ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi - Aktualności · „Dysleksja rozwojowa w kontekście...
Transcript of ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi - Aktualności · „Dysleksja rozwojowa w kontekście...
Nauczanie języka obcego uczniów
ze specjalnymi potrzebami
edukacyjnymi
(ze szczególnym uwzględnieniem
niepełnosprawności intelektualnej)
I. Specjalne potrzeby edukacyjne
II. Uczeń z SPE na lekcji języka obcego
III. Wspomaganie uczniów
z niepełnosprawnością intelektualną
w stopniu lekkim
w realizacji specjalnych potrzeb
edukacyjnych
na lekcji języka obcego
Specjalne
potrzeby
edukacyjne
= doświadczenie
trudności
w uczeniu się
niepełnosprawność
intelektualna
zaburzenia
ze spektrum
autyzmu
zaburzenia
wzroku/
słuchu
zaburzenia
komunikacji
(specyficzne)
trudności
w uczeniu się
choroby
somatyczne
niedostosowanie
społeczne
Obszary
występowania przyczyn
trudności w uczeniu się
Wyniki procesu
uczenia się
Warunki uczenia się:
- wewnętrzne
- zewnętrzne
Obszar
emocjonalno-
motywacyjny
Przebieg
procesu uczenia się
Obszar
funkcjonowania
społecznego
Obszar
instrumentalny
Ogniwa lekcji
Źródło: opacowanie własne na podstawie Trochimiak 2012: 187.
Edukacja specjalna
Podmiot = uczniowie z SPE
Edukacja + rehabilitacja
i/lub resocjalizacja
Dostosowanie metod,
środków...
Cele edukacyjne
+
Cele rehabilitacyjne
i/lub resocjalizacyjne
Uczeń z zaburzeniami słuchu, wzroku,
z niepełnosprawnością ruchową na lekcji języka obcego
- analiza orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego – poziom
rozwoju językowego, intelektualnego i poznawczego,
- stworzenie optymalnych warunków w klasie szkolnej,
- uwzględnienie trudności dziecka podczas zajęć dydaktycznych (poznawanie otoczenia, motywacja, zmęczenie),
- komunikacja z uczniem i ocenianie,
- zasada optymizmu pedagogicznego.
Uczeń z zaburzeniami słuchu na lekcji języka obcego
Poznawanie wielozmysłowe
Indukcyjny sposób nauczania
Pozytywna atmosfera zajęć,
odwołanie do doświadczeń ucznia
Materiał nauczania powinien
mieć strukturę sekwencyjną
Pomoce wizulane,
ważne elementy graficzne
Terapeutyczne aspekty
nauczania języka obcego
Uczeń z zaburzeniami wzroku na lekcji języka obcego
Poznawanie wielozmysłowe
Uwzględnić tempo pracy ucznia
Pozytywna atmosfera zajęć,
odwołanie do doświadczeń ucznia
Materiał nauczania powinien
mieć strukturę sekwencyjną
Wzmacniać wiarę ucznia
w jego możliwości
Terapeutyczne aspekty
nauczania języka obcego
Stosowanie pomocy dydaktycznych,
grafiki dotykowej
Uczeń z trudnościami w uczeniu się
Dzieci z trudnościami w uczeniu się
„manifestują istotną z dydaktycznego punktu
widzenia rozbieżność pomiędzy ich
potencjałem umysłowym a osiągnięciami
w nauce szkolnej i społecznym
funkcjonowaniem” (Pilecka 1997: 242)
Uczeń z trudnościami w uczeniu się
Trudności w uczeniu się mogą się przejawiać w:
Zaburzeniach
w funkcjach
percepcyjnych
Nadpodbudliwości
i zaburzeniach
uwagi
Zaburzeniach
pamięci
i myślenia
Trudnościach
w umiejętnościach
szkolnych
Nieprawidłowościach
w rozwoju
emocjonalnym
i społecznym
Uczeń z ADHD na lekcji języka obcego
Zasada jasnych
reguł
i konsekwencji
Zasada regularności
– stały rytm
Komunikacja: - uchwycenie uwagi
- mówienie aby dziecko
usłyszało,
- sprawdzenie zrozumienia
polecenia
Stosowanie
wzmocnień
pozytywnych
Zasada dostosowania
struktury zajęć
Odpowiednia
struktura
zewnętrzna
Uczeń z dysleksją na lekcji języka obcego
Dostosować
tempo i zakres
materiału
Nowe słownictwo
tematycznie
i w powiązaniu
ze znanym
Wykorzystanie wszystkich
kanałów sensorycznych
Cwiczenia
w pisaniu
- wykorzystanie
koordynacji
wzrokowo-słuchowo-ruchowej
Przejrzysta struktura
materiału
Graficzne
reprezentacje
struktur
Techniki ułatwiające
zapamiętywanie
Trening świadomości
fonologicznej
Niepełnosprawność intelektualna charakteryzuje się znaczącym ograniczeniem
w funkcjonowaniu intelektualnym
i zachowaniach adaptacyjnych wyrażających się
w koncepcyjnych, społecznych i praktycznych
umiejętnościach przystosowania się.
Ujawnia się przed 18 rokiem życia.
(Luckasson i in. 2002:1 za Smith 2008:225)
Obszary umiejętności przystosowawczych
KONCEPCYJNE:
pojecie pieniądza
samokontrola
pisanie i czytanie
język
PRAKTYCZNE:
umiejętności życiowe
bezpieczeństwo
samoobsługa
umiejętności zawodowe
SPOŁECZNE:
interpersonalne
łatwowierność
unikanie prześladowania
samoocena
odpowiedzialność
przestrzeganie zasad
Źródło: Smith 2008: 228
niekorzystne doświadczenia
w rodzinie
niekorzystne doświadczenia
w szkole
świadomość własnej
niepełnosprawności
brak akceptacji przez rówieśników
trudności w poznawaniu i rozumieniu
świata
Uczeń z niepełnosprawnością
intelektualną
Specjalne potrzeby edukacyjne
wybranych uczniów z niepełnosprawnością
intelektulaną w stopniu lekkim
Dominika
niekorzystna sytuacja rodzinna
negatywne doświadczenia w sferze społecznej
doświadczanie własnej niepełnosprawności
Jadwiga
niekorzystna sytuacja rodzinna
nierównomierny rozwój sfery poznawczej
świadomość własnej niepełnosprawności
niska kontrola emocjonalna
Karol
nierównomierny rozwój sfery poznawczej
trudności w rozwoju językowym
negatywne doświadczenia
w szkole
negatywne doświadczenia
w rodzinie
znaczna zależność od innych, brak samodzielności
Konrad
nierównomierny rozwój poszczególnych sfer
niekorzystne doświadczenia
edukacyjne
brak wspomagania ze strony rodziców
zachowania nieakceptowane
społecznie
niskie zaangażowanie we współpracę z nauczycielem
Założenia dotyczace nauczania języka obcego ucznia
z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim
trudności rozwojowe związane z niepełnosprawnością
intelektualną w stopniu lekkim nie uniemożliwiają
osiągnięcia sukcesu w nauce języka obcego,
ocenianie postępów ucznia powinno być dokonywane
w aspekcie indywidualnym, w porównaniu ze zmianami
dokonującymi się w jego rozwoju,
nauczanie języka obcego dzieci z niepełnosprawnością
intelektualną w stopniu lekkim umożliwia wzbogacanie
poznania dokonującego się za pośrednictwem języka.
Uczeń z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu
lekkim na lekcji języka obcego
Prosta, zrozumiała forma
Konkretna forma przekazu:
czy uczeń rozumie?
Wzbudzenie
zainteresowania nowym
materiałem
Zasada sukcesu
i zasada realnego optymizmu
Różnorodne metody prezentacji
Poznawanie wielozmysłowe
i ukierunkowane
Od znanego i bliskiego
do tego, co nowe i dalsze
II. Wspomaganie uczniów z niepełnosprawnością
intelektualną w stopniu lekkim
w realizacji specjalnych potrzeb edukacyjnych
na lekcji języka obcego
analiza specjalnych potrzeb edukacyjnych
wszechstronne poznanie możliwości uczniów
stymulowanie ich rozwoju w aspekcie językowym
przygotowanie do wszechstronnego udziału
w życiu społecznym
II. Wspomaganie uczniów z niepełnosprawnością
intelektualną w stopniu lekkim
w realizacji specjalnych potrzeb edukacyjnych
na lekcji języka obcego
CELE REHABILITACYJNE CELE EDUKACYJNE
Propozycja zastosowania informacji o uczniu
do planowania skutecznych oddziaływań
na lekcjach języka obcego
Cele główne Formy indywidualizacji
Rodzaje ćwiczeń
rewalidacyjnych
Prognozowane osiągnięcia
ucznia
cel edukacyjny
cel
rehabilitacyjny
usprawnianie
koncentracji uwagi
usprawnianie
pamięci
usprawnianie
umiejętności
porządkowania
wiedzy
w zakresie rozwoju:
grafomotoryki,
percepcji
i pamięci
wzrokowej
i słuchowej,
mowy, myślenia
zakres
edukacyjny
zakres
rewalidacyjny
Dominika: pierwsze samodzielne wykonanie słownika
słowno-obrazkowego
(technika samodzielnej pracy nad językiem)
Darek – stymulowanie funkcjonowania poznawczego w zakresie
rozwoju grafomotorycznego oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej
Jadwiga - stymulowanie funkcjonowania
komunikacyjnego poprzez korzystanie z formy zapisu
(integrowanie sprawności)
Karol – stymulowanie funkcjonowania językowego
w zakresie umiejętności leksykalnych
oraz funkcjonowania poznawczego
w zakresie porządkowania wiedzy
Marek – stymulowanie funkcjonowania językowego
w zakresie umiejętności leksykalnych
i semantycznych oraz funkcjonowania poznawczego
w zakresie umiejętności porządkowania wiedzy
FUNKCJONOWANIE JĘZYKOWE
umiejętności: leksykalne, gramatyczne, semantyczne, ortograficzne
FUNKCJONOWANIE POZNAWCZE
- operacje umysłowe na materiale konkretnym,
- pamięć i uwaga,
- percepcja wzrokowa i słuchowa,
- gromadzenie wiedzy i operowanie nią,
- porządkowanie wiedzy
FUNKCJONOWANIE KOMUNIKACYJNE
- kompetencja socjolingwistyczna,
- kompetencja funkcjonalna,
- samoocena
Terapeutyczne aspekty nauki języka obcego
Nauka języka obcego
jako element
rehabilitacji
gromadzenie
doświadczeń
poznawczych
usprawnianie
rozwoju
językowego
rozwijanie
umiejętności
komunikacji
i gotowości
komunikacyjnej
stymulowanie
potencjalnych
możliwości
rozwojowych
Wszechstronne wspomaganie rozwoju
ucznia z SPE na lekcjach języka obcego
CELE REHABILITACYJNE
CELE EDUKACYJNE
Literatura Brzezińska, A. 1991. „Dzieci z trudnościami w uczeniu się” (w): Dziecko niepełnosprawne
w rodzinie (red. I. Obuchowska). Warszawa: WSiP, s. 152-199.
Burzyńska, M. 2011.„Terapeutyczne aspekty nauczania języka obcego dzieci ze specjalnymi
potrzebami edukacyjnymi (na przykładzie uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w
stopniu lekkim)”, (w): Niezwykły uczeń – indywidulane potrzeby edukacyjne w nauce
języków obcych (red. K. Karpińska-Szaj). Neofilolog 36: 125-144.
Domagała-Zyśk, E., Karpińska-Szaj, K. 2011. Uczeń z wadą słuchu w szkole ogólnodostepnej.
Podstawy metodyki naucznaia języków obcych. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Jaworska-Biskup, K. 2011. „Dysleksja rozwojowa w kontekście edukacji obcojęzycznej –
perspektywa interdyscyplinarna” (w): Niezwykły uczeń – indywidulane potrzeby
edukacyjne w nauce języków obcych (red. K. Karpińska-Szaj). Neofilolog 36: 231-244.
Smith, D. D. 2008. Pedagogika specjalna, t.2, tłum. T. Hołówka, A. P. Zakrzewski. Warszawa:
Wydawnictwo ASP – Wydawnictwo Naukowe PWN.
Stawowy-Wojnarowska, I. 1989. Podstawy kształcenia specjalnego. WSiP.
Trochimiak, B. 2012. „Proces nauczania i proces uczenia się w sytuacjach trudności
edukacyjnych” (w:) Dydaktyka specjalna w przygotowaniu do kształcenia uczniów ze
specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (red. J. Głodkaowska). Warszawa: Wydawnictwo
APS.