Witam Państwa na wykładzie z PODSTAW POLITYKI GOSPODARCZEJ, :)…

11

Witam Państwa na wykładzie z PODSTAW POLITYKI GOSPODARCZEJ, :)…

22Bogusław CzarnyKSAP –NBP 2012

P O L I T Y K A G O S P O D A R C Z A

I. PLAN ZAJĘĆ

1. Cele państwa w gospodarce (efektywność i sprawiedliwość).

2. Ochrona konkurencji.

3. Ochrona konkurencji/Kontrola efektów zewnętrznych.

4. Kontrola efektów zewnętrznych.

5. Dobra publiczne i kłopoty z informacją.

6. Produkt Krajowy Brutto a inne mierniki poziomu życia I.

7. Produkt Krajowy Brutto a inne mierniki poziomu życia II.

8. Model AD-AS i analiza polityki makroekonomicznej państwa.

9. Spory o politykę makroekonomiczną.

10. Państwo a ład instytucjonalny w gospodarce (przykład zmiany ustroju

gospodarczego w Polsce u schyłku XX wieku).

II. SPOSÓB PROWADZENIA ZAJĘĆ

Zajęcia mają charakter konwersatorium. Przed zajęciami słuchacze po-winni zapoznać się z literaturą.

Warszawa, 11 maja 2012 r. Bogusław Czarny

E F E K T Y Z E W N Ę T R Z N E

3

4

EFEKTY ZEWNĘTRZNE

Formą zawodności rynku, z którą zmaga się państwo, są także EFEKTY ZEWNĘTRZNE (ang. externalities).

Kiedy ktoś – gospodarując – wpływa na koszty i zadowolenie innych inaczej niż za pośrednictwem cen, ma-

my do czynienia z efektem zewnętrznym.

Innymi słowy efekty zewnętrzne są DOTYCZĄCYMI OSÓB PO-STRONNYCH UBOCZNYMI SKUTKAMI CZYJEGOŚ GOSPO-DAROWANIA.

5

Np. efektem zewnętrznym JEST bezpieczeństwo w okolicy luksu-sowego hotelu na warszawskim Starym Mieście.

NIE SĄ nim natomiast korzyści Rosji z wyższych cen ropy nafto-wej po ograniczeniu produkcji przez Arabię Sauddyjską.

[Jednak inni wyróżniają pieniężne (ang. pecuniary) i niepieniężne (ang. non-pecuniary) efekty zewnętrzne…]

6DALSZE PRZYKŁADY: TytońTlenek azotu Odśnieżona ulicaWścibska sąsiadkaZakład utylizacji odpadów organicznych i dom wczasowy

7

EFEKTY ZEWNĘTRZNE: pozytywne, negatywne…

8

EFEKTY ZEWNĘTRZNE: pozytywne, negatywne, produkcyjne, konsumpcyjne…

9

EFEKTY ZEWNĘTRZNE: pozytywne, negatywne, produkcyjne, konsumpcyjne, między gospo-darstwami domowymi…

10

EFEKTY ZEWNĘTRZNE: pozytywne, negatywne, produkcyjne, konsumpcyjne, między gospo-darstwami domowymi, między firmami…

11

EFEKTY ZEWNĘTRZNE: pozytywne, negatywne, produkcyjne, konsumpcyjne, między gospo-darstwami domowymi, między firmami, między gospodarstwami domowymi a firmami…

12

EFEKTY ZEWNĘTRZNE: pozytywne, negatywne, produkcyjne, konsumpcyjne, między gospo-darstwami domowymi, między firmami, między gospodarstwami domowymi a firmami…

13

Efekty zewnętrzne często powodują, że ponoszone przez producen-tów prywatne koszty produkcji (np. marginal private cost, MPC) są niższe od obejmujących straty postronnych osób społecznych (peł-nych) kosztów produkcji (np. marginal social cost, MSC).

14

W rezultacie dochodzi do nieefektywnej alokacji zasobów. Innymi słowy pojawia się ubytek nadwyżki całkowitej (społeczna strata) (ang. deadweight loss) w tym przypadku spowodowana efektem zew-nętrznym).

15Szkodliwe efekty zewnętrzne na rynku konkurencji doskonałej

Na górnym rysunku przy stałym krańcowym koszcie produkcji linia podaży na rynku wolnokonkurencyjnym jest pozioma…

P, MPC

16Szkodliwe efekty zewnętrzne na rynku konkurencji doskonałejNa górnym rysunku przy stałym krańcowym koszcie produkcji linia podaży na rynku wolnokonkurencyjnym jest pozioma. Jeśli prywatny koszt produkcji jest mniejszy od kosztu społecznego, przedsiębiorstwa produkują za dużo. Pole ABE na dolnym rysunku pokazuje społeczny koszt tej za-wodności rynku.

P, MPC

P, MPC,MSC

17

Szkodliwe efekty zewnętrzne na rynku konkurencji doskonałej

P, MPC,MSC

18

Czy ludzie sami są w stanie poradzić sobie z efektami zewnętrznymi?!

19

PRYWATNE ROZWIĄZANIA PROBLEMU EFEKTÓW ZEW-NĘTRZNYCH

1. NORMY SPOŁECZNEWielu nie śmieci, bo jest to złe. Nakaz moralny skłania ich do brania pod uwagę skutków naszych działań dla innych ludzi, czyli - w jęz-zyku ekonomii – do INTERNALIZOWANIA efektów zewnętrznych.

20ZADANIESiorbaniu zupy w restauracji towarzyszą negatywne efekty zewnętrzne. a) Co to znaczy?

21

Siorbaniu zupy w restauracji towarzyszą negatywne efekty zewnętrzne. a) Co to znaczy? Wielu ludzi nie znosi odgłosu siorbania zupy. b) Dlaczego większość ludzi nie siorbie w restaurcji?

22

Siorbaniu zupy w restauracji towarzyszą negatywne efekty zewnętrzne. a) Co to znaczy? Wielu ludzi nie znosi odgłosu siorbania zupy. b) Dlaczego większość ludzi nie siorbie w restaurcji? W Polsce siorbać - np. w restauracji – po prostu „nie wypa-da”. Zachowanie takie naraża siorbiącego na ostracyzm (wyś-mianie, wyproszenie z restauracji itp.).c) Z jakim sposobem radzenia sobie przez społeczeństwo z negatywnymi efektami zewnętrznymi mamy tu do czynienia? (Wskazówka: Czy pamiętasz jeszcze, że nie tylko rynek i państwo decydują o tym, jak jest gospodarowane?). Wskaż inny przykład takiej sytuacji.

23

Siorbaniu zupy w restauracji towarzyszą negatywne efekty zewnętrzne. a) Co to znaczy? Wielu ludzi nie znosi odgłosu siorbania zupy. b) Dlaczego większość ludzi nie siorbie w restaurcji? W Polsce siorbać - np. w restauracji – po prostu „nie wypa-da”. Zachowanie takie naraża siorbiącego na ostracyzm (wyś-mianie, wyproszenie z restauracji itp.).c) Z jakim sposobem radzenia sobie przez społeczeństwo z ne-gatywnymi efektami zewnętrznymi mamy tu do czynienia? (Wskazówka: Czy pamiętasz jeszcze, że nie tylko rynek i pań-stwo decydują o tym, jak jest gospodarowane?). Wskaż inny przykład takiej sytuacji. Społeczeństwa często radzą sobie z efektami zewnętrznymi za pomocą norm społecznych, które określają, jakie zachowanie jest dobre, a jakie złe (co wypada robić, a czego nie wypada robić). Oto inny przykład: większość mieszkańców warszaw-skiego Mokotowa nie pluje na podlogę i nie załatwia potrzeb fizjologicznych w osiedlowych śmietnikach.

24

2. NIEKIEDY PRYWATNE ROZWIĄZANIE MA CHARAKTER UMOWY... A. Może ono wtedy polegać na ŁĄCZENIU RÓŻNYCH RODZAJÓW DZIAŁALNOŚCI. (Np. pomyśl o sąsiadujących: właścicielu wiśniowego sadu i hodowcy pszczół...)

Również wtedy dochodzi do INTERNALIZOWANIA efek-tów zewnętrznych.

25ZADANIE Sad sąsiaduje z pasieką. Im większy jest sad, tym więcej mio-du produkują pszczoły. Im większa jest pasieka, tym więcej wiśni rodzi sad. a) Co wspólnego mają z tym efekty zewnętrz-ne?

26ZADANIE Sad sąsiaduje z pasieką. Im większy jest sad, tym więcej mio-du produkują pszczoły. Im większa jest pasieka, tym więcej wiśni rodzi sad. a) Co wspólnego mają z tym efekty zewnętrz-ne? Produkcji wiśni w sadzie towarzyszą pozytywne efekty zew-nętrzne, które dotyczą produkcji miodu w pasiece. Produkcji miodu w pasiece towarzyszą pozytywne efekty, które dotyczą produkcji wiśni w sadzie.b) Czy z punktu widzenia właściciela sadu pasieka nie jest za mała? Dlaczego?

27ZADANIE Sad sąsiaduje z pasieką. Im większy jest sad, tym więcej mio-du produkują pszczoły. Im większa jest pasieka, tym więcej wiśni rodzi sad. a) Co wspólnego mają z tym efekty zewnętrz-ne? Produkcji wiśni w sadzie towarzyszą pozytywne efekty zew-nętrzne, które dotyczą produkcji miodu w pasiece. Produkcji miodu w pasiece towarzyszą pozytywne efekty, które dotyczą produkcji wiśni w sadzie.b) Czy z punktu widzenia właściciela sadu pasieka nie jest za mała? Dlaczego? Jest za mała. Większa pasieka powoduje, że sad rodzi więcej wiśni. c) Czy z punktu widzenia właściciela pasieki sad nie jest za duży? Dlaczego?

28ZADANIE Sad sąsiaduje z pasieką. Im większy jest sad, tym więcej mio-du produkują pszczoły. Im większa jest pasieka, tym więcej wiśni rodzi sad. a) Co wspólnego mają z tym efekty zewnętrz-ne? Produkcji wiśni w sadzie towarzyszą pozytywne efekty zew-nętrzne, które dotyczą produkcji miodu w pasiece. Produkcji miodu w pasiece towarzyszą pozytywne efekty, które dotyczą produkcji wiśni w sadzie.b) Czy z punktu widzenia właściciela sadu pasieka nie jest za mała? Dlaczego? Jest za mała. Większa pasieka powoduje, że sad rodzi więcej wiśni. c) Czy z punktu widzenia właściciela pasieki sad nie jest za duży? Dlaczego? Jest za mały. Większy sad powoduje, że pszczoły dają więcej miodu. d) Właściciele pasieki i sadu zamieszkali razem. Jak wpłynie to na wielkość pasieki i sadu? `

29ZADANIE Sad sąsiaduje z pasieką. Im większy jest sad, tym więcej mio-du produkują pszczoły. Im większa jest pasieka, tym więcej wiśni rodzi sad. a) Co wspólnego mają z tym efekty zewnętrz-ne? Produkcji wiśni w sadzie towarzyszą pozytywne efekty zew-nętrzne, które dotyczą produkcji miodu w pasiece. Produkcji miodu w pasiece towarzyszą pozytywne efekty, które dotyczą produkcji wiśni w sadzie.b) Czy z punktu widzenia właściciela sadu pasieka nie jest za mała? Dlaczego? Jest za mała. Większa pasieka powoduje, że sad rodzi więcej wiśni. c) Czy z punktu widzenia właściciela pasieki sad nie jest za duży? Dlaczego? Jest za mały. Większy sad powoduje, że pszczoły dają więcej miodu. d) Właściciele pasieki i sadu zamieszkali razem. Jak wpłynie to na wielkość pasieki i sadu? Zarówno pasieka, jak i sad zostaną powiększone. e) Z jakim sposobem kontrolowania efektów zewnętrznych mamy tu do czynienia?

30ZADANIE Sad sąsiaduje z pasieką. Im większy jest sad, tym więcej mio-du produkują pszczoły. Im większa jest pasieka, tym więcej wiśni rodzi sad. a) Co wspólnego mają z tym efekty zewnętrz-ne? Produkcji wiśni w sadzie towarzyszą pozytywne efekty zew-nętrzne, które dotyczą produkcji miodu w pasiece. Produkcji miodu w pasiece towarzyszą pozytywne efekty, które dotyczą produkcji wiśni w sadzie.b) Czy z punktu widzenia właściciela sadu pasieka nie jest za mała? Dlaczego? Jest za mała. Większa pasieka powoduje, że sad rodzi więcej wiśni. c) Czy z punktu widzenia właściciela pasieki sad nie jest za duży? Dlaczego? Jest za mały. Większy sad powoduje, że pszczoły dają więcej miodu. d) Właściciele pasieki i sadu zamieszkali razem. Jak wpłynie to na wielkość pasieki i sadu? Zarówno pasieka, jak i sad zostaną powiększone. e) Z jakim sposobem kontrolowania efektów zewnętrznych mamy tu do czynienia?Niekiedy prywatne podmioty radzą sobie z efektami zew-nętrznymi, łącząc się, co skutkuje uwzględnianiem przez nie efektów zewnętrznych, czyli ich INTERNALIZACJĄ. Tak właśnie jest w opisanej w opisanej sytuacji. (JEST TO JED-NYM Z POWODÓW FUZJI-KONGLOMERATÓW, O KTÓRYCH MÓWILIŚMY PRZY OKAZJI ANALIZY PO-LITYKI OCHRONY KONKURENCJI).

31

B. Innym sposobem, umożliwiającym prywatne rozwiązanie problemu efektów zewnętrznych, są NEGOCJACJE zainteresowanych stron i wypłata stosownego odszkodowania.

32


Czy negocjacje mogą doprowadzić do wytworzenia społecznie opty-malnej ilości Q1?

Na lewym rysunku przy stałym krańcowym koszcie produkcji linia podaży na rynku wolnokonkurencyjnym jest pozioma. Jeśli prywatny koszt produkcji jest mniejszy od kosztu społecznego, przedsiębiorstwa produkują za dużo. Pole ABE na prawym rysunku pokazuje społeczny koszt tej zawodności rynku.

P, MPC

33


Powiedzmy, że prawo NIE ZMUSZA firm do rekompensowania strat. JEST PRODUKOWANE Q1. Istnieje bowiem taka rekompen-sata, X, wypłacana trucicielom przez trutych, że:

ACE<X<ABEC!

34


Powiedzmy, że prawo ZMUSZA firmy do rekompensowania strat. JEST PRODUKOWANE Q1. Istnieje bowiem taka rekompensata, X, wypłacana trutym przez trucicieli, że:

GACPC>X>FACPC!

35

Twierdzenie Coase’aGdy prawo jednoznacznie określa, co komu wolno, negocjacje mo-gą doprowadzić do osiągnięcia optymalnej wielkości efektu zew-nętrznego.

36

Twierdzenie Coase’a

Zauważ: 1. Również w tym przypadku dochodzi do INTERNALIZOWANIA efektów zewnętrznych.

Gdy prawo jednoznacznie określa, co komu wolno, negocjacje mo-gą doprowadzić do osiągnięcia optymalnej wielkości efektu zew-nętrznego.

37


Zauważ: 1. Również w tym przypadku dochodzi do INTERNALIZOWANIA efektów zewnętrznych. 2. Niezależnie od tego, kto komu będzie zmuszony płacić, I TAK DOJ-DZIE DO WYTWORZENIA OPTYMALNEJ ILOŚCI Q1.


38


Zauważ: 1. Również w tym przypadku dochodzi do INTERNALIZOWANIA efektów zewnętrznych. 2. Niezależnie od tego, kto komu będzie zmuszony płacić, I TAK DOJ-DZIE DO WYTWORZENIA OPTYMALNEJ ILOŚCI Q1. 3. Optymalna ilość Q1 NIE JEST równa 0.


39

„Negocjacyjne” rozwiązanie problemu efektów zewnętrznych jest bardzo trudne. Powodem są zazwyczaj:

1. „ROZMYTE” PRAWA WŁASNOŚCI (ang. property rights).

40

„Negocjacyjne” rozwiązanie problemu efektów zewnętrznych jest bardzo trudne. Powodem są zazwyczaj:

1. „Rozmyte” (niejasno zdefiniowane) prawa własności (ang. property rights).

2. WYSOKIE KOSZTY TRANSAKCYJNE.

41

„Negocjacyjne” rozwiązanie problemu efektów zewnętrznych jest rzadkością. Powodem są zazwyczaj:

1. „Rozmyte” (niejasno zdefiniowane) prawa własności (ang. property rights).

2. Wysokie koszty transakcyjne. 3. „PROBLEM GAPOWICZA” (ang.free-riding problem).

42

Papieros 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10MBMSC

ZADANIEOn pali 10 papierosów dziennie w pokoju, w którym pracujesz! Dla niego krańcowa korzyść (MB, ang. marginal benefit) z 1. papierosa wynosi 10; z każdym kolejnym papierosem maleje ona o 1. Nie zno-szisz dymu; krańcowy koszt społeczny (MSC, ang. marginal social cost) jego 1. papierosa (czyli Twój dyskomfort), wynosi 1; rośnie on o 1 z każdym wypalonym papierosem. Cóż, prawo nie zabrania mu palić w biurze... a) Oblicz wysokość krańcowych korzyści i krańco-wych kosztów kolejnych wypalanych papierosów (wypełnij tabelę).

43

Papieros 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10MBMSC

Papieros 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10MB 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1MSC 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

On pali 10 papierosów dziennie w pokoju, w którym pracujesz! Dla niego krańcowa korzyść (MB, ang. marginal benefit) z 1. papierosa wynosi 10; z każdym kolejnym papierosem maleje ona o 1. Nie zno-szisz dymu; krańcowy koszt społeczny (MSC, ang. marginal social cost) jego 1. papierosa (czyli Twój dyskomfort), wynosi 1; rośnie on o 1 z każdym wypalonym papierosem. Cóż, prawo nie zabrania mu palić w biurze... a) Oblicz wysokość krańcowych korzyści i krańco-wych kosztów kolejnych wypalanych papierosów (wypełnij tabelę).

b) Odbyliście negocjacje, maksymalizując użyteczność. Ile papiero-sów zostanie wypalonych?

44

Papieros 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10MBMSC

Papieros 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10MB 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1MSC 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10


b) Odbyliście negocjacje, maksymalizując użyteczność. Ile papiero-sów zostanie wypalonych? 5. c) Kto, komu i ile zapłaci?

45

Papieros 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10MBMSC

Papieros 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10MB 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1MSC 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10


b) Odbyliście negocjacje, maksymalizując użyteczność. Ile papiero-sów zostanie wypalonych? 5. c) Kto, komu i ile zapłaci? Ty jemu. Od 15 do 40. d) Zabroniono palić w pracy bez zgody innych! Jeszcze raz odpo-wiedz na pytania: b), c).

46

Papieros 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10MBMSC

Papieros 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10MB 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1MSC 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10


b) Odbyliście negocjacje, maksymalizując użyteczność. Ile papiero-sów zostanie wypalonych? 5. c) Kto, komu i ile zapłaci? Ty jemu. Od 15 do 40. d) Zabroniono palić w pracy bez zgody innych! Jeszcze raz odpo-wiedz na pytania: b), c). db) 5. dc) On Tobie. Od 15 do 40. e) Dlaczego „negocjacyjne” rozwiązanie problemu efektów zew-nętrznych jest rzadkością?

47

Papieros 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10MBMSC

Papieros 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10MB 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1MSC 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10


b) Odbyliście negocjacje, maksymalizując użyteczność. Ile papiero-sów zostanie wypalonych? 5. c) Kto, komu i ile zapłaci? Ty jemu. Od 15 do 40. d) Zabroniono palić w pracy bez zgody innych! Jeszcze raz odpo-wiedz na pytania: b), c). db) 5. dc) On Tobie. od 15 do 40. e) Dlaczego „negocjacyjne” rozwiązanie problemu efektów zew-nętrznych jest rzadkością? Z powodu „rozmytych” praw własności, wysokich kosztów transak-cyjnych, „problemu gapowicza”.

48

W praktyce zwykle gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa same nie są w stanie poradzić sobie z efektami zewnętrznymi. 1. Normy społeczne okazują się często źródłem zbyt słabej motywacji. (Pamiętasz zadanie o siorbiących gościach restauracji?).

49

W praktyce zwykle gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa same nie są w stanie poradzić sobie z efektami zewnętrznymi. 1. Normy społeczne okazują się często źródłem zbyt słabej motywacji. (Pamiętasz zadanie o siorbiących gościach restauracji?). 2. Łączenie różnych rodzajów działalności rzadko jest możliwe.

50

W praktyce zwykle gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa same nie są w stanie poradzić sobie z efektami zewnętrznymi. 1. Normy społeczne okazują się często źródłem zbyt słabej motywacji. (Pamiętasz zadanie o siorbiących gościach restauracji?). 2. Łączenie różnych rodzajów działalności rzadko jest możliwe. 3. Negocjacje, np. „trutych” z „trucicielami”, są możliwe tylko przy dobrze zdefiniowanych prawach własności (ang. property rights).

51

W praktyce zwykle gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa same nie są w stanie poradzić sobie z efektami zewnętrznymi. 1. Normy społeczne okazują się często źródłem zbyt słabej motywacji. (Pamiętasz zadanie o siorbiących gościach restauracji?). 2. Łączenie różnych rodzajów działalności rzadko jest możliwe. 3. Negocjacje, np. „trutych” z „trucicielami”, są możliwe tylko przy dobrze zdefiniowanych prawach własności (ang. property rights). 4. Niekiedy wysokie koszty transakcyjne sprawiają, że negocjacje nie mają sensu (np. koszt tłumaczenia z języka na język, honoraria prawników).

52W praktyce zwykle gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa same nie są w stanie poradzić sobie z efektami zewnętrznymi. 1. Normy społeczne okazują się często źródłem zbyt słabej motywacji. (Pamiętasz zadanie o siorbiących gościach restauracji?). 2. Łączenie różnych rodzajów działalności rzadko jest możliwe. 3. Negocjacje, np. „trutych” z „trucicielami”, są możliwe tylko przy dobrze zdefiniowanych prawach własności (ang. property rights). 4. Niekiedy wysokie koszty transakcyjne sprawiają, że negocjacje nie mają sensu (np. koszt tłumaczenia z języka na język, honoraria prawników). 5. Kiedy liczba zainteresowanych porozumieniem jest duża, osiągnię-cie efektywnego porozumienia jest szczególnie trudne, także z po-wodu efektu gapowicza (ang. free riding).

53

KIEDY PRYWATNE ROZWIĄZANIA ZAWODZĄ, DO GRY MU-SI WŁĄCZYĆ SIĘ PAŃSTWO. PAŃSTWO MOŻE KONTROLO-WAĆ EFEKTY ZEWNĘTRZNE NA WIELE RÓZNYCH SPOSO-BÓW...

54

KIEDY PRYWATNE ROZWIĄZANIA ZAWODZĄ, DO GRY MU-SI WŁĄCZYĆ SIĘ PAŃSTWO... 1. Bywa, że za pomocą prawa państwo stara się stworzyć w gospodarce takie REGUŁY GRY, KTÓRE SPRZYJAJĄ SAMODZIELNEMU ROZWIĄZANIU PROBLEMU EFEKTÓW ZEWNĘTRZNYCH PRZEZ GOSPODARUJĄCYCH LUDZI.

551. Bywa, że za pomocą prawa państwo stara się stworzyć w gospodarce takie REGUŁY GRY, KTÓRE SPRZYJAJĄ SAMODZIELNEMU ROZWIĄZANIU PROBLEMU EFEKTÓW ZEWNĘTRZNYCH PRZEZ GOSPODARUJĄCYCH LUDZI. A. Niekiedy wystarcza stworzenie precyzyjnych praw własności (ang. property rights).

56

Przykładem jest „prywatyzacja dzikiej przyrody” (ang. privatization of wildlife). Słonie zabijano w Afryce od stuleci (np. dla kości słoniowej). W la-tach 80. XX w. populacja słoni np. w Kenii zmalała o 50%.

57

Przykładem jest „prywatyzacja dzikiej przyrody” (ang. privatization of wildlife). Słonie zabijano w Afryce od stuleci (np. dla kości słoniowej). W la-tach 80. XX w. populacja słoni np. w Kenii zmalała o 50%.

Potem, np. w Botswanie, „sprywatyzowano” słonie, przy-znając lokalnym społecznościom (wioskom) prawo do sprzedaży praw do odstrzału pewnej liczby słoni rocznie myśliwym, a także prawo do organizacji turystyki na obszarach, na których chroniono słonie.

Innymi słowy, stada słoni stały się prywatną własnością wiosek, których mieszkańcy zyskali motywację do maksymalizacji wartości tych aktywów.

W latach 90. XX w. populacja słoni w Botswanie wzrosła ponad dwukrotnie.

58B. Podobnie, systemy patentowe zachęcają podmioty prywatne do wy-najdywania i odkrywania.

Wynalazkom towarzyszą pozytywne efekty zewnętrzne. Wynalazki (np. nowy typ robota przemysłowego) sprzyjają nowym wynalaz-kom (nowe, jeszcze lepsze roboty przemysłowe). Itd. Autorzy pierw-szego wynalazku nie biorą tego pod uwagę w swojej kalkulacji ko-rzyści i kosztów, więc – z punktu widzenia interesów całego społe-czeństwa - za mało się starają.

Jednak, aby zapobiec monopolizacji, patenty zapewniające autorom wynalazków wyłączne prawo ich wykorzystania wygasają po jakims czasie.

59DYGRESJA Niekiedy państwo wspiera postęp techniczny (m. in. dla pozytyw- nych efektów zewnętrznych), bezpośrednio (np. finansowo) angażu-jąc się w realizację konkretnych wielkich projektów badawczych (np. reaktor termojądrowy).

Uczestnicząc w realizacji wielu takich projektów, państwo jest w stanie połączyć związane z tym ryzyko (sukces jednego pro-jektu umożliwi pokrycie strat, spowodowanych zalamaniem się in-nych projektów!). Natomiast firm prywatnych nie stać na jednoczes-ne zaangażowanie się w realizację kilku takich projektów.

W efekcie ryzyko prywatnych przedsiębiorstw jest wyższe niż ryzyko państwa, co hamuje badania i rozwój. KONIEC DYGRESJI

60

C. Innym skutecznym rozwiązaniem bywa stworzenie prawa, które umożliwia poszkodowanym uzyskanie odszkodowania od sprawcy.

Linia MPC przesuwa się wtedy w górę i jest produkowane mniej dobra...

61D. W wielu krajach darowizny dla takich organizacji jak uniwersytety można odpisać od podatku dochodowego. Dzięki temu rozwija się oświata i edukacja. Konsumpcji usług edukacyjnych również towarzyszą efekty zewnę-trzne.

Na przykład, wykształceni wyborcy wybierają bardziej kompetentnych polityków, niż wyborcy zabobonni lub wyborcy-anal-fabeci, co sprzyja m. in. efektywności gospodarowania, a zatem jest korzystne dla wszystkich.

62

2. Państwo za pomocą prawa i decyzji administracyjnych REGULUJE DZIAŁANIA PRODUCENTÓW I KONSUMENTÓW w celu bez-pośredniego rozwiązania problemu efektów zewnętrznych.

63

2. Państwo za pomocą prawa i decyzji administracyjnych REGULUJE DZIAŁANIA PRODUCENTOW I KONSUMENTÓW w celu bez-pośredniego rozwiązania problemu efektów zewnętrznych. A. Ograniczenia ilościowe (nakazy, limity) (ang. command & control).

64

B. Podatek od emisji zanieczyszczeń (podatek Pigou: MSC-MPC).

65

Dlaczego ekonomiści nie lubią limitow i nakazów i wolą od nich in-strumenty finansowe (np. podatki)?

66

Ograniczenia ilościowe (limity): co to jest „krańcowy koszt zmniej-szenia emisji”, MC’?

„Krańcowym kosztem zmniejszenia emisji”, MC’, nazywamy koszt, który „truciciel” (np. firma) musi ponieść, aby zmniejszyć emisję za-nieczyszczeń o jednostkę (np. o tonę).

Na przykład, na rysunku chodzi o koszt równy MC’A i MC’B dla – odpowiednio – 999. oraz 99. tony zanieczyszczeń.

67

Zauważ: im bardziej „truciciel” (np. firma) ogranicza emisję, tym większy jest koszt zmniejszenia emisji o kolejną porcję (MC’A< MC’B!) .

6868

Ograniczenia ilościowe (limity): krańcowy koszt zmniejszenia emis-ji, MC’, nie wyrównuje się we wszystkich firmach...

Przedsiębiorstwo A Przedsiębiorstwo B

MCB ≠ MCA. TO OZNACZA MARNOTRAWSTWO! Dlaczego?

6969


MCB ≠ MCA! TO OZNACZA MARNOTRAWSTWO.

Cel w postaci sprowadzenia emisji w tym regionie do poziomu (HA

+HB) można osiągnąć mniejszym kosztem!

7070


1. Jeśliby firma B zwiększyła emisję o jednostkę, a firma A zmniejszyła emisję o jednostkę, łączna wielkość emisji nie uległaby zmianie.

7171


1. Jeśliby firma B zwiększyła emisję o jednostkę, a firma A zmniejszyła emisję o jednostkę, łączna wielkość emisji nie uległaby zmianie. 2. Jednak firma B zaoszczędziłaby wtedy MC’B, a firma A poniosłaby koszt MC’A.

7272


1. Jeśliby firma B zwiększyła emisję o jednostkę, a firma A zmniejszyła emisję o jednostkę, łączna wielkość emisji nie uległaby zmianie. 2. Jednak firma B zaoszczędziłaby wtedy MC’B, a firma A poniosłaby koszt MC’A. 3. Ponieważ MCB>MCA, całkowity koszt sprowadzenia emisji w tym regionie do poziomu (HA+HB) zmalałby o (MCB-MCA).

7373

ALTERNATYWĄ DLA LIMITÓW JEST PODATEK (PIGOU) Przedsiębiorstwo A Przedsiębiorstwo B

Alternatywą dla limitów jest podatek. Powiedzmy, że jego poziom wynosi T* (zob. rysunek)…

Już wiemy, dlaczego ekonomiści nie lubią limitów i nakazów i wolą od nich instrumenty finansowe (np. podatki)…

7474


Jak się okazuje, podatek może spowodować wyrównanie się krańco-wego kosztu zmniejszenia emisji, MC’, we wszystkich firmach, czyli usunięcie marnotrawstwa!

MCB=MCA=T*!!!

7575


W dodatku limitom często towarzyszy narzucanie przedsiębiorst-wom technologii oczyszczającej, co niszczy ich motywację do po-szukiwania i wdrażania „czystszych” technologii. (Badania pokazu-ją, że w USA limity są rozwiązaniem dwa i więcej razy droższym od „ideału”).

7676

DYGRESJA

UWAGA! MAMY TU DO CZYNIENIA Z ILUSTRACJĄ OGÓL-NEJ REGUŁY...Mianowicie: Ilekroć nie doszło do wyrównania krańcowego pożytku z działań, które podejmujemy, aby osiągnąć pewien cel, nie działa-my racjonalnie.

(Uwaga! Niewyrównanie się krańcowego pożytku z różnych działań jest tożsame z niewyrównaniem się krańcowego kosztu podejmowa-nia tych działań).

7777

DYGRESJA CD.

Ilekroć nie doszło do wyrównania krańcowego pożytku z działań, które podejmujemy, aby osiągnąć pewien cel, nie działamy racjonal-nie. PYTANIE Powiedzmy np., że krańcowe zadowolenie z minuty przeznaczonej przez Adama na naukę ekonomii, imprezowanie i sen wynosi – od-powiednio – 3, 2 i 2. Co powinien zrobić Adam, aby zwiększyć po-ziom swojego całkowitego zadowolenia z życia?

7878DYGRESJA CD.

Ilekroć nie doszło do wyrównania krańcowego pożytku z działań, które podejmujemy, aby osiągnąć pewien cel, nie działamy racjonal-nie. PYTANIE Powiedzmy np., że krańcowe zadowolenie z minuty przeznaczonej przez Adama na naukę ekonomii, imprezowanie i sen wynosi – od-powiednio – 3, 2 i 2. Co powinien zrobić Adam, aby zwiększyć po-ziom swojego całkowitego zadowolenia z życia?ODPOWIEDŹAdam powinien np. spać o co najmniej minutę krócej, a zaoszczę-dzony czas przeznaczyć na naukę ekonomii, .

7979

DYGRESJA CD.

Ilekroć nie doszło do wyrównania krańcowego pożytku z działań, które podejmujemy, aby osiągnąć pewien cel, nie działamy racjonal-nie.

A teraz pomyśl o ochronie ludzkiego życia i irracjonalnosci społeczeństw.

KONIEC DYGRESJI

8080

C. ZBYWALNE ZEZWOLENIA NA EMISJĘ

Podobnie do podatku od trucia (podatku Pigou) działa system ZBYWALNYCH ZEZWOLEŃ NA EMISJĘ (ANG. TRADABLE EMISSION PERMITS), czyli „kartek na trucie”. W praktyce bywa on różnie zorganizowany.

8181ZBYWALNE ZEZWOLENIA NA EMISJĘ

Np. wśród przedsiębiorstw rozprowadzane są (np. na aukcji) spec-jalne papiery wartościowe. Ich posiadanie jest warunkiem wyemito-wania, odpowiadającej ich nominałowi, ilości zanieczyszczeń.


Np. wśród przedsiębiorstw rozprowadzane są (np. na aukcji) spec-jalne papiery wartościowe. Ich posiadanie jest warunkiem wyemito-wania, odpowiadającej ich nominałowi, ilości zanieczyszczeń. Można handlować tymi zbywalnymi zezwoleniami na emisję.


Np. wśród przedsiębiorstw rozprowadzane są (np. na aukcji) spec-jalne papiery wartościowe. Ich posiadanie jest warunkiem wyemito-wania, odpowiadającej ich nominałowi, ilości zanieczyszczeń. Można handlować tymi zbywalnymi zezwoleniami na emisję. Powstała na rynku cena zbywalnych zezwoleń na emisję działa ni-czym podatek, zapewniając wyrównanie się kosztów krańcowych ograniczania emisji.


Rynkowa cena zbywalnych zezwoleń na emisję działa niczym poda-tek, zapewniając wyrównanie się kosztów krańcowych ograniczania emisji.


P*=T*

8585

ZBYWALNE ZEZWOLENIA NA EMISJĘ

W dodatku „trucicielom” (podobnie jak w przypadku podatku op-łaca się zmniejszać emisję zanieczyszczeń (najbardziej efektywnymi sposobami!) i odsprzedawać zezwolenia innym po powstałej na ryn-ku cenie zezwoleń.


Zauważ również, że w przypadku zbywalnych zezwoleń na emisję, inaczej niż w przypadku podatku, niezależnie od okoliczności (z grubsza) SKALA EMISJI NIE WYRWIE SIĘ SPOD KONTROLI.



W przypadku podatku wzrost ceny gotowego produktu, którego wy-twarzaniu towarzyszy emisja zanieczyszczeń, może skłonić produ-centa do zwiększenia produkcji i – pokrywania rosnących kosztów opodatkowania z rosnącego utargu calkowitego (wszak cena pro-duktu wzrosła!).



W przypadku podatku wzrost ceny gotowego produktu, którego wy-twarzaniu towarzyszy emisja zanieczyszczeń, może skłonić produ-centa do zwiększenia produkcji i – pokrywania rosnących kosztów opodatkowania z rosnącego utargu calkowitego (wszak cena pro-duktu wzrosła!).

Natomiast w przypadku „kartek na trucie” w analogicznej sytuacji chcąca zwiększyć produkcję „firma-truciciel” musi odkupić od innych firm stosowną liczbę „kartek na trucie”, co powoduje, że te inne firmy zmniejszają emisję dokładnie o tyle, o ile zwiększa ją ta „firma-truciciel” .

8989ZRÓB TO SAM!TAK CZY NIE?Czy te opinie są prawdziwe, czy fałszywe? Odpowiedzi uzasadnij. 1. W Polsce państwo pomaga organizacjom charytatywnym (np. Cari-tas, Markot) i zwalcza przestępczość (np. mafii pruszkowskiej, woło-mińskiej) m. in. dlatego, ponieważ działalności tych organizacji to-warzyszą – odpowiednio – pozytywne i negatywne efekty zewnętrz-ne.

90901. W Polsce państwo pomaga organizacjom charytatywnym (np. Cari-tas, Markot) i zwalcza przestępczość (np. mafii pruszkowskiej, woło-mińskiej) m. in. dlatego, ponieważ działalności tych organizacji to-warzyszą – odpowiednio – pozytywne i negatywne efekty zewnętrz-ne.

Tak. Samopoczucie wielu obywateli polepsza się, kiedy nie widzą le-żących na trotuarze bezdomnych, i pogarsza się, kiedy boją się wejść do pubu.

91912. W odróżnieniu od podatków limity i zakazy są skuteczne, więc są lepszą metodą kontrolowania efektów zewnętrznych.

92922. W odróżnieniu od podatków limity i zakazy są skuteczne, więc są lepszą metodą kontrolowania efektów zewnętrznych.

Nie. Także podatki skutecznie powodują zmniejszenie skali szkod-liwych efektów zewnętrznych.

W dodatku podatki powodują wyrównanie się krańcowe-go kosztu ograniczenia emisji u wszystkich trucicieli, co oznacza za-nik marnotrawstwa.

93ZADANIA1. W pewnej gałęzi panuje konkurencja doskonała. Prywatny i spo-łeczny koszt krańcowy produkcji są stałe i wynoszą – odpowiednio – 6 i 4. Linia popytu jest dana wzorem: Q=-P+10 (Q to zapotrzebo-wanie, a P to cena). a) Jak to możliwe? Podaj stosowny przykład.

94ZADANIA1. W pewnej gałęzi panuje konkurencja doskonała. Prywatny i spo-łeczny koszt krańcowy produkcji są stałe i wynoszą – odpowiednio – 6 i 4. Linia popytu jest dana wzorem: Q=-P+10 (Q to zapotrzebo-wanie, a P to cena). a) Jak to możliwe? Podaj stosowny przykład. 1. a) Występują pozytywne efekty zewnętrzne produkcji (np. bezpieczeń-stwo w okolicy luksusowego hotelu).

95ZADANIA1. W pewnej gałęzi panuje konkurencja doskonała. Prywatny i spo-łeczny koszt krańcowy produkcji są stałe i wynoszą – odpowiednio – 6 i 4. Linia popytu jest dana wzorem: Q=-P+10 (Q to zapotrzebo-wanie, a P to cena). a) Jak to możliwe? Podaj stosowny przykład. 1. a) Występują pozytywne efekty zewnętrzne produkcji (np. bezpieczeń-stwo w okolicy luksusowego hotelu). b) Narysuj tę sytuację.


A

B

D

6

4

P, MPC, MSC

MPC

MSC

4 60

Q

DD


A

B

D

6

4

P, MPC, MSC

MPC

MSC

4 60

Q

DD

c) Ile wynosi strata nadwyżki całkowitej spowodowana efektem zew-nętrznym (zaznacz jej obszar)?


c) Ile wynosi strata nadwyżki całkowitej spowodowana efektem zew-nętrznym (zaznacz jej obszar)?BAD. 2.

A

B

D

6

4

P, MPC, MSC

MPC

MSC

4 60

Q

DD


c) Ile wynosi strata nadwyżki całkowitej spowodowana efektem zew-nętrznym (zaznacz jej obszar)?BAD. 2. d) Zaproponuj sposób rozwiązania problemu.

A

B

D

6

4

P, MPC, MSC

MPC

MSC

4 60

Q

DD


c) Ile wynosi strata nadwyżki całkowitej spowodowana efektem zew-nętrznym (zaznacz jej obszar)?BAD. 2. d) Zaproponuj sposób rozwiązania problemu. Chodzi o odwrotność podatku Pigou, czyli o „subsydium Pigou”. Do każdej sprzedanej porcji produktu państwo powinno dopłacać pro-ducentowi 2.

A

B

D

6

4

P, MPC, MSC

MPC

MSC

4 60

Q

DD

1011012. a) Co wspólnego ma kłusownictwo z efektami zewnętrznymi?

1021022. a) Co wspólnego ma kłusownictwo z efektami zewnętrznymi? Wielu ludzi chce oglądać zwierzęta w warunkach naturalnych. Kłu-sownicy pozbawiają ich takiej możliwości.

1031032. a) Co wspólnego ma kłusownictwo z efektami zewnętrznymi? Wielu ludzi chce oglądać zwierzęta w warunkach naturalnych. Kłu-sownicy pozbawiają ich takiej możliwości. b) Na czym polega opisana w tym rozdziale „prywatyzacja dzikiej przyrody” (przypomnij sobie słonie w Botswanie) (koniecznie użyj terminu „prawa własności”)?

1041042. a) Co wspólnego ma kłusownictwo z efektami zewnętrznymi? Wielu ludzi chce oglądać zwierzęta w warunkach naturalnych. Kłu-sownicy pozbawiają ich takiej możliwości. b) Na czym polega opisana w tym rozdziale „prywatyzacja dzikiej przyrody” (przypomnij sobie słonie w Botswanie) (koniecznie użyj terminu „prawa własności”)? Ta „prywatyzacja dzikiej przyrody” polega na stworzeniu przez państwo precyzyjnych praw własności (ang. property rights) do dob-ra (tu: do słoni), umożliwiających powstałemu właścicielowi (tu: lo-kalnej społeczności) dysponowanie tymi dobrem i korzystanie z efektów podejmowanych decyzji (np. sprzedaż praw do odstrzału, sprzedaż praw do oglądania). Skutkiem jest powstanie u właściciela motywacji do dbania o swoje aktywa.

1051052. a) Co wspólnego ma kłusownictwo z efektami zewnętrznymi? Wielu ludzi chce oglądać zwierzęta w warunkach naturalnych. Kłu-sownicy pozbawiają ich takiej możliwości. b) Na czym polega opisana w tym rozdziale „prywatyzacja dzikiej przyrody” (przypomnij sobie słonie w Botswanie) (koniecznie użyj terminu „prawa własności”)? Ta „prywatyzacja dzikiej przyrody” polega na stworzeniu przez państwo precyzyjnych praw własności (ang. property rights) do dob-ra (tu: do słoni), umożliwiających powstałemu właścicielowi (tu: lo-kalnej społeczności) dysponowanie tymi dobrem i korzystanie z efektów podejmowanych decyzji (np. sprzedaż praw do odstrzału, sprzedaż praw do oglądania). Skutkiem jest powstanie u właściciela motywacji do dbania o swoje aktywa. c) Czy „prywatyzacja dzikiej przyrody” nie jest godna potępienia jako przykład skrajnej komercjalizacji życia społecznego i zawłasz-czenia dobra wspólnego?

1061062. a) Co wspólnego ma kłusownictwo z efektami zewnętrznymi? Wielu ludzi chce oglądać zwierzęta w warunkach naturalnych. Kłu-sownicy pozbawiają ich takiej możliwości. b) Na czym polega opisana w tym rozdziale „prywatyzacja dzikiej przyrody” (przypomnij sobie słonie w Botswanie) (koniecznie użyj terminu „prawa własności”)? Ta „prywatyzacja dzikiej przyrody” polega na stworzeniu przez państwo precyzyjnych praw własności (ang. property rights) do dob-ra (tu: do słoni), umożliwiających powstałemu właścicielowi (tu: lo-kalnej społeczności) dysponowanie tymi dobrem i korzystanie z efektów podejmowanych decyzji (np. sprzedaż praw do odstrzału, sprzedaż praw do oglądania). Skutkiem jest powstanie u właściciela motywacji do dbania o swoje aktywa. c) Czy „prywatyzacja dzikiej przyrody” nie jest godna potępienia jako przykład skrajnej komercjalizacji życia społecznego i zawłasz-czenia dobra wspólnego? Nie. Wygląda na to, że w wielu sytuacjach nie ma innej skutecznej możliwości chronienia przyrody.

1071072. a) Co wspólnego ma kłusownictwo z efektami zewnętrznymi? Wielu ludzi chce oglądać zwierzęta w warunkach naturalnych. Kłu-sownicy pozbawiają ich takiej możliwości. b) Na czym polega opisana w tym rozdziale „prywatyzacja dzikiej przyrody” (przypomnij sobie słonie w Botswanie) (koniecznie użyj terminu „prawa własności”)? Ta „prywatyzacja dzikiej przyrody” polega na stworzeniu przez państwo precyzyjnych praw własności (ang. property rights) do dob-ra (tu: do słoni), umożliwiających powstałemu właścicielowi (tu: lo-kalnej społeczności) dysponowanie tymi dobrem i korzystanie z efektów podejmowanych decyzji (np. sprzedaż praw do odstrzału, sprzedaż praw do oglądania). Skutkiem jest powstanie u właściciela motywacji do dbania o swoje aktywa. c) Czy „prywatyzacja dzikiej przyrody” nie jest godna potępienia jako przykład skrajnej komercjalizacji życia społecznego i zawłasz-czenia dobra wspólnego? Nie. Wygląda na to, że w wielu sytuacjach nie ma innej skutecznej możliwości chronienia przyrody. d) Może lepiej byłoby po prostu nakłonić ludzi do ochrony przyrody w imię jej piękna?

1081082. a) Co wspólnego ma kłusownictwo z efektami zewnętrznymi? Wielu ludzi lubi oglądać zwierzęta w warunkach naturalnych. Kłu-sownicy pozbawiają ich takiej możliwości. b) Na czym polega opisana w tym rozdziale „prywatyzacja dzikiej przyrody” (przypomnij sobie słonie w Botswanie) (koniecznie użyj terminu „prawa własności”)? Ta „prywatyzacja dzikiej przyrody” polega na stworzeniu przez państwo precyzyjnych praw własności (ang. property rights) do dob-ra (tu: do słoni), umożliwiających powstałemu właścicielowi (tu: lo-kalnej społeczności) dysponowanie tymi dobrem i korzystanie z efektów podejmowanych decyzji (np. sprzedaż praw do odstrzału, sprzedaż praw do oglądania). Skutkiem jest powstanie u właściciela motywacji do dbania o swoje aktywa. c) Czy „prywatyzacja dzikiej przyrody” nie jest godna potępienia jako przykład skrajnej komercjalizacji życia społecznego i zawłasz-czenia dobra wspólnego? Nie. Wygląda na to, że w wielu sytuacjach nie ma innej skutecznej możliwości chronienia przyrody. d) Może lepiej byłoby po prostu nakłonić ludzi do ochrony przyrody w imię jej piękna? Pewnie tak. Jednak w praktyce nie jest to wykonalne...

109109

LA

MCA

Q0

LB

MCB

Q0

MCA

MCB

3. Po wielu sporach roczne limity emisji szkodliwych węglowodorów w firmach A i B wyznaczono na – odpowiednio – LA i LB (zob. rysu-nek). Linie MCA i MCB ilustrują krańcowy koszt zmniejszenia emi-sji w obu firmach. a) Jaką oszczędność środków dałoby zwiększenie emisji w firmie B o jednostkę? (Odpowiedź zaznacz na rysunku). b) Jakiego nakładu wymagałoby zmniejszenie emisji w firmie A o jed-nostkę? (Odpowiedź zaznacz na rysunku).

110110

LA

MCA

Q0

LB

MCB

Q0

MCA

MCB

LA

MCA

Q0

LB

MCB

Q0

MC1

MC2

A

B

MCB

MCA


a) oraz b) Odpowiednio: MC2 i MC1 (zob. rysunek poniżej).

111111

LA

MCA

Q0

LB

MCB

Q0

MCA

MCB

LA

MCA

Q0

LB

MCB

Q0

MC1

MC2

A

B

MCB

MCA


Odpowiednio: MC2 i MC1 (zob. rysunek poniżej).

c) Czy łączną emisję firm A i B można zmniejszyć do poziomu (LA+LB) mniejszym kosztem? (Wskazówka: Porównaj odpowiedzi na pytania a i b).

112112

LA

MCA

Q0

LB

MCB

Q0

MCA

MCB

LA

MCA

Q0

LB

MCB

Q0

MC1

MC2

A

B

MCB

MCA


Odpowiednio: MC2 i MC1 (zob. rysunek poniżej).

c) Czy łączną emisję firm A i B można zmniejszyć do poziomu (LA+LB) mniejszym kosztem? (Wskazówka: Porównaj odpowiedzi na pytania a i b). Tak. Wszak MC2>MC1, więc ograniczając emisję w firmie A (np. o jednostkę) ponosimy koszty mniejsze od oszczędności ze zwiększe-nia emisji o jednostkę w firmie B. Łączny poziom emisji się nie zmienia. Koszt sprowadzenia emisji do poziomu LA+LB można zatem zmniejszyć. (Nic dziwnego, że wielu ekonomistów uważa sto-sowanie limitów emisji za przyczynę marnotrawstwa).

113113TEST

Plusami i minusami oznacz prawdziwe i fałszywe warianty odpowie-dzi.1. Czy tu wchodzą w grę efekty zewnętrzne? A. Fabryczna wada tej partii samochodów spowodowała śmierć 20 kierowców! B. Sąsiad lubi głośno słuchać techno, którego ja nie cierpię. C. Popularność mody topless. D. Wykupili żarówki, więc odszedłem z kwitkiem spod sklepu.

114114

1. Czy tu wchodzą w grę efekty zewnętrzne? A. Fabryczna wada tej partii samochodów spowodowała śmierć 20 kierowców! B. Sąsiad lubi głośno słuchać techno, którego ja nie cierpię. C. Popularność mody topless. D. Wykupili żarówki, więc odszedłem z kwitkiem spod sklepu.

A. Nie. (To był efekt transakcji rynkowej i niepełnej informacji o towarze). B. Tak. C. Tak. D. Nie. (To był efekt działania rynku).

1151152. Państwo radzi sobie z efektami zewnętrznymi, wykorzystując m. in.: A. Podatek Coase’a. B. Limity i zakazy (ang. command-and-control approach). C. Efekt Pigou. D. Zbywalne zezwolenia na emisję (ang. tradable emission permits).

1161162. Państwo radzi sobie z efektami zewnętrznymi, wykorzystując m. in.: A. Podatek Coase’a. B. Limity i zakazy (ang. command-and-control approach). C. Efekt Pigou. D. Zbywalne zezwolenia na emisję (ang. tradable emission permits).

A. Nie. B. Tak. C. Nie. D. Tak.

Witam Państwa na wykładzie z PODSTAW POLITYKI GOSPODARCZEJ, :)…

Documents

Transcript of Witam Państwa na wykładzie z PODSTAW POLITYKI GOSPODARCZEJ, :)…