ZABURZENIA OSOBOWOŚCIZABURZENIA OSOBOWOŚCI

RENATA WOJTYŃSKAKATEDRA I KLINIKA PSYCHIATRII

AKADEMII MEDYCZNEJ WE WROCŁAWIU

Zaburzenia osobowościZaburzenia osobowości

Jedno z najbardziej rozpowszechnionych zaburzeń psychicznych: od 2,1% do 20% populacji

Definicje: psychologiczne, medyczne, prawne, socjologiczne, filozoficzne

różnorodność koncepcji (genezy, mechanizmów powstawania, kryteria diagnostyczne i klasyfikacyjne, manifestacja zaburzeń)

Zaburzenia osobowości-Zaburzenia osobowości-etymologiaetymologia

j. łac. „personalitas” „personalitas” lub „per somare”„per somare”- ozn. „dźwięczeć przez coś”j. grec. „prosopon”„prosopon” – maska aktorów, „perisoma”„perisoma”- strój nakładany na ciało.W starożytności pojęcie to oznaczało maskę lub osobę o określonych właściwościach

„BĄDŹ SOBĄ, JAKIŚ BYĆ MUSISZ”

Zaburzenia osobowościZaburzenia osobowości pojęcia pokrewnepojęcia pokrewneTEMERAMENTTEMERAMENT

biologiczne podłoże funkcjonowania człowieka, źródło jego energii i dynamiki działaniaStosuje się do psychicznych właściwości jednostki (tj. tempo, styl reagowania, zachowanie, procesy emocjonalne), które związane są z anatomicznymi i biochemicznymi cechami CUN)

CHARAKTERCHARAKTER

obejmuje te cechy, które reprezentują nastawienie wobec wartości i obyczajów społecznychUkształtowane pod wpływem środowiska i własnej aktywności właściwe dla danego człowieka cechy przejawiające się w jego postępowaniu, stosunku do ludzi, zadań, rzeczy i samego siebie

Zaburzenia osobowościZaburzenia osobowościpodstawowe kierunki założeń teoretycznych w obrębie podstawowe kierunki założeń teoretycznych w obrębie psychologii i medycynypsychologii i medycyny

Teorie typologiczne (konstytucjonalne)

Teorie dynamiczne

Teorie behawioralne

Teorie poznawcze

Teorie humanistyczno- egzystencjalne

Teorie systemowo-interakcyjne

Teorie cech (teorie deskryptywne i dyferencjalne)

TEORIE TYPOLOGICZNE-TEORIE TYPOLOGICZNE-założeniazałożenia

powiązanie cech fizycznych (konstytucjonalnych) ze specyfiką przeżywania i zachowania człowieka,zależność między budową ciała, cechami osobowości a skłonnością do chorób psychicznychIlościowe kryterium: prawidłowa osobowość, nieprawidłowa, zaburzenia psychicznepodstawowe kryterium: biologiczne (dziedziczne lub wrodzone) uwarunkowania osobowości

TEORIE TYPOLOGICZNETEORIE TYPOLOGICZNE

Teoria Galena,TeoriaTeofasa, ucznia Arystotelesa (30 typów osobowości)Koncepcja 4 humorów Hipokratesa,Koncepcja KretschmeraTeoria PawłowaTeoria SheldonaTeoria BrzezickiegoTeoria Cloningera

TEORIE TYPOLOGICZNE:TEORIE TYPOLOGICZNE:TEORIA HIPOKRATESA TEORIA HIPOKRATESA (ok.460-377 p.n.e.)

4 ŻYWIOŁOM (ziemia, woda, ogień, powietrze)

odpowiadają w ciele człowieka 4 SOKI

(żółć, czarna żółć, krew, flegma)TYPY TEMERAMENTU:

Choleryk, melancholik, sangwinik, flegmatyk

(kryterium: ilościowe)

TEORIE TYPOLOGICZNE:TEORIE TYPOLOGICZNE:TEORIA KRETSCHMERATEORIA KRETSCHMERA

Typ schizotymiczny (leptosomatyk, astenik)- skłonność do schizofreniiTyp cyklotymiczny (pyknik)- skłonność do cyklofrenii (psychozy maniakalno-depresyjnej)Typ iksotymiczny (atletyk)- skłonność do paranoi)Typ skirotymiczny (dysplastyk)- skłonność do histerii

TEORIE TYPOLOGICZNE:TEORIE TYPOLOGICZNE:Teoria Roberta CloningeraTeoria Roberta Cloningera

Obniżona aktywność systemu dopaminergicznego – tendencja do poszukiwania nowych bodźców, brak lęku, poszukiwanie sytuacji zagrożenia

Wysoki poziom wydzielania serotoniny- tendencja do unikania szkód i cierpień

Niska aktywność systemu noradrenergicznego - duża zależność od nagród,

TEORIE DYNAMICZNE- TEORIE DYNAMICZNE- kierunkikierunki

PSYCHOANALIZA KLASYCZNA PSYCHOANALIZA KLASYCZNA (ORTODOKSYJNA)(ORTODOKSYJNA)Zygmunt Freud

NEOPSYCHOANALIZA NEOPSYCHOANALIZA (psychoanaliza kulturowa)(psychoanaliza kulturowa) Erich Fromm, Sullivan, Karen Horney, Karl Gustaw Jung, Alfred Adler, Erik Erikson

TEORIE DYNAMICZNE-TEORIE DYNAMICZNE-założeniazałożenia

Wyodrębniają różne mechanizmy osobowości o charakterze sił psychodynamicznych (popędy, potrzeby, impulsy, libido, mechanizmy obronne), które są istotne w kształtowaniu się obrazu osobowości w normie i patologiiPodkreślają znaczenie procesu socjalizacji w formowaniu się zaburzeń osobowościRozwój osobowości: tworzenie powiązań między elementami, rozwiązanie sprzeczności, konfliktów między sferami, tworzenie elementów będących syntezą sprzecznościZaburzenia osobowości: zatrzymanie się w rozwoju psychoseksualnym na określonym etapie lub zakłócenie kierunku rozwoju psychoseksualnego

TEORIE DYNAMICZNE-TEORIE DYNAMICZNE-założeniazałożenia

Rozwój osobowości dokonuje się w kontekście społecznym, w wyniku deseksualizacji libido, tj. przekształcenia energii psychicznej związanej pierwotnie z popędem seksualnym w społecznie akceptowane czynności i zachowania

PSYCHOANALIZA FREUDAPSYCHOANALIZA FREUDA

PODZIAŁ TOPOGRAFICZNY I (trzy stopnie świadomości: przeżycia w pełni świadome, przedświadome, nieświadome)PODZIAŁ TOPOGRAFICZNY II (id, ego, superego)- teoria strukturalna osobowościTEORIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO

Teoria strukturalna osobowości Teoria strukturalna osobowości Z. FreudaZ. Freuda

ID

SUPEREGOEGO

Sfera popędowa, nieświadomazasada przyjemności i redukcji napięcia

Substruktura nadrzędna,kontrola, sfera świadomarozwiązanie konfliktu id i

superegozasada realności

nakazy, zakazy, normy,

sumienie, ideały, wartości, uwewnętrznione

w procesi e socjalizacji,

nieświadomazasada

powinności

TEORIA ROZWOJU TEORIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO Z. FreudaPSYCHOSEKSUALNEGO Z. Freuda- - Fazy rozwoju psychoseksualnego człowiekaFazy rozwoju psychoseksualnego człowieka

FAZA ORALNAFAZA ORALNAFAZA ANALNAFAZA ANALNAFAZA FALICZNAFAZA FALICZNAFAZA LATENCJI (URETRALNA)FAZA LATENCJI (URETRALNA)FAZA GENITALNAFAZA GENITALNA

TEORIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO TEORIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO

FAZA ORALNAFAZA ORALNA

do ok. 1,5 r.ż. gł. aktywność to zaspokojenie głodu i odczuwanie przyjemności przez wargi i język, Rozwój odbywa się w relacji symbiotycznej, potrzeba przynależności i bezpieczeństwa,Charakter oralny:

„agresywność oralna”- tendencja do złośliwości, sarkazmu, ironii, gadatliwości, kłótliwości, dyskusyjne spory

„czynności oralne”- jedzenie, picie, palenie, żucie, całowanie

Konflikt: „gryzienie innych”- potrzeba bliskości, zależność-niezależność

Psychopatologia: osobowość histeryczna, zaburzenia depresyjne, reakcje adaptacyjne, tendencje roszczeniowe

TEORIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGOTEORIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGOFAZA ANALNAFAZA ANALNA

Od. Ok.1,5- 3 r.ż.Okres zmagań dziecka z własnym ciałem, w celu spełnienia oczekiwań rodziców dotyczących kontroli wydalania.CHARAKTER ANALNYCHARAKTER ANALNY

„wczesnej fazy”: podejrzliwość, megalomania, dyktatorstwo, gromadzenie tytułów,destrukcjonizm

„późnej fazy”: skąpstwo, porządek, pedantyczność, podporządkowanie poleceniom, upór, anankastyczność

TEORIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO TEORIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO

FAZA FALICZNAFAZA FALICZNA

Od ok.3 do 6 r.ż.

kompleks Edypa i Elektry

Rozwój id i superego, zasada realności.

CHARAKTER FALICZNY:CHARAKTER FALICZNY:

neurotyczność, postawa narcystyczna, egocentryzm, rywalizacja, ekshibicjonizm, zadaniowość, potrzeba osiągania sukcesów, dominacja, agresywność, zuchwałość

TEORIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO TEORIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO

FAZA LATENCJIFAZA LATENCJI

Od ok.6 do 12 r.ż.Rozwiązanie kompleksów poprzedniej fazy, identyfikacja z rodzicem tej samej płciRozluźnienie związków z rodzicamiNowe kateksje: związki rówieśniczeprzyjęcie systemu wartości, dominacja superego, ”ja-idealne”

psychopatologia:psychopatologia: zaburzenia identyfikacji roli społecznej , relacje interpersonalne

TEORIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO Z. TEORIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO Z.

Freuda-Freuda-FAZA GENITALNAFAZA GENITALNA

Od ok.12 do 18 r.ż.Okres emancypacji i rozwoju ego, Wycofanie kateksji pierwotnych opartych na identyfikacji z rodzicami i innymi autorytetami,Sprzeciw wobec autorytetów,Powstanie nowych kateksji: związki heteroseksualne,Sublimacja cech poprzednich faz,CHARAKTER GENITALNYCHARAKTER GENITALNYdojrzałość osobowościowa, silne ego, dojrzałe superego, uwolnienie od kompleksów, ambiwalencji, nadmiernych mechanizmów obronnych ego

Zaburzenia osobowościZaburzenia osobowościkliniczne postacie zaburzeń osobowości wg Bilikiewicza (1992)kliniczne postacie zaburzeń osobowości wg Bilikiewicza (1992)

ZMIANY OSOBOWOŚCI BEZ ZMIANY OSOBOWOŚCI BEZ NARUSZENIA PODSTAWOWEJ NARUSZENIA PODSTAWOWEJ STRUKTURY STRUKTURY (zaburzenia cech)

ROZDWOJENIE OSOBOWOŚCI ROZDWOJENIE OSOBOWOŚCI NAPRZEMIENNE NAPRZEMIENNE (zab. lękowe)

ROZSZCZEPIENIE OSOBOWOŚCI ROZSZCZEPIENIE OSOBOWOŚCI JEDNOCZESNE JEDNOCZESNE (rozpad struktury, psychozy schizofreniczne)

Zaburzenia osobowościZaburzenia osobowościklasyfikacje medyczneklasyfikacje medyczne

Początek XIX wieku,

kształtują się różnie w różnych kręgach kulturowych:

Psychiatria niemieckaPsychiatria niemiecka

filozofia i koncepcje teoretyczne, pojęcie konstytucji, odchylenie jakościowe od norm statystycznych

Kraje anglojęzyczne (W.Brytania, USA)Kraje anglojęzyczne (W.Brytania, USA)

empiria, analiza zachowania grup, obserwacja zachowania, analizy czynnikowe, normy kulturowe (środowiskowe), adaptacyjne

Zaburzenia osobowościZaburzenia osobowościklasyfikacje medyczneklasyfikacje medyczne

ICD-10 ICD-10 (WHO) Międzynarodowa Międzynarodowa Klasyfikacja ChoróbKlasyfikacja ChoróbDSM-IVDSM-IV (Amerykańskie Towarzystwo (Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne) Diagnostyczny i Psychiatryczne) Diagnostyczny i Statystyczny Podręcznik Zaburzeń Statystyczny Podręcznik Zaburzeń PsychicznychPsychicznych(zaburzenia osobowości tworzą układ odniesienia przy (zaburzenia osobowości tworzą układ odniesienia przy analizie wszystkich zaburzeń psychicznych, zaburzone analizie wszystkich zaburzeń psychicznych, zaburzone wzorce osobowości, oprac. przez Theodor Millon, kryterium wzorce osobowości, oprac. przez Theodor Millon, kryterium normy: adaptacyjne, kulturowe).normy: adaptacyjne, kulturowe).

Cecha wspólna:klasyfikacje symptomatologiczne (objawowe), opisowe definicje, wolne od teoretycznych założeń

klasyfikacje medyczne: ICD-10klasyfikacje medyczne: ICD-10F.60- F.69. ZABURZENIA OSOBOWOŚCI I ZACHOWANIA DOROSŁYCH

F.60 SPECYFICZNE (SWOSTE)F.61 MIESZANE (nie klasyfl. w F.60 i F.60 F.62 lub wtórne do zab. afekt. I

lękowych)F.62 TRWAŁE ZMIANY OSOBOWOŚCI NIE WYNIKAJĄCE Z

USZKODZENIA ANI CHOROBY MÓZGUF.62.0 PO KATASTROFACHF.62.1 ZMIANA OSOBOWOŚCI PO CHOROBACH PSYCHICZNYCH

F.63 ZABURZENIA NAWYKÓW I POPĘDÓWF.64 ZABURZENIA IDENTYFIKACJI PŁCIOWEJF.65 ZABURZENIA PREFERENCJI SEKSUALNYCHF.66 ZABURZENIA PSYCHOLOGICZNE I ZACHOWANIA ZWIĄZANE Z

ROZWOJEM ORIENTACJI SEKSUALNEJ

F.68 INNE ZABURZENIA OSOBOWOŚCI I ZACHOWANIA DOROSŁYCHF.68.0 KSZTAŁTOWANIE OBJAWÓW FIZYCZNYCH PRZEZ PRZYCZYNY

PSYCHOLOGICZNE F.68.1 ZAMIERZONE WYTWARZANIE LUB NAŚLADOWANIE OBJAWÓW

CZY NIEWYDOLNOŚCI FIZYCZNYCH LUB PSYCHICZNYCHF.69. ZABURZENIA OSOBOWOŚCI I ZACHOWANIA, NIE OKREŚLONE

klasyfikacje medyczne: ICD-10klasyfikacje medyczne: ICD-10F.60.0- F.60.9 F.60.0- F.60.9 SPECYFICZNESPECYFICZNE ZABURZENIA OSOBOWOŚCI ZABURZENIA OSOBOWOŚCI

F.60.0 OSOBOWOŚĆ PARANOICZNA

F.60.1 OSOBOWOŚĆ SCHIZOIDALNA

F.60.2 OSOBOWOŚĆ DYSSOCJALNA

F.60.3 OSOBOWOŚĆ CHWIEJNA EMOCJONALNIETYP IMPULSYWNYTYP Z POGRANICZA

F.60.4 OSOBOWOŚĆ HISTRIONICZNA

F.60.5 OSOBOWOŚĆ ANANKASTYCZNA

F.60.6 OSOBOWOŚĆ LĘKLIWA (UNIKAJĄCA)

F.60.7 OSOBOWOŚĆ ZALEŻNA

F.60.8 INNE OKREŚLONE ZAB. OSOBOWOŚCI

F.60.9 BNO ZAB. OSOBOWOŚCI

Zaburzenia osobowości ICD-10Zaburzenia osobowości ICD-10

Schizotypowe zaburzenia osobowościSchizotypowe zaburzenia osobowości (F.21(F.21: zab. typu schizofrenii i schizotypowe)

Zaburzenia osobowości afektywne, osobowość cykloidalna, Zaburzenia osobowości afektywne, osobowość cykloidalna, osobowość cyklotymiczna osobowość cyklotymiczna (F.34.0(F.34.0: cyklotymia, w grupie F.34.: F.34.: uporczywe zaburzenia nastroju)

Depresyjne zaburzenia osobowościDepresyjne zaburzenia osobowości (F.34.1(F.34.1: dystymia, w grupie F.34.: F.34.: uporczywe zaburzenia nastroju)

zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane chorobą, uszkodzeniem lub dysfunkcją mózguchorobą, uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu (F.07) (F.07) obejmuje: obejmuje:

organiczne zaburzenia osobowości F.07.0 organiczne zaburzenia osobowości F.07.0 (zespół płata czołowego, zespół zab. osobowości w padaczce limbicznej, zespół po lobotomii, organiczna osobowość pseudopsychopatyczna, organiczna osobowość z rzekomym upośledzeniem rozwoju, zespół po leukotomii)

zespół po zapaleniu mózgu F.07.1,zespół po zapaleniu mózgu F.07.1, zespół po wstrząśnieniu mózgu (encefalopatia) F.07.2zespół po wstrząśnieniu mózgu (encefalopatia) F.07.2

ICD-10ICD-10OsobowośćOsobowość

ZESPÓŁ TRWAŁYCH ZESPÓŁ TRWAŁYCH WZORCÓW WZORCÓW

MYŚLENIA,MYŚLENIA,

ODCZUWANIA, ODCZUWANIA, ZACHOWANIA, ZACHOWANIA, CHARAKTERYZUJĄCY CHARAKTERYZUJĄCY INDYWIDUALNY STYL INDYWIDUALNY STYL ŻYCIA I SPOSÓB ŻYCIA I SPOSÓB ADAPTACJI JEDNOSTKIADAPTACJI JEDNOSTKI

Zaburzenia osobowościZaburzenia osobowości

ROZMAITE RODZAJE ROZMAITE RODZAJE FUNKCJONOWANIA, FUNKCJONOWANIA, BĘDĄCE WYRAZEM BĘDĄCE WYRAZEM INDYWIDUALNEGO INDYWIDUALNEGO STYLU JEDNOSTKI, STYLU JEDNOSTKI, SPOSOBU SPOSOBU ODNOSZENIA SIĘ ODNOSZENIA SIĘ DO SIEBIE SAMEGO, DO SIEBIE SAMEGO, DO INNYCH LUDZI, DO INNYCH LUDZI, MAJĄCE MAJĄCE JAKOŚĆ JAKOŚĆ CHOROBYCHOROBY

Zaburzenia osobowości ICD-10Zaburzenia osobowości ICD-10kryteria diagnostyczne ogólnekryteria diagnostyczne ogólne

dotyczą osób dorosłychdorosłych

sztywność wzorców zachowania, brak sztywność wzorców zachowania, brak elastycznościelastyczności

dysfunkcjonalność dysfunkcjonalność

wzorce różnią skrajnie od norm kulturowychróżnią skrajnie od norm kulturowych

długotrwałość, stabilność objawówdługotrwałość, stabilność objawów

dysharmonia rozwoju osobowości dysharmonia rozwoju osobowości (uczuciowość, pobudliwość, kontrolę popędów, myślenie, zachowanie, relacje z innymi ludźmi)

distres distres (subiektywne poczucie cierpienia) lub / i lub / i niepożądany wpływ na otoczenieniepożądany wpływ na otoczenie

ZMIANA OSOBOWOŚCI: ICD-10ZMIANA OSOBOWOŚCI: ICD-10pojawia się w życiu dorosłym po ciężkim stresie, w pojawia się w życiu dorosłym po ciężkim stresie, w sytuacji skrajnego niezaspokojenia potrzeb, po sytuacji skrajnego niezaspokojenia potrzeb, po ciężkim zaburzeniu psychicznymciężkim zaburzeniu psychicznym

F.62.F.62. TTRWAŁE ZMIANY OSOBOWOŚCI NIE WYNIKAJĄCE Z USZKODZENIA ANI

CHOROBY MÓZGUF.62.0 PO KATASTROFACH F.62.1 ZMIANA OSOBOWOŚCI PO CHOROBACH

PSYCHICZNYCH

Kryterium:Kryterium:etiopatologiczne i czasowe(objawy utrzymują się co najmniej 2 lata)

INNE ZABURZENIA OSOBOWOŚCI I ZACHOWANIA DOROSŁYCHF.68

F.68.0 KSZTAŁTOWANIE OBJAWÓW FIZYCZNYCH PRZEZ PRZYCZYNY PSYCHOLOGICZNE (NERWICA ROSZCZENIOWA, KOMPENSACJNA)

Objawy somatyczne pierwotnie spowodowane zaburzeniem, chorobą lub niesprawnością somatyczną ulegają nasileniu lub przedłużeniu ponad miarę, jaką uzasadnia obecność zab. somatycznego. Potwierdzenie psychologicznego uwarunkowania nadmiaru objawów (roszczenia finansowe, niezadowolenie z opieki, lęk przed niesprawnością i śmiercią)

F.68.1 ZAMIERZONE WYTWARZANIE LUB NAŚLADOWANIE OBJAWÓW CZY NIEWYDOLNOŚCI FIZYCZNYCH LUB PSYCHICZNYCH (ZABURZENIA POZOROWANE)

Utrwalony wzorzec zamierzonego wytwarzania lub naśladowania objawów, zadawania ran w celu wytworzenia objawów,

F.60.0- F.60.9 F.60.0- F.60.9 SPECYFICZNESPECYFICZNE ZABURZENIA OSOBOWOŚCI ZABURZENIA OSOBOWOŚCI

F.60.0 OSOBOWOŚĆ PARANOICZNAOSOBOWOŚĆ PARANOICZNA(pieniacza, fanatyczna, paranoidalna, sensytywno-paranoiczna)

może być prodromalną fazą zespołu urojeniowegoNadmierna wrażliwość na krytykę, niepowodzenie, odrzucenieNiezdolność do wybaczania zniewag, przykrościGotowość do przeżywania poniżenia, wrogości, pogardy, krzywdySkłonność do czucia się ofiarąPostawa ksobna, z przecenianiem własnego znaczenia,Nawracająca podejrzliwość bez uzasadnienia i tendencja do zniekształcania informacji i doświadczeńSztywne poczucie własnych prawtworzenie spiskowych teorii i wyjaśnień Postawa moralizatorska, wielkościowa, tendencją do dominacji i karania innychCzęsto występuje u liderów grup politycznych, mistycznych, pseudonaukowych.

SPECYFICZNESPECYFICZNE ZABURZENIA OSOBOWOŚCI ZABURZENIA OSOBOWOŚCI

F.60.3 OSOBOWOŚĆ CHWIEJNA EMOCJONALNIEOSOBOWOŚĆ CHWIEJNA EMOCJONALNIE

Wg ICD-10:

Tendencja do działań gwałtownych bez Tendencja do działań gwałtownych bez przewidywania konsekwencji, nastrój przewidywania konsekwencji, nastrój zmienny, niezdolność do kontrolowania zmienny, niezdolność do kontrolowania zachowań emocjonalnych, tendencja do zachowań emocjonalnych, tendencja do działań zaczepnych i konfliktowychdziałań zaczepnych i konfliktowych

TYP IMPULSYWNYTYP „BORDELINE”

(Z POGRANICZA)

F.60.3 OSOBOWOŚĆ CHWIEJNA EMOCJONALNIEOSOBOWOŚĆ CHWIEJNA EMOCJONALNIE

Typ „bordeline” (z pogranicza):Typ „bordeline” (z pogranicza):

1% 1% populacji wśród zaburzeń osobowościpopulacji wśród zaburzeń osobowości

Zaburzenia struktury,Zaburzenia struktury,

Poważne zaburzenia funkcjonowania,Poważne zaburzenia funkcjonowania,

Budzą silne emocje personelu medycznego,Budzą silne emocje personelu medycznego,

Terapia często nie przynosi oczekiwanego Terapia często nie przynosi oczekiwanego efektu,efektu,

Predyspozycje genetyczne, zaburzenia Predyspozycje genetyczne, zaburzenia rozwoju psychicznego w dzieciństwie.rozwoju psychicznego w dzieciństwie.

(teoria zaburzonej relacji z obiektem:(teoria zaburzonej relacji z obiektem:

Otto Kernberg)Otto Kernberg)

F.60.3 Typ „bordeline” (z pogranicza):Typ „bordeline” (z pogranicza): zaburzony obraz samego siebie (zaburzenia

tożsamości), celów i preferencji życiowych, uczucie pustki wewnętrznej, bezsensu życia,

poczucie własnej słabości, nudy lub faza omnipotencji, doskonałego samopoczucia (mechanizm rozszczepienia),

skłonność do wchodzenia w intensywne i nietrwałe związki z innymi ludźmi (zasada „dziel i rządź”, wymiany),

zachowania autodestruktywne (trwonienie pieniędzy, wyczerpujące życie seks., drobne kradzieże, nieostrożna jazda samochodem, substancje psychostymulujące, obżarstwo, pracoholizm),

F.60.3 Typ „bordeline” (z pogranicza):Typ „bordeline” (z pogranicza):

Niepohamowane próby uniknięcia prawdziwego lub wyobrażonego odrzucenia (lęk przed odrzuceniem),

Postawa narcystyczna, Fiksacja na fazie fallicznej rozwoju

psychoseksualnego Stany przejściowe (objawy dysocjacyjne,

nastawienia urojeniowe), przejściowe epizody psychotyczne (objawy rozszczepiania)

Mechanizm rozszczepiania: nie są w stanie integrować uczuć dobrych i złych wobec jednego obiektu (idealizacja-dewaluacja),

Głód emocjonalny (żądanie miłości, roszczeniowość, potrzeba natychmiastowej gratyfikacji, nieświadoma tendencja do wyrównywania krzywd z dzieciństwa,

F.60.3 Typ „bordeline” (z pogranicza)Typ „bordeline” (z pogranicza)::

groźby lub próby samobójcze, relacje z ludźmi (biegunowe): od idealizacji do

dewaluacji (miłość, fascynacja-odrzucenie, nienawiść)

Labilność nastroju (dysforia, irytacja, lęk, depresja), niezrównoważone emocje,

Zachowania manipulacyjne (uwodzenie, kokieteria), szantaż emocjonalny,

Nietolerancja odmienności, zależnościowe związki, symbiotyczne relacje (uwieść-wykorzystać, nadużyć),

Sadystyczne tendencji, z upokarzaniem drugiej osoby, Zaburzone granice „ja”- „inni”, Silne popędy (seks., agresji, perwersyjne) Identyfikacja projekcyjna, wyparcie

TESTY DO BADANIA OSOBOWOŚCITESTY DO BADANIA OSOBOWOŚCI inwentarzeinwentarze

Minnesocki Wielowymiarowy Kwestionariusz Osobowości (MMPI)16-czynnikowy Kwestionariusz Osobowości R. B.CattellaInwentarz Osobowości Eysencka (MPI lub EPQ-R)Test Przymiotników ACL Gougha i HeibrunaInwentarz Stanu i Cechy Lęku STAI (ISCL) SpielbergeraNEO-FFI lub NEO-PI-R (Costy, McCrae)Kwestionariusz do Badania Poczucia Kontroli (KBPK)Skale WartościQ- Sorttesty do bad. Zainteresowań

testy projekcyjnetesty projekcyjneTest Plam Atramentowych RorschachaTest Apercepcji Tematycznej (TAT- w. dla dorosłych, CAT- w. dla dzieci)Test Zdań Niedokończonych (np.Sachsa, Sidney’a)Test Agresji Rozenzweig’arysunkowe (np. człowiek, drzewo, dom- drzewo-człowiek, rodzina, zwierzyniec)

TESTY PROJEKCYJNETESTY PROJEKCYJNENazwę wprowadził psycholog ameryk. Frank w 1939 r. Przeznaczone są do badania osobowości, ujawniającej się poprzez mechanizm projekcjiMetoda ta stymuluje psychologiczny mechanizm projekcji (Z. Freud)Projekcja- proces rzutowania na obiektywny materiał własnych emocji, obaw, lęków, postaw, poglądów oraz na interpretowaniu zgodnie z nimi rzeczywistych faktów