Zestaw materiałów edukacyjnych Polska i Polacy w czasie II...

Zestaw materiałów edukacyjnychPolska i Polacy w czasie II wojny światowej

Wszystkie materiały można wykorzystywać zgodnie z licencją Creative Commons– Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 PL

http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/,za wyjątkiem materiałów, które zostały wyraźnie oznaczone jako nieobjęte postanowieniami tej licencji.

http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/

http://www.wlaczpolske.pl Polska i Polacy w czasie II wojny światowej Strona 1

Włącz Polskę!

Pakt Ribbentrop-Mołotow

Materiał 1.

Tajny protokół paktu Ribbentrop-Mołotow z 23 sierpnia 1939 r.

1. W wypadku przemian terytorialnych i politycznych na obszarach należących do krajówbałtyckich (Finlandia, Łotwa, Litwa), północna granica Litwy będzie stanowiła granicę strefwpływów Niemiec i ZSSR. W związku z tym interesy Litwy na obszarze Wilna są uznawaneprzez obie strony.

2. W razie terytorialnych i politycznych zmian na obszarach należących do państwa polskiego,strefy interesów Niemiec i ZSSR będą rozgraniczone w przybliżeniu wzdłuż linii rzek Narwi,Wisły i Sanu.Zagadnienie, czy interesy obu stron czynią pożądanym utrzymanie niepodległego państwapolskiego i jakie mogą być granice tego państwa, może być ostatecznie rozstrzygnięte dopierow toku dalszych wydarzeń politycznych.

Materiał 2.


Włącz Polskę!

Podpisanie paktu: Mołotow (siedzi), za nim Ribbentrop, obok w jasnym mundurze Stalin

Pytania

1. Przedstaw najważniejsze postanowienia układu Ribbentrop-Mołotow wobec Polski i wobecEuropy Środkowo-Wschodniej.2. Wyjaśnij następstwa układu Ribbentrop-Mołotow dla losów kampanii wrześniowej 1939 r.

Praca domowa


Włącz Polskę!

1. Sprawdź w szkolnych podręcznikach kraju Twojego pobytu/ zamieszkania, jak jest w nichprzedstawiany układ Ribbentrop-Mołotow.

Pakt Ribbentrop-Mołotow

Materiał 1.

Tajny protokół paktu Ribbentrop-Mołotow z 23 sierpnia 1939 r.

1. W wypadku przemian terytorialnych i politycznych na obszarach należących do krajówbałtyckich (Finlandia, Łotwa, Litwa), północna granica Litwy będzie stanowiła granicę strefwpływów Niemiec i ZSSR. W związku z tym interesy Litwy na obszarze Wilna są uznawaneprzez obie strony.

2. W razie terytorialnych i politycznych zmian na obszarach należących do państwa polskiego,strefy interesów Niemiec i ZSSR będą rozgraniczone w przybliżeniu wzdłuż linii rzek Narwi,Wisły i Sanu.Zagadnienie, czy interesy obu stron czynią pożądanym utrzymanie niepodległego państwapolskiego i jakie mogą być granice tego państwa, może być ostatecznie rozstrzygnięte dopierow toku dalszych wydarzeń politycznych.

Materiał 2.


Włącz Polskę!

Podpisanie paktu: Mołotow (siedzi), za nim Ribbentrop, obok w jasnym mundurze Stalin

Pytania

1. Przedstaw najważniejsze postanowienia układu Ribbentrop-Mołotow wobec Polski i wobecEuropy Środkowo-Wschodniej.2. Wyjaśnij następstwa układu Ribbentrop-Mołotow dla losów kampanii wrześniowej 1939 r.

Praca domowa


Włącz Polskę!

1. Sprawdź w szkolnych podręcznikach kraju Twojego pobytu/ zamieszkania, jak jest w nichprzedstawiany układ Ribbentrop-Mołotow.

Wrzesień 1939 r. (2)

Materiał 1.

Maria Dąbrowska, Dzienniki6 na 7 września 1939, w nocy (…). Cisza zupełna. Cisza straszna. Nie śpię. Trzymam radiootwarte całą noc. Żadnych: Uwaga, uwaga nadchodzi... Niemcy w nocy nie bombardują. Odwunastej w nocy słyszę nagle: Blaskota. Blaskota. Bolesław wzywa do Warszawy.To się powtarza, te słowa, wiele razy raz po raz, martwo, groźnie, strasznie. Blaskota. Blaskota.Bolesław wzywa do Warszawy.

Materiał 2.


Włącz Polskę!

Plakat: WARA!

Materiał 3.


Włącz Polskę!

Rozmowa towarzyszy broni.

Pytania

Zanalizuj przekaz propagandowy materiałów ikonograficznych: plakatu i fotografii1.zamieszczonych w tym rozdziale.

Praca domowa

Poszukaj pamiątek rodzinnych i środowiskowych – śladów pamięci wokół nas – sięgających1.do września 1939 r. Jeśli uda się Tobie do nich dotrzeć, przygotuj prezentację na ten temat.

Oświata, kultura i sztuka w podziemiu

Kalendarium

październik 1939 – powstała Tajna Organizacja Nauczycielska mająca za zadanie prowadzenie


Włącz Polskę!

podziemnej działalności oświatowej oraz pomoc ofiarom terroru niemieckiego w środowiskunauczycielskimpaździernik 1940 – w Warszawie powstał Uniwersytet Ziem Zachodnich, któregowykładowcami byli wysiedleni z Wielkopolski pracownicy zamkniętego przez NiemcówUniwersytetu Poznańskiegosierpień 1941 – w Krakowie pierwsze spektakle podziemnego Teatru RapsodycznegoMieczysława Kotlarczykakwiecień 1942 – w warunkach konspiracyjnych ukazała się antologia współczesnej poezjipolskiej pod redakcją Czesława Miłosza i Jerzego Andrzejewskiego

Materiał 1.

Niemiecki memoriał pt. Problem traktowania ludności na byłych obszarach polskich zpunktu widzenia rasowo-politycznego (fragment)

Uniwersytety i inne szkoły wyższe, szkoły zawodowe, jak również średnie były stale ośrodkamipolskiego szowinistycznego wychowania i dlatego zasadniczo powinny być zamknięte (…).Nauka ważnych z narodowego punktu widzenia przedmiotów jak, geografia, historia, historialiteratury, jak również gimnastyka jest wykluczona, (…) Ponieważ polski nauczyciel a po częścijeszcze bardziej polska nauczycielka są wybitnymi krzewicielami polskiego szowinizmu (…),więc nie będzie można ich pozostawić w służbie szkolnej (…). Teatry kina i teatrzyki z powoduich wielkiego narodowego znaczenia powinny być utrzymane możliwie na jak najniższympoziomie i na podstawie specjalnej koncesji (…). Produkcję książek należy jak najbardziejograniczyć. Dzienniki i okresowo ukazujące się czasopisma powinny zostać ograniczone inadzorowane.

Materiał 2.

Tajne nauczanie na szczeblu szkoły średniej w Krakowie 1939-1945

Liczba ośrodków – 18Liczba kompletów uczniowskich – ok.400Liczba uczniów – ok.2200Liczba nauczycieli – 570Liczba zdanych egzaminów maturalnych – 770

Pytania

1. Wyjaśnij, dlaczego okupant niemiecki zabraniał nauczania geografii, historii, historiiliteratury, jak również gimnastyki.2. Na podstawie zamieszczonego niemieckiego memoriału scharakteryzuj politykę okupantawobec narodu polskiego.

Praca domowa


Włącz Polskę!

1. Zbierz w internecie informacje o tajnym nauczaniu w okresie okupacji niemieckiej.Przedstaw rezultaty swoich poszukiwań w formie mini prezentacji.

Katyń i kłamstwo katyńskie (1)

Kalendarium

wrzesień/październik 1939 – do niewoli sowieckiej dostało się ok. 230 tys. żołnierzy i oficerówwojska polskiegogrudzień 1939 – w obozach NKWD w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku zgromadzono ok.15 tys. oficerów wojska polskiego, policji oraz Korpusu Ochrony Pogranicza5 marca 1940 – sowieckie Biuro Polityczne podjęło decyzję o rozstrzelaniu ponad 21 polskichoficerów, urzędników, policjantów i „obszarników”3 kwietnia 1940 – początek likwidacji obozów w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku;egzekucji dokonywano w Katyniu, Twerze (Kalininie) i Charkowie13 kwietnia 1943 – Niemcy poinformowali o odkryciu grobów katyńskich1 maja 1943 – PPR-owska „Trybuna Wolności” uznała Niemców za sprawców mordu w Katyniu

Materiał 1.

Andrzej Albert [Wojciech Roszkowski], Najnowsza historia Polski 1914-1993

(…) Ogółem na podstawie decyzji Biura Politycznego z 5 III 1940 r. zamordowano w lesiekatyńskim 4421 osób, w Charkowie 3820 osób i w Miednoje 6311. Ponadto 7305 osóbzamordowano w innych więzieniach i łagrach. Decyzja ta, sprzeczna nawet z ustawodawstwemZSRR świadczy niedwuznacznie o ludobójczym charakterze partii i państwa radzieckiego. (…)

Pytania

Przedstaw losy Polaków – jeńców wojennych z 1939 r. oraz wskaż na mapie miejsca ich1.więzienia i kaźni w Związku Sowieckim.

Praca domowa

Sprawdź, czy sprawa katyńska jest odnotowana w jakikolwiek sposób w podręcznikach1.szkolnych kraju Twojego pobytu/ zamieszkania lub w publikacjach historycznychodnoszących się do II wojny światowej i totalitaryzmu komunistycznego wydanych w krajuTwojego pobytu/ zamieszkania; sprawdź też, czy w kraju Twojego pobytu/ zamieszkania byłrozpowszechniany film Andrzeja Wajdy „Katyń’ oraz ustal, z jakim spotkał się odbioremspołecznym i medialnym – na podstawie tych poszukiwań sporządź notatkę.


Włącz Polskę!

Niemcy wobec Żydów; getta (1)

Kalendarium

luty 1940 – początek rejestracji Żydów do pracy przymusowej25 listopada 1940 – zamknięcie getta w Warszawie10 lipca 1941 – mord Żydów w Jedwabnem, w którym udział wzięła polska ludność miasteczka15 października 1941 – rozporządzenie zakazujące Żydom opuszczania gett pod karą śmiercioraz karzące śmiercią osoby ukrywające Żydów i pomagające im22 lipca 1942 – początek wywózek z getta warszawskiego do obozów zagłady23 lipca 1942 – samobójstwo Adama Czerniakowa, prezesa Żydowskiej Gminy Wyznaniowej wWarszawie3-14 marca 1943 – krwawa likwidacja getta w Krakowie19 kwietnia 1943 – początek powstania w getcie warszawskim kierowanego przez ŻydowskąOrganizację Bojową8 maja 1943 – w bunkrze przy ul. Miłej w Warszawie zginął Mordechaj Anielewicz, przywódcaŻydowskiej Organizacji Bojowej12 maja 1943 – w Londynie samobójstwo popełnił członek Rady Narodowej Szmul Zygielbojm14 października 1943 – ucieczka 300 Żydów z obozu zagłady w Sobiborze

Materiał 1.

„Biuletyn Informacyjny” o sytuacji w getcie warszawskim (maj 1941 r.)

Getto utworzono w dzielnicy zabudowanej wyjątkowo gęsto. Wykrojono je w ten sposób, że nieposiada ono żadnego parku, nie przylega do Wisły, a jedyną zadrzewioną przestrzenią jestcmentarz. Panuje tu niesłychana ciasnota. Na jedną izbę przypada przeciętnie 6 osób, a nierazdochodzi do 20. Według obliczeń Wydziału Ewidencji Ludności na 1 hektar w całej Warszawieprzypada 70 ludzi, w getcie – 1110 (…) Od stycznia do tak przeludnionego i wygłodzonegogetta warszawskiego przenosić zaczęto Żydów z miast i miasteczek dystryktu warszawskiego.Zaludnienie urosło do blisko 500 000. Na skutek dalszego zagęszczenia – powstały warunkizdrowotne nie do opisania., głód i nędza potworne. Po przepełnionych tłumem ulicach snują siębezczynnie przeważnie masy wybladłych, wychudzonych ludzi, pod murami siedzą i leżąnędzarze, częstym jest widok padających z głodu. Codziennie przytułek dla podrzutkówpowiększa się o kilkanaście niemowląt, na ulicy umiera z głodu co dzień kilku ludzi. (…)

Materiał 2.


Włącz Polskę!

Plakat antyżydowski

Materiał 3.

Fotografie z raportu Stroopa


Włącz Polskę!


Włącz Polskę!

Materiał 4.


Włącz Polskę!

Ogłoszenie o wysiedleniu Żydów


Włącz Polskę!

Pytania

1. Przedstaw cele koncentracji ludności żydowskiej w gettach i ich związek z planem zagładyŻydów.2. Na podstawie map i planów Warszawy znalezionych w internecie (niektóre dostępne są wzakładce „Sznurki”) określ zmieniający się w latach 1940-1943 obszar (zasięg) warszawskiegogetta.3. Zbierz i przedstaw podstawowe informacje o Żydowskiej Organizacji Bojowej i powstaniu wgetcie warszawskim.

Praca domowa

1. Sporządź informację na temat wojennych i powojennych losów Marka Edelmana.2. Wskaż, czym różniło się getto okresu II wojny światowej na ziemiach okupowanych przez IIIRzeszę od getta w mieście średniowiecznej i nowożytnej Europy

Niemcy wobec Żydów; getta (2)

Materiał 1.

Fragment listu Szmula Zygielbojma do Prezydenta Rzeczypospolitej PolskiejWładysława Raczkiewicza i Premiera gen. Władysława Sikorskiego

Pozwalam sobie skierować do Panów ostatnie moje słowa, a przez Panów – do Rządu ispołeczeństwa polskiego, do Rządów i narodów państw sprzymierzonych, do sumienia świata: Zostatnich wiadomości z Kraju wynika bez żadnych wątpliwości, że Niemcy z całymbezwzględnym okrucieństwem mordują już obecnie resztki Żydów w Polsce. Za murami gettodbywa się obecnie ostatni akt niebywałej w dziejach tragedii.Odpowiedzialność za zbrodnię wymordowania całej narodowości żydowskiej spada przedewszystkim na sprawców, ale pośrednio obciąża ona ludzkość całą, Narody i Rządy PaństwSprzymierzonych, które do dziś dnia nie zdobyły się na żaden czyn konkretny w celu ukróceniatej zbrodni. Przez bierne przypatrywanie się temu mordowi milionów bezbronnych izmaltretowanych dzieci, kobiet i mężczyzn, stały się jego współwinowajcami. Muszę teżstwierdzić, że aczkolwiek Rząd Polski w bardzo dużym stopniu przyczynił się do poruszeniaopinii świata, jednak nie dostatecznie, jednak nie zdobył się na nic takiego nadzwyczajnego, coby odpowiadało rozmiarom dramatu, dokonywującego się w Kraju.Z blisko 3 i pół miliona Żydów polskich około 700 000 Żydów deportowanych do Polski z innychkrajów żyło jeszcze w kwietniu tego roku, według doniesień oficjalnych kierownictwapodziemnego „Bundu”, przesłanych nam przez Delegata Rządu, około 300 000. A mord trwanadal bez przerwy. Milczeć nie mogę i żyć nie mogę, gdy giną resztki ludu żydowskiego wPolsce, którego reprezentantem jestem. Towarzysze moi w getcie warszawskim zginęli z broniąw ręku, w ostatnim porywie bohaterskim. Nie było mi dane zginąć tak jak oni, razem z nimi. Ale


Włącz Polskę!

należę do nich, do ich grobów masowych.Przez śmierć swą pragnę wyrazić najgłębszy protest przeciwko bezczynności, z jaką świat sięprzypatruje i pozwala lud żydowski wytępić. Wiem, jak mało znaczy życie ludzkie, szczególniedzisiaj. Ale skoro nie potrafiłem tego dokonać za życia, może śmiercią swą przyczynię się dowyrwania z obojętności tych, którzy mogą i powinni działać, by teraz jeszcze, w ostatniej bodajchwili, uratować od niechybnej zagłady tę garstkę Żydów polskich, jaka jeszcze żyje. (…)

Pytania

Autor listu do prezydenta RP Szmul Zygielbojm popełnił samobójstwo. Porozmawiajcie1.wspólnie w klasie o sensie tej formy protestu.

Praca domowa

Odszukaj w internecie fotografie przedstawiające realia codziennego życia w getcie1.warszawskim (albo łódzkim). Wybierz jedną z nich i sporządź do niej swój komentarz.

Polacy ratujący Żydów (1)

Kalendarium

wrzesień 1942 – emisariusz Jan Karski dotarł na Zachód przekazując informacje o skali imetodach eksterminacji Żydów w Polsce4 grudnia 1942 – powstała Rada Pomocy Żydom „Żegota”, w skład której weszliprzedstawiciele różnych środowisk i ugrupowań podziemnych10 czerwca 1942 – Rada Narodowa w Londynie podjęła uchwałę potępiającą eksterminacjęŻydów10 grudnia 1942 – nota rządu polskiego w sprawie podjęcia działań zapobiegającej dalszejeksterminacji Żydówmarzec 1943 – oświadczenie Kierownictwa Walki Cywilnej zapowiadającej kary za szantaż lubdenuncjację Żydów

Materiał 1.

Oświadczenie Kierownictwa Walki Cywilnej w sprawie eksterminacji Żydów, wrzesień1942 r.

Obok tragedii przeżywanej przez społeczeństwo polskie, dziesiątkowane przez wroga, trwa nanaszych ziemiach od roku blisko potworna planowa rzeź Żydów. Masowy ten mord nie znajdujeprzykładu w dziejach świata, bledną przy nim wszelkie znane z historii okrucieństwa.


Włącz Polskę!

Niemowlęta, dzieci, młodzież, dorośli, starcy, kaleki, chorzy, zdrowi, mężczyźni, kobiety,Żydzi-katolicy, Żydzi – wyznania mojżeszowego, bez żadnej przyczyny innej niż przynależnośćdo narodu żydowskiego, są bezlitośnie mordowani, truci gazami, zakopywani żywcem, strącaniz pięter na bruk – przed śmiercią przechodząc dodatkową mękę powolnego konania, piekłoponiewierki, udręki, cynicznego pastwienia się katów. Liczba ofiar zabitych w ten sposóbprzewyższa milion i wzrasta z każdym dniem.Nie mogąc czynnie temu przeciwdziałać Kierownictwo Walki Cywilnej w imieniu całegospołeczeństwa polskiego protestuje przeciw zbrodni dokonywanej na Żydach. W tym proteściełączą się wszelkie polskie ugrupowania polityczne i społeczne.Podobnie jak w sprawie ofiar polskich, odpowiedzialność fizyczna za te zbrodnie spadnie nakatów i ich wspólników.

Materiał 2.

Jan Karski o relacjach składanych w Londynie po przybyciu z kraju, 1943 r.

Stanąłem przed komisją do spraw badania zbrodni wojennych, której przewodniczył sir CecilHurt, doradca prawny gabinetu brytyjskiego. Przed komisją opowiadałem, co widziałem wgetcie i obozie śmierci. Moje sprawozdanie zostało zaprotokołowane i uznane za materiałdowodowy w przyszłym procesie przeciwko niemieckim zbrodniarzom wojennym.Udzielałem wywiadów prasie brytyjskiej oraz prasie innych państw alianckich. Spotykałem się zczłonkami parlamentu, intelektualistami, literatami, duchownymi różnych religii. Miałem w tymczasie kontakt z politycznymi, kulturalnymi i duchowymi elitami Wielkiej Brytanii.

Pytania

Przedstaw stanowisko Polskiego Państwa Podziemnego i Rządu RP w sprawie zagłady1.Żydów polskich.

Praca domowa

Ustal, jaką rolę w akcji niesienia pomocy Żydom odegrała konspiracyjna Rada Pomocy1.Żydom „Żegota”. Sporządź krótką informację o wybranym uczestniku akcji niesienia pomocyŻydom, np. o Irenie Sendlerowej albo o franciszkance siostrze Matyldzie Getter.

Władze Rzeczpospolitej na obczyźnie. Polityka gen.Władysława Sikorskiego (1)

Kalendarium


Włącz Polskę!

9 grudnia 1939 – powołana została Rada Narodowa Rzeczpospolitej Polskiej, organkonsultacyjny rządu i prezydenta, na czele której stanął Ignacy Jan Paderewskimarzec 1941 – gen. Władysław Sikorski złożył wizytę w Waszyngtonie gdzie rozmawiał zprezydentem USA Franklinem D. Rooseveltem30 lipca 1941 – w Londynie podpisany został układ polsko-sowiecki przywracający stosunkidyplomatyczne między obydwu państwami i przewidujący amnestię dla Polaków więzionych wZwiązku Sowieckimgrudzień 1941 – wizyta gen. Sikorskiego w ZSRS, rozmowy z Józefem Stalinem na Kremlu

Materiał 1.

Rezultaty wizyty generała Sikorskiego w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych w 1941 r.w ocenie gen. Mariana Kukiela (fragmenty)

Osiągnął to, że każdy z mężów stanu, z którymi kolejno odbywał długie rozmowy – WysokiKomisarz królewski sir Malcom Macdonald, premier Kanady Mackenzie King i prezydentRoosevelt „z głębokim uznaniem przyjęli wiadomości o walce niezłomnej Polaków, podziwiającich organizację i determinację, i stwierdzając fakt stałej łączności z narodem rządu, którymając za sobą Kraj, nie jest rządem emigracyjnym. Każdy z nich dochodził do wniosku, żenaród taki posiada tak wielkie wartości moralne, iż musi być poważnie brany w rachubę, i żenależy się z nim porozumieć, jako z narodem o wielkiej przyszłości” (…).

Materiał 2.

Deklaracja Rządu RP z 24 lutego 1942 r. (fragmenty)

1. Polska stać będzie na gruncie kultury i zasad chrześcijańskich.2. Polska będzie państwem demokratycznym i republikańskim, przestrzegającym ściśle zasadyrządów prawnych, odpowiedzialnych przed rzetelnym przedstawicielstwem narodowym,reprezentującym w pełni wolę całego społeczeństwa i wybranym w powszechnym, równym,bezpośrednim i tajnym głosowaniu. Naród polski odcina się bezwzględnie od wszelkichsprzecznych z zasadami demokratycznymi, totalitarnych systemów rządzenia i jakiejkolwiekformy dyktatur.3. Polska zapewni poszanowanie wolności i praw obywatelskich wszystkim wiernymRzeczpospolitej obywatelom, bez względu na różnice narodowościowe, wyznania i rasy.(…).Wolność wyznania, sumienia i słowa, stowarzyszania i zgromadzania się będzie wszystkimw pełni zapewniona. Wymiar sprawiedliwości będzie niezależny od jakichkolwiek wpływówadministracji państwowej.4. Polska powojenna dążyć będzie do zagwarantowania całej swojej ludności zatrudnienia igodziwego zarobku, usuwając w ten sposób ze swych ziem klęskę bezrobocia. Każdy obywatelmieć będzie prawo do pracy i obowiązek pracy przy zachowaniu swobody wyboru zatrudnienia(…).5. Racjonalna reforma rolna, gwarantując masom włościańskim sprawiedliwy podział ziem,stworzyć powinna, poza nielicznymi gospodarstwami wzorowymi i doświadczalnymi, niewielkie,obsługiwane w zasadzie przez rodziny właścicieli, lecz samodzielne warsztaty rolne, opłacalne iposiadające zdolność produkcyjną. Opierając się na tych założeniach prawno-politycznych ispołeczno-gospodarczych podniesiemy poziom bytu mas pracujących – włościan, robotników iinteligencji, zapewniając im współudział należyty w rozwoju własnej kultury narodowej. (…)


Włącz Polskę!

Materiał 3.

Prezydent Władysław Raczkiewicz

Pytania

Przypomnij okoliczności powstania polskiego rządu na wychodźstwie w 1939 r.1.Wyjaśnij, co to znaczy, że Polska w okresie II wojny światowej zachowała ciągłość polskich2.struktur państwowych: cywilnych i wojskowych.Przedstaw sylwetkę polityczną generała Władysława Sikorskiego. Prześledź jego drogę3.


Włącz Polskę!

życiową (karierę polityczna i wojskową) w II RP. Na pewno pomocny w tych poszukiwaniachbędzie internet.Wskaż najważniejsze europejskie adresy polskiej emigracji wojennej (państwa i miasta) -4.politycznej, wojskowej i cywilnej w latach 1939-1945.Ustal z pomocą internetu najważniejsze etapy funkcjonowania polskiego rządu na5.wychodźstwie i jego stosunki z aliantami zachodnimi: Wielką Brytanią i USA orazskomplikowane relacje z ZSRR (do lipca 1943). Przedstaw efekty swoich poszukiwań wformie krótkiej notatki.Zanalizuj fragmenty Deklaracji Rządu z 24 lutego 1942 r. i scharakteryzuj proponowane6.przez rząd Sikorskiego zmiany w powojennej Polsce.

Praca domowa

Przygotuj swoje stanowisko w debacie: Ocena działalności politycznej generała Władysława1.Sikorskiego w latach 1941-1943.Oceń skuteczność polskiego rządu na wychodźstwie wobec najważniejszych wyzwań2.politycznych okresu wojny w latach 1939-1943

Władze Rzeczpospolitej na obczyźnie. Polityka gen.Władysława Sikorskiego (2)

Materiał 1.


Włącz Polskę!

Podpisanie układu polsko-sowieckiego, Londyn, lipiec 1941 r.

Materiał 2.

Układ Sikorski-Majski z 30 lipca 1941 r.

Rząd Rzeczypospolitej Polskiej i rząd Związku Socjalistycznych Republik Rad zawarły niniejszyukład i postanawiają, co następuje:

Art. 1. Rząd Związku Socjalistycznych Republik Rad uznaje, ze traktaty sowiecko-niemieckie z1939 roku, dotyczące zmian terytorialnych w Polsce, utraciły swoją moc. Rząd RzeczypospolitejPolskiej oświadcza, ze Polska nie jest związana z jakimkolwiek trzecim państwem żadnymukładem zwróconym przeciwko Związkowi Socjalistycznych Republik Rad.Art. 2. Stosunki dyplomatyczne między obu rządami będą przywrócone po podpisaniuniniejszego układu i nastąpi niezwłocznie wymiana ambasadorów.Art. 3. Oba rządy zobowiązują się wzajemnie do udzielenia sobie wszelkiego rodzaju pomocy ipoparcia w obecnej wojnie przeciwko hitlerowskim Niemcom.Art. 4. Rząd Związku Socjalistycznych Republik Rad oświadcza swą zgodę na tworzenie naterytorium Związku Socjalistycznych Republik Rad Armii Polskiej, której dowódca będziemianowany przez Rząd Rzeczpospolitej Polskiej w porozumieniu z rządem ZwiązkuSocjalistycznych Republik Rad. Armia Polska na terytorium Związku Socjalistycznych Republikrad będzie podlegać w sprawach operacyjnych Naczelnemu Dowództwu ZwiązkuSocjalistycznych Republik Rad, w skład którego będzie się znajdować przedstawiciel ArmiiPolskiej. Wszystkie szczegóły dotyczące organizacji dowództwa i użycia Armii będą ustalonedalszym układem.

Protokół tajny (II)

1. Z chwilą przywrócenia stosunków dyplomatycznych rząd Związku Socjalistycznych RepublikRad udzieli amnestii wszystkim obywatelom polskim, którzy są obecnie pozbawieni swobody naterytorium Związku Socjalistycznych Republik Rad bądź jako jeńcy wojenni, bądź z innychodpowiednich powodów.2. Protokół niniejszy wchodzi w życie równocześnie z układem z 30 lipca 1941 roku.

Materiał 3.


Włącz Polskę!

Generał Władysław Sikorski z premierem Wielkiej Brytanii Winstonem Churchillem

Materiał 4.

Generał Władysław Sikorski do gen. Stefana Roweckiego o powodach porozumieniapolsko-sowieckiego, list z 6 VIII 1941 r. (fragmenty)

Podaję celem właściwego interpretowania umowy polsko-sowieckiej:W obecnym położeniu międzynarodowym zawarcie porozumienia polsko-sowieckiegopodyktowane było następującymi względami:

1. Koniecznością ze strony Polski wzmocnienia stanowiska Wielkiej Brytanii wobec światademokratycznego i zwłaszcza krajów okupowanych przez usuniecie stanu wojny i wspólnąwalkę z Rosją Sowiecką przeciwko Niemcom.2. Oczywistymi korzyściami militarnymi: armia polska w Rosji.3. Wytrąceniem z rąk Hitlera atutu krucjaty przeciwko sowieckiej [obecności] w Europie.4. Koniecznością szybkiej pomocy dla mas Polaków zesłańców i więźniów w Rosji. (…)

Pytania

Ustal polityczne okoliczności zawarcia układ Sikorski-Majski.1.Wyjaśnij, analizując tekst układu, dlaczego w części polskich środowisk politycznych2.wywołał on niezadowolenie i żądania dymisji Sikorskiego.Wyjaśnij, jak układ ten regulował sprawę granicy polsko-radzieckiej.3.


Włącz Polskę!

Praca domowa

Wyjaśnij relacje polskiego rządu w Londynie ze Związkiem Radzieckim w latach 1941-1943.1.

Konspiracja wojskowa i polityczna (1)

Materiał 1.

Instrukcja gen. Kazimierza Sosnkowskiego dla płka Stefana Roweckiego powołującaZwiązek Walki Zbrojnej, 4 grudnia 1939 r.

II. Cel organizacji

a) Przez skupienie w związkach konspiracyjnych jednostek najstaranniej dobranych stworzyćośrodki czynnego oporu narodowego, przeciwdziałającego załamaniu się sił moralnychpolskiego społeczeństwa.b) Współdziałać w odbudowie Państwa na drodze walki orężnej. Z chwilą wkroczenia do KrajuWojsk Polskich, organizacja ulega rozwiązaniu i wstępuje do szeregów armii regularnej.

III. Drogi i formy działania

a) Współdziałanie w informowaniu społeczeństwa o istotnej sytuacji politycznej i militarnej orazwalce z niemiecką i bolszewicką propagandą.b) Podtrzymanie uczuć nienawiści do okupanta i żądzy wzięcia odwetu.c) W ramach dyrektyw, zdefiniowanych przez Rząd Polski, stosowanie represji względem osób,podtrzymujących z okupantami stosunki towarzyskie, organizacyjne i polityczne, aż do karania[śmiercią] w wypadku jawnej i oczywistej zdrady.d) Prowadzenie w okresie trwania okupacji akcji bojowo-dywersyjnej na terenie Kraju. O czasie,charakterze i rozmiarach tej akcji decydują – na wniosek Komendanta Głównego ZWZ –Premier i Naczelny Wódz.e) Szkolenie wojskowych kadr oddziałów wojskowych; gromadzenie środków walki zbrojnej;przygotowanie powstania zbrojnego na tyłach armii okupacyjnych, które nastąpi w chwiliwkroczenia regularnych wojsk polskich do Kraju. (…)

Materiał 2.

Generał Stefan Rowecki we wspomnieniach gen. Tadeusza Komorowskiego

(…) Strata Roweckiego była najcięższym ciosem, jaki spotkał wojsko podziemne od początkujego istnienia. Prawda, że w ciągu ostatnich trzech lat prawie co miesiąc ktoś z naszychszeregów ubywał. Wojna niestety trwałą już znacznie dłużej niż przeciętny okres życiaczłowieka pracującego w konspiracji. Spory odsetek moich towarzyszy, którzy od samego


Włącz Polskę!

początku brali udział w tworzeniu podziemia, dostał się w ręce Niemców. Po torturach różnegostopnia, szli na stracenie, albo ginęli w obozach koncentracyjnych. Ale ubytek tych ludzijeszcze nie przerywał walki i nie zagrażał istnieniu naszego ruchu, bo na ich miejsce zawszewchodzili nowi.Człowiek za, któregośmy teraz stracili, był głównym organizatorem Armii Krajowej, był przeztrzy lata jej dowódcą i wyrobił sobie ogromy autorytet nie tylko wśród podwładnych, ale i wcałym kraju. „Grot” znany był wszystkim, był symbolem, był wodzem tajemniczym, który zpodziemia kierował walką całego narodu. Ci, którzy go znali bliżej i którzy się z nim stykalibezpośrednio w pracy, cenili niezmiernie jego rzadkie walory, predestynujące go na przywódcę,wielką indywidualność i nieprzeciętny umysł. Był to człowiek, którzy od lat w swym rękutrzymał tysiączne nici, łączące skomplikowaną machinę ruchu podziemnego. Stworzył onorganizację w rozmiarach dotąd niespotykanych i wprowadził zgoła nieznane przedtem metodywalki. Skupił i zjednoczył pod swym dowództwem dziesiątki organizacji wojskowych. Ogromnąrolę odegrał w tym jego osobisty takt i ujawnione dopiero w czasie wojny zdolności polityczne,dzięki czemu potrafił pracować z ludźmi różnych i odmiennych poglądów. (…)

Pytania

Przedstaw sylwetki Komendantów Głównych ZWZ i AK. Wykorzystaj wspomnienia generała1.Komorowskiego i zajrzyj do internet. Sporządź kilkuzdaniowy portret jego z nich.Etos to obowiązujący w danej społeczności zbiór idealnych i jasno określonych wzorów2.kulturowych, ideałów. Dzięki tym wzorom zachowań uwidaczniają się wartości danej grupyoraz kształtuje się jej styl życia. Przedstaw etos żołnierzy Armii Krajowej.

Praca domowa

Zbierz informacje o cichociemnych i przygotuj prezentację na temat tej formacji.1.

Polskie Państwo Podziemne (1)

Kalendarium

5 listopada 1939 – ukazał się pierwszy numer podziemnego „Biuletynu Informacyjnego”październik 1940 – zaczyna działać tajne studium polonistyczne, dając początek podziemnemuszkolnictwu wyższemu, które obejmie 11 tys. osób3 grudnia 1940 - na czele Delegatury Rządu na Kraj, podziemnego organu władzyadministracyjnej działającego w porozumieniu z rządem w Londynie, stanął Cyryl Ratajskimarzec 1941 – pod kierownictwem Stefana Korbońskiego powstał Komitet Walki Cywilnej,ośrodek dyspozycyjny walki cywilnej współpracujący z Delegaturą Rządu na Krajsierpień 1941 – w Krakowie pierwsze przedstawienia dał konspiracyjny Teatr SłowaMieczysława Kotlarczyka


Włącz Polskę!

19 lutego 1943 – aresztowanie Delegata Rządu na kraj Jan Piekałkiewicza, zamordowanego wczerwcu tego roku, Delegatem Rządu zostaje Stanisław Jankowskistyczeń 1944 – utworzenie Rady Jedności Narodowej – parlamentu Polski Podziemnej,skupiającego przedstawicieli największych ugrupowań politycznych działających w konspiracji,przewodniczącym RJN zostaje Kazimierz Pużak

Materiał 1.

Deklaracja Rady Jedności Narodowej, O co walczy Naród Polski, marzec 1944 r.

Ustrój polityczny Rzeczypospolitej

Odrodzona Rzeczpospolita, nawiązując do swoich dawnych tradycji oraz zgodnie z ideałamidemokratycznymi, oprze swój ustrój na systemie demokracji parlamentarnej przy działaniusilnych rządów. W możliwie najrychlejszym czasie, zostaną przeprowadzone wybory doparlamentu na podstawie nowej, demokratycznej ordynacji wyborczej. Parlament ten dokonazmiany konstytucji, która sformułuje zasady wszechstronnej wolności obywatelskiej swobodyreligii, sumienia, przekonań politycznych, słowa, druku, zgromadzeń i stowarzyszeń orazzasady równości praw obywatelskich przy równości obowiązków i niezależności wymiarusprawiedliwości. Organizacja władzy wykonawczej oparta zostanie na zasadzie:a. decentralizacji wielu funkcji administracyjnych i przekazania maksimum funkcjiadministracji państwowej organom samorządu terytorialnego, gospodarczego i zawodowego.b. zasadzie praworządności na wszystkich szczeblach i odpowiedzialności wobec prawa. (…)Tymi drogami Rzeczpospolita dążyć będzie do przeniknięcia całego polskiego życia publicznegoduchem prawdziwej wolności i prawdziwej demokracji. Najszersze warstwy społeczeństwa –zgodnie ze swoimi potrzebami i zgodnie ze swą wolą – rządzić będą swoimi losami przez organypaństwowe, podlegające ich stałej i rzeczywistej kontroli. (…)

Pytania

Scharakteryzuj działalność wybranych struktur cywilnych Polskiego Państwa Podziemnego.1.Pomocny może okazać się w tych poszukiwaniach internet.Scharakteryzuj kierunki zmian proponowanych w powojennej Polsce przez Radę jedności2.Narodowej w deklaracji „O co walczy Naród Polski”.

Praca domowa

Zbierz informacje na temat funkcjonowania Polskiego Państwa Podziemnego. Ustal, czym1.zajmowała się Delegatura Rządu na Kraj. Przedstaw efekty swoich poszukiwań w formiekilkuzdaniowej notatki.Przygotuj prezentację: Ludzie Polskiego Państwa Podziemnego – wybrane sylwetki, losy2.wojenne i powojenne.Porównaj Polskie Państwo Podziemne z ruchami oporu w państwach europejskich3.okupowanych przez III Rzeszę/ lub z ruchem oporu w kraju Twojego pobytu/zamieszkania,jeśli w okresie wojny znalazł się pod okupacją niemiecką. Czy dostrzegasz podobieństwa,różnice – sformułuj wnioski.


Włącz Polskę!

Katastrofa na Gibraltarze. Polityka rządu na obczyźnie wlatach 1943-1945 (1)

Kalendarium

4 lipca 1943 – po starcie z lotniska na Gibraltarze do morza runął samolot z gen. WładysławemSikorskim; z katastrofy uratował się jedynie pilot8 lipca 1943 – Naczelnym Wodzem został gen. Kazimierz Sosnkowski14 lipca 1943 – prezydent Władysław Raczkiewicz powierzył Stanisławowi Mikołajczykowimisję utworzenia rządu

Materiał 1

Klepsydra po śmierci generała Władysława Sikorskiego

Materiał 2.


Włącz Polskę!

Zdjęcie leżącego na dnie samolotu Sikorskiego

Pytania

Przedstaw zmiany, które nastąpiły na polskiej scenie politycznej po tragicznej śmierci1.generała Sikorskiego.Śmierć generała Sikorskiego wpisała się w trudny dla Polaków i sprawy polskiej rok 1943.2.Sporządź, z pomocą internetu, kalendarium najważniejszych wydarzeń z historii i Polski wroku 1943. Rozważ, czy słuszną jest teza o przełomowym znaczeniu wydarzeń 1943 roku dlalosów sprawy polskiej podczas II wojny. Przedstaw swoje stanowisko.

Praca domowa

Historia alternatywna: Generał Sikorski nie ginie w katastrofie gibraltarskiej – czy sprawa1.polska potoczyłaby się inaczej? Przedstaw swój pogląd.

Katastrofa na Gibraltarze. Polityka rządu na obczyźnie wlatach 1943-1945 (2)

Materiał 1.

Komentarze po śmierci gen. Sikorskiego

Edward Raczyński: (…) Ta śmierć dramatyczna w przełomowej chwili wojny, kiedynajważniejsze i najbardziej odpowiedzialne decyzje miały zapaść przy naszym współudziale ikiedy, jak się zdaje, dochodzi do skutku od dawna zapowiadane spotkanie Stalina zRooseveltem i Edenem (w miejsce Churchilla), jest dziwnym dopustem Opatrzności. Takdziwnym i dla nas groźnym, że powszechnie między Polakami postało podejrzenie czyOpatrzności nie wyręczyła zbrodnicza wroga ręka.Zgon generała Sikorskiego miał ogromne echo w kołach alianckich, neutralnych inieprzyjacielskich. Nam samym objawił, że mieliśmy u naszych sojuszników większy kapitałzaufania, aniżeli przypuszczaliśmy, że Sikorski miał sytuację międzynarodową poważniejszą ilepiej ustaloną, aniżeli Polacy byli skłonni przyznać. (…)Józef M. Zarański: (…) Żal ścisnął mi serce. Doznałem uczucia przejmującej pustki. Oto, wchwili krytycznej dla losów ojczyzny zginął szef rządu i naczelny wódz; więcej: zginął wyrazicielwoli narodu do wolności i niepodległości, energiczny, niestrudzony obrońca naszej sprawy naforum międzynarodowym. I zaraz zrodziła się myśl: wypadek czy zamach? (…)Adam Pragier: (…) Historycznym dorobkiem generała Sikorskiego i jego rządu w czasiedrugiej wojny światowej, było odtworzenie struktury władz państwowych na obczyźnie,odtworzenie Polskich Sił Zbrojnych, a potem, po klęsce Francji, przeniesienie ich do Wielkiej


Włącz Polskę!

Brytanii. Wojsko lądowe, lotnictwo i flota miały dorobek bojowy niepomiernie przewyższającyich liczebność. (…)

Oceń działalność polityczną generała Władysława Sikorskiego w latach 1941-1943.1.Wyjaśnij relacje polskiego rządu w Londynie ze Związkiem Radzieckim w latach 1941-1943.2.Oceń skuteczność polskiego rządu na wychodźstwie wobec najważniejszych wyzwań3.politycznych okresu wojny w latach 1939-1943

Przygotuj głos w dyskusji/debacie: "Czy polski rząd na emigracji pod kierunkiem generała1.Władysława Sikorskiego sprostał najważniejszym wyzwaniom politycznym w sprawiepolskiej w latach 1939-1943?"

Emigracja wobec sprawy polskiej 1944-1945 (1)

Kalendarium

luty 1944 – władze brytyjskie zamknęły ukazujący się w Londynie tygodnik „WiadomościPolskie” broniący niepodległości Polski i jej integralności terytorialnejpaździernik 1944 – Stanisław Mikołajczyk złożył wizytę w Moskwie, w czasie której nie udałomu się skłonić Stalina do kompromisu w sprawach terytorialnych oraz nawiązać porozumieniaz PKWN24 listopada 1944 – do dymisji podał się premier Stanisław Mikołajczyk29 listopada 1944 – szefem rządu został socjalista Tomasz Arciszewski13 lutego 1945 – rząd polski w Londynie przyjął oświadczenie protestujące przeciwpostanowieniom podjętym w sprawie Polski w Jałcieczerwiec 1945 – władze Rzeczpospolitej na obczyźnie zdecydowały o kontynuowaniudziałalności, biorąc pod uwagę możliwość cofnięcia im uznania przez mocarstwa zachodnie

Materiał 1.

Zygmunt Nowakowski, O drugie „Nie”, „Wiadomości Polskie” 1944

(…) Żołnierz nasz, ramię w ramię z armią brytyjską i amerykańską, pójdzie bić się, pójdzie dopiekła, jednak musi wiedzieć, o co walczy. Jesteśmy pierwszymi i najwierniejszymisprzymierzeńcami Wielkiej Brytanii, ale wierność, choćby najdalej idąca, nie może byćidentyczna ze ślepotą, lub, co gorsza, z głupotą.


Włącz Polskę!

Daliśmy – my biedacy, bardzo wiele do wspólnej puli, daliśmy przede wszystkim kapitałmoralny. Dziś, gdy straszliwe niebezpieczeństwo zagraża wolności, demokracji, kulturzezachodniej, my dodajemy jeszcze jedną, olbrzymią wartość: nasze „nie!”Odpowiadamy tym słowem na wszystkie propozycje i rozkazy, dotyczące całościRzeczypospolitej albo związane z suwerennością państwa polskiego; jesteśmy przekonani, żedobrze, po raz drugi w ciągu niespełna pięciu lat, zasłużymy się ludzkości.

Materiał 2.

Premier Tomasz Arciszewski

Pytania


Włącz Polskę!

Zanalizuj przesłanie apelu Zygmunta Nowakowskiego O drugie „Nie” z 1944 r. Wyjaśnij, co1.w tym apelu oznacza drugie „Nie”

Praca domowa

Oceń działalność polityczną Stanisława Mikołajczyka w latach 1943-1944.1.Wyjaśnij relacje polskiego rządu w Londynie z aliantami zachodnimi i ze Związkiem2.Radzieckim w latach 1943-1945.Ocenia skuteczność polskiego rządu na wychodźstwie wobec najważniejszych wyzwań3.politycznych w latach 1943-1945.Przygotuj głos w dyskusji/debacie: Rozważ, czy polski rząd na emigracji pod kierownictwem4.Stanisława Mikołajczyka sprostał najważniejszym wyzwaniom politycznym w sprawiepolskiej w latach 1943-1944.

Emigracja wobec sprawy polskiej 1944-1945 (2)

Materiał 1.

Oświadczenie Rządu polskiego w Londynie w sprawie decyzji podjętych na konferencjiw Jałcie, 13 lutego 1945 r.

(…) Przed rozpoczęciem konferencji Rząd Polski wręczył Rządowi Wielkiej Brytanii i StanówZjednoczonych memorandum, w którym wyraził nadzieję, że oba te rządy nie podejmą żadnejdecyzji w sprawie sprzymierzonego Państwa Polskiego bez uprzedniego zaciągnięcia opinii ibez zgody Polskiego Rządu. Równocześnie Rząd Polski oświadczył, że jest gotów szukaćrozwiązania w sprawie sporu zainicjowanego przez Rosję Sowiecką w drodze normalnegopostępowania międzynarodowego i z należytym uwzględnieniem praw zainteresowanych stron.Mimo to, decyzja Konferencji Trzech Mocarstw została przygotowana i powzięta nie tylko bezudziału i bez zgody Rządu Polskiego, lecz również bez jego wiedzy. Metoda przyjęta w sprawiePolski jest zaprzeczeniem podstawowych zasad wiążących Sprzymierzeńców orazpogwałceniem litery i ducha Karty Atlantyckiej, jak również praw każdego narodu do obronyjego własnych interesów.Rząd Polski oświadcza, że decyzja Konferencji trzech Mocarstwa w sprawie Polski nie może byćprzyjęta przez Rząd Polski i nie może wiązać Polskiego Narodu.Rząd Polski będzie uważał odcięcie wschodniej połowy terytorium Polski przez narzuceniepolsko-sowieckiej granicy wzdłuż tak zwanej linii Curzona, jako piąty rozbiór Polski, dokonanyobecnie przez jej Sprzymierzeńców.Zamiar Trzech Mocarstw utworzenia „Prowizorycznego Rządu Jedności Narodowej” przezrozszerzenie mianowanego przez obcych Komitetu Lubelskiego, osobami niewyraźnieokreślonymi, jako „demokratyczni przywódcy z samej Polski oraz spośród Polaków zzagranicy”, może tylko usprawnić mieszanie się Sowietów do polskich spraw wewnętrznych.


Włącz Polskę!

Jak długo ziemie Polski pozostaną pod wyłączną okupacją wojsk sowieckich, taki rząd niepotrafi zabezpieczyć Narodowi Polskiemu nawet przy obecności brytyjskich i amerykańskichdyplomatów, nieskrępowanego prawa do wolności słowa. (…)

Materiał 2.

Odezwa Rządu Rzeczypospolitej do Narodu Polskiego, 26 czerwca 1945 r.

(...) Prezydent i rząd Rzeczypospolitej są mandatariuszami woli narodu, do chwiliprzeprowadzenia w Polsce wolnych i uczciwych wyborów. Koła kierownicze Zachodu zdają siępokładać wielkie nadzieje w ustalonej w Jałcie zapowiedzi przeprowadzenia w Polsce wyborów„wolnych i nieskrępowanych”. Jest jednak rzeczą jasną, że o wyborach takich mowy być niemoże, póki w kraju pozostaje wojsko sowieckie i sowiecka policja polityczna, póki nie maswobody życia politycznego, wolności prasy i zgromadzeń oraz póki z granic Polski nie będziezdjęta żelazna kurtyna, oddzielająca ją od reszty świata.Rząd polski, nawet w chwili cofnięcia mu uznania, nie przestanie być prawowitym rządem.Wywodzi on bowiem swoje istnienie nie z uznania obcych, lecz z woli swojego narodu oraz zpraw Rzeczypospolitej. (…)

Pytania

Przedstaw stanowisko władz Rzeczypospolitej na wychodźstwie wobec ustaleń Wielkiej1.Trójki w Jałcie.Przedstaw stanowisko władz Rzeczypospolitej na wychodźstwie w związku z powstaniem w2.Moskwie, w czerwcu 1945 r., Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej mającego uznanieWielkiej Trójki.

Powstanie Warszawskie (2)

Materiał 1.

Relacja płka Jana RzepeckiegoJan Rzepecki (1899 – 1983) płk, historyk, szef Biura Informacji i Propagandy ZwiązkuWalki Zbrojnej i Armii Krajowej

21 lipca [1944], po naradzie generałów „Bora”, Pełczyńskiego i Okulickiego (odbytej bodaj zinicjatywy tego ostatniego), dowódca AK powziął swoją wstępną decyzję, przekazaną tegożdnia do Londynu. W skrócie treść jej była następująca:1.Generał ocenia, że na wschodzie Niemcy ponieśli klęskę rozstrzygającą losy wojny (…)2. Fakt zamachu na Hitlera, przy ogólnym aktualnym położeniu wojennym Niemiec, możedoprowadzić w każdej chwili do ich załamania się, więc:


Włącz Polskę!

3. generał melduje, że wydał „rozkaz stanu czujności do powstania z dniem 25 VIII o godz.0.01,nie wstrzymując wykonywania „operacji Burza”.

Była to więc tylko jego decyzja wstępna, wymagająca aprobaty czynnika politycznego. 25 lipca,w Londynie Rada Ministrów uchwaliła upoważnienie Delegata Rządu w Kraju do powzięciakażdej decyzji wynikającej z tempa ofensywy sowieckiej, zaś premier Mikołajczyk, 26 VII, przedswym wyjazdem do Moskwy, polecił ministrowi spraw wewnętrznych nadać do Delegata Rządudepeszę upoważniającą go do ogłoszenia powstania w momencie przezeń wybranym.O tym, kiedy treść wstępnej decyzji gen. „Bora” została przedstawiona Delegatowi Rządu,świadczy depesza dowódcy Armii Krajowej do Naczelnego Wodza z potwierdzeniem pisemnejoceny położenia w dn.21 VII 44 i wynikających z niej wniosków – przekazanychPełnomocnikowi Rządu w dn.22 VII 44. Tu trzeba podkreślić, że ta depesza nie informujeNaczelnego Wodza o powziętej już wstępnej decyzji walk w Warszawie, gdyż nie uzyskała onajeszcze aprobaty naczelnego czynnika politycznego w kraju – Pełnomocnika Rządu.

Materiał 2.

Rozmowa Jana Nowaka-Jeziorańskiego z gen. Tadeuszem Pełczyńskim, Warszawa, 29lipca 1944 r.

[Gen. Tadeusz Pełczyński:] Proszę pana, patrzy pan na to wszystko oczyma człowieka świeżoprzybyłego z zewnątrz, dobrze zorientowanego w sytuacji politycznej. Czy pan widzi i rozumiesens tego wszystkiego, co my tu robimy?- Nie znam zupełnie elementów sytuacji wojskowej. Jeżeli jednak „Burza” w Warszawie zostałapomyślana jako demonstracja polityczno-wojskowa, to nie będzie ona miała żadnego wpływu napolitykę sojuszników, a jeśli chodzi o opinię publiczną na zachodzie, będzie to dosłownie burzaw szklance wody.(…) Dodałem, że jeśli wybuch walk ujawni całą siłę AK i poparcie, jaki cieszysię ona w społeczeństwie, niewątpliwie ułatwi to Mikołajczykowi rozmowy w Moskwie jego grępolityczną z Anglosasami. Zwłaszcza, jeśli uda się opanować stolicę własnymi siłami. Kończąctę krótką wymianę zdań Pełczyński powiedział: - Nie mam żadnych złudzeń, co nasz tu czeka powejściu Rosjan i ujawnieniu się, ale choćby mnie spotkało najgorsze, wolę to aniżelizrezygnowanie wszystkiego bez walki. Musimy spełnić nasz obowiązek do końca. (…)

Materiał 3.

Decyzja o wybuchu powstania w ocenie gen. Władysława AndersaRadiogram gen. Władysława Andersa adresowany do Naczelnego Wodza gen.Kazimierza Sosnkowskiego

3. Przeżywamy całym sercem smutną tragedię stolicy. Nie mając dość słów uznania dlabohaterstwa ukochanych naszych braci, nie możemy jednak zrozumieć, kto i dla jakiego celu,mimo wyraźnego zakazu Pana Generała, wpłynął na tak tragiczną decyzję dowódcy ArmiiKrajowej. Żołnierze 2 Korpusu są zdumieni i pełni oburzenia obecnym stanowiskiem naszegoRządu za to, że: wobec morderstw i aresztowań dokonywanych przez bolszewików w stosunkudo żołnierzy Armii Krajowej oraz administracji krajowej, których pchnęło do współpracy zbolszewikami, Rząd Polski okłamuje opinię świata. Komunikaty Rządu głoszą o współpracyArmii Krajowej z armią czerwoną – omalże idylla.


Włącz Polskę!

4. Zamiast krzyczeć na świat cały o zbrodniach bolszewickich, Premier Rządu (…) pomijającgodność Narodu, pertraktuje teraz ze zdrajcami Kraju. Niesłychane zakłamanie dla celównikomu nieznanych, ani dających się niczem wytłumaczyć, przeraża i do głębi oburza nasżołnierzy, a przyjaciołom naszym amerykańskim i brytyjskim wytrąca broń z ręki. (…) ProszęPana Generała, aby przedstawił mój meldunek Panu Prezydentowi. (…) 9 sierpnia 1944.

Materiał 4.

Historyk Jan Ciechanowski o Powstaniu Warszawskim – motywy decyzji

Przywódcy krajowi, podrywając Warszawę do walki, kierowali się głównie względamipolitycznej i ideologicznej natury. Jankowski i Bór-Komorowski postanowili działać, ponieważsądzili, że opanowanie Warszawy przez AK wzmocni w oczach opinii światowej prawa iroszczenia rządu londyńskiego do reprezentowania i objęcia władzy w Polsce. Armia Krajowaprzez opanowanie Warszawy miała przygotować grunt do walnej, ostatecznej rozgrywki zeStalinem, która miała zdecydować, kto będzie rządził powojenną Polską – obóz londyński czyPPR i zwolennicy. Autorzy powstania działali w przeświadczeniu, iż nadchodzi rozstrzygającymoment wojny dla Polski, że stoi ona na historycznym zakręcie i że znowu ważą się jej losy. WDowództwie AK panowało „jasne i zdecydowane przeświadczenie, że wraz z przelewającym sięprzez Wisłę frontem sowiecko-niemieckim, odwróci się nad nami karta dziejowa, odwróci się poraz ostatni w ciągu toczącej się wojny”. (…)

Pytania

Wyjaśnij, jaka była sytuacja na frontach II wojny światowej w lipcu 1944 r. i jaki mogła mieć1.wpływ na decyzję o wybuchu powstania w Warszawie.Wyjaśnij, jakie były wewnętrzne (krajowe) uwarunkowania decyzji o wybuchu powstania w2.Warszawie – uwzględnij nastroje w Warszawie, powstanie 22 lipca 1944 PKWN, pochódArmii Czerwonej.Na podstawie zamieszczonych materiałów: relacji płka Jana Rzepeckiego, relacji Jana3.Nowaka-Jeziorańskiego i opinii historyka Jana Ciechanowskiego, wskaż, do kogo należaładecyzja o wybuchu powstania w Warszawie.Na podstawie zamieszczonych materiałów: relacji płka Jana Rzepeckiego, relacji Jana4.Nowaka-Jeziorańskiego i opinii historyka Jana Ciechanowskiego, przedstaw motywy tejdecyzji.Przedstaw stanowisko i ocenę tej decyzji wyrażoną przez gen. Władysława Andersa.5.

Praca domowa

Przygotuj własne stanowisko w debacie poświęconej ocenie decyzji o wybuchu Powstania1.Warszawskiego.Odwiedź Muzeum Powstania Warszawskiego i sporządź notatkę z wirtualnej wizyty w tym2.muzeum (strona internetowa MPW www.1944.pl)Sprawdź, czy w podręcznikach szkolnych kraju Twojego zamieszkania/ pobytu są informacje3.o Powstaniu Warszawskim.Wyjaśnij, dlaczego Muzeum Powstania Warszawskiego zostało otwarte dopiero w 2004 r.4.Zbierz informacje na temat wcześniejszych prób upamiętnienia Powstania Warszawskiego.


Włącz Polskę!

Poszukaj pamiątek rodzinnych i środowiskowych – śladów pamięci o Powstaniu5.Warszawskim i powstańcach.

Spis treściPakt Ribbentrop-Mołotow (Rafał Habielski) ...................................................................... 1Pakt Ribbentrop-Mołotow (Rafał Habielski) ...................................................................... 3Wrzesień 1939 r. (2) (Rafał Habielski) ................................................................................ 5Oświata, kultura i sztuka w podziemiu (Rafał Habielski) ................................................ 7Katyń i kłamstwo katyńskie (1) (Rafał Habielski) ............................................................. 9Niemcy wobec Żydów; getta (1) (Rafał Habielski) .......................................................... 10Niemcy wobec Żydów; getta (2) (Rafał Habielski) .......................................................... 15Polacy ratujący Żydów (1) (Rafał Habielski) .................................................................... 16Władze Rzeczpospolitej na obczyźnie. Polityka gen. Władysława Sikorskiego ........... 17

(1) (Rafał Habielski)Władze Rzeczpospolitej na obczyźnie. Polityka gen. Władysława Sikorskiego ........... 20

(2) (Rafał Habielski)Konspiracja wojskowa i polityczna (1) (Rafał Habielski) ............................................... 23Polskie Państwo Podziemne (1) (Rafał Habielski) .......................................................... 24Katastrofa na Gibraltarze. Polityka rządu na obczyźnie w latach 1943-1945 ............. 26

(1) (Rafał Habielski)Katastrofa na Gibraltarze. Polityka rządu na obczyźnie w latach 1943-1945 ............. 27

(2) (Rafał Habielski)Emigracja wobec sprawy polskiej 1944-1945 (1) (Rafał Habielski) ............................. 28Emigracja wobec sprawy polskiej 1944-1945 (2) (Rafał Habielski) ............................. 30Powstanie Warszawskie (2) (Rafał Habielski) .................................................................. 31


Włącz Polskę!

Zestaw materiałów edukacyjnych Polska i Polacy w czasie II...

Documents

Transcript of Zestaw materiałów edukacyjnych Polska i Polacy w czasie II...