założenia i cele projektu Geopark „Małopolski Przełom Wisły”

w imieniu Konsorcjum wykonawców dr Justyna Warowna

Zakład Geologii i Ochrony Litosfery UMCS

MINISTERSTWO ŚRODOWISKADepartament Geologii i Koncesji Geologicznych

00-922 Warszawa, ul. Wawelska 52/54ogłasza przetarg nieograniczony

na wykonanie pracy geologicznej pt.:Geologiczno-górniczo-środowiskowe warunki utworzenia „Geoparku

Małopolski Przełom Wisły” (od Zawichostu do Puław)

Numer ogłoszenia: 162167 - 2009; data zamieszczenia: 23.09.2009www.mos.gov.pl http://www.przetargi.egospodarka.pl

Do realizacji została wybrana oferta zgłoszona przezzespół wykonawców pod nazwą Konsorcjum Geopark Małopolski Przełom Wisły, w skład którego wchodzą: 1.Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej (Instytut Nauk o Ziemi)2.Uniwersytet Warszawski (Instytut Geologii i Hydrogeologii Inżynierskiej)3.Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy

08.01.2010.

Podpisanie umowy trójstronnej pomiędzy1. Ministerstwem Środowiska (Departament Geologii i Koncesji Górniczych)

– zleceniodawca 2. Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

– strona finansująca3. oraz Konsorcjum „Geopark Małopolski Przełom Wisły”

– wykonawca lider Konsorcjum – UMCS, pełnomocnik prof. dr hab. Marian Harasimiuk

Okres realizacji: 24 m-ce

współpraca:

▪ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie▪ Instytut Paleobiologii im. Romana Kozłowskiego PAN Tafonomia kręgowców ze skondensowanych utworów środkowej kredy antykliny Annopola (NE obrzeżenie Gór Świętokrzyskich) dr hab. Marcin Mikołaj Machalski

Geopark – obszar dziedzictwa geologicznego,na którym prowadzi się politykę zrównoważonego rozwoju ekonomicznego. Geopark stwarza możliwości zatrudnienia dla mieszkańców i osiągania rzeczywistych korzyści ekonomicznych poprzez odpowiedni rozwój (geo)turystyki.

W oparciu o Geopark przekazywana jest społeczeństwu wiedza geologiczna w połączeniu z aspektami biotycznymi i kulturowymi danego środowiska, które są, często jednoznacznie, uwarunkowane cechami geologicznymi i krajobrazowymi.

z definicji Geoparku, UNESCO: http://www.unesco.org/science/earth/geoparks.shtml

Geologiczno-górniczo-środowiskowe warunki utworzenia „Geoparku Małopolski Przełom Wisły” (od Zawichostu do Puław)

Głównym celem przedsięwzięcia jest rozpoznanie geoekologicznych, geologicznych i górniczych warunków środowiska, w kontekście ochrony dziedzictwa przyrodniczego oraz tradycji górniczych, architektonicznych i urbanistycznych regionu.

Przedmiotem przedsięwzięcia jest rozpoznanie i pełna inwentaryzacja warunków abiotycznych dotyczących: geologii, rzeźby, tradycji górniczej oraz historii rozwoju gospodarczego regionu wywodzącej się z elementów przyrodniczych oraz ich waloryzacja z punktu widzenia ochrony i możliwości wykorzystania geoturystycznego. Wielkość inwentaryzowanego obszaru wynosi ok. 1000 km2 i obejmuje 13 gmin z trzech województw, na którym zinwentaryzowanych zostanie ok. 150 geostanowisk.

Jednostki fizycznogeograficzne: Małopolski Przełom Wisły, (środkowy odcinek doliny Wisły od Zawichostu do Puław) oraz obrzeża sąsiednich regionów:

Wysoczyzny Lubartowskiej,Płaskowyżu Nałęczowskiego, Równiny Bełżyckiej,Kotliny Chodelskiej, Wzniesień Urzędowskich, Przedgórza Iłżeckiego, Równiny Radomskiej.

Jednostki administracyjne:

Województwa:lubelskiemazowieckieświętokrzyskie

Gminy:

Annopol, Chotcza, Janowiec, Józefów, Kazimierz Dln,. Łaziska, Ożarów, Przyłęk, Puławy, Solec, Tarłów, Wilków, Zawichost.

Efektem rzeczowym pracy geologicznej będzie:

opracowanie tekstowe zawierające zasady i warunki utworzenia „Geoparku Małopolski Przełom Wisły”, charakterystykę obszaru przeznaczonego do ochrony, ze wskazaniem kierunków rozwoju geoturystycznego, mapa geoturystyczna w skali 1:25 000 z objaśnieniami, lokalizacją i waloryzacją 150 geostanowisk na tle innych warstw tematycznych, mapa krajobrazu kulturowego w skali 1:25 000 z objaśnieniami, lokalizacją i waloryzacją obiektów kulturowych, powstałych poprzez działania człowieka wkraczające na pole geologii, utworzenie strony internetowej pt.: „Geopark Małopolski Przełom Wisły”, film prezentujący najciekawsze geostanowiska wzdłuż wytyczonych ścieżek geoturystycznych, uzupełniony Centralny Rejestr Geostanowisk Polski (tworzony przez PIG-PIB) o dane zinwentaryzowanych geostanowisk

Efektem końcowym będą wskazania dla władz samorządowych, dotyczące możliwości rozwoju gospodarczego poprzez działania rozwijające bazę dla rekreacji, geoturystyki i różnych form geoedukacji, realizowane w oparciu o posiadane walory geologiczne, krajobrazowe i kulturowe.

obiekty desygnowane do europejskiej sieci geostanowisk

przez Alexandrowicz i zespół

http://www.iop.krakow.pl/geosites/default.asp.

◄ kłm. w Piotrawinie – projektowane stanowisko dokumentacyjne

profil osadów pogranicza ery mezozoicznej i kenozoicznej w Bochotnicy ▼

Podmularskie Doły

formy rzeźby powstałe na skutek działań człowieka, z udokumentowanym rozwojem od okresu neolitu

współczesny, roztokowy charakter Wisły, pośredni, uboczny efekt gospodarowania człowieka na obszarze dorzecza

dziękuję…

Walory przyrody nieożywionej

budowa geologiczna• zespół skał węglanowych wieku od górnej jury, poprzez górną kredę po

paleogen (od 140 do 60 mln lat temu) ułożony w postaci łagodnej monokliny, zapadającej pod kątem kilku stopni w kierunku NE

• niewielka antyklina w okolicy Annopola, z odsłonięciem skał jurajskich i albskich, i ogromnym bogactwem fauny kopalnej

• w zboczach doliny przełomowej obecne są wszystkie odmiany skał węglanowo-krzemionkowych reprezentujące paleośrodowiska ciepłych mórz schyłku mezozoiku i początku kenozoiku

• walory szczególne stanowi dostępna powierzchniowo do obserwacji, bardzo bogata w informacje, granica pomiędzy końcem okresu kredowego a następującym po nim paleogenem (Bochotnica, Nasiłów).

• w licznych odsłonięciach naturalnych i kamieniołomach znajdowane są skamieniałości organizmów morskich

• odsłonięcia utworów czwartorzędowych dokumentujące historię transgresji lądolodów w dolinie Wisły i ich wpływ na kształtowanie doliny

Walory przyrody nieożywionej rzeźba • strukturalny przełom rzeki przez pas wyżynny, w którym szerokość

dna doliny wynosi przeciętnie 3-5 km, a wysokości pionowych ścian skalnych osiąga 40-50 m

• rzeka Wisła - doskonały przykład rzeki roztokowej z licznymi odnogami, odsypami itd., powstałej w przeważającej mierze jako efekt antropogenicznych przemian środowiska

• pozostałości naturalnego rozwinięcia meandrującego w postaci licznych starorzeczy

• zbocze Wisły w m. Dobre będące krawędzią typu kuesty, o założeniach tektonicznych

• w rozszerzeniu dna doliny obecne zespoły wydm podłużnych i parabolicznych, powstałe u schyłku ostatniej epoki lodowej

Elementy kulturowe i historyczne(formy antropogeniczne)

• nieczynne kamieniołomy typu otwartego, komorowego i kopalnie podziemne (Piotrawin, Kazimierz, Nasiłów, Bochotnica, Puławy, Chotcza, Annopol)

• stanowiska archeologiczne: - kopalnia krzemienia (paleolit górny po epokę żelaza) w okolicach Świeciechowa

- - pozostałości osady wczesnośredniowiecznej w Chodliku, Podgórzu i Kłodnicy

• obiekty historyczne wykonane z lokalnych skał• formy wąwozów i głębocznic lessowych rozwinięte w skali ekstremalnej w

Europie• liczne stanowiska biotyczne o charakterze reliktowym (M. Kucharczyk)• rekonstruowany park zespołu pałacowego w Puławach

Tworzenie geoparków opiera się na istniejącej sieci obszarów chronionych zwłaszcza parków krajobrazowych oraz geostanowisk

parki krajobrazowe• Kazimierski PK• Wrzelowiecki PK

obszarów chronionego krajobrazu• OChK Doliny Chodelki • Kraśnicki OChK • Solecki OchK• OChk Dolina rzeki Zwolenki

geostanowiska cd..

geostanowiska

• Skarpa Dobrska – rezerwat przyrody • Krowia Wyspa – rezerwat przyrody • Łęg na Kępie – rezerwat przyrody • Wisła pod Zawichostem – rezerwat przyrody• Ścianka im. K. i W. Pożaryskich – stanowisko dokumentacyjne *• źródła w Rogowie – pomniki przyrody

projektowane geostanowiska :

• Łachy Annopolskie – rezerwat przyrody • Wyspy Kaliszańskie – rezerwat przyrody• Jakubowice – stanowisko dokumentacyjne• Kłm. w Kazimierzu Dln. – stanowisko dokumentacyjne*• Kłm. w Nasiłowie – stanowisko dokumentacyjne*• Kłm. w Opoczce – stanowisko dokumentacyjne*• Kłm. w Piotrawinie – stanowisko dokumentacyjne*

* geostanowiska desygnowane do europejskiej sieci geostanowisk, Alexandrowicz i zespół http://www.iop.krakow.pl/geosites/default.asp.

Kraśnicki OChK

Chodelski OChK

Solecki OChK

OChK dol. Zwolenki

proj. geopark dol. Kamiennej

Istniejące formy obszarowej ochrony przyrody

Natura 2000, stan na 30.09.2006

ochrona siedlisk

ochrona ptaków

na podstawieNational Geographic, Polska, 2007