z powrotem postawi na nogi), ni gdyby pi wod (czyst).

Pojcie diety u witej Hildegardy nie ogranicza si wycznie do wyboru i przyrzdzania produktw spoywczych;rozciga si bardziej na ycie codzienne, niby to wynikao z dotychczasowego "systemu leczenia" .

Dieta w medycynie Hildegardy ma na celu nie tylko polepszenie samopoczucia fizycznego czowieka. Dla niej do-bre samopoczucie fizyczne czy si z psychicznym. Aby osign t rwnowag i j zachowa, musimy obok prawido-

wego odywiania przestrzega jeszcze kilku zasad. Hildegarda daje nam nastpujce rady dotyczce codziennego poy-wienia:

Jeli czowiek jest fizycznie zdrowy, wwczas dla prawidowego trawienia dobrze bdzie, jeli do poudnia nie zjeniadania. Natomiast czowiek chory, wty i saby fizycznie powinien rano zjada niadanie, aby czerpa z poywienia si-y, ktrych nie ma sam z siebie.

Tak nielubiane przez wiele osb niadanie mona wic bez szkody dla ciaa i ducha pomin - pod warukiem ejest si zdrowym. Mona natomiast zje pne niadanie, dzi nazywamy je z angielska - brunch. Ale nie oznacza to -

jak wielu sdzi - e do poudnia trzeba si wylegiwa w ku, aby omin por niadama.Z czego powinien si skada w brunch?Dopki czowiek jest jeszcze na czczo, niech zje najpierw danie zoone z owocw i mki, poniewa jest to potra-

wa sucha i daje zdrow si. Powinna to by te potrawa ciepa, aby rozgrzaa odek. Zimne jedzenie, spoywane jakopierwsze, tak ozibia odek, e potem Z trudem moe si on rozgrza ciepym posikiem. Dlatego jako pierwsze danienaley zje co ciepego, aby od rana by naleycie rozgrzanym.

Jakie choroby moe wywoa tak zwany zimny odek - sprowokowany przez zimne potrawy i napoje - dowiemysi z rozdziaw powiconych leczeniu. Przeczytamy tam o ciepych potrawach z owocw i mki. Nie chodzi bynaj-mniej o gorce posiki, piecze wieprzow z kapust i knedlami itd., do czego jestemy przyzwyczajeni.

Owym pierwszym daniem z owocw i mki moe by na przykad muesli orkiszowe (namoczonew wodzie i ugo-

towane patki orkiszowe, ziarna albo otrby z duszonymi jabkami lub malinami, przyprawione cynamonem, krwawni-kiem czy te galgantem i osodzone cukrem trzcinowym bd miodem); moe to by grysik orkiszowy lub zupa z mkiorkiszowej (z koperkiem albo dyni). A kiedy odek si rozgrzeje, moe spokojnie przystpi do trawienia.

Kiedy potem czowiek zje zimny posiek, ciepo, ktre si ju rozeszo w odku, przytumi owo zimno. Przypierwszym posiku naley unika wszelkich owocw, sokw i produktw zawierajcych wilgo, na przykad zi, ponie-

wa powoduj one gnicie i wytwarzanie luzu, jak rwnie burzenie si sokw. Po spoyciu pierwszych ksw mona jerwnie i te produkty, przynios one wwczas wicej zdrowia ni saboci.

A zatem najpierw trzeba zje kilka ksw bez owocw i zi, potem mona doda do posiku wiee owoce i zio-a. Kiedy ju si spoyo swoje "pne niadanie", wwczas Hildegarda zaleca:

Czowiek nie powinien zaraz po jedzeniu spa, dopki smak, sok i zapach potraw nie trafi na swoje miejsce... Je-li zrezygnuje na jaki czas ze snu, a dopiero potem utnie sobie drzemk, wwczas przybdzie mu ciaa i krwi i zyskazdrowie.

Zadaniem duszy jest kierowanie zjedzonego pokarmu na miejsce trawienia. Aby jednak moga ona z poytkiemspenia t rol rozdzielnika, czowiek musi pozostawa w stanie czuwania. Dlatego nie powinien si ka spa bezpo-rednio po jedzeniu. Niech si troch porozkoszuje dobrym smakiem zjedzo nych potraw, a dopiero potem zapadnie

w sen. Mniej wicej kwadrans po obiedzie sen dziaa korzystnie zarwno na modych, jak i na starych.Rwnie na noc czowiek moe spoywa te same potrawy i pi te same napoje, ktre jad i pi w cigu dnia; wie-

czorem powinien je odpowiednio wczenie, aby zdy jeszcze odby may spacer, zanim uda si na spoczynek.Jeli chcemy y w zgodzie z tymi wskazwkami, musimy unika wszelkich hulanek po pnocy. Spacer po kolacji

powinien przerodzi si w nawyk; najlepiej odbywa go, zanim zrobi si CIemno.Sposb ycia czowieka warunkuj cykle, ktrym podlega. Musimy stara si y zgodnie z nimi, cho na og ich

przestrzeganie budzi w nas sprzeciw. Czy Bg nie podporzdkowa czowieka temu fenomenowi po to, aby on - bun-townik z natury - przestrzega porzdku? Rezultat jest niezaprzeczalny.

czy czowiek jednak przestrzega tych cykli, czy te yje wbrew nim? Na to pytanie kady musi sobie samodpowiedzie.

13


14/59

Jakim cyklom obecnie podlega czowiek?Najkrtszym cyklem, do jakiego musi si czowiek dostosowa, jest dzie. Ten za podzielony jest na dwie czci:

jasno i ciemno, dzie i noc, czas czuwania i czas snu. I jedno, i drugie jest wane dla organizmu czowieka, poniewawzmacnia go i podtrzymuje. wita Hildegarda tak pisze:

Czowiek jest podzielony na dwie czci, cz czuwania i cz snu. Tak samo organizm czowieka jest odywiany w po-dwjny sposb:- w dzie podczas czuwania dostarcza mu si poywienia, w nocy odwiea go sen.

W cigu dnia czowiek wzmacnia organizm jedzeniem i piciem, ale w jaki sposb odwiea go sen?Wiemy, e czowiek, ktrego sen jest stale zakcany, krtko yje. Co si zatem dzieje w organizmie podczas snu?Kiedy czowiek pi, jego szpik odpoczywa i rozrasta si, kiedy za czuwa, jego szpik nieco si rozrzedza i osabia;

podobnie Ksiyc ronie, kiedy go przybywa, a maleje, kiedy go ubywa; rwnie korzenie rolin zim gromadz w sobiesi yciow, ktr latem rozwijaj w postaci kwiatw. Dlatego, kiedy czowiek jest zmczony prac albo nocnym czuwa-niem, atwo ogarnia go sen i szybko zasypia na stojco, na siedzco czy na leco, poniewa jego dusza reaguje na po-trzeby ciaa... We nie za szpik czowieka si rozgrzewa, poniewa wwczas go przybywa, staje si tusty i na powrtzdrowy.

Czowiek bez tego rytmu dnia i nocy nie jest zdolny do ycia, a mimo to czsto lekceway swoje potrzeby.Nastpnym cyklem, ktrego wpyww wielu z nas obecnie ju nie odczuwa a ktremu podporzdkowana jest caa

przyroda, a tym samym rwnie czowiek, s fazy Ksiyca.Ksiyc ma due znaczenie dla ycia na ziemi. Dziki sile przycigania utrzymuje w ruchu morza wiata, od niego

bowiem zale przypywy i odpywy.Skoro Ksiyc porusza te olbrzymie masy wody w wielkim systemie Ziemi, to czy nie kieruje procesami wilgoci

w innych, "mniejszych systemach"?Na przykad w rolinach i drzewach?

Take i na to pytanie znajdujemy odpowied u Hildegardy:Rwnie w drzewach, ktre zieleni si od korzeni, zwiksza si ilo sokw podczas Ksiyca rosncego, ubywa ich nato-

miast podczas Ksiyca malejcego.A jak to wyglda u zwierzt? Take bezrozumnym zwierztom przybywa krwi wraz z rosncym Ksiycem, a ubywa,

kiedy Ksiyc maleje, jednake w mniejszym stopniu ni u czowieka.Czy zatem Ksiyc wpywa take na czowieka?

Kiedy Ksiyca przybywa, powiksza si rwnie mzg czowieka i wzrasta ilo krwi. Kiedy Ksiyca ubywa,rwnie w czowieku zmniejsza si substancja mzgowa i ilo krwi. Dzieje si tak zarwno u kobiet, jak i u mczyzn.Tak wic niejedna osoba podczas peni Ksiyca ma bardziej niespokojny sen, jest lekko rozdraniona albo nie po-

trafi si skoncentrowa.Jest to dziaanie Ksiyca!A jakie widoczne skutki ma wpyw Ksiyca na roliny i zwierzta i w jaki sposb moemy te skutki wykorzysta

z poytkiem dla siebie?Jeli si drzewa cina podczas rosncego Ksiyca, wwczas z powodu zgromadzonych w nich sokw i wilgoci s one cz-

ciej atakowane przez robaki i szkodniki, ni gdy si to robi podczas malejcego Ksiyca.Jeli drzewa cina si podczas Ksiyca malejcego, maj wwczas mniej sokw i w zwizku z tym bardziej s twarde,

tote robaki gorzej si w nich rozwijaj, a szkodniki wyrzdzaj mniej szkd.Drewno budowlane i meblowe powinno by cinane podczas ubywajcego Ksiyca. Wybieramy na t czynnomiesice, w ktrych przyroda wysya do drzew najmniej sokw - mianowicie listopad, grudzie i stycze. Jeli zatem ci-namy drzewo w tych miesicach i w okresie Ksiyca ubywajcego, wwczas surowiec, nawet nieimpregnowany, jest bar-dzo trway i odporny. Wiedzieli o tym dawni drwale, ciele i stolarze. Niestety dzisiaj wiedza ta zanika. Za pomoc dro-gich rodkw technicznych i chemicznych prbuje si dzi konserwowa i uodpornia drewno, ktre zostao cite w nie-odpowiednim czasie. Znacznej czci tych wysikw mona by sobie oszczdzi, gdyby ju w lesie stosowano prewencyj-n ochron drewna, to znaczy gdyby uwzgldniano waciw por wycinania drzew.

Nawet drewno na opa, wycite w odpowiednim czasie, duej si pali i daje wicej ciepa.Zasada ta potwierdza si take - w cakiem szczeglny sposb - w przypadku drzew owocowych. A zatem powin-

nimy uwzgldni wpyw Ksiyca przy sadzeniu i przycinaniu drzew.

Sadzenie i przycinanie drzew po to, aby lepiej rosy, powinno si odbywa podczas Ksiyca ubywajcego. Jeli bo-wiem wykonuje si te czynnoci podczas Ksiyca przybywajcego, drzewa czsto le si ukorzeniaj i wolniej rosn Z po-wodu nadmiernej iloci krcych w nich sokw. Natomiast przycite lub sadzone przy Ksiycu ubywajcym, maj wi-cej mocy yciowych, poniewa kry w nich mniej sokw - szybciej docieraj one do korzeni i lepiej si przechowuj ni

14


15/59

wwczas, kiedy drzewo ma duo sokw; pniej bowiem, podczas Ksiyca rosncego, soki wypywaj z przycitych miejsc.Rwnie winorol naley przycina w czasie malejcego Ksiyca, poniewa rodzi ona wwczas wicej duych owocwi nie traci tak atwo sokw.

T rad powinni sobie wzi do serca wszyscy sadownicy i winogrodnicy, bo inaczej zmarnuj"kapita", jakim jestsad i winnica. Kada kropla soku, ktra wypywa z przycitego miejsca, uszczupla pniejszy zbir. Dlatego oszczdzajciesok swoich rolin, chyba e wam na nim nie zaley. Przycinanie krzeww winnych na sok (zob. ble uszu) wskazane jestpodczas przybywajcego Ksiyca, poniewa wtedy wypywa z nich wicej soku, ale niestety odbywa si to kosztem sa-mego krzewu.

Ksiyc kieruje ruchem sokw nie tylko w drzewach owocowych, lenych czy w krzewach winoroli, ale takew zioach leczniczych. Na temat zbierania zi wita Hildegarda daje nam nastpujc wskazwk:

Przyprawy i zioa lecznicze, odcinane przy ziemi lub wycigane wraz z korzeniami w czasie przybywajcego Ksi-yca, s wypenione sokami i dlatego nadaj si lepiej do przygotowywania powideek, maci i wszelkich innych lekwni zbierane w czasie ubywajcego Ksiyca.

Zioa naley przetwarza na wieo. wita radzi nam take, kiedy zbiera owoce i warzywa oraz bi bydo rzene:Rwnie warzywa i owoce zbierane podczas przybywajcego Ksiyca, a take miso zwierzt bitych w tym okre-

sie maj wiksz warto odywcz, gdy s bardziej wypenione sokami i krwi ni wtedy, kiedy robimy to przy ubywa-jcym Ksiycu.

Wszystkie produkty maj w pierwszej kwadrze wicej sokw i mocy, ale za to szybciej si psuj. Naley je zatem

przetwarza na wieo. Jeli za chcemy je przechowywa, to musimy przestrzega nastpujcej zasady:Wwczas lepiej i korzystniej- jako e malejcy Ksiyc powoduje take kurczenie si produktw - jest zbiera warzywa i owoce oraz bi zwie-

rzta przy ubywajcym Ksiycu, gdy wwczas bd si duej trzyma.Troch bardziej skomplikowane s wskazwki Hildegardy dotyczce oddziaywania Ksiyca na zboa, tak co do

zbiorw, jak i zasieww:Rwnie zboe, skoszone podczas przybywajcego Ksiyca, daje wicej mki ni koszone przy ubywajcym Ksi-

ycu, gdy przy rosncym Ksiycu zachowuje ca swoj moc i sil, ktra podczas ubywajcego Ksiyca jest niecomniejsza. Za to zboe, skoszone podczas ubywajcego Ksiyca, ma wiksz si kiekowania ni zebrane w czasie uby-

wajcego Ksiyca. Zboe,skoszone podczas przybywajcego Ksiyca, a nastpnie wrzucone w ziemi jako zasiew, szyb-

ciej si ukorzenia, szybciej te wypuszcza pdy i daje wicej somy, ale za to mniej ziarna ni zboe pod zasiew koszonew czasie ubywajcego Ksiyca... Zboe zebrane przy ubywajcym Ksiycu i przeznaczone pod zasiew, kiekuje i roniewprawdzie wolniej i daje bardziej skpe dba, ale za to lepsze ziarno ni koszone pod zasiew w czasie przybywajcegoKsiyca. Oglnie mona powiedzie, e wszelkie nasiona, wrzucone w ziemi w czasie przybywajcego Ksiyca,

wschodz i rosn szybciej, daj te wicej (masy) zielonej, dlatego e rozwijaj si podczas przybywajcego Ksiyca, nigdyby zostay wysiane podczas ubywajcego Ksiyca, wwczas bowiem kiekuj wolniej i duej osigaj odpowiednisi wzrostu.

Wystarczy zatem wiedzie, co nam potrzebne i czego chcemy! Czy chcemy mie trway materia do skadowania?Jeli tak, to musimy go zbiera przy ubywajcym Ksiycu. Chcemy mie poywienie bogate w skadniki odyw-

cze i wiee zioa lecznicze? w takim razie musimy je zbiera podczas przybywajcego Ksiyca.Ta sama zasada dotyczy take zasieww. Poniewa z reguy nie mamy wpywu na to, kiedy zostao zebrane ziarno

pod zasiew, to musimy przynajmniej w czasie siewu kierowa si stanem Ksiyca.I znw dziaa ten sam mechanizm: czego chcemy? Chcemy mie wicej owocw (ziarna zb, nasiona, strcz-

ki...)? W takim razie siejmy podczas ubywajcego Ksiyca.Chcemy uzyska wicej masy zielonej (saata, zioa, kwiaty, trawa...)? Siejmy, kiedy Ksiyca przybywa. T wiedz

o oddziaywaniu Ksiyca moemy generalnie uwzgldni w naszym codziennym yciu. Jeli jestem na przykad rolni-kiem, powinienem zapamita zasad: siano, koszone w czasie ubywajc.ego Ksiyca, szybciej wysycha, gdy od poczt-ku ma w sobie mniej wilgoci, a ka po sianokosach odrasta bujniej, bo trawa stracia mniej sokw.

Jeli chc mie kwiaty do wazonu, to powinienem je cina, kiedy Ksiyca przybywa, bd si bowiem duejtrzyma, bo zachoway peni sokw. Podobnie choinka bdzie duej wiea i mniej si osypywa, jeli zostanie cita

w czasie przybywania Ksiyca.

Kady musi sam postara si zastosowa t zasad w praktyce. Wystarczy mie oczy i uszy otwarte na przyrod,a inspiracji nam nie zabraknie. Przykad: mwic o uszczycy, podaem,e woreczek ciowy zajca jest bardziej wype-niony w czasie przybywania Ksiyca. Std atwo wycign wniosek co do "terminu uboju".

A jak pozna, czy Ksiyca przybywa, czy ubywa? Po pierwsze, prawie w kadym kalendarzu zaznaczone s fazy

15


16/59

Ksiyca. Ale moemy te zaobserwowa je sami. Warto wprowadzi wygodn notacj. Same litery pocztkowe na ozna-czenie ubywania i przybywania Ksiyca swoim ksztatem kojarz si z nastpujcym zjawiskiem: litera u jak w wyrazieubywa) jest bardziej wypuka z lewej strony, podczas gdy litera p (jak w wyrazie przybywa) jest bardziej wypuka z pra-

wej strony. W kalendarzach penia Ksiyca oznaczana jest znakiem jasnym O, a nw - znakiem ciemnym.. Ksiyc po-trafi dokonywa cudw w przyrodzie.

Reguluje cakowity przepyw sokw na ziemi, zale od niego pory roku, a nawet - porednio - pogoda.adna inna planeta, Soca nie wyczajc, nie ma takiego wpywu na czowieka jak Ksiyc. A oto, co na ten te-

mat pisze wita Hildegarda:Nie powinnimy sdzi, e soki ludzkiego ciaa znajduj si we wadzy Soca, e ono na nie wpywa, poniewa

Soce pozostaje zawsze takie samo, nie ubywa go ani nie przybywa. (...) Podobnie nie mona okrela sokw weduggwiazd, gdy gwiazdy nie tylko dziaaj same z siebie, ale s take zalene od Ksiyca. (...) To samo tyczy si pr roku,gdy decyduje o nich Ksiyc, a take stanu powietrza, to znaczy ulewy czy suszy zim, czy podczas peni lata, bo i tezjawiska podlegaj wpywom Ksiyca. Wszystkim kieruje Ksiyc, gdy jest on matk wszystkich pr roku, i wszystkieczasy liczone s wedug Ksiyca.

I tak na przykad Wielkanoc przypada nie na okrelony dzie w kalendarzu, lecz na pierwsz niedziel po wiosen-nej peni. Dlaczego Ksiyc powoduje niepogody?

Waciwie to sam czowiek prowokuje burze i inne klski ywioowe, poniewa wpywa na pogod za porednic-twem czterech elementw (ywiow). Czowiek skada si bowiem z czterech elementw i za ich porednictwem dziaa.

Elementy (ywioy) bior wszystko, co naley do ludzkiej natury, kiedy czowiek wchania je w siebie, gdy czo-wiek jest z nimi, one za s z czowiekiem, i odpowiednio do tego pynie te krew w czowieku. Dlatego napisane jest:niebo i ziemia skar si na czowieka (1), gdy bezustanne tarcia i niesnaski w dziaaniach czowieka wprawiaj w ruchywioy, tak jakby mczyzna wywija trzyman w rku sieci. Tak wanie czowiek wprawia w ruch ywioy, ktre, sto-sownie do jego dziaania , promieniuj na swj sposb. (..) Gdyby czowiek postpowa tak, jak powinien, to wwczaspory roku i powietrze (klimat) w porach roku byyby stae, a wic wiosna byaby podobna do poprzedniej wiosny, lato dopoprzedniego lata itd.

Dlaczego pogoda jest tak szalona?Kiedy czowiek w swoim nieposuszestwie odrzuca boja Bo i mio do Boga, rwnie ywioy i pory roku

przekraczaj wyznaczone im prawa.

Nie ma zatem co szuka gorczkowo przyczyn, wywoujcych anomalie klimatyczne. Ani dziura ozonowa, ani za-nieczyszczenie rodowiska, ani efekt cieplarniany nie s waciwymi sprawcami zaburze, gdy ostatecznie zjawiska te"stworzy" sam czowiek przez swoj chorobliw ambicj, ch zysku czy bezwzgldno. (Wszystko to s cechy unie-moliwiajce mio bliniego.)

Ksiyc "rzdzi" wprawdzie przyrod i reguluje przepyw sokw w czowieku, nie ma jednak nad nim takiej wa-dzy, by uczyni z niego bezwolne narzdzie: Czas Ksiyca nie rzdzi natur czowieka, jakby Ksiyc by bogiem czyczowiek otrzymywa od Ksiyca jakie moce natury lub Ksiyc dodawa co lub odejmowa ludzkiej naturze czyo czym decydowa.

Czowiek jest wprawdzie poddany fazom Ksiyca, ale pozostaje wolny w swoich decyzjach. Moe zatem post-powa tak, e ywioy skar si na niego, a moe stara si wypenia powierzone mu zadanie stwrcze.

Zmienno pr roku to kolejny wielki cykl, ktremu poddany jest czowiek. Ale i on zaley od Ksiyca, jak juo tym mwilimy.

Czowiek musi na nowo uwiadomi sobie te naturalne cykle przyrody i y zgodnie z porzdkiem natury. Kiedyczowiek prbuje wyprze si swojej natury i y wbrew niej - popada w choroby.

ZABIEGIW swoim dziele Causa et curae wita Hildegarda wylicza trzy odmienne zabiegi:l. puszczanie krwi,2. stawianie baniek,3. przypalanie.

Puszczanie krwiObecnie puszczanie krwi - take czciowo w medycynie klinicznej - jest uwaane za jeden z najskuteczniejszychrodkw odtruwania organizmu. Aby jednak by on w peni skuteczny, koniecznie trzeba zwrci uwag na kilka punk-tw. wita Hildegarda powica puszczaniu krwi okoo dziesiciu stron, ktre sprbuj tu przytoczy w mocno skrco-nej, lecz zrozumiaej formie.

16


17/59

Niejeden czowiek zapyta: Po co miabym sobie puszcza krew? wita Hildegarda odpowiada:Kiedy u czowieka naczynia s wypenione krwi, musz zosta oczyszczone ze szkodliwego luzu oraz sokw tra-

wiennych. (...) Gdy jednak kto ma duo krwi i cakowicie wypenione naczynia i gdy nie oczyci swojej krwi przez jejupuszczenie lub postawienie baniek, wwczas staje si ona gsta jak wosk i pozbawiona siy, tak e czowiek popada

w choroby. (...) Gdy wic natnie si teraz naczynie (...) to zaraz wypynie z czowieka za i zepsuta krew. Skoro tylkozgnilizna wypynie wraz z krwi, pojawi si krew czysta (...) wwczas krew zmieni barw. Teraz soki i krew s ju we

waciwej proporcji... i trzeba zakoczy puszczanie krwi (...) w przeciwnym razie luz wzburzyby czarn i innechoroby w czowieku. Zbyt obfite puszczenie krwi osabia ciao, odpowiednie - przywraca zdrowie. Zdrowemu i silnemuczowiekowi mona co kwarta upuci tyle krwi, ile wody na raz moe wypi silny, spragniony mczyzna (ok. 100-150ml), osabionemu natomiast - rocznie lub dwa razy w roku tyle, ile mieci jajko zwyklej wielkoci (30-50 ml).

Krew puszcza si na czczo - u czowieka osabionego po niewielkim posiku - w porze ubywania Ksiyca, a do-kadnie w cigu pierwszych szeciu dni po peni. Puszczanie krwi podczas przybywania Ksiyca jest szkodliwe!

Do mczyzn stosuje si nastpujca regua: od dwudziestego do trzydziestego roku ycia puszczanie krwi monastosowa dwa do czterech razy w roku po 30-50 ml krwi kadorazowo; od trzydziestego do pidziesitego roku ycia -trzy do czterech razy w roku po 100-150 ml. kadorazowo. Od pidziesitego do osiemdziesitego roku ycia krewmona puszcza tylko raz w roku i poow tego, co w poprzednim okresie. Powyej osiemdziesitego roku ycia puszcza-nie krwi u mczyzny jest szkodliwe.

Do kobiet stosuje si ta sama regua, przy czym u kobiet krew mona puszcza a do stu lat. W ogle u kobiet

puszczanie krwi jest bardziej potrzebne, o czym wiadczy choby krwawienie miesiczne.Aby puci krew, nacina si jedn z trzech gwnych y w zgiciu okciowym, gdy upust jest wtedy najskutecz-

niejszy. Rozrniamy y od gowy, y od serca i y wtrobow, i w zalenoci od rodzaju choroby otwiera si odpo-wiedni y.

Po upucie krwi przez trzy dni naley unika jasnego wiata sonecznego, blasku ognia (a take telewizji i pracyprzy komputerze), aby nie szkodzi oczom i sercu. Ponadto konieczna jest specjalna trzydniowa dieta, w czasie ktrej na-ley si wystrzega:

- pieczonego i smaonego misa, - surowych owocw,- surowych warzyw,- pikantnych potraw (zawierajcych specyficzne soki),

- potraw, do ktrych pacjent nie jest przyzwyczajony,- mocnego wina, kawy, nikotyny i napojw spirytusowych.Naley si te ograniczy do dwch posikw dziennie. Ponadto w duszym okresie czasu naley zrezygnowa

z sera, ktry doprowadza do krwi luz i zanieczyszcza j chorobotwrczym tuszczem.Przez "Hildegardowski upust krwi" rozumiemy zatem pobranie krwi w zgiciu okciowym przy zachowaniu okre-

lonych warunkw. Krwi nie wyciga si za pomoc strzykawki czy pojemnikw prniowych, lecz pozwala jej si wypy-wa swobodnie.

W dzisiejszych czasach - ze wzgldw higienicznych - nie uywa si ju specjalnego noa do nacinania y, tak jakto byo dawniej, lecz stosuje si igy punkcyjne. Do punkcji uywa si z reguy igie jednorazowych lub igie z rurkamidoprowadzajcymi, dziki czemu atwiej jest zbiera krew do naczy pomiarowych.

Stawianie baniekZabieg ten polega na umieszczaniu baniek w okrelonych miejscach na skrze. Najpierw w naczyku (bace) roz-

rzedza si powietrze przez ogrzanie jego wntrza poncym wacikiem, po czym szybko przystawia si bak otworem doskry w odpowiednim miejscu. Powietrze w bace szybko stygnie, dziki czemu powstaje prnia i baka si przysysa.Dziaanie ssce powoduje pkanie drobnych naczynek krwiononych.

Istniej te tzw. baki cite stawiane na bardzo pytko nacite miejsca skry. Wane jest jednak, aby naku jedy-nie naskrek, nie za minie czy tkank tuszczow. W adnym wypadku nie wolno nacina y czy wikszych naczykrwiononych. Jeli na tak przygotowanym miejscu postawimy bak, to z zadrapanej skry wysczy si krew, ktra zbie-rze si w bace. W ten sposb mog stawia baki tylko odpowiednio przeszkolone osoby, gdy niefachowe zabiegi mo-g pozostawi dugotrwae rany i blizny.

A oto co na temat stawiania baniek pisze wita Hildegarda:

Stawianie baniek winno odbywa si na czczo, wwczas bowiem luz wypywa oddzielony od krwi. (...) Jednakebezporednio przed zabiegiem pacjent powinien spoy niewielk ilo chleba i wina. (...) Stawianie baniek jest w ka-dym czasie dobre i poyteczne, gdy zmniejsza w czowieku szkodliwe pyny i luzowate soki, ktre (...) znajduj si po-midzy skr a ciaem. Stawianie baniek jest odpowiedniejsze dla ludzi modych i skuteczniejsze latem ni zim. (..)

17


18/59

Osobom otyym mona stawia baki cite dwa razy w miesicu, natomiast chudym tylko raz w miesicu, i to wyczniew razie koniecznoci. (...) Czowiek, ktry podda si temu zabiegowi dla zmniejszenia iloci luzu i krwi, nie potrzebujestosowa potem specjalnej diety czy wystrzega si intensywnego wiata sonecznego, tak jak przy puszczaniu krwi. Pozdjciu baniek pacjent powinien zje posiek.

PrzypalanieWspominam tutaj tylko dlatego o przypalaniu, e jest to trzeci wymieniony przez Hildegard sposb oczyszczania

organizmu. Nie ma sensu wchodzi w szczegy tej terapii, gdy jest do bolesna i skomplikowana. Nawet po fachowoprzeprowadzonym zabiegu pozostaj u pacjenta blizny.

Terapii za pomoc zi bylicy, urzdzenia elektrycznego lub gorcego plastra nie mona, moim zdaniem, uzna zalege artis "przypalanie metod Hildegardy z Bingen" . S to warianty czy te zblione terapie, nie majce nic wsplnegoz zabiegiem opisanym przez wit.

POSTYO nierozumnych postach. Kiedy niektrzy ludzie poszcz w przesadny sposb, odmawiajc ciau waciwego i od-

powiedniego pokrzepienia poprzez jedzenie,i jeli do tego jedni maj zmienny i lekkomylny charakter, a inni z koleicierpi na cikie schorzenia, to wwczas nierzadko jest tak, e w ciele tych ludzi zrywaj si gwatowne burze, gdy y-

wioy zostay podburzone przeciwko sobie.Kiedy wic w tych ludziach zaczyna zmaga si ze sob ogie i woda, dochodzi czsto do tego, e ywioy cieraj

si ze sob w jakim przegubie czy innym miejscu ciaa. Z tego powodu w tym miejscu tworzy si narol w poczeniuz guzem w ciele.

Niejednemu zwolennikowi postw leczniczych przytoczona wypowied bdzie sol w oku. Wielu ludzi nie chcei nie moe uwierzy, e te posty, ktre w cudowny sposb uwalniaj ciao od trucizn i nie strawionych resztek pokarmo-

wych, usuwaj bez ladu guzy najrniejszego pochodzenia, sprawiaj, e dusza i umys czowieka wznosz si na nie-przeczuwane wyyny, e wyostrzaj si zmysy, tak jak po adnym lekarstwie, tak zachwalanym przez przedstawicieli me-dycyny naturalnej, miayby by niezdrowe !?

Posty - przez wiele lat temat tabu w pocztkowym okresie wzrostu gospodarczego - znw zaczynaj by modne.Powstaj sanatoria, w ktrych przeprowadza si godwki, odbywaj si seminaria, wiczenia, istnieje obszerna literaturana ten temat.

Tymczasem Hildegarda pisze, e nadmierne posty szkodz czowiekowi o chwiejnym i lekkomylnym charakterze.Aby wyowi waciwy sens tekstu witej, musimy zwrci uwag na tytu przytoczonego urywka: O nierozumnych po-stach. Czyli szkodzi swojemu ciau ten, kto poci bez sensu, bez gbszego zamiaru i celu.

Jaki zatem jest sens poszczenia? Aby na to pytanie odpowiedzie w duchu Hildegardy, musimy odwoa si do in-nego pisma witej, mianowicie do jej dziea Liber vitae meritorum, ksigi o nagrodzie za zasugi yciowe.

wita zestawia tam list trzydziestu piciu cnt i odpowiadajcych im wystpkw (wad).Oto one:1. amor saeculi (umiowanie wiata) amor coelestis (umiowanie nieba)2. petulantia (rozpasanie) disciplina (dyscyplina, porzdek)3. joculatrix (pogo za przyjemnociami) verecundia (wstydliwo, rezerwa)4. obduratio (twardo serca) misericordia (miosierdzie)5. ignavia (tchrzostwo) divina victoria (zwycistwo Boga)6. ira (gniew, wcieko) patientia (cierpliwo)7. inaepta laetitiae (hulaszczo, niestosowna wesoo) gemitus ad Deum (tsknota za Bogiem)8. ingluvies ventri (aroczno) abstinentia (wstrzemiliwo)9. acerbitas (maoduszno) veralargitas (szczodro)

10. impietas (bezbono, niegodziwo) pietas (pobono)11. fallacitas (kamstwo) veritas (prawda)12. contentio (ktliwo, apodyktyczno) pax (pokj, spokj ducha, zadowolenie)13. infelicitas (przygnbienie, melancholia) beatitudo (szczliwo)14. immoderatio (nieumiarkowanie) discretio (umiar)

15. perditio animarum (zatwardziao, zagubienie duszy) salvatio animarum (zbawienie duszy)16. superbia (pycha, duma) humilitas (pokora)17. invidia (nieyczliwo, zazdro) caritas (mio,mio bliniego)18. inanis gloria (dza sawy) timor Domini (bogobojno)

18


19/59

19. inoboedientia (nieposuszestwo) oboedientia (posuszestwo)20. infidelitas (niewiara) fides (wiara)21. desperatio (rozpacz) spes (nadzieja)22. luxuria (lubieno) castitas (czysto)23. iniustitia (niesprawiedliwo) iustitia (sprawiedliwo)24. torpor (apatia, gnuno,letarg) fortitudo (mstwo, energia, nieustraszono)25. oblivio (bezbono, ycie bez Boga) sanctitas (wito)26. inconstantia (niestao) constantia (stao)27. cura terrenorum (troska o sprawy doczesne) coeleste desiderum (pragnienie nieba)28. obstinatio (zamknicie w sobie) compunctio cordis (skrucha)29. cupiditas (chciwo, podanie) contemptus mundi (pogarda wiata)30. discordia (niezgoda, spr) concordia Gedno, harmonia)31. scurrilitas (drwina) reverentia (szacunek)32. vagatio (wasanie si) stabilitas (zasiedziao)33. maleficium (sztuczki czarodziejskie) cultus Dei (suba Bogu)34. avaritia (skpstwo) sufficientia (skromno, poprzestawanie na maym)35. tristitia saeculi (weltszmerc, bl istnienia) coeleste gaudium (rado niebiaska).

Tylko w przypadku szeciu spord trzydziestu piciu wymienionych grzechw wita Hildegarda nie zaleca postu

jako praktyki pokutnej. Czowiek, ktry przywiza si do jednego z tych grzechw, musi prbowa uwolni si od niegoza pomoc innych praktyk pokutnych, by na nowo otworzy si na Boga. Oto owych sze wystpkw:

1. umiowanie wiata,13. melancholia,14. nieumiarkowanie,16. pycha,26. niestao,35. weltszmerc, bl istnienia.Ludziom cierpicym na grzech pychy wrcz zabrania si uprawiania postw, gdy to tylko pogbioby ich pych.

Sens postw polega na duchowym nawrceniu czowieka, odwrceniu si od grzechw i zwrceniu ku cnotom niebie-

skim, oderwaniu si od ego i zwrceniu ku Bogu i bliniemu.Jeli jednak kto sdzi, e znalaz klucz do samozbawienia, tego musz zdecydowanie przestrzec: u witej Hilde-gardy post jest rodkiem pokuty, a nie celem samym w sobie. Praktyki pokutne wyznacza zwykle osoba duchowna,ksidz. Jeli jednak ksidz ma okreli waciw miar postu, co jest niezwykle wane, to naley najpierw wyzna swojegrzechy, gdy tylko wwczas bdzie on w stanie wyznaczy stosown pokut.

Poza tym wskazane jest odbywanie postw nie samemu, lecz pod okiem "mistrza postu" czy "nauczyciela postu".Wielu ludziom atwiej te poci w grupie, z dala od domu ni w czterech cianach swojego mieszkania. Sprawdzio siuprawianie postu w odosobnieniu - czy to w pojedynk, czy te w grupie ludzi podobnie mylcych. W ten sposb pozo-stawiamy za sob popiech dnia codziennego, aby poprzez post na powrt zbliy si do Boga i usun kamienie (wy-stpki, przywary) na drodze duszy. Wsplnie spdzony czas przy uregulowanym porzdku dnia, pozostawiajcym wielemiejsca na wdrwk, przebywanie na onie przyrody oraz praktyki religijne (post, modlitwa, praca), przynosi wiele ko-rzyci.

Nie naley rwnie zaniedbywa snu, dlatego z zapadniciem zmroku odprawia si nieszpory, a potem kady udajesi na spoczynek do swego pokoju. Jest rzecz oczywist, e w tym naoonym samemu sobie "okresie postu", ktrymona rozcign nawet na cay rok, wskazana jest dodatkowo te-rapia odkaajca - baki, puszczanie krwi. Trzeba jed-nak przy tym pamita take o zewntrznych uwarunkowaniach (fazy Ksiyca...).

Dobrze i sensownie zorganizowany post jest zawsze rdem nowych energii i czy nas ze rdem naszego zba-wienia i ycia - z Bogiem.

Jednake post trzeba podj dobrowolnie, nie moe on nam by narzucony przez innych. Tylko wwczas poszcze-nie przyniesie nam rado i zbawienne skutki.

Najwaniejsze rodki lecznicze Hildegardy

Jak ju wiemy ze wstpu, wiedza, ktr w dzisiejszych czasach okrela si zwykle mianem medycyny Hildegardy,pochodzi z pism witej Hildegardy z Bingen pod tytuem Causae et curae i Physica. W pismach tych znajdujemy nawetczciowe wyjanienie chemicznego dziaania poszczeglnych lekw na ludzki organizm.

Opis rodkw leczniczych w Causae et curae poprzedza zdanie, ktre sprawia, e medycyna Hildegardy wzbudza

19


20/59

we mnie sympati. Oto ono:Podane tutaj leki na opisane poprzednio choroby zostay wskazane przez Boga i albo czowieka wylecz, albo mu-

si on umrze, albo te Bg nie chce, aby ten czowiek zosta uwolniony od choroby.Co nam, ludziom wierzcym w nauk, mwi zdanie:Podane tutaj leki zostay wskazane przez BogaOt wita Hildegarda stwierdza, e opisane przez ni lekarstwa pochodz od Boga. Nie zostay wic wymylone

przez mdre gowy w laboratoriach, wyprbowane na zwierztach, lecz dotary do nas - jeli tak mona powiedzie -prosto od naszego Stwrcy. Kt lepiej od Boga zna nasze potrzeby? Kto ma wgld w rzeczy, kto widzi poza rzeczamii dostrzega sprawy zakryte? Nikt oprcz Boga. Quis ut Deus!

Bg zna ludzi, tak jak nikt inny, bo przecie to On nas stworzy. Ale nie tylko z tego powodu winnimy z ufnocizwraca si do Niego z naszym cierpieniem, troskami, lkami i trudnociami, a take z naszymi chorobami. On jest po-nadto Dobrym Pasterzem, ktry nie pozwoli zgin marnie adnej z powierzonych mu owieczek. atwo moemy siprzekona, e Bg troszczy si o nas nawet w naszych czasach, kiedy tak wielu ludzi oddalio si od Niego. aden lekarznie pyta dzi o Boga, aden uczony nie zastanawia si nad tym, czy jego badania s zgodne z wol Bo albo czy przy-nios Bogu chwa, a bliniemu poytek! I wanie w takich czasach wydobyta zostaje z zapomnienia i staje si publiczn

wasnoci medycyna Hildegardy - w rzeczywistoci medycyna Boga samego. Czy to nie cudowne?A dalej czytamy: leki te albo czowieka wylecz, albo musi on umrze...Brzmi to do niecodziennie. W podrczniku Hildegardy leki mog mie tylko dwa skutki: albo czowiek wy-

zdrowieje, albo musi umrze.Nie ma innej moliwoci, na przykad chronicznego schorzenia: tylko ycie albo mier. Bo , kiedy Hildegarda pi -

sze o zdrowiu to ma na myli prawdziwe zdrowie, to znaczy tak sytuacj, kiedy choroba cakowicie opuszcza ciao czo-wieka, kiedy nie zostaje w nim nawet jej cie. A jeli choroba nie zostaje wyleczona, to czowiek musi umrze - albo? al-bo te Bg nie chce, aby ten czowiek zosta uwolniony od choroby.

To jest ta trzecia moliwo w medycynie Hildegardy. Bg nie chce, aby czowiek wyzdrowia. To wypowied re-wolucyjna w naszych czasach. Bo oto Bg, wykluczony cakowicie ze wspczesnej medycyny, zbywany milczeniem, oso-bicie wcza si w proces leczenia. Tym samym choroba nabiera sensu, jeli mona si tak wyrazi. Bg chce nas prowa-dzi w chorobie, pomaga nam w niej, ale te w swojej mdroci rozpoznaje, czy uwolnienie czowieka od choroby b-dzie dla niego dobre.

Ratunek czowieka nie ley bowiem tylko w zdrowiu - jest to aspekt cielesny - lecz przede wszystkim w zbawie-niu duszy. Chodzi wic o zbawienie wieczne. Ciao umiera, ale dusza yje nadal. Tak wanie pisze wita Hildegardaw Causae et curae:

O mocach duszy.Dusza, ktra schodzi w czowieka od Boga z nieba, oywia go i obdarza rozumem, nie umiera, kiedy opuszcza cia-

o, lecz yje wiecznie, udajc si albo po nagrod za dobre ycie, albo ku mkom mierci. Bg moe mie wiele powo-dw, by nie chcie wyleczy czowieka.

Jednym z nich - zapewne najwaniejszym - jest zbawienie duszy. Bg chce nas mie wszystkich na kocu czaswu siebie w wiecznej szczliwoci, nie pragnie, bymy cierpieli mki piekielne. Poprzez choroby Bg chce nas skierowaku sobie. Jeli pozwolimy Mu si prowadzi dla zbawienia naszej duszy, bdzie nas take wspiera w naszych cielesnychsabociach. Przeszkadzaj Mu w tym nasze ziemskie marnoci, przywary i wiele innych rzeczy. Spord uniwersalnychrodkw, podanych przez Hildegard w ksidze zatytuowanej Physica, szczeglnie wane dla naszego zdrowia s:

mid z gruszkami,leczenie zotem,

wiosenna kuracja piounem,proszek Sivesan (mieszanka kopru woskiego i innych zi),pszenica orkiszowa.

Nie ma przy nich zastrzeenia: "chyba e Bg tego nie chce". Wnosimy std, e kademu czowiekowi pomogone w odzyskaniu zdrowia, gdy Bg w tym przypadku rezygnuje z prawa weta.

Mid z gruszkamiMid z gruszkami stosujemy przy migrenie, trudnociach w oddychaniu, dla oczyszczenia ciaa i krwi, w oglnej

higienie sokw. Mid z gruszkami wyliczam jako pierwszy, poniewa Hildegarda mwi, e jest wspanialszy i cenniejszyod zota.

A oto przepis podany przez wit:Gruszki przekroi i usun rodki. Rozgotowa mocno w wodzie, a nastpnie utrze na miazg. Potem wzi wszew-

20


21/59

ogi grskiej, galgantu nieco mniej ni wszewogi, korzenia lukrecji mniej ni galgantu, czbru mniej ni lukrecji, utrze naproszek i doda do lekko podgrzanego miodu. Nastpnie do miodu (z zioami) doda mus gruszkowy i wszystko razemdobrze wymiesza. Przechowywa w puszkach.

Zaywa:- rano na czczo 1 yeczk do herbaty,- po posiku (obiedzie) 2 yki stoowe,- wieczorem w ku 3 czubate yki stoowe.

Jest to najlepsze powideko, wicej warte ni zoto i poyteczniejsze ni najczystsze zoto, poniewa usuwa migre-n i agodzi dychawiczno, ktr atwo powoduj wiee gruszki. Poza tym usuwa wszystkie ze soki, ktre s w czo-

wieku, i oczyszcza czowieka tak, jak si oczyszcza naczynie z brudu ".Przepis5 duych gruszek250 g miodu kwiatowego lub spadziowego28 g sproszkowanej wszewogi grskiej26 g sproszkowanego galgantu24 g sproszkowanej lukrecji22 g sproszkowanego czbru ogrodowegoNieobrane gruszki podzieli na wiartki, usuwajc rodki. Rozgotowa w wodzie na mikko. Odla wod i gruszki

ugnie na papk. Mid podgrza w kpieli wodnej do temperatury 35-40C. 2 yki stoowe zmieszanego proszku do-da do miodu, wymiesza, nastpnie doda papk z gruszek i mocno ubi. Woyw soiki i przechowywa w lodwce.

Mid z gruszkami zaywamy 3 razy dziennie wedug przepisu. Mog wymieni pacjentw, zwaszcza kobiety, kt-re ju po pierwszej kuracji przestay cierpie na migreny (mija dziesi lat, jak ich dolegliwoci ustpiy).

Ale nawet jeli pierwsza kuracja nie przyniesie skutku, nie naley si od razu poddawa. Kady przyjaciel medycy-ny Hildegardy winien odznacza si wytrwaoci i ufnoci w Bogu. Bg chce nam pomc, ale moe przeszkadzaj mu

w tym jeszcze nasze zainteresowania i skonnoci. Precz z nimi.Kuracja zotem

Kuracj zotem stosuje si w reumatyzmie, artretyzmie, dnie, katarze odka, nieycie odka, nadwraliwociodka, niedokwasocie, nadkwasocie, jak rwnie oglnie dla zachowania zdrowia.

Zoto zawsze byo uwaane za szczeglnie cenne dobro. Nierzadko zwyky czowiek ustawowo, pod grob kary,nie mg mie zota. Ze zotem wi si rne opowieci. Uywa si go tak w medycynie klinicznej, jak w tradycyjnejmedycynie naturalnej w formie roztworu, czy to w postaci zastrzykw, czy kropli lub tabletek take w leczeniu home-opatycznym.

Jednak opisu leczniczego dziaania zota nie znalazem ani w medycynie klinicznej, ani naturalnej - jedynieu witej Hildegardy:

Zoto jest ciepe, ma natur tak jak soce i jest - by tak rzec- z p owietrza. Czowiek cierpicy na podagr (reu-matyzm, artretyzm...) niech wemie zoto i wygotuje je, tak aby nie byo w nim nic brudnego i aby nic z niego nie zni-ko, a potem niech je sproszkuje, czyli zmieli. Potem niech wemie mki pszennej (orkiszowej) na p doni, zagnieciez wod, do ciasta doda proszku zotego na wag najmniej szejmonety (ok. 0,6 g) i niech to ciastko zje rano na czczo.

Nastpnego dnia niech sobie znowu przyrzdzi w taki sam sposb ciasteczko z mki i proszku zotego i zje naczczo. Te ciasteczka przepdz podagr na rok. Zjedzone zoto bdzie leao dwa miesic

Zioła z Apteki św. Hildegardy

Documents

Transcript of Zioła z Apteki św. Hildegardy