Wykłady dr Adam Salomon - akademor.webd.plakademor.webd.pl/download/ET_w01.pdf · makroekonomia,...

Wykłady

dr Adam SalomonKatedra Transportu i Logistyki

Wydział NawigacyjnyUniwersytet Morski w Gdyni

Ekonomika TransportuTEMATYKA WYKŁADÓW

1.Transport jako przedmiot badań ekonomicznych

2.Ekonomiczne i pozaekonomiczne determinanty działalności transportowej

3.Transport jako dział gospodarki narodowej

4.Popyt na usługi transportowe

5.Podaż usług transportowych

6.Przedsiębiorstwa transportowe

7.Rynek usług transportowych

8.Konkurencja w transporcie

9.Koszty w transporcie

10.Ceny usług transportowych

Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 2

ET - LITERATURA

•A. Koźlak, Ekonomika transportu. Teoria i praktyka gospodarcza, Wydawnictwo UG, Gdańsk 2008;

•L. Prochowski, A. Żuchowski, Technika transportu ładunków, WKiŁ, Warszawa 2009.


Ekonomika TransportuZASADY ZALICZENIA PRZEDMIOTU

▪ Ćwiczenia: brak

▪ Wykłady:

- obecność nieobowiązkowa;

- egzamin pisemny (test podczas sesji egz.).


Wykład 01

Transport jako przedmiot badań ekonomicznych

dr Adam SalomonKatedra Transportu i Logistyki

Wydział NawigacyjnyUniwersytet Morski w Gdyni

Podstawowe pojęcia związane z transportem (1/2)

Transport - proces technologiczny wszelkiego przenoszenia na odległość, czyli przemieszczania osób, przedmiotów i energii (Tarski) – znaczenie czynnościowe (synonimy przewożenie, przemieszczanie);

Transport – technicznie, organizacyjnie i ekonomicznie wydzielone z innych czynności, celowe przemieszczanie wszelkich ładunków i osób (Madeyski) – znaczenie podmiotowe;

TRANSPORT – działalność człowieka, której celem jest przemieszczanie w przestrzeni osób i ładunków przy użyciu odpowiednich środków transportu.


Podstawowe pojęcia związane z transportem (2/2)

Komunikacja:

▪ porozumiewanie się ludzi między sobą (wszelkie formy łączności: list, Internet, telefon, SMS, MMS, przekaz ustny);

▪ połączenia, których cechą jest trwałość (powiązania drogami komunikacyjnymi, przewozy osób i ładunków, które cechuje regularność i powszechna dostępność);

Łączność:

▪ forma komunikacji, ale obejmuje tylko przepływ informacji, przesyłanie i przekazywanie pieniędzy, przesyłanie paczek.


Klasyfikacja transportu - pionowa

▪ kryterium podziału: środowisko, w którym odbywa się ruch środka transportu (rodzaj drogi transportowej) i technika poruszania się po niej (tzn. środek transportu), charakter techniczno-eksploatacyjny.


Transport

lądowy

samo-chodo-

wy

kolejo-wy

rurocią-gowy

wodny

morskiżeglugaśródląd

owa

powietrzny

lotniczykosmi-czny

Klasyfikacja transportu – pozioma (obejmuje podział transportu na rodzaje w zależności od przyjętego kryterium)

1. przedmiot przewozu: transport osób i ładunków;

2. względy organizacyjno-funkcjonalne: transport regularny i nieregularny;

3. organizacja przewozów (ciągłość procesu transportowego): transport bezpośredni i pośredni (łamany, multimodalny, intermodalny, kombinowany);

4. zasięg geograficzny: transport krajowy (wewnątrzzakładowy, międzyosiedlowy, podmiejski, wewnątrzregionalny, międzywojewódzki, międzyregionalny) i międzynarodowy (kontynentalny, międzykontynentalny);

5. odległość przewozu: transport bliskiego, średniego i dalekiego zasięgu;


Klasyfikacja transportu – pozioma cd.

▪dostępność dla użytkownika: transport publiczny, branżowy, własny;

▪forma własności: transport państwowy, komunalny, spółdzielczy, prywatny.


Miejsce ekonomiki transportu w naukach ekonomicznych

• Ekonomika transportu – jedna z wielu dyscyplin działowych ekonomii (ogólna teoria ekonomii jest jej podstawą teoretyczną);

• Ekonomika transportu – nauka interdyscyplinarna (mikroekonomia, makroekonomia, ekonomika przedsiębiorstw, ekonomika rozwoju, gospodarka przestrzenna, teoria dobrobytu);

• W ramach ekonomiki transportu wykształciły się ekonomiki gałęziowe (badają zjawiska gospodarcze w poszczególnych gałęziach transportu i w przedsiębiorstwach transportowych - ekonomika transportu samochodowego, kolejowego, lotniczego, morskiego itp.).


Miejsce ekonomiki transportu w naukach ekonomicznych cd. (model dwustronnych wzajemnych powiązań)


Ekonomia

Ekonomika transportu

Ekonomiki gałęziowe

Ekonomia formułuje prawa dla

ekonomiki transportu, a ta

dostarcza ekonomii praktycznych

szczegółów.

Ekonomika transportu przekazuje

ogólne prawa ekonomiczne,

uwzględniając specyfikę

transportu, do ekonomik

gałęziowych, skąd otrzymuje się

szczegóły praktyczne, na

podstawie których można ustalić

pewne prawidłowości

występujące w całej branży.

Prawa ekonomiczne w transporcie– 5 PRAW TRANSPORTOWYCH WG EMILA SAXA

Prawo intensywności transportu (1/5)


• Prawo intensywności transportu – tempo rozwoju transportu powinno być zgodne z intensywnością rozwoju wszystkich działów gospodarki;


Prawo integracji transportu (2/5)


• Prawo integracji transportu – rozdrobniony popyt na usługi transportowe zostaje zintegrowany w określonej, rozsądnie ograniczonej liczbie inwestycji transportowych (chodzi o racjonalizację nakładów inwestycyjnych w transporcie i lepsze wykorzystanie inwestycji już funkcjonujących);


Prawo kierunkowości transportu (3/5)

• Prawo kierunkowości transportu – transport dokonywany jest po drodze o najniższych kosztach transportu, czyli po drodze najkorzystniejszej ekonomicznie, a nie po drodze najkrótszej geometrycznie;



Prawo kosztów transportu (4/5)

• Prawo kosztów transportu – korzystne jest rozszerzenie rozmiarów przewozu, aż do pełnego wykorzystania zdolności przewozowej danych obiektów i środków transportu (duże koszty stałe – niezależne od wielkości przewozu);



Prawo cen transportu (5/5)


• Prawo cen transportu – koszty jednostkowe przewozu zależą od cen zastosowanych za te usługi (odwrotnie niż w innych działach gospodarki, gdzie ceny dóbr i usług zależą od kosztów ich produkcji).

Zakres badań ekonomiki transportu

• Zakres przedmiotowy (ujmuje się w trzech grupach):

› gałęzie transportu – transport samochodowy, morski, kolejowy itp.; bada się specyfikę ekonomiczną, techniczną, organizacyjną i funkcjonalną poszczególnych gałęzi, zależności komplementarne i substytucyjne między nimi;

› występujące formy transportu, zróżnicowane pod względem:

- rodzaju usług;

- form własności;

- statusu transportu;

- zasięgu działania;

- technologii przewozowych,

› wyposażenie transportowe kraju.


Zakres badań ekonomiki transportu cd.

•Zakres podmiotowy odnosi się do wszelkich podmiotów które są punktem odniesienia różnorodnych problemów transportowych, zaliczamy do nich:

› przedsiębiorstwa świadczące zarobkowo usługi transportowe;

› podmioty eksploatujące środki transportowe na użytek własny;

› użytkowników transportu;

› organa administracji państwowej.



• Zakres problemowy (w zależności od punktu obserwacji):

problemy makroekonomiczne:1. efektywność inwestycji transportowych;

2. wpływ transportu na zagospodarowanie przestrzenne;

3. wpływ transportu na wzrost gospodarczy;

4. wyposażenie transportu w czynniki produkcji;

5. wycena kosztów zewnętrznych transportu, poprawa bezpieczeństwa przewozów i zmniejszenie szkodliwego wpływu transportu na środowisko;

6. analiza kosztów utrzymania i eksploatacji infrastruktury oraz kalkulacji opłat za korzystanie z niej;

7. kształtowanie systemów transportowych, badanie tendencji rozwojowych;

8. kierunki polityki transportowej;



• Zakres problemowy (w zależności od punktu obserwacji):

problemy z perspektywy przedsiębiorstw transportowych (mikroekonomiczne):

1.opłacalność świadczenia usług transportowych;

2.finansowanie działalności bieżącej i inwestycji rozwojowych;

3.zachowanie się przedsiębiorstw transportowych na rynku;

4.efektywność wdrażania innowacyjnych rozwiązań.


Metodologia ekonomiki transportu(cechy charakterystyczne metod i instrumentów

badawczych)

• Aplikacja ogólnych zasad ekonomii w transporcie:

1. analiza relacji popyt-podaż na rynku usług transportowych;

2. badanie rentowności w skali przedsiębiorstwa;

3. badanie uwarunkowań makroekonomicznych funkcjonowania transportu (ruch cen, skala opodatkowania czynników produkcji i świadczonych usług);

4. ocena opłacalności przedsięwzięć rozwojowych;

5. ocena wpływu transportu na bilans płatniczy kraju.


Metodologia ekonomiki transportu cd.

•Tworzenie specyficznych dla transportu narzędzi pomiaru:

1.użycie specyficznych mierników: wielkości produkcji (kilometry, tonokilometry, pasażerokilometry, tonokilometry na 1 km sieci), charakteryzujących eksploatację taboru (wozokilometry, wozogodziny);

2.wzbogacenie ogólnych formuł rachunku ekonomicznego aspektami specyficznymi dla transportu (natężenie przewozów wyrażone liczbą pojazdów na dobę).



• Tworzenie rozbudowanego zestawu wskaźników analizy ekonomicznej (specyficznych dla transportu):

› wskaźniki wykorzystania majątku;› wskaźniki wykorzystania zdolności ładunkowej;› wskaźniki rozproszenia przewozów w czasie (sezonowość);› wskaźniki rozmieszczenia przestrzennego.

• Stosowanie specyficznych metod ewidencjonowania stanu istniejących i zachodzących procesów:

› ankietowanie firm przewozowych;› badania ankietowe i wywiady wśród użytkowników usług transportowych;› obserwacje natężenia ruchu na drogach;› rejestracja miejsc i przyczyn powstawania wypadków.



1. Konstruowanie specyficznych modeli analizy;

2. Budowanie modeli analizy symulacyjnej przewidywanych wyników takich przedsięwzięć, jak: inwestycje infrastrukturalne i taborowe, zmiany strukturalne i organizacyjne.


Dziedziny naukowe zajmujące się transportem

1. ekonomika transportu

2. geografia transportu

3. historia transportu

4. prawo transportowe

5. logistyka

6. technika

7. ekologia

8. informatyka

9. organizacja i zarządzanie

10. marketing

11. statystyka



Dziękuję za uwagę.Zapraszam na kolejne zajęcia.

Wykłady dr Adam Salomon - akademor.webd.plakademor.webd.pl/download/ET_w01.pdf · makroekonomia,...

Documents

Transcript of Wykłady dr Adam Salomon - akademor.webd.plakademor.webd.pl/download/ET_w01.pdf · makroekonomia,...