1

Zalesianie gruntów rolnychPRZEWODNIK

2

Wydawca:Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Departament Rozwoju Obszarów WiejskichOrgan Zarządzający

„Planem Rozwoju Obszarów Wiejskich”ul. Wspólna 30

00-930 Warszawatel. (+48 22) 623 25 55, fax (+48 22) 623 20 51

http://www.minrol.gov.pl

Projekt okładki, skład i druk:Prodruk sp. jawna

www.prodruk.com.pl

Publikacja współfinansowana ze środków Pomocy Technicznej Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich

Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich2004 - 2006

3

SPIS TREŚCI

Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich 4

Ważne akty prawne 5

Dlaczego zalesiamy grunty rolne? 6

Kto może być beneficjentem pomocy finansowej? 6

Jak obliczamy dochody z rolnictwa? 7

Za co przysługuje pomoc finansowa? 7

Jakie grunty można zalesić, a jakich nie? 9

Jaka jest minimalna powierzchnia zalesiania? 9

Kiedy sporządza się raport oddziaływania na środowisko? 10

Jakie podstawowe wymogi będą obowiązywać przy zalesianiu? 10

Jakie uprawy nie będą wspierane? 11

Jak ustalany jest skład gatunkowy uprawy leśnej? 12

Więźba, rozmieszczenie, liczba sadzonek oraz forma ich zmieszania 12

Krok za krokiem 13

Więcej o tym, co trzeba zrobić 15

Co trzeba wiedzieć o planie zalesienia? 17

Jakie oznaczenia zawiera schemat uprawy leśnej? 17

Co można zrobić przed opracowaniem planu zalesienia? 18

Jak prowadzona jest uprawa i pielęgnacja? 18

Kiedy należy przekwalifikować grunt rolny na leśny? 19

Jakie dokumenty musi przechowywać producent rolny? 20

Siła wyższa 20

Co w przypadku niewywiązania się z zobowiązań? 20

Często zadawane pytania 21

Policzmy 22

Gdzie otrzymać dodatkowe informacje? 24

Słowniczek 26

Załącznik 28

4

Od dnia 1 maja 2004 r. Polska korzysta z in-strumentów Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) Unii Europejskiej. Głównym źródłem finansowania wsparcia rolnictwa i obszarów wiejskich w kra-jach członkowskich UE jest Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR). Fundusz jest podzielony na Sekcję Orientacji (fundusz strukturalny) oraz Sekcję Gwarancji.Środki finansowe Sekcji Gwarancji są przezna-czone m.in. na współfinansowanie przez UE działań towarzyszących WPR, służących zrów-noważonemu wsparciu rozwoju obszarów wiej-skich. Katalog tych działań oraz ogólne zasady ich wdrażania są ustalone w przepisach prawa UE. Kraje członkowskie, uwzględniając włas-ne potrzeby, wybierają działania do realizacji i uzgadniają warunki ich wdrażania z Komisją Europejską.Zasady dotyczące korzystania z działań wdra-żanych przez kraj członkowski wraz z przewi-dywanym budżetem przeznaczonym na ich re-alizację są opisane w dokumencie programo-wym – w Polsce nosi on tytuł Plan Rozwoju Ob-szarów Wiejskich (PROW) na lata 2004 – 2006.Pełny tekst PROW na lata 2004-2006 jest do-stępny na stronie internetowej: www.minrol.gov.pl.

Zgodnie z treścią PROW na lata 2004-2006 w Polsce będzie realizowanych 9 działań:

Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich

Działanie 1. Renty strukturalneDziałanie 2. Wspieranie gospodarstw nisko-

towarowychDziałanie 3. Wspieranie działalności rolniczej

na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW)

Działanie 4. Wspieranie przedsięwzięć rol-nośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt

Działanie 5. Zalesianie gruntów rolnychDziałanie 6. Dostosowanie gospodarstw rol-

nych do standardów Unii EuropejskiejDziałanie 7. Grupy producentów rolnychDziałanie 8. Pomoc technicznaDziałanie 9. Uzupełnienie płatności obszaro-

wych

Proporcja współfinansowania działań PROW na lata 2004-2006 wynosi:

80% – udział UE (środki Sekcji Gwarancji EFOiGR)

20% – udział Polski (środki budżetowe).

Warunkiem uczestnictwa we wszystkich dzia-łaniach PROW jest zarejestrowanie się w Krajo-wym systemie ewidencji producentów, ewiden-cji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wnio-sków o przyznanie płatności, prowadzonym przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

5

1. Rozporządzenie Rady (WE) Nr 1257/1999 z dnia 17 maja 1999 r. w sprawie wspar-cia rozwoju obszarów wiejskich z Euro-pejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOGR), zmieniające i uchylające niektóre rozporządzenia (Dz. U. L 160 z 26.06.1999, str. 80)

2. Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 817/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiają-ce szczegółowe zasady stosowania roz-porządzenia Rady (WE) Nr 1257/1999 w sprawie wsparcia rozwoju obsza-rów wiejskich z Europejskiego Fundu-szu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOGR) (Dz. U. L 153 z 30.04.2004, str. 30)

3. Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwa-rancji Europejskiego Funduszu Orientacji

i Gwarancji Rolnej (Dz. U. Nr 229, poz. 2273, z późn. zm.)

4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegó-łowych warunków i trybu udzielania po-mocy finansowej na zalesianie gruntów rolnych objętej planem rozwoju obsza-rów wiejskich (Dz. U. Nr 187, poz. 1929 i Nr 236, poz. 2362)

5. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Roz-woju Wsi z dnia 25 sierpnia 2004 r. w sprawie wzoru wniosku o pomoc na zalesianie gruntów rolnych oraz za-wartości planu do tego działania (Dz. U. Nr 187, poz. 1941 i Nr 254, poz. 2554)

6. Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o la-sach (Dz. U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679, z poźn. zm.)

7. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o plano

Ważne akty prawne

6

waniu i zagospodarowaniu przestrzen-nym (Dz. U. Nr 80, poz . 717)

8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określe-nia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związa-

nych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573)

9. Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o leśnym materiale rozmnożeniowym (Dz. U. Nr 73, poz. 761 i z 2004 r. Nr 96, poz. 959)

starych i tworzenie nowych połączeń między istniejącymi kompleksami leśny-mi dla utrzymania ciągów migracyjnych zwierząt i korytarzy ekologicznych;

4. Zwiększenie udziału lasów w globalnym bilansie węgla przez zwiększanie możli-wości pochłaniania CO2 przez roślinność drzewiastą w naszym kraju. Zalesia-nie przyczynia się do łagodzenia „efek-tu szklarniowego” odpowiedzialnego za ocieplanie się klimatu na Ziemi.

Celem zalesiania gruntów rolnych w ramach działania 5 PROW jest:

1. Powiększenie obszarów zalesionych zgodnie z założeniami Krajowego Pro-gramu Zwiększania Lesistości;

2. Zalesianie gruntów rolnych o niskiej przy-datności dla rolnictwa i podatnych na de-gradację (erozję, wyjałowienie, przenika-nie zanieczyszczeń do wód);

3. Wzmocnienie ekologicznych funkcji ob-szarów zalesianych przez odtworzenie

Dlaczego zalesiamy grunty rolne?

Kto może być beneficjentem pomocy finansowej?

Program zalesiania gruntów rolnych jest skie-rowany do producentów rolnych i spółdzielni produkcji rolnej, którzy są właścicielami grun-tów rolnych położonych w granicach Rzeczy-pospolitej Polskiej. Producent rolny może być współwłaścicielem gruntów przeznaczonych do zalesienia w przypadku dzielenia własności ze współmałżonkiem. Beneficjentem działania może stać się też gru-pa producentów rolnych (min. 3 osoby, prowa-dzące działalność rolniczą, które przeznaczą do zalesienia łączną powierzchnię nie mniejszą niż 3 ha).

Beneficjentów działania 5 PROW dzielimy w za-leżności od uzyskiwanych dochodów z działal-ności rolniczej na producentów rolnych i spół-dzielnie produkcji rolnej uzyskujące co najmniej 20% dochodów z działalności rolniczej oraz na producentów rolnych i spółdzielnie produk-cji rolnej uzyskujące poniżej 20% dochodów z działalności rolniczej. To rozróżnienie będzie wpływać na wysokość premii zalesieniowej. Pomoc nie będzie przyznawana producentom rolnym korzystającym ze wsparcia w postaci renty strukturalnej.

7

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów są 3 kategorie dochodów z rolnictwa na podstawie których wylicza się kwoty będące podstawą do ustalenia wysokości premii zalesieniowej:

• z pracy w gospodarstwie rolnym obliczone na podstawie wysokości przeciętnego do-chodu z pracy w indywidualnych gospo-darstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego, ogłoszonej przez Prezesa Głównego Urzę-du Statystycznego w roku poprzedzającym rok, w którym złożono wniosek o przyzna-nie płatności;

• z tytułu prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej w roku poprzedzającym

rok, w którym złożono wniosek o przyzna-nie płatności;

• pomoc finansowa uzyskana ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europej-skiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rol-nej w roku poprzedzającym rok, w którym złożono wniosek o przyznanie płatności.

Suma wszystkich dochodów z tych kategorii porównana z ogółem dochodów rolnika pozwoli ustalić wielkość premii zalesieniowej.Pod uwagę będą brane dochody uzyskiwane w roku poprzedzającym rok złożenia wniosku zalesieniowego.

Jak obliczamy dochody z rolnictwa?

Za co przysługuje pomoc finansowa?

Pomocą finansową objęte są następujące przedsięwzięcia:

1. założenie uprawy leśnej oraz zakup i in-stalacja ogrodzenia z siatki (wsparcie na zalesienie – WZ),

2. pielęgnacja założonej uprawy leśnej przez pierwszych 5 lat po nasadzeniu (premia pielęgnacyjna – PP),

3. wyłączenie gruntu z uprawy rolnej (pre-mia zalesieniowa – PZ).

Wsparcie na zalesienie wiąże się z dofinanso-waniem 80% kosztów założenia uprawy, wyko-nania poprawek w 2 roku oraz zabezpieczenia przed zwierzyną. Wsparcie to zostało wyliczo-ne w formie zryczałtowanej. Stawki płatności przeliczono na 1 hektar zalesianych gruntów. Wsparcie będzie wypłacane jednorazowo po założeniu uprawy leśnej.

Wysokość kwoty wsparcia jest zróżnicowana w zależności od:

• proporcji gatunków iglastych i liściastych w strukturze drzewostanu;

• zabezpieczenia przed zwierzyną (ogrodze-nie uprawy leśnej);

• ukształtowania terenu, przy czym na sto-kach o spadku większym niż 12° koszty zalesień zwiększają się o 40% w stosunku do kosztów zalesień gruntów o korzystnej konfiguracji.

Premia pielęgnacyjna jest wypłacana raz w roku przez 5 lat od założenia uprawy leśnej. Jest to płatność zryczałtowana, która została określona w stawkach na jeden hektar zalesionych gruntów. W kalkulacji płatności uwzględniono koszty prac pielęgnacyjnych (zwalczanie patogenów i chwa-stów zagłuszających sadzonki) oraz czyszczenia wczesne.

8

Premia zalesieniowa stanowi wieloletnią re-kompensatę za utracony dochód rolniczy z tytułu przekształcenia gruntu rolnego na grunt leśny. Premia ta też ma postać zryczał-towaną, skalkulowaną w przeliczeniu na jeden hektar gruntu zalesionego. Premia zalesienio-wa jest wypłacana raz w roku, począwszy od roku założenia uprawy leśnej, przez kolejnych 20 lat. Wysokość premii zalesieniowej zosta-ła określona w dwóch stawkach w zależności od wysokości udziału dochodu z produkcji rolniczej w odniesieniu do całkowitych docho-

dów rolnika. Premię w pełnym wymiarze będą otrzymywać producenci rolni, których dochody z rolnictwa wynoszą co najmniej 20% docho-du całkowitego uzyskiwanego w gospodar-stwie rolnym. Niższą stawkę premii zalesienio-wej (jedną czwartą stawki podstawowej) będą otrzymywać producenci rolni, których docho-dy z rolnictwa wynoszą poniżej 20% ogółu dochodów. Wysokość dochodu i jego źródła pochodzenia ustalana będzie na podstawie dochodów z roku poprzedzającego składanie wniosku o przystąpienie do działania.

Wysokość poszczególnych płatności jest przedstawiona w poniższej tabeli.

Lp. Formy pomocy zł/ha na rokGatunki iglaste Gatunki liściaste

1

WZ

Zalesianie na terenach o korzystnej konfiguracji1

Zalesianie na stokach o nachyleniu powyżej 12º

Zabezpieczenie przed zwierzyną - grodzenie siatką o wysokości 2 metrów 2.400

2

PP bez zastosowania repelentów

Na terenach o korzystnej konfiguracji 420

Na stokach o nachyleniu powyżej 12º 750

3

PP z zastosowaniem repelentów

Na terenach o korzystnej konfiguracji 700

Na stokach o nachyleniu powyżej 12º 1.100

4

PZ – producent rolny uzyskujący co najmniej 20% dochodu z rolnictwaPZ – producent rolny uzyskujący mniej niż 20% dochodu z rolnictwa

1.400

360

4.300

5.100

5.000

5.900

9

Zalesienia mogą być wykonywane na grun-tach rolnych niestanowiących własności Skar-bu Państwa, które na podstawie ewidencji gruntów i budynków zostały zakwalifikowane do: gruntów ornych, łąk, pastwisk lub sadów, w tym plantacji owocowych.Do zalesienia powinny być przeznaczane grun-ty, które są w stałym użytkowaniu rolniczym. To oznacza, że nie można zalesiać gruntów odłogowanych i ugorowanych dłużej niż 5 lat oraz nieużytków. Grunty ugorowane powin-ny być utrzymywane w dobrej kulturze rolnej i poddane zabiegom uprawowym. Najlepszym wyjściem jest utrzymywanie gleby w czarnym ugorze.Nie można także zalesiać działek rolnych, na

które producent rolny pobiera dopłaty z tytułu gospodarowania na obszarach o niekorzyst-nych warunkach gospodarowania (ONW) przez co najmniej 5 lat od uzyskania pierwszej płat-ności ONW. Działki rolne powinny być przewidziane do zalesienia w miejscowym planie zagospodaro-wania przestrzennego. Jeśli gmina nie posiada aktualnego planu wówczas należy uzyskać za-świadczenie, że przeznaczenie działek rolnych do zalesienia nie jest sprzeczne z ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków zagospo-darowania przestrzennego gminy. Ten przepis ma charakter przejściowy i będzie obowiązy-wał do końca 2006 r.

Jakie grunty można zalesić a jakich nie?

Jaka jest minimalna powierzchnia zalesiania?

Minimalna powierzchnia zalesienia wynosi 0,3 ha, przy minimalnej szerokości zalesionej działki wynoszącej 20 m (warunek ten nie do-tyczy działek graniczących z lasem). Ta mini-malna powierzchnia nie musi być w jednym ka-wałku, jednakże działki rolne składające się na tę powierzchnię nie mogą być mniejsze od 0,1 ha. W przypadku wniosku składanego przez grupę producentów rolnych łączna powierzch-nia zakwalifikowana do zalesienia musi wyno-sić co najmniej 3 ha.

W ramach powierzchni planowanej do zalesie-nia należy uwzględnić zachowanie odległo-ści pierwszego rzędu posadzonych drzew od gruntów innych właścicieli. Odległości, jakie trzeba zachować, są to 3 m od gruntów ornych i 1,5 m od granicy lasu sąsiada. Powierzchnię pozostającą w tak wydzielonym pasie wlicza się do powierzchni zalesionej.

10

Kiedy sporządza się raport oddziaływania na środowisko?

W przypadku realizacji zalesień o powierzchni powyżej 20 ha, zgodnie z przepisami wyko-nawczymi do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, producent rolny może spodziewać się zalecenia wykonania ra-portu oddziaływania na środowisko. Zalecenie takie będzie wydane przez gminę w trakcie ubiegania się o dokumenty poświadczające przeznaczenie gruntu do zalesienia. Wykona-

Do zalesień wykorzystywane mogą być tylko rodzime gatunki drzew i krzewów, określone w ustawie o leśnym materiale rozmnożenio-wym. Gatunki dzielą się na dwie grupy w zależ-ności od funkcji, jaką będą pełnić w przyszłym drzewostanie, tj. na gatunki główne i gatunki domieszkowe/biocenotyczne.

Gatunki główne są to gatunki, które w określo-nym zmieszaniu będą tworzyły docelowy drze-wostan. Do gatunków głównych zaliczono:

Sosnę zwyczajną (So), Świerk pospolity (Św), Jodłę pospolitą (Jd), Modrzew euro-pejski i polski (Md), Dąb bezszypułkowy (Dbbs) i szypułkowy (Dbs), Buk zwyczajny (Bk), Lipę drobnolistną (Lp), Grab zwyczaj-ny (Gb), Klon zwyczajny (Kl), Klon jawor (Jw), Jesion wyniosły (Js), Wiązy (Wz), Olszę czarną (Olcz), Brzozę brodawkowatą (Brz).

Gatunki domieszkowe i biocenotyczne są klu-czowe dla pierwszego pokolenia drzewostanu tworzonego na gruntach porolnych, ponieważ

nie oceny oddziaływania na środowisko jest wskazane, gdy zalesienie jest lokalizowane na obszarach np.: objętych ochroną, w tym Natura 2000, wodno-błotnych i płytkiego zalegania wód podziemnych, o znaczeniu historycznym, kulturowym bądź archeologicznym. W przy-padku obszarów Natura 2000 potrzebna bę-dzie też zgoda Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody.

Jakie podstawowe wymogi będą obowiązywać przy zalesianiu?

wzmacniają jego odporność na choroby. Do gatunków domieszkowych i biocenotycznych zaliczono:

jarząb pospolity i brekinię, czereśnię ptasią, czeremchę pospolitą, głóg jedno- i dwu-szyjkowy, gruszę pospolitą, jabłoń dziką, olszę szarą, wierzbę białą i iwę, bez czarny i koralowy, leszczynę pospolitą, jałowiec pospolity, trzmielinę zwyczajną i brodaw-kowatą, porzeczkę alpejską i czerwoną, kruszynę pospolitą, rokitnik zwyczajny, kalinę koralową, różę dziką, dereń świdwę.

Dobierając gatunki drzew podczas planowania zalesienia należy stosować się do zasad regio-nalizacji przyrodniczo-leśnej, które opierają się na kryteriach środowiskowych, uwzględ-niających potencjalne możliwości rozwoju la-sów. Wyróżniono osiem krain przyrodniczo-leśnych:

11

Jakie uprawy nie będą wspierane?

Regionalizacja wiąże się z zakazem używania nasion i sadzonek drzew spoza danego regionu (krainy). Do grupy objętej regionalizacją należą następujące gatunki drzew:

Jodła pospolita (Jd), Modrzew europejski

Nie uzyskasz płatności na plantacje choinek świątecznych oraz na plantację drzew szybko-

I - Kraina Bałtycka V – Kraina Śląska

II – Kraina Mazursko-Podlaska VI – Kraina Małopolska

III – Kraina Wielkopolsko-Pomorska VII – Kraina Sudecka

IV – Kraina Mazowiecko-Podlaska VIII – Kraina Karpacka

i polski (Md), Sosna zwyczajna (So), Świerk pospolity (Św), Buk zwyczajny (Bk), Brzoza brodawkowata (Brz), Dąb bezszypułkowy (Dbbs), Dąb szypułkowy (Dbs) i Olsza czar-na (Olcz).

rosnących, których wycinkę wykonuje do 15 roku życia roślin.

12

Jak ustalany jest skład gatunkowy uprawy leśnej?

Skład gatunkowy uprawy leśnej będzie ustala-ny przez leśnika i opisany w planie zalesienia. Leśnik ustalając skład gatunkowy będzie brał pod uwagę rolniczą klasyfikację gruntów rol-nych oraz regionalizację przyrodniczo-leśną w celu dostosowania zalesień do lokalnych wa-runków siedliskowych. Skład gatunkowy musi odzwierciedlać dobór gatunków dostosowany

do warunków siedliska i żyzności gleby. Pod-czas doboru gatunków powinno się zwracać uwagę na ich zdolności do rozwoju w danych warunkach. Należy przestrzegać zasad hodow-li lasu w zakresie norm określających propor-cję gatunków na różnych typach siedliskowych lasu, liczbę drzew na hektar i więźbę.

Więźba, rozmieszczenie, liczba sadzonek oraz forma ich zmieszania

Więźbę ustala się dla każdego z gatunków drzew i krzewów planowanych do posadzenia lub dla grupy gatunków domieszkowych/bio-

cenotycznych. Zasady ustalania takiej więźby oraz przykładowe ilości sadzonek dla głównych gatunków lasotwórczych podano poniżej.

Lp. Gatunek drzewa Liczba sadzonek w tys. sztuk na ha

Forma zmieszania gatunków stosowanych w zalesieniach

1. Sosna 8–10 Wielkokępowa

2. Świerk 3–5 wielkokępowa, kępowa, smugowa

3. Jodła 6–8 kępowa, wielkokępowa

4. Modrzew 1,5–2 grupowa, drobnokępowa i kępowa*

5. Dąb 6–10 Wielkokępowa

6. Buk 6–8 wielkokępowa, kępowa

7. Inne liściaste 4–6 kępowa, drobnokępowa i grupowa

*w grupach i kępach modrzewia zaleca się wprowadzać gatunki cienioznośne –okrywające glebę.

Formy zmieszania gatunków drzew i krzewów stosowanych w zalesieniach:

1) jednostkowe – dotyczy gatunków bioce-notycznych, domieszkowych i modrzewia na żyznych siedliskach;

2) grupowe – po kilka lub kilkanaście sztuk – dotyczy gatunków domieszkowych i biocenotycznych, w tym modrzewia na siedliskach boru mieszanego świeżego;

3) drobnokępowe – o powierzchni do 5 a;

13

4) kępowe – o powierzchni 5 do 10 a;5) wielkokępowe – o powierzchni powyżej

10 a; 6) pasowe (najczęściej 3–6 rzędów sadzo-

nek) – w odniesieniu do brzozy na sied-liskach najuboższych, głównie w celu za-bezpieczenia przeciwpożarowego oraz w stosunku do wszystkich gatunków liś-ciastych odpowiadających danemu sied-lisku w celu przedzielenia upraw powyżej 6 ha;

7) smugowe – w formie nieregularnych smug, w dostosowaniu do mikrosiedlisk.

Sadzonki

Materiał sadzeniowy musi spełniać wymaga-nia jakościowe określone w ustawie o leśnym materiale rozmnożeniowym. Sadzonki powin-ny być wyprodukowane z nasion pozyskanych z drzewostanów nasiennych i wyprodukowane w szkółkach zakładanych na gruntach leśnych. Istotną cechą sadzonek uprawianych na takich

gruntach jest występowanie na nich grzybów pomagających w rozwoju drzewek. Zjawisko takie nazywa się mikoryzą i jest zjawiskiem powszechnym u drzew rosnących w lasach. Drzewka z mikoryzą są odporniejsze na wa-runki panujące w glebie gruntów rolnych. Gle-ba taka jest zasiedlana przez gatunki grzybów i innych patogenów powodujących zamiera-nie sadzonek. Mikoryza daje drzewkom pew-ną odporność niezbędną w początkowej fazie wzrostu.

Sadzonki mogą być w różnym wieku, na ogół gatunki iglaste są jednoroczne lub 2-letnie, gatunki liściaste – 3 lub 4-letnie. Sadzonki mogą być uprawiane bezpośrednio w glebie lub w pojemnikach. Sadzonki w pojemnikach są też często poddawane procesowi mikory-zacji, który polega na zaszczepianiu grzybnią poprawiającą warunki wzrostu i odporność sa-dzonek. Wszystkie te czynności podnoszą ja-kość sadzonek i ograniczają ryzyko związane z przyjmowaniem się posadzonych roślin.

Krok za krokiem

Kto Co robi?

Kroki Jakie są terminy?

Rok przystąpienia do programu zalesiania gruntów rolnych

PRODUCENT ROLNY

Gromadzi dokumenty niezbędne do sporządzenia planu zalesienia 1 Przez cały rok: od 1

września 2004 r. do wyczerpania środków finansowychZgłasza się do nadleśnictwa i składa

wniosek o wykonanie planu zalesienia 2

NADLEŚNICZY Opracowuje plan zalesienia 3W terminie 60 dni od dnia złożenia wniosku o wykonanie planu zalesienia

14

PRODUCENT ROLNY

Pobiera w biurze powiatowym ARiMR formularz wniosku o przyznanie płatności na zalesianie gruntów rolnych i instrukcję jego wypełniania

4 Przez cały rok

Wypełnia wniosek 5 Po opracowaniu planu zalesienia

Składa wniosek wraz z załącznikami w biurze powiatowym ARiMR 6 W terminie od 1 czerwca do

15 lipca

ARiMR

Weryfikuje kompletność i poprawność formalną wniosku 7

W terminie 60 dni od dnia złożenia wnioskuWydaje postanowienie o spełnieniu

warunków 8

Po wydaniu postanowienia o spełnieniu warunków

PRODUCENT ROLNY

Wykonuje zalesienie gruntów rolnych 9Zgodnie z ustaleniami planu zalesienia, ale nie później niż do 15 maja następnego roku po wydaniu postanowienia

Powiadamia nadleśniczego o wykonaniu zalesienia 10 W terminie 7 dni po

wykonaniu zalesienia

NADLEŚNICZY Sprawdza poprawność wykonania zalesienia i wystawia zaświadczenie 11 W terminie 14 dni od dnia

złożenia powiadomienia

PRODUCENT ROLNY

Składa oświadczenie o wykonaniu zalesienia do biura powiatowego ARiMR i dołącza zaświadczenie nadleśniczego

12W terminie do 31 maja następnego roku po wydaniu postanowienia

ARiMR

Przeprowadza kontrolę w gospodarstwie rolnym 13 W terminie od złożenia

wniosku

Wydaje decyzję o przyznaniu płatności na zalesienie 14 W terminie 30 dni od

złożenia oświadczenia

Wypłaca wsparcie na zalesianie, premię pielęgnacyjną i premię zalesieniową 15 W terminie 30 dni od dnia,

w którym decyzja staje się ostateczna

W następnych latach realizacji programu „Zalesianie gruntów rolnych”

P R O D U C E N T ROLNY

Pobiera w biurze powiatowym ARiMR formularz wniosku o wypłatę płatności na zalesianie gruntów rolnych, wypełnia go i składa w biurze powiatowym ARiMR

16 W terminie od 1 czerwca do 15 lipca

ARiMRWypłaca premię pielęgnacyjną i premię zalesieniową po złożeniu wniosku o wypłatę płatności na zalesianie gruntów rolnych

17 W rocznicę pierwszej płatności

15

Więcej o tym, co trzeba zrobić

1

Warunkiem wykonania planu zalesienia jest zgromadzenie przez producenta rolnego nastę-pujących dokumentów:

a) wypis z rejestru gruntów i budynków dla działek rolnych planowanych do zalesienia, wymieniający wszystkie działki przeznaczone do zalesienia

b) uwierzytelnioną odbitkę części mapy ewidencyjnej obejmującą działki rolne planowane do zalesiania; na mapie tej należy zaznaczyć działki przeznaczone do zalesienia.

• wypis z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (mpzp), dopuszczający zalesienie wnioskowanych działek rolnych

• lub gdy gmina nie posiada aktualnego mpzp, zaświadczenie potwierdzające, że prze-znaczenie działek rolnych do zalesiania nie jest sprzeczne z ustaleniami studium uwa-runkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.

Rolnik powinien posiadać numer identyfikacyjny producenta rolnego.

2Pisemny wniosek o wykonanie planu zalesienia należy wykonać w 2 egzemplarzach. Na kopii wniosku, która pozostaje u producenta rolnego, należy uzyskać potwierdzenie o terminie złożenia wniosku w nadleśnictwie.

3

Wykonanie planu zalesienia jest bezpłatne. Nadleśniczy ma obowiązek podpisać plan za-lesienia na każdej stronie. Plan zalesienia sporządza się: w 2 egzemplarzach w przypadku pojedynczego wnioskodawcy lub w co najmniej 4 egzemplarzach w przypadku wniosku grupowego, po jednym egzemplarzu dla każdego członka grupy i kopii dla nadleśnictwa. Oryginał planu i kopia planu jest przechowywana odpowiednio przez rolnika i nadleśnictwo przez 10 lat. Nadleśnictwo wykona dla producenta rolnego dodatkową kopię mapy pla-nu zalesienia z naniesionymi oznaczeniami działek rolnych przeznaczonych do zalesienia (kolorowe oznaczenia), w celu załączenia jej do wniosku o przyznanie płatności. Producent rolny powinien współpracować z leśnikiem podczas opracowywania planu zalesienia.

4 Formularz wniosku wraz z instrukcją można pobrać także w wersji elektronicznej ze strony internetowej ARiMR (www.arimr.gov.pl)

5

Wniosek wypełnia się na podstawie danych uzyskanych z rejestru gruntów i budynków oraz planu zalesienia. Do każdego wniosku producent rolny dołącza:

1) wypis z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dotyczący działek ewi-dencyjnych, na których są położone działki rolne przeznaczone do zalesienia lub, gdy gmina nie posiada aktualnego planu, zaświadczenie potwierdzające, że przeznaczenie działek rolnych do zalesienia nie jest sprzeczne z ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego;

2) wypis z ewidencji gruntów i budynków dotyczący działek ewidencyjnych, na których są położone działki rolne przeznaczone do zalesienia;

3) oświadczenie producenta rolnego o uzyskiwanych dochodach z pracy w gospodarstwie rolnym;

4) kopię części mapy ewidencji gruntów i budynków z oznaczeniami poszczególnych działek rolnych przewidzianych do zalesienia, naniesionymi w sposób określony dla planu zalesienia.

Ponadto w uzasadnionych przypadkach producent rolny dołącza następujące dokumenty: 1) oświadczenie producenta rolnego o pomocy uzyskanej ze środków pochodzących

z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej w roku po-przedzającym rok, w którym złożono wniosek o przyznanie płatności;

2) zaświadczenie o uzyskiwanych dochodach z tytułu prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej w roku poprzedzającym rok, w którym złożono wniosek o przyznanie płatności, wydane przez właściwy miejscowo urząd skarbowy;

3) dokumenty potwierdzające uzyskiwanie dochodów innych niż określone w pkt. 1 i 2 w roku poprzedzającym rok, w którym złożono wniosek o przyznanie płatności.

16

6Producent rolny składa wniosek o przyznanie płatności na zalesianie gruntów rolnych i otrzymuje pisemne potwierdzenie przyjęcia wniosku przez ARiMR. Producent rolny powi-nien sporządzić dla siebie kopię wniosku.

7/8

Biura powiatowe ARiMR prowadzą postępowanie administracyjne w celu weryfikacji zło-żonego wniosku. Postępowanie jest 2 etapowe. Pierwszy etap kończy się wydaniem przez kierownika biura powiatowego postanowienia zezwalającego na wykonanie zalesienia lub decyzji o braku zgody na wykonanie zalesienia.W wypadku uzyskania decyzji wnioskodawcy przysługuje odwołanie do dyrektora oddziału regionalnego ARiMR. Odwołanie należy złożyć w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji.

9.

Producent rolny może rozpoczęć prace zalesieniowe dopiero po uzyskaniu postanowienia. Termin i sposób wykonania zalesienia jest określony w planie zalesienia, jednakże musi być wykonany nie później niż do maja w następnym roku od uzyskania postanowienia. Prace zalesieniowe mogą być wykonywane własnymi siłami, jednakże zalecane jest korzystanie z usług firm specjalistycznych.

10Producent rolny po zakończeniu prac przy zalesieniu powiadamia o tym na piśmie nadleś-niczego w celu uzyskania zaświadczenia stwierdzającego zgodność wykonanego zalesienia z planem zalesienia. Pismo powinno być sporządzone w dwóch egzemplarzach. Na kopii producent rolny uzyskuje potwierdzenie złożenia powiadomienia.

11

Nadleśniczy przeprowadza kontrolę w gospodarstwie rolnym zgodności wykonania zalesie-nia z planem zalesienia i wystawia zaświadczenie potwierdzające taką zgodność. W przy-padku braku zgodności z planem zalesienia istnieje możliwość dokonania poprawy wyko-nanego zalesienia. Producent rolny koryguje zalesienie zgodnie ze wskazówkami nadleśni-czego i ponownie występuje o wydanie zaświadczenia.

12

Producent rolny pobiera formularz oświadczenia z biura powiatowego ARiMR lub ze strony internetowej ARiMR, następnie wypełnia, podpisuje i składa oświadczenie do biura powia-towego ARiMR wraz z zaświadczeniem wydanym przez nadleśniczego. Oświadczenie musi być złożone nie później niż do 31 maja następnego roku w przypadku, gdy prace zalesieniowe kończą się jesienią lub 31 maja tego samego roku, w przypadku gdy prace zalesieniowe kończą się wiosną.

13 Kontrola jest przeprowadzona w gospodarstwie rolnym przez osoby z upoważnieniem imiennym.

14

Na podstawie oświadczenia o wykonaniu zalesienia złożonego przez producenta rolnego i przeprowadzonej kontroli na miejscu, kierownik biura powiatowego ARiMR wydaje decyzję o przyznaniu płatności na zalesianie. Decyzję można odebrać własnoręcznie lub otrzymać pocztą za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Jeśli producent rolny nie złoży oświadczenia do 31 maja otrzymuje decyzję odmawiającą przyznania płatności na zalesianie. Producent rolny może się odwołać od decyzji do dyrektora oddziału regionalnego ARiMR. Odwołanie należy złożyć w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji.

15W ciągu 30 dni od dnia, w którym decyzja staje się ostateczna ARiMR wypłaca wsparcie na zalesianie, premię pielęgnacyjną i premię zalesieniową. W przypadku odwołania się pro-ducenta rolnego 30 dni będzie liczone od dnia zakończenia postępowania odwoławczego. Płatności są wypłacane na konto bankowe producenta rolnego.

16Beneficjent składa wniosek o wypłatę płatności na zalesianie gruntów rolnych (premia pie-lęgnacyjna do 5 roku włącznie od założenia uprawy leśnej i premia zalesieniowa do 20 lat od założenia uprawy).

17 ARiMR w ciągu 12 miesięcy od daty poprzedniej wypłaty wypłaca kolejne raty płatności (premia pielęgnacyjna i premia zalesieniowa) na podstawie wcześniej złożonego wniosku.

Każda osoba realizująca zalesienie może uzyskać pomoc doradczą świadczoną przez nadleśnictwa w zakresie zalesień i gospodarki leśnej (Podstawa prawna: art. 35 ust. 2 pkt 1 ustawy o lasach).

17

Zawartość planu zalesienia jest określona w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwo-ju Wsi (patrz: Ważne akty prawne, pkt. 6 i 7). Ponadto na stronie internetowej MRiRW jest dostępna instrukcja sporządzania planu za-lesienia, z którą producent rolny powinien się zapoznać, ponieważ plan powinien być wyko-nywany przy jego udziale.Plan sporządza się dla producenta rolnego/spółdzielni produkcji rolnej bądź grupy produ-centów rolnych. Dla wniosku grupowego spo-rządza się jeden wspólny plan zalesienia. Zadaniem planu zalesienia jest wyposażenie producenta rolnego w fachową informację na temat wykonania zalesienia gruntów rolnych oraz zabiegów pielęgnacyjnych na założonej uprawie leśnej. Plan zalesienia przechowywa-ny jest w gospodarstwie rolnym. Zawiera on wytyczne na czas od rozpoczęcia pierwszych prac przygotowawczych wykonywanych przed założeniem uprawy do zakończenia 5 roku po założeniu uprawy, gdy kończy się wsparcie fi-nansowe prac pielęgnacyjnych. Plan zalesienia powinien być udostępniany przez beneficjenta inspektorom ARiMR pod-czas wizytacji w gospodarstwie rolnym.

Co trzeba wiedzieć o planie zalesienia?

Plan zalesienia składa się z części ogólnej i szczegółowej oraz ze schematu zalesienia.

Część ogólna zawiera: 1) Dane producenta rolnego oraz jego nu-

mer identyfikacyjny producenta rolnego.2) Informację o powierzchni uprawy leśnej.

Część szczegółowa zawiera:1) Opis gruntów planowanych do zalesienia.2) Opis przeprowadzenia zalesienia zwany

profilem zalesienia, w tym:a) określenie siedliskowych typów lasu;b) określenie składu gatunkowego upraw

dla przyjętych siedliskowych typów lasu w drzewostanie panującym i strefie ekotonowej, która stanowi zewnętrzną granicę lasu;

c) określenie więźby, rozmieszczenia, charakterystyki i liczby sadzonek oraz formy ich zmieszania;

d) wykonanie schematu uprawy leśnej, który jest sporządzany na kopii mapy ewidencyjnej gruntów i obrazuje roz-mieszczenie gatunków na zalesianych działkach rolnych.

Jakie oznaczenia zawiera schemat uprawy leśnej?

1. Linia niebieska – oznacza granice działek rolnych objętych planem zalesienia.

2. Linia czarna – oznacza granice między nasadzeniami głównych gatunków laso-twórczych; nasadzenia należy oznaczyć symbolem gatunku określonym w załącz-niku nr 2 do rozporządzenia Rady Mini

strów w sprawie szczegółowych warun-ków i trybu udzielania pomocy finanso-wej na zalesianie gruntów rolnych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. z 2004 r. Nr 187, poz. 1929).

3. Linia czerwona – oznacza granicę rolno – leśną.

18

4. Linia zielona ciągła – oznacza granice strefy ekotonowej.

5. Punkt zielony lub linia zielona przerywa-na – oznacza grupę gatunków domiesz-kowych i biocenotycznych.

6. Linia żółta – oznacza granice pasów

Co można zrobić przed opracowaniem planu zalesienia?

Badanie zapędraczenia gleby

Przed przygotowywaniem gleby do zalesienia na trwałych użytkach zielonych oraz grun-tach ornych ugorowanych ponad 2 lata należy wykonać badania zapędraczenia gleby i prze-prowadzić ew. zabiegi zwalczania pędraków. W nadleśnictwach dostępna jest broszura pt. „Badanie zapędraczenia gleb”, opracowana w Zespole Ochrony Lasu w Łodzi, w której jest opisana szczegółowa instrukcja postępowania w tym zakresie.

Wymierzenie i oznakowanie działek

W przypadku dzielenia działek ewidencyjnych na mniejsze powierzchnie, dla ułatwienia dal-szych prac podczas wykonywania planu zale-sienia i założenia uprawy leśnej, grunt przezna-czony do zalesienia powinien być obmierzony i oznakowany. Oznakowanie najlepiej wykonać wbijając paliki w miejscach charakterystycz-nych na granicach działki. Czynności te można wykonać własnoręcznie lub zlecić geodecie.

ochrony przeciwpożarowej.7. Linia brązowa – oznacza granice pomię-

dzy działkami rolnymi przeznaczonymi do zalesienia, a działkami stanowiącymi własność innego podmiotu, użytkowany-mi jako grunty leśne albo rolne.

Jak prowadzona jest uprawa i pielęgnacja?

1. Zabiegi uprawowe

W planie zalesienia opisany jest proponowa-ny sposób przygotowania gleby do nasadzeń (narzędzia uprawowe, zabiegi uprawowe, po-wierzchnia i zakres prac uprawowych oraz ter-min prac agrotechnicznych).

2. Prowadzenie nasadzeń drzew i krzewów leśnych

W planie zalesienia opisana jest metoda, termin

i kolejność sadzenia poszczególnych gatunków drzew i krzewów na działkach rolnych.

3. Pielęgnacja i ochrona założo-nych upraw leśnych

W planie zalesienia zamieszczona jest cha-rakterystyka wszelkich zabiegów uprawowych i pielęgnacyjnych przewidzianych dla zakła-danej uprawy w całym pięcioletnim okresie prowadzenia pielęgnacji (np. pielęgnacja gleby wokół sadzonek, odchwaszczanie, czyszczenia

19

łącznej powierzchni ogrodzonych upraw.Ponadto w planie zalesienia jest podana łącz-na powierzchnia upraw wymagająca ochrony przed zgryzaniem przez zastosowanie repe-lentów, a także jest określony sposób i często-tliwość stosowania repelentów.

5. Ochrona przeciwpożarowa

W planie zalesienia są określane prace prze-ciwpożarowe, które wykonuje się w sytuacjach uzasadnionych na etapie zakładania upraw leśnych, takie jak:

• założenie pasów przeciwpożarowych utwo-rzonych z określonych gatunków drzew (np. brzozy),

• wyznaczenie dróg pożarowych, ułatwiają-cych dostęp do wnętrza lasu;

• wyznaczenie dróg z dostępem do zbiorni-ków wodnych itp.

Kiedy należy przekwalifikować grunt rolny na leśny?

Najpóźniej w 5 roku od założenia uprawy leś-nej producent rolny składa do starosty wniosek o przeprowadzenie oceny udatności uprawy i przekwalifikowanie gruntu rolnego na grunt leśny. Starosta dokonuje oceny udatności upra-wy na podstawie zasad określonych w załącz-niku nr 4 do rozporządzenia Rady Ministrów. Uprawę uznaje się za udaną, gdy powierzch-nia pokryta drzewkami wynosi ponad 70% po-wierzchni zalesionej działki rolnej. Po uznaniu

uprawy za udaną, starosta z urzędu ma obo-wiązek przekwalifikować zalesiony grunt rol-ny na grunt leśny. Uprawy przekwalifikowane są traktowane jak las w rozumieniu przepisów ustawy o lasach. Decyzja starosty o przekwa-lifikowaniu gruntu jest podstawą do wypłaty ostatniej płatności premii pielęgnacyjnej oraz premii zalesieniowej w pozostałych latach. W tym celu producent rolny jest zobowiązany dołączyć kopię decyzji do wniosku o wypłatę.

wczesne, itp. z podaniem częstotliwości wyko-nywania zabiegów). Wskazane jest, ze względu na kontrolę, pro-wadzenie ewidencji czynności wykonywanych w ramach pielęgnacji na założonej uprawie leśnej.

4. Grodzenie uprawy i używanie repelentów

Uprawę grodzimy w celu jej ochrony przed szkodami powodowanymi przez zwierzynę (głównie sarny i jelenie). Leśnik sporządzają-cy plan zalesienia decyduje o potrzebie wpro-wadzenia ogrodzeń i zastosowania repelentów na podstawie oceny zagrożenia uprawy leś-nej (przyleganie działek rolnych do kom-pleksu leśnego, występowanie zwierzy-ny żerującej na sadzonkach drzew). W pla-nie zalesienia znajdzie się opis każdej części uprawy wymagającej grodzenia z podaniem

20

Jakie dokumenty musi przechowywać producent rolny?

Producent rolny musi przechowywać:• plan zalesienia przez 10 lat;• dowody zakupu sadzonek użytych do zale-

Siła wyższa

Siła wyższa jest to wystąpienie nadzwyczaj-nych okoliczności powodujących zniszczenie uprawy leśnej. Nadzwyczajne okoliczności mogą zostać uznane przez właściwe władze w przypadkach takich jak:

• poważna katastrofa naturalna dotykająca grunty rolne należące do gospodarstwa,

• gradacja szkodliwych owadów lub wystą-

pienie chorób wirusowych bakteryjnych, bądź grzybowych o charakterze klęsko-wym.

Ich działanie powoduje w efekcie nieodwra-calne uszkodzenia drzew na części lub całości uprawy leśnej należącej do producenta rolne-go. Udokumentowanie ww. okoliczności powo-duje anulowanie nałożonych sankcji.

Co w przypadku niewywiązania się z zobowiązań?

Jeśli w wyniku kontroli na miejscu stwierdzone zostaną przypadki uchybień w zakresie wywią-zywania się z zobowiązań płatność przyznana producentowi rolnemu może zostać zmniejszo-na lub wstrzymana z koniecznością zwrotu uzy-skanych środków z odsetkami podatkowymi.

Zmniejszenie płatności następuje, jeżeli w wy-niku kontroli zostanie stwierdzone, że produ-cent rolny nie realizuje planu zalesienia lub nie posiada dowodów zakupu: sadzonek i repelen-tów. Wysokości zmniejszania płatności zostały określone w poniższej tabeli.

sienia przez 25 lat;• dowody zakupu repelentów przez 25 lat.

21

Lp. Forma pomocy Uchybienie Zmniejszenie

1.

Wsparcie na zalesienie

Brak dowodu zakupu sadzonek 50% wsparcia na zalesienie

2.Przekroczenie o co najmniej 10% planowanego udziału w powierzchni uprawy leśnej drzew gatunków iglastych

25% wsparcia na zalesienie

3.

Premia pielęgnacyjna

Niewykaszanie roślinności zagłuszającej sadzonki 25% premii pielęgnacyjnej

4. Niewykonanie cięć pielęgnacyjnych drzew określonych w planie zalesienia

25% premii pielęgnacyjnej

5.Niestosowanie repelentów na założonej uprawie zgodnie z planem zalesienia albo brak dowodów zakupu repelentów

50% premii pielęgnacyjnej

Jeśli producent rolny nie wykonał ogrodzenia uprawy leśnej, mimo ustaleń planu zalesienia, wówczas wsparcie na zalesienie zostanie po-mniejszone o kwotę wyliczoną na ogrodzenie uprawy leśnej lub kwota ta podlega zwrotowi wraz z odsetkami podatkowymi.

Płatność na zalesianie podlega wstrzymaniu oraz zwrotowi także w przypadku:

a) nieprzekwalifikowania gruntu rolnego na grunt leśny;

b) zlikwidowania uprawy leśnej przed upły-wem 20 lat od dnia uzyskania pierwszej płatności na zalesianie, z wyjątkiem sytu-acji wystąpienia siły wyższej lub gdy wo-jewoda wydał decyzję zmieniającą prze-znaczenie gruntu zgodnie z przepisami o ochronie gruntów rolnych i leśnych.

Często zadawane pytania

Czy będą waloryzowane płatności za zale-sienie gruntów rolnych?Płatności będą waloryzowane w drodze zmiany rozporządzenia, w przypadku istotnej zmiany kursu euro do złotego polskiego.

Jak należy traktować grunty nad instalacja-mi podziemnymi (Czy można takie grunty zalesiać)?Biorąc pod uwagę przepisy prawa i normy w zakresie budowy i eksploatacji urządzeń me-lioracji szczegółowych należy wyłączyć z sy-stemu dotacji powierzchnie pod i nad instala-cjami, gdyż nie można na tym terenie zakładać

upraw leśnych, które z założenia mają mieć charakter trwały. Leśnicy na takich terenach zakładają np. uprawy choinek świątecznych.

Czy grunty, na których występują tzw. „za-lesienia spontaniczne” mogą być objęte do-płatami na zalesianie gruntów rolnych?Wystąpienie zadrzewień spontanicznych wska-zuje na porzucenie uprawy ziemi dłużej niż dwa lata. Z zapisów PROW i rozporządzenia wynika, że tylko tereny w trwałym użytkowaniu rolni-czym lub ugorowane nie dłużej niż pięć lat, można przeznaczyć do zalesienia. Takie tereny nie będą objęte systemem dotacji.

22

Kto ponosi koszty zakupu sadzonek drzew użytych do zalesienia?Koszty zakupu sadzonek oraz wszystkich czynności związanych z przygotowaniem gle-by do sadzenia i sadzeniem wszystkich roślin opisanych w planie zalesienia, a także koszty ochrony i pielęgnacji uprawy ponosi wniosko-dawca – beneficjent działania. Wypłata środków refinansujących poniesione koszty odbywa się po wykonaniu wszystkich zadań związanych z posadzeniem lasu w okresie do 74 dni po przedłożeniu oświadczenia o wykonaniu zale-sienia z dołączonym zaświadczeniem nadleś-niczego o zgodności wykonanego zalesienia z planem zalesienia.

Jak długo jest ważny wypis z mpzp?Taki wypis jest wyłącznie informacją o prze-znaczeniu w planie miejscowym danego tere-nu. Jego ważność nie jest więc związana z cza-sem od jego wydania przez urząd. Może stra-cić ważność wyłącznie w sytuacji, gdy nowy plan miejscowy będzie wskazywał inny sposób wykorzystania terenu niż ten obowiązujący

w poprzednim planie (tracą ważność wypi-sy sprzeczne z treścią nowego planu). Gminy określające długość obowiązywania wypisu nie mają do tego podstaw prawnych.

Czy odległości zakładania uprawy leśnej wymagane dla działek graniczących z inną własnością wliczają się do powierzchni za-lesienia?Odległości 1,5 i 3 m są zaliczane do powierzch-ni zalesianej. Należy tylko pamiętać, żeby przy wyliczaniu ilości sadzonek uwzględnić po-wierzchnię zajmowaną przez te pasy.

Czy grunty objęte płatnością ONW mogą być zalesiane?Płatność ONW jest przyznawana w celu konty-nuowania gospodarowania na gruntach rolnych o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Natomiast zalesianie gruntów rolnych ma za zadanie wyłączenie gruntów z produkcji rolni-czej. Dlatego też jest niemożliwe korzystanie z pomocy finansowej obydwu działań na jednej działce.

Policzmy

Dla uproszczenia przyjęto powierzchnię 4,36 ha. Jest to według danych uzyskanych z ARi-MR, do dnia 19.11.2004 r., średnia powierzch-nia gruntów do zalesiania.Będziemy rozpatrywać kilka przypadków dla te-renów położonych w różnych częściach Polski.

Przykład I

Teren do zalesienia położony w północno-wschodniej części Polski (Podlasie). Teren

leży na glebach bardzo słabych klasy boni-tacyjnej określanej jako VIz. Odpowiadają-cy jej typ siedliskowy lasu to bór suchy (Bs).Leśnik zaplanował obsadzenie terenu w nastę-pujący sposób:

sosna 80%, gat. liściaste 20%. Nie stwier-dził potrzeby grodzenia uprawy, ale zalecił użycie repelentów. Producent rolny składa-jący wniosek uzyskał prawo do pełnej pre-mii zalesieniowej.

23

W 1 roku producent rolny otrzyma 28.513 PLZ.Między 2 a 5 rokiem będzie otrzymywał premię pielęgnacyjną i zalesieniową w wysokości 9.156

WZ 19.357 PLZ = 3,49 ha x 4.300 PLZ + 0,87 ha x 5.000 PLZPP 3.052 PLZ = 4,36 ha x 700 PLZPZ 6.104 PLZ = 4,36 ha x 1.400 PLZŁącznie 28.513 PLZ

PLZ (3.052 PLZ + 6.104 PLZ).Między 6 a 20 rokiem będzie otrzymywał premię zalesieniową w wysokości 6.104 PLZ.

Przykład II

Teren do zalesienia położony w zachodniej części Polski (Wielkopolska). Teren leży na gle-bach słabych klasy bonitacyjnej określanej jako VI. Odpowiadający jej typ siedliskowy lasu to bór świeży (Bśw).Leśnik zaplanował obsadzenie terenu w nastę-pujący sposób:

sosna 70%, modrzew 10%, gat. liściaste (dąb, lipa, grab, brzoza) 20%. Leśnik stwierdził potrzebę ogrodzenia całej uprawy. Produ-cent rolny składający wniosek uzyskał pra-wo do pełnej premii zalesieniowej.

WZ 29.821,00 PLZ = 3,49 ha x 4.300 PLZ + 0,87 ha x 5.000 PLZ + 4,36 ha x 2.400 PLZPP 1.831,20 PLZ = 4,36 ha x 420 PLZPZ 6.104,00 PLZ = 4,36 ha x 1.400 PLZŁącznie 37.756,20 PLZ

W 1 roku producent rolny otrzyma 37.756,20 PLZ.Między 2 a 5 rokiem będzie otrzymywał pre-mię pielęgnacyjną i zalesieniową w wysokości

7.935,20 PLZ (1.831,20 PLZ + 6.104 PLZ).

Między 6 a 20 rokiem będzie otrzymywał pre-mię zalesieniową w wysokości 6.104 PLZ.

Przykład III

Teren do zalesienia położony w południowo-zachodniej części Polski (Dolny Śląsk). Teren leży na glebach słabych klasy bonitacyjnej określanej jako V. Odpowiadający jej typ sied-liskowy lasu to bór mieszany świeży (BMśw).Leśnik zaplanował obsadzenie terenu w nastę-pujący sposób:

sosna 50%, modrzew 20%, dąb 20%, inne gat. liściaste (lipa, grab, brzoza) 10%. Stwierdził też potrzebę ogrodzenia części uprawy obsadzonej dębem i użyciem repe-lentów na pozostałej powierzchni. Produ-cent rolny składający wniosek uzyskał pra-wo do zredukowanej premii zalesieniowej.

WZ 21.753,00 PLZ = 3,05 ha x 4.300 PLZ + 1,31 ha x 5.000 PLZ + 0,87 ha x 2.400 PLZPP 2.808,40 PLZ = 3,49 ha x 700 PLZ +0,87 ha x 420 PLZPZ 1.569,60 PLZ = 4,36 ha x 360 PLZŁącznie 26.131,00 PLZ

24

W 1 roku producent rolny otrzyma 26.131,00 PLZ.Między 2 a 5 rokiem będzie otrzymywał premię pielęgnacyjną i zalesieniową w wysokości

4378,00 PLZ (2.808,40 PLZ + 1.569,60 PLZ).Między 6 a 20 rokiem będzie otrzymywał premię zalesieniową w wysokości 1.569,60 PLZ.

Przykład IV

Teren do zalesienia położony w południowo-wschodniej części Polski (Beskid Niski). Teren leży na glebach średniej klasy bonitacyjnej określanej jako IV. Odpowiadający jej typ sied-liskowy lasu to las mieszany świeży (LMśw). Działka do zalesienia jest położona na stoku o nachyleniu ponad 12°.Leśnik zaplanował obsadzenie terenu w nastę-pujący sposób:

jodła 20%, świerk 10%, modrzew 30%, buk 30%, inne gat. liściaste (dąb, klon, lipa, inne) 10%. Stwierdził też potrzebę ogro-dzenia części uprawy obsadzonej bukiem i jodłą. Na pozostałej części zalecił uży-cie repelentów. Producent rolny składający wniosek uzyskał prawo do pełnej premii zalesieniowej.

WZ 28.860,00 PLZ = 2,62 ha x 5.100 PLZ + 1,74 ha x 5.900 PLZ + 2,18 ha x 2.400 PLZPP 4033,00 PLZ = 2,18 ha x 1.100 PLZ+ 2,18 ha x 750 PLZPZ 6.104,00 PLZ = 4,36 ha x 1.400 PLZŁącznie 38.997,00 PLZ

W 1 roku producent rolny otrzyma 38997,00 PLZ.Między 2 a 5 rokiem będzie otrzymywał pre-mię pielęgnacyjną i zalesieniową w wysokości

10137,00 PLZ (4033,00 PLZ + 6.104,00 PLZ).Między 6 a 20 rokiem będzie otrzymywał pre-mię zalesieniową w wysokości 6.104,00 PLZ.

Gdzie otrzymać dodatkowe informacje?

Szczegółowe informacje na temat zalesiania gruntów rolnych można otrzymać w jednost-kach terenowych ARiMR, ODR i nadleśnictwach – zgodnie z zakresem zadań realizowanych

przez poszczególne instytucje. W przypadku dodatkowych pytań, można zasięgnąć infor-macji w centralach instytucji i w MRiRW.

25

Instytucja Adres Telefony Strona www

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

ul. Wspólna 3000-930 Warszawa

(022) 623 10 00 centrala

www.minrol.gov.pl(022) 623 25 55

Dep. Rozwoju Obszarów Wiejskich

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Centrala

Al. Jana Pawła II 7000-175 Warszawa 0-800 38 00 84 infolinia www.arimr.gov.pl

Ministerstwo Środowiska

ul. Wawelska 52/5400-922 Warszawa

(022) 57 92 900 centrala

www.mos.gov.pl(022) 57 92 550 Dep.

Leśnictwa

Jednostki Lasów Państwowych

Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych

ul. Wawelska 52/5400-922 Warszawa (022) 825 09 86

Wydział Gospodarki Leśnej

www.lp.gov.pl

RDLP Białystok 15-424 Białystok, ul. Lipowa 51

(085) 652-04-71fax 652-23-73 centrala

RDLP Gdańskul. Ks. Rogaczewskiego 9/1980-804 Gdańsk

(058)32-12-200 fax (058)30-21-125 centrala

RDLP Katowice 40-543 Katowice ul. Huberta 43/45

(032) 251 72 51 609 45 95609 45 99

centrala

RDLP Kraków Al. Słowackiego 17a 31-159 Kraków

(012) 633-54-33fax (012) 633-13-51 centrala

RDLP Krosno 38-400 Krosno ul. Bieszczadzka 2 (013) 436-44-51 centrala

RDLP Lublin 20-950 Lublinul. Czechowska 4 (081) 532-70-31 centrala

RDLP Łódź ul. Matejki 1691-402 Łódź

(042) 631 79 20fax (042) 631 79 25 centrala

RDLP Olsztyn 10-959 Olsztynul. Kościuszki 46/48

(089) 521 01 16fax (089) 527 55 88 centrala

RDLP Piła 64-920 Piła-Kalina (067) 212-48-44fax (067) 212-64-78 centrala

RDLP Poznań 60-959 Poznań, ul. Gajowa 10,

(061) 8668241fax (061) 8472869 centrala

RDLP Radom ul. 25 Czerwca 68, 26-600 Radom

(048) 362-81-71fax (048) 364-37-78 centrala

RDLP Szczecin 70-965 Szczecin, ul. Słowackiego 2

(091) 43-28-700fax (091) 422-53-13 centrala

26

RDLP Szczecinek ul. Mickiewicza 278-400 Szczecinek

(094) 374 21 11 fax (094) 374 27 29 centrala

RDLP Toruń 87-100 Toruńul. Mickiewicza 9

(056)-65-84-300 65-84-30165-84-310

fax (056) 65-84-366centrala

RDLP Warszawa ul. Grochowska 278; 03-841 Warszawa

(022) 517 33 00fax (022) 517 33 61 centrala

RDLP Wrocław 50-357 Wrocław, Ul. Grunwaldzka 90

(071) 377-17-00 fax (071) 328-24-01 centrala

RDLP Zielona Góra65-950 Zielona Góra, ul. Kazimierza Wielkiego 24a

(068) 3254451 do 9fax (068) 3253630 centrala

Kontakt z właściwym miejscowo nadleśnictwem można uzyskać za pośrednictwem RDLP

Słowniczek

ANR - Agencja Nieruchomości RolnychARiMR - Agencja Restrukturyzacji i Moderni-

zacji RolnictwaCzyszczenie wczesne – zabieg polegający

na usuwaniu części drzewek z uprawy leś-nej w celu kształtowania właściwej struktu-ry drzewostanu i wzmagania procesu obiegu materii.

Działalność rolnicza - produkcja roślinna i zwierzęca, w tym również produkcja mate-riału siewnego, szkółkarskiego, hodowlane-go i reprodukcyjnego, produkcja warzywni-cza, roślin ozdobnych i grzybów uprawnych, sadownictwo, hodowla i produkcja materiału zarodowego ssaków, ptaków i owadów użyt-kowych, produkcja zwierzęca typu przemy-słowego, fermowego oraz chów i hodowla ryb.

EFOiGR - Europejski Fundusz Orientacji i Gwa-rancji Rolnej

Gatunki domieszkowe i biocenotyczne – ga-tunki drzew i krzewów iglastych i liściastych wprowadzane w małych ilościach do upraw leśnych w celu wzbogacenia ich składu ga-

tunkowego i wzmocnienia mechanizmów biologicznej ochrony lasu

DGLP - Dyrekcja Generalna Lasów Państwo-wych

GUS - Główny Urząd StatystycznyKraina przyrodniczo-leśna – obszar jedno-

rodny pod względem cech przyrodniczych kształtujących las, na którym wykształca się podobna szata roślinna i specyficzne ekoty-py drzew.

KRUS - Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Spo-łecznego

MPZP - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

MRiRW - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Ogniska biocenotyczne – są to grupy gatun-ków jagododajnych oraz korzystnie wpły-wających na strukturę gleby. Stanowią cenną domieszkę w każdym drzewostanie popra-wiając warunki bytowania pożytecznych ga-tunków zwierząt (np. owadów, ptaków).

ONW - obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania

27

PGL LP - Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe”

Poprawki – zabieg uprawowy przeprowadza-ny w następnym roku po założeniu uprawy, polegający na dosadzeniu drzewek w lukach powstałych po sadzonkach, które się nie przyjęły.

PROW - Plan Rozwoju Obszarów WiejskichRDLP - Regionalna Dyrekcja Lasów Państwo-

wychRepelent – środek chemiczny zabezpieczający

sadzonki przed zgryzaniem przez zwierzy-nę, które prowadzi do uszkadzaniu pąków i pędów wierzchołkowych hamując prawid-łowy rozwój sadzonek drzew.

Producent rolny – osoba fizyczna lub prawna uprawniona do korzystania z działania „Za-lesianie gruntów rolnych”.

Więźba sadzenia – rozstaw między rzędami sadzenia i roślinami w rzędach

WPR - Wspólna Polityka Rolna Unii Europej-skiej

Zgryzanie upraw – uszkodzenia drzewek po-wodowane przez zwierzynę płową (głównie jelenie i sarny). Polega na uszkadzaniu pąków i pędów wierzchołkowych skutkujące utrud-nieniami w prawidłowym wzroście i rozwoju sadzonek drzew. Jednym ze sposobów za-bezpieczania przed zgryzaniem jest użycie repelentów.

Zapędraczenie - występowanie larw chrząsz-czy z rodziny żukowatych i sprężykowatych w glebie w ilościach mogących spowodować miejscowe uszkadzanie i zamieranie sadzo-nek w uprawie leśnej. Badanie zapędraczenia wykonuje się wczesną jesienią roku poprze-dzającego sadzenie uprawy.

28

Składy gatunkowe stosowane dla zalesień gruntów porolnych

Klasa bonitacyjna Docelowy typ siedliskowy lasu Skład gatunkowy

Kraina przyrodniczo-leśna

Najuboższe i skrajnie suche fragmenty gleb VI klasy

Bór suchy (Bs) So 80; Brz, Ol, Jrz i inne 20 I-VI

Gleby klasy VI Bór świeży (Bśw)So 60-80; Brz 10-20; Dbbs, Bk, Lp, Gb i inne 10-20 I, IV, VISo 60-80; Św, Md 10-20; Brz, Dbbs, Lp, Gb i inne 10-20 II, III, V, VIII

Gleby klasy V Bór mieszany świeży (BMśw)

So 40-50; Md 30; Bk, Db, Brz i inne 20-30 I, III, VSo 50-60; Md 20; Św, Db, Lp i inne 20-30 II, V, VI, VIISo 30-40; Md 30; Jd, Bk, Db, Kl i inne 30-40 VI – VIIISo 40-50; Md 30; Db, Kl, Lp i inne 20-30 IV

Gleby klasy IV Las mieszany świeży (LMśw)

Bk, Db, Lp, Kl 40-50; Md 30-40; So 10-20 I, III, V, VI-VIIIDb, Św, Lp, Kl 30-50; Md 30-40; So 20-30 II, IV-VIIIJd, Św, Db, Bk 50-60; Md 30-40; Kl, Lp i inne 10 VI – VIII

Gleby klasy I-III Las świeży (Lśw)

Bk, Db 50-60; Md 30-40; Lp, Kl i inne 10 I, III, V, VIIIDb, Św, Gb, Lp, Kl 50-60; Md 40-50 II, IVBk, Jd, Db 50-60; Md 30-40; Kl, Lp i inne 10 V-VIIIBk, Jd, Św, Kl, Lp 50-60; Md 40-50 VI – VIII

1 Tereny płaskie o jednolitym nachyleniu nie większym niż 12 º.

Załącznik

29

Notatki

30

Notatki