Wpływ sektora szkolnictwa wyższego na Produkt Krajowy Brutto

Wpływ sektora szkolnictwa wyższegona Produkt Krajowy Brutto

Centrum Badań nad szkolnictwem WyższymUniwersytet Jagielloński

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

w ramach pomocy technicznej Programu Infrastruktura i Środowisko.



Agenda:

1. Wprowadzenie2. Funkcjonowanie szkolnictwa wyższego

(perspektywa polska i międzynarodowa)

3. Korzyści z wyższego wykształcenia (premia prywatna i premia publiczna)

4. Wpływ szkolnictwa wyższego na PKB5. Prognozy



Wprowadzenie

• Założenia i pytania badawcze• Metody badawcze• Źródła danych

Wpływ sektora szkolnictwa wyższego na PKB dokonuje się dwojako:• przez działanie uczelni jako instytucji świadczących usługi

edukacyjno-badawcze;• przez oddziaływanie absolwentów i ich późniejszą aktywność

zawodową i społeczną.



Funkcjonowanie szkolnictwa wyższegoperspektywa polska

• Liczba uczelni

2004 2005 2006 2007 2008

szkoły wyższe ogółem 420 438 441 448 449

Uniwersytety 17 18 18 18 18

uczelnie techniczne 22 22 22 22 24uczelnie rolnicze 9 9 8 8 8uczelnie ekonomiczne 93 95 95 95 83

uczelnie pedagogiczne 17 16 17 17 18wyższe szkoły morskie 2 2 2 2 2uczelnie medyczne 9 9 9 9 9akademie wych. fizycznego 6 6 6 6 6uczelnie artystyczne 22 22 21 21 21

uczelnie teologiczne 14 13 14 16 15pozostałe uczelnie o profilu uniwersyteckim 28 31 36 36 40

wyższe szkoły zawodowe 181 195 193 198 205

w listopadzie 2011 na rynku szkolnictwa wyższego w Polsce funkcjonowało 460 uczelni, w tym 132 publiczne




• Liczba studentów

W podziale województwa

Liczba studentów ogółem:w 2004 r.: 1 904 014

w 2010 r.: 1 817 533



rokwydatki w mln zł udział wydatków

publicznych w PKB (w %)

budżetu państwa

budżetu samorządu teryt.

2004 8822,3 31,9 0,96

2005 9675,5 76,8 0,99

2006 9888,7 122,0 0,94

2007 10701,4 143,5 0,93

2008 11091,0 100,0 0,88

2009 11654,5 197,0 0,88

2010 11722,4 70,2 0,71


W latach 2004 – 2010 można zaobserwować stały wzrost udziału wydatków publicznych w PKB. Widoczne są również zmiany finansowania z budżetu państwa (in plus) i z budżetu samorządów terytorialnych (w 2010 r. znacznie in minus).



Funkcjonowanie szkolnictwa wyższego perspektywa międzynarodowa kraje regionu Morza Bałtyckiego

2006 2008 2010 2011

Dania 1,8 1,7 1,7 1,7

Estonia b.d. b.d. b.d. 1,3

Finlandia 1,8 1,7 1,6 1,7

Niemcy 1,1 1,1 1,1 1,2

Polska 1,5 1,6 1,3 1,5

Szwecja 1,8 1,6 1,6 1,6

Udział wydatków na szkolnictwo wyższe w PKB (w %)

Polska nie wyróżnia się na tle pozostałych krajów regionu Morza Bałtyckiego. W Niemczech nakłady na szkolnictwo wyższe jako proporcja PKB są niższe niż w Polsce.



2006 2008 2010 2011

B+R* bez B+R bez B+R bez B+R bez

Dania 46 33 44 m. 45 m. 45 m.

Estonia b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 27

Finlandia 43 26 40 25 38 23 41 25

Niemcy 42 26 41 25 40 25 41 26

Polska 40 34 41 36 34 28 33 28

Szwecja 54 28 49 25 50 26 51 25

Funkcjonowanie szkolnictwa wyższego perspektywa międzynarodowa

Wydatki na instytucje szkolnictwa wyższego w przeliczeniu na jednego studenta (jako procent PKB na głowę mieszkańca)

PKB Niemiec, także w

przeliczeniu na jednego

mieszkańca, jest zdecydowanie

wyższy niż w Polsce, dlatego

też realne nakłady są

zdecydowanie wyższe niż w

naszym kraju.




W Polsce, podobnie , jak

i w innych krajach regionu Morza

Bałtyckiego istnieje wyraźna korelacja pomiędzy poziomem

wykształcenia a zagrożenie

m bezrobociem.

wykształcenie 1997 2000 2002 2004 2006 2008 2009

Daniamniej niż średnie b.d. 6,9 6,4 8,2 5,5 3,5 7,3średnie b.d. 3,9 3,7 4,8 2,7 2,2 5,0wyższe b.d. 3,0 3,9 4,4 3,2 2,3 3,9

Estoniamniej niż średnie b.d. b.d. 19,0 15,4 11,7 9,7 24,1średnie b.d. b.d. 10,5 9,5 5,7 5,2 14,8wyższe b.d. b.d. 5,8 5,0 3,2 2,8 6,3

Finlandiamniej niż średnie 15,6 12,1 12,2 11,3 10,1 8,1 9,8średnie 11,9 8,9 8,8 7,9 7,0 5,4 7,7wyższe 6,5 4,7 4,5 4,5 3,7 3,3 4,0

Niemcymniej niż średnie 16,7 13,7 15,3 20,4 19,9 16,5 16,7średnie 10,1 7,8 9,0 11,2 9,9 7,2 7,5wyższe 5,7 4,0 4,5 5,6 4,8 3,3 3,4

Polskamniej niż średnie 13,8 20,6 25,2 27,8 21,5 11,5 13,9średnie 9,9 13,9 17,8 17,4 16,6 6,3 7,2wyższe 2,1 4,3 6,3 6,2 6,2 3,1 3,6

Szwecjamniej niż średnie 11,9 8,0 5,8 6,5 7,3 7,1 10,0średnie 9,4 5,3 4,6 5,8 5,1 4,1 6,2wyższe 5,2 3,0 3,0 4,3 4,2 3,3 4,3



wykształcenie 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2009

Dania mniej niż średnie 86 b.d. 88 82 83 83 81wyższe 124 b.d. 124 126 126 125 127

Estonia mniej niż średnie b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 91 91wyższe b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 129 137

Finlandia mniej niż średnie 96 95 95 94 94 93 b.d.wyższe 148 153 150 149 149 147 b.d.

Niemcy mniej niż średnie 78 75 77 88 90 90 87wyższe 130 143 143 153 164 167 157

Polska mniej niż średnie 84 b.d. 81 82 84 83 b.d.wyższe 156 b.d. 172 179 173 167 b.d.

Szwecja mniej niż średnie 89 b.d. 87 87 85 83 83wyższe 130 b.d. 130 127 126 126 126


Względna wysokość zarobków pozostaje na w miarę stabilnym poziomie. Poza Polską – największe zmiany można zaobserwować w Niemczech. Natomiast w Danii, Finlandii i Szwecji pozostają niemal niezmienione od ponad 10 lat.



Inwestowanie w wykształcenie wyższe społeczeństwa przynosi korzyści w czterech wymiarach

• finansowym publicznym (ze względu na premię publiczną),• niefinansowym publicznym, • finansowym prywatnym (ze względu na premię prywatną),• niefinansowym prywatnym.

Korzyści z wyższego wykształcenia



Korzyści z wyższego wykształcenia stopa korzyści prywatnej

Przyjęta metoda obliczania korzyści prywatnej 1 2 3 4wykształcenie wyższe ogółem, średnie opłaty w uczelniach prywatnych -2,40 3,24 2,40 3,64wykształcenie wyższe ogółem, bez opłat (studia stacjonarne, uczelnia publiczna) 0,91 3,91 3,28 4,23

wykształcenie wyższe ogółem, bez opłat (studia stacjonarne, uczelnia publiczna), stypendium w wysokości 200 zł miesięcznie 1,22 4,01 3,41 4,32

wykształcenie wyższe ogółem, bez opłat (studia stacjonarne, uczelnia publiczna), stypendium w wysokości 1 000 zł miesięcznie, jak przy kierunkach zamawianych

3,50 5,05 4,65 5,26

dla porównania – wykształcenie wyższe ogółem, opłata w wysokości przeciętnych kosztów studiów na jednego studenta - 2,79 1,75 3,26

wykształcenie wyższe medyczne, bez opłat za studia (studia stacjonarne) - 2,66 1,56 3,15wyższe wykształcenie techniczne, bez opłat za studia (studia stacjonarne) 2,80 4,67 4,21 4,91wyższe wykształcenie techniczne, bez opłat za studia (studia stacjonarne), stypendium w wysokości 200 zł miesięcznie 2,99 4,77 4,33 5,00

wyższe wykształcenie techniczne, bez opłat za studia (studia stacjonarne), stypendium w wysokości 1 000 zł miesięcznie, jak przy kierunkach zamawianych

4,66 5,76 5,46 5,92

dla porównania - wykształcenie wyższe techniczne, opłata w wysokości przeciętnych kosztów studiów na jednego studenta -1,32 3,39 2,60 3,77



Ogromną rolę w zwiększaniu prywatnej stopy zwrotu z inwestycji (niezależnie od przyjętej metody obliczenia) ma

udzielenie finansowej pomocy w czasie studiów. Przyczynia się do tego przede wszystkim zmniejszenie kosztów ponoszonych przez studenta. Przy premii płacowej pozostającej bez zmian, ogólna suma

kosztów studiów jest mniejsza i w ten sposób powiększa się rentowność prywatnej inwestycji w zdobycie wyższego wykształcenia.

Tak więc tworzone przy pomocy wsparcia Funduszy Strukturalnych kierunki zamawiane, w których studenci mogą

liczyć na stypendium nawet w wysokości 1 000 złotych miesięcznie, stają się niezwykle opłacalne z punktu widzenia

absolwenta.

Korzyści z wyższego wykształcenia stopa korzyści prywatnej



Do najczęściej wymienianych prywatnych korzyści pozafinansowych płynących z wykształcenia wyższego zalicza się

• dbałość o lepsze warunki pracy, • o zdrowie indywidualne i rodziny,• rozsądniejsze wydawanie środków na konsumpcję.

Korzyści z wyższego wykształcenia premia prywatna



Korzyści z wyższego wykształcenia premia publiczna

Do niematerialnych zysków publicznych zalicza się: • umacnianie demokracji i praw obywatelskich;• polityczną stabilność, wynikającą ze sprawnie działającej

demokracji;• niższy poziom przestępczości oraz niższe straty generowane

przez przestępczość (należy jednak uwzględniać wysokie straty w przypadku oszustw

finansowych, najczęściej popełnianych przez osoby z wyższym wykształceniem);• zmniejszenie nierówności społecznych poprzez szerszy dostęp

do wykształcenia;• stymulowanie dalszego postępu naukowo-technicznego oraz

rozpowszechnianie użycia nowoczesnych technologii.



Przyjęta metoda obliczania korzyści publicznej

1. 2. 3. 4.wykształcenie wyższe ogółem, przeciętnych kosztów studiów na jednego studenta

- 5,35 4,14 5,88

wykształcenie wyższe ogółem, przeciętnych kosztów studiów na jednego studenta, stypendium w wysokości 200 zł miesięcznie

- 5,32 4,05 5,86

wykształcenie wyższe medyczne, przeciętny koszt kształcenia w uczelniach medycznych

- 4,42 0,39 5,44

wykształcenie wyższe techniczne, przeciętny koszt kształcenia w uczelniach technicznych

-0,69 6,17 5,26 6,60

wykształcenie wyższe techniczne, przeciętny koszt kształcenia w uczelniach technicznych, stypendium w wysokości 200 zł miesięcznie

-1,95 6,15 5,21 6,59

wykształcenie wyższe techniczne, przeciętny koszt kształcenia w uczelniach technicznych, stypendium w wysokości 1 000 zł miesięcznie, jak przy kierunkach zamawianych

- 5,92 4,64 6,47

Korzyści z wyższego wykształcenia stopa korzyści publicznej



Wpływ szkolnictwa wyższego na PKB

2004 2006 2008 2010korzyść publiczna w PLN

(w ujęciu rocznym) 40020862500 43129646030 61709111400 75828859800PKB Polski (w PLN) 923248000000 1060031000000 1275432000000 1415385000000udział procentowy korzyści publicznej 4,33 4,07 4,84 5,36

nakłady na szkolnictwo wyższe jako procent PKB 1,5 1,5 1,6 1,3

Wsparcie ze strony Programów Strukturalnych UE w 9,5% przyczyniło się do wytworzenia publicznej korzyści. A stąd płynie kolejny wniosek, że nakłady UE na szkolnictwo wyższe przyczyniły się do wytworzenia PKB w Polsce pomiędzy 0,4 a 0,5 procent.

udział korzyści publicznej (rozumianej jako wartość dodana wynagrodzenia za pracę osób z wyższym wykształceniem) waha się pomiędzy 4,07% a 5,36%



PrognozyPorównanie prognoz demograficznych dla Polski



Prognozyprognoza demograficzna ludności w Polsce



Prognoza przyrostu liczby ludności w grupach wiekowych 19 24 lata oraz 18-44 lata



Prognoza wartości premii prywatnej i korzyści publicznej

Rok 2010 2015 2022miesięczne wynagrodzenie osób z wykształceniem wyższym (w zł) 4662,5 5546,3 6783,6miesięczne wynagrodzenie osób bez wykształcenia wyższego (w zł) 2558,9 3066,7 3777,7miesięczne wynagrodzenie osób z wykształceniem średnim (w zł) 2791,9 3276,9 3955,9miesięczne uśr. wyn. Wyższe (w zł) 4430,5 5284 6478,9miesięczne uśr. wyn. Niewyższe (w zł) 2175,2 2722,2 3488referencyjna stopa inwestycyjna 0,04 0,04 0,04liczba bezrobotnych 205000 250800 314920liczba osób pracujących z wykształceniem wyższym 3914000 4914000 6300000średnie koszty kształcenia na studenta (w zł) 13321 14781 20625liczba studentów ogółem 1 841 251 1 600 000 1 250 000roczne koszty kształcenia ogółem (w zł) 20 756 437 100,00 23 649 600 000,00 25 781 250 000,00korzyść prywatna metoda 1. (roczna stopa zwrotu) 0,91 0,60 0,23korzyść prywatna metoda 2. (roczna stopa zwrotu) 3,91 3,81 3,71korzyść prywatna metoda 3. (roczna stopa zwrotu) 3,28 3,16 3,03korzyść prywatna metoda 4. (roczna stopa zwrotu) 4,23 4,14 4,05korzyść publiczna metoda 1. (roczna stopa zwrotu) - - -korzyść publiczna metoda 2. (roczna stopa zwrotu) 4,56 5,49 6,65korzyść publiczna metoda 3. (roczna stopa zwrotu) 3,30 4,28 5,34korzyść publiczna metoda 4. (roczna stopa zwrotu) 5,10 6,02 7,22



Podsumowanie (1) Oprócz obopólnych korzyści finansowych, zarówno jednostki, jak i całe społeczeństwo odnoszą korzyści

niefinansowe z wykształcenia wyższego. Podnoszą one poziom życia, a także kapitał społeczny społeczeństwa.

Obopólne korzyści dotyczą następujących obszarów:• zdrowie;• rozwój intelektualny dzieci;• świadome rodzicielstwo;• racjonalność podejmowanych decyzji;

• zaangażowanie społeczne i obywatelskie.



Szczególnie przez najbliższe 15 lat inwestowanie w szkolnictwo wyższe będzie przynosić największe

publiczne zyski. Po upływie tego czasu, ze względu na zmiany demograficzne zachodzące, Polska zbliży się do optymalnego udziału osób z wyższym wykształceniem w grupie pracujących, a który będzie odpowiadał poziomowi skolaryzacji w tradycyjnej grupie wiekowej studentów (19-24).

Wówczas, ze względu na liczbę absolwentów pozostających na rynku pracy, koszty transferów społecznych wyrównają się.

To z kolei doprowadzi do sytuacji, kiedy prywatna stopa zwrotu z inwestycji w wyższe wykształcenie zrówna

się ze stopą publiczną.

Podsumowanie (2)



Należy podkreślić, że przypuszczalne odkrycia naukowe i wynalazki technologiczne sprawią, że publiczne

inwestowanie w szkolnictwo wyższe będzie nadal koniecznością, by nie zmniejszyła się liczba

absolwentów odpowiednio przygotowanych do pracy przy wykorzystaniu najnowocześniejszych technologii

Podsumowanie (3)



Podsumowanie (4)

Posiadanie wyższego wykształcenia przekłada się na wyższe zarobki w życiu zawodowym. Dzięki temu także w przyszłości inwestowanie w szkolnictwo wyższe będzie opłacalne tak ze

względu na prywatne, jak i publiczne korzyści.

Polityka publiczna w tym zakresie wymaga z jednej strony ostrożności, a z drugiej strony odważnego wizjonerstwa

wykraczającego poza perspektywę najbliższych lat, ponieważ zyski realizowane są w całym okresie aktywności zawodowej

pracowników.



Bibliografia• Sen Amartya, Castells Manuel, Społeczeństwo sieci, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007• Barnett Ronald, Being a University, New York: Routledge 2010.• Barnett Ronald, Reshaping the University: New Relationships between Research, Scholarship and Teaching, London: Open University Press 2005.• Baum Sandy, Payea Kathleen, The Benefits of Higher Education for Individuals and Society, College Board, 2005.• Bowen Howard R., The Finance of Higher Education, Carnegie Commission on Higher Education, Berkeley 1968.• Bowen Howard R., Investment in Learning. The Individual and Social Value of American Higher Education, Jossey-Bass, San Francisco 1977.• Bowen Howard R., Servelle Paul, Who Benefits from Higher Education—and Who Should Pay?, American Association for Higher Education, ERIC Clearinghouse on

Higher Education, Washington 1972.• Braczyk Hans-Joachim, Cooke Philip N., Heidenreich Martin, Regional Innovation Systems. The role of governance in a globalized world, London: UCL Press, 2004.• Breschi Stefano, Malerba Franco, Clusters, networks, and innovation, Oxford: Oxford University Press 2005.• Cunningham Alisa, The Broader Societal Benefits of Higher Education, SolotionForFuture.ogr [Dok. Elektr.], 14.06.2012.• Czapiński Janusz, Polska – państwo bez społeczeństwa, Nauka 1/2006, https://portalwiedzy.pan.pl/images/stories/pliki/publikacje/nauka/2006/01/

N_106_01_Czapinski.pdf [Dok. Elektr.], 14.06.2012.• De Walque Damien, Education, Information, and Smoking Decisions Evidence from Smoking Histories, 1940-2000, Washington: World Bank 2004.• Długoterminowa Strategia Rozwoju Kraju – Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności. http://zds.kprm.gov.pl/sites/default/files/dsrk_1_tom_17_listopada_2011_0.pdf

i http://zds.kprm.gov.pl/sites/default/files/dsrk_2_tom_17_listopada_2011__0.pdf [dok elektr 16.06.2012]• Education at a Glance. OECD Indicators, wydawnictwo seryjne, Paris: OECD (2005-2011).• Florida Richard, Narodziny klasy kreatywnej, Warszawa: Wyd. Narodowe Centrum Kultury 2010.• Fujita Masahisa, Krugman Paul, Venables Anthony, Spatial Economy: Cities, Regions and International Trade, Cambridge and London: MIT Press 1999.• GUS, Szkoły wyższe i ich finanse w 2004 (2005-2010).• Higher Education to 2013, vol. 1 Demography, Paris: OECD 2008• Hill K., Hoffman D., Rex T.R., The Value of Higher Education: Individual and Societal Benefits, Tempe: W.P. Carey 2005• Ile zarobisz po studiach? Wynagrodzenia absolwentów w 2011 roku. Sedlak & Sedlak wynagrodzenia.pl, http://www.wynagrodzenia.pl/artykul.php/wpis.2503, dn.

14.06.2012• Kwiek Marek, Finansowanie szkolnictwa wyższego w Polsce a transformacje finansowania publicznego szkolnictwa w Europie, cpp.amu.edu.pl [Dok. Elektr. 14.06.2012].• Leslie Larry L., Brinkman Paul T., The Economic Value of Higher Education, Phoenix: Oryx Press 1993.• Lewandowski Piotr, Mućk Jakub, Skrok Łukasz, Znaczenie gospodarcze sektora kultury, wstęp do analizy problemu, Warszawa: Instytut Badań Strukturalnych 2010.



• McMahon Walter W., Higher Learning, Greater Good, Baltimore: The Johns Hopkins University Press 2009.• McMahon Walter W., The Social and External Benefits of Education, [w:] G. Johnes, J. Jones (red.), International Handbook on the Economics of Education,

Northampton: Edward Elgar Publishing, Inc. 2004.• Ogólnopolske Badanie Wynagrodzeń (OBW) 2011, Sedlak&Sedlak, www.• Polskie szkolnictwo wyższe: Stan, uwarunkowania i perspektywy, Warszawa 2009• Porter Michael E., The Competitive Advantage of Nations, New York: Free Press 1998.• Prognoza ludności 2003 – 2030, GUS, [Dok. Elektr.], http://www.msap.pl/npr/prognozy/Prognoza%20ludnosci%20na%20lata%202003+2030%20%28GUS%29.pdf

[12.06.2012].• Prognoza makroekonomiczna dla Polski 2005 – 2020, Warszawa: Ministerstwo Finansów .2004• Rocznik statystyczny RP 2004 (2005 – 2011), GUS, Warszawa• Rybkowski Radosław, Upadek stopni – stopnie upadku. Problemy amerykańskiego szkolnictwa wyższego, Kraków: Wydawnictwo WAM 2011.• Sierocińska Katarzyna, Kapitał społeczny, definiowanie, pomiar i typy, Studia Ekonomiczne, Nr 1 (LXVIII) 2011.• Society At a Glance 2011, Paris: OECD 2012.• St. George Elizabeth, Positioning Higher Education for the Knowledge Based Economy, „Higher Education”, vol. 52, nr 4 (grudzień 2006).• Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego http://ks.mkidn.gov.pl/media/download_gallery/20111017_Raport_z_konsultacji_spolecznych_SRKS_TEKST_GLOWNY.pdf

[16.06.2012].• Strategia rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce do roku 2010, dok elektr http://www.mimuw.edu.pl/~sjack/usw/strat_pliki/strategia.htm [16.06.2012]• Strategia rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce do 2020 roku – drugi wariant, Ernst & Young, Warszawa 2010;

http://www.nauka.gov.pl/fileadmin/user_upload/Finansowanie/fundusze_europejskie/PO_KL/Projekty_systemowe/20100727_Strategia_rozwoju_SW_w_Polsce_do_2020_roku_war_2.pdf [16.06.2012]

• Strategia rozwoju szkolnictwa wyższego: 2010-2020. Projekt środowiskowy, Warszawa 2009;• Strategia rozwoju szkolnictwa wyższego, Warszawa: E&Y, Luty 2010.• Strawiński P., Czy w Polsce opłaca się studiować? Wyniki modelu inwestycji w wyższe wykształcenie . Uniwersytet Warszawski, [dok elektr.

http://coin.wne.uw.edu.pl/pstrawinski/publ/oplacal.pdf 12.06.2012]• Strategia Rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce do roku 2010, http://www.mimuw.edu.pl/~sjack/usw/strat_pliki/strategia.htm [16.06.2012].• Założenia do nowelizacji ustawy – Prawo o Szkolnictwie Wyższym oraz ustawy o stopniach i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki

http://forumakademickie.pl/static/content//ustawy/20091016_CCC_zalozenia_po_KRM_16_10_09.pdf [dok elektr. 16.06.2012]

Bibliografia

Wpływ sektora szkolnictwa wyższego na Produkt Krajowy Brutto

Documents

Transcript of Wpływ sektora szkolnictwa wyższego na Produkt Krajowy Brutto