PALENIE PAPIEROSÓW POCZĄTKIEM OSOBOWOŚCI UZALEŻNIONEJ

PALENIE PALENIE PAPIEROSÓW PAPIEROSÓW

POCZĄTKIEM POCZĄTKIEM OSOBOWOŚCI OSOBOWOŚCI UZALEŻNIONEJUZALEŻNIONEJ

DROGA DO UZALEŻNIENIA

Uwarunkowania:1. Wczesna inicjacja2. regularne palenie3. palenie nałogowe.

(inne): • palenie tytoniu w rodzinie, w szkole, w miejscu

pracy, • nie respektowanie zakazów palenia, • powszechne traktowanie palenia tytoniu jako elementu

stylu życia (przyzwolenie na zachowania związane z paleniem).

Uwarunkowania rozpoczynania Uwarunkowania rozpoczynania palenia papierosówpalenia papierosów

1.1. PsychologicznePsychologiczne• ciekawość,ciekawość,• bunt przeciwko autorytetom,bunt przeciwko autorytetom,• imponowanie otoczeniu;imponowanie otoczeniu;

2.2. ŚrodowiskoweŚrodowiskowe• rodzina,rodzina,• grupa rówieśnicza;grupa rówieśnicza;

3.3. SpołeczneSpołeczne• reklama,reklama,• sposób na szczupłą sylwetkę, sposób na szczupłą sylwetkę, • odniesienie sukcesu.odniesienie sukcesu.

Uwarunkowania rozpoczynania Uwarunkowania rozpoczynania palenia papierosów (cd)palenia papierosów (cd)

1. Potrzeba eksploracji świata i porządkowania

2. Kryzys nowych wyzwań3. Redukowanie napięć i niepokojów4. Sposób na „skuteczny” sprzeciw5. Konformizm

Uzależnienie od środków od środków psychoaktywnychpsychoaktywnych:

• zaburzenie zdrowia polegające na powstaniu

psychicznej lub fizycznej zależności,

OBJAWIAWY:– okresowy lub stały przymus przyjmowania

substancji w oczekiwaniu na efekty jej działania lub

– przejmowanie dla uniknięcia przykrych objawów jej braku

(np. alkoholizmu, narkomanii, lekomanii, nikotynizmu)

Międzynarodowej Międzynarodowej KlasyfikacjKlasyfikacjii Chorób Chorób ŚwiatowejŚwiatowej Organizacji Zdrowia Organizacji Zdrowia

ICD-10ICD-10

Uzależnienie od tytoniuUzależnienie od tytoniu sklasyfikowane jest sklasyfikowane jest

w w kategorii: kategorii:

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania, spowodowane zachowania, spowodowane

paleniem tytoniu (F-17)paleniem tytoniu (F-17)

ZABURZENIA PSYCHICZNE ZABURZENIA PSYCHICZNE I ZABURZENIA ZACHOWANIA, SPOWODOWANE I ZABURZENIA ZACHOWANIA, SPOWODOWANE

PALENIEM TYTONIU (F-17)PALENIEM TYTONIU (F-17)

F17.0F17.0 – ostre zatrucie spowodowane – ostre zatrucie spowodowane nikotynąnikotyną

F17.1F17.1 – używanie szkodliwe, – używanie szkodliwe,F17.2F17.2 – zespół uzależnienia od nikotyny, – zespół uzależnienia od nikotyny,F17.3F17.3 – tytoniowy zespół abstynencyjny. – tytoniowy zespół abstynencyjny.

F.17.0F.17.0 – OSTRE ZATRUCIE – OSTRE ZATRUCIE SPOWODOWANE NIKOTYNĄ – SPOWODOWANE NIKOTYNĄ –

kryteriakryteria::1. Przyjęcie dawki mogącej wywołać

zatrucie2. Występujące dysfunkcjonalne

zachowanie lub nieprawidłowe postrzeganie, obejmujące co najmniej dwa objawy z następujących: bezsenność, dziwaczne sny, chwiejność nastroju, Derealizacja (poczucie zmiany otaczającego świata), wpływ na funkcjonowanie jednostkowe.

F.17.0F.17.0 – OSTRE ZATRUCIE – OSTRE ZATRUCIE SPOWODOWANE NIKOTYNĄ – SPOWODOWANE NIKOTYNĄ – kryteriakryteria: :

cdcd

3.3. Występuje Występuje co najmniej jedenco najmniej jeden z z następujących objawów: następujących objawów:

nudności lub wymioty, nudności lub wymioty, pocenie się, pocenie się, Tachykardia Tachykardia ((znaczne przyspieszenie znaczne przyspieszenie

czynności serca; częstoskurczczynności serca; częstoskurcz)), , zaburzenia rytmu serca.zaburzenia rytmu serca.

F.17.1F.17.1 – UŻYWANIE – UŻYWANIE SZKODLIWE – kryteria:SZKODLIWE – kryteria:

1.1.Użycie substancji spowodowało Użycie substancji spowodowało szkody somatyczne lub szkody somatyczne lub psychologicznepsychologiczne (lub znacznie przyczyniło się (lub znacznie przyczyniło się do tego)do tego), prowadzące do:, prowadzące do:– upośledzenie sądzenia lub – niepożądanych następstw w

relacjach z innymi ludźmi.2.2.Charakter szkód powinien być jasno Charakter szkód powinien być jasno

rozpoznawalny i określony.rozpoznawalny i określony.

F.17.1F.17.1 – UŻYWANIE – UŻYWANIE SZKODLIWE – kryteria: SZKODLIWE – kryteria: (cd)(cd)

3. Wzorzec używania szkodliwego utrzymuje się przez co najmniej 1 miesiąc lub występował w sposób powtarzający się w ciągu 12 miesięcy.

4. Zaburzenie nie spełnia kryteriów innego zaburzenia psychicznego ani zaburzenia zachowania związanego w tym samym okresie czasu z tą samą substancją (z wyj. F17.0).

F.17.2F.17.2 - ZESPÓŁ UZALEŻNIENIA OD - ZESPÓŁ UZALEŻNIENIA OD TYTONIU – kryteria:TYTONIU – kryteria:

Trzy lub więcej z poniższych objawów występujących• łącznie przez co najmniej 1 miesiąc lub • w sposób powtarzający się w okresie 12 miesięcy:

– silne pragnienie lub poczucie przymusu przyjmowania substancji,

– trudności w kontrolowaniu używania nikotyny,– występowanie objawów abstynencji po zaprzestaniu lub

ograniczeniu palenia,– zwiększona tolerancja na nikotynę,– przeznaczanie dużej ilości czasu na palenie,– ograniczanie innych zajęć na rzecz palenia,– brak powodzenia w zmniejszaniu ilości palonego

tytoniu,– używanie tytoniu mimo świadomości szkodliwości

palenia.

F.17.3F.17.3 – TYTONIOWY ZESPÓŁ – TYTONIOWY ZESPÓŁ ABSTYNENCYJNYABSTYNENCYJNY

Występowanie dwóch z następujących objawów, po wyraźnym przerwaniu lub ograniczenia przyjmowania nikotyny:

głód tytoniu, złe samopoczucie lub osłabienie, lęk, nastrój dysforyczny, drażliwość i niepokój, bezsenność, wzmożony apetyt, zwiększony kaszel, owrzodzenie jamy ustnej, trudności w koncentracji.

Objawy odstawienia Objawy odstawienia tytoniutytoniu

• objawy występują już po 30 minutach po zaprzestaniu palenia (spada koncentracja uwagi, pojawia się gniew, niepokój, smutek)

• największe natężenie występuje zwykle po 1-4 dniach,

• natężenie spada do normalnego poziomu po 3-4 tyg.

Palenie tytoniu a Palenie tytoniu a zdrowiezdrowie

Toksykologia dymu tytoniowego

• W trakcie palenia papierosa, w reakcje chemiczne wchodzi ok. 4000 związków, w tym 40-50 o właściwościach rakotwórczych (Nikotyna, tlenek węgla, tlenki azotu, cyjanowodór, benzen, chlorek winylu,, fenol, aceton, metale ciężkie: kadm, ołów i inne.)

Palenie tytoniu Palenie tytoniu a choroba niedokrwienna sercaa choroba niedokrwienna serca

• Osoby z chorobą niedokrwienną serca Osoby z chorobą niedokrwienną serca kontynuujące palenie są narażone na kontynuujące palenie są narażone na 60% większe ryzyko zgonu i 75% 60% większe ryzyko zgonu i 75% zawału serca w porównaniu do osób, zawału serca w porównaniu do osób, które rzuciły palenie.które rzuciły palenie.

Palenie tytoniu a Palenie tytoniu a nowotworynowotwory

• płuc,płuc,• jamy ustnej, gardła, przełyku i krtani,jamy ustnej, gardła, przełyku i krtani,• pęcherza moczowego, pęcherza moczowego, • trzustki,trzustki,• nerek,nerek,• rak prącia• trzonu i szyjki macicy (wzrasta u kobiet

palących trzykrotnie).

Zdjęcie rentgenowskie niezdrowych płuc palacza.

Koloryzowane zdjęcie rentgenowskie człowieka palącego papierosa.

Palenie tytoniu i inne Palenie tytoniu i inne chorobychoroby

• zapalenie płuc, gruźlica, rozedma płuc, astma, • owrzodzenie żołądka i dwunastnicy, • osteoporoza, • cukrzyca, nadciśnienie, hipercholesterolemia,• choroby zębów, oczu i uszu, • przyspieszenie SM, • zaburzenia miesiączkowania, niepłodność u

kobiet, wczesna menopauza – palenie przyczynia się do spadku poziomu estrogenu,

co powoduje przedwczesną menopauzę

Palenie tytoniu i inne Palenie tytoniu i inne choroby choroby (cd)(cd)

• impotencja (palenie zmniejsza znacząco ilość krwi docierającej do penisa) i

• niepłodność u mężczyzn - degeneracja plemników. – palenie może powodować zniszczenie lub degenerację DNA plemników,

co w efekcie prowadzić może do deformacji płodu lub poronienia. – palenie zmniejsza także znacząco liczbę plemników w spermie.– dzieci palących mężczyzn chorują na raka znacznie częściej niż dzieci

ojców niepalących. • przytępienie węchu i smaku, • częste przeziębienia, • szybsze łysienie, • wcześniejsze oznaki starzenia się i inne.

Fotografia mikroskopowa fragmentu płuc dotkniętych rozedmą - główną przyczyną regularnego palenia

papierosów.

Bierne palenie a nowotwory

20–30% nowotworów złośliwych u niepalących może wynikać z ekspozycji na dym tytoniowy zanieczyszczający:

• mikrośrodowisko domowe (np.palący partner) lub• miejsce pracy (palący współpracownicy).• Co 17 minut jedna osoba w Unii Europejskiej

umiera z powodu biernego palenia w miejscu pracy !!!!!

• Rocznie bierne palenie zabija ponad 79 tys. mieszkańców UE.

Palenie tytoniu a ciąża i Palenie tytoniu a ciąża i okres noworodkowyokres noworodkowy

• przez łożysko przenikają zarówno tlenek węgla jak i nikotyna – jej stężenie może być nawet o 15% wyższe u poczętego dziecka niż u matki.

• Dzieci matek palących w ciąży więcej niż 20 papierosów dziennie częściej występują wady wrodzone uk. trawiennego, zastawek sercowych, skóry, układu nerwowego oraz deformacji chromosomowych, niskniskaa wag wagaa urodzeniowurodzeniowąą i i os osłłabiabionyony system system immunologicznimmunologicznyy.

Palenie tytoniu a ciąża i Palenie tytoniu a ciąża i okres noworodkowyokres noworodkowy

• w mleku matki karmiącej (palącej) stwierdzono znacznie wyższe stężenie kotoniny, kadmu oraz nikotyny powodującej u dziecka niepokój, bezsenność, wymioty, biegunki zaburzenia akcji serca

• dzieci palących rodziców 2-3 razy częściej zapadają na zapalenie oskrzeli lub płuc.

• niepłodność - niepłodność - palenie powoduje obnipalenie powoduje obniżżenie enie zdolnozdolnośści do zajci do zajśścia w cicia w ciążę i przedwczesny ążę i przedwczesny poród. poród.

CIAŁO PALACZACIAŁO PALACZA

Ekonomia i palenie Ekonomia i palenie tytoniutytoniu

Koszty palenia papierosów • 1 dzień – 10 złotych• 1 miesiąc – 300 zł• 1 rok – 3 600 zł• 5 lat – 18 000 zł• 10 lat – 36 000 zł• 20 lat – 72 000zł• mniejsze szanse na zdobycie lepszej pracy,• mniejsza wydolność w pracy,• wyższa składka ubezpieczeniowa• niebezpieczeństwo pożaru i wypadku samochodowego, wydatki na

leczenie,• częstsze pranie odzieży, nadpalone ubranie, pościel i in.

Modele zmiany Modele zmiany postaw wobec postaw wobec palenia tytoniupalenia tytoniu

CHRAKTERYSTYKA CHRAKTERYSTYKA ETAPÓW ZAPRZESTANIA ETAPÓW ZAPRZESTANIA

PALENIAPALENIA

Model zaprzestawania palenia Model zaprzestawania palenia wg Cekiery wg Cekiery (2005) – (2005) – ETAPYETAPY::

I.I. Sporadyczne myślenieSporadyczne myślenie o rzucaniu paleniao rzucaniu paleniaII.II. Częste myślenie o zerwaniuCzęste myślenie o zerwaniu z nałogiem z nałogiem

przy jednoczesnym braku gotowości i przy jednoczesnym braku gotowości i motywacji do podjęcia takiej decyzjimotywacji do podjęcia takiej decyzji

III.III. Zdobycie motywacjiZdobycie motywacji do zaprzestania do zaprzestania używania tytoniuużywania tytoniu

IV.IV. Odrzucenie paleniaOdrzucenie paleniaV.V. Trwanie w abstynencjiTrwanie w abstynencji i uzyskanie i uzyskanie

wolności od nałogu wolności od nałogu

User

cd

niepalącyniepalącyzaprzestanie

palenia

prekontemplacja

kontemplacjadziałanie

krótkotrwałaabstynencja

DOROSŁOŚĆ

Model Prochaski i DiClemente (1983)(1983) nigdy nie palił

myśli o rozpoczęciu palenia

eksperymentuje

regularne palenie

UZALEŻNIENIEUZALEŻNIENIE

DO

RA

STA

NIE

Długotrwała abstynencja

MityMity dotyczące palenia tytoniudotyczące palenia tytoniu

1.1. Tytoń jako lek (np. łagodzi migrenę i rozdrażnienie)Tytoń jako lek (np. łagodzi migrenę i rozdrażnienie)2.2. Palenie w ciąży nie szkodziPalenie w ciąży nie szkodzi3.3. Jeśli rzucę palenie to utyjęJeśli rzucę palenie to utyję4.4. Zbyt długo palę i nie jestem wstanie się odzwyczaićZbyt długo palę i nie jestem wstanie się odzwyczaić5.5. Nie potrafię wypoczywać bez papierosa. To jedyna Nie potrafię wypoczywać bez papierosa. To jedyna

przyjemność na którą sobie pozwalam w ciągu dnia. przyjemność na którą sobie pozwalam w ciągu dnia. 6.6. Papieros ułatwia życie towarzyskie.Papieros ułatwia życie towarzyskie.7.7. Bez papierosa nie jestem w stanie myśleć i pracować.Bez papierosa nie jestem w stanie myśleć i pracować.8.8. Palenie pozwala mi się opanować (np. agresja)Palenie pozwala mi się opanować (np. agresja)9.9. Palenie nie jest tak szkodliwe – „mój dziadek pali 50 lat Palenie nie jest tak szkodliwe – „mój dziadek pali 50 lat

i dobrze się ma.”i dobrze się ma.”

Podstawy prawne a Podstawy prawne a profilaktyka profilaktyka

antynikotynowa antynikotynowa

Ustawa O ochronie zdrowia przed Ustawa O ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych z dnia 9 wyrobów tytoniowych z dnia 9 listopada 1995 rokulistopada 1995 roku (Dz. U. z dnia 30 stycznia 1996 r.)(Dz. U. z dnia 30 stycznia 1996 r.)

Ustawa O ochronie zdrowia przed Ustawa O ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów następstwami używania tytoniu i wyrobów

tytoniowychtytoniowych(Dz. U. z dnia 30 stycznia 1996 r.)(Dz. U. z dnia 30 stycznia 1996 r.)

• Art. 1. Organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego są zobowiązane do podejmowania działań zmierzających do ochrony zdrowia przed następstwami używania tytoniu oraz mogą wspierać w tym zakresie działalność medycznych samorządów zawodowych, organizacji społecznych, fundacji, instytucji i zakładów pracy, a także współdziałać z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi.

• Art. 3. Ochrona zdrowia przed następstwami używania tytoniu realizowana jest przez kształtowanie polityki zdrowotnej, ekonomicznej i społecznej, do której należy:1) ochrona prawa niepalących do życia w

środowisku wolnym od dymu tytoniowego,2) promocja zdrowia przez propagowanie stylu życia

wolnego od nałogu papierosów i używania wyrobów tytoniowych,

3) tworzenie warunków ekonomicznych i prawnych zachęcających do ograniczenia używania tytoniu,



• Art. 5. 1. Zabrania się palenia wyrobów tytoniowych poza wyraźnie wyodrębnionymi miejscami:1) w zakładach opieki zdrowotnej, z

zastrzeżeniem ust. 2,2) w szkołach i placówkach oświatowo-

wychowawczych,3) w pomieszczeniach zamkniętych zakładów

pracy oraz innych obiektów użyteczności publicznej.



• Art. 6. 1. Zabrania się sprzedaży wyrobów tytoniowych osobom do lat 18.2. Zabrania się sprzedaży wyrobów tytoniowych w

zakładach opieki zdrowotnej, w szkołach i placówkach oświatowo-wychowawczych oraz na terenie obiektów sportowo-rekreacyjnych.

3. Zabrania się sprzedaży wyrobów tytoniowych w automatach.

4. Zabrania się sprzedaży papierosów w opakowaniach zawierających mniej niż dwadzieścia sztuk oraz luzem bez opakowania.



• Art. 13. 1. Kto:1) sprzedaje wyroby tytoniowe wbrew zakazom

określonym w art. 6,2) pali wyroby tytoniowe w miejscach

objętych zakazami określonymi w art. 5, podlega karze grzywny.

2. W przypadkach określonych w ust. 1 orzekanie następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.



• Niepalący mogą zaskarżyć swoich pracodawców, jeśli doznają uszczerbku dla zdrowia w wyniku biernego palenia w pracy.

• Jeśli opuścisz pracę ze względu na chorobę wynikłą z biernego palenia, możesz wnieść swoją sprawę do sądu.

Co z paleniem w Co z paleniem w pracypracy/szkole/szkole??

Grafik Andrzej Pągowski podczas konferencji inaugurującej ogólnopolską kampanię "Młodość wolna od papierosa" organizowaną przez Państwową Inspekcję Sanitarną, w Warszawie.

Fot. Andrzej Rybczyński

PALENIE PAPIEROSÓW POCZĄTKIEM OSOBOWOŚCI UZALEŻNIONEJ

Documents

Transcript of PALENIE PAPIEROSÓW POCZĄTKIEM OSOBOWOŚCI UZALEŻNIONEJ