Biuletyn Sieci OWES - Forum OWES –...

Biuletyn Sieci OWES nr 2

Strona | 1

Biuletyn

Sieci OWES

nr 2

grudzień 2017


Strona | 2

Biuletyn Sieci OWES Nr 2, grudzień 2017

Spis treści:

Od Redakcji ……...…………………………………………………..……….…………………………… str. 4

Krok do partnerstwa lokalnego

Anna Raducha-Romanowicz ………..………………………………………………………………… str. 6

Społeczna odpowiedzialność biznesu w praktyce

Monika Koziar …………………………………………………………………………………..……...… str. 10

Korporacje dla PES czy PES dla korporacji?

Iwona Raszeja-Ossowska …………………………………………………….……………….……..… str. 14

Doświadczenia Garncarskiej Wioski we współpracy z firmami w ramach strategii CSR, Krzysztof

Margol ……………………………………………………………………………………….……………. str. 17

Ekonomia społeczna w praktyce: jak to robią w Elblągu?

Maciej Bielawski …………………………………………………………………….…………………... str. 21

Zamówienia publiczne jako instrument rozwoju ekonomii społecznej

Tomasz Schimanek ……………………………………………………………………………………... str. 26

Klauzula społeczna. Martwy zapis prawny czy realne wsparcie dla PES?

Jakub Dzionek .............................................................................................................................. str. 29

Jak to robią inni – przykład przedsiębiorstwa społecznego z Francji

Urszula Budzich-Tabor, Andrzej Hałasiewicz ……………………………………………………….. str. 32

Spotkania sieciujące …………………………………………………………………………………... str. 34

Szkolenia dla kadry OWES ………………………………………………………………….………….. str. 36

Internetowa platforma sieciująca …………………………………………………………………... str. 37

Forum Aktywności OWES ………………………………………………………………………………. str. 39

Realizatorzy projektu …………………………………………………………………………………… str. 40


Strona | 3

Biuletyn Sieci OWES jest wydawany w ramach ramach projektu nr POWR.02.09.00-00-0012/16

pt. „Forum aktywności Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej”, realizowanego w ramach

Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020, współfinansowanego ze

środków Unii Europejskiej, w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Wydawca: Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich

Redakcja: Urszula Budzich-Tabor


Strona | 4

Od Redakcji

Tematem przewodnim drugiego numeru Biuletynu Sieci Ośrodków Wsparcia Ekonomii

Społecznej (OWES) jest współpraca przedsiębiorstw społecznych z biznesem, przede

wszystkim w powiązaniu z realizacją szeroko rozumianej „społecznej

odpowiedzialności biznesu” (CSR). W ramach tego bloku tematycznego

prezentujemy:

• ogólne wprowadzenie do pojęcia CSR wraz z przykładami firm, które to

podejście stosują w polskich realiach – o tym mówi artykuł Moniki Koziar

„Społeczna odpowiedzialność biznesu w praktyce”;

• potencjał CSR jako źródła wsparcia ekonomii społecznej, w tym analiza

pożytków dla obu stron i potencjalnych zagrożeń – tego dotyczy artykuł Iwony

Raszei-Ossowskiej „Korporacje dla PES czy PES dla korporacji?”;

• przykład udanej inicjatywy współpracy z biznesem jednego z najbardziej

znanych przedsiębiorstw ekonomii społecznej w Polsce – „Garncarskiej Wioski”

– w artykule Krzysztofa Margola „Doświadczenia Garncarskiej Wioski we

współpracy z firmami w ramach strategii CSR”.

Drugim ważnym dla OWES tematem, który podejmujemy w tym numerze, są

zamówienia publiczne i kwestia stosowania w nich tzw. „klauzul społecznych” jako

narzędzia rozwoju przedsiębiorczości społecznej. O możliwościach, jakie daje w tym

zakresie polskie prawo, opowiada Tomasz Schimanek, jeden z wiodących ekspertów

z tej dziedziny. Z kolei Jakub Dzionek w artykule „Klauzula społeczna. Martwy zapis

prawny czy realne wsparcie dla PES?” analizuje, jak stosowanie tych klauzul wygląda

w praktyce.

W ramach stałej rubryki „Ekonomia społeczna w praktyce”, prezentującej przykłady

funkcjonowania OWES w różnych regionach Polski, prezentujemy tym razem rozwój

Elbląskiego Stowarzyszenia Wspierania Inicjatyw Pozarządowych na przestrzeni ponad

20 lat – swoimi doświadczeniami dzieli się Maciej Bielawski.

W naszym Biuletynie zamierzamy też przybliżać Czytelnikom ciekawe rozwiązania

dotyczące wspierania ekonomii społecznej z innych krajów. W niniejszym numerze

poznamy przykład z Francji. W ramach Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez

Społeczność (RLKS) stworzono tam spółdzielnię socjalną, która umożliwia

niepełnosprawnym rybakom pracę na lądzie przy zachowaniu kontaktu z morzem.

Ważnym motywem przewijającym się przez cały Biuletyn jest też kwestia partnerstwa

lokalnego jako kluczowego czynnika wspierania ekonomii społecznej. Temu

tematowi poświęcony jest artykuł „Krok do partnerstwa lokalnego”, w którym Anna


Strona | 5

Raducha-Romanowicz opisuje, jak takie partnerstwo należy budować i gdzie szukać

informacji na ten temat. Rola partnerstwa jest też mocno podkreślona w przykładzie

z Francji, a także w wielu przykładach mówiących o społecznej odpowiedzialności

biznesu.

Na zakończenie Biuletynu prezentujemy aktualności na temat projektu „Forum

Aktywności Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej”.

Drugi numer Biuletynu ukazuje się w ostatnich dniach grudnia 2017 – z tej okazji

życzymy naszym Czytelnikom wszelkiej pomyślności w 2018 roku. I oczywiście, miłej

lektury!


Strona | 6

Anna Raducha-Romanowicz

Krok do partnerstwa

lokalnego

Tworzenie podmiotów ekonomii

społecznej to wyzwanie organizacyjne,

finansowe, promocyjne. Dlatego

efektywna współpraca firm,

organizacji i sektora publicznego jest

niezbędnym warunkiem powodzenia.

Jak skutecznie zbudować lokalne

partnerstwo?

W czym tkwi tajemnica sukcesu takiego

przedsięwzięcia jak Garncarska

Wioska, omawiana szerzej w artykule

Krzysztofa Margola na str. 17? To

przedsiębiorstwo społeczne w

miejscowości Kamionka pod Nidzicą

od lat skutecznie podtrzymuje tradycje

rzemieślnicze, przyciąga turystów,

zwiedzających, miłośników

rzemieślniczego kunsztu i daje pracę

kilkudziesięciu osobom z okolicy. Istotną

rolę odegrała determinacja liderów i

zaangażowanie samych

bezrobotnych, którzy w trakcie

warsztatów pomogli stworzyć pierwszą

ofertę. Jednak jednym z

najważniejszych czynników

powodzenia była współpraca

lokalnych władz, fundacji i firm – to

dzięki nim Kamionka stała się

wizytówką regionu, a Garncarska

Wioska to przedsięwzięcie, które także

samo na siebie zarabia1.

Partnerstwo – wartość dodana

1 Źródło: http://witrynawiejska.org.pl/przesiebiorczosc/ek

Analizując przykład Garncarskiej Wioski

i podobne inicjatywy, prawie zawsze

odkrywamy, że kluczem do sukcesu jest

parnterstwo różnych lokalnych

podmiotów, które umożliwiły jej

powstanie i wspierają jej rozwój. Celem

takiego partnerstwa jest w pierwszej

kolejności udzielenie pomocy do

konkretnej grupie osób

potrzebujących, ale współpraca

różnych podmiotów przyczynia się też

do budowania kapitału społecznego,

który wymaga zaufania i dialogu.

Partnerstwa międzysektorowe są

ważnym czynnikiem rozwiązywania

lokalnych problemów. Najbardziej

znanym przykładem takiego

partnerstwa są Lokalne Grupy

Działania (LGD), realizujących

podejście Rozwoju Lokalnego

Kierowanego przez Społeczność

(RLKS); w Polsce jest ich prawie 400, z

tego największą grupę (ok. 340)

stanowią LGD realizujące program

onomia-spoleczna/item/40625-wioska-garncarska-w-kamionce-spolka-non-for-profit

http://witrynawiejska.org.pl/przesiebiorczosc/ekonomia-spoleczna/item/40625-wioska-garncarska-w-kamionce-spolka-non-for-profit




Strona | 7

LEADER na obszarach wiejskich,

pozostałe to Lokalne Grupy Rybackie

oraz LGD działające na obszarach

miejskich. Formę partnerstwa

międzysektorowego mają również

Lokalne Organizacje Turystyczne (LOT).

Partnerstwa lokalne mogą odegrać

kluczową rolę w zapobieganiu

wykluczeniu i wspieraniu

przedsiębiorczości społecznej.

Kooperacja trzech sektorów –

administracji, biznesu i organizacji

pozarządowych – wymusza

znajdowanie wspólnych punktów w

różnorodnych spojrzeniach. Otwartość i

wykorzystanie mocnych stron każdego

z partnerów to fundament trwałości,

tak ważnej przy wspieraniu podmiotów

ekonomii społecznej.

Sukces buduje się też na szczerym

zaangażowaniu każdej ze stron. W

przypadku Garncarskiej Wioski to

otwartość mieszkańców, determinacja

lokalnej władzy oraz doświadczenie

liderów zdecydowało o powodzeniu

przedsięwzięcia. Jakie kroki trzeba

zatem podjąć, by stworzyć udane

partnerstwo lokalne?

Gdzie szukać wiedzy o partnerstwie?

Każda organizacja zaprawiona w

inicjowaniu lokalnych projektów ma

swoje własne recepty i rozwiązania. Nie

jest to wiedza tajemna – liderzy

odnoszących sukcesy projektów

chętnie dzielą się doświadczeniami. W

każdym regionie działają organizacje,

2 Za: www.wspolnystol.org 3 Więcej szczegółów na:

które prowadzą szkolenia z budowania

partnerstw lokalnych.

Równie cennym źródłem wiedzy są też

konferencje poświęcone

przedsiębiorstwom społecznym. Tam

można spotkać tych, którzy z sukcesem

realizują swoje projekty. Przykładem jest

np. ubiegłoroczna Konferencja

Sieciująca Partnerstwa Lokalne w

Subregionie Poznańskim „Ekonomia

Wzajemności”. Spotkanie pokazało

rolę partnerstw lokalnych w budowaniu

samorządności.

W ramach warsztatów można było

zobaczyć jak powstawały i funkcjonują

różne przedsięwzięcia. Jednym z nich

jest poznańska restauracja Wspólny

Stół – dowód na to, że gastronomiczne

przedsiębiorstwa ekonomii społecznej

to nie tylko bary mleczne. Dzięki

wsparciu lokalnych oraz

ogólnopolskich przedsiębiorstw i

członków Fundacji Barka zbudowała

ciepło przyjęte przez poznaniaków

miejsce – co ważne, cenione za swoją

jakość, a nie tylko spółdzielczy

charakter. Restauracja w stylu slow

food wpasowała się w miejski klimat –

dziś świadczy także usługi cateringowe

i zatrudnia kilkanaście osób w różnym

wieku i z różnym doświadczeniem2.

Partnerstwo jako projekt

Interesujące spojrzenie na budowanie i

zarządzanie partnerstwami lokalnym w

obszarze ekonomii społecznej

przedstawia Marta Lewandowska w

podręczniku „Droga do partnerstwa”3.

http://www.ekonomiaspoleczna.pl/files/ekonomiaspoleczna.pl/public/Biblioteka/2013.1.pdf

http://www.wspolnystol.org/




Strona | 8

Ekspertka proponuje do takich

przedsięwzięć zastosowanie etapów

zarządzania cyklem projektu.

Marta Lewandowska wymienia

kluczowe etapy w konstruowaniu

partnerstw: „W nieco uproszczonej

wersji będziemy mówić o etapie

diagnozy (pytanie: dlaczego?), etapie

formułowania celów (pytanie: po co?),

etapie określania działań (pytanie co?

i jak?), wreszcie o etapie ustalania

sposobu realizacji działań (pytania:

kto? gdzie? kiedy?)”.

Rzetelnie przeprowadzona diagnoza

lokalna jest pierwszym krokiem do

budowania udanego partnerstwa.

Ważne jest, by ocenę sytuacji opierać

na rzetelnych danych i możliwie

obiektywnych obserwacjach, nie zaś

wrażeniach. Zgromadzenie statystyk,

wywiady terenowe, konsultacje,

warsztaty – to pomaga zdiagnozować

problemy, ich źródła, odbiorców

działań czy wyłonić potencjalnych

partnerów.

Określenie celu działania daje jasny

punkt, do którego partnerstwo będzie

dążyć. Wspólny cel to też element

spajający partnerów – wyznacznik ich

aspiracji oraz marzeń. Tu trzeba

podkreślić, że efektem partnerstwa

powinno być coś więcej, niż tylko

realizacja podstawowego celu. Dobrze

skonstruowany projekt skutkuje

wartością dodaną, czymś czego przy

zapisywaniu celów nie da się

przewidzieć, ale co ujawnia się gdy

dochodzi do połączenia wielu

potencjałów partnerów.

Pytanie jak będzie działało

partnerstwo, to kwestia wewnętrznej

organizacji. Jest to z jednej strony

zagadnienie techniczne: wybrać

formalne partnerstwo z osobowością

prawną czy bez niej czy też partnerstwo

nieformalne? Z drugiej strony chodzi o

wypracowanie takiego partnerstwa,

które umożliwi realizację zamierzonych

celów, da wymierne korzyści nie tylko

społeczeństwu, ale też partnerom,

zapewni uczestnikom poczucie

wpływu na rozwój wspólnej inicjatywy i

wreszcie – będzie rządziło się jasnymi

zasadami.

Dlatego też realizacja zadań

partnerstwa musi być poprzedzona

ustaleniem precyzyjnego

harmonogramu działań i przypisaniem

zadań członkom grupy. Podział ról

odbywać się musi na bazie

kompetencji, nie zaś ochotniczych

zgłoszeń. Dlatego tak ważne jest, na co

zwracają uwagę niemal wszystkie

poradniki, konieczność wyłonienia

lidera przedsięwzięcia. Niezależnie czy

będzie to sprawny organizator, który

dopilnuje wszystkich harmonogramów

czy charyzmatyczny inspirator.

Skuteczne kierowane projektem to

podstawa jego powodzenia.

Jednym z najbardziej znanych

poradników budowania partnerstwa


Strona | 9

lokalnego jest książka Ros Tennyson

„Poradnik animatora partnerstwa: Jak

skutecznie wspierać współpracę w

ramach międzysektorowego

partnerstwa dla zrównoważonego

rozwoju”, wydany w tłumaczeniu

polskim przez Fundację Partnerstwo dla

Środowiska4.

Ile kroków do partnerstwa?

Schematów tworzenia partnerstw jest

kilka, zazwyczaj różnią się one

sposobem opisu czy

uporządkowaniem elementów. W

poradniku Ministerstwa Pracy i Polityki

Społecznej pt. „Przez współpracę do

sukcesu” zaleca się pracę nad

budowaniem partnerstwa wg

następujących kroków:

Etap 1: Etap przygotowawczy do

zawiązania partnerstwa

Etap 2: Konstruowanie struktury

przyszłego partnerstwa

Etap 3: Ustalanie wzajemnych

oczekiwań partnerów

Etap 4: Wypracowywanie celów i

strategii działania partnerstwa

Etap 5: Logistyczne zabezpieczenie

praktycznej działalności partnerstwa

Etap 6: Realizacja i ocena działań

partnerskich

Warto zapoznać się z całą

publikacją, dostępną pod adresem:

https://www.mpips.gov.pl/userfiles/Fi

le/Departament%20Rynku%20Pracy/

Podrecznik.pdf, gdzie każdy z

4 http://www.fpds.pl/media/filemanager/publikacje/partnerstwo/poradnik_animatora.pdf

punktów został szczegółowo

opisany.

https://www.mpips.gov.pl/userfiles/File/Departament%20Rynku%20Pracy/Podrecznik.pdf



http://www.fpds.pl/media/filemanager/publikacje/partnerstwo/poradnik_animatora.pdf

http://www.fpds.pl/media/filemanager/publikacje/partnerstwo/poradnik_animatora.pdf


Strona | 10

Monika Koziar

Społeczna

odpowiedzialność

biznesu w praktyce

Przychodzi taki moment, w którym

same pieniądze przestają wystarczać.

Pojawia się pytanie o sens działania,

jego wpływ i użyteczność w szerszym

kontekście, nie tylko ekonomicznym,

lecz również społecznym. Czy

przedsiębiorstwa w Polsce działają

zgodnie z zasadą społecznej

odpowiedzialności biznesu? Z

pewnością robiłyby to chętniej, gdyby

wiedziały, co to znaczy i jakie korzyści

się z tym wiążą.

Społeczna odpowiedzialność biznesu

nie jest niczym nowym. Nowoczesna

koncepcja CSR (Corporate Social

Responsibility) pojawiła się w XIX w.

razem z wielkimi fortunami (m.in. J. D.

Rockefellera) i rozwojem ruchu

filantropijnego. Dlatego też była

początkowo kojarzona z działalnością

charytatywną. Według definicji

oznacza ona konsekwentne dążenie

biznesu do tego, aby postępować

etycznie i wnosić wkład w rozwój

gospodarczy, a jednocześnie

przyczyniać się do poprawy jakości

życia pracowników, społeczności

lokalnych i społeczeństwa jako całości.

Peter Drucker, wykładowca

akademicki i badacz procesów

organizacji i zarządzania w

korporacjach oraz organizacjach non-

profit, twierdził, że każda korporacja

ma nie tylko przynosić zysk, ale również

podjąć odpowiedzialność za wpływ,

jaki wywiera na swoich pracowników,

otoczenie, klientów i każdy podmiot, z

którym ma kontakt. Społeczna

odpowiedzialność biznesu jest więc

obowiązkiem wyboru przez

kierownictwo takich decyzji i działań,

które przyczynią się zarówno do

dbałości o interes własny, jak i do

ochrony, i pomnażania dobrobytu

społecznego. Podejmowanie działań

społecznych nie jest traktowane jako

koszt, lecz jako inwestycja.

W Polsce jako pierwsze strategie CSR

stosowały koncerny zagraniczne.

Przenosiły pewien sposób działania z

rynków, gdzie presja opinii publicznej

jest silna. Powstało Forum

Odpowiedzialnego Biznesu (FOB), które

co roku wydaje publikację

"Odpowiedzialny biznes w Polsce.

Dobre Praktyki", przedstawiającą

najlepsze praktyki odpowiedzialnego

biznesu na polskim rynku. Marcin

Grzybek z Forum Odpowiedzialnego

Biznesu ocenia polskich

przedsiębiorców „Najwięcej firm w

Polsce w ramach swojej społecznej

odpowiedzialności podejmuje

działania, które można określić jako

zaangażowanie społeczne”. „Są to np.

projekty filantropijne – przekazywanie

wsparcia rzeczowego lub

finansowego, czy edukacyjne –

najczęściej firmy realizują w tym

zakresie działania powiązane z ich

profilem działalności (np. bank uczy o

finansach, a firmy informatyczne szkolą

z programowania). Również dużą

popularnością cieszą się programy

skierowane do pracowników: poprawa

bezpieczeństwa w miejscu pracy,

integracja pracowników, czy programy


Strona | 11

wolontariatu pracowniczego”. Wyniki

badań przeprowadzonych przez FOB w

2015 r. wskazują, że najpopularniejsze

narzędzia stosowane w firmach, to:

dialog z interesariuszami, wolontariat

pracowniczy, programy etyczne dla

pracowników i społecznie

odpowiedzialne inwestycje.

W Polsce w działania na rzecz CSR

często angażują się banki. Są to

instytucje, które muszą szczególnie

troszczyć się o dobre relacje z

otoczeniem, gdyż ich istnienie opiera

się na zaufaniu. Podejmują działania w

czterech wymiarach społecznej

odpowiedzialności, tzn. w obszarze

rynku, miejsca pracy, społeczności

lokalnej i środowiska naturalnego. Co

jednak robią konkretnie? „Podam

przykłady z mojego podwórka

zawodowego, a więc Raiffeisen Bank

Polska S.A.”, mówi Aleksandra

Rutkowska, ekspert Raiffeisen Bank

Polska S.A. „Nasz Bank angażuje się w

akcje pomocy chorym i potrzebującym

dzieciom. Wspieramy domy dziecka,

samotnej matki, hospicja. Największym

przedsięwzięciem w tym obszarze był

remont jednej z sal w Warszawskim

Szpitalu dla Dzieci, gdzie bank zakupił

materiały niezbędne do

przeprowadzenia remontu, a

pracownicy zajęli się remontem oraz

zorganizowaniem dzieciom w tym dniu

całodziennej zabawy”.

Jednak bywa i tak, że przedsiębiorstwa

definiują CSR bardzo swobodnie i w

zależności od własnych potrzeb. Autor

raportu Grzegorz Piskalski (prezes

zarządu Fundacji CentrumCSR.pl) w

raporcie "Społeczna odpowiedzialność

biznesu w polskich realiach. Teoria a

praktyka" stwierdza, że firmom udało

się narzucić swój punkt widzenia i

sprowadzić dyskusję o

odpowiedzialności biznesu w Polsce do

działań charytatywnych. Fundacja

przebadała 227 firm o największej skali

oddziaływania w Polsce. Analizowane

było m.in. czy przedsiębiorstwa te

prowadzą politykę CSR, czy publikują

swoje kodeksy etyczne, udostępniają

kontakt do osób zajmujących się

społeczną odpowiedzialnością, czy

zamieszczają sprawozdania z

pozafinansowej działalności, prowadzą

politykę dotyczącą przestrzegania

praw człowieka i dialogu z

interesariuszami. „Nasze obywatelskie

badanie zostało przyjęte przez firmy z

zaskoczeniem. Ich przedstawiciele nie

spodziewali się, że firmy mogą zostać

poddane niezależnej ocenie. Część z

nich odniosło się do rezultatów bardzo

entuzjastycznie. (…) Czasem

spotykaliśmy się z pytaniem czy mają

zapłacić za udział w badaniu,

podobnie jak za różne certyfikaty czy

dyplomy, jakie otrzymują, a raczej

kupują”, czytamy w raporcie.

Ta sytuacja może jednak wynikać z

faktu, że praktyczne rozwiązania w

zakresie społecznej odpowiedzialności

biznesu nie są w Polsce mocno

rozpowszechnione. Zaczyna się to

zmieniać pod wpływem presji

konsumentów, regulatorów i partnerów

biznesowych. Firmy dowiadują się,

czym jest społeczna odpowiedzialność

i uczą się ją stosować w praktyce. Jak

mówi Marcin Grzybek z FOB:

„Najbardziej rozpowszechniona

obecnie definicja społecznej

odpowiedzialności biznesu, to

‘odpowiedzialność firmy za jej wpływ


Strona | 12

na społeczeństwo i środowisko’. My się

tą definicją posługujemy i wiele firm ją

od nas przejęło, natomiast bez

wątpienia jest duże grono

przedsiębiorstw, które swoją

odpowiedzialność ograniczają do

działań społecznych – pomocy

potrzebującym, działań

charytatywnych. W mojej ocenie

wszystkie firmy podejmowane przez

siebie działania traktują poważnie,

tylko nie wszystkie podchodzą do CSR

systemowo, np. w bardzo

zaawansowany sposób dbają o swoich

pracowników, ale zapominają o

kwestiach środowiskowych. Albo

podejmują działania prośrodowiskowe,

ale zaniedbują relacje z dostawcami”.

Przykład dla innych powinny stanowić

spółki z udziałem Skarbu Państwa i

czasami tak jest, jak dowodzi przykład

przytaczany przez Aleksandrę

Rutkowską, która jest również radną

Gminy Wiązowna. Bank PKO BP

poprzez powołaną przez siebie

fundację i przy wsparciu samorządu, z

sukcesem przeprowadził projekt dla

młodzieży z tej gminy. W jego wyniku

młodzi ludzie napisali biznesplany i na

ich bazie zrealizowali samodzielnie 10

projektów odpowiadających na

potrzeby społeczności lokalnej,

otrzymując na ten cel po 1000 zł.

Społeczna odpowiedzialność biznesu

zakłada uwzględnianie społecznych i

ekologicznych aspektów

funkcjonowania biznesu na równi z

ekonomicznymi oraz rozliczanie

przedsiębiorstw z ich działań w tym

zakresie. Korzyści związane z

przestrzeganiem przez firmy zasad

odpowiedzialnego biznesu powinny

być rozpatrywane długofalowo.

Według Komisji Europejskiej

przestrzeganie zasad CSR przyczynia się

do wzrostu konkurencyjności

przedsiębiorstw, a także poprawy życia

społeczeństwa i środowiska. Jednak

korzyści może być więcej: zwiększenie

lojalności klientów i pracowników,

poprawa relacji ze społecznością

lokalną, kształtowanie pozytywnego

wizerunku firmy, większa odporność na

sytuacje kryzysowe, wzrost

atrakcyjności firmy w oczach

inwestorów. Norma ISO 26000,

opracowana przez Międzynarodową

Organizację Standaryzacyjną,

wskazuje na tworzenie w ten sposób

wartości dodanej poprzez

stymulowanie innowacyjności i

budowanie przewagi konkurencyjnej.

Uzyskana w ten sposób przewaga jest

trudna do skopiowania, a podstawy

firmy wyjątkowo stabilne i

umożliwiające jej dalszy rozwój.

Firmy realizujące CSR mogą odegrać

ważną rolę we wspieraniu ekonomii

społecznej. Z jednej strony, mogą

udzielać pomocy konkretnym

przedsięwzięciom społecznym poprzez

wsparcie finansowe lub przez

wolontariat swoich pracowników – tak

jak to się dzieje w inicjatywie opisanej w

dalszej części Biuletynu w artykule

Krzysztofa Margola. Z drugiej strony

mogą stosować politykę

odpowiedzialnych zakupów,

nabywając towary lub usługi np. w

spółdzielniach socjalnych lub innych

przedsiębiorstwach społecznych –

czego przykładem jest spółdzielnia

niepełnosprawnych rybaków opisana

na str. 27. Więcej o relacjach między

przedsiębiorstwami ekonomii


Strona | 13

społecznej a światem korporacji w

kolejnym artykule, autorstwa Iwony

Raszei-Ossowskiej.


Strona | 14

Iwona Raszeja-Ossowska

Korporacje dla PES

czy PES dla

korporacji?

Współczesne korporacje to duże

przedsiębiorstwa o rozgałęzionej

strukturze, często znacznym zasięgu i

międzynarodowym charakterze,

zatrudniających znaczną liczbę

pracowników. Ich działalność

nastawiona jest na maksymalizację

zysku lub zwiększenie dochodu

udziałowców czy właścicieli. Z kolei

podmioty ekonomii społecznej (PES)

działają na pograniczu biznesu i celów

społecznych. Ich zyski, w założeniu, są

reinwestowane w cele społeczne lub

we wspólnotę. W polskich warunkach

są to na ogół podmioty działające

lokalnie, zatrudniające niewielką liczbę

osób.

Obie grupy równolegle odgrywają rolę

w kształtowaniu ładu gospodarczego i

społecznego, realizując swoje interesy.

Coraz częściej dochodzi do

współpracy korporacji z podmiotami

ekonomii społecznej. Taka współpraca

pozwala łączyć zasoby i fachową

wiedzę z kreowaniem zmian

społecznych.

Korporacje dla PES

Wiele działań prowadzonych przez

korporacje we współpracy z

5 Na podstawie: S. Skórski, Korzyści ze współpracy międzysektorowej dla organizacji pozarządowych oraz biznesu w ramach CSR,

podmiotami ekonomii społecznej

wynika z zasad społecznej

odpowiedzialności biznesu (CSR). W

ramach działań społecznie

odpowiedzialnych na rzecz PES,

korporacje prowadzą działalność

filantropijną, dobroczynną. Powołują

także swoje własne fundacje, które

m.in. realizują konkursy grantowe.

Współpraca na tym polu może także

obejmować wolontariat pracowniczy.

Nie do przecenienia jest specyficzna

kultura korporacyjna, która wnosi

nową jakość do relacji

międzysektorowych z PES. Przede

wszystkim zauważyć trzeba

potencjalne zwiększenie skali

oddziaływania PES. Wynika to z faktu,

że korporacje dysponują

ogólnokrajową, a często

międzynarodową siatką oddziałów

oraz pracowników i interesariuszy.

Ułatwia to nawiązywanie relacji z

innymi osobami i podmiotami oraz

budowanie sieci kontaktów. Ryzyko

bankructwa korporacji jest małe, więc

mogą one wspierać działania PES przez

długi okres. Poza tym mają większe

możliwości finansowe niż lokalne

przedsiębiorstwa. Nawiązanie przez PES

współpracy z dużym i zasobnym

„graczem” otwiera możliwości

infrastrukturalne oraz merytoryczne w

formie dostępu do urządzeń czy know-

how, jak też wiedzy specjalistów

pracujących w korporacjach5.

PES dla korporacji

http://wiadomosci.ngo.pl/wiadomosci/1280417.html (dostęp: 27.12.2017).

http://wiadomosci.ngo.pl/wiadomosci/1280417.html



Strona | 15

PES i korporacje nawiązują współpracę

zakładając, że obie strony osiągną

wymierne korzyści, a pozytywne efekty

będą odczuwalne i dla nich, i dla

społeczeństwa. Dzięki takiej

współpracy korporacje mają dostęp

do różnych zasobów, za pomocą

których zwiększają swoje kompetencje

i możliwości, co nie byłoby możliwe w

przypadku partnerstwa z organizacjami

nastawionymi na zysk.

Współpraca z PES jest szansą na

aktywne włączenie pracowników

korporacji w działania społeczne

podejmowane przez firmę. Ponadto

umożliwia wykorzystanie przez

pracowników wiedzy i kompetencji na

rzecz PES (w przypadku usług pro

bono). Stwarza możliwość sprawdzenia

się pracownika w nowych sytuacjach,

nabycia nowej wiedzy i umiejętności.

Wreszcie integruje pracowników

podczas realizacji projektów

społecznych. O tych korzyściach szerzej

mówi Krzysztof Margol w swoim artykule

na str. 17.

Zagrożenia współpracy

Współpraca między PES a

korporacjami stwarza jednak pewne

zagrożenia dla obu stron. Po pierwsze,

korporacje muszą się w jakimś stopniu

dzielić z PES poufnymi informacjami.

Wiedza na temat know-how, innowacji

czy planów strategicznych pomaga

we współpracy, ale stanowi też ryzyko.

Po drugie, takie partnerstwo, które

poprawia wizerunek korporacji, może

podważyć legitymizację PES

(„sprzedają się”). Może też zwiększyć

kontrolę ze strony korporacji.

Po trzecie, aby współpraca PES i

korporacji przyniosła oczekiwane

korzyści, należy przezwyciężyć różnice

występujące pomiędzy tymi

podmiotami. Korporacje skupiają się

na rynkach i konkurencji. Natomiast PES

na ogół „żyją i umierają” wraz z

trendami i wartościami w

społeczeństwie, a przede wszystkim

zmieniają się w miarę rozwiązania

problemów, na które odpowiadają.

Po czwarte, należy jednoznacznie

definiować cele współpracy. Zadania

służące ich realizacji powinny być

realne. Czasami PES postrzega

korporację wyłącznie jako podmiot

zapewniający finansowanie. Z kolei

firma może chcieć jedynie poprawić

własny wizerunek. Dlatego od

początku współpracy muszą być

sformułowane jasne oczekiwania. To,

co każdy partner „kładzie na stół”, musi

być inne, ale równoważne.

Partnerstwa między PES i korporacjami

są uważane za jeden z

najskuteczniejszych sposobów

kreowania zmian społecznych. Aby

zmiana była prawdziwa i długotrwała

muszą działać tak dobrze, jak tylko

mogą. Oznacza to, że zasoby


Strona | 16

partnerów muszą być maksymalnie

wykorzystane dla uzyskania jak

najlepszego efektu.

Źródła:

1. Skórski S., Korzyści ze współpracy

międzysektorowej dla

organizacji pozarządowych oraz

biznesu w ramach CSR,

http://wiadomosci.ngo.pl/wiad

omosci/1280417.html (dostęp:

27.12.2017).

2. Yaziji M., Doh J., Organizacje

pozarządowe a korporacje,

Wydawnictwo Naukowe PWN,

2011.

3. http://odpowiedzialnybiznes.pl/

publikacje/spotkanie-dwoch-

swiatow-wspolpraca-

podmiotow-ekonomii-

spolecznej-z-biznesem/ (dostęp:

27.12.2017).




Strona | 17

Krzysztof Margol

Doświadczenia

Garncarskiej Wioski

we współpracy z

firmami w ramach

strategii CSR

Omówione w poprzednich artykułach

CSR (Corporate Social Responsibility)

jest szerokim pojęciem, pod którym

można odnaleźć różnego typu

inicjatywy, w tym m.in. działania typu

CCI (Corporate Community

Involvement, co można przetłumaczyć

jako zaangażowanie firmy w

społeczność lokalną). CCI to

niezmiernie ważny obszar społecznej

odpowiedzialności biznesu,

obejmujący różnorodne formy

aktywności firmy w zakresie

reagowania na problemy i potrzeby

konkretnej społeczności, obejmujące

edukację, rozwój lokalny, ochronę

zdrowia itd. W ramach tej formuły, firmy

realizują programy wolontariatu

pracowniczego, pomocy rzeczowej i

finansowej, programy edukacyjne itp.

Realizacja podejścia CCI przynosi

korzyści zarówno firmie i jej

pracownikom, jak i społeczności

lokalnej. Pracownicy firmy mają

przekonanie, że wykonali coś dobrego,

budują zespół, poprawiają atmosferę

pracy w grupie i wzmacniają wizerunek

firmy jako odpowiedzialnego partnera

społecznego.

Do realizacji działań z

zaangażowaniem wolontariatu

pracowniczego, Fundacja NIDA

przygotowała obszar aktywności

związany z ekonomia społeczną. W

małej wiosce niedaleko Nidzicy na

Mazurach utworzona została w 2007

roku „Garncarska Wioska”, a od 2011

roku tworzony jest systematycznie

„Rajski Ogród”. Cały kompleks jest

przedsiębiorstwem społecznym i

wyjątkowym obszarem stworzonym dla

pracy wolontariuszy. To związek

przyrody, tradycji i innowacyjnych

rozwiązań ekonomicznych i

społecznych.

Garncarska Wioska jest pomysłem na

przedsiębiorczość społeczną opartym

na kultywowaniu dawnych tradycji

rzemieślniczych Nidzicy i okolicznych

wsi. Funkcjonują tutaj pracownie

ceramiki, witrażu, papieru czerpanego,

gospoda z tradycyjnymi regionalnymi

potrawami. Znajdują się tutaj także Kino

Przyrody, Galeria „Skarby Ziemi” i

muzeum garncarstwa i ceramiki.


Strona | 18

Rajski Ogród to największy na

Mazurach ogród pokazowy połączony

z pomysłem na przedsiębiorczość

społeczną. W granicach Rajskiego

Ogrodu urządzony jest Park

Odkrywców – przestrzeń, w której

dzieci, młodzież i dorośli mogą

dokonywać doświadczeń związanych

ze zjawiskami przyrody, prowadzić

obserwacje i badania przyrodnicze,

uczyć się przez zabawę. W sąsiedztwie

„Rajskiego Ogrodu” wybudowany

został przez stowarzyszenie Nidzicki

Fundusz Lokalny dom pracy twórczej

dla dzieci i młodzieży

„NIEZAPOMINAJKA”. Cały ten obszar to

wyjątkowe miejsce wypoczynku,

poznawania różnych gatunków roślin,

edukacji ekologicznej i historycznej

oraz turystyczna atrakcja. Jest to także

miejsce przyjazne rodzinie, co znajduje

odzwierciedlenie w przesłaniu

„Garncarskiej Wioski”: artystycznie –

tradycyjnie – rodzinnie.

Na bazie tych zasobów przygotowana

została dla firm ciekawa oferta

społecznego zaangażowania oraz

możliwości tworzenia dobra

wspólnego. Oferta obejmuje trzy

główne wyzwania zaangażowania

społecznego z przedstawieniem

konkretnych korzyści dla uczestników:

Rozwijamy wrażliwość ekologiczną:

każdy uczestnik wróci z nowymi

umiejętnościami i wiedzą o środowisku;

Wyzwalamy pozytywną energię: każdy

uczestnik wróci z nową, dobrą energią;

Zapewniamy wartościowe spędzenie

czasu: każdy uczestnik wróci z

przekonaniem, że wykonał pożyteczną

pracę.

W ramach tak zakreślonej oferty, firmy

mogą zaangażować się w wybrane

aktywności, np.:

• Wykonywanie rabat na terenie

ogrodu – ścieżki do zakątków

tematycznych z możliwością

wykonania firmowej rabaty

tematycznej; tworzenie nowych

zakątków przyrody.

• Ratowanie pszczół i innych

pożytecznych owadów – sadzenie

roślin miododajnych, budowę

domków dla dzikich pszczół i

przygotowywanie ekologicznych

środków ochrony roślin.

• Wykonywanie małej infrastruktury

ogrodowej: ławki, karmniki i budki

lęgowe dla ptaków, altany i

pergole, „hotelików” dla owadów,

jak również tablice edukacyjne.

• Wykonanie instalacji edukacyjnych

w „Parku odkrywców”.

• Zagospodarowanie terenu przy

NIEZAPOMINAJCE – plac zabaw i

urządzenia sportowe dla dzieci.

• Budowa i zagospodarowanie

KLOCKOLANDII – miejsca zabaw dla

dzieci, rozwijających kreatywne

myślenie.

• Przygotowywanie wydarzeń

kulturalnych w „Garncarskiej

Wiosce” – festiwale, spektakle

teatralne, koncerty, wystawy.

Scenariusz każdego wydarzenia i akcji

realizującej strategię społecznej

odpowiedzialności, przygotowywany

jest indywidualnie w zależności od

potrzeb, oczekiwań firmy, terminu


Strona | 19

realizacji oraz możliwości. Zawsze

przygotowywana jest szczegółowa

oferta. Oprócz gotowych ofert, firma

ma możliwość stworzenia własnego

programu.

Pobyt w „Garncarskiej Wiosce” i w

Rajskim Ogrodzie ma zawsze kilka

stałych punktów programu: na

początek wizyty prezentacja idei

przedsiębiorczości społecznej i

zwiedzanie „Garncarskiej Wioski”,

realizacja wybranych prac i

aktywności, a na zakończenie

prezentacja w Kinie Przyrody zdjęć i

filmiku z akcji oraz przedstawienie

korzyści społecznych z wykonanych

prac.

Pierwszą firmą, które zrealizowała

program CSR na terenie „Garncarskiej

Wioski” była Pricewaterhouse Coopers

(PwC). Kilkudziesięciu menadżerów

firmy z wielu krajów wykonało pierwszy

zakątek tematyczny w Rajskim

Ogrodzie, dając początek

największemu dzisiaj na Mazurach

ogrodowi pokazowemu oraz przykład

zaangażowania dla innych firm. To był

początek realizacji systematycznych

akcji w ramach CSR i wolontariatu

pracowniczego. Firma ELDA z Nidzicy

wykonała urządzenie edukacyjne w

Parku Odkrywców (Tarczę Newtona),

firma KAMET „Kołyskę Newtona”, firma

WIEJAK wykonała interaktywny stół dla

dzieci, a firma STALMOT & WOLMET

instalację do nauki zasad fizyki.

Pracownicy firmy „Inwestycje

społeczne sp. z.o.o” wraz z

pracownikami Akademii Rozwoju

Filantropii urządzili na terenie Rajskiego

Ogrodu „rajską winnicę”, a 70

wolontariuszy z firmy Reiffeisen Leasing

wykonało „ścieżkę zmysłów” z myślą o

terapii ogrodowej dla osób z

niepełnosprawnościami. Pracownicy

Banku Spółdzielczego w Nidzicy

urządzili kolejny zakątek (lawendowy)

w Rajskim Ogrodzie, a pracownicy PSS

„SPOŁEM” rabatę przy zakątku

motylkowym. Firma Centrum

ORZECHOWSKI wykonała wzorcową

rabatę w stylu angielskim, a firma

AGRO WRMIKULIT zapewnia

ekologiczne środki do pielęgnacji roślin.

W okresach zimowych także

organizowane są aktywności w

ramach CSR. Pracownicy POLPHARMY

wykonali instalacje na plac zabaw dla

dzieci, przygotowali bombki

świąteczne na aukcję charytatywną

oraz elementy małej architektury do

Rajskiego Ogrodu.

W działania w ramach wolontariatu

pracowniczego w Rajskim Ogrodzie

włączają się także pracownicy

instytucji publicznych. Pracownicy

Powiatowego Urzędu Pracy z Nidzicy

urządzili „wzgórze wiatru”, a

pracownicy Powiatowego Centrum

Pomocy Rodzinie w Nidzicy rabaty


Strona | 20

wokół Parku Odkrywców. Corocznie

pracownicy Nadleśnictwa Nidzica

sadzą kilkaset drzew na terenie

Rajskiego Ogrodu i Garncarskiej Wioski,

które zajmują już łącznie obszar ponad

8 hektarów.

Wolontariat w Rajskim Ogrodzie jest

także aktywnością wielu społecznych

organizacji: Uniwersytetu III Wieku z

Nidzicy, Stowarzyszenia Przyjaciół Lasu

w Kudypach, stowarzyszeń

prowadzących „wioski tematyczne”.

Przedsiębiorczość społeczną w

Garncarskiej Wiosce wspiera fundacja

Wspomagania Wsi i Europejski Fundusz

Rozwoju Wsi Polskiej.

Fundacja NIDA systematycznie

promuje „Garncarską Wioskę” i Rajski

Ogród jako miejsce do prowadzenia

działań w ramach realizacji strategii

CSR i wolontariatu, przedstawiając

jednocześnie korzyści dla firmy, jej

pracowników i lokalnej społeczności.

We wszystkich ulotkach i materiałach

promujących ten obszar do

wolontariatu stosowany jest zawsze

jednolity przekaz:

Dzięki wieloletniej już współpracy w

ramach realizacji strategii CSR,

„Garncarska Wioska” zbudowała

bardzo dobre relacje z otoczeniem i

interesariuszami, rozpoznawalność i

proekologiczny wizerunek. Zdobyliśmy

doświadczenia we współpracy z

biznesem, co przekłada się nie tylko na

dalsze rozwijanie społecznego

zaangażowania firm na terenie

„Garncarskiej wioski”, ale także na

włączanie się firm w działania na rzecz

innych środowisk i organizacji

społecznych.


Strona | 21

Maciej Bielawski

Ekonomia społeczna

w praktyce: jak to

robią w Elblągu?

Zanim powstał OWES…

Jest grudzień 1995 roku, powstaje

Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania

Inicjatyw Pozarządowych

(Stowarzyszenie ESWIP). Tworzą je

liderzy sektora ekonomii społecznej

(wówczas tak się jeszcze nie

definiowali) w Elblągu, wytyczając mu

misję wspierania rozwoju organizacji

pozarządowych jako fundamentu

społeczeństwa obywatelskiego. W

pierwszych latach działania

stowarzyszenie koncentruje się na

organizacjach pozarządowych,

wspiera ich tworzenie, mobilizuje do

działania, pokazuje możliwości rozwoju,

inspiruje do współpracy. Tworzą się

fundamenty systemu wsparcia: w roku

1996pismo „Pozarządowiec”, w 1998

biuro koordynatora organizacji

pozarządowych woj. elbląskiego,

powstanie jednego z pierwszych w

Polsce Centrów Organizacji

Pozarządowych, oraz reprezentacji

sektora – Rady Elbląskich Organizacji

Pozarządowych.

Po reformie samorządowej przyszła

kolej na budowanie systemu wsparcia

w całym województwie warmińsko-

mazurskim, co zostało

zapoczątkowanie powołaniem Sieci

Wspierania Organizacji

Pozarządowych Województwa

Warmińsko-Mazurskiego „HEROLD”,

świadczącej usługi informacyjne,

animacyjne i edukacyjne. Ten pierwszy

etap zamyka tworzenie w różnych

powiatach systemów współpracy

samorządów lokalnych z organizacjami

pozarządowymi, stworzenie

Regionalnego Ośrodka Wspierania

Organizacji Pozarządowych, Federacji

Organizacji Socjalnych Województwa

Warmińsko-Mazurskiego oraz uczenie

organizacji wykorzystania funduszy

europejskich do realizacji swoich celów

w ramach Regionalnego Ośrodka EFS.

W roku 2005 rozpoczyna się realizacja w

Polsce wielu projektów w ramach

Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL.

Pośrednio, jako Sieć SPLOT, której

jesteśmy członkiem, bierzemy udział w

projekcie „W poszukiwaniu polskiego

modelu ekonomii społecznej”,

zaczynamy dyskutować o tym co się

mieści pod pojęciem ES. Jednocześnie

w podejmowanych przez nas

działaniach wsparcia organizacji

pozarządowych i środowisk lokalnych

dostrzegamy potrzebę podejmowania

działalności ekonomicznej, która

powinna uzupełniać aktywność

społeczną i obywatelską, a czasem

staje się niezbędna do wprowadzania

trwałej zmiany, kreowania i wspierania

rozwoju lokalnego. W ramach konkursu

na upowszechnianie rezultatów EQUAL

postanawiamy sprawdzić model

wiosek tematycznych w naszym

regionie, w efekcie czego w kilku

wsiach udaje się go wdrożyć, a z

czasem doprowadzić do powstania

sieci miejscowości tematycznych

„Miejsca z duszą”. Ponadto w 2007 roku

uruchamiamy swoją działalność

gospodarczą, stając się bardziej


Strona | 22

autentycznym partnerem dla naszych

klientów oraz pokazując, że krok po

kroku może się ona rozwijać,

wspierając cele Stowarzyszenia.

Ośrodek Wspierania Inicjatyw Ekonomii

Społecznej – etap I (2009-2012)

W 2007 roku podczas planowania

strategicznego Stowarzyszenia

uznaliśmy, że znaczną część swojego

zaangażowania ulokujemy w obszarze

ekonomii społecznej. Postanowiliśmy

tworzyć dalszą część regionalnego

systemu wsparcia tj. Sieć HEROLD,

zmieniając jej profil i wspierając

głównie organizacje rozwoju

lokalnego. Pomogliśmy utworzyć i

rozwinąć 9 powiatowych Centrów

Organizacji Pozarządowych,

stworzyliśmy Telewizję Obywatelską, by

promować inicjatywy ekonomii

społecznej.

Równolegle prowadziliśmy dialog z

Regionalnym Ośrodkiem Polityki

Społecznej w kontekście wsparcia

rozwoju sektora ekonomii społecznej. W

wyniku dyskusji podjęliśmy decyzję, że

środki EFS (wdrażane za

pośrednictwem POKL) nie będą

przeznaczone na realizację

kilkudziesięciu projektów (jak to miało

miejsce w wielu województwach), tylko

na budowaniu trwałego systemu

wsparcia, oferującego podobne

usługi. Województwo podzielono na

trzy części (kilka lat później

wprowadzono korektę, wyodrębniając

dodatkowy subregion ełcki),

uwzględniając potencjał organizacji

wsparcia oraz specyfikę regionu. W

efekcie od początku 2009 roku

rozpoczęły w regionie działalność trzy

Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej.

Stowarzyszenie ESWIP postanowiło

nadać projektowi nazwę własną


Społecznej. Ta lekka modyfikacja

pozwoliła stworzyć skrót OWIES, łatwy

do zapamiętania, który tak mocno

zakorzenił się wśród klientów, że

pozostał do dnia dzisiejszego.

Początkowo w ramach OWIES duży

nacisk kładliśmy na usługi informacyjne

i promocyjne, edukację i animację.

Pokazywaliśmy, czym jest ekonomia

społeczna, jakie formy prawne może

przybierać, jak tworzyć podmioty ES,

jak samorząd może i powinien mądrze

ją wspierać. Ważnym działaniem były

Szkoły Liderów ES oraz Szkoły

Animatorów Społecznych, których

absolwenci pełni wiary i wiedzy

wprowadzali zmianę w swoim

środowisku, tworzyli pierwsze

przedsiębiorstwa społeczne,

pokazywali innym, że niemożliwe staje

się realne.

Istotnym elementem w naszym

podejściu, od samego początku, stało

się mocne włączanie samorządów

lokalnych do wspierania ekonomii

społecznej. Uznaliśmy, że

doprowadzimy do tego, by w każdym

powiecie powstał zespół ds. rozwoju ES.

W skład zespołu wchodzili

przedstawiciele wszystkich gmin

(najczęściej z referatów społecznych),

Ośrodków Pomocy Społecznej,

kluczowych podmiotów ekonomii

społecznej i przedsiębiorstw

społecznych, Powiatowego Centrum

Pomocy Rodzinie oraz Powiatowego

Urzędu Pracy. Głównie cele stawiane

sobie przez zespoły koncentrowały się


Strona | 23

wokół poszukiwania kierunków rozwoju

ES w powiecie, wdrażania rozwiązań

prawnych, w tym klauzul społecznych,

wspierających rozwój ES oraz edukacji i

promocji w zakresie ES.

Ten etap działania OWIES podniósł w

wielu środowiskach wiedzę, czym jest

ekonomia społeczna oraz jaką rolę

może pełnić w procesie włączenia

społecznego osób i grup zagrożonych

wykluczeniem społecznym. Powstało

wiele podmiotów reintegracji

społeczno-zawodowej, kilkanaście

przedsiębiorstw społecznych, które

stały się inspiracją dla tych, którzy byli w

momencie podejmowania decyzji o

podjęciu działalności gospodarczej.

Wzrosła świadomość i gotowość

samorządów lokalnych do wsparcia

ekonomii społecznej oraz

uwzględnienia jej w pomysłach na

rozwój lokalny.


Społecznej – etap II (2013-2015)

W 2012 roku podczas jednego ze

spotkań zespołu Stowarzyszenia zostaje

zgłoszona potrzeba uzupełnienia

elementów systemu wsparcia ekonomii

społecznej. W efekcie powstają

projekty prowadzące do powstania

pięciu Inkubatorów Przedsiębiorczości

Społecznej (IPS) oraz pełnienia roli

operatora dotacji dla

nowopowstałych i istniejących

spółdzielni socjalnych.

Potrzeba ta wynikła z ewaluacji

potencjału i efektów rozwoju ekonomii

społecznej w poszczególnych

powiatach. Dostrzegliśmy, że wiele

spółdzielni socjalnych powstaje w

Elblągu i Olsztynie, a w mniejszych

miejscowościach jest ich niewiele.

Częściowo wynikało to z naszej

mniejszej obecności w tych powiatach,

mniejszej liczby spotkań animacyjnych i

doradczych. Odpowiedzią na to stały

się IPS, które z jednej strony były

przedłużeniem w terenie

podstawowych usług OWIES, a z

drugiej udostępniały przestrzeń do

działania oraz specjalistyczne wsparcie

istniejącym przedsiębiorstwom

społecznym.

Pilotażowo powołaliśmy w regionie 5

IPS, które działały przez dwa lata, i

dostrzegliśmy istotną różnicę w tempie

rozwoju ES w tych powiatach. Drugą

inicjatywą stały się dwa projekty

dotacyjne. Brakowało nam wcześniej

tego instrumentu, musieliśmy liczyć

wyłącznie na dostępność środków

Funduszu Pracy i PRFON i do tego

dostosowywać tempo przygotowania

poszczególnych grup inicjatywnych.

Stąd decyzja, aby samemu stać się

operatorem i wspierać tworzenie miejsc

pracy w przedsiębiorstwach

społecznych. W efekcie

doprowadziliśmy do stworzenia blisko

200 miejsc pracy w 41

przedsiębiorstwach społecznych.

Także w ramach podstawowego nurtu

działania OWIES wprowadziliśmy nowe

usługi, jak targi ekonomii społecznej czy

kursy zawodowe, ale przede wszystkim

podjęliśmy współpracę

ponadnarodową z partnerem

belgijskim, w efekcie której

opracowaliśmy m.in. model CIS i

partnerstwa lokalnego. Doświadczenia

te wykorzystaliśmy, tworząc kilka

miesięcy później Elbląskie Centrum


Strona | 24

Integracji Społecznej, przygotowujące

osoby i grupy do dalszej pracy w

kontekście ES w ramach OWIES oraz

Partnerstwo rozwoju społecznego

Elbląga, gdzie ponad 40 podmiotów

współpracuje w ramach

podejmowanych działań na rzecz

osób zagrożonych wykluczeniem

społecznym. Podsumowaniem tego

etapu stała się standaryzacja usług

OWES zakończona uzyskaniem

akredytacji, która utwierdziła nas w

przekonaniu, że realizujemy wszystkie

niezbędne działania ukierunkowane

na rozwój ES. Warto też dodać, że w

tym okresie powołaliśmy dodatkowo

spółkę non-profit, aby mocniej rozwijać

działalność gospodarczą i zdobyć

doświadczenie w działalności tej formy

prawnej.


Społecznej – etap III (od 2016 r.)

Z dużym wysiłkiem wkroczyliśmy w

kolejny etap wsparcia rozwoju ES w

regionie, współprowadząc OWIES w

Elblągu i Ełku. Tylko zbudowany

wcześniej potencjał, zaangażowany

zespół z poczuciem misji oraz stabilny

partner (Stowarzyszenie ADELFI)

pozwoliły pokonać trudności związane

z zamieszaniem akredytacyjnym oraz

opóźnieniem w finansowaniu wsparcia.

Z zaciągniętym kredytem w wysokości

blisko miliona złotych realizowaliśmy

niezbędne usługi, adekwatnie do

potrzeb klientów.

Postanowiliśmy wykorzystać zdobyte

wcześniej doświadczenia i stworzyć

powiatowy system wsparcia ES. Jego

fundamenty stanowią: Inkubator

Przedsiębiorczości Społecznej, zespół

ds. rozwoju ES, badanie nisz rynkowych

w kontekście rozwoju ES, powiatowy

program rozwoju ES, bliska współpraca

z podmiotami reintegracji społeczno-

zawodowej, budowanie i wspieranie

partnerstw lokalnych podejmujących

inicjatywy na rzecz rozwoju ES. Wszystko

to uzupełniane specjalistycznymi

usługami oraz działaniami

informacyjnymi podejmowanymi przez

Centrum Ekonomii Społecznej oraz

wsparciem finansowym ze strony

Funduszu Przedsiębiorczości

Społecznej. Po raz pierwszy wszystko

jest realizowane w ramach jednego

projektu, spójne, wzajemnie się

uzupełniające adekwatnie do potrzeb

i gotowości poszczególnych grup

inicjatywnych.

Ponadto prowadzimy Elbląskie

Centrum Integracji Społecznej, którego

już kilkunastu uczestników podjęło

pracę w przedsiębiorstwach

społecznych. W ostatnich dwóch

latach, w subregionach elbląskim i

ełckim doprowadziliśmy do podjęcia

zatrudnienia w przedsiębiorstwach

społecznych przez ponad 150 osób

zagrożonych ubóstwem lub

wykluczeniem społecznym. To wszystko

spina dobra współpraca na poziomie

regionalnym pomiędzy OWES i z

Regionalnym Ośrodkiem Polityki

Społecznej, czego efektem jest

pierwsza w Polsce regionalna sieć

OWES oraz regionalna platforma

podmiotów reintegracji społeczno-

zawodowej, obie powstałe w grudniu

2016 roku, aktywne i współpracujące

ze sobą na rzecz rozwoju ES.

Oczywiście są trudności, takie jak

„uśpienie” części gmin,


Strona | 25

niesatysfakcjonująca aktywność

niektórych członków zespołów ds. ES,

brak niektórych podmiotów

reintegracji społeczno-zawodowej w

niektórych powiatach, niska gotowość

samorządów lokalnych do stosowania

klauzul społecznych itd. Jednak ważne,

że jest stała refleksja, chęć działania,

gotowość na współpracę i trwałość

wprowadzanych rozwiązań oraz

satysfakcja z tego, że pomagamy

ludziom, grupom, podmiotom zmieniać

ich sytuację, odnajdywać nową drogę,

osiągać cele, które sobie wyznaczyli, a

to, przy niemałej liczbie pojawiających

się trudności, daje siłę i motywację do

dalszego działania.


Strona | 26

Tomasz Schimanek

Zamówienia

publiczne jako

instrument rozwoju

ekonomii społecznej

Zamówienie publiczne to odpłatne

umowy zawierane między

zamawiającym a wykonawcą, których

przedmiotem są usługi, dostawy lub

roboty budowlane finansowane ze

środków publicznych. Co do zasady

udzielają ich instytucje administracji

rządowej i samorządowej, ale także

inne podmioty, o ile są finansowane z

publicznych pieniędzy. Udzielanie

zamówień publicznych jest dość

szczegółowo regulowane przez prawo

unijne i polskie Prawo zamówień

publicznych. Jest to w krajach Unii

Europejskiej ogromy rynek, podobnie

zresztą jak w Polsce. Według

sprawozdania Prezesa Urzędu

Zamówień Publicznych w 2016 roku

łączna wartość udzielonych zamówień

publicznych wyniosła 174 miliardów

złotych. Najliczniejszą grupę wśród

zamawiających stanowiły w 2016 roku

samorządy terytorialne i ich jednostki.

Od końca ubiegłego wieku Unia

Europejska promuje podejście zwane

społecznymi zamówienia publicznymi.

Najkrócej mówiąc, oznacza ono

uwzględnianie przez zamawiających

istotnych aspektów społecznych.

Wśród tych aspektów mogą być m.in.

godna praca, sprawiedliwy handel,

zatrudnienie czy integracja zawodowa

i społeczna osób należących do grup

zagrożonych wykluczeniem

społecznym. Ta ostatnia kwestia

obejmuje m.in. ułatwianie dostępu do

realizacji zamówień publicznych

podmiotom ekonomii społecznej (PES)

prowadzącym integrację osób

zagrożonych marginalizacją

społeczną. Preferencje dla PES są

formą wsparcia włączenia

społecznego osób zagrożonych

marginalizacją, a także sposobem na

wyrównanie szans w dostępie do

zamówień podmiotom ekonomii

społecznej, które m.in. ze względu na

zatrudnianie osób defaworyzowanych

mają gorszą sytuację konkurencyjną niż

wykonawcy, którzy nie zatrudniają

takich pracowników.

Społeczne zamówienia publiczne

znalazły swoje odzwierciedlenie w

dyrektywach unijnych dotyczących

zamówień publicznych, które

przewidują szereg rozwiązań

pozwalających uwzględniać aspekty

społeczne przy udzielaniu zamówień.

Także polskie Prawo zamówień

publicznych, dostosowane do nowych

dyrektyw unijnych w 2016 roku,

przewiduje takie rozwiązania.

Większość z tych rozwiązań ma

charakter dobrowolny, zamawiający

mogą je wykorzystywać zarówno w

zamówieniach o wartości powyżej 30

tys. euro (wynika to wprost z ustawy), a

także w zamówieniach o niższej

wartości, pod warunkiem, że taką

możliwość przewidzieli w swoich

wewnętrznych regulaminach.

Wśród rozwiązań polskiego prawa,

pozwalających uwzględniać aspekty

społeczne znajdują się również takie,


Strona | 27

które dotyczą podmiotów ekonomii

społecznej. Jedno z takich rozwiązań

dotyczy zamówień o wartości do 30 tys.

euro i jest skierowane wprost do

wybranej grupy podmiotów ekonomii

społecznej. Mowa tu o art. 15(a)

ustawy o spółdzielniach socjalnych,

który daje możliwość ograniczenia

udziału w postępowaniu o zamówienie

o wartości do 30 tys. euro wyłącznie do

spółdzielni socjalnych. Zamawiający

może skorzystać z tego rozwiązania

nawet wtedy, gdy w regulaminie nie

ma odpowiedniego zapisu o udzielaniu

zamówień o wartości do 30 tys. euro,

ponieważ ta możliwość wynika wprost z

ustawy o spółdzielniach socjalnych.

W samym Prawie zamówień

publicznych przewidziane są

następujące rozwiązania dotyczące

bezpośrednio podmiotów ekonomii

społecznej:

• tak zwana „klauzula usługowa”,

pozwalająca ograniczyć udział w

postępowaniu wyłącznie do

przedsiębiorstw społecznych (art.

138 p),

• tak zwana „klauzula zastrzeżona”,

umożliwiająca zamknięcie

postępowania wyłącznie do

podmiotów spełniających łącznie

dwa warunki: będących zakładami

pracy chronionej lub innymi

podmiotami, których celem jest

integracja społeczna i zawodowa

osób zagrożonych wykluczeniem

społecznym oraz mających wśród

zatrudnionych co najmniej 30%

takich osób (art. 22, ust. 2 i 2a); z

tego rozwiązania mogą skorzystać

np. zakłady aktywności zawodowej

czy spółdzielnie socjalne albo

organizacje pozarządowe

zatrudniające osoby wykluczone,

• możliwość bezpośredniego

udzielenia zamówienia w zakresie

realizacji gminnego programu

rewitalizacji spółdzielni socjalnej

lub organizacji pozarządowej (art.

4d, ust. 1, pkt 5); dotyczy to

zamówień poniżej progów unijnych,

czyli w przypadku usług o wartości

poniżej 209 tys. euro, w przypadku

robót budowalnych poniżej 5 225

tys. euro,

• tak zwana klauzula zatrudnieniowa,

pozwalająca zamawiającemu

określić wymóg zatrudnienia przy

realizacji zamówienia osób z grup

zagrożonych wykluczeniem

społecznym (art. 29 ust. 4); można ją

wykorzystać również w kryteriach

oceny ofert. Z tego rozwiązania

mogą skorzystać np. spółdzielnie

socjalne czy organizacje

pozarządowe zatrudniające np.

niepełnosprawnych, bezdomnych

czy uchodźców.

Wykorzystywanie powyżej opisanych

rozwiązań wciąż nie jest powszechne,

ale z roku na rok zamawiający sięgają

po nie coraz częściej. Do korzystania z

nich z jednej strony potrzebna jest

dobra wola ze strony zamawiającego,

a także wiedza dotycząca zarówno ich

praktycznego stosowania, jak i korzyści

społecznych, które mogą one

przynosić. Z drugiej strony

wykorzystywanie opisanych wyżej

rozwiązań wymaga istnienia

podmiotów ekonomii społecznej, które

są w stanie spełnić warunki postawione

przez zamawiającego dotyczące

aspektów społecznych oraz

zrealizować zamówienie. Dodatkowo,


Strona | 28

w przypadku samorządów lokalnych,

często pojawia się oczekiwanie, aby

takie podmioty miały charakter

lokalny. Obecnie jest to wyzwanie, bo

w wielu gminach takich podmiotów nie

ma, a jeżeli są, to ich zakres działania

nie pokrywa się z przedmiotem

zamówienia, albo też nie dysponują

potencjałem umożliwiającym im

realizację zamówień.

Większość podmiotów ekonomii

społecznej nie ma również

doświadczeń w ubieganiu się o

zamówienia publiczne, dlatego

dobrym rozwiązaniem jest

wykorzystywanie na początku

opisanych rozwiązań przy udzielaniu

zamówień o wartości do 30 tys. euro,

które proceduralnie są o wiele prostsze

dla podmiotów ekonomii społecznej,

są realne do wykonania, a mogą

stanowić przygotowanie do realizacji

zamówień o większej wartości.

Podmioty ekonomii społecznej nie

mogą także zapominać, że niezależnie

od zastosowanych rozwiązań

ułatwiających im dostęp do

zamówień, podstawowym celem

realizacji zamówienia jest jego

skuteczna, wysokiej jakości, efektywna i

terminowa realizacja. Stąd też

podmioty ekonomii społecznej muszą

pamiętać, że ubiegając się o

zamówienie publiczne, będą

rywalizować ceną i jakością z innymi

podmiotami, w tym także rynkowymi.

6 https://www.uzp.gov.pl/aktualnosci/podrecznik-,,zrownowazone-zamowienia-publiczne.-aspekty-spoleczne-i-srodowiskowe-w-procedurze-udzielania-zamowienia-w-swietle-

Opisane rozwiązania wyrównują szanse

PES w dostępie do realizacji zamówień,

ale nie zwalniają z konieczności

dbania o jakość i cenę, bo to są

elementy decydujące o wyborze

wykonawcy.

Więcej informacji dotyczących

aspektów społecznych w

zamówieniach publicznych znajduje

się w podręczniku Urzędu Zamówień

Publicznych „Zrównoważone

zamówienia publiczne. Aspekty

społeczne i środowiskowe w

procedurze udzielania zamówienia w

świetle nowelizacji ustawy Prawo

zamówień publicznych6” z listopada

2017 roku oraz w podręczniku

Regionalnego Centrum Polityki

Społecznej w Łodzi „Klauzule

społeczne i inne możliwości

uwzględniania aspektów społecznych

w zamówieniach publicznych7” z

października 2017 roku.

nowelizacji-ustawy-prawo-zamowien-publicznych 7 http://es.rcpslodz.pl/images/zalaczniki/publikacje/Podrecznik_klauzule_RCPS_bez_ok%C5%82adki.compressed.pdf

https://www.uzp.gov.pl/aktualnosci/podrecznik-,,zrownowazone-zamowienia-publiczne.-aspekty-spoleczne-i-srodowiskowe-w-procedurze-udzielania-zamowienia-w-swietle-nowelizacji-ustawy-prawo-zamowien-publicznych






http://es.rcpslodz.pl/images/zalaczniki/publikacje/Podrecznik_klauzule_RCPS_bez_ok%C5%82adki.compressed.pdf




Strona | 29

Jakub Dzionek

Klauzula społeczna.

Martwy zapis prawny

czy realne wsparcie

dla PES?

Podmioty ekonomii społecznej

podczas współpracy z jednostkami

samorządu terytorialnego napotykają

szereg problemów. Klauzula

społeczna, mająca w swoim założeniu

tę współpracę ułatwić, jest niestety

najczęściej tylko omijanym zapisem

prawnym. Wystarczy jednak wiedza,

gruntowne przeszkolenie i chęć

współdziałania, by martwy zapis

wprowadzić w życie.

Temat klauzuli społecznych w prawie

zamówień publicznych zaczął

pojawiać się w Polsce już w 2005 roku,

prawie rok po przyjęciu przez

Parlament Europejski dyrektyw

dających możliwość ich

wprowadzania. Po wielu debatach i

zmianach, łącznie z uchyleniem wyżej

wspomnianych dyrektyw, Unia

Europejska zastąpiła je w 2014 roku

szeregiem udoskonalonych przepisów,

znacznie poszerzających możliwość

stosowania klauzul społecznych.

Rozwiązania te miały spowodować, że

środki publiczne przeznaczone na

pozyskiwanie towarów i usług mogą

dodatkowo realizować korzyści

społeczne tj. wyrównywanie szans

podmiotom i osobom pozostającym

w gorszej sytuacji na rynku pracy.

Dodatkowo miały także doprowadzić

do integracji społecznej, tworzenia

miejsc pracy, zgodności z prawami

społecznymi, czy uwzględnienia

kryteriów zrównoważonego rozwoju.

Pierwsze rozwiązania zwane potocznie

klauzulami społecznymi Polska

wprowadziła w 2009 roku w ustawie

Prawo zamówień publicznych (PZP),

otwierając tym samym drogę

przedsiębiorstwom ekonomii

społecznej do konkurowania na rynku

usług.

Rzadko stosowane kryterium

Krajowy Plan Działań w latach 2013-

2016 zakładał osiągnięcie poziomu

10% społecznych zamówień

publicznych. Niestety, pomimo

przygotowania przez Komisję

Europejską w 2011 roku przewodnika pt.

„Kwestie społeczne w zakupach“,

dotyczącego ich zastosowania w

zamówieniach publicznych oraz

wprowadzenia w Polsce ustawy Prawo

zamówień publicznych, zarówno

administracja centralna, jak i jednostki

samorządu terytorialnego bardzo

rzadko stosowały te zapisy w

ogłaszanych przetargach i

zamówieniach.

Według kontroli, którą w 2016 roku

przeprowadziła NIK, poziom zamówień

publicznych z omawianą klauzulą w

kontrolowanych jednostkach stanowił

zaledwie 4% wszystkich postępowań

przetargowych, a zawarte po

przeprowadzeniu procedury ofertowej

umowy, posiadające tę

klauzulę stanowiły jedynie 0,9%

wszystkich zamówień. Jedną z przyczyn

tej sytuacji był zazwyczaj decydujący

wpływ kryterium ceny, a punkty za


Strona | 30

stosowanie klauzul społecznych nie

wywierały istotnego wpływu na ogólną

punktację. Dodatkowo zamówienia

przygotowywane były nierzetelnie,

brakowało nadzoru nad realizacją

umów

w części dotyczącej ww. klauzuli, nie

egzekwowano lub egzekwowano

nieskutecznie realizację postanowień

umów, nie przeprowadzano analiz

racjonalności zastosowania klauzuli

społecznej oraz ocen społecznych

skutków, kosztów i korzyści

wynikających z ich zastosowania.

Duże miasta, takie jak Warszawa,

Wrocław, Katowice czy Poznań

wprowadziły odpowiednie

zarządzenia, na mocy których

stosowanie klauzul społecznych w

zamówieniach dotyczących np. usług

gastronomicznych, cateringowych,

usług opiekuńczych, usług związanych

z utrzymaniem czystości wnętrz,

zimowego i letniego oczyszczania ulic i

chodników, utrzymywania zieleni, robót

budowlanych itp. są zalecane, a

niekiedy ich stosowanie jest wręcz

obowiązkowe. To zasługa

wieloletniego zaangażowania

organizacji pozarządowych

monitorujących, a także lobbujących

na rzecz wsparcia podmiotów


Strach czy brak przeszkolenia?

Urzędnicy mniejszych miast czy gmin w

związku z niewystarczającymi

informacjami na temat klauzul

społecznych obawiają się stosowania

omawianego zagadnienia, by w razie

źle przygotowanych zamówień

uniknąć powtarzania całej procedury

lub jej unieważnienia. Do głównych

przyczyn znikomego stosowania

klauzuli społecznej należą niski poziom

upowszechnienia możliwości

korzystania z tego zapisu ustawy oraz

mały procent przeszkolonych osób

zajmujących się tym zagadnieniem.

Dodatkowo przedstawiciele władzy

lokalnej często nie zdają sobie sprawy

z korzyści, jakie niesie stosowanie tych

przepisów, co przyniosą one lokalnej

społeczności oraz jak może wpłynąć

na postrzeganie ich samorządu.

W momencie spotkań pracowników

administracji samorządowych w

sprawie możliwości stosowania klauzuli

społecznej z przedstawicielami

spółdzielni socjalnych lub działających

na ich rzecz organizacji, okazuje się, że

gminy potrzebują merytorycznego

wsparcia, objaśnienia ustawy oraz

widniejących w niej zapisów przez

specjalistów zajmujących się tym

tematem. Częstym czynnikiem

niestosowania klauzul jest brak

świadomości rozwoju regionu poprzez

uspołecznianie osób z grup

defaworyzowanych i

niepełnosprawnych, a tym samym

zmniejszenie kosztów pomocy

społecznej.


Strona | 31

Gdzie i jak stosować klauzulę

społeczną?

Praktyczne rozwiązania, które

jednocześnie wpisują się w ustawę o

PZP, to m.in. zlecanie spółdzielni

socjalnej prac związanych

z utrzymaniem zieleni lub prac

budowlanych na terenie samorządu,

usług monitoringu i ochrony, usług

związanych z wyżywieniem i

gastronomią (np. przygotowywanie

posiłków dla szkół, przedszkoli, szpitali),

usług opiekuńczych dla

podopiecznych Ośrodka Pomocy

Społecznej itp.

Dobrym rozwiązaniem wspierającym

podmioty ekonomii społecznej, oprócz

stosowania klauzuli społecznej w

zamówieniach publicznych, może być

także (pod pewnymi względami)

możliwość udzielania zamówień w tzw.

trybie in-house. Taki tryb pozwala zlecić

wykonanie zadania spółdzielni

socjalnej tworzonej przez jednostki

samorządu terytorialnego bez

ogłaszania przetargu. Pożądanym

elementem dla PES jest też nawiązanie

współpracy z biznesem, polegającej

np. na dostarczaniu cateringu dla

korporacji, sprzątaniu pomieszczeń lub

zajmowaniu się zielenią czy

odśnieżaniem. To wpisuje się w

społeczną odpowiedzialność biznesu.

Funkcjonująca ustawa Prawo

zamówień publicznych może być

realnym wsparciem niezbędnym dla

prawidłowego funkcjonowania

podmiotów ekonomii społecznej pod

warunkiem wdrożenia jej zarówno na

poziomie centralnym, jak i

samorządowym oraz przeszkolenia

pracowników zajmujących

się tematem PZP. Wydaje się również

konieczne powołanie biura

doradczego, które w pierwszym etapie

mogłoby konsultować z urzędnikami

poprawność konstruowanych treści

oraz lobbować na rzecz częstszego i

pewniejszego stosowania wyżej

opisywanego zapisu ustawy.


Strona | 32

Urszula Budzich-Tabor, Andrzej

Hałasiewicz

Jak to robią inni –

przykład

przedsiębiorstwa

społecznego z

Francji8

We francuskim regionie Marennes-

Oléron, położonym na wybrzeżu

Atlantyku, stowarzyszenie „Navicule

Bleue” specjalizuje się w organizowaniu

zatrudnienia dla osób zagrożonych

wykluczeniem, w oparciu o różnego

typu działalności związane z morzem,

rybactwem i hodowlą ostryg. W 2009

roku stowarzyszenie utworzyło „Atelier

des Gens de Mer” (co można

przetłumaczyć jako „Warsztat Ludzi

Morza”), którego celem jest stworzenie

miejsc pracy dla rybaków niezdolnych

do wykonywania swojego zawodu z

powodu niepełnosprawności, np. po

wypadku przy pracy (zawód rybaka

związany jest z dużym ryzykiem

wypadków).

Warsztat działający w formie spółdzielni

jest zlokalizowany w porcie La Cotinière

i obsługuje głównie sektor rybacki,

zajmując się m.in. wyrobem i naprawą

sieci oraz kutrów, pomocą w

wyładunku, przyjmowaniem odpadów

itp., wykorzystując w ten sposób cenne

umiejętności niepełnosprawnych

8 Więcej informacji o tym projekcie można znaleźć na stronie https://webgate.ec.europa.eu/fpfis/cms/farnet/j

rybaków. Każde miejsce pracy w

warsztacie jest indywidualnie

dostosowane do niepełnosprawności

danego pracownika. Warsztat

zapewnia stabilne miejsca pracy i

ułatwia pracownikom powrót do

normalnego życia zawodowego.

Zatrudnienie w Warsztacie Ludzi Morza

wynosi 6 pełnych etatów. Firma

utrzymuje się dzięki wysokim

kwalifikacjom pracowników i

dostosowaniu usług do potrzeb

lokalnego rynku, a także dzięki

lojalności klientów, którzy zdają sobie

sprawę jak ważny jest cel społeczny,

który jej przyświeca. Jednak ze względu

na specyficzne problemy

pracowników, którzy pracują wolniej,

są częściej nieobecni w pracy i

wymagają specjalistycznego sprzętu,

warsztat nie mógłby się utrzymać na

rynku, gdyby nie dofinansowanie ze

środków publicznych, otrzymywane na

każdego zatrudnionego.

Inicjatywa Atelier des Gens de Mer oraz

inne działania stowarzyszenia Navicule

Bleue zostały docenione i otrzymały

wiele nagród. Model spółdzielni

zatrudniającej niepełnosprawnych

rybaków został również przeniesiony do

innego nadmorskiego regionu Francji,

Arcachon, gdzie w podobnego typu

organizacji przewidziano zatrudnienie

15 osób.

obs-injured-fishermen-flag-marennes-%C3%B3leron-fr-0 (również w wersji polskiej)

https://webgate.ec.europa.eu/fpfis/cms/farnet/jobs-injured-fishermen-flag-marennes-%C3%B3leron-fr-0




Strona | 33

Z doświadczenia francuskiego warto

zapamiętać przede wszystkim

następujące kwestie:

- Utworzenie i utrzymanie Warsztatu

Ludzi Morza wymagało szerokiego

porozumienia różnych partnerów:

miejscowych przedsiębiorców z sektora

rybackiego, władz portu, aukcji rybnej

itp. Niezmiernie ważna była także

mądrze poprowadzona promocja

wśród potencjalnych klientów,

pokazująca korzyści społeczne tej

inicjatywy.

- Wyposażenie warsztatu zostało

sfinansowane ze środków Lokalnej

Grupy Rybackiej Marennes-Oléron,

realizującej strategię zgodnie z

podejściem Rozwoju Lokalnego

Kierowanego przez Społeczność (RLKS)

finansowanego z Europejskiego

Funduszu Morskiego i Rybackiego.

Warto pamiętać, że lokalne

partnerstwa RLKS, takie jak LGD i LGR,

mogą być ważnym sojusznikiem i

źródłem wsparcia ekonomii

społecznej.


Strona | 34

Projekt „Forum aktywności Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej” jest

realizowany przez trzech partnerów:

• Polską Fundację Ośrodków Wspomagania Rozwoju Gospodarczego „OIC

Poland” – lidera konsorcjum,

• Fundację „Fundusz Współpracy”,

• Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich.

Poniżej przedstawiamy informacje o stanie realizacji i planach na najbliższą

przyszłość w odniesieniu do najważniejszych działań projektu realizowanych przez

każdego z partnerów.

Spotkania sieciujące

Za organizację spotkań sieciujących

odpowiada Fundacja Fundusz

Współpracy.

W okresie 2017-2019 zorganizowanych

zostanie 16 spotkań sieciujących

tematycznych oraz 3 spotkania

sieciujące ogólnopolskie. Celem

spotkań sieciujących jest wzmocnienie

więzi między akredytowanymi

Ośrodkami Wsparcia Ekonomii

Społecznej z terenu całej Polski, a także

zwiększenie koordynacji działań

pomiędzy siecią OWES a innymi

sieciami o interesach czy działaniach

zbieżnych z sektorem ekonomii

społecznej.

W praktyce spotkania poświęcone są

wymianie doświadczeń, prezentacji

dobrych praktyk, integracji środowiska

OWES, wypracowywaniu rozwiązań i

stanowisk w ważnych dla OWES

kwestiach, ale też w dalszej

perspektywie nawiązaniu współpracy z

innymi sieciami jak KSU, JST, funduszami

pożyczkowymi, a przede wszystkim

siecią Lokalnych Grup Działania.

Spotkania tematyczne są dedykowane

konkretnym grupom branżowym

pracowników OWES, a mianowicie:

• doradcom biznesowym oraz

pracownikom monitorującym

PES/PS, konsultantom regionalnym

ds. zamówień publicznych;

• kadrze kierowniczej OWES;

• animatorom i pracownikom

odpowiedzialnym za

koordynowanie działań

partnerskich;

• doradcom kluczowym.

Jesteśmy już po doświadczeniach

pierwszej rundy branżowych spotkań

sieciujących oraz po doświadczeniach

pierwszej ogólnopolskiej konferencji

OWES, która miała miejsce w

Warszawie w czerwcu 2017 i w której

uczestniczyło około 250 osób. W okresie


Strona | 35

od września do grudnia 2017 Fundacja

zorganizowała i przeprowadziła 4

spotkania sieciujące dla 4 grup

branżowych (po jednym dla każdej

grupy branżowej). Spotkania branżowe

odbyły się we współpracy z

przedsiębiorstwem społecznym

Stowarzyszenie DELTA, na terenie

Bałtowskiego Kompleksu Turystycznego

w Bałtowie oraz Ostrowcu

Świętokrzyskim. Przy tej okazji składamy

serdeczne podziękowania wszystkim

osobom, które wspierały nasze

działania i udzielały nam pomocy na

miejscu spotkań a przede wszystkim

Jarosławowi Kubie (Stowarzyszenie

Allozaur) a także włodarzom terenu,

którzy uświetnili swoją obecnością dwa

nasze spotkania.

Obecnie pracujemy nad

uruchomieniem drugiej tury spotkań

sieciujących w roku 2018 (8 spotkań, po

dwa spotkania branżowe dla każdej z

grup). W przygotowaniu oferty dla

OWES staramy się sprostać potrzebom i

wymaganiom przedstawicieli OWES,

ale też diagnozować zmiany kadrowe

jakie nastąpiły w OWES w obecnej

perspektywie unijnej. Będziemy także

włączać OWES do wspólnego

wypracowywania koncepcji

programowych spotkań, np. poprzez

badanie potrzeb przed i po spotkaniu

sieciującym, współpracę z

przedstawicielami OWES w Radach

Programowych, współpracę z OWES

przy realizacji lub współprowadzeniu

spotkań sieciujących. Do tej ostatniej

formuły współpracy szczególnie

chcielibyśmy zachęcić OWES, gdyż

znają one przykłady i dobre praktyki, a

także innowacyjne rozwiązania, przy

tym mają duży potencjał

kompetencyjny do aktywnego udziału

w spotkaniach w różnych rolach,

dysponując praktyczną wiedzą o


Spotkania cieszą się dużym

zainteresowaniem, ale mamy

świadomość, że nie wszystkie

oczekiwania udało nam się zaspokoić.

Wynika to m.in. z różnych spojrzeń na

sieciowanie. Z analizy ankiet

ewaluacyjnych wynika, że głównym

oczekiwaniem OWES w odniesieniu do

spotkań sieciujących, obok integracji

środowiska OWES, jest uzupełnianie

poziomu kompetencyjnego – jednak

zgodnie z założeniami projektu, cel ten

jest realizowany przede wszystkim

poprzez szkolenia prowadzone przez

Partnera Projektu OIC Poland (patrz

informacja poniżej). Staramy się

wyjaśniać cele sieciowania, budować

relacje i więcej słuchać samych OWES,

aby w przyszłych programach

uwzględniać te postulaty uczestników,

które wbudowują się w formułę

sieciowania i służą nawiązywaniu

relacji oraz wymianie doświadczeń

pomiędzy uczestnikami.

W obecnej chwili podejmujemy już

pierwsze prace nad przygotowaniem

konferencji ogólnopolskiej planowanej

również w Warszawie w czerwcu 2018

roku.

(informację opracowała Jolanta

Kalinowska)


Strona | 36

Szkolenia dla kadry

OWES

Jednym z głównych celów projektu jest

zwiększenie kompetencji kadr

akredytowanych Ośrodków Wsparcia

Ekonomii Społecznej, za które

odpowiada OIC Poland.

W projekcie przewidziano szereg

szkoleń dla pracowników OWES, które

będą realizowane w dwóch cyklach

szkoleniowych w okresie 2017-2019.

Oferujemy szkolenia:

• Profesjonalista OWES – szkolenie z

zakresu kluczowych kompetencji

dla doradców i animatorów

• Profesjonalista OWES – szkolenie II

stopnia dla doradców i animatorów

• Doradca biznesowy

• Konsultant regionalny ds. zamówień

publicznych

Szkolenia prowadzone są przez

profesjonalną kadrę specjalizującą się

w różnych dziedzinach związanych z

realizacją poszczególnych szkoleń,

zarówno teoretyków jak i praktyków.

Szkolenie dla doradców biznesowych

obejmuje następujące tematy:

zarządzanie, marketing, instrumenty

finansowe dla przedsiębiorstw

społecznych, biznesplan,

wprowadzenie do problematyki

zamówień publicznych, prezentacje

profesjonalne oraz przedsiębiorczość.

Tematyka przeprowadzonych zajęć

dla profesjonalisty OWES obejmuje:

zasady funkcjonowania OWES, formy

prawne i źródła finansowania

podmiotów ekonomii społecznej,

marketing i promocję, znaczenie

partnerstwa w budowaniu pozycji

przedsiębiorstwa społecznego na

rynku, instrumenty animacji lokalnej,

inkubację przedsiębiorstw

społecznych, zamówienia publiczne

oraz efektywną komunikację

interpersonalną w formie warsztatów

indywidualnych.

Warsztaty dla konsultantów ds.

zamówień publicznych obejmują m.in.

tematy:

zasady udzielania zamówień,

przygotowanie postępowania o

udzielenie zamówienia, w tym

specyfikacja istotnych warunków

zamówienia (SIWZ), tryby

postępowania o udzielenie

zamówienia publicznego,

przygotowanie oraz wybór

najkorzystniejszej oferty, podstawowe

informacje o klauzulach społecznych,

umowy o zamówienia publiczne, środki

ochrony prawnej, organizacja

zamówień publicznych w jednostce

zamawiającej oraz odpowiedzialność

za naruszenie ustawy Prawo zamówień

publicznych, zamówienia publiczne do

30 000 euro – procedura zapytań

ofertowych, zasada konkurencyjności,

procedura rozeznania rynku.

Do 31 grudnia 2017 r. prowadzona była

II tura rekrutacji na szkolenia:

1. Profesjonalista OWES –

szkolenie z zakresu


Strona | 37

kluczowych kompetencji dla

doradców i animatorów

2. Profesjonalista OWES –

szkolenie II stopnia dla

doradców i animatorów

3. Konsultant regionalny ds.

zamówień publicznych - I

tura

Lokalizacja szkoleń:

• Profesjonalista OWES:

Poznań

Lublin

Warszawa

Kraków

Katowice

• Konsultant regionalny ds.

zamówień publicznych

Warszawa

Szkolenia będą realizowane w formie

kilku dwudniowych zjazdów, w

zależności od rodzaju szkolenia. Zjazdy

będą odbywały się średnio co 3

tygodnie. Zapewniamy materiały

szkoleniowe, certyfikat szkolenia

nabycia kompetencji objętych

szkoleniem, nocleg oraz wyżywienie w

trakcie szkolenia.

Szkolenia przeprowadzane są zgodnie

ze Standardami Ośrodków Wsparcia

Ekonomii Społecznej i realizowane pod

nadzorem Departamentu Ekonomii

Społecznej i Solidarnej Ministerstwa

Rodziny Pracy i Polityki Społecznej.

(informację opracował Jacek

Korzeniak)

Internetowa

platforma sieciująca

W połowie pierwszego kwartału 2018

zostanie udostępniona aplikacja

internetowa – platforma sieciująca, za

której realizację odpowiada Forum

Aktywizacji Obszarów Wiejskich.

Będzie to narzędzie, dzięki któremu w

jednym miejscu użytkownicy będą mieli

możliwość dyskusji zarówno na

otwartym forum, jak również w ramach

specjalnie tworzonych grup

tematycznych – zamkniętych lub

otwartych. W ramach platformy OWES

otrzymają również dostęp zarówno do

bazy wiedzy budowanej poprzez

dzielenie się linkami, informacjami czy

aktami prawnymi użytkowników, jak

również poprzez możliwość zadawania

pytań ekspertom z różnych dziedzin,

zgodnie z zapotrzebowaniem

zgłaszanym przez użytkowników.

Kolejnymi modułami będą ogłoszenia

oraz możliwość poszukiwania parterów

do projektów.

Każdy OWES otrzyma dostęp do

zintegrowanego kalendarza wydarzeń

z możliwością jego edycji i adaptacji.

Dzięki temu użytkownicy otrzymają

wiedzę o nadchodzących

wydarzeniach, które mogą ich

zainteresować, a także miejsce do

promocji i dzielenia się informacjami o

własnych wydarzeniach.


Strona | 38

Na platformie publikowane będą

materiały przygotowywane przez

specjalistów, ekspertów ekonomii

społecznej, Ministerstwo Rodziny, Pracy

i Polityki Społecznej, partnerów

realizujących projekt, jak również przez

Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej.

Będzie to okazja do dyskusji i

przedstawiania spostrzeżeń, sugestii

oraz propozycji tematów. Użytkownicy

otrzymają też narzędzie umożliwiające

prowadzenie własnych kanałów

informacyjnych i publikowania

artykułów. Najbardziej wartościowe

teksty, poruszające aktualne sprawy

będą również publikowane na

stronach głównych platformy lub w

Biuletynie Sieci OWES. Ponadto na

platformie znajdą się informacje o

spotkaniach, szkoleniach i innych

działaniach adresowanych do OWES,

informacje o źródłach finansowania,

konkursach, ofertach współpracy dla

OWES.

Platforma będzie też ważnym

narzędziem wspierania działań

edukacyjnych, będą na niej

zamieszczane m.in. materiały

dydaktyczne, zapisy webinariów,

wykaz przydatnych źródeł informacji i

linków itp.

Przy Państwa udziale chcemy

zbudować miejsce, w którym

zintegrujemy wszelkie bazy wspierające

działalność OWES, rozproszone

obecnie na wielu stronach. Dlatego

Platforma zostanie wyposażona w

zaawansowaną wyszukiwarkę

obejmującą zarówno wiedzę

pozyskiwaną z treści zamieszczanych w

ramach dyskusji, jak również bazy PES,

OWES z aktualnie realizowanymi

projektami itp. Jeżeli mają Państwo

jeszcze jakieś propozycje z jakich baz

chcielibyście korzystać, to prosimy na

adres [email protected] przysłać

swoją propozycję do 10 stycznia 2018.

Po uruchomieniu platformy zmieni się

również nasz Biuletyn. Od tego czasu

będzie mógł zawierać materiały

elektroniczne do pobrania, wywiady w

formie filmów etc. Przy okazji każdego

artykułu dostępnego w biuletynie,

będą mogli Państwo prowadzić

dyskusję, zadawać pytania autorom

czy ekspertom.

(informację opracował Kamil Ekiert)

mailto:[email protected]


Strona | 39

Forum Aktywności OWES Projekt „Forum Aktywności OWES” jest realizowany z inicjatywy Ministerstwa Rodziny, Pracy

i Polityki społecznej i ma na celu wzmocnienie systemu wsparcia dla podmiotów ekonomii

społecznej poprzez sieciowanie oraz zwiększenie kompetencji kadr akredytowanych

Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej z terenu całej Polski. Założenia projektu zostały

wypracowane na podstawie gruntownej analizy potrzeb poprzez badanie ankietowe

akredytowanych OWES we wrześniu 2016 r.

Jednym z kluczowych rezultatów projektu będzie powstanie trwałej ogólnopolskiej sieci

współpracy OWES, obejmującej co najmniej 50 podmiotów. Sieć ma wzmocnić

instytucjonalnie OWES, dostarczyć im narzędzi do wymiany informacji i doświadczeń, a

także być reprezentacją interesów środowiska OWES i wspierać działania rzecznicze. Sieć

ta ma jednocześnie nawiązać współpracę i wymianę doświadczeń z innymi podobnymi

sieciami.

Projekt przewiduje organizację trzech ogólnopolskich spotkań sieciujących dla ok. 250

osób oraz szesnastu spotkań branżowych, każde dla około 70 uczestników. Spotkania

branżowe stworzą okazję do wymiany doświadczeń i wypracowania wspólnych

rozwiązań między następującymi grupami:

- pracownicy zaangażowani w proces wsparcia istniejących przedsiębiorstw

społecznych, w tym doradcy biznesowi, pracownicy monitorujący PES i PS, konsultanci

regionalni ds. zamówień publicznych;

- animatorzy, pracownicy odpowiedzialni za koordynowanie działań partnerskich;

- pracownicy zaangażowani w proces tworzenia nowych przedsiębiorstw społecznych,

doradcy kluczowi;

- kadra kierownicza OWES.

Ponadto projekt przewiduje szkolenia w zakresie standardu usług oraz zamówień

publicznych dla ok. 500 pracowników OWES, zaś ok. 100 osób zostanie przygotowanych

do roli konsultanta regionalnego w zakresie udziału w zamówieniach publicznych.

Ważnym narzędziem sieciowania będzie platforma internetowa, która będzie umożliwiała

tworzenie indywidualnych kont OWES, wspólne bazy danych i dobrych praktyk,

informacje o szkoleniach i spotkaniach, narzędzia do wspólnego aplikowania o fundusze,

wypracowywania wspólnych procedur, jak również tworzenia testów i ankiet. Platforma

stworzy możliwość tworzenia zamkniętych grup dyskusyjnych dla określonego typu

uczestników. Przewidziane jest również wydanie 10 numerów Biuletynu Sieci OWES, który

w przyszłości będzie zintegrowany z platformą elektroniczną.

Projekt jest finansowany ze środków Programu Operacyjnego „Wiedza Edukacja Rozwój”

i będzie realizowany do 30 listopada 2019 roku.


Strona | 40

Realizatorzy projektu

Liderem partnerstwa jest Polska Fundacja Ośrodków Wspomagania Rozwoju Gospodarczego

“OIC Poland” z siedzibą w Lublinie. Organizacja działa od 2000 roku i ma na swoim koncie

realizację ponad 150 projektów finansowanych ze środków UE, w tym wiele projektów

wspierających przedsiębiorczość. Wśród nich znajdują się m.in. takie projekty, jak stworzenie

systemowego modelu współpracy i koordynacji lokalnej polityki społecznej w oparciu o

Powiatowe Rady Zatrudnienia, tworzenie sieci współpracy organizacji pozarządowych Polesia

Zachodniego, poprawa jakości usług urzędów administracji samorządowej, jak również

stworzenie centrum informacji i wspomagania organizacji pozarządowych we Włodawie.

http://www.oic.lublin.pl/

Fundacja „Fundusz Współpracy” (FFW) istnieje od 1991 roku i jest wyspecjalizowana w realizacji

projektów i programów finansowanych ze środków zagranicznych, w tym pochodzących z UE.

Była odpowiedzialna m.in. za realizację w Polsce Programu Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL,

a następnie projektu systemowego mającego na celu upowszechnienie ekonomii społecznej

w Polsce na przykładzie doświadczeń PIW EQUAL. FFW uczestniczyła też w projekcie

systemowym mającym na celu stworzenie zintegrowanego systemu wsparcia ekonomii

społecznej w Polsce. Zrealizowała też projekt informacyjno-

edukacyjny dla JST jak skutecznie pozyskiwać środki unijne, a także projekt „Decydujmy razem”

mający na celu wypracowanie i przetestowanie modeli partycypacji publicznej oraz systemu

wspierania, oceny i upowszechniania partycypacji.

https://cofund.org.pl/

Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich (FAOW) jest związkiem stowarzyszeń skupiającym

organizacje zajmujące się rozwojem wsi; istnieje od 2005 roku. Ma duże doświadczenie w

budowaniu sieci, m.in. wspierał powstawanie sieci LGD w Polsce i innych krajach. Ponadto

realizował liczne projekty o charakterze edukacyjnym, szkoleniowym i upowszechnieniowym,

w tym organizacja sieci LEADER+ oraz ogólnopolskich spotkań LGD. FAOW był

http://www.oic.lublin.pl/

https://cofund.org.pl/


Strona | 41

inicjatorem i liderem projektu „Dobry start” wspierającego organizacje pozarządowe na

terenach wiejskich, a także projektu mającego na celu rozwój działalności gospodarczej i

odpłatnej w organizacjach pozarządowych.

http://faow.org.pl/

http://faow.org.pl/

Biuletyn Sieci OWES - Forum OWES –...

Documents

Transcript of Biuletyn Sieci OWES - Forum OWES –...