Założenia strategii lubelskiej
description
Transcript of Założenia strategii lubelskiej
Założenia strategii lubelskiej
Lublin, 6 czerwca 2012 r.
Grzegorz Gorzelak
O czym będę mówił
.
1.Dylematy metodologiczne strategii
2.Nowe spojrzenie na region lubelski:• diagnoza• cele
3.Tryb prac nad strategią• harmonogram• zestaw ekspertyz• konsultant – urząd - władze
Dylematy metodologiczne strategii
Czyja strategia?
Własny dokument władzy czy dokument miasta lub regionu?
Strategia jest własnym dokumentem władzy – jest jej zobowiązaniem do podjęcia określonych zadań.
Pole strategii
Jaki strategia ma mieć zakres? – tylko to, co władza może podjąć
bezpośrednio i inspirować pośrednio,– czy wszystko to, co dzieje się w regionie, a
także poza nim?
Tylko to, co leży zakresie w bezpośredniego i pośredniego oddziaływania władzy regionu.
O czym strategia?
Rozwój czy zaspokojenie potrzeb?
Rozwój, ponieważ:• zanim podzielisz, musisz wytworzyć.
Strategia ma zapewnić możliwości trwałego rozwoju.
• w rozwijającym się regionie potrzeby będą lepiej zaspokajane.
Ile celów?
Dużo – tyle, ile problemów, czy mało, po ostrej selekcji?
Celów powinno być niewiele, ponieważ:• strategia to wybór;• cele powinny odnosić się do najważniejszych,
„strategicznych” zagadnień;• cele strategii nie powinny obejmować
rutynowych działań władzy;• strategia powinna być „przyswajalna”.
Podsumowanie - jaka strategia?
• Odnosząca się do możliwości działania władzy – reszta jest jej otoczeniem.
• Zorientowana prorozwojowo.
• Opierająca się na potencjałach endogennych – zewnętrzna pomoc tylko wspiera własne wysiłki, ale ich nie zastępuje.
• Dająca świadectwo dokonanych wyborów.
• Krótka i treściwa – ma ważne funkcje promocyjne i informacyjne.
Niedoceniane potencjały rozwojowe województwa lubelskiego:
– warunki naturalne, rozbudowany system obszarów chronionych, spuścizna historyczna, wielokulturowa przeszłość jako fundamenty rozwoju turystyki;
– rolnictwo jako filar gospodarki;
– przemysł wykorzystujący słabo wykorzystane zasoby surowców energetycznych oraz kapitał społeczny, podwyższany przez rozwinięte szkolnictwo wyższe;
– handel i transport towarowy wykorzystujący atuty tranzytowego, przygranicznego położenia.
W.Janicki, Wprowadzenie, „Województwo lubelskie. Środowisko – społeczeństwo - gospodarka”, Lublin 2011, s. 7.
Spojrzenie na region lubelskiTradycyjne spojrzenie na region lubelski
Wizja - propozycja
• Lublin – stolica Polski Wschodniej, okno na Wschód, silny ośrodek naukowy i akademicki wysokiej jakości.
• Region zurbanizowany, miasta – ośrodki usług, kultury, edukacji, przedsiębiorczości.
• Efektywne, wyspecjalizowane, dochodowe rolnictwo i kompleks żywnościowy.
• Efektywne wykorzystywanie zasobów przyrodniczych regionu.
• ???????????????
Wstępna diagnoza
Niski poziom urbanizacji(„cały postęp ludzkości narodził się w miastach”)
Miasta w Polsce
Polska 60,2%
Lubelskie 45,9%
Niekorzystna struktura społeczno-zawodowa, 2009
Lubelskie 36,6 13,7 4,7 18,5 2,7 23,7
Polska 15,8 21,6 6,5 25,0 3,9 27,1
Roln Przem Bud Hand Finans Inne usł
Nawe jeżeli statystyki są częściowo nieprawdziwe – to jednak różnica jest znacząca!
Niska produktywność, szczególnie rolnictwa, 2009
Kategorie
Polska
Max Min Max/Min Lubl Lubl, Pl=100
woj wartość woj wartość
Ogółem
Rol-Leś-Łow-Ry
Przemysł
Handel-Tr-Kom
Fin-Ubzp-Nierch
Pozost. usługi
84 895
18 335
96 934
102 301
2119 17
77 608
Mazow
Zachpom
Dolnśląs
Mazow
Mazow
Mazow
112 248
37 920
125 133
135 029
252 760
98 922
Lubel
Podkrp
Podkrp
War-maz
Małopol
Podkrp
58 420
5 499
77 341
86 206
174 241
67 255
1,9
6,9
1,6
1,6
1,5
1,5
58 420
10 544
83 505
91 462
188 746
67 878
68,8
57,5
86,1
89,4
89,1
87,5
W konsekwencji - niski PKB i wątła jego dynamika
PKB/mieszkańca, 2009 Dynamika PKB, 1999-2009
Straty w kryzysie, PKB 2009/2008
Biedne gminy….
Dochody własne gmin na mieszkańca, 2004 r.
Nikły potencjał turystyczny
Regionalny potencjał atrakcyjny dla turystyki niszowej oraz niskobudżetowej.
Mit agroturystyki.
Brak atrakcyjnej bazy obsługowej.
Źródło: M.Kozak
Niewielkie znaczenie tranzytowe
• Tranzyt nie jest źródłem rozwoju regionalnego – jedynie pasmowe usługi wzdłuż drogi.
• Obwodnica, autostrada, szybka kolej – efekt tunelu, ogranicza rozwój lokalny.
• Przewozy towarowe na kierunku Wschód-Zachód omijają region (korytarze północny i południowy ważniejsze).
• Mity chińskie (Biała Podlaska) i szerokotorowe.
Nikłe korzyści z nadgranicznego położenia
• Granica „widoczna” w pasie jednego powiatu.
• Nikłe impulsy zza granicy – popyt ukraiński coraz mniejszy – trudności gospodarcze, postęp technologiczny.
• Położenie regionu w Polsce i Europie – niekorzystne: peryferia peryferii.
• Tylko Lublin.
Lublin jako ośrodek akademicki
Przestrzenne zakresy rekrutacji na studia
Źródło: M.Herbst
Rekrutacja i absorpcja: brain drain
Źródło: M.Herbst
Słabe tworzenie kapitału ludzkiego
Źródło: M.Herbst
Uczelnie za słabo przyczyniają się do rozwoju
• Lublin w grupie miast o silnej funkcji akademickiej, ale słabej zdolności do absorpcji – podobnie jakToruń, Olsztyn, Zielona Góra.
• Funkcja ośrodka akademickiego nie stanowi ważnego impulsu rozwojowego miasta i regionu, które raczej doświadczają drenażu kapitału ludzkiego.
• Pewien efekt popytowy – niski efekt podażowy.
Przemysł
• Relatywnie słabo rozwinięty, a postępy są tylko pośrednio zależne od władz regionu.
• Wątłe zaangażowanie kapitału zagranicznego.
• Niski poziom „gospodarki wiedzy” – region nie jest ani regionem nauki, ani technologii, ani też nie jest „usieciowiony”.
• Zasoby węgla i perspektywy rozwoju energetyki – decyzje zewnętrzne względem regionu (kapitał prywatny, państwo).
Podsumowanie
• Rolnictwo jest raczej obciążeniem, nie zaś potencjałem.
• Położenie jest niekorzystne, peryferyjne, a impulsy z zagranicy słabe.
• Potencjał turystyczny jest niewielki (głównie Lublin, choć także Kazimierz-Nałęczów-Puławy i Zamość).
• Przemysł jest istotnym elementem gospodarki regionu – jednak nie jest silnie rozwinięty i słabo zaawansowany technologicznie.
• Wielkość tranzytu jest przeceniana, podobnie jak jego rola gospodarcza.
Środki Unijne – jak je wykorzystujemy?
• Prognozy (brak twardych ocen) są pesymistyczne: tylko co piąte euro jest wydawane tak, że przyczynia się do trwałego rozwoju.
• Papier jest cierpliwy: strategie i programy mówią o rozwoju – w rzeczywistości projekty co najwyżej przyczyniają się do poprawy życia mieszkańców (klasyczny przykład: ścieżki rowerowe).
• Jeszcze do 2012 r., ale na pewno do 2020 r. powinniśmy zwiększać efekty rozwojowe naszych polityk, w tym szczególnie realizowanych przy wykorzystaniu funduszy UE.
Głównie efekt popytowy, czy także podażowy?
rPKB
Efekt popytowy
Efekt całkowity = efekt popytowy
czas
Efekt poda-żowy = 0
Głównie efekt popytowy, czy także podażowy?
rPKB
Efekt popytowy
Efekt całkowity< efekt popytowy
czas
Efekt podażowy<0
Głównie efekt popytowy, czy także podażowy?
rPKB
Efekt popytowy
Efekt podażowy>0
Efekt całkowity
czas
Pułapka braku trwałego efektu podażowego
• Jeżeli zewnętrzne zasilenia 2004-2020(2022) nie zainicjują trwałego wzrostu, to istnieje niebezpieczeństwo, że gospodarka nie będzie w stanie utrzymać, modernizować, a tym bardziej rozbudować potencjału materialnego dzięki nim stworzonego.
• Syndrom gminnego parku wodnego w makroskali (ale także laboratoria, oczyszczalnie, autostrady – może i opery? - itd.).
Ocena dotychczasowego wykonania strategii: model 4 kapitałów
• Ujawnia często nieuświadamiane sprzeczności i napięcia między celami strategii rozwoju regionu
• Pozwala na ocenę dotychczasowej realizacji strategii i wyciągnięcie konstruktywnych wniosków dla jej aktualizacji
• Pozwala na ocenę relacji strategii i programów budowanych na jej podstawie – łącznie z oceną relacji ważności celów i proporcji nakładów finansowych.
• Jednodniowe ćwiczenia – krok ku budowie nowej strategii
Więcej informacji: „Studia Regionalne i Lokalne” z. 3(25), 2006: http://www.studreg.uw.edu.pl/pdf/3_2006/Gorzelaketal_3_2006.pdf
Priorytet
Cel operacyjny
Kapitał gospodarczy
Kapitał ludzki
Kapitał społeczny
Kapitał naturalny
potencjalny potencjalny
potencjalny
potencjalny
Wzrost konkurencyjności regionalnej gospodarki oraz jej zdolności do tworzenia miejsc pracy
Restrukturyzacja tradycyjnych gałęzi regionalnej gospodarki (w tym rolnictwo) i dostosowanie jej do reguł wspólnego rynku
++ ++ + +
Rozwój i podnoszenie konkurencyjności regionalnego agrobiznesu ++ + + -
Specjalizacja województwa w wybranych sektorach produkcji i usług cechujących się wysokim poziomem konkurencyjności
++ + . -
Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw oraz wzrost poziomu ich innowacyjności ++ + + .
Rozwój regionalnego potencjału B+R oraz jego wykorzystanie dla potrzeb gospodarki + ++ . +
Rozwój społeczeństwa informacyjnego + ++ + .
Rozwój nowoczesnego społeczeństwa i zasobów ludzkich dostosowanych do wymogów gospodarki opartej na wiedzy
Kształtowanie prorozwojowej polityki ludnościowej w województwie . ++ . .
Podniesienie poziomu wykształcenia i wiedzy mieszkańców regionu ++ ++ . +
Wzrost zatrudnienia pozarolniczego ++ + . .
Lepsze wykorzystanie zasobów ludzkich w regionie ++ + + .
Wspieranie integracji społecznej i ograniczanie poziomu ubóstwa w regionie (zmniejszanie wykluczenia społecznego)
+ + ++ .
Wzmocnienie i wykorzystanie kapitału kulturowego (przemysły kultury) i społecznego w regionie + + + .
kapitał społeczny + + ++ .
Poprawa bezpieczeństwa i ładu publicznego + + + +
Poprawa atrakcyjności i spójności terytorialnej województwa lubelskiego
Poprawa dostępności komunikacyjnej województwa
++ . . +
Zachowanie i wzmacnianie różnorodności przyrodniczej, krajobrazowej i kulturowej Lubelszczyzny (infrastruktura ochrony środowiska) + . . ++
Rozwój ośrodków miejskich oraz funkcji metropolitalnych Lublina (podzielić?) ++ ++ - -
Poprawa jakości życia mieszkańców wsi oraz wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich
Rozwój współpracy międzyregionalnej województwa oraz poprawa skuteczności wdrażania polityki rozwoju regionu
Rozwój współpracy międzyregionalnej województwa w układzie międzynarodowym, krajowym i transgranicznym + + . .
Zwiększenie zdolności instytucjonalnej regionu do prowadzenia efektywnej polityki regionalnej
Poprawa skuteczności promocji regionu i zdolności do przyciągania inwestycji z zewnątrz ++ + . .
Kierunki działań
1. Urbanizacja i rozwój miast
• Lublin – „stolica” Polski Wschodniej, potencjalny ośrodek ponadregionalnych funkcji metropolitalnych, zdolny do powstrzymania „ucieczki mózgów” i koncentrowania korzystnych procesów współpracy transgranicznej (ale w warstwie nowoczesnych usług).
• Miasta o funkcjach ponadlokalnych (b. miasta wojewódzkie, także Biłgoraj, Puławy) – ośrodki kultury, elementów „usług wiedzy”, koncentracje przedsiębiorczości.
• Prorozwojowe wykorzystanie funduszy UE dla wspomagania urbanizacji.
2. Przekształcenia na wsi
• Odchodzenie od rolnictwa: proces długofalowy, zależny od pojawiania się szans poza rolnictwem – także wskutek migracji.
• Wspólna Polityka Rolna tym przemianom przeciwdziała – jak ją wykorzystać do przyspie-szenia zmian strukturalnych?
• Wzrost produktywności rolnej dzięki specjalizacji upraw, poprawie organizacji rynku itd. Tu WPR może mieć pozytywne znaczenie.
3. Zwiększanie potencjału wiedzy
• Wspieranie najlepszych zespołów badawczych (ich identyfikacja?). Pomoc w zakładaniu firm z nimi związanych.
• Przyciąganie inwestorów zagranicznych niosących zaawansowane technologie i chętnych do nawiązania kontaktów z miejscowym zapleczem B+R.
• Profilowanie wykształcenia do potrzeb i możliwości gospodarki regionu.
• Prowadzenie sensownych szkoleń i kształcenia ustawicznego – efektywne wykorzystanie środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4. Wymiar wschodni
• Pełniejsze wykorzystanie geopolitycznego położenia regionu – Lublin jako ośrodek promieniujący kulturą i nauką na Wschód.
• „Misyjne” wykorzystanie skąpych środków UE na współpracę transgraniczną – budowanie przyszłości z sąsiadami także dzięki własnemu wysiłkowi.
Wykorzystanie lokalnych potencjałów endogennych
• Potencjał badawczy ośrodków naukowych, nie tylko Lublina (np. także Puław).
• Koncentracje przedsiębiorczości (Biłgoraj).
• Zasoby węgla.
• Koncentracje wysoko towarowych, obiecujących sektorów gospodarki żywnościowej.
• Klaster „ Dolina Ekologicznej Żywności”.
• Lokalne atrakcje turystyczne.
• Inne – jakie?
I na zakończenie. . .
• Ostateczne decyzje podejmuje władza polityczna – to jest jej strategia.
• Konsultant uzyskuje pomoc z urzędu marszałkowskiego – dane, opracowania, ekspertyzy itp.
• Początek rzeczywistej współpracy – przyjęcie wspólnych założeń strategii.
Dziękuję za uwagę