WARSZAWA 2012

Zestaw z CD

Przełożyła Dorota Wąsik

EDIE West

GRAHAM Roberts

PRZEŁAMYWANIE PIERWSZYCH LODÓW, INTEGRACJA I AKTYWIZACJA GRUPYMateriały szkoleniowe 201 ćwiczeń i gier

5

Spis treści

Zestawienie gier według celów szkoleniowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17Podziękowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21Dziesięć ulubionych ćwiczeń autorki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

AutoprezentAcjA, otwArcie Się nA innych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Do poduszki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27Dobra mina do złej gry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29Myślałam, że spalę się ze wstydu...! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31Podróż do krainy wspomnień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33Projekcje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35Rzeczy, jakimi są... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39Uchwycić istotę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

ĆwiczeniA dlA dużych grup . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Balonowa sztafeta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49Efekt domina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51Kreatywne gratulacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53„Lustracja” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55Mrugacze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59Na dwa razy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61Na wszystkie strony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65Ośmiornice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67Parada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69Parada noworoczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71Po nitce do kłębka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75Powinszowania z okazji urodzin! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77Samochodziki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79Sprawny silnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81Tak łatwo zapomnieć... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83Uściski dłoni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87Ważne wydarzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91Według kolejności. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93Wesołe miasteczko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97Zdrowa dyscyplina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103Zmiana partnerów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107

6

ĆwiczeniA dlA tych, którzy nie lubią „rozluźniAjących” Ćwiczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109

Brakujące ogniwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111Dobra wiadomość, zła wiadomość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115Instrumenty muzyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117Ja chciałbym, chciałbym być poetą... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121Kółko i krzyżyk z zagadkami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125Mój pojazd świadczy o mnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129„Na czasie” czy „passé” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131Najlepsze, najgorsze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133Wewnętrzna sprzeczność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137Znaki drogowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139

ĆwiczeniA dodAjące energii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143

Dynamiczne duety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145Elementy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149Lekcje pływania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151Odbijanka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153Rozumiemy się bez słów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155Tandemy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157Twój kawałek układanki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159„Tydzień dzieci miał siedmioro...” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163W klubie sportowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167Żywe obrazy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169

ĆwiczeniA w plenerze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171

Falowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173Figury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175Mierniczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179Plażowe party . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181Powodzenia! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185Sztafeta z piłką . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187Żonglerka drużynowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193

gimnAStykA umySłu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195

Bajki z morałem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197Ewolucja pomysłów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201Fobia – mania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205Literowi ludzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207Mowa kwiatów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211Niezwykłe ulice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213Oksymorony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217Psy Pawłowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219Radiowęzeł . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223Redakcja wiadomości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227Słowotwórczość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231W eterze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235

integrAcjA grupy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237

...I żyli długo i szczęśliwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239

7

Jaką jestem gwiazdą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243Lalki z papieru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247Magiczne słowo „dziękuję”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249Morskie opowieści . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253Personifikacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255Wierszyki z dzieciństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257Znaki ostrzegawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259

lepSze poznAnie Się. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263

Aforyzm w dziesiątkę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265Bagaż życiowy w miniaturze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267Chwilo, trwaj... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269Cześć, jak leci? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271Dookoła świata. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273Gdybym ja była... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275Giełda używanych samochodów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279Inne dać rzeczy słowo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281Kiszone ogórki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287Konflikt pokoleń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289Magnetyzm lodówki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295Moje „ja” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299Mój bohater . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303Narodziny gwiazdy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305Notes pełen list . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309Od urodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313Odprawa bagażu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317Prawie sobowtór . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323Skojarzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327Superlatywy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331Śnieżynki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335Ulubione kształty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337Zamiana ról . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341

ożywienie długiej, monotonnej wypowiedzi. . . . . . . . . . . . . . . . . . 343

ABC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345Ale numerek! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349Almanach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355Badanie opinii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359Cechy szczególne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363Chrupiąca mieszanka (party mix) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367„Esy-floresy”, czyli rysować każdy może . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373Minitriatlon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375Muzyczne tematy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381Paski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383Pełen jak… głowa pomysłów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387Pomieszane literki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391Powiedziałeś TO! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397Punkty za zasługi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399Synchronizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401Zajęcie dla rąk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403

8

podziAł nA mniejSze grupy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405

Gangi uliczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407Hałas uliczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411Łatwy grosz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415Na straganie w dzień targowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417O...rzeszek!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421Ptasie radio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425Stowarzyszenie PANIKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429Twarzą w twarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433Wielki Wóz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439

po proStu zAbAwA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443

Bajarzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445Balonowy ekspres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447Były sobie świnki trzy... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449Gumowa orkiestra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455Kto to mówi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457Maszyna mydlana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459Zwariowane dymki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461

podSumowAnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465

Antologia Alicji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467Balonowa instalacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471Biedroneczko, leć do nieba...! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473Dobre rady na drogę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477Dziś pytanie, dziś odpowiedź . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479Gdybym miał... młotek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483Karta – stół . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487Liście w koronie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491Łabędzi śpiew . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495Nowy, lepszy...! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499Oto mój kraj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501Przyloty i odloty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505Tort firmowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509YMCA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515Zbieraj plony tam, gdzie zasiejesz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517

rozpoczęcie SpotkAniA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519

Autobiografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 521Bajka niekoniecznie na dobranoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523Co nowego w świecie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 525Kto ma piłkę, ten ma głos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527Na czym stoimy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 529Plan spotkania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 535Strojenie orkiestry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537Wyrzuć to! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 539Wywiadowca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 543

wprowAdzenie temAtu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 545

Baśń o idealnej firmie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 547

9

Co pokazać, co schować... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 549Co za osobowość! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551Dobre strony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553Jak na talerzu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555Konkurs domina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 559Konstruktywne „sprzężenie zwrotne” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 561Kwestia konwersacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 563Listy do redakcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 567Narzekanie to moja specjalność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 569Odbijany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571Owocowa krzyżówka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573Pięćdziesiąt sposobów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 577Po kawałku... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579Poczucia i wyczucia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 583Przepis na pracę grupową . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 587Serce na dłoni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 589Uwaga, zły pies! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 593W małym miasteczku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595Wypożyczalnia filmów wideo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 599Zacznijmy od początku. Po pierwsze… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 605Zdjęcia nie kłamią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611Żółw i zając . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 613

wyciSzenie i relAkS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 619

Na palcach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 621Opada stres... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623Przegląd okresowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 627Zobaczyć piękno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629Źródła energii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 631

zApoznAnie Się . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 633

Afiliacja przez aliterację . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635Bratanie się balonami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 637Cztery karty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 641Diabełek w pudełku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 643Do tanga trzeba dwojga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 647Dzień za dniem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 651Jaka to melodia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653Kieszonkowcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 655Klucz do imienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 659Kto jest kim? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 661Lista podrywacza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 667Na ryby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 671Ogłoszenia koleżeńskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 677Pani, która wszystkich zna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 681Powrót do przeszłości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 685Tablice na zamówienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 689To, co tygrysy lubią najbardziej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 691Z drugiej ręki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 695Zbieraj punkty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 697

11

Aut

opre

zent

acja

, otw

arci

e si

ę na

inny

ch

Ćw

icze

nia

dla

duży

ch g

rup

Ćw

icze

nia

dla

tych

, któ

rzy

nie

lubi

ą...

Ćw

icze

nia

doda

jące

ene

rgii

Ćw

icze

nia

w p

lene

rze

gim

nast

yka

umys

łu

inte

grac

ja g

rupy

lep

sze

pozn

anie

się

oży

wie

nie

dług

iej,

mon

oton

nej w

ypow

iedz

i

podz

iał n

a m

niej

sze

grup

y

po p

rost

u za

baw

a

pods

umow

anie

(za

końc

zeni

e)

roz

pocz

ęcie

spo

tkan

ia

wpr

owad

zeni

e te

mat

u

wyc

isze

nie

i rel

aks

zap

ozna

nie

się

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16AutoprezentAcjA, otwArcie Się nA innych

Do poduszki * *

Dobra mina do złej gry * * *

Myślałam, że spalę się ze wstydu...! * * *

Podróż do krainy wspomnień * * *

Projekcje * * *

Rzeczy, jakimi są... * * *

Uchwycić istotę * * *

ĆwiczeniA dlA dużych grup

Balonowa sztafeta * * * * * *

Efekt domina * * * * * *

Kreatywne gratulacje * * * *

„Lustracja” * * * *

Mrugacze * * * *

Na dwa razy * * *

Na wszystkie strony * * *

Ośmiornice * * * * *

Parada * * * *

zestawienie gier według celów szkoleniowych

12

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16Parada noworoczna * * * *

Po nitce do kłębka * * * *

Powinszowania z okazji urodzin! * * * *

Samochodziki * * * *

Sprawny silnik * * * * * *

Tak łatwo zapomnieć... * * *

Uściski dłoni * * * *

Ważne wydarzenia * * * * *

Według kolejności * * * * * *

Wesołe miasteczko * * *

Zdrowa dyscyplina * * * * *

Zmiana partnerów * * *

ĆwiczeniA dlA tych, którzy nie lubią „rozluźniAjących” Ćwiczeń

Brakujące ogniwo * * * *

Dobra wiadomość, zła wiadomość * * * * *

Instrumenty muzyczne * * * * * *

Ja chciałbym, chciałbym być poetą... * * * * * * *

Kółko i krzyżyk z zagadkami * * * * * *

Mój pojazd świadczy o mnie * * *

„Na czasie” czy „passé” * * * *

Najlepsze, najgorsze * * * *

Wewnętrzna sprzeczność * * *

Znaki drogowe * * * * *

ĆwiczeniA dodAjące energii

Dynamiczne duety * * * *

Elementy * * * *

Lekcje pływania * * * *

Odbijanka * * *

Rozumiemy się bez słów * * * *

Tandemy * * *

Twój kawałek układanki * * * * * * * *

„Tydzień dzieci miał siedmioro...” * * * *

W klubie sportowym * *

Żywe obrazy * * *

ĆwiczeniA w plenerze

Falowanie * * * * * *

Figury * * * *

Mierniczy * * * * *

Plażowe party * * * *

Powodzenia! * * * * *

Sztafeta z piłką * * *

Żonglerka drużynowa * * * * *

13

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16gimnAStykA umySłu

Bajki z morałem * * * *

Ewolucja pomysłów * * * * * *

Fobia – mania * * *

Literowi ludzie * * * *

Mowa kwiatów * * *

Niezwykłe ulice * * * * *

Oksymorony * * *

Psy Pawłowa * * * * * *

Radiowęzeł * * * *

Redakcja wiadomości * *

Słowotwórczość * * *

W eterze * * * *

integrAcjA grupy

...I żyli długo i szczęśliwie * * * * *

Jaką jestem gwiazdą * *

Lalki z papieru * * *

Magiczne słowo „dziękuję” * *

Morskie opowieści * * * *

Personifikacje * * * * *

Wierszyki z dzieciństwa * * * *

Znaki ostrzegawcze * * * * *

lepSze poznAnie Się

Aforyzm w dziesiątkę * * * *

Bagaż życiowy w miniaturze * * * *

Chwilo, trwaj... * * * *

Cześć, jak leci? * * * *

Dookoła świata * * * *

Gdybym ja była.... * * * * * *

Giełda używanych samochodów * * * *

Inne dać rzeczy słowo * * * * *

Kiszone ogórki * * *

Konflikt pokoleń * * *

Magnetyzm lodówki * *

Moje „ja” * * * *

Mój bohater * * *

Narodziny gwiazdy * *

Notes pełen list * *

Od urodzenia * * *

Odprawa bagażu * *

Prawie sobowtór * * * *

Skojarzenia * * * *

14

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16Superlatywy * * * *

Śnieżynki * * * * * *

Ulubione kształty * * * *

Zamiana ról * * *

ożywienie długiej, monotonnej wypowiedzi

ABC * * *

Ale numerek! * *

Almanach * * * *

Badanie opinii * * * *

Cechy szczególne * * *

Chrupiąca mieszanka (party mix) * * * *

„Esy-floresy”, czyli rysować każdy może * * *

Minitriatlon * *

Muzyczne tematy * * *

Paski * *

Pełen jak... głowa pomysłów * * * * *

Pomieszane literki * * * * * *

Powiedziałeś TO! * * * *

Punkty za zasługi * * *

Synchronizacja * * * * *

Zajęcie dla rąk * * * * * *

podziAł nA mniejSze grupy

Gangi uliczne * * * *

Hałas uliczny * *

Łatwy grosz * *

Na straganie w dzień targowy * * * *

O...rzeszek! * * * *

Ptasie radio * *

Stowarzyszenie PANIKA * * * * * *

Twarzą w twarz * * *

Wielki Wóz * * *

po proStu zAbAwA

Bajarzenie * * *

Balonowy ekspres * * *

Były sobie świnki trzy... * *

Gumowa orkiestra * * *

Kto to mówi? * * *

Maszyna mydlana * *

Zwariowane dymki * * * *

podSumowAnie

Antologia Alicji * * * * * *

Balonowa instalacja * * * * *

15

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16Biedroneczko, leć do nieba...! * * *

Dobre rady na drogę * *

Dziś pytanie, dziś odpowiedź * * * * *

Gdybym miał... młotek * * *

Karta – stół * * * * *

Liście w koronie * *

Łabędzi śpiew * * * *

Nowy, lepszy...! * * *

Oto mój kraj * * * * * *

Przyloty i odloty * * * *

Tort firmowy * * *

YMCA * * * * * * *

Zbieraj plony tam, gdzie zasiejesz *

rozpoczęcie SpotkAniA

Autobiografia * * *

Bajka niekoniecznie na dobranoc * * * *

Co nowego w świecie? * * * *

Kto ma piłkę, ten ma głos * * *

Na czym stoimy * * * * *

Plan spotkania * * *

Strojenie orkiestry * * *

Wyrzuć to! * * *

Wywiadowca * * * *

wprowAdzenie temAtu

Baśń o idealnej firmie * * *

Co pokazać, co schować... * * * *

Co za osobowość! * * *

Dobre strony * *

Jak na talerzu * *

Konkurs domina * * *

Konstruktywne „sprzężenie zwrotne” * *

Kwestia konwersacji * * *

Listy do redakcji * *

Narzekanie to moja specjalność * *

Odbijany * *

Owocowa krzyżówka * * * * * *

Pięćdziesiąt sposobów * * *

Po kawałku... * * * * *

Poczucia i wyczucia * * *

Przepis na pracę grupową * * *

Serce na dłoni * * * *

Uwaga, zły pies! *

16

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16W małym miasteczku * * *

Wypożyczalnia filmów wideo * * *

Zacznijmy od początku. Po pierwsze... * * *

Zdjęcia nie kłamią * *

Żółw i zając * *

wyciSzenie i relAkS

Na palcach * *

Opada stres... * * * *

Przegląd okresowy * * * *

Zobaczyć piękno * * * *

Źródła energii * *

zApoznAnie Się

Afiliacja przez aliterację * *

Bratanie się balonami * * * * *

Cztery karty * * *

Diabełek w pudełku * * *

Do tanga trzeba dwojga * *

Dzień za dniem * * *

Jaka to melodia? * * * *

Kieszonkowcy * * * *

Klucz do imienia * *

Kto jest kim? * * * *

Lista podrywacza * * *

Na ryby *

Ogłoszenia koleżeńskie * * *

Pani, która wszystkich zna *

Powrót do przeszłości * * * *

Tablice na zamówienie * * * *

To, co tygrysy lubią najbardziej * *

Z drugiej ręki * * * * *

Zbieraj punkty * * * *

17

Napiszę kiedyś książkę pod tytułem Zastosowania uśmiechu i korzyści z tego płynące. Przypuszczam, że zbieranie materiałów zajmie mi całe życie, a w książce i tak zabraknie stron.

Kilka lat temu, kiedy zastanawiałam się nad tym, kim chciałabym zostać i co mam właściwie robić, przyjaciółka zapytała mnie, co najbardziej lubię robić, co daje mi największe poczucie spełnienia. Nawet przez chwilę nie zastanawiałam się nad odpowiedzią: „Lubię wywoływać uśmiech na ludz-kich twarzach”.

Nie jestem aktorką komediową, nie umiem opowiadać dowcipów. Moi synowie chętnie to potwierdzą: „Mamo! ...znów zepsułaś puentę!”. No, tak. Jak więc wywołać uśmiech u innych ludzi? Ławo to wyjaśnić. Już to przecież robiłam. Wymyślałam i stosowałam ćwiczenia, gry i zabawy służące „przeła-mywaniu lodów”, ćwiczenia, które zwiększają poczucie komfortu, zachęcają do otwarcia się na samowiedzę, a także do docenienia innych i empatii, ćwiczenia, które zmuszają do zapomnienia o przeszłości i skoncentrowania się na chwili obecnej, ćwiczenia, które pozwalają na daną kwestię spojrzeć w zupełnie nowy sposób, ćwiczenia stymulujące twórcze myślenie i poma-gające przełamać bariery – słowem ćwiczenia, które wywołują zewnętrzny i „wewnętrzny” uśmiech. Podam przykład. Kilka lat temu wraz z sześciorgiem innych pasażerów czekaliśmy na nowojorskim lotnisku Newark na opóźniony samolot do Albany, który w końcu, po czterech godzinach, został odwołany ze względu na bardzo trudne warunki pogodowe. W zamian zaproponowa-no nam podróż mikrobusem, jakieś 200 mil po ośnieżonych i oblodzonych drogach. Wyjechaliśmy o jedenastej w nocy.

Przez jakieś 30 mil słuchałam narzekań i utyskiwań moich towarzyszy podróży, aż wreszcie zdecydowałam się na bardzo ryzykowne posunięcie. Zebrałam się na odwagę i oznajmiłam moim współpasażerom, że nic nie stoi na przeszkodzie, by przyjemnie spędzić resztę podróży, niezależnie od tego, jak nieprzyjemne było ostatnich parę godzin. Zaproponowałam, że poprowadzę kilka gier-ćwiczeń, żebyśmy mogli się poznać i dobrze bawić w podróży.

wstęp

18

Tylko obcy ludzie w takiej sytuacji mogli być tak cierpliwi i uprzejmi jak moi towarzysze podróży tego dnia. Ogólnie opisawszy ćwiczenia, które za-raz mieliśmy rozpocząć, popatrzyłam na moich towarzyszy, szukając oznak zainteresowania czy wsparcia, które dodałyby mi otuchy, by działać dalej. Było to proste ćwiczenie służące zapamiętywaniu imion. Pierwsza pozytywna, wręcz entuzjastyczna reakcja, spotkała mnie ze strony osób siedzących tuż obok mnie – można ją było przypisać ich młodemu wiekowi. Trzy osoby siedzące w środkowym rzędzie, choć z ociąganiem, zgodziły się wziąć udział w pierwszym ćwiczeniu. Potrzebowaliśmy (my, bo już wtedy nie byłam sama z moim pomysłem) już tylko zgody pasażera siedzącego obok kierowcy. Ten jednak konsekwentnie ignorował zarówno mnie, jak i dwóch innych współpasażerów, którzy się doń zwracali.

Mimo to, brnęłam dalej. „W naszej pierwszej zabawie, którą z pewnością znacie – powiedziałam – pierwsza osoba przedstawia się z imienia, a każda kolejna powtarza po kolei wszystkie imiona wypowiedziane dotychczas, na końcu dodając własne. W ten sposób łatwo nam będzie zapamiętać wszyst-kie imiona”.

Pierwsza osoba, mężczyzna siedzący na tylnym siedzeniu, po mojej lewej stronie, przedstawił się. Następna w kolejności byłam ja. Powtórzyłam jego imię i dodałam swoje. Mężczyzna po mojej prawej stronie powtórzył imię pierwszego mężczyzny, potem moje, wreszcie dodał swoje. Potem to samo zrobił każdy z pasażerów siedzących w środkowym rzędzie. Czasem ktoś się mylił i wtedy zaczynaliśmy od początku.

W międzyczasie pasażerowie ze środkowego rzędu odwrócili się do nas przodem, zrobiła się miła atmosfera, uśmiechaliśmy się do siebie. Ale uko-ronowaniem sukcesu – kiedy wszyscy naprawdę zaczęli się świetnie bawić, humory poprawiły się i spontanicznie zaczęliśmy klaskać – był moment, kiedy pasażer siedzący na przednim siedzeniu koło kierowcy wymienił wszystkie nasze imiona, poprawnie, we właściwej kolejności i z wyraźnym zacięciem (chociaż wciąż odwrócony był tyłem do nas, a przodem do kie-runku jazdy). Po owacji, jaką mu zgotowaliśmy, przeszliśmy do następnego ćwiczenia-zabawy.

Kiedy wreszcie, pięć godzin później, dojechaliśmy do Albany, wszyscy zgodzili się, że podróż wcale nie była taka długa. Wymieniliśmy adresy i do dziś niektórzy z nas utrzymują ze sobą kontakt.

Historię tę opowiedziałam nie po to, by zachęcać do atakowania Bogu ducha winnych osób na lotniskach, ale żeby uzupełnić poniższą listę bardziej i mniej oczywistych sytuacji, w których da się zastosować ćwiczenia zawarte w niniejszej książce:

imieniny;wesela;stanie w długich kolejkach;

19

zawody sportowe;akcje promocyjne, marketingowe;posiłki w stołówce;spotkania handlowe;prezentacje, wystąpienia;sesje szkoleniowe;kluby czytelnictwa;czaty internetowe;nabożeństwa;zajęcia z młodzieżą;wycieczki piesze i rowerowe;obiady i kolacje;układanie się do snu;wizyty u nowożeńców lub świeżo upieczonych rodziców.

20

Serdecznie dziękuję Richardowi Narramore’owi, redaktorowi wydawnictwa McGraw-Hill, który poprosił mnie o dokonanie kompilacji moich ćwiczeń, by mogły one posłużyć innym, i cierpliwie współpracował ze mną do czasu ukończenia książki.

Dziękuję Carole Anne Turner, mojej redaktor prowadzącej, która zaprojek-towała także karty ćwiczeń, za to, że wzbogaciła książkę swoimi pomysłami, entuzjazmem i pięknymi uśmiechami.

Dziękuję Ronowi Greenowi, mojemu synowi i prawej ręce w kwestii kom-puterów, który pośpieszył mi z pomocą w decydującym momencie, mimo że był wtedy w trakcie przygotowań do końcowych egzaminów prawniczych.

Dziękuję mojemu mężowi Glennowi, który zachęcał mnie do pisania, z entuzjazmem wysłuchiwał sprawozdań z moich postępów nad książką, nie raz biorąc udział w procesie tworzenia (...i który już zresztą ma co najmniej sześć pomysłów na kolejne moje książki).

Dziękuję licznym przyjaciołom i członkom rodziny, którzy wspierali mnie swym entuzjazmem i podrzucali pomysły.

Przede wszystkim jednak pragnę podziękować moim rodzicom, od których nauczyłam się bawić.

podziękowania

21

Kiedy prowadzę treningi przeznaczone dla osób, które będą korzystały z tego rodzaju ćwiczeń, zwykle rozpoczynam takimi oto słowami: „Będziemy grać w różne gry. Niektóre z nich okażą się dla was użyteczne i można je zastoso-wać jako gotowe wzorce, inne trzeba będzie zaadaptować, a jeszcze inne mogą okazać się w ogóle nieprzydatne”.

To samo można powiedzieć o ćwiczeniach zawartych w tej książce. Możecie do woli korzystać z poszczególnych ćwiczeń, adaptować lub odrzucać je, zgod-nie z waszymi potrzebami. Jeśli chcielibyście się podzielić wymyślonym przez siebie wariantem gry, udzielić jakichś wskazówek lub zaproponować całkiem nowe ćwiczenie, napiszcie proszę do mnie:

Edie West8327 Southern Oaks CourtLorton, Virginia 22079Faks: 703-690-9378E-mail: ediewest@aol.comĆwiczenia i gry podzieliliśmy na kategorie, które wydają się nam pomocne

w wyborze właściwego ćwiczenia, odpowiedniego dla wyznaczonego celu lub zastosowania. Kategorie te wymieniono w spisie treści, ale ponieważ każde ćwiczenie pasuje do więcej niż jednej kategorii, przygotowaliśmy też matrycę z sugestiami wielorakich zastosowań. Niezależnie od tego, z pewnością przyjdą wam do głowy jeszcze inne kategorie i podziały.

Każde ćwiczenie przedstawione jest według jednolitej formuły:• Tytuł.• Cele: proponowane zastosowania.• Liczba osób w grupie: liczba uczestników, dla której dane ćwiczenie jest

wykonalne – według naszej dotychczasowej wiedzy.• Poziom aktywności fizycznej: rzeczywiste zaangażowanie, wysiłek fizyczny

konieczny do wykonania ćwiczenia.• Przybliżony czas trwania: określony na podstawie doświadczeń.• Rekwizyty: materiały i sprzęt potrzebne do przeprowadzenia ćwiczenia.

wprowadzenie

22

• Opis: dla prowadzących ćwiczenie, krok po kroku.• Warianty: możliwości modyfikacji czy dostosowania ćwiczenia do waszych

potrzeb.• Wskazówki dodatkowe: dla prowadzącego.• Notatki: miejsce na uwagi i obserwacje.

Kursywą na każdej stronie wydrukowane jest słowo wstępne przeznaczone dla prowadzącego. Jeśli uznacie za stosowne, możecie wykorzystać dowolny frag-ment tego wprowadzenia w trakcie przedstawiania ćwiczenia uczestnikom.

W wielu wypadkach potrzebne będą dodatkowe informacje dla prowa-dzącego i (lub) arkusze czy karty dla uczestników. Większość tych materiałów umieszczono na stronach bezpośrednio następujących po opisie danego ćwicze-nia. Można je dowolnie kopiować i korzystać z nich bez ograniczeń.

Dzięki tej książce otrzymujecie pełną zawartość ćwiczeń – jedyny, bardzo istotny składnik, którego tu brakuje, to wy sami: liderzy grupy, wraz z waszym entuzjazmem i gotowością do zabawy. I zapamiętajcie proszę – śmiech jest zaraźliwy!

23

1. Balonowa instalacja w ćwiczeniu o tej samej nazwie staje się metaforą spójności grupy, a wszyscy po równo uczestniczą w jej tworzeniu. Lubię prostotę i spokój tego ćwiczenia.

2. Brakujące ogniwa to uniwersalne ćwiczenie dla każdej grupy osób, zarówno siedzących obok siebie w wielotysięcznym tłumie, jak i dla małego zespołu, który zebrał się, by rozwiązać konkretne zadanie.

3. Ćwiczenie Mierniczy sprawia, że uczestnicy stają się niezwykle pomysło-wi: rozkładają się na podłodze, ustawiają stopy, wyciągają jak najdalej ramiona. Oglądanie takiego wybuchu grupowej pomysłowości to czysta przyjemność.

4. Ćwiczenie Od urodzenia pozwala uczestnikom wspólnie się pożalić i wspólnie się cieszyć – a te dwa doświadczenia łączą ludzi. Pamiętam grupę, której wszyscy członkowie przez pozostały czas trwania se-sji kwestionowali wszelkie zasady, ponieważ byli „średnimi” dziećmi w rodzinie. Czyż nie należało się tego spodziewać?

5. Lubię Owocową krzyżówkę, bo atmosfera przyjaznej konkurencji, two-rzenie strategii i zabawa świeżymi owocami sprawiają przyjemność uczestnikom. (Nie mówiąc o tym, jak pięknie pachnie potem sala wy-kładowa!).

6. Lubię ćwiczenie Parada, bo uwielbiam parady! 7. Ćwiczenie Po nitce do kłębka wprowadza atmosferę przyjaznej konkuren-

cji i zawsze się udaje. Uczestnicy dostają „zastrzyk energii”, a ja zadanie wymyślania wciąż nowych „nitek”, które mogą prowadzić do kłębka.

8. Wszyscy lubią Powinszowania z okazji urodzin. Często uczestnicy ćwi-czenia poznają kogoś, kto ma urodziny w tym samym dniu co oni, albo wykrzykują: „Naprawdę urodziłeś się 19 stycznia? To dzień urodzin mojej mamy!”. Każda okazja jest dobra do świętowania.

9. Zawsze dużo radości sprawia mi Ptasie radio, bo to po prostu świetna zabawa.

10. Ostatnio, kiedy prowadziłam ćwiczenie Sprawny silnik, jedna z grup zamieniła się w... wannę z hydromasażem. Prowadzę to ćwiczenie od lat, ale jeszcze nigdy dla wanny z hydromasażem!

dziesięć ulubionych ćwiczeń autorki

Autoprezentacja,otwarcie się na innych

27

Copyright © 1997 by the McGraw-Hill Companies, Inc. All rights reserved.© Copyright for the Polish edition by Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o. 2007, 2012. All rights reserved.

cele Autoprezentacja, otwarcie się na innychLepsze poznanie się

liczba osób w grupie 6–15

poziom aktywności fizycznej Niski

przybliżony czas trwania Różny

rekwizyty Dekoracyjna (np. haftowana) poduszka

Poduszka w tym ćwiczeniu symbolizuje komfort i bezpie-czeństwo; zachęca to uczestników do swobodnej rozmowy o trudnych lub osobistych sprawach. Ćwiczenie zastosuj wtedy, gdy chcesz stworzyć bezpieczne środowisko do dalszej pracy z grupą.

Dziecko często zabiera ze sobą poduszkę, na przykład na wycieczkę, a czasem nawet do sklepu. Dlaczego? To proste: poduszka daje mu poczucie bezpieczeństwa. Dla niektórych z nas opowiadanie o sobie może być trudne. Żeby poczuć się bezpieczniej, możemy sięgnąć po ulubiony przedmiot z dzieciństwa – po poduszkę.

do poduszki

28

Copyright © 1997 by the McGraw-Hill Companies, Inc. All rights reserved.© Copyright for the Polish edition by Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o. 2007, 2012. All rights reserved.

opis 1. Niech uczestnicy usiądą w kręgu, na krzesłach lub na podło-dze.

2. Poinformuj, że ćwiczenie nosi tytuł „Do poduszki”, i pokaż rekwizyt. Poduszka podawana będzie z rąk do rąk, a osoba, do której trafi, będzie musiała opowiedzieć coś o sobie, trzymając poduszkę w rękach.

3. Podaj poduszkę pierwszej osobie i poproś, by zaczęła opo-wieść.

4. Gdy każdy opowie już swoją historię, zabierz poduszkę i za-pytaj, czy ktoś chciałby coś dodać (co w międzyczasie przyszło mu do głowy). Jeśli ktoś zgłosi, że chce coś powiedzieć, podaj mu poduszkę.

warianty 1. Poproś uczestników, żeby opowiedzieli coś, czego nie opo-wiedzieliby bez poduszki.

2. Powiedz, że poduszka będzie w pogotowiu aż do końca sesji, na wypadek gdyby ktoś chciał coś jeszcze opowiedzieć.

wskazówki dodatkowe

Stwórz nastrój odpowiedni dla danego celu lub typu zajęć. Jeśli celem jest szkolenie, którego tematyka wymaga odsłonięcia się i dokonania autoanalizy, ton ćwiczenia powinien być poważny i spokojny, dawać uczestnikom poczucie bezpieczeństwa i kom-fort, którego symbolem jest poduszka. Jeśli mamy do czynienia z bardziej ogólnym szkoleniem lub spotkaniem, poduszka wpro-wadzi lekki ton i nastrój zabawy.

notatki

29

Copyright © 1997 by the McGraw-Hill Companies, Inc. All rights reserved.© Copyright for the Polish edition by Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o. 2007, 2012. All rights reserved.

dobra mina do złej gry

cele Autoprezentacja, otwarcie się na innychLepsze poznanie sięWprowadzenie tematu

liczba osób w grupie 5–40

poziom aktywności fizycznej Niski

przybliżony czas trwania 3–6 minut

rekwizyty Żelki misie (zwane również „gumisiami”), serwetki, mi-seczki

Uczestnicy ćwiczenia będą odczuwać satysfakcję z opowia-dania historii, które dobrze się skończyły. „Dobra mina do złej gry” przydaje się szczególnie w grupach mieszanych: składających się z osób o różnej pozycji zawodowej i spo-łecznej, w różnym wieku itd. Ćwiczenie można wprowa-dzić wówczas, gdy mamy przeświadczenie, że uczestnicy czują się już wystarczająco komfortowo, aby móc podzielić się własnymi doświadczeniami i uczyć się od innych.

„Dzieci lubią misie”... Wszyscy lubią misie: takie puszy-ste i sympatyczne, i tyle o nich różnych bajek i historii... Kiedyś czytałam artykuł o tym, jak pewnego pana dopadł w górach prawdziwy miś, po czym przez godzinę go... pożerał! Od tego czasu zastanawiam się, dlaczego właś-ciwie niedźwiadki budzą w nas tak dobre skojarzenia.