1

COVID-19 – Model podejmowania decyzji

Plan działania Szkocji na czas kryzysu

i wyjście z niego

Rząd Szkocji

Maj 2020

2

Plan działania Szkocji na czas kryzysu i wyjście z niego

Przedmowa Minister

Jak powiedziałam w zeszłym tygodniu, nie możemy wiecznie żyć w ten sposób. Wszyscy chcemy wrócić do pewnego rodzaju normalności – spotykać się

z przyjaciółmi i rodziną, wrócić do pracy i szkoły, lub móc po prostu spędzać wolny czas tak, jak chcemy.

Niniejszy dokument określa kroki, które zostaną podjęte w tym celu. Nie zawiera on

wszystkich odpowiedzi i nie określa dokładnych ram czasowych. Wynika to z faktu, że wciąż dowiadujemy się nowych informacji na temat wirusa. Będziemy musieli

postępować ostrożnie i stopniowo, aby przejąć kontrolę nad sytuacją i opracować najlepsze sposoby postępowania.

Zbyt wiele osób straciło już życie przez tę chorobę i nie możemy ryzykować kolejnego

szczytu zachorowań – nie tylko dlatego, że oznaczałoby to więcej zgonów, ale także

dlatego, że oznaczałoby kolejną izolację (lockdown).

W tym tygodniu zobaczyliśmy również, co udało się osiągnąć dzięki wprowadzeniu izolacji – stały spadek liczby zgonów oraz pacjentów na oddziałach intensywnej opieki.

Wiemy jednak, że sama izolacja również stanowi problem. Powoduje samotność

i izolację społeczną, pogłębia nierówności i szkodzi gospodarce.

Nikt z nas nie chce, aby trwała dłużej niż to konieczne.

Określamy więc etapy, dzięki którym będziemy dążyć do ograniczenia izolacji. Są one stopniowe i narastające, a ich wprowadzenie będzie poprzedzone dokładnym

monitorowaniem rozprzestrzeniania się wirusa. Czasem znoszenie obostrzeń będzie musiało zostać wstrzymane. Być może jednak będziemy w stanie szybciej złagodzić

ograniczenia niż początkowo przewidywaliśmy.

Najważniejszym pojedynczym czynnikiem będzie to, jak dobrze będziemy przestrzegać

zaleceń mających na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się wirusa. Zasadnicze znaczenie będzie miało dalsze mycie rąk, zasłanianie ust podczas kaszlu i kichania oraz

dystans społeczny – równie ważne będzie działanie zgodnie z zasadą „badaj, śledź, izoluj” oraz system wsparcia.

Oznacza to, że nasze miejsca pracy i transport publiczny będą wyglądały nieco inaczej

– wszyscy przyzwyczailiśmy się do tego, że jest inaczej i tak pozostanie przez jakiś czas.

Również z rodziną i przyjaciółmi będziemy się kontaktować inaczej – najpierw skupimy

się na spotkaniach na świeżym powietrzu z zachowaniem dystansu społecznego.

Niestety pod pewnymi względami znoszenie obostrzeń będzie nieco bardziej skomplikowane niż obecnie – w zamian będziemy jednak w stanie więcej robić. Nasze

komunikaty będą nieco bardziej złożone, gdyż zaczynamy znosić kolejne obostrzenia. Jednak to, o co prosimy, pozwoli na dokonywanie bardziej osobistych wyborów.

3

Niezbędne będzie wzajemne zaufanie, jak również uznanie, że każda decyzja, którą

podejmujemy jako jednostki, będzie miała wpływ na nasz wspólny dobrobyt.

Dla tych, którzy są obecnie chronieni przed wirusem, równowaga ta będzie szczególnie

trudna. Wiemy, że długa izolacja narzucona w celach ochrony może sama w sobie szkodzić zdrowiu fizycznemu i psychicznemu. Tak więc przed okresem początkowym

zakończenia ochrony przedstawimy kolejne działania. Będziemy słuchać Państwa doświadczeń i postaramy się zapewnić doradztwo, dzięki czemu poprawi się jakość

Państwa życia, a ryzyko ograniczy się do minimum.

Nasz system badań, śledzenia, izolacji i wsparcia, znany również pod nazwą „Badaj i chroń”, jest już w fazie próbnej i będzie stanowił kluczowe narzędzie walki z wirusem.

Jest to ważny element naszej zintegrowanej strategii, o zasadniczym znaczeniu dla ograniczenia zakażeń, ochrony i tych, którzy zapewniają ochronę. Ma on zasadnicze

znaczenie dla konkretnych kwestii, na przykład powrotu do szkół. Nieodzowna jest świadomość nas wszystkich co do objawów wirusa – jest to wysoka gorączka,

utrzymujący się kaszel lub utrata smaku czy powonienia – oraz dokładna wiedza, co zrobić, jeżeli je u siebie zaobserwujemy.

W trakcie przechodzenia przez różne etapy łagodzenia obostrzeń ciąży na nas

obowiązek udzielania jasnych wytycznych na temat tego, co one oznaczają

w praktyce. Będziemy również informować o datach zmian, aby zapewnić czas na przygotowanie.

Na przykład w najbliższych dniach opublikujemy wytyczne dla kluczowych sektorów

gospodarki. Umożliwi to pracodawcom i pracownikom współpracę i przygotowanie się do powrotu do pracy. Opublikujemy również wytyczne w sprawie podróżowania

i transportu publicznego.

Kryzys COVID-19 jest złożony i niepewny. Dzielimy się z Państwem planami w oparciu o nasze obecne rozumienie epidemii, szerszych konsekwencji kryzysu dla

zdrowia, gospodarki i społeczeństwa oraz sposobu, w jaki nasze reakcje ograniczają skutki kryzysu. Zarówno epidemia, jak i nasze rozumienie nadal się rozwijają, więc my

również będziemy nadal rozwijać nasze plany, dzielić się nimi z Państwem, aby uzyskać informację zwrotną co do ich udoskonalenia. Być może nie uda nam się zrobić

wszystkiego dobrze za pierwszym razem w tych złożonych i niepewnych czasach kryzysu, ale będziemy nadal słuchać i zrobimy wszystko, aby nasze reakcje były lepsze.

Wiem, że widząc poluzowanie obostrzeń w innych krajach, z niecierpliwością czekamy na ich wprowadzenie u nas. Musimy jednak postępować zgodnie z naszą sytuacją.

Szybszy postęp osiągniemy wtedy, gdy będziemy otwarcie mówić o tym, gdzie

ograniczamy rozprzestrzenianie się wirusa, i ściśle przestrzegać obowiązujących zasad.

Wszyscy tęsknimy za naszą rodziną i przyjaciółmi, dzieci tęsknią za szkołą i swoimi kolegami, a do tego dochodzi strach wśród przedsiębiorców i pracowników – musimy

zatem dalej współpracować na rzecz hamowania rozwoju wirusa i powrotu do możliwie normalnego stylu życia.

Nicola Sturgeon

4

1. Sytuacja bieżąca

Rozwój wirusa w Szkocji

Nasze społeczeństwo stoi przed największym wyzwaniem naszych czasów, a nasz styl życia ulega znacznemu ograniczeniu z powodu COVID-19. Wirus powodujący tę

chorobę stanowi nadal poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego w Szkocji. Nasz rząd robi wszystko, co może, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się koronawirusa i nie

zniesie ograniczeń, dopóki nie będzie to bezpieczne. Druga fala zakażeń spowodowałaby dalsze szkody dla zdrowia, społeczeństwa i gospodarki. Aby ocenić,

czy i kiedy ograniczenia mogą zostać złagodzone, rozważymy szereg dowodów dotyczących rozwoju pandemii w Szkocji.

Ponieważ ryzyko przenoszenia wirusa zmniejsza się w wyniku skutecznych działań,

spodziewamy się stabilizacji, a następnie spadku liczby zachorowań. Najnowsze dane dotyczące Szkocji wskazują, że doszło do pożądanego trwałego spadku liczby nowych

przypadków zachorowań, hospitalizacji, przyjęć na OIOM i zgonów na COVID-19. Dane publikowane są codziennie na stronie Rządu Szkocji poświęconej koronawirusowi:

https://www.gov.scot/coronavirus-covid-19/

Nałożone obostrzenia były dotkliwe, ale konieczne w celu ograniczenia liczby zakażeń.

Umożliwiły nam przygotowanie się do kolejnych etapów, na których umiemy lepiej określić miejsce zakażenia, zapewnić dodatkową ochronę tam, gdzie to konieczne

(zabezpieczanie osób szczególnie narażonych i ochrona kluczowych pracowników), oraz stworzyć bezpieczniejsze środowisko poprzez przygotowanie miejsc pracy i

przestrzeni publicznej oraz dostarczanie w razie potrzeby środków ochrony indywidualnej. Ludzie i wspólnoty w całej Szkocji odgrywają w tym ważną rolę, również

poprzez utrzymanie dystansu społecznego i higieny. Wirus jest jednak nadal z nami i będzie jeszcze przez pewien czas.

Znaczenie wskaźnika R i liczby przypadków

Wiele się mówi o wskaźniku R – jest to współczynnik reprodukcji informujący o tym, ile

średnio osób może zarazić jeden nosiciel wirusa. Jeżeli R wynosi 2, to jedna osoba może zarazić średnio dwie inne. Jeżeli R wynosi więcej niż 1, wirus rozprzestrzenia się

w populacji, a jeżeli spada poniżej 1 – epidemia zaczyna hamować.

Wartość R oblicza się poprzez modelowanie ścieżki wirusa, wykorzystując dane

dotyczące zachorowań i zgonów, a zatem jest to oszacowanie o pewnej dozie niepewności. Obecnie wartość R dla Szkocji szacuje się na poziomie 0,7–1,0.

Uważamy, że na początku izolacji wynosiła ona 4–6.Tak więc jest to prawdziwy i bardzo pozytywny postęp. W ostatnich tygodniach zaczęła też spadać przybliżona

liczba osób zakażających – obecnie jest to 25 tysięcy. Ważne, aby wskaźnik R nadal utrzymywał się poniżej 1, a liczba osób zakażających nadal spadała, gdyż

w przeciwnym razie wirus znów szybko się rozprzestrzeni, a wszelkie łagodzenie obostrzeń będzie musiało zostać wstrzymane. Wartość powyżej 1 może spowodować

wykładniczy wzrost liczby zachorowań, hospitalizacji i zgonów, powodując znaczne szkody dla zdrowia, społeczeństwa i gospodarki Szkocji. Dlatego Rząd Szkocji

zachowuje taką ostrożność i rozwagę.

Jak na razie nadal radzimy zostać w domu, co nie dotyczy osób wykonujących kluczowe czynności, których nie można zrobić w domu, wyjścia po żywność i leki lub w celu

aktywności fizycznej. Kiedy konieczne jest wyjście na zewnątrz, nasza rada to

5

zachowanie dwóch metrów odległości od innych osób spoza gospodarstwa domowego

oraz zasłanianie ust i nosa w pomieszczeniach zamkniętych, takich jak sklepy czy transport publiczny. Ponadto nadal zalecamy dokładne i regularne mycie rąk. Środki te

pomogły nam przełamać łańcuch zakażeń i zmniejszyć liczbę zachorowań, hospitalizacji

i zgonów na COVID-19.

Idziemy do przodu.

Jednakże zbyt wiele osób wciąż umiera, a sytuacja w domach opieki – pomimo

nadzwyczajnego oddania pracowników opieki – pozostaje poważnym problemem, więc musimy być bardzo ostrożni podczas łagodzenia obostrzeń.

Istnieją pewne dowody na to, że obecny wskaźnik R w Szkocji jest nieco wyższy niż w

innych częściach Wielkiej Brytanii, chociaż dane porównawcze zależą od użytych modeli i są obarczone sporą nieprecyzyjnością oraz zmiennością w czasie w miarę dostępności

nowych danych. Jeżeli wskaźnik R jest wyższy, może to świadczyć o tym, że pierwsze przypadki pojawiły się u nas później niż w Anglii, a zatem możemy

być na innym, nieco wcześniejszym etapie krzywej zakażeń. Zróżnicowanie charakterystyki populacji Szkocji w stosunku do innych części Wielkiej Brytanii, jak np.

struktura wiekowa i gęstość zaludnienia, również wpływa na pomiar współczynnika R.

Nasza obecna ocena jest taka, że postęp, choć rzeczywisty, jest nadal niestabilny, a nasze pole manewru pozostaje ograniczone. Dlatego do tej pory zostaliśmy przy

ograniczeniach związanych z izolacją, wprowadzając tylko jedną niewielką zmianę

w wytycznych, aby umożliwić opuszczanie domów dla celów aktywności fizycznej częściej niż raz dziennie. Chcemy również wprowadzić system badań, śledzenia, izolacji

i wsparcia – „Badaj i chroń” – zanim znacznie złagodzimy obostrzenia.

Będziemy nadal uważnie i na bieżąco monitorować te dowody. Gdy uzyskamy więcej dowodów na tendencję zniżkową zachorowań, rozważymy dalsze zmiany zgodnie ze

6

wskazaniami zawartymi w niniejszym dokumencie – ale zrobimy to bardzo ostrożnie i

stopniowo.

Badaj i chroń

Kluczowym aspektem naszej strategii jest podejście „badaj, śledź, izoluj, wspieraj”,

znane również jako „Badaj i chroń”. Badamy ludzi w społeczności, którzy mają objawy zgodne z COVID-19. Ustalamy kontakty zakaźne, czyli stosujemy ugruntowane

działanie w zakresie zdrowia publicznego, aby określić bliskie kontakty chorych, względem których mogło dojść do przeniesienia choroby. Prosimy osoby, które uzyskały

pozytywny wynik testu, oraz osoby, które pozostają z nimi w bliskim kontakcie, o samoizolację, aby chronili siebie i innych przed dalszym przenoszeniem wirusa.

Informujemy opinię publiczną o wzroście zakażeń i istotnych ogniskach zachorowań. Zapewniamy również dostęp do wsparcia, aby pomóc w skutecznej izolacji.

Należy jednak podkreślić, że podejście „Badaj i chroń” będzie najskuteczniejsze przy

niskim poziomie zachorowań – niższym niż obecnie – i gdy taki pozostanie, a jego powodzenie zależy od nas wszystkich: od tego, czy wiemy i zgadzamy się, co trzeba

zrobić w razie wystąpienia objawów, jak również od tego, czy w razie potrzeby zgodzimy

się na samoizolację.

Wraz z łagodzeniem obostrzeń będziemy musieli wprowadzić środki zdrowia publicznego, aby nie dopuścić do przekształcania się pojedynczych przypadków

w klastry zachorowań, ich przeradzania się w ogniska, a tych w niekontrolowany szczyt, który wymagałby powrotu do izolacji w celu uniknięcia dużej liczby zgonów

i nadmiernego obciążenia służby zdrowia – o to właśnie chodzi w podejściu „Badaj i chroń”.

Uczenie się od partnerów międzynarodowych

W Modelu podejmowania decyzji ustaliliśmy, że będziemy wykorzystywać wiedzę

Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), podmiotów europejskich, brytyjskich, szkockich i innych międzynarodowych organizacji, aby dowiedzieć się więcej na temat wirusa i

opracować nasze reakcje na niego.

Pole nr 1: Co wpływa na wskaźnik reprodukcji R?

Na wskaźnik reprodukcji R wpływa wiele czynników:

podstawowa zaraźliwość organizmu;

okres, przez jaki osoby chore na COVID-19 mogą zarażać innych;

liczba osób w populacji, z którymi chorzy mają kontakt oraz intensywność tego kontaktu.

Przy założeniu, że po zachorowaniu występuje pewien poziom odporności, wskaźnik R powinien zmniejszać się z czasem: ponieważ wraz z zarażaniem się osób w populacji jest mniej narażonych osób, gdyż albo są one zarażone, ozdrowiały albo zmarły.

Gdyby dzięki wprowadzonym zasadom udało się zmniejszyć liczbę osób, z którymi dochodzi do kontaktu, wskaźnik R również byłby niższy.

7

Wiele krajów zaczęło znosić ograniczenia związane z dystansem społecznym, a pomiędzy ich zniesieniem a obserwacją rezultatów minie trochę czasu. Należy jednak

pamiętać, że doświadczenia każdego kraju dotyczące wirusa są różne

i w miarę wyciągania wniosków trzeba brać pod uwagę populację Szkocji i jej cechy.

Ograniczenia związane z COVID-19 obowiązujące obecnie w Szkocji

Rząd Szkocji podjął zdecydowane działania dotyczące pandemii, nakładając

ograniczenia w zakresie zgromadzeń publicznych, działalności gospodarczej i wymagające pozostawania w domach, chyba że wyjście na zewnątrz jest absolutnie

konieczne, w celu ochrony zdrowia publicznego i służby zdrowia. Rozporządzenie w

sprawie ochrony zdrowia (koronawirus) (ograniczenia) (Szkocja) z 2020 r. weszło w życie z dniem 26 marca w celu umożliwienia egzekwowania tych środków w uznaniu

zagrożenia dla zdrowia publicznego ze strony koronawirusa. Rozporządzenie, o ile nie zostanie zmienione, wygasa po upływie sześciu miesięcy od daty wejścia w życie.

Nałożyło ono bezprecedensowe obostrzenia dotyczące przemieszczania się osób i działalności podmiotów gospodarczych w Szkocji, wywierając ogromny wpływ na życie

w kraju.

Ze względu na nadzwyczajny charakter ograniczeń nałożonych na szkockie społeczeństwo szkoccy ministrowie zarządzili „ustawowy przegląd” potrzeby ograniczeń

i wymogów zawartych w Rozporządzeniu. Przegląd taki należy przeprowadzić co najmniej co 21 dni.

Ograniczenia dotyczące dystansu społecznego w Szkocji – zbiór przepisów

i wytycznych można znaleźć w Modelu podejmowania decyzji: Informacje szczegółowe. Od poniedziałku 11 maja zlikwidowaliśmy ograniczenie aktywności fizycznej do jednego

razu dziennie.

8

2. Model podejmowania decyzji

Pierwsza Minister przedstawiła naszą intencję otwartości i przejrzystości w odniesieniu do walki Szkocji z epidemią – stąd publikacja dokumentu COVID-19:

Model podejmowania decyzji oraz dokumentacji pomocniczej. Określa on podejście

i zasady, którymi będziemy się kierować, różne czynniki, które trzeba będzie

uwzględnić, ramy oceny do podejmowania decyzji oraz przygotowania, które trzeba poczynić już teraz.

COVID-19 to przede wszystkim kryzys zdrowia publicznego, a środki służące walce z tą chorobą są konieczne dla ratowania życia. Jednak środki te przynoszą również szkodę i

mogą mieć niekorzystny wpływ na niektóre osoby w naszym społeczeństwie, którym najtrudniej przychodzi ich wdrażanie. Dowiadujemy się, że szkody spowodowane

pandemią nie są jednakowo odczuwalne.

Nasza odpowiedź na tę pandemię musi uwzględniać te nierówne skutki. Tak jak staraliśmy się chronić osoby najbardziej narażone, tak musimy nadal zapewniać

dodatkowe wsparcie tym, którzy go potrzebują, i dążyć do większej równości i ochrony praw człowieka, w tym praw dzieci, we wszystkich naszych działaniach.

Skutki zwiększonej izolacji mogą być szczególnie poważne dla osób starszych,

samotnych i wymagających wsparcia, zarówno w domu, jak i w otoczeniu domowym, np. w domu opieki. Szkodliwe skutki dla gospodarki mogą również najbardziej dotykać

rodziny o niskich dochodach i osoby, które już wcześniej odczuwały skutki nierówności. Dotyczy to np. kobiet, na które spada większość obowiązków związanych z opieką

(płatną i bezpłatną), co oznacza, że są one w szczególnie niekorzystnym położeniu.

Będzie to również istotne dla innych grup już znajdujących się w niekorzystnej sytuacji pod względem zatrudnienia, zwłaszcza osób niepełnosprawnych, mniejszości

etnicznych i innych grup szczególnie narażonych. Mniejsze wsparcie wspólnoty może niewspółmiernie oddziaływać na wiele tych grup, a skutki będą się nasilać wraz z

dalszym trwaniem izolacji.

Poprosiliśmy osoby o najwyższym ryzyku klinicznym o pozostanie w domu przez co najmniej 12 tygodni. Nie chcemy, aby ochrona ta trwała dłużej niż to konieczne,

ponieważ ma ona wyraźny wpływ na jakość życia tych osób. Oceniając trwałe ryzyko związane z wirusem, będziemy kierować się dowodami oraz doświadczeniem ludzi w

zakresie ochrony i tego, co ma dla nich znaczenie. Jasno określimy postępowanie w zakresie ochrony w nadchodzących tygodniach.

Model podejmowania decyzji jasno wskazuje, że celem działań w odpowiedzi na kryzys

COVID-19 jest ochrona osób najbardziej zagrożonych oraz ochrona praw człowieka.

Prawo wymaga, aby obowiązujące środki zostały zniesione, gdy tylko uzna się, że nie są one już konieczne do zapobiegania, ochrony przed, ograniczenia lub zapewnienia

reakcji zdrowia publicznego na występowanie lub rozprzestrzenianie się wirusa w Szkocji. Te względy, wraz z nadrzędnym zobowiązaniem w zakresie praw człowieka,

równości i sprawiedliwości społecznej, znajdą się w centrum naszych analiz, gdy będziemy rozważać możliwość złagodzenia obostrzeń. Jak powiedziała Pierwsza

Minister w szkockim parlamencie 13 maja, „będą one odzwierciedlone w każdej podejmowanej decyzji”.

9

Dokument ten pokazuje sposób rozważania i podejmowania decyzji w zakresie zmiany

obostrzeń. Przyjrzymy się łącznemu i ogólnemu oddziaływaniu tych środków oraz bieżących ograniczeń. Nie będziemy analizować zmian oddzielnie, ale we wszystkich

obszarach, oceniając skutki pozytywne i negatywne względem wszystkich decyzji i

wszystkich czterech szkód. Weźmiemy pod uwagę następujące czynniki:

skalę oddziaływania pod względem liczby osób i firm, które mogą odnieść korzyści;

to, czy działania te będą chronić i wspierać grupy społeczne i jednostki

najbardziej potrzebujące wsparcia, ich oddziaływanie na cechy objęte ochroną oraz zakres, w jakim pomogą zmniejszyć nierówność uzyskiwanych rezultatów;

oraz

dowody na skuteczność obecnych środków oraz wszelkie istotne szersze dowody pochodzące z innych krajów i badań naukowych.

Dokument ten przedstawia pewne metody podejmowania decyzji stosowane już teraz:

Wiemy, że zamykanie szkół niekorzystnie oddziałuje na wiele aspektów postępu i

rozwoju dzieci, w tym na ich dobre samopoczucie. Dotyczy to szczególnie młodzieży będącej już w najbardziej niekorzystnej sytuacji. Dlatego priorytetowo

traktujemy takie środki jak zapewnienie edukacji szkolnej, wczesnej edukacji i opieki nad dziećmi, pracy z młodzieżą

i kształcenia dorosłych.

Uznajemy również, że podczas kryzysu i podczas wychodzenia z niego musimy

przyjąć podejście całościowe do wsparcia tych rodzin, które bardziej niż inne

będą dotknięte skutkami epidemii COVID-19 i środkami łagodzącymi. Oznacza to

wezwanie specjalistów w dziedzinie zdrowia, wczesnego kształcenia, szkół i pracy społecznej do współpracy w celu wsparcia rodzin, które doświadczają

trudności, oraz współpracę z trzecim sektorem w celu zapewnienia rodzinom całościowego, praktycznego i odpowiedniego wsparcia.

W czasie pandemii udzielanie wsparcia w domach mogło ulec zmianie w celu

zmniejszenia ryzyka zachorowania lub w wyniku zastosowania zasady dystansu społecznego. Wspieramy zatem funkcjonowanie usług wsparcia dla zagrożonych

osób dorosłych.

Wprowadzenie niezbędnych zmian w domach opieki, takich jak ograniczenie

odwiedzin oraz przerwa w normalnej działalności i zajęciach w celu ochrony

mieszkańców, personelu i gości, ma istotny wpływ na dobre samopoczucie pensjonariuszy i ich bliskich. Domy opieki to przede wszystkim domy dla ludzi i

ważne jest, abyśmy znaleźli bezpieczne sposoby na ponowne połączenie ich z rodzinami i przyjaciółmi.

Wiele osób obawia się, że kryzys związany z COVID-19 wpłynie na nie lub na ich

rodzinę w obszarze finansowym. Inwestujemy 2,3 miliarda funtów

w pomoc dla firm i pracodawców, w tym w fundusze pomocy dla osób samozatrudnionych oraz dla sektora kreatywnego i turystycznego, a także

w pomoc dla MŚP, które tworzą bardzo dużo miejsc pracy w Szkocji.

Wiemy, że podjęte przez nas niezbędne środki zdrowia publicznego same

w sobie przyczyniają się do kryzysu gospodarczego, który ma znaczący wpływ

10

na miejsca pracy, poziom życia i nierówności w społeczeństwie. Szczerze

współczujemy osobom, które musiały zamknąć firmę lub straciły pracę, i rozumiemy potrzebę ponownego uruchomienia gospodarki tak szybko, jak będzie

to bezpieczne, aby ludzie mogli wrócić do pracy.

Planujemy ponowne uruchomienie budownictwa mieszkaniowego – konieczne,

jeżeli mamy zrealizować plan ograniczenia bezdomności – oraz programy efektywności energetycznej w celu zwalczania ubóstwa energetycznego.

Niezbędne zmiany w systemie wymiaru sprawiedliwości doprowadziły niestety do

zaległości i opóźnień, które oddziałują szczególnie na zdrowie ofiar przestępstw. Uruchamiamy zatem funkcjonowanie systemu sprawiedliwości

i zwiększamy pomoc dla ofiar. Decyzje dotyczące działania sądów i trybunałów są ostatecznie podejmowane przez ich kierownictwo.

Będziemy korzystać z szerokiego zakresu danych i wiedzy fachowej, aby zrozumieć

skutki pandemii i środki jej zwalczania. Szkoccy ministrowie mają dostęp do szeregu profesjonalnych doradców i grup ekspertów, zarówno w Rządzie Szkocji, jak i poza nim,

w tym do Komisji ds. Ubóstwa i Nierówności oraz Komisji ds. Równości i Praw Człowieka. Będziemy również uważnie słuchać głosów osób dotkniętych kryzysem, aby

zrozumieć życiowe doświadczenia, na których musi opierać się nasza polityka.

W całej Szkocji trwa wiele badań i analiz dotyczących COVID-19. Obejmują one

program finansowany przez Biuro Głównego Naukowca (CSO), który umożliwia szkockim instytucjom akademickim prowadzenie badań dotyczących kwestii związanych

z pandemią tej choroby.

Zmniejszając lub ponownie zwiększając obostrzenia, porównuje się szkody. Organizacja Public Health Scotland ze współpracownikami opublikowali niedawno dokument

dotyczący ryzyka negatywnego oddziaływania nakazu dystansu na ludzkie zdrowie oraz sposobu łagodzenia tych większych szkód[1]. Stwierdzono

w nim, że działania mające na celu ograniczenie przenoszenia wirusa same w sobie mogą wyrządzić wiele szkód, a budowanie przyszłej, bardziej zrównoważonej

i sprzyjającej włączaniu społecznemu gospodarki będzie miało zasadnicze znaczenie dla ich złagodzenia.

W Szkocji ok. 170 tys. osób jest objętych ochroną. Niemal połowa z nich to osoby

powyżej 65 roku życia (14% powyżej 80 lat). Jedna czwarta osób objętych ochroną żyje w regionach Szkocji znajdujących się w najgorszej sytuacji gospodarczej.

Nierówność strukturalna szkodzi społeczeństwu, co uwydatnił kryzys związany z COVID-19. Jednak sposób, w jaki zareagowaliśmy jako społeczeństwo, pokazał, że

można postępować inaczej:

nasza odpowiedź na bezdomność koncentrowała się na zapewnieniu wszystkim

osobom doświadczającym bezdomności domu, w którym mogą bezpiecznie się

izolować i wdrażać nakaz dystansu społecznego;

służby lokalne opracowały nowe, innowacyjne sposoby dotarcia do dzieci

w domach, w tym regularne kontakty telefoniczne i internetowe, a także wsparcie

praktyczne i emocjonalne; oraz

[1] https://www.bmj.com/content/369/bmj.m1557

11

nasze podejście do bezpłatnych posiłków w szkole, przy współpracy

z władzami lokalnymi, pokazało, że bardzo duża liczba dzieci i młodzieży

z rodzin o niskich dochodach może otrzymać wsparcie w różny sposób, w tym poprzez rozwiązania gotówkowe (bezpośrednie płatności finansowe).

Wychodząc z tego etapu, spróbujemy wyznaczyć lepszą drogę wsparcia dla całej Szkocji. Idąc naprzód, chcemy nie tylko wrócić do miejsca, w którym byliśmy, ale też

wykorzystać innowacyjne działania zaobserwowane podczas kryzysu, aby zbudować Sprawiedliwszą Szkocję. Wykorzystamy wnioski wyciągnięte w trakcie pandemii, aby iść

naprzód ku długofalowym rezultatom w zakresie niższych poziomów ubóstwa, większej równości, społeczeństwa inkluzywnego oraz poszanowania i lepszego przestrzegania

praw człowieka. Decyzje podejmowane przez nas w nadchodzących tygodniach i miesiącach będą nakierowane na osiągnięcie tych celów.

12

3. Podejście etapowe do różnych obostrzeń

Niniejszy plan działania wdraża oparte na dowodach i przejrzyste stanowisko do

łagodzenia obostrzeń i wyznacza podejście etapowe na przyszłość. W sposób nieunikniony przyszłość ta nie będzie zwykłą kontynuacją czasów sprzed pandemii, ale

będzie naznaczona doświadczeniami, przez które przeszliśmy. W nadchodzących miesiącach zrozumiemy, że wirus nie ma takich samych

konsekwencji dla wszystkich, choć na każdego oddziałuje. Przyjmiemy podejście, które będzie nas systematycznie zbliżać do celów i rezultatów określonych

w Krajowym Modelu Realizacji.

W planie działania wskazano kolejność, w jakiej będziemy starali się uważnie i stopniowo znosić obecne ograniczenia, ale nie próbowaliśmy określać dat wszystkich

poszczególnych etapów. Gdy zrealizujemy pierwszy etap, kolejne etapy będą zależeć od spełnienia poszczególnych kryteriów, w tym tych ustalonych przez WHO.

Nadal będziemy zachowywać ostrożność, co zapewni ograniczenie rozprzestrzeniania

się wirusa, starając się przywrócić jak największą normalność, gdy będzie to bezpieczne. Będziemy nadal przeprowadzać przeglądy co najmniej raz na trzy tygodnie,

aby zadbać o to, że jesteśmy na dobrej drodze i na każdym etapie ocenić, czy możemy

przyspieszyć, czy też musimy zwolnić.

W Załączniku znajduje się tabela przedstawiająca pięć etapów od izolacji do etapu nr 4, kiedy to wirus przestanie być istotnym problemem, choć dystans społeczny

i środki higieny mogą być nadal wymagane przez jakiś czas. Etapy zawierają praktyczne przykłady zmian, których obywatele, organizacje i przedsiębiorstwa mogą się

spodziewać. Pokazują one również pewne rzeczy, które przez jakiś czas jeszcze się nie zmienią, takie jak potrzeba wzmocnienia środków zdrowia publicznego.

Przykłady przedstawione w tej tabeli zawierają ogólne opisy lub przykłady rodzajów

zmian, które wprowadzimy. Będą one udoskonalane i rozszerzane z czasem, w tym wzbogacane o dodatkowe wytyczne dla osób i branż.

Nasze działania będą ostrożne, stopniowe i narastające. Przedsiębiorstwa, służby

publiczne i trzeci sektor potrzebują czasu na zaplanowanie i przygotowanie miejsc

pracy, procesów, łańcuchów dostaw i logistyki, aby bezpiecznie i skutecznie wprowadzić wszelkie zmiany. Czyniąc to, muszą uznać znaczenie związków zawodowych i

przeprowadzenia ocen ryzyka dla miejsc pracy przy udziale pracowników oraz przedstawicieli ds. BHP. Społeczności, gospodarstwa domowe

i osoby fizyczne również będą musiały się dostosować.

Nasze plany muszą uwzględnić oceny etapów, o które trzeba będzie się cofnąć, jeżeli okaże się to uzasadnione, konieczne i proporcjonalne.

Warunki i kryteria przejścia pomiędzy etapami

Zastosujemy jasne kryteria przejścia pomiędzy etapami, łagodząc wprowadzone

obostrzenia. Co trzy tygodnie będziemy przeprowadzać przegląd i przedstawiać sprawozdanie na temat tego, czy i w jakim zakresie możemy przejść z jednego etapu do

drugiego. Być może nie wszystkie elementy obecnie wymienione w jednym etapie wydarzą się jednocześnie. Zniesienie pewnych środków może nastąpić szybciej,

13

podczas gdy niektóre z nich mogą potrwać dłużej, niż przewidujemy teraz. Jeden etap

może również obejmować więcej niż jeden okres przeglądu.

Aby przejść od etapu 0 do etapu nr 1, będziemy musieli mieć dowody na to, że

panujemy nad rozprzestrzenianiem się wirusa. Oznacza to wskaźnik R poniżej 1 przez co najmniej trzy tygodnie oraz zmniejszanie się liczby przypadków zakaźnych. Dowody

na ograniczenie przenoszenia wirusa obejmowałyby również stały spadek parametrów dodatkowych, w tym nowych zakażeń, hospitalizacji, liczby pacjentów przyjętych na

OIOM oraz zgonów przez co najmniej trzy tygodnie (kryterium 1 WHO – zob. Pole 2).

Zakładając, że do tej pory nie dojdzie do regresu, uważamy, że warunki te pozwolą przejść do etapu nr 1 od 28 maja. Nasz system „Badaj i chroń” będzie działał od końca

maja, wspierając przejście do etapu nr 1.

Aby przejść od etapu nr 1 do etapu nr 2, wskaźnik R musi stale wynosić poniżej 1, a liczba przypadków zakaźnych musi wykazywać trwały spadek. Należy również spełnić

sześć kryteriów WHO w zakresie łagodzenia obostrzeń. (Będziemy ściśle współpracować z rządem brytyjskim, aby zapewnić spełnienie piątego kryterium.)

Aby przejść od etapu nr 2 do etapu nr 3, należy stale spełniać sześć kryteriów WHO.

Ponadto współczynnik R musi stale wynosić poniżej 1, a liczba przypadków zakaźnych musi nadal spadać.

Przejście z etapu nr 3 do etapu nr 4 (etap końcowy przejścia) wymaga, aby wirus

przestał być istotną kwestią w Szkocji. Może to wynikać np. z opracowania skutecznej szczepionki i jej użycia na dostateczną skalę w Szkocji

i/lub z udostępnienia skutecznego leczenia w całej Szkocji, dzięki któremu wirus nie

Pole nr 2: Światowa Organizacja Zdrowia: Sześć kluczowych kryteriów łagodzenia obostrzeń

1. Istnieją dowody na to, że przenoszenie wirusa powodującego COVID-19 jest opanowane.

2. Zapewnione są wystarczające zasoby w zakresie zdrowia publicznego i systemu opieki zdrowotnej w celu identyfikacji, izolacji, badania i leczenia wszystkich przypadków oraz śledzenia kontaktów i poddawania ich

kwarantannie.

3. Ryzyko wystąpienia ognisk zachorowań jest ograniczone do minimum w warunkach dużej podatności na zagrożenia, jak np. placówki opieki długotrwałej (tj. domy opieki, ośrodki rehabilitacyjne i ochrony zdrowia psychicznego) oraz w warunkach zgromadzeń.

4. Środki zapobiegawcze są ustanowione w miejscach pracy, z uwzględnieniem zachowania dystansu społecznego, urządzeń do mycia rąk i higieny oddychania oraz ewentualnego pomiaru temperatury.

5. Zarządzanie ryzykiem wywozu i przywozu przypadków ze społeczności o wysokim stopniu ryzyka przeniesienia wirusa.

6. Wspólnoty mają głos, są poinformowane, zaangażowane i uczestniczą w przejściu.

14

powoduje już zagrożenia dla zdrowia i/lub rozprzestrzenianie się wirusa jest na tak

niskim poziomie, że mamy pewność, iż można go opanować bez obostrzeń etapu nr 3.

Jak zauważono, nawrót przypadków może oznaczać, że musimy ponownie zaostrzyć ograniczenia, ewentualnie cofając się do poprzednich etapów

i powiązanych z nimi pakietów obostrzeń. Nie planujemy tego, ale w razie konieczności będziemy działać.

W ramach wspólnego podejścia Czterech Narodów, w odpowiednim momencie możemy

zdecydować o wykorzystaniu ocen przeprowadzonych przez Wspólne Centrum Bezpieczeństwa Biologicznego, które zostały niedawno ogłoszone przez rząd brytyjski w

odniesieniu do przejścia pomiędzy etapami. Szkoccy ministrowie zachowają prawo do decyzji w sprawie wszelkich formalnych ruchów między poziomami dla Szkocji i

powiązanego pakietu działań wymaganego do przejścia na nowy poziom.

W Szkocji zachowujemy otwartość co do ewentualnego zróżnicowania regionalnego w zakresie przechodzenia do kolejnych etapów planu działania, jeżeli będzie to właściwe

względem konkretnych okoliczności i potrzeb danych rejonów. Będziemy współpracować ze społecznościami lokalnymi, których to dotyczy zanim zastosujemy

podejście zróżnicowane pod względem geograficznym do zmiany ograniczeń.

Wydajność i monitorowanie NHS

Na etapie izolacji podczas pandemii pokazaliśmy, że jesteśmy w stanie zmobilizować

dodatkowe szpitale i oddziały intensywnej opieki medycznej w całym kraju – właśnie po to, aby nie dopuścić do przeciążenia służby zdrowia. Będziemy musieli zachować tę

umiejętność w przypadku drugiego szczytu zachorowań, a przede wszystkim zapewnić, że nasza służba zdrowia – szczególnie w odniesieniu do

systemu „Badaj i chroń” – jest zmobilizowana i potrafi sobie poradzić z poziomem przenoszenia wirusa na nadchodzących etapach.

Na każdym z tych ostrożnych, stopniowych i narastających etapów będziemy

monitorować wpływ transmisji wirusa. Jak przedstawiono powyżej, obserwujemy to codziennie w oparciu o podstawowe krajowe środki nadzoru w zakresie przypadków,

hospitalizacji, liczby pacjentów na OIOM-ach i zgonów. Będziemy nadal monitorować te podstawowe środki krajowe. Nadzór krajowy będzie też nadal obejmował bieżącą ocenę

wskaźnika reprodukcji wirusa – R – oraz, co ważne, nasze szacunki dotyczące liczby

osób zakaźnych w populacji oraz codziennej liczby nowych przypadków. Utrzymanie tej drugiej wartości na możliwie najniższym poziomie jest ważne dla maksymalizacji

skuteczności systemu „Badaj i chroń”.

Pięć etapów

Ta część przedstawia, czego ludzie mogą oczekiwać na pięciu etapach przejścia od

izolacji do wyjścia z kryzysu. Wiemy, że nasze rozumienie epidemii i nasze reakcje na nią będą się rozwijały w czasie, wraz z posuwaniem się naprzód wzdłuż „krzywej

infekcji”, w związku z czym będziemy musieli w dalszym ciągu dbać o to, by pakiety działań na każdym etapie były odpowiednie.

Poniższe opisy działań i zmian na każdym etapie są zatem ważne jedynie

w momencie publikacji niniejszego dokumentu. Plan działania ma być jednak

15

dokumentem dynamicznym, żywym, a zatem czytelnicy będą musieli go sprawdzać w

Internecie pod kątem najnowszej wersji. Ma być opiniodawczy i ma odzwierciedlać bieżącą dyskusję z obywatelami Szkocji w zakresie reakcji na kryzys.

Jeżeli obywatele, organizacje lub przedsiębiorstwa powiedzą nam, że jakiś element planu działania lub danego etapu nie wygląda właściwie – a jest to obszar złożony

i niepewny – wysłuchamy ich i rozważymy, czy należy zmienić plany.

Izolacja

Rozpoczynamy od obecnie trwającego etapu izolacji. Przedstawiamy w aktualizacji Modelu podejmowania decyzji różne zasady i ograniczenia, częściowo jako wytyczne, a

częściowo jako przepisy, obowiązujące na tym etapie w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się wirusa.

Należy mieć na uwadze, że na każdym kolejnym etapie nadal obowiązują zasady z

poprzedniego etapu, o ile nie określono inaczej.

Opisy etapów to raczej podsumowania, a nie kompleksowe wytyczne: nie uwzględniają wszystkich aspektów danych ograniczeń.

Lokalizacja zmian na poszczególnych etapach może się różnić w miarę pojawiania się nowych dowodów, na przykład co do rozwoju epidemii –

a zatem tego, co można bezpiecznie wprowadzić w danym momencie – oraz wpływu samych zmian.

Etap nr 1

28 maja przejdziemy do etapu nr 1 po zapoznaniu się z końcowym przeglądem

przepisów dotyczących COVID-19, jeżeli dowody będą potwierdzać taką możliwość. Na etapie nr 1 wirus nie będzie w pełni opanowany. Istnieje ciągłe ryzyko nadmiernego

obciążenia NHS bez utrzymania znacznych obostrzeń. Aby przejść do etapu nr 1, wskaźnik R musi być poniżej 1 przez co najmniej dwa tygodnie, a liczba przypadków

zakaźnych musi zacząć spadać. Liczba nowych zakażeń, hospitalizacji, przyjęć pacjentów na OIOM, zgonów również musi spadać (kryterium 1 WHO). Zwiększona

zostanie wydajność programu „Badaj i chroń” z rekrutacją pracowników i projektowaniem systemów cyfrowych.

Na etapie nr 1 wprowadza się szereg zmian zasad – potencjalnie w więcej niż jednym cyklu przeglądu (po 28 maja kolejny cykl przeglądu kończy się 18 czerwca). Niektóre z

tych zmian to wytyczne, a niektóre – przepisy. Ponadto szereg usług publicznych, które z powodu kryzysu zostały wstrzymane lub ograniczone, zostanie teraz wznowiony lub

rozszerzony. Stosuje się zasady określone na poprzednim etapie (izolacja) poza wyjątkami opisanymi poniżej.

Spotkania z rodziną i przyjaciółmi: Na tym etapie planujemy zmianę przepisów, aby

umożliwić korzystanie z przestrzeni publicznej na świeżym powietrzu do celów rekreacyjnych, np. siedzenie w miejscu publicznym. Planujemy również, że rodziny będą

mogły się spotykać z innymi rodzinami na zewnątrz, w niewielkiej liczbie, w tym w ogrodach, ale z zachowaniem dystansu społecznego.

16

Podróżowanie: Zgodnie z uzgodnieniem dotyczącym ponownego uruchomienia miejsc

pracy na tym etapie, jeżeli praca w domu nie jest możliwa, zachęca się przedsiębiorstwa i organizacje do zarządzania zapotrzebowaniem na podróże poprzez zróżnicowanie

godzin pracy i jej elastyczne modele.

Dozwolone będzie również podróżowanie na małe odległości w celach wypoczynku

i aktywności fizycznej, ale zaleca się w miarę możliwości pozostawanie w niewielkiej odległości od miejsca zamieszkania i przemieszczanie się pieszo lub na rowerze.

Wprowadzone zostaną środki ochrony zdrowia na granicach.

Szkoły, opieka nad dziećmi i inne placówki edukacyjne: Na tym etapie planujemy

zmianę wytycznych, aby pracownicy mogli wrócić do szkół i aby zwiększyć liczbę dzieci mających dostęp do najważniejszych placówek opiekuńczych. Uwzględnia się tu

wznowienie świadczenia usług opieki nad dziećmi i pełne uruchomienie przedszkoli na świeżym powietrzu. Planujemy zapewnienie

uczniom wsparcia w kluczowych punktach przejściowych, np. w związku z rozpoczęciem P1 lub S1, jeżeli będzie to możliwe.

Praca lub prowadzenie działalności: Na tym etapie praca zdalna będzie domyślną

formą pracy dla wszystkich, dla których jest to możliwe.

W przypadku miejsc pracy, które uruchamiają się na nowo, pracodawcy powinni zachęcać do zróżnicowanych godzin pracy i jej elastycznych form.

Po uzgodnieniu wytycznych planujemy również ponowne uruchomienie miejsc pracy

wykonywanych na świeżym powietrzu przy utrzymaniu środków dystansu społecznego.

W planach jest także wdrożenie przez sektor budowlany dwóch pierwszych etapów w ramach planu ponownego uruchomienia, podczas gdy decyzja o przejściu do etapu nr 2

planu dla sektora budowlanego zapadnie wyłącznie po uzgodnieniu z rządem, aby zapewnić, że takie działanie jest bezpieczne i zgodne z zaleceniami

służby zdrowia.

Przygotowanie do bezpiecznego ponownego otwarcia rynku mieszkaniowego.

Miejsca pracy wznawiane na kolejnych etapach mogą wykonywać prace

przygotowawcze w zakresie zapewnienia dystansu społecznego i środków higieny na tym etapie.

Zakupy, jedzenie i picie w lokalach gastronomicznych: Na tym etapie planujemy

stopniowe otwieranie lokali gastronomicznych oraz ponowne uruchamianie centrów ogrodniczych i szkółek roślin z zachowaniem dystansu społecznego. Na tym etapie

powiązane kawiarnie (np. w centrach ogrodniczych) nie powinny być ponownie otwierane, chyba że w systemie sprzedaży na wynos.

Działalność związana ze sportem, kulturą i rekreacją: Na tym etapie planujemy

umożliwienie nieograniczonej aktywności fizycznej na świeżym powietrzu z zachowaniem dystansu społecznego oraz bezkontaktowych form aktywności

w plenerze (np. golf, wycieczki piesze, kajaki, pływanie, wędkarstwo) zgodnie z szerszymi zasadami i wytycznymi mającymi zastosowanie na tym etapie.

17

Opieka społeczna i usługi publiczne : Planujemy stopniowe wznawianie kluczowych

usług wsparcia w społecznościach. Planujemy ponowne uruchomienie bezpośrednich przesłuchań dzieci i zapewnienie większego bezpośredniego kontaktu w zakresie opieki

społecznej oraz usług wsparcia dla grup ryzyka i rodzin, jak również udostępnienie

tymczasowej opieki nad chorymi/opieki dziennej w celu wsparcia opiekunów wykonujących pracę nieodpłatnie i rodzin osób niepełnosprawnych. Wszystkie te

działania uwzględniają zachowanie odpowiedniego dystansu społecznego i środków higieny.

Planujemy otwarcie zakładów odpadów z gospodarstw domowych.

Otwarcie sądów i trybunałów z ograniczoną działalnością i dostępem interesantów.

Zgromadzenia i imprezy okolicznościowe : Na tym etapie nie planujemy żadnych zgromadzeń publicznych, z wyjątkiem spotkań mieszkańców dwóch gospodarstw

domowych i to wyłącznie na świeżym powietrzu oraz z zachowaniem dystansu społecznego.

Zdrowie i opieka społeczna: Na tym etapie planujemy bezpieczne ponowne

uruchomienie służby zdrowia, obejmujące usługi podstawowe i opiekę społeczną,

w tym ochronę zdrowia psychicznego.

Planujemy również utrzymanie usług lekarzy rodzinnych wolnych od COVID-19 i dalsze rozszerzenie konsultacji cyfrowych.

Oczekujemy wdrożenia usługi NHS Pharmacy First Scotland w aptekach społecznych i

zwiększoną opiekę w centrach stomatologicznych świadczących pomoc w nagłych przypadkach, podczas gdy gabinety przygotowują się do otwarcia. W miarę możliwości

będziemy ponownie uruchamiać pilne zabiegi planowe. Po uzyskaniu zgody Urzędu ds. Embriologii i Płodności Człowieka (Human Fertilisation and Embryology Authority)

wznowione zostanie leczenie in vitro.

Zwiększona zostanie pomoc okulistyczna w nagłych wypadkach.

Rozważymy wstęp wyznaczonych odwiedzających do domów opieki.

System „Badaj i chroń” będzie dostępny w całym kraju.

Etap nr 2

Aby przejść do etapu nr 2, wirus musi być pod kontrolą, wskaźnik R – stale poniżej 1, a

sześć wyżej opisanych kryteriów WHO musi zostać wdrożone. Wszelkie oznaki nawrotu wirusa będą ściśle monitorowane w ramach wzmocnionego nadzoru wspólnotowego,

ale ryzyko rozprzestrzeniania się wirusa nadal pozostaje.

Na tym etapie wprowadza się dalsze zmiany w celu złagodzenia istniejących obostrzeń i dalszego wznawiania lub rozszerzania zakresu usług publicznych. Stosuje się zasady

określone na poprzednim etapie, poza wyjątkami opisanymi poniżej.

Spotkania z rodziną i przyjaciółmi: Na etapie nr 2 można spotykać się na zewnątrz w większych grupach złożonych z rodzin i przyjaciół z zachowaniem dystansu

18

społecznego. Można też spotykać się z osobami innymi niż domownicy

w pomieszczeniach z zachowaniem dystansu społecznego i środków higieny.

Podróżowanie: Na etapie nr 2, zgodnie z procedurą ponownego otwarcia miejsc pracy

określoną na tym etapie, planujemy, aby praca nadal odbywała się w miarę możliwości zdalnie. Jeżeli to niemożliwe, zachęca się firmy i organizacje do zarządzania

zapotrzebowaniem na podróże poprzez zróżnicowane godziny i elastyczne modele pracy.

Będzie można przemieszczać się lokalnie do celów rekreacji i aktywności fizycznej.

Planujemy zwiększenie usług transportu publicznego, ale jego przepustowość nadal

będzie znacznie ograniczona, aby umożliwić zachowanie dystansu społecznego. Odradza się podróże w godzinach szczytu.

W zależności od okoliczności mogą występować różnice geograficzne w odniesieniu do

transportu.

Szkoły, opieka nad dziećmi i inne placówki edukacyjne: Na etapie nr 2 planujemy wznowienie badań laboratoryjnych w kampusach uczelnianych

z zachowaniem dystansu społecznego.

Praca lub prowadzenie działalności: Na etapie nr 2 praca zdalna powinna pozostać

domyślną formą pracy dla wszystkich, dla których jest to możliwe. Po uzgodnieniu odpowiednich wytycznych możliwe jest uruchomienie miejsc pracy innych niż biurowe –

w tym fabryk, magazynów, laboratoriów i jednostek badawczych – z zachowaniem dystansu społecznego. Planujemy wdrożenie pozostałych etapów uruchamiania sektora

budowlanego.

Przewidujemy złagodzenie obostrzeń dotyczących rynku mieszkaniowego.

Zakupy, jedzenie i picie w lokalach gastronomicznych: Planujemy umożliwienie ponownego otwarcia dotychczas zamkniętych małych sklepów z zachowaniem dystansu

społecznego. Planujemy również otwarcie bazarów z zachowaniem dystansu społecznego, środków higieny i z ograniczeniem liczby klientów.

Puby i restauracje mogą otwierać ogródki piwne z zachowaniem dystansu społecznego i

większych środków higieny.

Działalność związana ze sportem, kulturą i rekreacją: Na etapie nr 2 planujemy

ponowne otwarcie placów zabaw i boisk sportowych z zachowaniem dystansu społecznego, jak również wznowienie sportu zawodowego zgodnie z zaleceniami

dotyczącymi zdrowia publicznego.

Usługi socjalne i użyteczności publicznej: Rozszerzenie usług użyteczności publicznej z etapu nr 1, o ile jest to bezpieczne.

Zgromadzenia i imprezy okolicznościowe: Na etapie nr 2 planujemy otwarcie

urzędów rejestracyjnych w celu realizacji najważniejszych zadań. Miejsca kultu będą mogły się otworzyć do celów prywatnych modlitw z zachowaniem dystansu społecznego

i środków higieny. Planujemy również pozwolenie na zawieranie małżeństw, związków cywilnych i na inne rodzaje uroczystości z ograniczoną liczbą uczestników.

19

Zdrowie i opieka społeczna: Na etapie nr 2 Rady ds. Zdrowia i Zintegrowane Rady

Wspólne wdrożą plany ponownej mobilizacji w celu realizacji niezaspokojonego popytu, nagłych skierowań i klasyfikacji usług standardowych.

Na tym etapie nastąpi ponowne wprowadzenie leczenia części chorób przewlekłych, z uwzględnieniem leczenia bólu i cukrzycy.

Rozpocznie się realizacja priorytetowych skierowań do opieki specjalistycznej.

Planujemy rozszerzenie zakresu usług podstawowej opieki zdrowotnej, optometrii

i okulistyki oraz zwiększenie dostępności usług dentystycznych.

Zwiększy się liczba wizyt domowych dla pacjentów objętych ochroną.

Nadal będziemy planować wsparcie usług opieki społecznej i domowej we współpracy z COSLA i Scottish Care oraz z innymi partnerami krajowymi i lokalnymi.

Etap nr 3

Etap nr 3 zbliży nas do normalności. Wirus zostanie opanowany, a dzięki użyciu

systemu „Badaj i chroń” w całej Szkocji będziemy rozumieć, gdzie mogą być konieczne

dodatkowe środki lokalne. Wiele miejsc pracy będzie już przystosowanych, z zasadą dystansu społecznego jako standardem. Społeczności będą w pełni zaangażowane i

będą uczestniczyć w powrocie do bardziej otwartego życia i gospodarki.

Ten etap obejmuje znaczną liczbę zmian, które wpłyną na wiele osób, a planowane zmiany mogą wymagać więcej niż jednego cyklu przeglądu przepisów.

Spotkania z rodziną i przyjaciółmi: Na tym etapie można spotykać się z osobami

z więcej niż jednego gospodarstwa domowego w pomieszczeniach z zachowaniem dystansu społecznego i środków higieny.

Podróżowanie: Na tym etapie można wyjechać poza swój region do celów rekreacji i

aktywności fizycznej. Usługi transportu publicznego będą świadczone w pełnym zakresie, ale jego przepustowość będzie nadal znacznie ograniczona, aby umożliwić

zachowanie dystansu społecznego. W miarę możliwości odradza się podróże w godzinach szczytu. W zależności od warunków lokalnych mogą występować różnice

geograficzne w odniesieniu do ustaleń.

Szkoły i placówki opieki nad dziećmi: Planujemy powrót dzieci do szkoły

w ramach mieszanego modelu nauczania w niepełnym wymiarze godzin w szkole i kształcenia w niepełnym wymiarze godzin w domu. Wdrożone zostaną środki zdrowia

publicznego z zachowaniem dystansu społecznego. W zależności od dowodów i rozwoju epidemii planowane otwarcie szkół nastąpi w dniu 11 sierpnia.

Planujemy ponowne uruchomienie wszystkich placówek świadczących opiekę nad

dziećmi z zachowaniem środków zdrowia publicznego. Priorytetem ich działań będzie wsparcie opieki nad dziećmi kluczowych pracowników, prawa do wczesnej edukacji i

opieki nad dziećmi (ELC) oraz dzieci potrzebujących.

Planujemy stopniowe uruchamianie uczelni wyższych z mieszanym modelem kształcenia zdalnego i ograniczeniem nauki do terenu kampusu, jeżeli jest to priorytet.

Wdrożone zostaną środki zdrowia publicznego z zachowaniem dystansu społecznego.

20

Praca lub prowadzenie działalności: Na etapie nr 3 praca zdalna pozostanie domyślną formą pracy dla wszystkich, dla których jest to możliwe. Miejsca pracy

w biurach, w tym centra kontaktu z klientami, mogą się ponownie otworzyć po

uzgodnieniu odpowiednich wytycznych i z zachowaniem dystansu społecznego.

Zakupy, jedzenie i picie w lokalach gastronomicznych: Planujemy otwarcie większych sklepów z zachowaniem dystansu społecznego.

Puby i restauracje mogą otworzyć pomieszczenia wewnętrzne z zachowaniem dystansu

społecznego i większych środków higieny. Usługi osobiste, w tym salony fryzjerskie, mogą zostać uruchomione z zastosowaniem odpowiedniego dystansu społecznego i

środków higieny.

Działalność związana ze sportem, kulturą i rekreacją: Muzea, galerie, kina i biblioteki mogą zostać otwarte z zastrzeżeniem zachowania dystansu społecznego i

środków higieny.

Siłownie mogą zostać otwarte z zastrzeżeniem zachowania dystansu społecznego i środków higieny.

Złagodzenie ograniczeń dotyczących dostawców zakwaterowania (w tym hoteli, pensjonatów i domów wakacyjnych).

Wydarzenia na żywo dozwolone z ograniczeniem liczby uczestników

i z zachowaniem dystansu społecznego.

Usługi socjalne i użyteczności publicznej: Poza opieką zdrowotną i społeczną do

głównych zmian w usługach użyteczności publicznej należy dalsze wznawianie procesów i usług wymiaru sprawiedliwości.

Zgromadzenia i imprezy okolicznościowe: Ludzie mogą się spotykać w większych

grupach z zachowaniem dystansu społecznego. Miejsca kultu mogą zostać otwarte dla większych grup z zastrzeżeniem zachowania dystansu społecznego i środków higieny.

Złagodzone zostaną ograniczenia dotyczące uczestnictwa w pogrzebach, ślubach,

uroczystościach zawarcia związku cywilnego i innych usług dla osób spoza najbliższej rodziny.

Zdrowie i opieka społeczna: Zostaną rozszerzone badania przesiewowe

i szczepienia dorosłych na grypę w domach opieki i w domach pacjentów. Wszystkie gabinety dentystyczne zaczną przyjmować zarejestrowanych pacjentów.

Otworzą się wszystkie gabinety okulistyczne z zachowaniem dystansu społecznego.

Stopniowo wznawiane będą odwiedziny w domach opieki dla członków rodziny w sposób kontrolowany.

Etap nr 4

Na tym ostatnim etapie przejścia przez kryzys, rozprzestrzenianie się wirusa pozostaje

ograniczone do bardzo niskiego poziomu i nie jest już uważane za poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego, ale społeczeństwo pozostaje świadome kwestii

bezpieczeństwa. Wszystkie kryteria WHO muszą być nadal spełnione. Może dojść do opracowania szczepionki oraz/lub skutecznego leczenia. System „Badaj i chroń” nadal

21

działa w pełni we wszystkich 14 regionach Rady

ds. Zdrowia. Szkocja jest otwarta, z zachowaniem środków ostrożności i z podkreśleniem ważności środków higieny i zdrowia publicznego. Dojście do tego etapu może potrwać wiele miesięcy.

Spotkania z rodziną i przyjaciółmi: Planujemy dalsze łagodzenie obostrzeń dotyczących zgromadzeń oraz nadal podkreślane będzie znaczenie zachowywania

higieny i zdrowia publicznego.

Podróżowanie: Transport publiczny będzie działał w pełnym zakresie. Dystans społeczny może być zachowany w zależności od opinii naukowej.

Szkoły i placówki opieki nad dziećmi: Szkoły i placówki opieki nad dziećmi będą

działały z zachowaniem środków ostrożności.

Kampusy uczelni wyższych będą w pełni otwarte – w tym z zapewnieniem kluczowych usług dla studentów – z zachowaniem wszelkich niezbędnych środków ostrożności.

Praca lub prowadzenie działalności: Nadal zachęca się do pracy zdalnej i elastycznej. Wszystkie rodzaje miejsc pracy będą otwarte zgodnie z zaleceniami

dotyczącymi zdrowia publicznego.

Zakupy, jedzenie i picie w lokalach gastronomicznych: Wszystkie rodzaje obiektów będą otwarte zgodnie z zaleceniami dotyczącymi zdrowia publicznego. Nadal zachęca

się do robienia zakupów lokalnych.

Działalność związana ze sportem, kulturą i rekreacją: Nastąpi dalsze łagodzenie obostrzeń dotyczących wydarzeń na żywo zgodnie z zaleceniami dotyczącymi zdrowia

publicznego.

Usługi socjalne i użyteczności publicznej: Usługi publiczne będą w pełni funkcjonować zgodnie z zaleceniami dotyczącymi zdrowia publicznego,

z modyfikacjami i zmianami w projektowaniu usług, w tym z coraz większym

zastosowaniem usług cyfrowych, jeżeli to możliwe.

Zgromadzenia i imprezy okolicznościowe: Masowe zgromadzenia będą realizowane zgodnie z zaleceniami dotyczącymi zdrowia publicznego.

Wszystkie uroczystości mogą obecnie odbywać się z zachowaniem wszelkich

niezbędnych środków ostrożności.

Zdrowie i opieka społeczna: Pełny zakres usług opieki zdrowotnej i społecznej będzie zapewniony z większym wykorzystaniem technologii w celu świadczenia lepszych usług

na rzecz obywateli.

22

4. Podejście partnerskie

Istnieje zrozumiałe pragnienie posiadania planu przynoszącego pewność na przyszłość. Rzeczywistość jest jednak taka, że niewiele wiemy jeszcze o wirusie

i sposobie rozwoju pandemii. Jak wspomniano powyżej, nie wszystko wydarzy się w ramach jednego etapu lub w tym samym czasie. Być może wykonamy tylko część z

działań zaplanowanych na jeden etap. Niektóre z nich mogą się wydarzyć szybciej, a inne potrwają dłużej. Na każdym etapie będziemy również musieli monitorować system

„Badaj i chroń”.

Jest to pierwsza wersja dynamicznego dokumentu podlegającego konsultacjom.

Słuchamy opinii kluczowych partnerów i interesariuszy, przedsiębiorstw, organizacji i ludzi w całej Szkocji, opracowując nasze plany, w szczególności przed kolejną datą

przeglądu na koniec cyklu, czyli 28 maja.

Mieszkańcy Szkocji

Rozpoczęliśmy otwartą i przejrzystą rozmowę z mieszkańcami Szkocji. Rozmowa ta została wsparta publikacją dowodów, na których polegamy przy podejmowaniu ważnych

decyzji dotyczących wyjścia z obecnej izolacji. Nasza platforma internetowa była otwarta w dniach 5–11 maja. Otrzymaliśmy ponad cztery tysiące pomysłów i prawie 18 tysięcy

uwag. Razem z tym planem działania publikujemy podsumowanie otrzymanego przekazu.

Te pomysły i komentarze są wykorzystywane podczas podejmowania decyzji

o wyjściu z obecnej izolacji. Podsumowanie to pokazuje, że obywatele Szkocji próbują

zrównoważyć konieczność zwalczania wirusa z bardzo ludzkim pragnieniem spotkania się z rodziną i przyjaciółmi, pomocy w odbudowie naszej gospodarki

i poprawy jakości życia. Mieszkańcy mają też silne poczucie osobistej odpowiedzialności i tego samego oczekują od swoich współobywateli, jak również równowagi pomiędzy

zwróceniem się do rządu o złagodzenie ograniczeń wolności a zaangażowaniem w branie osobistej odpowiedzialności za swoją rolę w zwalczaniu

wirusa.

To dopiero początek naszych rozmów z mieszkańcami Szkocji. W swojej strategii przejścia Światowa Organizacja Zdrowia podkreśla, aby „wspólnoty miały głos, były

poinformowane, zaangażowane i uczestniczyły w przejściu”. Zależy nam na tym. Na każdym etapie musimy szczerze rozmawiać o trudnych decyzjach, z jakimi się

mierzymy, i o dowodach, które za nimi stoją. Platforma cyfrowa to jeden krok w ramach inicjatywy na rzecz większego zaangażowania społecznego, którą obecnie

opracowujemy i która zostanie przedstawiona w nadchodzących tygodniach.

Kluczowi partnerzy w Szkocji

Aby zaradzić kryzysowi COVID-19, staraliśmy się podejmować decyzje możliwie

najbardziej inkluzywne i angażować szereg ekspertów, którzy wesprą prace nad wieloma aspektami naszych działań. Przyjmujemy do wiadomości, że samorządy

lokalne i szkocka policja odgrywają kluczową rolę w nadzorze operacyjnym i zarządzaniu środkami dystansu społecznego. Podczas opracowywania planu działania

i podejścia do łagodzenia obostrzeń współpracowaliśmy z samorządami lokalnymi i szkocką policją, a ta współpraca będzie kontynuowana – zarówno przed 28 maja, jak i

na kolejnych etapach.

23

Podejmując decyzje dotyczące powrotu edukacji, blisko współpracowaliśmy

z samorządem lokalnym, związkami nauczycieli i z krajową organizacją rodziców. Grupa ds. powrotu edukacji po COVID-19, której przewodniczył zastępca Pierwszego Ministra,

prowadziła te prace i rozważała wszystkie praktyczne możliwości zachowania

odpowiedniej równowagi pomiędzy bezpieczeństwem, opieką zdrowotną, dobrostanem i nauką wraz z ponownym otwarciem szkół.

Uzgodniono wspólnie Ramy Strategiczne, które mają być stosowane na szczeblu

lokalnym w powiązaniu z lokalnymi planami realizacji etapów w zakresie ponownego otwarcia szkół oraz placówek wczesnego kształcenia i opieki nad dziećmi w Szkocji.

Podkreśla się w nich to, że pracujemy nad umożliwieniem jak największej liczbie dzieci i młodzieży powrotu do placówek edukacji i opieki jak najszybciej

i najbezpieczniej. Można tego dokonać jedynie poprzez staranne planowanie i przekazywanie jasnych informacji uczniom, rodzicom, opiekunom i personelowi

w celu budowania zaufania i pewności, że opinie lekarzy i naukowców uzasadniają takie stanowisko.

Naszym celem jest wznowienie edukacji szkolnej dla niemal wszystkich dzieci

i młodzieży w Szkocji w sierpniu. Z zachowaniem wytycznych służby zdrowia w czerwcu nauczyciele i pozostali pracownicy szkół powinni wrócić do placówek, aby

zaplanować i przygotować nowy model nauki, który zostanie wdrożony w sierpniu. Ten

nowy model będzie obejmował dystans społeczny i znacznie zmniejszone rozmiary klas, a także ulepszone zasady dotyczące higieny. W rezultacie większość uczniów spędzi

około połowę czasu w szkole, a drugą połowę w domu. Wytyczne dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym oceny ryzyka, zostaną przygotowane przed

powrotem pracowników do szkoły w czerwcu.

Mając świadomość wpływu izolacji na wiele najbardziej narażonych dzieci, władze lokalne będą współpracować z partnerami w celu zwiększenia liczby dzieci

uczęszczających do placówek podstawowej opieki nad dziećmi, w tym do ośrodków. Dotyczy to zarówno dzieci kluczowych pracowników, jak i dzieci, co do których

nauczyciele, specjaliści ELC i inni partnerzy w porozumieniu z władzami lokalnymi uważają, że najbardziej skorzystałyby na wczesnym kontakcie bezpośrednim

z nauczycielami i opiekunami. Szczególną uwagę należy zwrócić na wspieranie dzieci w kluczowych punktach przejściowych (np. w związku z rozpoczęciem P1 lub S1), które

mogą uwzględniać pobyt w szkole pod koniec czerwca, o ile to możliwe i bezpieczne, aby wesprzeć je w przechodzeniu do kolejnych etapów edukacji.

Podejmując i realizując decyzje dotyczące sposobu ponownego uruchomienia gospodarki, musimy ściśle współpracować z pracodawcami, związkami zawodowymi i

regulatorami miejsc pracy, w tym z organem ds. bezpieczeństwa i zdrowia (Health and Safety Executive) oraz z władzami lokalnymi. Musimy bezpiecznie wznowić gospodarkę

i trzeba ją zbudować wokół trzech filarów:

skuteczne środki opanowania wirusa, w tym możliwość skutecznego badania,

śledzenia i izolowania kolejnych przypadków;

właściwa struktura regulacji miejsc pracy; oraz

wytyczne wspierające sprawiedliwe i bezpieczne miejsca pracy i sektory.

Wytyczne dla poszczególnych sektorów będą zgodne z wytycznymi rządu brytyjskiego, aby zapewnić pracodawców, pracowników i klientów, że nasze miejsca pracy są

bezpieczne, gdy nadejdzie czas ich ponownego uruchomienia. Będziemy

24

współpracować z organami regulacyjnymi, aby zapewnić właściwe doradztwo, wsparcie

i skuteczne środki wykonawcze oraz pomóc pracodawcom w przeprowadzaniu ocen ryzyka i wprowadzaniu środków zapewniających

bezpieczeństwo pracowników. Uwzględnia się tu podjęcie działań na rzecz wsparcia

pracowników w kontynuowaniu pracy z domu oraz zapewnienie wsparcia tam, gdzie jest to wymagane dla osób mających obowiązki opiekuńcze lub samoizolujących się czy

objętych ochroną, zgodnie z zasadami uczciwej pracy uzgodnionymi ze STUC.

Współpracujemy również z wieloma interesariuszami, w tym z organizacjami pozarządowymi, Komisją ds. Równości i Praw Człowieka (EHRC) i SHRC (Szkocka

Komisja ds. Praw Człowieka), szkockim komisarzem ds. dzieci i młodzieży, Komisją ds. Ubóstwa i Nierówności oraz komisjami Poverty Truth Commission w całej Szkocji, aby

zrozumieć wpływ izolacji na prawa człowieka, w tym prawa dziecka, a także osób szczególnie zagrożonych ich negatywnym oddziaływaniem

(np. kobiety, dzieci, seniorzy, osoby niepełnosprawne i mniejszości etniczne). Odbywały się również wirtualne okrągłe stoły z grupami interesariuszy w celu zapewnienia, że

uwzględniamy najnowsze informacje na temat pojawiających się skutków i problemów, z jakimi borykają się ludzie. Dialog ten wpływa na to, jak patrzymy na sposób

stopniowania i łagodzenia obostrzeń związanych z izolacją.

Jako że wpływ COVID-19 jest nieproporcjonalny, niektóre środki mające na celu

łagodzenie obostrzeń mogą również nieumyślnie zwiększać nierówność, dlatego niezbędne jest kontynuowanie dialogu ze społeczeństwem oraz z wieloma grupami

interesariuszy, aby zapewnić, że głos wszystkich zostanie wysłuchany i że weźmiemy pod uwagę wszystkie skutki łagodzenia obostrzeń.

Współpraca Czterech Narodów

W reakcji na pandemię Rząd Szkocji nawiązał współpracę z rządem Wielkiej Brytanii,

Walii i ze Zgromadzeniem Irlandii Północnej, wymieniając się z nimi informacjami i pomysłami oraz podejmując wspólne działania jako „cztery narody”, gdy ma to

zastosowanie. Okoliczności i rozwój epidemii różnią się w poszczególnych czterech krajach, więc uznały one wspólni, że podejścia przyjęte w każdym z nich,

w tym w zakresie tempa regulacji środków związanych z izolacją, mogą się różnić. Będziemy podejmować odrębne decyzje dla Szkocji, jeżeli dowody i opinie to uzasadnią.

Anglia, Walia i Irlandia Północna opublikowały własne plany zakończenia izolacji na

swoich terenach.

Należy zauważyć, że wskaźnik zakażeń może być różny w różnych częściach Wielkiej

Brytanii, zatem nasz plan działania należy uwzględniać wraz z lokalnymi wymogami co do zdrowia publicznego i bezpieczeństwa dla Anglii, Walii i Irlandii Północnej. Jeżeli w

przyszłości obywatele będą podróżować do innych części Wielkiej Brytanii, powinni stosować się do odpowiednich wytycznych.

25

Parlament Szkocki

Konieczna jest demokratyczna kontrola reakcji rządu i sektora publicznego na kryzys

COVID-19. Ustawodawstwo wprowadzające restrykcje związane z izolacją zostało

zatwierdzone przez Parlament Szkocki, a zatwierdzenie to będzie konieczne również dla większości zmian merytorycznych.

Parlament analizował również dwie duże ustawy przedłożone przez Rząd Szkocji

w celu wsparcia osób, np. najemców mieszkań, i organizacji w radzeniu sobie ze skutkami epidemii, jak również umożliwienia dalszej realizacji usług użyteczności

publicznej i postępowań prawnych w obecnych okolicznościach. Będziemy nadal informować Parlament Szkocki o rozwoju epidemii i o naszych decyzjach podczas

przechodzenia przez nią.

Rząd Szkocji zobowiązał się również do przeprowadzenia oceny ustaw dotyczących koronawirusa (Szkocja) z roku 2020 pod kątem programu Sprawiedliwsza Szkocja na

koniec jego okresu początkowego (30 września 2020 r.). W ten sposób dokona się przeglądu działań względem dowodów na ich wpływ na grupy w niekorzystnej sytuacji

społeczno-gospodarczej oraz zidentyfikuje dalsze możliwości zmniejszenia lub złagodzenia wszelkich powstałych nierówności.

Z zadowoleniem przyjmujemy utworzenie nowej Komisji ds. COVID-19 oraz analizę naszych decyzji przez tę Komisję i inne podmioty parlamentarne.

Wnioski

Celem tego dokumentu jest zapewnienie poczucia kierunku nam wszystkim, gdy uczymy

się żyć z wirusem i zwalczać go. Pod pewnymi względami sytuacja ta pokazuje, co daje nam wspólna ciężka praca i hart ducha.

Jasne jest, że na każdym etapie ta ciężka praca będzie uwzględniać:

regularne mycie rąk;

odpowiednie zachowanie podczas kaszlenia i kichania;

dystans społeczny;

pełną znajomość objawów wirusa;

realizację systemu „Badaj i chroń”; oraz

izolację, gdy ktoś ma wirusa lub ma go ktoś z kim doszło do kontaktu.

Będzie się zdarzać, tak jak teraz, że postępy wydają się powolne. Czasami będzie to poza naszą kontrolą, na przykład gdy dowiemy się czegoś nowego o wirusie. Czasami

będzie to wymagało jeszcze większego przestrzegania przepisów obowiązujących w danym momencie. Nie możemy również wykluczyć konieczności wykonania kroku

wstecz, jeżeli wirus znów zacznie się szybciej rozprzestrzeniać.

Będziemy również musieli stale kontrolować każdy etap, ucząc się żyć z wirusem

i analizować wpływ proponowanych zmian. Dlatego będziemy musieli być elastyczni i zdolni do zmiany podejścia w miarę posuwania się naprzód. Również będziemy stale

aktualizować ten plan działania.

W końcu jednak zaczniemy wracać do normalności. Będziemy spędzać czas z rodziną i przyjaciółmi bez użycia ekranu, odwiedzać ulubione kawiarnie, puby

26

i restauracje oraz będziemy obserwować, jak firmy rozwijają się i wprowadzają

innowacje.

Widzieliśmy, jak ten wirus w największym stopniu wpływa na najuboższe społeczności –

uwidaczniając, jak nierówności wpływają na każdy aspekt życia danej osoby. Lokalne służby publiczne, organizacje charytatywne i społeczności znalazły nowe, niezwykłe

sposoby wspierania innych – od samego pozostawania w kontakcie do zapewnienia specjalistycznej pomocy w kreatywny sposób niektórym najbardziej potrzebującym. Te

pojedyncze działania często mają największe znaczenie.

Kryzys zagroził również wielu branżom i miejscom pracy i będziemy musieli pracować nad wsparciem firm w zakresie wprowadzania innowacji w celu wyjścia

z kryzysu, a następnie rozwoju i zapewnienia obywatelom umiejętności dostosowania się do przyszłych zmian. Będzie to wymagało wsparcia naszych wspaniałych

uniwersytetów i szkół wyższych. Wprowadziliśmy już duże zmiany, aby poradzić sobie z wirusem: niektóre z nich możemy chcieć utrzymać, z innych będziemy musieli

wyciągnąć wnioski.

W krótkim okresie będziemy musieli działać bardziej lokalnie – wspierać lokalne firmy, budować lokalne łańcuchy dostaw, wykorzystywać umiejętności lokalne

i budować lokalny popyt. Da nam to silną podstawę do powrotu do reszty świata.

Z niecierpliwością czekamy również na powitanie świata z powrotem w Szkocji,

w naszych przepięknych krajobrazach, miastach i miasteczkach oraz na festiwalach i wydarzeniach kulturalnych.

W Szkocji, która jest bardziej ekologiczna, sprawiedliwa i prosperująca.

Dokument ten określa, jak ostrożnie i bezpiecznie zmierzamy ku tej przyszłości

i mamy nadzieję, że dzięki niemu każdy z nas będzie mógł pomyśleć o swoim udziale w tej drodze.