Człowiek | najlepsza inw

estycja

Wielkopolska odpowiedzialna społecznie Maltański wzorzec CSR

Odpowiedzialny biznes to taki, który realizuje politykę zrównoważone-

go rozwoju, a w działalności gospodarczej i kontaktach z interesariuszami

uwzględnia również aspekty społeczne, etyczne i ekologiczne. Priorytetem

dla społecznie odpowiedzialnej firmy jest osiągnięcie równowagi między

jej efektywnością i dochodowością a  interesem społecznym. Takie przed-

siębiorstwo tworzy dobre relacje nie tylko z klientami i swoimi akcjonariu-

szami, ale także z pracownikami i społecznością lokalną.

Przykłady firm takie jak maltańska Enemalta Corporation pokazują, że fir-

my mogą nie tylko dbać o środowisko naturalne i prawa pracownicze, ale

też mogą troszczyć się o losy lokalnych społeczności, a nawet inwestować

w badania, naukę i wspieranie edukacji młodzieży. Z kolei maltański General

Workers’ Union udowadnia, że wiele dobrego na drodze do wprowadzenia

CSR w przedsiębiorstwie mogą zrobić również związki zawodowe. Ważną

rolę w rozwoju CSR odgrywa także administracja publiczna, rządowa i sa-

morządowa, która może ułatwić realizowanie idei społecznie odpowiedzial-

nego biznesu, chociażby promując te rozwiązania oraz stwarzając odpo-

wiednie warunki prawne do ich rozwoju. Wielkopolscy działacze związkowi

obecni z wizytą na Malcie w dniach 22–25 września 2013 r. sami przekonali

się, jak działalność związkowa może zmienić politykę firmy. Doświadczenia

z tej wizyty oraz wnioski płynące z wiedzy i praktyki o CSR wraz z radami do-

tyczącymi wdrożenia jego zasad w przedsiębiorstwie mogą posłużyć do za-

szczepienia i rozwoju tej idei zarówno w województwie wielkopolskim, jak

i w całej Polsce.

Wielkopolska odpowiedzialna społecznie Maltański wzorzec CSR

Biuro projektu: ul. Mylna 21/17, 60-856 Poznań, tel. 535 340 206 www.konfederacjapracy.org.pl

CSR – biznes odpowiedzialny społecznie

5

Idea Corporate Social Responsibility (CSR) – społecznej odpowiedzialności biznesu – gło-si, że podmioty gospodarcze powinny uwzględniać skutki podejmowanych przez siebie działań dla otoczenia zewnętrznego. Pojęcie to odnosi się do codziennej praktyki dzia-łalności gospodarczej przedsiębiorstw, ale jest również przedmiotem dyskusji teore-tycznych i obiektem badań. O CSR powszechnie zaczęto mówić w latach 70. XX wieku, a w latach 90. w związku ze zjawiskiem globalizacji i umiędzynarodowienia działalności przedsiębiorstw zyskało na popularności. Towarzyszy mu ożywiona dyskusja nad zna-czeniem słowa „odpowiedzialność” stosowanym w odniesieniu do dzialności biznesowej. CSR nabiera atrakcyjności, bo stanowi swoistą samoregulację przedsiębiorstw, które stają się przecież coraz bardziej niezależne od kontroli poszczególnych państw. Stosowanie za-sad społecznie odpowiedzialnego biznesu daje im przewagę w świecie nieustającej rywa-lizacji i przyciąga coraz bardziej wymagających klientów.

Wzrost znaczenia CSR odnotowują również ważne we współczesnym świecie instytutcje. Komisja Europejska przedstawia CSR jako koncepcję, zgodnie z którą przedsiębiorstwa uwzględniają aspekt społeczny i środowiskowy swoich działań. Dla UNDP jest to swoiste podejście do zarządzania stanowiące zarazem odpowiedź na kwestie społeczne, środo-wiskowe, ekonomiczne i etyczne oraz na oczekiwania interesariuszy. Business for Social Responsibility definiuje CSR jako prowadzenie biznesu w sposób, który pozwala osiągać lub przekraczać oczekiwania społeczne. Z kolei World Business Council for Sustainable Development zwraca uwagę na konsekwencję biznesu w dążeniu do etycznego postę-powania i wnoszeniu wkładu w rozwój gospodarczy. Jednocześnie podnosi aspekt spo-łeczno-socjalny – przyczynianie się do poprawy jakości życia pracowników, społeczności lokalnych i społeczeństwa jako całości.

Korzyści z CSR dla przedsiębiorstwaCSR się opłaca – zauważa to coraz więcej firm, które ewoluują w kierunku społecznej od-powiedzialności biznesu. W perspektywie długofalowej koszty poniesione na dodatkowe wydatki czynione z tego tytułu nie tylko zwracają się, ale owocują wzrostem zysku przed-siębiorstwa. Dlaczego? Między innymi dlatego, że takie sprawy jak dobre relacje ze spo-łecznością i władzami lokalnymi są przy prowadzeniu biznesu niezastąpione. Wiele decy-zji zapada szybciej, a mieszkańcy są bardziej przychylni nowym inwestycjom i pomysłom spółki. W ten sposób firma sprawnie omija konflikty i współżyje z lokalną społecznością, która jest zadowolona z poczynionych przez firmę inwestycji społecznych i prowadzonej przez nią społecznej działalności. CSR umożliwia zakorzenie się w świadomości mieszkań-ców i zwiększa szanse na przychylność ze strony władz samorządowych. Dzięki stosowa-

i prywatyzacją wielu przedsiębiorstw państwowych, nasze rodzime związki ostrożnie podchodzą do jakichkolwiek działań ze strony pracodawcy, co z pewnością rodzi pewne trudności we wprowadzaniu zasad CSR w polskich firmach. Stosunek reprezentacji pra-cowniczych do tej idei jest niejednoznaczny. W dialogu społecznym i porozumieniach branżowych stale jest obecna tematyka większego zaangażowania biznesu w wykony-wanie obowiązków społecznych, co z pewnością stwarza przyjazny klimat dla CSR. Jed-nakże należy również pamiętać o tym, że w oficjalnych stanowiskach związki zwracają uwagę na rolę CSR w życiu firmy, która ich zdaniem może jedynie uzupełniać, ale nigdy nie zastępować, regulacje dotyczące indywidualnych spraw pracowniczych, socjalnych, czy zbiorowego prawa pracy.

Kluczowe obszary CSRDo kluczowych spraw, które leżą w obszarze zainteresowania społecznie odpowiedzial-nego biznesu można zaliczyć zarządzanie (strategia, wizja, misja i cele), rynek (dostawcy, produkty, konsumenci), miejsce pracy (warunki pracy, bezpieczeństwo, różnorodność, kodeks etyczny), środowisko (energia, woda, odpady, opakowania) i społeczeństwo (oto-czenie społeczne, problemy społeczne, współpraca).

Zarządzanie to najogólniejsza kategoria, ale można powiedzieć, że najważniejsza, bo to od strategii firmy, jej wizji, misji i celów zależy realizacja lub brak realizacji zasad społecz-nie odpowiedzialnego biznesu. To od tego, w jaki sposób firma zamierza się rozwijać, zależy, czy będzie dbała o ochronę środowiska naturalnego i poprawiała warunki pracy. Zaprzeczeniem idei CSR są firmy, które bazują na tzw. taniej sile roboczej i zamiast na in-nowacyjność stawiają na zmniejszanie kosztów zatrudnienia oferując pracownikom bar-dzo niskie płace. Dlatego też przyjęcie odpowiednich prospołecznych założeń przez dane przedsiębiorstwo jest kluczowe na drodze do realizacji zasad CSR.

Firma społecznie odpowiedzialna to taka, która rzetelnie działa również na rynku, za-równo w relacjach z klientami, jak i partnerami handlowymi: dba o poprawę jakości i bezpieczeństwa produktów, etyczną działalność reklamową i promocyjną, terminowe regulowanie zobowiązań wobec dostawców czy promowanie etycznych standardów po-stępowania.

W CSR kluczowe jest oczywiście odpowiednie traktowanie pracowników i zapewnianie stałej poprawy warunków pracy, stwarzanie pracownikom równych szans np. na drodze do awansu i umożliwienie im zachowania równowagi w relacji praca–życie prywatne. Wy-nagrodzenie powinno być odpowiedzialne i sprawiedliwe.

niu jego zasad również klienci chętnie korzystają z oferty danej firmy. Przewaga konku-rencyjna, jaką daje CSR, jest bezdyskusyjna. Ułatwia również wewnętrzne funkcjonowanie przedsiębiorstwa, bo tworzy płaszczyznę, dzięki której rozwija się dialog społeczny. Przy-nosi korzyści i pracodawcom, i pracownikom. Przy wprowadzaniu jego zasad w firmie ważna jest dobra komunikacja, która stanowi podstawę do zrozumienia i akceptacji dla nich ze strony pracowników. Bez wątpienia ważnym partnerem są tutaj związki zawodo-we. Jeśli są nastawione na współpracę, stają się ważnym kooperantem w przestawianiu przedsiębiorstwa na tory społecznej odpowiedzialności. Mogą partycypować zarówno w samym wdrażaniu CSR, jak i recenzowaniu już podjętych działań. Czołowe światowe inicjatywy na rzecz społecznie odpowiedzialnego biznesu takie jak Global Compact, Wy-tyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych, norma ISO 8000 czy standard GRI, swobodę tworzenia i działania związków zawodowych wymieniają jako jedną z najważ-niejszych zasad CSR. Społeczna odpowiedzialność biznesu stanowi dużą szansę dla pol-skich firm, zarówno w zakresie współpracy ze związkami i wewnętrznych relacji w przed-siębiorstwach, jak i oddziaływaniu na lokalne społeczności. CSR może okazać się dla nich bardzo pomocny w wybiciu się na rynkach światowych i zbudowaniu silnej pozycji swojej marki.

Dobra opinia w świecie biznesu jest na wagę złota. Firmy, które potrafią konsekwentnie budować i utrzymywać wizerunek społecznie wrażliwych mogą odnosić z tego tytułu korzyści, jak choćby zwiększając sprzedaż, redukując koszty transakcyjne czy uzyskując wsparcie dla swoich działań ze strony władzy publicznej. Poprawiają nie tylko swoją, ale również konkurencyjność całego regionu, który przyciąga kolejnych inwestorów. Przekła-da się to nie tylko na wzrost poziomu rozwoju społecznego dobrobytu i poziomu rozwoju gospodarczego, ale także na wzrost kapitału społecznego. CSR wzmacnia więzi społecz-ne i poprawia relacje nie tylko ze społecznościami lokalnymi, ale także z konsumentami i partnerami biznesowymi. Współpraca firm i ich interesariuszy w realizacji zasady zrów-noważonego rozwoju umożliwia wyjście poza partykularne interesy i działanie na rzecz dobra wspólnego, korzystne również dla zaangażowanych w dane działanie stron. Intere-sy wspólne biorą górę nad interesami indywidualnymi.

Stanowisko związków zawodowych wobec CSRPopularność CSR zbiegła się w czasie z postępującym kryzysem związków zawodowych i zjawiskiem tzw. deunionizacji, czyli utraty członków. Proces ten dotknął związki zawo-dowe we wszystkich rozwiniętych krajach. Doświadczyły go również polskie organiza-cje pracownicze. Jednocześnie w związku z liberalizacją polskiej polityki gospodarczej 76

Obowiązki społeczne wobec środowiska firmy społecznie odpowiedzialne realizują po-przez wyrób produktów przyjaznych środowisku, ograniczenie ilości wytwarzanych zaso-bów i efektywne wykorzystanie zasobów dostępnych, oszczędzanie energii i ogranicza-nie emisji zanieczyszczeń czy utrzymywanie wewnętrznej kultury ekologicznej.

CSR to także bezpośrednia troska o społeczeństwa – lokalne społeczności, zaangażo-wanie społeczne w rozwiązywanie problemów społecznych, działalność charytatywna i sponsorowanie np. badań naukowych lub obiektów użyteczności publicznej.

Przykłady dobrych praktyk – po czym poznać firmę społecznie odpowiedzialną?Firma społecznie odpowiedzialna szkoli swoich pracowników w zakresie zasad bezpieczeń-stwa i higieny pracy (BHP) oraz kwestii dotyczących zdrowia w miejscu pracy.

Praktyki wzmacniające partycypację pracowniczą i komunikację wewnątrz firmy charaktery-zują firmy o wysokim stopniu realizacji zasad CSR. Procesy wewnętrzne w przedsiębiorstwie powinny być oparte na zasadzie jawności, a sama spółka powinna informować pracowników o swojej sytuacji ekonomicznej. Firma powinna również zadbać o dostęp dla pracowników do informacji o planowanych zmianach w przedsiębiorstwie. Jest to szczególnie ważne w czasie światowego kryzysu gospodarczego, w czasie którego szybko może powstać po-trzeba restrukturyzacji firmy i tym samym jej zarząd może zdecydować się na redukcję za-trudnienia.

Rodzina pełni w życiu większości ludzi znaczną rolę, dlatego ułatwienia w łączeniu pracy z życiem rodzinnym stanowią bardzo istotne kryterium oceny postępowania przedsię-biorstw pod kątem ich społecznej odpowiedzialności. Chociaż w naszym kraju nieustannie zachodzą zmiany kulturowe i społeczne, wciąż większe obciążenie obowiązkami domowymi spoczywa na barkach kobiet. Zastosowanie rozwiązań ułatwiających łączenie życia zawodo-wego z rodzinnym zwiększa tym samym stopień realizacji zasady równości płci i zmniejsza nierównowagę pomiędzy nimi, tym samym wzmacniając pozycję kobiet na rynku pracy.

Ze strony mieszkańców istnieje silne poparcie dla angażowania się przedsiębiorstw w życie lokalnych społeczności. To jedna z ważniejszych cech firm troszczących się o pozaekono-miczne walory swojej działalności i aktywność, którą często firmy chwalą się, chcąc pozyskać nowych klientów.

Związki zawodowe są głównym aktorem dialogu społecznego w zakładach pracy i jednym z głównych partnerów krajowego dialogu społecznego. Dlatego też otwarcie pracodawcy na dialog ze związkami zbliża firmę w kierunku przedsiębiorstwa społecznie odpowiedzial-nego.

CSR na Malcie wnioski i rekomendacje

Na Malcie istnieją stosunkowo dobre warunki do rozwoju CSR – sprzyjają temu aspekty formalne i gospodarcze. Do rozpoczęcia działalności gospodarczej potrzebne są bowiem nie tylko wysokie kwalifikacje, ale i liczne pozwolenia. Każdy, niezależnie od tego, czy pra-cuje na własny rachunek, czy prowadzi spółkę, musi posiadać również licencję handlo-wą. Ten przepis odnosi się zarówno do Maltańczyków, jak i obywateli państw Unii. Mal-ta wprowadziła limity m.in. w stosunku do właścicieli aptek oraz kierowców taksówek, a także wszystkich usług związanych z transportem. Rząd stwarza preferencyjne warunki rozwoju tylko dla wybranych sektorów, takich jak: elektronika, przemysł farmaceutyczny, gumowy, plastyczny, ochrona zdrowia i inne dające wysoką wartość dodatkową. Najlepiej radzą sobie tutaj duże przedsiębiorstwa. Dominującą gałęzią gospodarki są usługi, przede wszystkim turystyka (ok. 35% PKB); duże znaczenie mają usługi portowe (dokerskie, za-opatrywanie statków, obsługa jachtów) oraz korzystne warunki rejestrowania statków obcych armatorów (tania bandera). Przemysł dostarcza 22,3% wartości PKB, usługi 74,9%, rolnictwo 2,7%. W związku ze strukturą maltańskiej gospodarki oraz potrzebą uzyskania odpowiednich dokumentów do rozpoczęcia działalności gospodarczej system po części automatycznie ogranicza liczbę pracodawców, którzy w pogoni za zyskiem całkowicie zapominają o respektowaniu praw pracowniczych i zasadzie zrównoważonego rozwoju.

Istotne znaczenie w rozwoju CSR na Malcie ma związek zawodowy General Workers’ Union, największy ruch związkowy na Malcie zorganizowany w formie konfederacji. Z jed-nej strony jego silna pozycja doprowadziła do przyjęcia odpowiedniego ustawodawstwa, z drugiej strony ma duże znaczenie w kształtowaniu polityki konkretnych przedsię-biorstw. GWU obejmuje większość sektorów gospodarki:

» rząd z podmiotami publicznymi,

» branżę finansową i usługi,

» sektor chemiczny i energetyczny,

» hotelarstwo i gastronomię,

» sektor morski i lotniczy,

» sektor metalowy i budowlany,

» technologię, elektronikę i komunikację,

» produkcję oraz małe i średnie przedsiębiorstwa.

98

Związek oficjalnie powstał 5 października 1943 roku. Ten dzień do dziś jest świętowany jako Dzień Unii. GWU liczy 43 000 członków i obejmuje ponad 54% siły roboczej. Dzięki dużej liczebności i członkom pochodzącym ze wszystkich sektorów maltańskiej gospo-darki stanowi potężną siłę na krajowej arenie stosunków przemysłowych. Związek współ-pracuje z maltańską Partią Pracy. Dzięki współpracy lewicowego związku z lewicową partią doszło do znacznego podwyższenia standardu życia klasy robotniczej. Stopniowo następował rozwój efektywnego państwa dobrobytu, które dba o obywateli od kołyski do grobu. Stworzono system ubezpieczeń społecznych, ustanowiono płacę minimalną i wprowadzono różnego rodzaju świadczenia społeczne, m.in. dodatki dziecięce, lepsze świadczenia dla bezrobotnych, i opracowano system emerytalny.

GWU zajmuje również istotne miejsce w związkowej społeczności międzynarodowej – należy do Międzynarodowej Konfederacji Związków Zawodowych oraz Europejskiej Kon-federacji Związków Zawodowych, a także wielu międzynarodowych sektorowych i euro-pejskich federacji handlowych związków obejmujących te same sektory.

W GWU jest miejsce dla wszystkich pracowników, niezależnie od ich stanowiska, czy wy-sokości pensji. Za pośrednictwem swoich stowarzyszeń mogą do niego także przystąpić emeryci i młodzież. Członkowie związku są zorganizowani zgodnie ze swoim zawodem, sektorem lub branżą. Roczna składka członkowska wynosi 30 euro. GWU obecnie jest go-spodarzem projektów Euro-Safe oraz Euro-Med Youth Trade Union Network. Ponadto jest również partnerem w wielu projektach związków zawodowych z Europy i Afryki Północ-nej. Dzięki nim doszło do międzynarodowej współpracy z pracodawcami, samorządami i instytucjami w takich sprawach jak szkolenie pracowników, kształtowanie polityki i ba-dania dotyczące praw pracowniczych oraz regulacji stosowanych w Europie.

Reprezentant Związku, Charles Margo, oprowadzając polską delegację ze związku zawo-dowego OPZZ „Konfederacja Pracy” z województwa wielkopolskiego po związkowym muzeum, przedstawił historię GWU, która narodziła się podczas II wojny światowej w cza-sie, gdy Malta była kolonią brytyjską w centrum Morza Śródziemnego. Jej geostrategicz-ne położenie sprawiło, że Malta służyła za użyteczną bazę wojskową dla brytyjskiej mary-narki i lotnictwa, zdobywając tytuł „wyspy-twierdzy”. Przemysł rozwijał się dynamicznie, za to warunki ekonomiczno-bytowe pracowników budziły wiele zastrzeżeń, co dopro-wadziło do protestów robotniczych. Zaszła potrzeba stworzenia silnego ruchu na rzecz poprawy sytuacji pracowników. Za jego twórcę uważa się Reggie Millera, któremu udało się przekonać małą grupę pracowników do utworzenia silnego związku. W rzeczywisto-ści doprowadził większość pracowników maltańskich do mobilizacji i stworzył silną frak-

cję związków zawodowych w celu ochrony swoich miejsc pracy, poprawy ich warunków pracy i życia oraz do walki o sprawiedliwość społeczną, która w przyszłości odcisnęła piętno na najnowszej historii kraju. Strajk generalny z 28 kwietnia 1958 na zlecenie GWU był na Malcie punktem zwrotnym, miał na celu osiągnięcie politycznych, ekonomicznych i konstytucyjnych swobód. Strajk był spowodowany złymi warunkami pracy, niskimi pen-sjami, celowym zamknięciem przez władze brytyjskie maltańskich suchych doków, które w tym czasie zapewniały utrzymanie 13 000 rodzin, jak również chęcią uwolnienia kraju od obcych rządów. Była to długa droga, która doprowadziła do stworzenia w 1964 roku Konstytucji, a w 1979 roku do wolności i niezależności. Od początku GWU rozpoczęła kampanię na rzecz uchwalenia nowego, nowoczesnego prawa pracy w celu zapewnienia dalszej realizacji praw pracowniczych i wolności związkowych. Największym osiągnięciem dla GWU w dziedzinie stosunków przemysłowych było uchwalenie ustawy przemysłowej z 1976 roku. To był punkt zwrotny dla GWU i związków zawodowych na Malcie. Ta ustawa miała nie tylko skonsolidować poprzednie ustawodawstwo, ale również nowe przepisy regulujące prawa i obowiązki pracowników i pracodawców. Zapewnia ona również wszel-kie działania pracownicze z prawem do strajku włącznie.

Związek zawodowy promuje CSRW trakcie wizyty polskiej delegacji z OPZZ „Konfederacja Pracy” nasi rodacy mieli okazję spotkać się w elektrowni z sekretarzem sekcji energetycznej GWU, Jasonem Deguarą, Charlesem Magro i głównym managerem firmy, dzięki czemu uzyskali bezpośrednie infor-macje o roli związku i partnerstwie z pracodawcą w promowaniu i wdrażaniu CSR. W tro-sce o środowisko, poprawę jakości życia i poprawę warunków pracy doszło do współpra-cy między związkiem a pracodawcą, która znacznie wykraczała poza minimalne wymogi prawne. Przedsiębiorstwo w swojej działalności uwzględniło problematykę społeczną. Związkowcy z GWU wraz z kierownictwem elektrowni wypracowali plany zmian prze-starzałych technologii i wprowadzenia bardziej ekologicznych paliw, co dało ogromne korzyści środowisku naturalnemu i mieszkańcom wyspy. Miało to również wpływ na cały przemysł turystyczny, bo proekologiczne działania promują Maltę. Wielotygodniowe ne-gocjacje doprowadziły również do porozumienia z zarządem mówiącego o tym, że pod-czas reorganizacji elektrowni żaden z pracowników nie straci pracy, a przeprowadzone szkolenia pozwolą im na objęcie nowych stanowisk.

Kolejnym przykładem stosowania zasad CSR jest modernizacja infrastruktury teleinfor-matycznej i telefonicznej w stolicy Malty, Valletcie. Stare przewody szpecące zabytkowe

1110

kamienice zostały zastąpione przez światłowody ukryte w podziemnych tunelach. Zasto-sowanie nowych technologii pozwoliło na poprawę jakości świadczonych usług i dało nowe możliwości techniczne, a miasto zyskało na estetyce.

GWU jest dynamiczną organizacją i ma ogromne znaczenie w życiu gospodarczym i spo-łecznym Malty. Jest motorem zmian zachodzących we współczesnych czasach. Przez dialog społeczny stara się zreformować stosunki miedzy pracownikami a pracodawcami, by stwarzać nowe miejsca pracy i poprawiać warunki socjalno-bytowe.

Enemalta Corporation w służbie społeczeństwu, klientom i pracownikomNa szczególną uwagę zasługuje firma Enemalta Corporation (EMC), której działalność sta-nowi idealny przykład stosowania zasad CSR w praktyce. EMC, państwowe przedsiębior-stwo energetyczne, realizuje założenia odpowiedzialnego biznesu zarówno wewnętrz-nie, dbając o dobro pracownika, jak i zewnętrznie, mając na względzie dobro społeczne i ochronę środowiska naturalnego. EMC wspiera pracowników przechodzących przez trudne okresy w życiu, w szczególności takie jak problemy zdrowotne i rodzinne oraz osobiste tragedie.

Przedsiębiorstwo poczuwa się do odpowiedzialności za społeczeństwo, czego przykła-dem może być dokonanie zmiany sposobu eksploatacji i ograniczenie zanieczyszczeń środowiska. Enemalta uruchomiła również program, który monitoruje dane dotyczące emisji z kominów. Aby wyświetlić raport emisji online, można kliknąć na: www.enemal-ta.com.mt/emissionreports. Nie bez znaczenia jest tu też wsparcie maltańskiego rządu, który zobowiązał się do ochrony środowiska naturalnego i ograniczenia zanieczyszczeń do absolutnego minimum. EMC inwestuje również w odnawialne źródła energii oraz wprowadza zmiany organizacyjne w firmie umożliwiające oszczędzanie energii.

Enemalta jest także przyjazna klientowi. W 2011 roku uruchomiła nową stronę korpora-cyjną z poprawą dostępności i bardziej przyjaznym dla użytkownika wyglądem. EMC ro-zumie, jak ważna jest dla klientów wiedza o planowanych wyłączeniach prądu i pracach konserwacyjnych. Aby zapewnić, że klient jest zawsze najważniejszy, utworzyła specjalną rubrykę na stronie internetowej korporacji, która informuje klienta o takich zmianach. Inną usługą, która została niedawno uruchomiona, jest powiadomienie SMS. Klient może zarejestrować się na stronie internetowej, podając numer swojego telefonu komórkowe-go oraz nazwę ulicy, dzięki czemu dzień przed zawieszeniem dostawy energii otrzyma odpowiednie powiadomienie na telefon. EMC utworzyła także kalkulator energii, który

pokazuje m.in., jak wiele można zaoszczędzić. Kalkulator daje użytkownikowi kilka wska-zówek dotyczących tego, w jaki sposób oszczędzać energię.

Przedsiębiorstwo wspiera również lokalną społeczność m.in. poprzez akcje krwiodaw-stwa. Wspiera także edukację, badania i rozwój nauki. Dotuje projekty badawcze Uniwer-sytetu Maltańskiego związane z ochroną środowiska oraz organizuje rozmowy i wizyty uczniów na wszystkich poziomach systemu edukacji: od szkoły średniej do Uniwersyte-tu Maltańskiego. Prowadzi kampanię edukacyjną skierowaną do szkół podstawowych i średnich, w ramach której organizowane są wykłady i wycieczki szkolne do zakładów wytwórczych.

EMC ma na swoim koncie takie działania jak modernizacja nawierzchni dróg dojazdo-wych, reorganizacja zatok parkingowych i remont krawężników, akcje sadzenia drzew, in-stalacje elementów odblaskowych, wsparcie organizacji imprez charytatywnych, zbiórki zużytych telefonów komórkowych, organizacja inteligentnego wykorzystania energii dla samorządów lokalnych, instalacje kamer do monitorowania terenu po aktach wandali-zmu na drzewach, montaże oświetlenia i wiele, wiele innych działań na rzecz lokalnych społeczności.

Przedsiębiorstwo współpracę z GWU uzupełnia troską o poprawę komunikacji wewnątrz firmy. Korporacja promuje innowacje w samej EMC i umożliwia pracownikom przedstawia-nie swoich pomysłów na poprawę wszelkich aspektów pracy, oszczędności, usprawnienia operacyjne i lepszą obsługę klienta. Sugestie, które zostają zrealizowane, są nagradza-ne. EMC motywuje pracowników, również organizując konkursy takie jak np. „Pracownik roku”, tym samym promując właściwe postawy pracownicze. Publikuje także kwartalnik rozprowadzany zarówno wśród obecnych, jak i byłych pracowników EMC.

1312

Gospodarka i perspektywy na rzecz rozwoju CSR w województwie wielkopolskim

Wielkopolskie to drugie co do powierzchni i trzecie pod względem liczby ludności woje-wództwo w kraju. Położony na Pojezierzu Wielkopolskim i Nizinie Południowowielkopol-skiej region zamieszkuje prawie 3,5 mln ludzi. W województwie położone są aglomeracja kalisko-ostrowska i poznańska, Kalisko-Ostrowski Okręg Przemysłowy, Poznański Okręg Przemysłowy i Konińskie Zagłębie Węgla Brunatnego. Gospodarka województwa jest sil-nie uprzemysłowiona i otwarta na rynki zewnętrzne. Zróżnicowany przemysł, efektywne i wysokotowarowe rolnictwo, sektor usług bankowo-finansowych oraz specjalistyczne przedsiębiorstwa budowlane są motorem jej rozwoju. Region należy do najsilniejszych gospodarczo polskich województw.

Gospodarka województwa cechuje się zróżnicowaniem terytorialnym. W aglomeracji po-znańskiej dominują produkcja, usługi, otoczenie biznesu, nauki i kultury. Pólnocna część Wielkopolski to Piła, w której zlokalizowane są zakłady Philips Lighting Poland. Z kolei przemysł spożywczy, włokienniczy i odzieżowy, elektromaszynowy oraz najwyższa pro-dukcja i wydajność w rolnictwie to cechy gospodarki obszarów południowego i połu-dniowo-wschodniego. We wschodniej części województwa funkcjonuje kompleks pali-wowo-energetyczny z wydobyciem węgla brunatnego i produkcją energii elektrycznej i hutnictwa aluminium. Wiele dużych inwestycji w województwie zrealizowano w czasie transformacji gospodarczej Polski. To one umocniły pozycję gospodarczą Wielkopolski.

Wśród przykładów największych inwestycji można wymienić wspomnianą już fabrykę w Pile (Philips Lighting), wytwórnię opon koło Poznania (Bridgestone/Firestone), fabrykę baterii w Gnieźnie (Philips-Matsushita), Zakłady Mięsne w Gądkach koło Poznania, bro-wary Kompanii Piwowarskiej w Poznaniu i Tychach (SABMiller) czy Zakłady Samochodów Volkswagen i Škoda w Poznaniu.

Dobra sytuacja gospodarcza województwa i inwestycje w zakresie infrastruktury ko-munikacyjnej ciągle przyciągają nowych inwestorów. Przed Wielkopolską otwierają się perspektywy na dalszy rozwój gospodarczy. Struktura gospodarki i dobre wyniki ekono-miczne sprzyjają również rozwojowi CSR.

„Wyniki diagnozy społecznej odpowiedzialności wielkopolskich przedsiębiorców” – opra-cowane w ramach projektu Asbiznesu.pl przez Związek Pracodawców Wielkopolskiej Izby Przemysłowo-Handlowej i Centrum PISOP – wskazują na stosunkowo duże zaintere-sowanie wielkopolskich przedsiębiorców strategiami CSR. Z badań wynika, że działania w zakresie społecznie odpowiedzialnego biznesu od początku funkcjonowania przedsię-biorstwa podejmuje 35% badanych, 21% zaczyna ich wdrażanie, a 44% aktywność w tym obszarze rozpoczęła kilka lat temu.

15

Co więcej prowadzenie działań CSR deklaruje 59% badanych przedsiębiorców. Liczba ta może być nawet większa, bo część przedsiębiorców, którzy początkowo mówili, że nie realizują w swojej firmie zasad CSR, w toku prowadzonych rozmów wskazała na konkret-ne – prowadzone przez swoje przedsiębiorstwo – inicjatywy z zakresu zaangażowania biznesu w działania społecznie i ekologicznie odpowiedzialne. Całość analizy wskazuje na zwiększenie w ciągu ostatnich kilku lat świadomości wielkopolskich przedsiębiorców o społecznie odpowiedzialnym biznesie.

Raport jest jeszcze bardziej zadowalający, bo zwiększenie świadomości przedsiębior-ców dokonało się w najtrudniejszym dla nich momencie – ogólnoświatowego kryzysu gospodarczego. Mimo tego trudnego okresu nastąpił zarówno wzrost zrozumienia dla tego, czym jest CSR, jak i profesjonalizacja w zakresie wdrażania jego zasad. Wielopolskie firmy – także małe i średnie – w swoich strategiach coraz częściej uwzględniają działania z zakresu CSR.

Adaptacja rozwiązań z zakresu CSR w województwie wielkopolskim

Wprowadzenie zasad społecznej odpowiedzialności biznesu do firmy może się dokonać na skutek działania zarządu spółki, ale też na skutek działań związków zawodowych, czy akcji promocyjnych i informacyjnych instytucji publicznych. Dlatego zarówno doświad-czenia maltańskie, jak i ogólnoświatowe trendy CSR warto przekuć na wnioski, które każ-dy z tych podmiotów może wyciągnąć z wiedzy i praktyki o CSR. Jak pokazuje przykład maltański, CSR doskonale się sprawdza, jeśli tylko istnieje wola każdej z wyżej wymienio-nych stron do współpracy w zakresie wdrażania i realizacji zasad odpowiedzialnego biz-nesu.

Główne wnioski dla związków zawodowychDobrą praktyką jest piętnowanie pracodawców, którzy nie przestrzegają praw pracowni-czych, a jednocześnie kreują wizerunek swojej firmy jako biznesu odpowiedzialnego spo-łecznie. Wśród wielu pracodawców faktycznie wcielających zasady CSR w życie znajdą się również Ci nieuczciwi. Nie można pozwolić na to, by wpływali na wizerunek wszystkich innych, którzy traktują tę ideę serio – szanują prawa pracownicze, współpracują ze spo-łecznością lokalną czy dbają o środowisko naturalne.

Rolą związków zawodowych jest również stanie na straży przestrzegania prawa. Czę-sto zdarza się, że dobre przepisy nie znajdują odzwierciedlenia w rzeczywistości. Warto by związki kontrolowały przedsiębiorstwa nie tylko pod względem przestrzegania praw pracowniczych, ale także zwracały uwagę na zgodność ich działań z przepisami dotyczą-cymi ochrony środowiska, gospodarki i innych spraw społecznych. Oczywiście prawo pra-cy nadal pozostaje tutaj dla związków priorytetem, w szczególności prawo do wynagro-dzenia. Społecznie odpowiedzialne funkcjonowanie biznesu w Polsce nie jest możliwe bez przestrzegania prawa i zasad współżycia społecznego. Dobrym pomysłem byłoby również wpisanie CSR przez administrację rządową do krajowej strategii rozwoju, a także systema-tyczne obserwowanie działalności krajowych i zagranicznych inwestorów w Polsce.

Związki zawodowe nie mają dobrego PR-u. Często przedstawiane są jako zbiurokratyzo-wane i roszczeniowe struktury. Rzadko przedstawia się związki jako organizacje bronią-ce praw milionów ludzi, w tym nie tylko swoich członków, ale wszystkich pracowników. Jest wiele przykładów pozytywnych działań związków zawodowych i współpracy z pra-codawcami, o których nie usłyszy się w mediach. Te negatywne stereotypy utwierdzają programy nauczania. Problematyka praw pracowniczych w ogóle nie jest w nich podej-mowana. Nie mówi się również o społecznym wymiarze gospodarki, nie tylko na pozio-mie gimnazjum czy szkoły średniej, ale także na uczelniach wyższych. W odczarowaniu 1716

wizerunku związkowca mogłoby pomóc zapraszanie przedstawicieli związków zawodowych na uczelnie i organizowanie pogłębionych dyskusji o CSR.

Związki zawodowe nie tylko powinny kontrolować przedsiębiorstwa, ale także mogłyby domagać się od rządzących wprowadzenia odpowiednich instrumentów prawnych ułatwiających im całościową oce-nę poszczególne przedsiębiorstw. Należy weryfikować deklaracje firm pod kątem ich zgodności z rzeczy-wistością, a także sprawdzać, czy ich poddostawcy również postępują odpowiedzialnie wobec swoich pracowników. W ustawie o zamówieniach publicznych powinno się umieścić przepisy mówiące o wpły-wie zamówienia na lokalny rynek pracy, a także uzupełnić kryteria oceny o wpływ zamówienia na stan-dardy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Związki zawodowe powinny zabiegać o wpisanie zasad CSR do strategicznych dokumentów polskiego państwa. Nadanie im odpowiedniej, dużej rangi, może przyczynić się do wzrostu ich znaczenia w krajo-wym biznesie. Należy zastosować takie mechanizmy, które będą zachęcały przedsiębiorców do wpro-wadzania zasad CSR w swoich firmach i które będą stymulowały zaangażowanie firm w życie lokalnych społeczności.

Związki zawodowe mogą partycypować we wprowadzenia zasad CSR w przedsiębiorstwie zarówno po-przez swoje uczestnictwo w dialogu społecznym, jak i organizowanie szkoleń i innych wydarzeń edu-kacyjnych. Jednocześnie mogą zabiegać o przedstawianie przed pracodawcę szczegółowych danych, wskaźników, analiz i dokumentów kreujących strategię długoterminową firmy.

Odpowiednim miejscem do zabiegania o realizację zasad CSR w Polsce jest Komisja Trójstronna. Należy wypracowywać w ten sposób rozwiązania ustawowe, w tym podjąć temat CSR w przedsiębiorstwach świadczących usługi na zasadzie outsourcingu dla firm już realizujących zasady społecznie odpowiedzial-nego biznesu.

Główne wnioski dla sektora biznesuW Polsce dominują małe i średnie przedsiębiorstwa i z tego względu biznes nie traktuje w Polsce CSR jako poważnej strategii na przyszłość. Trzeba jednak odnotować wzrost zainteresowania działaniami z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu wśród pracodawców, dla których na obecnym etapie rozwoju ich firm CSR niekoniecznie przynosi im wymierne korzyści. Stosują już jednak stojące za nim zasady z myślą o przyszłości i zbudowania trwałej przewagi konkurencyjnej w świecie biznesu. Tym bardziej powinny podążać za nimi kolejne przedsiębiorstwa, które chcą utrzymać swoją pozycję i dorównywać lub prze-wyższać swoją konkurencję na rynku.

Istotną rolę we wdrażaniu zasad CSR powinna mieć współpraca przedsiębiorstw z uczelniami wyższymi i instytucjami badawczymi. Wyniki badań wskazujące na opłacalność stosowania CSR w długotermino-wej perspektywie z pewnością zachęcą wiele firm do ich wdrożenia w swoim przedsiębiorstwie. Również

dobrze przygotowane strategie przyczynią się do sukcesu wszystkich zaangażowanych w przedsięwzięcie stron.

Dobrym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie instrumentów pomiaru stopnia społecznej odpowiedzialności firm, umożliwiających wypracowanie jednolitego wzorca oceny, a tak-że stworzenie szerokiej platformy, która zachęcałaby do podejmowania przez firmy dzia-łań społecznie odpowiedzialnych i która ułatwiałaby współpracę. Dużą rolę w promocji takich zachowań mogłyby odegrać media. Warto więc przemyśleć strategię biznesu wo-bec mediów, tak by komunikacja na tej linii mogła przełożyć się na wymierne rezultaty w postaci znacznego rozwoju rozwiązań z zakresu CSR w Polsce.

Dobrą i bardzo potrzebną praktyką jest upowszechnianie wiedzy o CSR i współfinanso-wanie przez przedsiębiorstwa akcji edukacyjnych tłumaczących i promujących założenia CSR w Polsce. Pokazanie najlepszych polskich i zagranicznych praktyk oraz skutecznych instrumentów zarządzania pomogłoby całemu polskiemu rynkowi w rozwoju i wypra-cowaniu większego zysku. Wiedza powinna być przekazywana w praktycznym bizneso-wym języku i odnosić się do specyficznych polskich uwarunkowań.

Rola kadry menedżerskiej w upowszechnianiu zasad odpowiedzialności społecznej jest nie-oceniona, szczególnie w ramach współpracy z dostawcami i partnerami biznesowymi, tak-że z organizacjami pozarządowymi. Organizowanie szkoleń dla partnerskich organizacji po-zarządowych oraz dobieranie poddostawców według klucza stosowania się do zasad CSR bez wątpienia pomoże firmie w realizowaniu skutecznej, trwałej i wiarygodnej dla klientów, partnerów biznesowych, związków zawodowych i społeczności lokalnych strategii CSR.

Chociaż rola administracji publicznej w upowszechnianiu CSR jest znacząca, to firmy po-winny dbać o to, aby urzędnicy nie mieli zbyt dużych kompetencji, które naruszają zasa-dę dobrowolności w stosowaniu zasad CSR w przedsiębiorstwie. Decyzja o prowadzeniu firmy w społecznie odpowiedzialny sposób powinna należeć do niej samej i być zależna od działalności podmiotów wokół danego przedsiębiorstwa działających, takich jak m.in. związki zawodowe. Administracja publiczna powinna wspierać rozwój CSR w Polsce, jed-nocześnie nie nakładając na firmy obligatoryjnie dodatkowych obowiązków.

Główne wnioski dla administracji publicznej Czym jest CSR? W jaki sposób wdrażać CSR w przedsiębiorstwie? Na te i inne pytania po-winna odpowiedzieć administracja publiczna w specjalnie przygotowanym poradniku dla przedsiębiorców. Konieczne jest uporządkowanie wiedzy o społecznej odpowiedzialności biznesu oraz współpraca z przedsiębiorcami przy wdrażaniu jego zasad w swoich firmach.1918

Dobrym pomysłem jest stworzeniu centrum informacyjnego i poradniczego dotyczące-go CSR oraz zgromadzenie wiedzy o przykładach najlepszych polskich i zagranicznych praktyk zarówno podejmowanych przez przedsiębiorców, jak i poszczególnych grup in-teresariuszy na rzecz rozwoju CSR w Polsce.

Poszczególne polityki i strategie przygotowywane przez administrację publiczną powin-ny być komplementarne względem siebie i konsultowane z zainteresowanymi stronami. Warto promować CSR poprzez nowe narzędzia prawne. Administracja publiczna powinna pełnić rolę katalizatora.

Administracja publiczna powinna określić kompetencje poszczególnych szczebli admi-nistracyjnych. Obecnie funkcjonuje nieformalny międzyresortowy zespół ds. CSR. Warto określić, jakie kompetencje w tym zakresie ma administracja rządowa, a jakie samorządo-wa, a następnie konsekwentnie wspierać przedsiębiorców w realizacji zasad społecznie odpowiedzialnego biznesu.

Budowanie strategii CSR CSR jest postrzegany jako domena wielkich korporacji, które chcą być postrzegane jako odpowiedzialne i tym samym zyskać w oczach konsumentów. Są również przedmio-tem obserwacji organizacji pozarządowych, a także częściej działają w nich związki za-wodowe. Korporacje determinują wzorce konsumpcji i znacznie wpływają na kształt rynku. W Wielkopolsce istnieje wiele dużych firm, które z powodzeniem mogą wdrażać strategię CSR, ale nie jest to domena zarezerwowana wyłącznie dla nich. W Polsce, jak i na całym świecie, siłę napędową gospodarki stanowią małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP). To one wywierają duży wpływ na rozwój lokalnych społeczności. Są też najbliżej ludzkich problemów, bo najlepiej znają swoje najbliższe otoczenie. W dodatku zdarza się, że przedsiębiorstwem kieruje charyzmatyczny lider, któremu zależy również na dobrej opinii w miejscowości, gdzie działa firma. Dlatego też coraz częściej MŚP także stosują zasady społecznie odpowiedzialnego biznesu. Jednak wiele osób słyszało o CSR jedynie ze słyszenia, a przecież stosując się do jego zasad i włączając w proces zarządzania przed-siębiorstwem kwestie społeczne i środowiskowe, można osiągnąć wymierne korzyści biz-nesowe. Niezależnie od tego, czy rzecz tyczy się firmy małej i średniej, czy dużej, pierw-szym krokiem do sukcesu jest zbudowanie właściwej strategii CSR.

I. Jaki jest kontekst biznesowy CSR dla przedsiębiorstwa?Zbudowanie skutecznej i odpowiedniej strategii CSR dla przedsiębiorstwa wymaga ana-lizy i określenia kontekstu biznesowego CSR. Należy tym samym skonstruować założenie wyjściowe i ustalić, czym dla firmy jest CSR – jakiego typu zachowania mają być realizo-wane i jakie praktyki nasi interesariusze mogą uznać za pożądane: społeczność lokalna, pracownicy, dostawcy i partnerzy biznesowi, klienci, otoczenie zewnętrzne. Przy tworze-niu odpowiedzi na to pytanie można skorzystać z wytycznych wskazanych w projekcie normy ISO 26000. Pomoże to w zdefiniowaniu zakresu tematycznego CSR.

II. Spotkanie z interesariuszamiNajlepiej zacząć je od wyjaśnienia interesariuszom* podejścia przedsiębiorstwa do CSR, a także określenia oczekiwań interesariuszy co do współpracy z przedsiębiorstwem i dia-logu przy ustalaniu zasad CSR. Interesariusze powinni mieć możliwość dokonania oceny rozwiązań zaproponowanych przez firmę. Przy zaproszeniu interesariuszy warto wziąć pod uwagę różne grupy i szerokie spektrum osób, z którymi moglibyśmy współpraco-wać, m.in. pracowników, związki zawodowe, przedstawicieli społeczności lokalnych klien-tów, dostawców, podwykonawców, partnerów biznesowych, przedstawicieli administra-cji. Pomoże to w dokonaniu ponownej analizy sytuacji i ustaleniu interesariuszy mających 2120

największe znaczenie dla firmy i największe znaczenie przy danych uwarunkowaniach zewnętrznych. Na spotkaniu informacyjnym warto przedstawić:

» cele spotkania i omawianą tematykę,

» podstawowe informacje o działalności firmy, w tym informacje o oferowanych przez nią

usługach/produktach,

» dane o oddziaływaniu produktów/usług na społeczeństwo i środowisko naturalne,

» politykę firmy, misję i cele oraz podstawowe zasady organizacyjne,

» oczekiwania przedsiębiorstwa wobec zaproszonych gości,

» dalsze kroki i propozycję sposobu prowadzenia dialogu z interesariuszami.

Po prezentacji warto rozpocząć moderowaną dyskusję i poznać zdanie i oczekiwania

interesariuszy.

Kim jest interesariusz?

Interesariusz to inaczej „oddziaływacz” – podmiot, który wywiera wpływ na organizację. Poję-cie to zostało ukształtowane w obszarze ekonomicznej teorii firmy. Odnosi się do podmiotów usytuowanych wewnątrz i na zewnątrz przedsiębiorstwa i zwraca uwagę na interesy danych podmiotów oraz pełnione przez nie wobec przedsiębiorstwa role, a przede wszystkim na od-działywanie tych podmiotów na przedsiębiorstwa. Interesariuszami są takie grupy jak m.in. pracownicy, związki zawodowe, społeczności lokalne, rady pracowników, rady pracownicze, akcjonariusze, administracja publiczna, klienci, partnerzy biznesowi, dostawcy, pdowykonawcy i przede wszystkim właściele, którzy należą do najważniejszych interesariuszy.

III. Analiza i wybór kluczowych interesariuszyWarto przeprowadzić badania ankietowe, które pozwolą określić wzajemne oczekiwania. W tym celu dobrze jest zorganizować kolejne spotkanie/spotkania, w trakcie których zo-staną omówione najważniejsze produkty/usługi wyrabiane/świadczone przez firmę spo-śród tych, które w znaczący sposób oddziałują na zakres zainteresowania interesariuszy

i w których interesariusze mają wpływ na przedsiębiorstwo. Spotkania nie powinny być za długie, dlatego warto je ograniczyć do 2–3 godziny i skupić się na każdym spotkaniu na wybranej części koniecznego do omówienia materiału – danego aspektu działania/ /produktów/usług przedsiębiorstwa. Rezultatem spotkań z interesariuszami powinno być ustalenie ważnych dla stron obszarów i ich pogłębiona analiza pod kątem występowania pozytywnych i negatywnych praktyk przedsiębiorstwa oddziałujących na interesariuszy oraz obszarów oddziaływania interesariuszy na organizację.

Wyniki takiej analizy staną się podstawą do wyboru kluczowych interesariuszy (i okre-ślenia ich liczby), z którymi przedsiębiorstwo będzie prowadziło dialog. To interesariu-sze, którzy potencjalnie mogą wpłynąć na proces budowania przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa.

IV. Ryzyko i wybór obszarów zaangażowaniaSpotkania z interesariuszami dostarczą przedsiębiorstwu wiedzy zarówno co do samej możliwości prowadzenia z nimi dialogu, jak i ich stanowiska w stosunku do oddziaływa-nia oferowanych przez firmę produktów/usług. Dzięki spotkaniom będzie możliwe rów-nież określenie priorytetów CSR – obszarów, w których firma może się wykazać i w któ-rych może wdrożyć zasady społecznej odpowiedzialności biznesu. Spotkania pozwolą czywiście również poznać różnice w priorytetach między interesariuszami a przedsiębior-stwem.

Dzięki tak przygotowanemu materiałowi będzie można ocenić ryzyko danego sposo-bu zaangażowania i tym samym określić obszary o największych szansach związane z zaangażowaniem interesariuszy. Należy podjąć decyzję co do wyboru obszarów, któ-rymi przedsiębiorstwo zajmie się w pierwszej kolejności – tych, które mają największy wpływ na rozwój firmy. Niekoniecznie mają to być sprawy najłatwiejsze do zrealizowania, bo wtedy również ich realizacja niekoniecznie przyniesie zadowalające efekty.

V. Polityka CSR – wyznaczenie celów, opracowanie procedur i przyjęcie zasad działaniaPo dokonaniu kluczowych wyborów należy je podsumować i uszczegółowić. Należy przyjąć główne zasady i wyznaczyć cele. Polityka CSR powinna zostać skonstruowana w oparciu o jasne i przejrzyste procedury, kompletne programy działania, odpowiednią komunikację i stałe nadzorowanie konkretnych działań, ich raportowanie i w razie po-trzeby podejmowanie określonych działań naprawczych przywracających polityce CSR w firmie właściwy kierunek. Oczywiście bardzo ważnym elementem tak przygotowanego dokumentu będzie punkt/dział wskazujący na efekty, jakie dana strategia CSR ma przy-2322

nieść. Politykę społecznie odpowiedzialnego biznesu można opracować na dwa sposoby – poprzez wyznaczenie jej kierunków i przygotowanie krótkiego dokumentu lub poprzez spisanie całego kodeksu zasad postępowania. Sukces wdrożenia określonej strategii CSR zależy od wyznaczenia celów i zadań menedżerom i specjalistom, którzy będą ją wdra-żać. Powinni działać w oparciu o wyraźnie określone cele oraz odpowiednie zasoby i na-rzędzia. Również ważne jest, aby zaplanować monitorowanie przebiegu całego procesu i czuwać nad jego wdrażaniem w określony – właściwy – sposób.

VI. Ogłoszenie strategiiPo przyjęciu polityki CSR powinni dowiedzieć się o niej inni, aczkolwiek bardzo ważne jest, żeby nie rozpocząć jej przedstawiania od ogłoszeń na zewnątrz przedsiębiorstwa. Przed klientami najpierw należy zakomunikować przyjętą strategię interesariuszom. Naj-ważniejszymi spośród nich są zdecydowanie właściciele i pracownicy. Kadra menedżerska powinna dobrze zrozumieć obowiązki i powierzone jej zadania, tak aby strategia była re-alizowana we właściwy sposób. Dopiero po zakomunikowaniu zasad CSR wewnątrz firmy można pochwalić się nimi na zewnątrz. Informacje o nowej polityce firmy powinny być dostępne na jej stronie internetowej. Warto również wystosować listy do interesariuszy oraz zorganizować konferencje i spotkania dot. polityki CSR przedsiębiorstwa. Dobrym pomysłem jest również rozpoczęcie akcji sponsoringowych, dzięki którym przedsiębior-stwo może zaprezentować swój nowy sposób na społecznie odpowiedzialne działania. Do kontaktu ze „światem zewnętrznym” warto zatrudnić profesjonalnych PR-owców lub skorzystać z usług profesjonalnej firmy zajmującej się wizerunkiem przedsiębiorstw. Z czasem firma zacznie odnosić pierwsze społeczne sukcesy – warto się nimi chwalić i raz na jakiś czas przygotowywać raporty podsumowujące poszczególne okresy praktyki CSR firmy. Opisy muszą być przygotowane w sposób obiektywny – będą poddawane ocenie interesariuszy, mediów, a także konkurencji. Raporty warto wzbogacić o opinie autoryte-tów i znanych osób uwiarygodniających dokonania firmy w CSR. W tym celu można rów-nież podjąć współpracę z organizacjami pozarządowymi i poprosić je o ocenę dokonań

przedsiębiorstwa.

VII. Wdrożenie systemu – monitorowanie wyników, ocena skuteczności i efektywnościWe wdrażaniu zasad CSR poza jasnym podziałem obowiązków – wyznaczeniem odpo-wiednich funkcji i zadań odpowiednim osobom – bardzo ważnym elementem całego procesu jest stała ocena skuteczności i efektywności realizacji przyjętych założeń. Wdra-żanie zasad CSR nie będzie przebiegało przecież linearnie. Jak podstawowej działalno-

ści firmy, tak i praktyki CSR zależą od ciągle zmieniających się warunków zewnętrznych i wewnętrznych. W bieżącej działalności firmy łatwo też zejść z początkowo wytyczonego kierunku w zakresie polityki odpowiedzialnego biznesu. Dlatego system monitorowania rozumiany jako jasne procedury i wskaźniki oceny to podstawa wdrażania zasad CSR. To wyniki monitoringu staną się podstawą do podejmowania bieżących decyzji zarząd-czych w firmie i pozwolą na zbliżenie się do założonych początkowo celów. Jednocześnie pozwolą ocenić, na ile przyjęte rozwiązania przekładają się na przychody, koszty i rentow-ność firmy. Zaleca się ustalenie tzw. kluczowych wskaźników zrównoważonego rozwoju, dzięki którym menedżerowie będą stale monitorować sytuację i pozyskiwać bieżące in-formacje o statusie i poziomie realizacji założonych celów. Przykładowo można monitoro-wać ilość reklamacji klientów, ilość i zakres szkoleń z CSR, ilość inicjatyw zrealizowanych wspólnie z interesariuszami lub dla interesariuszy, ilość i wysokość kar środowiskowych i wiele innych danych.

VIII. ZarządzanieZarządzanie należy odróżnić od etapu wdrażania strategii CSR, w czasie której na grun-cie realnej działalności dopracowujemy elementy przyjętej przez nas strategii i nadaje-my jej właściwy kierunek. W etapie zarządzania CSR staje się już standardową praktyką firmy, która – jak każda inna – podlega okresowym przeglądom. W ich trakcie zarówno weryfikujemy rezultaty prowadzonej przez firmę strategii CSR, jak i przyjęte cele, które mogą ulec zmianie w miarę rozwoju przedsiębiorstwa lub zmiany uwarunkowań. Warto zastanowić się np. nad rozszerzeniem działań w jednych obszarach, a zmniejszeniem za-angażowania w innych lub rozpocząć całkiem nowe działania. Przedsiębiorstwo nie musi od razu zaczynać od prowadzenia rozbudowanej polityki CSR, ale może po kolei doda-wać nowe elementy do prowadzonej przez siebie działalności w tym zakresie. Na etapie zarządzania również bardzo ważna jest współpraca z interesariuszami, którzy są odbior-cami działań przedsiębiorstwa i od których zależy w dużym stopniu sukces przedsięwzię-cia. Stąd prowadzenie nieustannego dialogu jest nieodłączną praktyką CSR. Oczywiście praktyki z zakresu społecznie odpowiedzialnego biznesu muszą być ścisle powiązane z priorytetami właścicieli lub/i kadry menedżerskiej. Rezultaty strategii CSR powinny być optymalne zarówno społecznie i środowiskowo, jak i ekonomicznie. Powinny przynosić i społeczeństwu, i środowisku, i firmie wymierne korzyści.

2524

IX. Ewaluacja wynikówPo zakończeniu realizacji określonej polityki CSR należy poddać ją szczegółowej ewa-luacji, która pozwoli wyciągnąć wnioski o rozwoju. Należy ocenić zarówno skuteczność i stopień realizacji celów, jak i poszczególne działania, metody i składowe całej strategii CSR. W przypadku dobrze przeprowadzonej polityki społecznie odpowiedzialnego biz-nesu można ją z powodzeniem kontynuować lub poszerzyć o nowe obszary zaangażo-wania. W wyniku ewaluacji powinien powstać kompletny raport zamknięcia, w którym poza wyżej wymienionymi ocenami, umieści się również rekomendacje na przyszłość. W raporcie zamknięcia można również zasugerować przeprowadzenie wewnętrznych au-dytów w wybranych obszarach.

Do CSR poprzez współpracę

Nowoczesny i odpowiedzialny biznes poszukuje synergii pomiędzy ekonomicznym, śro-dowiskowym i społecznym aspektem funkcjonowania, budując kompleksową strategię rozwoju firmy w oparciu o założenia CSR. Podejmowanie przez przedsiębiorstwa dobro-wolnych zobowiązań co do zasad postępowania w wielu przypadkach może umożliwić rezygnację z regulacji, tym samym prowadząc do redukcji obciążeń administracyjnych dla biznesu. Działania prowadzone na rzecz CSR prowadzą także pośrednio do osiągania szeregu celów politycznych, takich jak: bardziej zintegrowane rynki pracy, zwiększanie spójności społecznej, wzrost innowacyjności, a także zrównoważone wykorzystanie za-sobów środowiska.

Aby zaszczepić maltańskie wzorce na wielkopolskim gruncie potrzeba współpracy – związków zawodowych, pracodawców, samorządów lokalnych i instytucji publicznych. Niniejszy poradnik stanowi dobry materiał wyjściowy – zarówno dla pracodawców i związkowców, jak i dla przedstawicieli instytucji publicznych – do refleksji i rozpoczęcia działań na rzecz realizacji zasad CSR w praktyce.

2726

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Publikacja bezpłatna