ZAGADNIENIA ORTOGRAFII

dr Maria Kabata

INTERPUNKCJA W PISMACH • -Masz w domu dvd?• - Nie, jestem zapóźniona cywilizacyjnie !! [nie mam

niestety z techniką u mnie kiepsko] • - Nie jestem zapóźniona cywilizacyjnie !! [jak może o

to pytać każdy ma teraz dvd]• Ile osób poszło na badania? • Stryj Jan i Maciek zgłosili się na badania lekarskie. • Stryj, Jan i Maciek zgłosili się na badania lekarskie. • Jak on szedł jak on mówił? • Mówili wolno, idąc.• Mówili, wolno idąc.

• Co oni robią? tu zmiana imiesłowu zmiana sensu zmiana

zmiana zasad interpunkcji

• Słuchający uważnie patrzą na usta mówcy.

ale już • Słuchając uważnie, patrzył na usta mówcy.

lub• Słuchając, uważnie patrzył na usta mówcy.

PUŁAPKI INTERPUNKCJI

• Kiedy zobaczył zwłoki, na stole dostrzegł też narzędzie zbrodni. – zwłoki gdzieś, a na stole nóż

• Kiedy zobaczył zwłoki na stole, dostrzegł też narzędzie zbrodni. – zwłoki na stole, a gdzieś nóż

TU PRZECINEK ZASADNICZO ZMIENIA SENS ZEZNAŃ ŚWIADKA LUB SPRAWCY ZBRODNI

• Niekiedy interpunkcja zależy całkowicie od upodobań nadawcy - od jego intencji, na przykład:

INTERPUNKCJA BĘDZIE NAM POMOCNA DO PRECYZYJNEGO WYRAŻENIA MYŚLI

• Powiedziała, że ma dość i obróciwszy się na pięcie, wyszła. • Powiedziała, że ma dość i ,obróciwszy się na pięcie, wyszła. różne znaczenia – podkreślenie że odwróciła się mniej lub bardziej

obrażona

• Zajęcia odbywały się wspólnie, bo oczywiście nie mógł sobie wyobrazić, że zostawia piękną dziewczynę przed salą. tu jako coś normalnego naturalnego

• Zajęcia odbywały się wspólnie, bo, oczywiście, nie mógł sobie

wyobrazić, że zostawia piękną dziewczynę przed salą. tu ironia drwina trochę żalu z przekąsem

• Miejsce przecinka może decydować o jednoznaczności, przejrzystości treści, a nawet o jego sensie.

PIERWSZA ZASADA ZDANIA PODRZĘDNE LUB INFORMACJE WTRĄCONE

WYDZIELAMY PRZECINKAMI • Pójdziemy do kina, bo dawno w nim nie byliśmy, a może

do teatru. • Zosia, która skończyła dziesięć lat, wraz z Jurkiem poszli

do las.

DRUGA ZASADA IMIESŁOWY ODDZIELAMY PRZECINKAMI

• Patrząc z bliska na telewizor, męczył wzrok.• Uczniowie, słuchając napomnień, spoglądali na siebie. • Dzięki temu, robiąc swoje, nikomu się nie narażał. • Wlókł się, kulejąc, brzegiem lasu.

TRZECIA ZASADA PRZECINEK PRZED SPÓJNIKAMI

• Przecinek stawiamy przed spójnikami: że, który, lecz, ale, więc, czyli;

• Przecinka nie stawiamy przed spójnikami: i oraz lub albo bądź ani ni

• Wyjątek: zawsze stawiamy przecinek przed spójnikami, które powtarzają się

w zdaniu w tej samej funkcji.

• Lubił chodzić i do lasu, i do kina, i na wagary.• Lubił chodzić i do lasu, i do kina, i na wagary i

zawsze miał dużo czasu. • Siedzą i piją i kawę, i herbatę.

NIE ROZDZIELAMY PRZECINKIEM WSKAŹNIKÓW ZESPOLENIA:

mimo że, pomimo że, mimo iż

PRZECINEK BĘDZIE PRZED WSKAŹNIKIEM ZESPOLENIA.

• Była smutna, mimo że dostała się na studia.

INTERPUNKCJA W NAGŁÓWKACH LISTÓW URZĘDOWYCH

Nie oddzielamy znakami interpunkcyjnymi ani danych nadawcy, ani adresata

• Burmistrz Miasta Kościana

• Burmistrz Miasta Kościana Szanowny Pan Jan Nowak

• Maria Kruk ul. Jasna 5 Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Zwracam się z uprzejmą prośbą ...

• Szanowny Panie Burmistrzu Zwracam się z uprzejmą prośbą ....

INTERPUNKCJA W LISTACH PRYWATNYCH

Interpunkcja na początku listu prywatnego

Szanowni Państwo ! Zwracam się do Państwa z problemem, który ...

Szanowni Państwo,zwracam się do Państwa z problemem, który ...

Witam Cię Karolu ! ( list prywatny ! )Wiem, że u Ciebie ...

Kochana Mamo !

INTERPUNKCJA NA KOŃCU LISTU

• WE WSZYSTKICH LISTACH NIE STAWIA SIĘ KROPEK ANI PO FORMULE ZAKOŃCZENIA, ANI PO PODPISIE

• Z poważaniem Maria Nowak

• Z poważaniem Maria i Piotr Nowakowie

• Łączę wyrazy szacunku Maria Nowak

• Pozdrawiam Maria Kowalik

• Będzie nam miło gościć Pana Prezesa Maria i Piotr Nowakowie

• Z wyrazami najgłębszego szacunku

prof. Antoni Świątek

• Życzę powodzenia w realizacji przedsięwzięcia

prof.. Antoni Świątek

ZNAK WYKRZYKNIENIA MOŻE POJAWIĆ SIĘ W

KORESPONDENCJI MŁODZIEŻOWEJ

• BUŹKA ! CZOŁEM STARY !

INTERPUNKCJA NA WIZYTÓWKACH • ds. NIE d/s UKOŚNIK ZNAK MATEMATYCZNY NIE INTERPUNKCYJNY

• jw. NIE j/w• ww. • sp. z o.o.• p.o. – pełniący obowiązki • z-ca - zastępca z-cę - zastępcę • dyr. • wicedyrektor NIE v-ce dyrektor! Pisownia łączna przez W • SKRACAMY: wicedyr. wicemin. wiceprez.• spec. – • mgr inż. • dr• dr. dra • prof. hab. • wg • nr

CUDZYSŁÓW • rodzaje cudzysłowu: „” ‘ ’ > < • tytułu • cytaty• zaznaczenie znaczenia przenośnego – niektórzy tylko ironiczne

POPRAWNE UŻYCIA• „Partia”, którą kieruje to on i jego sąsiad. • To „dobry pan” za cały dzień pracy nie zapłacił ani złotówki.

BŁĘDNE UŻYCIA • Każdego klienta czeka „niespodzianka”.• „Wczorajsze” pieczywo taniej.• Kamień do czyszczenia i polerowania „bez środków trujących”.• Minister się „wkurwił”.• Sędziowie stosują „nawalankę”. • „Wziął nogi za pas” i już go nie było.

Nie z różnymi częściami mowy

Nie łącznie z imiesłowem przymiotnikowym• niepijący,• niepalący, z imiesłowami przymiotnikowymi,

czynnymi (zakończonymi na –ący) i biernymi (zakończonymi na –ny -ty)

• niesiedzący, niepalący, nieubrany, niekochany, niemyty, nieuszyty, nieoceniony, nieustający, nieżyjący,

• wyjątek w wyraźnych przeciwstawieniach • nie leżący, ale siedzący; • nie uszyty, ale utkany;

• Nie z rzeczownikami piszemy łącznie na przykład: nieprzyjaciel, niestałość, niechrześcijanin, niezdyscyplinowanie , niepalenie, niemycie, niewykonanie, niezaliczenie

• nie-Polak nie-Europejczyk nie-Nigeryjczyk • UWAGA: Należy pamiętać, że wyrazy na –anie, -nie, -

cie, choć pochodzą od czasowników są rzeczownikami!!!• wyjątek jeśli jest to wyraźne przeciwstawienie: • Nie przyjaciel, lecz wróg. • Nie stałość, lecz zmienność to cecha kobiety. • Nie chrześcijanin, lecz muzułmanin.

Przedrostki

PISOWNIA ŁĄCZNA PRZEDROSTKÓW

• autosalon

a także

• ekstraproszek (nie! extra)

• superksiążka

• megapromocja

• eksmąż

• Inne przedrostki również zapisujemy łącznie stąd poprawna pisownia wyrazów:

• megapizza• megahit• ekstrakomórka ekstrafilm, • euroregion, • hiperprzebój • hipoalergiczny,

ODDZIELNIE ZAPISZEMY TE CZĄSTKI, JEŚLI STOJĄ PO WYRAZIE, KTÓRY OKREŚLAJĄ - STANOWIĄ SAMODZIELNY WYRAZ

• -Jak był na wycieczce • - Super!• Był zawsze anty, na nic się nie zgadzał • Zapłacił dwa euro.• Społeczeństwo w skali mikro. • Zabawa była super.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ