w numerze m.in. › wp-content › uploads › 2019 › 09 › ... · Studenci z Ukrainy...

Periodyk informacyjny dla Pracowników i Sympatyków Szpitala Klinicznego Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu (86)XIX rok

lipiec – wrzesień 2019

ISSN 1643-0980

Szpitale: ul. Długa 1/2 • ul. Szamarzewskiego 84 • Hospicjum Palium – os. Rusa 55 nr 3/2019

w numerze m.in.:

Szpital tradycyjny i innowacyjny

• 30 lat Polskiego Towarzystwa Opieki Paliatywnej 1989-2019

• Wykład Ministra Zdrowia, Prof. Łukasza Szumowskiego

• Relacja z festynu „Długa warta Poznania – festyn rodzinny z historią w tle”

2 nowiny szpitalne 3/2019 (86)

kalendarium szpitalne

lipiec/ wrzesień 2019

Szpital na acebooku!Dołącz do nas

https://www.facebook.com/SzpitalKlinicznyPrzemienieniaPanskiego

Oprac. Bartosz SobańskiFot. Redakcja

Studenci z Ukrainy wizytujący nasz Szpital – 23 lipca 2019 r.

Nietypowe miejsce parkingowe

Pacjenci Pododdziału Mukowiscydozy

• Wdniu3czerwcaodbyłosięspotka-nie Rady Medycznej.

• Wdniu 8 czerwcanasz Szpitalwłą-czył sięwobchody jubileuszowe100 latUniwersytetu Poznańskiego. PodczasFestiwaluJubileuszowegoprzyCentrumKultury Zamek umożliwiliśmy Pozna-niakom skorzystanie z profilaktycznych badańwkierunkumiażdżycytętnickoń-czyn dolnych.

• Dnia10czerwcaodbyłasięRadaMe-dyczna.

• Wdniu26 czerwcawnaszymSzpi-talu, jakopierwszymwPolsce i tymsa-mym pierwszym w Europie Środkowo--Wschodniej, przeprowadzono dwa za-biegi przezcewnikowego wszczepienia zastawki aortalnej (TAVI) przy użyciuinnowacyjnejzastawkiLotusEdge.

• Takżewdniu26czerwcaodbyłosięspotkanie z dietetykiem, Panią NikoląKlepacz z Sekcji Żywienia naszego Szpi-tala.

• Dnia10lipcadelegacjanaszegoSzpi-tala, w osobach dyrektora SzczepanaCofty, dyrektora Piotra Bogacza, BeatyMłynarczyk,AgatyMichalak,IzabeliKo-łodziej, Marii Przybył, Agnieszki Sere-dyńskiej,ViolettyMateckiej,AnnyRusz-

czak odwiedziła Samo-dzielnyPubliczny SzpitalKliniczny nr 2 Pomor-skiegoUniwersytetuMe-dycznego w Szczecinie.

• W dniu 18 lipca naemeryturę przeszedłWiesław Werner, którywnaszymSzpitalupełniłfunkcjękierownika tech-nikówradiologii.

• Wdniu23lipcanaszSzpital odwiedzili ukra-ińscystudenci.

• W dniu 30 lipcaw I Klinice Kardiologii naszego Szpitala dokonano pierwszej w Polsce implantacji najnowszej genera-cji rejestratora zdarzeń: Biomonitor III.

Więcejnatentematwewnątrznume-ru.

• W dniu 2-3 sierpnia na terenie na-szegoSzpitalaodbyłosięwydarzeniept.„DługawartaPoznania–festynrodzinnyzhistoriąwtle”.Relacjazwydarzeniawe-wnątrznaszegoperiodyku.

• 5sierpniaodbyłasięRadaMedycznaSzpitala.

• Wdniu12sierpniaDyrektorSzcze-pan Cofta wraz z Dyrektorem Samo-dzielnego Publicznego SzpitalaKlinicz-

nego nr 2 PUM w Szczecinie, PanemMarcinemSygutemorazNaczelnąPielę-gniarkąnaszegoSzpitalaAnnąGłowac-kązłożyliwizytęuPaniJózefySzczurek--Żelazko, Sekretarz stanu MinisterstwaZdrowia.

Na okładce prezentujemy siostrę Janinę, Szarytka, opiekująca się Pacjentami na Oddziale Chirurgii Ogólnej i Naczyń. Zdjęcie zostało wykonane w dniu 3 sierpnia, podczas wydarzenia pt.„Długa warta Poznania – festyn rodzinny z historią w tle”. Siostra Janina zaprezentowała się w kornecie, historycznym już nakryciu głowy, jakie, jeszcze do 1960 roku, siostry ze Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a’Paulo nosiły na co dzień. Okładkę numeru, który oddajemy w Państwa ręce, chcielibyśmy rozumieć jako wizualną interpretację hasła: „Szpital tradycyjny i innowacyjny”.

3/2019 (86) nowiny szpitalne 3

na dobry początek

Okiem dyrektOra Szpitala

Szczepan CoftaDyrektor Szpitala

W Szpitalu musimy żyć(niestety) nieco

skromniej


pewnikiem jest, że w ostatnich, conajmniej dwudziestu latach, wzra-stająbudżetypolskichszpitali. I to

znacząco. Wśród krajów Unii Europej-skiejstopieńtegowzrostubyłfaktyczniewnaszymkrajunajwyższy.Takżebudże-tyszpitaliklinicznychwzrastająistotnie,szczególniewkontekściewykonywanychprocedur wysokospecjalistycznych orazwysokokosztowych. Zarządzając szpi-talemczęstonawetboczymysię,żezbytdużo środków przeznaczanych jest nadrogie procedury kosztem rutynowowykonywanych, także społecznie nie-zwykle istotnych.Tak sięw sumie skła-da,żeobecniejużponadtrzydzieścipięćprocent budżetu przeznaczamy na leki,okołodwadzieścianawyrobymedyczne.Czylinawszelkieinnepotrzebybieżące-gofunkcjonowaniaszpitala–takzresztąistotne ikluczowe–pozostaje zdecydo-wanieponiżejpołowynaszychprzycho-dów.Takżeionewymagająpogłębionegoprzeglądu.Wydawać pieniądze musimyrozważniej.Problemżycia„niecoponadstan” dotyczy nie tylko naszej lecznicy,ile większości wielospecjalistycznychszpitali klinicznych. Niestety – wskuteklimitowanychmożliwościpłatnika–nie

możemyograniczaćsiętylkodopróbpo-większania przychodów,mimo że – jakzdajemysobieztegosprawę–potencjałnaszego Szpitala wykorzystany jest tylko wczęści.

Oczywiściejesteśmyniemalżenasamymkońcu – odnośnie jakości oferowanejopieki (wedługwskaźników,które takżewymagałybyodrębnegoomówieniaibyćmożekontestacji).Aleitak–choćjeste-śmywogonie– to bezwzględniewśródnajbogatszych. Powinniśmy też diagno-zować i leczyćnamiaręnaszychmożli-wości,takżefinansowych.Wydajesię,żewkrajucztery–pięćrazyuboższymodnajbogatszych, dominujących w propo-nowaniustandardów, trudnobywanamsprostać wymogom leczenia najbogat-szych. Tej świadomości z oczu nie po-winniśmytracić.Anamarginesie:nawetw wybranych krajach bardzo bogatych –patrznaprzykładwWielkiejBrytanii– prawa lekarskie do ordynacji bywająograniczane w sposób o wiele większyniżwPolsce.

Często w naszych medycznych dzia-łaniach powołujemy się na standardy

krajóweuropejskich.Jesteśmywspania-li,mamymnóstwo inicjatyw i ambicji.Choć to stwierdzenie będzie niepopu-larne, uważam, że powinny one byćdostosowane do warunków krajowychw sposóbbardzowyrazisty.Nawetnie-które najbogatsze kraje zachodnie (napewnodotyczy toFrancji)mająproce-durę potwierdzania standardów postę-powania.

Jestem orędownikiem bezwzględnejautonomii decyzji lekarskich, jednakwymaga ona olbrzymiej odpowiedzial-ności.Opróczpojęciadobraosobistegopacjenta, jest też pojęcie dobrawspól-nego, którego kryteriamusimywypeł-niać. Podzielam niestety opinię prof.Andrzeja Szczeklika, że jako lekarzejesteśmynieraz„mistrzamiwydawanianieswoichpieniędzy”.Stądtakwyrazi-stanaszaodpowiedzialność.Musimyjejsprostać.

W ostatnich miesiącach uświadomili-śmysobieboleśnie,żemusimywnaszymSzpitalu żyć nieco skromniej. Przeka-zywane sukcesywnie poszczególnymjednostkom dane finansowe muszą byćpoddawane pogłębionemu oglądowi.Czy właśnie nie szpital akademicki po-winien być przestrzenią takiej refleksji?Czyniepowinniśmy–wtymaspekcie–otwarcierozmawiać;tak,jaktoczynimyw ostatnich miesiącach? Musimy cenićsobietakądyskusję.Jejefektemmusibyćprzygotowanie działań naprawczych –nietylkowskalicałegoSzpitala,aletak-żeposzczególnych jegoJednostek.Choćzaproponowana ofensywa w tym zakresie spotkała się z dużym zaangażowaniemi mnogością inicjatyw, to jednak po-winniśmy także obnażać obserwowanegdzieniegdzietzw.działaniapozorowane,czy brak jakichkolwiek inicjatyw.

Obowiązuje prosta zasada: musimy żyćpo prostu nieco skromniej, na miaręmożliwości i sytuacji Szpitala, a – po-średnio – społeczeństwa.Nie stawiajmyjednakwszystkiegonagłowieizachowaj-myto,conajistotniejsze:odpowiedzialnąwrażliwośćzatych,którzy–przychodzącdonasdiagnozowaćsięczyleczyć–namwłaśniezaufali.

Szczepan Cofta

Postęp w medycynie nieustannie podwyższa koszty procedur przez nas wykonywanych. Jest kwestią roztropności rozstrzyganie, na ile społeczeństwo – gdyż to w sumie finalnie ono (przez swoich politycznych przedstawicieli) decyduje o nakładach na opiekę zdrowotną – jest w stanie unieść ciężar opieki, którą chcielibyśmy zaproponować naszym pacjentom.


opieka paliatywna w Poznaniu


myśl o trudnych warunkach umierania chorych w poz-nańskich szpitalach i potrzebie pomocy Im dojrzewałapodczassprawowaniaprzezemniefunkcjidziekanaWy-

działuLekarskiegoI(1981-1982)ipodczasrozmówzdr JolantąRuszkowską–jednązzałożycieliHospicjumJanaKantego,kie-rownikiemLaboratoriumCentralnegowszpitaluim.HeliodoraŚwięcickiego,gdziebyłemzatrudnionywcharakterzeanestezjo-loga.DozajęciasięopiekąpaliatywnąprzekonałamnieAntoninaMazur–chorazzaawansowanymnowotworem, jakopierwszaleczonamorfinądoustniewPoznaniu,którąopiekowałemsięnaprobostwieks.ZbigniewaPawlaka(duchowegokapelananasze-goZespołu)wKiciniewlatach1983-1985.Decyzjąmojegoszefa,prof.Witolda Jurczyka, zostałemprzeniesionydozespołuane-stezjologicznegowKliniceOnkologii.Pozwoliłomi tospotkać

sięzcierpiącymizpowodunieuśmierzonegobólui zacząćpo-dejmowaćskutecznedziałaniauśmierzeniago.Początkiformal-nejdziałalnościsięgająroku1987,kiedypowstała,przyKliniceOnkologii, PoradniaWalki zBólemz ZespołemWyjazdowym(kierowanymprzezlek.med.HannęGattner)izostaławpisanado rejestruSzpitala im.Pawłowa (obecnie SKPP).Początkoworazem zMarią Karalus i Eleonorą Szymańską, pielęgniarkamianestezjologicznymi, obejmowaliśmy opieką domową chorych(wolontaryjnie,dopacjentówdojeżdżaliśmymoimprywatnymsamochodem) z tunelizowanymi implantowanymi, cewnika-mi zewnątrzoponowymi ZO (z techniką ZO zapoznałem sięw FinsenInstitutewDanii)nablokuoperacyjnymszpitalaprzyul. Łąkowej.Monitorowaliśmyskutecznośćpodawanejtądrogabupiwakainyi morfinyorazcorazczęściejstosowanejdoustnie

Rozwój opieki paliatywnej w Poznaniu w Szpitalu Klinicznym

Przemienienia PańskiegoW przededniu jubileuszowej konferencji upamiętniającej ponad 30 lat trudnych, wspólnych działań na rzecz budowy fundamentów i rozwoju opieki paliatywnej, chciałbym podkreślić wiodącą rolę ośrodka poznańskiego Hospicjum Palium przy Szpitalu Klinicznym Przemie-nienia Pańskiego. Podkreślić rolę zarówno w skali lokalnej, ogólnopolskiej (przewodnictwo Krajowej Rady Opieki Paliatywnej przy Ministerstwie Zdrowia przez wszystkie kadencje, konsultant krajowy, wiodący ośrodek akademicki, utworzenie PTOP wspierającej opiekę paliatywną), jak i międzynarodowej (ECEPT, Deklaracja Poznańska). Jest to nade wszystko podziękowanie tym wszystkim, którzy od początku, przez lata towarzyszyli mi w tworzeniu wspólnego dzieła. Jest to również czas refleksji: Quo Vadis? Czy wybraliśmy właściwą drogę? W jaki sposób możemy wzbogacić naszą działalność?

Logo Towarzystwa Opieki Paliatywnej Uśmierzania Cierpień u Osób z Chorobą

Nowotworową im. A. Lewińskiego i A. Mazur

Ks. Zbigniew Pawlak z prof. Jackiem Łuczakiem przed kościołem w Kicinie Prof. Jacek Łuczak z prof. Vittorio Ventafridda

lat Polskiego TowarzystwaOpieki Paliatywnej 1989-2019

30


30 lat

Krzysztofa Kuszę, a także studentki wydziału pielęgniarstwa:WiesławęPiotrowską iDanutęPacześny, ss.ZbigniewaPawla-ka,drMałgorzatęOkupnyorazpracownikówsocjalnych:IwonęWesołowskąiMałgorzatęMakowską.Skromneśrodkipozwoliłynaczęścioweopłacaniepracylekarzy,pielęgniarek,psychologa,pracowników socjalnych, rehabilitanta oraz transportu.Dziękilekarzowipolskiegopochodzenia,tworzącegohospicjumw Ho-landii, dr ZbigniewowiŻyliczowi, zapoznałem się na IKonfe-rencjiEAPC(EuropeanAssotiationofPalliativeCare)wMedio-lanie z lideremopiekipaliatywnej z Oksfordu,prof.RobertemTwyccrosem oraz z Elisabeth Kubler-Ross. Dzięki spotkaniuz p.p.GilianPetrieHunteriMuirHunterzPolishHospiceFund(przygotowywałymiejscaszkoleniowewangielskichhospicjach,tworzyłycentraedukacyjne)otworzyłysięnowemożliwościroz-wojuopiekipaliatywnejwskalilokalnejikrajowej.WMediola-niepoznałemmetodęzakładaniaigły„motylek”,metodęstoso-waniamałychpompinfuzyjnychorazmetodęmieszaniaróżnychlekówwjednejstrzykawce.MieszkańcyMediolanuufundowalitrzypompyinfuzyjnedlamieszkańcówPoznania. Ważnymwydarzeniemw skali ogólnopolskiej było I Sym-pozjumOpieki Paliatywnej w Poznaniu, w listopadzie 1988 r.Spotkanie zgromadziło300uczestnikówz całejPolski iutoro-wało drogę do doustnego podawania morfiny. Patricia Scott,pielęgniarka oddziałowa z hospicjum w Oxfordzie, uczyła le-czenia obrzęku limfatycznego, natomiast pielęgniarka EllenLoel z McMillan szkoliłapielęgniarkiw leczeniubólu i opiecepaliatywnej.Wmarcu1989rokupowstałoTowarzystwoOpie-kiPaliatywnejUśmierzaniaCierpieńuosóbzChorobąNowo-tworowąim.AleksandraLewińskiegoiAntoninyMazur.Byłatoorganizacjacharytatywnaozasięguogólnopolskim,wspierającadziałalnośćZespołuOpiekiPaliatywnej.Stowarzyszenieobrałosobiejakopatronówważnepostacie:prof.AleksanderLewiński,ceniony lekarzanestezjologzAMwGdańskuwieleuwagipo-święciłzwalczaniubólunowotworowego,agdysamzachorowałnaszybkopostępującynowotwór,uczniowiezklinikiskutecznieuśmierzalijegobóle.Wrozpisanymkonkursienalogoorganiza-cjipierwszemiejsceuzyskał rysunekprzedstawiającydwiepo-staciesymbolizująceprzekazywaniei odbieraniewsparcia.Pow-stałewPoznaniu stowarzyszenie byłodrugimpoutworzonymznaczniewcześniej,bojużw1981roku,krakowskimTowarzy-stwiePrzyjaciółChorych,stanowiącymwzorzecdlainnychtegotypuorganizacjiukierunkowanychdoprzygotowywaniawolon-tariuszydoopiekinadchorymiorazpozyskiwaniuśrodkównabudowę hospicjum stacjonarnego. Drugi cel, również bardzoważny,tozdobycieśrodkównalokalnąizakrojonąnacałaPol-skęedukację,opartąo trzydniowe,podstawowekursywyjazdo-wepoznańskiego interdyscyplinarnego zespołu.Działalność tabyła pomocnaw tworzeniu i rozwijaniu struktur opieki palia-tywnej w Polsce.W edukacji społecznej, propagowaniu zasadopiekipaliatywnejw różnychniemedycznychśrodowiskach,słu-żyliczłonkowiezarząduo wysokiejpozycjispołecznejjakRektorAkademiiSztukPięknych,prof. WitoldGyurkovichorazznanyhistorykipublicystaprof. WaldemarŁazuga.Największyjednakwpływnapozytywnąopiniępromującądziałalnośćhospicyjnąmarozwijanyodponad10 lat„MotyliWolontariat”,podprzy-wództwemzdobywczyniOrderuUśmiechu–BarbaryGrochal. W1990 roku,po czterech latach starań,dzięki życzliwościśp.prof.CezaregoRamlau, a takżeprzydużejpomocy i zaan-gażowaniu inż. Józefa Zielezińskiego – ówczesnego dyrektoratechnicznegoszpitala–przyKliniceOnkologiiwSzpitaluKli-nicznymnr1naul.Łąkowejotwartyzostał7-łóżkowyOddziałOpiekiPaliatywnej.OddziałotworzyłaPaniMinisterZdrowia,pielęgniarka,byławolontariuszkahospicyjna,p.KrystynaSien-kiewicz.ByłtopierwszyoddziałopiekipaliatywnejwPolsce.

Zespół opieki domowej. Od lewej Wiesława Piotrowska, Jarosław Barłóg i Janina Nogalska

Od lewej: prof. Jacek Łuczak z prof. Robertem Twyccrosem, liderem opieki paliatywnej z Oksfordu

I Sympozjum Opieki Paliatywnej – Poznań 1988 r.

morfiny.Lekitebyłypodawaneprzezwyuczoneprzeznasosobyz rodziny.W latach1987-88opiekowano sięwdomachkilku-dziesięcioma chorymi, w tym naszymi nauczycielami odwagii wiedzy o cierpieniu, umierającymi,młodocianymiMaciejemiRobertem.Byłembezradny,gdyMaciejspytałmnie:„Dlacze-goBógwybrałmnienamojecierpienie”?Robertprzedśmierciążegnałsięz każdymzosobnamówiąc:„Umieram,dziękuję,ko-chamWas”. W1988roku,wrazzdrGrażynąZengtelerzwzorcowopro-wadzonegoHospicjumim.św.JanaKantego,wramachstypen-diumWHO,odbyliśmystażwczołowymmediolańskimośrodkudomowejopiekipaliatywnej i leczeniabólu,kierowanymprzezprof. Vittorio Ventafridda. Po powrocie ze szkolenia w medio-lańskimośrodkustarałemsięwykorzystaćdobrewzory.Jednymz nichbyładziałalność„FundatioFloriani”,organizacjiozasięgukrajowym i międzynarodowym, ukierunkowanej na wspiera-nierozwojuopiekipaliatywnej,w szczególnościszerokopojętejedukacji.Poradniawyjazdowazasilonazostałaprzezanestezjo-logów: lek. Darka Adamskiego, Jerzego Furmanowskiego oraz


▶


hospicjum palium

Personel pierwszego Oddziału Opieki Paliatywnej w Poznaniu, ul. Łąkowa 12

Z wizytą w nowootwartym hospicjum w Exeter (Wielka Brytania)

Fragment artykułu z Dziennika Poznańskiego, o zagrożeniu dla Hospicjum Palium

W 1991rokuJMRektor,prof.AntoniPruszewiczpowołałKli-nikęOpiekiPaliatywnej,AnestezjologiiiIntensywnejTerapiiOnko-logicznej (początkowoOddziałmiał status IOM-u), której kierow-nictwoobjąłem.PierwsząoddziałowątegonowatorskiegoOddziału,pełniącą obecnie funkcję Naczelnej Pielęgniarki Szpitala, zostałaAnna Głowacka. Znaczący wkład we wprowadzanie europejskichstandardów w dziedzinie medycyny paliatywnej i działania orga-nizacyjnewniosładrMałgorzataOkupny.PaniDoktorwniosładopracy zespołudoświadczeniawyniesionezkontaktówzwiodącymośrodkiemopiekipaliatywnejSir Michael Sobell HousewOksfordzie,zktórąKlinikaOpiekiPaliatywnejpodpisaławieloletniąwspółpracęnaszkolenia.KursywtymośrodkuodbylirównieżpozostalilekarzeKlinikiOpiekiPaliatywnej:EwaBączyk,LidiaGorzelińska,MaciejKluziak,WojciechLeppert,MaciejSopata,zaśAleksandraKotlińskaodbyłaszkoleniewświatowymcentrumOnkologiiwSloanMemo-rialKateeringHospitalwNowymJorku.Nieocenionezasługiw roz-wijaniu poziomu świadczeń udzielanych chorym i ich rodzinomoraz działalności edukacyjnej przed i podyplomowejmają lekarze,pielęgniarki,pracownicysocjalniipsycholodzy,terapeutazajęciowyi rehabilitanci, kapelan zespołu orazwolontariusze.Od 1991 rokutrwałystaraniaoutworzeniewPoznaniuhospicjumstacjonarnego,które byłoby uzupełnieniem dla ciasnego Oddziału Stacjonarnegow SzpitaluprzyulŁąkowej,dysponującegozbytmałąliczbąłóżekdlachorychzterenumiastaiwojewództwa.W1994rokuWojewodaPo-znańskiprzekazałRektorowiAkademiiMedycznejbudynekw staniesurowym,wraz z własnością gruntu. Pierwotnie był przeznaczonynaporadniedlaDzielnicyNoweMiastoprzyul.Kurlandzkiej.Ze-spół ekspertów, kierowany przez znanego poznańskiego architektainż. Zbigniewa Pydę, po zapoznaniu się z architekturą i strukturąorganizacyjnąhospicjówbrytyjskich(m.in.wExeter)przystąpiłdoopracowaniaprogramu i projektu.Decydującą rolęwprzygotowa-niu,opłaceniu,anastępnierealizacjiprogramuadaptacjibudynkunapotrzebyHospicjumodegrała Fundacja Inicjatyw kierowana przezdr.LeszkaSikorskiego.StoczonozwycięskąbatalięzDepartamentemInwestycjiMinisterstwaZdrowia.Urzędnicyministerialniznajdowa-liliczneuchybieniawprzekazanymim,w1993roku,projekcie.Inneciemne chmury zagrażały budowie ze stronymieszkańcówosiedlaZodiak.ZobowiązalioniRadęOsiedlawdoręczonymprof. Łucza-kowiliście-proteście,wktórymprzedstawionoargumentyprzeciwkoutworzeniuwtymmiejscuhospicjum.Spotkaniezgrupąokoło500mieszkańców w 1994 roku, po naświetleniu dobrodziejstw płyną-cychzutworzeniahospicjum,pomogłowprzezwyciężeniuprotestu.W głosowaniuRadyOsiedla uzyskano 27 głosów za utworzeniemHospicjumprzeciw15głosomsprzeciwiającychsię. Ministerstwo Zdrowia zaaprobowało program i projekt archi-tektonicznyHospicjumPaliumautorstwamgrZbigniewaPydyinawniosekRektoraAM,prof.JanuszaGadzinowskiego,włączyłoada-ptacjębudynkudoprogramuinwestycjiMinisterstwaZdrowia.Bu-dowaruszyław1995r.Wpaździerniku1997rokunastąpiłootwarciepierwszegogotowegofragmentubudynku–OśrodkaOpiekiDzien-nej im. Joanny Drażby – zmarłej w 24 roku życia poetki, autorkipamiętnika iwierszy„ZaparawanemPowiek”.Wtymsamymcza-sie otworzyliśmy także PoradnięObrzęku Limfatycznego.Od tegomomentuprzeniesionodobudynkuHospicjumPalium–wtrakcieprzebudowy,prowadzeniezajęćzopiekipaliatywnejdlastudentówmedycyny(polskichiwydziałuanglojęzycznego). Wlatach1997-2001,zewzględunaniedoinwestowanie,z wiel-kim trudem kontynuowano budowęHospicjum.Oprócz dodatko-wych środkówotrzymanych zMinisterstwaZdrowia,wyposażeniaw sprzęt ze środków Banku Światowego wartości około 350 000,znaczne kwoty (około 1milion złotych – pochodzące z darowiznzebranychodwieludarczyńców, zarównofirm, jak i osób indywi-dualnych)nazadaniainwestycyjne,przeznaczyłPoznańskiOddziałPolskiegoTowarzystwaOpiekiPaliatywnej(powstałw1996r.).



w Szpitalu Przemienienia Pańskiego

W grudniu 2001 roku w pełni ukończono prace adaptacyjnei wyposażeniebudynku.HospicjumPaliumposzerzyłoswojądzia-łalnośćoStacjonarnyOddziałHospicyjny,awstyczniu2002rokuotwarto Poradnię Leczenia Bólu dla pacjentów cierpiących z po-wodubóluprzewlekłegospowodowanegonietylkochorobąnowo-tworową.OtwartoteżHosteldlaDzieci im.NataliiCyrkler,którejtestament–głoszeniewśróddzieciimłodzieżyszkolnejideiopiekipaliatywnej–zespółstarasięrealizować.DoHosteluprzyjmowanesądzieciimłodocianiwrazzichopiekunami.Wgrudniu2001r.dobudynkuHospicjumprzeniesionyzostałzeszpitalaprzyul.ŁąkowejOddziałStacjonarny(7łóżek),któryposzerzonoododatkowe8 łó-żekoraz PoradnięOpiekiPaliatywnej iLeczeniaBóluz ZespołemOpiekiDomowej,wramachktóregodziałaod1993rokuZespółIn-terwencyjnyofiarującycałodobowąprzez7dniwtygodniupomocchoremuwdomu.Obecniecałośćdziałapodnazwąhospicjumdo-mowego.Oddanotakżedoużytkusalęseminaryjnąwrazzwyposa-żeniemorazsalębiblioteczną.PrzeniesionarównieżzostałasiedzibaKlinikiOpiekiPaliatywnej,AnestezjologiiiIntensywnejTerapiiOn-kologicznej,którą,decyzjąSenatuAMzdnia2grudnia2002roku,wyłączonoz KatedryOnkologii i przemianowanana samodzielnąjednostkęonazwieKatedryiKlinikiMedycynyPaliatywnejdziała-jącąwoparciuoHospicjumPalium–oddziałSzpitalaKlinicznegoPrzemienienia Pańskiego przy Uniwersytecie Medycznym im. Karo-laMarcinkowskiego w Poznaniu.W składzie Katedry kierowanejobecnieprzezprof.KatarzynęWieczorowską-Tobis są trzej samo-dzielni pracownicynaukowi: prof.AMWojciechLeppert, dr hab.med.AleksandraKotlińska-Lemieszeki dr hab.med.MaciejSopata. W 2015 roku ze środków unijnych dobudowano nowoczesnykompleks rehabilitacyjny dla zabezpieczenia rosnących potrzebchorych z obrzękiem limfatycznym – wiodącym ośrodkiem w tejdziedzinie, prowadzonym przez mgr Marię Naglak. Ośrodek tenzałożonyzostałprzezdrJustynęBiedępopowrociezeszkoleniawWielkiejBrytanii.Whospicjumdziała takżeunikalnaw skali kra-juporadnialeczeniaranprzewlekłych.Poradniazostałautworzonaprzezpionieranowoczesnegoleczeniaranprzewlekłychdoc.MaciejaSopatę.Funkcjonuje tu takżePoradniaLeczeniaBólu,prowadzonaprzezdrGrzegorzaKowalskiego.Wlutym2006rokuotwartonowączęśćstacjonarnegooddziału.Utworzono9-łóżkowyoddziałopiekipaliatywnej,w ramachktóregodziałałpododdziałleczeniaranprze-wlekłychibóluprzewlekłego.PoszerzonozakresświadczeńPoradniLeczeniaBóluwoparciuonowysprzętzakupionyześrodkówMZorazPTOPoddziałwPoznaniu.W2014roku,ześrodkówMinister-stwaZdrowia,dziękiuznaniuprzezRektora,prof. JackaWysockiego,któryprzyjął rozbudowęOMPzapriorytetorazdziękizwycięstwuprojektunarozbudowęspośród240zgłoszonychpozyskaniuśrod-kówzFunduszuObywatelskiegoposzerzonobazęłóżekorazOMPo 13łóżek. WHospicjumdziałaMiędzynarodowyOśrodekEdukacjiiInfor-macjiHospicjumPalium:PalliativeCareResource&TrainingCenter–finansowanyprzezOpenSocietyInstitute(OSI)wNowymJorkudoczasuwejściaPolskidoUE,szkolącypersonelmedycznyipracowni-kówprzygotowywanychdopracywośrodkachopiekipaliatywnej/hospicyjnejzkrajówEuropyŚrodkowo-Wschodniej iAzjiŚrodko-wej.HospicjumPaliumjestrównieżsiedzibąOddziałuPoznańskiegoPolskiego Towarzystwa Opieki Paliatywnej oraz Stowarzyszenia Roz-wijaniaOpiekiPaliatywnejwkrajachEuropyŚrodkowo-Wschodniej(ECEPT). Poznańskimodelzintegrowanejopiekipaliatywnejposłużyłjakowzorzecdotworzeniaośrodkówdomowejistacjonarnejopiekipa-liatywnejnatereniecałegokraju,jestteżwzorcemdlaorganizującejsięopiekipaliatywnejwkrajachEuropyŚrodkowejiWschodniej.Od2007rokuośrodeknasz,wspólniezKlinikąOnkologii,jakopierwszywkraju zostałwyróżniony certyfikatemESMO,przyznanymprzezEuropejskie Stowarzyszenie Onkologii Klinicznej. W Hospicjum

Pielęgniarka Anna Głowacka (od lewej) przy łóżku Joanny Drażby, poetki. Obok prof. Jacek Łuczak

Prof. Jacek Łuczak na dachu oddanego do użytku budynku Hospicjum Palium

Deklaracja Poznańska


(dokończenie na str. 9)

lat Polskiego Towarzystwa

Opieki Paliatywnej 1989-201930


program

9:00-9.15: Otwarcie Konferencji

Prof. dr hab. med., dr h. c. Jacek Łuczak FRCP – Honorowy Przewodniczący Komitetu Naukowego

Prof. dr hab. med. Andrzej Tykarski – Jego Magnificencja Rektor Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Dr hab. med. Szczepan Cofta – Dyrektor Szpitala Klinicznego Przemienienia Pań-skiego w Poznaniu, Wiceprzewodniczący Komitetu Naukowego

Mgr Jędrzej Solarski – Zastępca Prezydenta Miasta PoznaniaMgr Damian Marciniak – Dyrektor Wydziału Zdrowia Wielkopolskiego Urzędu

Wojewódzkiego w Poznaniu

9:15-10:50: Sesja 1: Historia opieki paliatywnej i hospicyjnej Przewodniczący: Prof. dr hab. med. Jacek Łuczak, Dr hab. med. Szczepan Cofta

9.15-9.30 Prof. dr hab. med. Jacek Łuczak: Rozwój opieki paliatywnej w Poznaniu,

9.30-9.40 Dr med. Halina Bogusz: o książce „Moje Palium”9.40 -9.50 Dr med. Anna Jakrzewska-Sawińska: Moja droga do opieki palia-

tywnej9.50-10.05 Dr Jolanta Stokłosa: Historia ruchu hospicyjnego w Polsce10.05-10.20 Dr hab. med. Szczepan Cofta: 30 lat opieki paliatywnej w Szpitalu

Klinicznym Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu

10.15-10.50 Prof. Jacek Łuczak, Dr Ewa Kaczmarek, Mgr Marek Karolczak: Histo-ria Polskiego Towarzystwa Opieki Paliatywnej – Zarządu Główne-go, Oddziałów w Poznaniu, Włocławku i Wałbrzychu

10:50 – 11:15 - Przerwa

11:15-12:15: Sesja 2: Interdyscyplinarny zespół opieki paliatywnej Przewodniczący: Mgr Anna Głowacka, Mgr Izabela Kaptacz

11.15-11.25 Mgr Anna Głowacka: Rola pielęgniarek w opiece paliatywnej11.25-11.35 Mgr Izabela Kaptacz: Dzienna opieka paliatywna11.35-11.45 Mgr Katarzyna Stachnik: Wsparcie psychologiczne i socjalne11.45-11.55 Mgr Barbara Grochal: Woluntariat Hospicjum Palium w Poznaniu11.55-12.05 Ksiądz Prałat Andrzej Rygielski: Rola kapelana w opiece paliatyw-

nej12.05-12.15 Dyskusja

12.15-13.45: Sesja 3. Panel dyskusyjny: stan obecny i perspektywy roz-woju opieki paliatywnej i wspierającej w Polsce

12.15-12.30 Józefa Szczurek-Żelazko – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Zdro-wia: Działania podejmowane dla poprawy dostępności do opieki paliatywnej

12.30-12.40 Dr Wiesława Pokropska: Stan opieki paliatywnej w Polsce w 2019 r.

12.40-12.50 Dr Hanna Philips: Kontraktowanie świadczeń opieki paliatywnej w województwie wielkopolskim

PROGRAM JUBILEUSZOWEJ KONFERENCJI NAUKOWO-SZKOLENIOWEJ

30 lat Polskiego Towarzystwa Opieki Paliatywnej – akademicka opieka paliatywna i wspierająca w Szpitalu Klinicznym Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Poznań, 14 września 2019 r.Centrum Kongresowo-Dydaktyczne UM

12.50-13.00 Wojciech Leppert: Sytuacja opieki paliatywnej w województwie wielkopolskim w 2019 r.

13.00-13.40 Dyskusja. Moderatorzy: Wojciech Leppert, Dr med. Aleksandra Ciał-kowska-Rysz

13.00-13.10 Dr Jolanta Stokłosa: Problemy jednostek opieki paliatywnej bez kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia

13.10-13.20 Dr hab. med. Szczepan Cofta: Wsparcie Szpitali Klinicznych dla opie-ki paliatywnej

13.20-13.30 Mgr Izabela Kaptacz: Sytuacja pielęgniarek w opiece paliatywnej13.30-13.40 Dr med. Andrzej Stachowiak: Zastosowanie nowoczesnych techno-

logii dla poprawy jakości opieki paliatywnej13.40-13.45 Prof. dr hab. med., dr h. c. Jacek Łuczak FRCP. Podsumowanie dys-

kusji. Propozycja powołania Zespołu przy Ministrze Zdrowia dla opracowania Programu Rozwoju Opieki Paliatywnej i Wspierającej w Polsce

13:45-14:30 Obiad

14:30-16:00: Sesja 4: Ocena jakości życia i jakości opieki paliatywnej Przewodniczący: Dr med. Wiesława Piotrowska, Dr med. Tomasz Grądalski

14.30-14.50 Wojciech Leppert: Ocena jakości życia chorych w opiece paliatyw-nej i wspierającej

14.50-15.10 Dr med. Tomasz Grądalski: Kliniczne zastosowanie Palliative Outco-me Scale do oceny jakości opieki paliatywnej

15.10-15.30 Dr n. biol. Małgorzata Stańczyk: Wpływ muzykoterapii na jakość życia chorych w opiece paliatywnej

15:30-15:45 Dyskusja

15:45-16:00 Przerwa

16:00-18:15: Sesja 5: Postępy w leczeniu bólu i innych objawów Przewodniczący: Dr hab. med. Maciej Sopata, Dr hab. med. Aleksandra Kotlińska-

-Lemieszek

16.00-16.20 Dr hab. med. Aleksandra Kotlińska–Lemieszek: Postępy w leczeniu farmakologicznym bólu u chorych na nowotwory

16.20-16.40 Dr med. Wiesława Piotrowska: Zapobieganie bólowi proceduralne-mu w praktyce pielęgniarskiej

16.40-17.00 Dr med. Grzegorz Kowalski: Zastosowanie technik interwencyj-nych leczenia bólu u chorych w opiece paliatywnej

17.00-17.20 Dr hab. med. Maciej Sopata: Nowe wyzwania i możliwości: leczenie owrzodzeń i ran przewlekłych

17.20-17.40 Mgr Maria Naglak: Leczenie obrzęku chłonnego17.40-18.00 Dr med. Iwona Zaporowska-Stachowiak: Sedacja u chorych w opie-

ce paliatywnej18.00-18.15 Dr med. Iwona Zaporowska-Stachowiak: Opieka paliatywna dla

chorych ze stwardnieniem zanikowym bocznym

18:15-18:30: Dyskusja. Podsumowanie i zakończenie Konferencji


świadectwo

prowadzone jest szkolenieprzed ipodyplomowe–równieżdlastudentówanglojęzycznych–orazszkolącegosiępersonelume-

dycznego z Europy Środkowo-Wschodniej i Azji Środkowej.Takżewzwiązkuzuzyskaniemakredytacjiprowadzonesąkursyiszkoleniapraktycznedlalekarzyspecjalizującychsięwmedycy-niepaliatywnej.OśrodekpoznańskijestzaangażowanywdalszyrozwójopiekipaliatywnejlokalnieiwPolscewoparciuowspół-pracęMinisterstwaZdrowia. PrzyPTOPHospicjumPaliumdziaławolontariatmedyczny–zespółwolontariuszyposługującychchorymnaoddzialeme-dycynypaliatywnejihospicjumdomowym.Ruchspołecznymo-tyliwolontariatzajmujesiędziałalnościąprzysparzającąśrodkówdladziałalnościPTOP,wspomagającąHospicjum(koncertycha-rytatywne,majówkiwogrodziebotanicznym,dniotwarteHospi-cjumorazudziałwwieluinnychimprezachjaknp.DzieńMoty-la).ProwadzirównieższerokozakrojonądziałalnośćedukacyjnąobejmującąwiększośćszkółnatereniePoznaniaiWielkopolski.

prof. zw. dr hab. med. dr hc FRCP Jacek ŁuczaklekarzkierującyOMPHospicjumPaliumSKPPUM

Prezes PTOP OP

Wszystkiezdjęciazamieszczonewartykulepochodzązezbiorówpry-watnychAutora.

Zespół Hospicjum Palium przed budynkiem przy os. Rusa 55 w Poznaniu

W małym,wąskimpokoju sędziwyczłowiek zbliżał siękuśmierci.Dwadniwcześniejprzestałmówić, straciłprzy-tomność,izaczęłosięostatnieczuwaniebliskich.Choroba

nowotworowaspustoszyłaciało,wgryzając sięażdokości,pozo-stawiającjedynieszkieletowąłuskę.Sercebiło,płucaoddychały,aleniemożnabyłostwierdzić,czybyłnadalświadomy. Wnieomalpustym,bielonympokoju,niewiększymniżwię-zienna cela, dziesięciu przybyłych, jak mna caointe, lamentującepłaczkiopłakującezmarłego,złączonychwbólu,wspólnieprzeży-wałoostatniechwileżyciaiumieraniajednegoczłowieka–mojegoojca,Sonny’ego. „ŚwiętaMaryjo,MatkoBoża,módlsięzanamiteraziwgodzi-nieśmiercinaszej”.Wciasnejzamkniętejprzestrzeniodgłos tegochóru głosów rozbrzmiewał pośród ścian i sufitu, głośniej i gło-śniej,odbijającsięechem,wersetpowersecie,wciążiwciąż,tulącSonny'egodośmierci. Taśmierćtakotwarta,takodmiennaodwypierającegojąan-glosaskiegoświatabyłateżostatniąrodzicielskąlekcjąSonny'ego.Jakumrzeć.

W świecie anglosaskim śmierć jest szeptem. Instynktownieczujemy,żepowinniśmyprzyciemnićświatłaiściszyćgłosy.Chce-mydaćzmarłym,umierającymiżałobnikomprzestrzeń.Mówimy,żerobimyto,ponieważniechcemysięwtrącać.Itojestprawda,alemożenietepowodyzawszenamikierują. Niechcemysięwtrącać,ponieważniechcemypatrzećwlustronaszejwłasnejśmierci.Nieumiemyzniąobcować. Natej irlandzkiejwyspie,gdziemojarodzinamieszkaławtejsamejwiosceprzezostatnie200 lat, a takżewwiększej części Ir-landii,śmierćwciążmówigłośniejszymgłosem.Wrazzraportamipogodowymi o nadchodzących sztormach atlantyckich, lokalnestacje radioweMayo trzy razy dziennie „wieszczą śmierć”, wyli-czającumarłychiustalającdatynaichobrządkidlaokoło10osóbdziennie.Istniejenawetpłatna(95centównaminutę)telefonicznaliniainformacyjna,naktórąmożnazadzwonićwraziebrakupew-nościcodoobecnegobilansuzmarłych. Nie powinno być w tym nic dziwnego.W przypadku brakuwojnyikatastrof,ludzieumierająnacałejplaneciewliczbie1%narok;200000ludziumieradziennie,73milionyzmarłychrocznie.

Czuwanie przy moim ojcu:lekcje radzenia sobie ze śmiertelnością (My father's wake: lessons for facing mortality by Kevin Toolis, Commentary February 2018,.Issue 1, Royal College of Physicians)

Jak Irlandczycy uczą nas żyć, kochać i umierać.Autorzy tłumaczenia na język polski: Bartosz Łuczak, Jacek Łuczak, Katarzyna Stachowiak-Szymczak

Coraz bardziej zurbanizowane społeczeństwa i kultura medykalizacji głęboko zmieniły nasze relacje ze śmiercią, pisze Kevin Toolis, autor i filmowiec, zdobywca nagrody BAFTA. Kevin niedawno wydał książkę „My Father's Wake” („Czuwanie mojego ojca”. Podtytuł: „Jak Irlandczycy uczą nas żyć, kochać i umierać”). Są to osobiste wspomnienia autora, który pochyla się nad intymnością irlandzkiego czuwania, pozwalającego opłakującym zmierzyć się z ich własną śmiertelnością.


Sonny Toolis, ojciec Autora krótko przed śmiercią

▶

▶


śmiertelność

Równomiernyrozkład.Dziejesiętowokółciebie,nawetgdyczy-tasztenartykuł;wblokunaprzeciwkoCiebie,przysąsiedniejulicyiwlokalnymszpitalu. Gdyby lokalne radiowLondynie lubNowym Jorkumiałobyrobićtosamo,costacjaradiowaMayo,spikermusiałbyodczytywaćtrzyrazydziennienazwiska230zmarłych,żebynadążyć. Oczywiście, mieszkając w mieście takim jak Londyn, gdziekażdegorokuumiera85000osób,nigdyniewiedzielibyśmyo tegotypu rzeczach. Takie bardzo publiczne wyczytywanie nazwiskzmarłych,powszechne zwiastowanienaszej śmiertelności, byłobyaktemobjawieniaw świecie anglosaskim, iprawdopodobniewy-wołałoby oburzenie wobec obrazy „przyzwoitości publicznej”, coprawienapewnodoprowadziłobydobojkotówiprotestów. Jeszczebardziejszokującebyłobyodkrycieinnegokraju,w któ-rymtacyumierającyjakSonny,żyjący,pogrążeniwżałobieizmarlinadalotwarciedzieląudziałwtymświecieipozostająrazempo-wiązaniwirlandzkimczuwaniu.Aśmierć,wswejzwykłejzwyczaj-ności,niejestobca. Mój ojciec Sonny Toolis był także zwyczajnym człowiekiem.Nigdyniebyłbogaty,niemiałwładzy,aniniebyłkimśważnym.Nigdyniepełniłfunkcjipublicznej,ajegonazwiskonigdyniepo-jawiło sięwgazetach. Światnigdynie zwracałnaniegowiększejuwagi,aSonnywiedziałrównież,żeświatnigdytejuwaginaniegoniezwróci.Urodziłsięwbiednejrodzinie,wwioscenawyspie,po-zbawionejelektryczności,wodyzsieciiasfaltunadrogach,podob-niejakinnibiedniurodzilisięwtakichmiejscachprzezwiększośćhistoriiludzkości. Sonnynigdyniemiałszansynazdobyciewykształceniaipra-cowałprzezwiększośćżyciajakobrygadzistanaplacachbudowy,zarabiającpieniądzenaopłacenieedukacjisiedmiorgadzieci.Son-nymiałjednakdarwswoichrękach.Przydawałsię,gdyszwanko-wałaelektryczność,kanalizacjalubpotrzebnybyłtransportmebli.Miał swojeograniczenia;nie lubiłdziwnych,pieprznychpotraw,nieczułsiękomfortowowgarniturachinieumiałprzemawiaćnaweselach. Miałświetnygłos,śpiewał,grałnadudach,akordeonieiuczyłswojedzieci śpiewudo różnychmelodii.W latach60. kupiłnie-mieckiaparatfotograficzny(35mm),robiłzdjęciaiwywoływałwewłasnejciemni.NakręciłnawetfilmnaSuper8,ale tobyłotylkohobby.PodobniejakwieluznasSonnymiałpewnetalenty,którychnigdywpełninieuświadomiłsobiewżyciu. Ale Sonny naprawdę miał jedną przewagę nad większościąz nas.Wiedział,jakumrzeć.Iwiedział,jaktozrobić,ponieważmat-kiiojcowiezjegowyspyiwszystkiepoprzedniepokoleniadzieliłysię śmierciąwduchu irlandzkiego czuwania i pokazałymu rów-nież,jakumierać. Jegośmierć,jegoczuwanie,chęćdzieleniasięwłasnąśmierciąbyłyrównieżjegoostatniąlekcjąrodzicielskądlajegodzieciijegospołeczności–Darem. Ktonigdyniebyłnairlandzkimczuwaniulubwidziałjetylkonafilmie,prawdopodobniemyśli,żeczuwanietotylkokolejnair-landzkapopijawa,kilkakuflipiwawokółzmarłegoiotwartatrum-na.Imylisię. Czuwanie jest jednymznajstarszychobrzędów ludzkości,porazpierwszyprzytoczonymw„Iliadzie”,wielkimhomeryckimpoe-maciewojennymzVIIIwiekup.n.e.ipowszechniepraktykowanymwcałejEuropieprzezostatnie200 lat.Końcowewersety „Iliady”przedstawiającezwłokiksięciatrojańskiego–Hektora,płacząceko-biety,ucztęigrypogrzebowesąpoświęconejegoczuwaniu.Takierytuałyniebyłybyczymśnowymdlażadnegomieszkańcawyspy,w obecnychczasach„czuwającego. Dla naszych przodków, czuwanie, obciążone pewnymi zobo-wiązaniamiżywychwobeczmarłychżywymiviceversa,byłodrogądo przywrócenia naturalnego porządku na świecie, uzdrowienianaszejśmiertelnejranyiwspólnegoprzezwyciężeniaśmiercijednejosoby. Akt, w naszym obecnym ubogim żargonie psychologicz-nym,zamknięcia.

Poprzezurbanizację, industrializację imedykalizację śmierci,czuwanie przy śmierci umierawwiększości świata zachodniego,a samaśmierćzostałauciszonaprzezcoś,comożnanazwać„ma-chinązachodniejśmierci”.AlenaZachodzie,wśródCeltówwciążżyjetastarożytnaformawspółprzeżywaniaumieraniaiśmierci. Wwieku70latumojegoojcaSonny'egowykrytorakatrzust-ki – nadal jeden z najbardziej śmiertelnych nowotworów wśródmężczyznw zachodnim świecie. Sonnynigdy sięniewzdrygnął.Niechciałumrzeć,alekiedywiedział,żeniemawyboru,nigdyniezmarnowałczasu,którymupozostał.Niebyłzłyanirozgoryczony,leczmądry–zaakceptowałswojąśmierć.Zmarłwtakisamsposób,wjakiżył,dzieńpodniu,napierającnaprzód,wykorzystującswojągasnącąenergią. NadszedłczasSonny'ego,aleanion,anijegospołecznośćniezaprzeczali jegonadchodzącej śmierci. Jego śmierćniepodlegaławyparciuwstyluanglosaskim;domSonny’egobyłpełengości,któ-rzyprzyszligoodwiedzić,ponieważumierał. Umieraniejestwyczerpującym,samocentrycznymaktem.Son-nyzawszebyłpotężnym, imponującymmężczyzną, szybko traciłjednakmoc jakwąż zrzucający skórę. Jego świat skurczył się dodwóchpokoiiSonnywiedział,żenigdyniezobaczykońcategofa-talnego lata. OjcostwoSonny'egosiękończyło,gdymojezaczynało.Naszeostatniesłowanałożuśmiercibyłybardzozwyczajne,bezbarwne.„Pozwolęciodejśćsynu”,powiedziałminaodchodne,kiedywra-całemdomiasta.Kiedywróciłem,zapadłwśpiączkęiniemógłjużmówić. Alenaszerozstaniebyłonormalne.Niebyłowięcejtajemnicdodzieleniasię.Aniobjawieńdoodkrycia.Naszetożsamościjakooj-ciecisynzostałyjużzapisanewczynachnaszegożyciarazem;Son-ny, zmieniającymojąpieluchęzadziecka,nie tracącypanowanianadsobąwczasiemojejnastoletniejprzekory,zachęcającymniedonaukiiwszystkielata,któredzieliliśmynaplacachbudowy,kiedypracowałemuniego,jednocześniestudiując.Inawszystkieniezli-czonesposobypokazałmiwswoimrzemiośle,jakbyćmężczyznąi ojcem. Sonny umarł tuż przed świtem w najdłuższy dzień rokuw domu,wewsiprzodków.Niktniewezwałpomocyaniżadnych„służb”. Byłjużznamiwdomu.Jegociałozostałoumyteiprzygotowa-nedotrumnyprzezcórkęiszwagierkę.Leżałwewłasnymsalonie,wbiurze,ajegownuki,trzy-,pięcio-idziewięcioletnie,bawiłysięu stóptrumny. Jegospołeczność, jegokrewni,anawetniektórzynieznajomi,przybylibardzolicznie,abymodlićsięujegoboku,ucztować,roz-mawiać,plotkowaćocenachowieclubogiełdzie,iotwarciezazna-czyćjegośmierćwniezliczonychuściskachdłoniizwrocie„mojekondolencje”. Przez całąnocbudziliśmy się przy ciele Sonny'ego, by strzecprzejściadlajegoodchodzącejduszy,ibronićBramChaosuprzedhordamiHadesa,abyświatnadprzyrodzonyniepróbowałzaatako-waćświatażywych.PodobniejakTrojanieprzednamiobserwowaliciałoHektora.Wiecznekworum;umierającnawzajemwśród ży-wychiżyjączesobąwkażdejśmiercinazawsze. Tobyłobłogosławieństwo,aktłaski.Dajemysiebie,nasząobec-ność,wśmiertelnychodcieniach,albonicniedajemy;całanaszasiła,bogactwo,pozycja,statussąbezużyteczne. Być prawdziwie człowiekiem to moc udźwignąć ciężar na-szejwłasnej śmiertelności i dążyć,w łasce, do niesienia pomocyinnym wniesieniu ichwłasnej; czasami lekko, czasemodważnie.Wspólnie przyjmując śmierćw naszym życiu poprzez irlandzkieczuwanie,wszyscyjesteśmywstanieuczyćsięponowniepierwszejinajstarszejlekcjiludzkości.Jakbyćodważnymwnieodwracalnymsmutku. Jak dotrzeć do umierających, zmarłych i pogrążonychw żałobie.Jakżyćdalejbezwzględunato,jakwielkiejestuniesie-nielubstrata. Jakstawićczołaśmiertelności. I,jakSonny–nauczyćswojedziecirównieżstawićczołaichwłasnejśmierci.


▶


przeszczepy


W dniach20-21maja2019rokuwkalifornijskimSzpi-talu Scripps Green Hospital na przedmieściach SanDiegow StanachZjednoczonychodbyło się pobranie

krwiotwórczychkomórekmacierzystychzkrwiobwodowejodniespokrewnionego dawcy dla pacjentkiOddziałuHematolo-gii iTransplantacji SzpikuSzpitalaKlinicznegoPrzemienienia PańskiegowPoznaniu.Odnalezieniegenetycznegobliźniakanadrugim końcu świata oznaczało szczególnie trudne przedsię-wzięcielogistyczno-transportowe.Wyzwaniapodjęłasięfirmatransportowa „ZakładUsługowo-HandlowyRobertWoźniak”– dotychczas realizująca dla SzpitalaKlinicznegoPrzemienie-nia Pańskiego przewozy komórek macierzystych i szpiku naterenieUniiEuropejskiej.FirmawyznaczyłajakokurierapanaRafałaProkopa.Pokonaniedystansu10tys.kmwmożliwiejaknajkrótszym czasie przy zachowaniu wymaganej temperatu-ryw zakresie2-8˚Cwczasiecałegotransportu,wymagałoodkuriera odpowiedzialnego za przewóz preparatu szczególnejostrożnościizaangażowania,aodfirmytransportującejdokład-negoplanowaniaiszybkiejorganizacji.NiebyłobytomożliwebezwspółpracyiaktywnegowsparciazestronySzpitalaKlinicz-nego Przemienienia Pańskiego oraz organizacji Poltransplant. WkoordynacjędziałańwłączylisięrównieżkalifornijskiszpitalScripps Green oraz Amerykańska Organiacja Dawców Szpi-ku – NationalMarrowDonor Program, udzielając kurierowiniezbędnejpomocyformalnejwnadaniutransportowistatusu„na ratunek życia”. Umożliwiło to szybsze przejście wymaga-nychprocedurkontrolnychnalotniskachiułatwiłobezpieczneisprawnedostarczeniemateriałuprzeszczepowegodoośrodkatransplantacyjnegowPoznaniu. Wśrodę,22majapogońkurierazeszpikiemzostałazakoń-czona,akomórkimacierzystezostałyprzekazanenaręcePra-cownikówBankuKomórekMacierzystychSzpitalaKlinicznegoPrzemienienia Pańskiego,którzynatychmiastprzystąpilidobez-pośredniegoprzygotowaniapreparatudoprzeszczepu.Wyścigz czasem został wygrany. Zmęczenie wielogodzinną podróżąprzezdziewięćstrefczasowychorazstresbyciaodpowiedzial-nym za przewożony materiał szybko zamieniły się w radośći nadzieję,żeKomuśzostanieuratowaneżycie.

Szpital Scripps Green w liczbach:

• Założonyw1977r.• Posiada173łóżka.• Obsługujerocznie11 692przyjęć.• Przeprowadza10 000zabiegówioperacjirocznie.• Oferujeleczenieonkologiczne,kardiologiczne,ortopedycz-

ne,bariatryczne.• Jestośrodkiemtransplantacyjnymnerek,wątrobyikrwio-

twórczychkomórekmacierzystych.• Zatrudniapersonelmedycznyliczący1400osób.• Regularniewyróżnianyw rankingach jako jedenznajlep-

szych szpitali w USA.

Oprac. Rafał Prokop

W pogoni za szpikiem

Rafał Prokop przed budynkiem Szpitala (fot. archiwum prywatne)

Szpital położony w sercu natury – w bezpośrednim sąsiedztwie rezerwatu przyrody i oceanu

Najbliższa okolica Szpitala... (fot. archiwum prywatne)

Gabinety, w których przyjmowani są dawcy szpiku (fot. archiwum prywatne)


Spotkania rozpoczęliśmy koncertemw kościele Przemie-nienia Pańskiego, który, od początku istnienia Szpitala,stanowi jego integralną część.Ogodz. 19.00prof. Jacek

Kowalski zaprezentował swój pierwszy utwór. Całość złożyłasięnakoncertpt.„OpiewanieKościołaBernardynekprzySzpi-taluPrzemienienia Pańskiegopieśnią iopowieścią”.Niezwykłeutworymuzyczneprzeplatanebyłyopowieściąokościele.Panprofesor w szczegółach przybliżył historię tego niezwykłegobudynku, którego niespokojne czasy, na przestrzeni wieków,nieoszczędzały.Koncertzakończyłsięgromkimibrawami.PospotkaniuopiekunkikościołaorazSzpitala,siostryzeZgroma-dzenia Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a,Paulo pozwoliły

zajrzeć w niektóre zakamarkikościoła, kaplicy i pięknegochóru, z zabytkowymiorgana-mi,uratowanymiprzedwojen-nymi zniszczeniami. Sobotni poranek przywitałuczestników piękną pogodą.Przyszpitalny plac pozbawiony samochodównaglestałsiędużyi przestrzenny – jakże inny odtego, do którego jesteśmy przy-zwyczajeninacodzień.Ogodz.10.00, przy pięknej pogodzie,rozpoczął się panel dyskusyjnypt. „Przeszłość, teraźniejszość,przyszłość okolic Placu Bernar-dyńskiego”. Ciekawa dyskusja połączyła wiele wątków, rozpo-czynająctymsamymsobotniespotkania. Festyn miał charakter edukacyjny – przyczynkiem orga-nizacyjnym wydarzenia był historyczny charakter naszegoSzpitala,aletakżejegonajbliższejokolicy.WpobliżuDługiej,oprócz SzpitalaPrzemienienia Pańskiego (najstarszej poznań-skiejlecznicy)znajdujesięrównieżkościółFranciszkaSerafic-kiego,Liceumśw.MariiMagdaleny. Jednakwpierwszejkolejnościzwracaliśmyuwagęnanasząnajwiększąstratę,którąstaramysięprzywrócićnaulicęDługą–zniszczonąprzez Niemcówwczasiewojnystudzienkę,ufundo-

festyn

Długa warta PoznaniaW dniach 2-3 sierpnia na terenie naszego Szpitala odbył się festyn rodzinny „Długa warta Poznania”. Projekt został zrealizowany ze środków finansowych Miasta Poznania pozyskanych w konkursie „Centrum Warte Poznania”.

Wycieczka z przewodnikami PTTK przy Liceum św. Marii Magdaleny

Festyn cieszył się dużym zainteresowaniem Jedna z atrakcji dla dzieci – bańki mydlane

Zajęcia jogi (Zielone Ogródki im. Zbigniewa Zakrzewskiego w Poznaniu)


Koncert prof. Jacka Kowalskiego w kościele Przemienienia Pańskiego Dystrybuowanie wody dzięki uprzejmo-ści firmy Aquanet do okolicznościowych butelek ze zdjęciem studzienki


rodzinny

wanąprzezhrabiegoEdwardaRaczyńskiego. Jesteśmy nadobrej drodze – wraz z Poz-nańskimOddziałemTowarzy-stwa Opieki nad Zabytkamirozpoczęliśmy w 2015 rokustarania na rzecz odbudo-wy studzienki. Stoi jużmur,któryokalałfigurę,jesttakżedoprowadzona woda, któraw przyszłości ma studzien-kę zasilać.Wczasie festynuprowadziliśmy kwestę narzeczjejodbudowy.

Odbyłosięwielewydarzeńtowa-rzyszących.DziękiuprzejmościfirmyAquanetnaterenieSzpi-tala stanął dystrybutorwody. Sympatyczne animatorki rozda-waływodę.Napamiątkęspotkaniaprzekazywaliśmybutelki,naktórychumieściliśmyarchiwalnezdjęciestudzienkiRaczyńskie-go.Ponadtozorganizowaliśmywieleatrakcjidlanajmłodszych:turniej szachowy z nagrodami, konkurs rysunkowy, animacje(bańkimydlane,grywielkoformatowe,zabawysportowe).Byłateż joga na terenie Zielonych Ogródków im. Zbigniewa Za-krzewskiego.W międzyczasie odbywały się wycieczki z prze-wodnikamiPTTKpozabytkachokolicPlacuBernardyńskiego. Festyncieszyłsiębardzodużymzainteresowaniem–rów-nież w jego trakcie można było skorzystać z bezpłatnych

badań profilaktycznych w kierunku wykrywania tętniakówaortybrzusznej,przejśćanalizęskładuciałaorazodbyćbada-nia dermatoskopowe. Badania przeprowadzali (w kolejnościwedługwymienionych):prof.MarcinGabriel,mgrNikolaKle-pacz,prof.SylwiaGrodecka-Gazdecka.JeszczerazdziękujemyImzapoświęconyczas. DziękujemyrównieżPoznańskiemuOddziałowiTowarzy-stwaOpiekinadZabytkami,KołuPTTKzPoznaniaorazPrze-wodnikom,wszystkimosobom, które pomagały przy organi-zacji festynu.DziękujemytakżeMiastuPoznańzapozytywnerozpatrzeniewnioskugrantowego.Mamynadzieję,żewydarze-niebyłociekawe i przybliżyło,wsposób interesujący,historięnaszejplacówkioraznajbliższejokolicy.DziejeSzpitalaprzyul.Długiej topodróżprzezniemal200 lat (w2023rokubędzie-myobchodzićjubileusz)działalnościleczniczej.Jesteśmypełninadziei,żedotegoczasuudasięodtworzyćstudzienkę,którajakdawniej,zdobićbędzieSzpital i jegookolice.Takiemamynieśmiałeżyczenie–wsamraznadwusetlecieSzpitalaKlinicz-nego Przemienienia Pańskiego.

Bartosz Sobański

Wszystkie osoby i instytucje zainteresowane wsparciem inicjatywyprosimyodokonaniewpłatynapoczetrenowacjiz dopiskiem„Odbu-dowastudzienki”.Danedoprzelewu:BonoServiamusStowarzyszenieNaRzeczRozwojuSzpitalaKlinicznegoPrzemienieniaPańskiegoUMim.K.Marcinkowskiegow Poznaniu,ul.Długa1/2,61-848Poznań.Nrkonta:07103012470000000079912018.

Animatorzy w strojach

nawiązujących do historii zabytkowej studzienki

– hr. Edward Raczyński z żoną Konstancją

Panel dyskusyjny pt. „Przeszłość, teraźniejszość, przyszłość okolic Placu Bernardyńskiego”

Zabawy dla dzieci Prof. Marcin Gabriel przeprowadza badanie profilaktyczne w kierunku tętniaka aorty brzusznej


Konkurs rysunkowy

Rycina przedstawiająca studzienkę w latach świetności


wieczór św. Łukasza

Prof. dr hab. n. med. Łukasz Szumowski

„Jak łączyć służbę pacjentom z prowadzeniem pracy naukowej oraz z skutecznym formowaniem kolejnych pokoleń medyków – Salus aegroti, educatio, scientia.”

Dzięki uprzejmości Pana Ministra Łukasza Szumowskiego mamy przyjemność zamieścić autoryzowany wykład wygło-

szony przez Pana Ministra w dniu 17 października 2018 r. w Poznaniu, podczas naszego corocznego Wieczoru św. Łukasza


służba pacjentom


Bardzodziękujęzatozaproszenie,tochybatakaformapre-zentunamojeimieniny.Czujęsięniecozakłopotany.Mammówićotym,jakłączyćpracęnaukowązpracąkliniczną.

Możenapoczątekopowiemmałąanegdotę.Przypominamisiędowcip,w którym człowiek, z kontrabasemna plecach, jedzietramwajem.Nagle z tego tramwajuwyskakuje. Na przystankustoizlekkapodchmielonyczłowiek–pytago:„Panie,jaksiędo-staćdofilharmonii!?”Tamtennaniegopatrzyimówi:„Ćwiczyćpanie,ćwiczyć!”. Takwięc jak łączyć pracę klinicznąnadpacjentem z dzia-łalnością naukową?Głos powinien zabrać chyba ktoś bardziejdoświadczonyw tejmaterii. Zapewne na tej sali jestwiele ta-kich osób.Ale na pewno to „ćwiczyć” jest kluczowe,w sensiepoświęceniaczasu.Patronpoznańskiejuczelni,drMarcinkowskibyłwybitnąpostacią;łączyłcudownietedwiefunkcje,zarównochirurga, ginekologa-położnika, patrioty, powstańca listopado-wego, kawalera orderuVirtutiMilitari, ale jednocześnie bada-czainaukowca;przypominam,żedostałzłotymedalfrancuskiejAkademiiNaukzapracęocholerze;topokazuje,żewtamtychczasachtakbyłomożna. Myślę,żejestmożliwewnaszychczasachłączenietychdwóchfunkcji.Zacznęodtego,że lekarztobardzospecyficznyzawód,ale i powołanie, które jest sprawą indywidualną każdego czło-wieka.Jeżeliktośłączyzawódzpowołaniem,tojestjużpierwszykrok,któryumożliwiarównieżłączeniepracyklinicznejzpracabadawczą.Podrugie:zawódipowołaniedotykabardzospecyficz-negoobszaru,dotykadrugiegoczłowiekabędącegosamodzielnąjednostką,mającegoswojągodnośćorazgłębokiepoczuciedecy-dowaniaoswoimlosie.Jednocześniepoddajesięlekarzowi,pod-dajesięwsprawachzdrowia,poddajesięw sprawachżycia.Tutajzaufanie i pewna relacja, bardzo intymna, pomiędzy lekarzema pacjentemjestniezbędnaikluczowa. Jeden z profesorów powiedział kiedyś, że praca lekarza tociągłyeksperymentikażdepodejściedopacjentajestwpewnymsensieeksperymentem.Myślę,żejesttoklucziodpowiedźnapy-taniejakłączyćbadawcząpasjęzpasjąkliniczną,zpasjąpoma-ganiabliźniemu.Każdyczłowiekjestindywidualny,wyjątkowy.Spotykającpacjentazakażdymrazemodkrywamynowąhisto-rię,nowątajemnicę,nowąukładankę,którąmusimypozbierać,podopasowywaćwszystkiekawałkidosiebiew takisposób,żebyobrazchoroby,obrazcierpienia,ale iobrazpsychiki tegoczło-wiekanamsiępoukładał,żebyśmymoglimupomóc.Niezawszesięoczywiścieda,alenasząrolą jestpomaganiewukładaniu–równieżsamemupacjentowi–tychwszystkichkawałków. MówiącoMistrzach,pięknapublikacja,gratuluję(PanPro-fesorwspomniałoksiążcept.„Długa.OpowieśćMistrzów”,któ-raukazałasięnakłademWydawnictwaKontekst).Jamiałemtenogromny zaszczyt i przyjemność, że miałem takiego Mistrza,Mentora. Był nim profesor Franciszek Walczak, wybitny kar-diolog,elektrofizjolog,aleiwybitnyczłowiek,którynapoczątkumojejdrogiżyciowejwmedycyniepowiedziałmi:„Łukasz–myniejesteśmytutajpoto,abywyleczyćpacjenta,mytujesteśmypoto,żebypomócmuprzeżyćjegochorobę”.Imyślę,żetoteżjestkluczwnaszymdziałaniu,wnaszejpracybadawczejiklinicznej. Natomiast wrócę teraz jeszcze do nauki, czyli do dziedzi-nymedycyny.Cóż to jestmedycyna?To oczywiście dziedzinao tym jak diagnozować, leczyć, rozpoznać choroby. Ale mojedoświadczenie–imyślę,żetakżedoświadczeniewszystkichnastutaj– jest takie, żepacjent i człowiekwogóle jakoorganizm,jesttakzłożonymukładem–mówiętutajzpunktuwidzeniaba-dawczegoorazzpunktuwidzenianauki–żenaprawdęniewie-leo nimwiemy.Mójbrat jest zwykształceniameteorologiem,przezcałeżyciekształcił sięwStanach.Tamzdobywałkolejnestopnieitytuły,iprzypominamitobardzotenukładw meteoro-logii,gdzieefektmotyla–oczywiścieprzezwszystkichPaństwaznany–trzepotskrzydełmotylagdzieśnadOceanemIndyjskim

powoduje tornadonadStanamiZjednoczonymi; gdziemodelekomputerowe, któreprognozępogodyprzewidująnanastępne3dni.Tosąnaszelimitypoznawczew zakresieprognozowaniapogodyitesamelimitydotyczązłożonościczłowieka.Nadaljesttoterraincognita.Wzwiązkuztymrodzisiępytanie:czytojestnauka,czymożejednaksztuka? Twardzibadaczepowiedzą,żetooczywiścienaukaimymu-simyna tychdanychnaukowych się opierać – evidence basedmedicine(medycynaopartanafaktach).Wszyscytowiemy,alewartoprzypomniećsobiewszystkienajnowszedane.Natomiasttedane,któredonasspływają,topróbausystematyzowaniawie-dzy o człowieku jako organizmie, usystematyzowania wiedzyo człowiekujakoopacjencie,nadaljestskazanawdużymstop-niunaporażkę.Wiemyjaksąkonstruowanebadaniakliniczne,wiemy,żetojestjednoznajwspanialszychodkryćw medycynie.Ostatniozastanawiałemsięnadtymjakiebadania,jakieinnowa-cjezmieniłyobliczemedycyny.Przeczytałem,żetakąinnowacją,którawnajwiększysposóbdotknęłamedycynę,byłowymyśleniewłaśniebadaniaklinicznego.Ononie jestoczywiścieznaneodzawsze. Powinniśmy jednak udowadniać pewne prawdy – po-wszechnieprzyjmowane–zaoczywiste,zapewnegorodzajure-wolucjęwmyśleniu.Jajakokardiolog,przywołujęzawszebada-nieKAZ,którepokazałowbrewpowszechnejopinii,żeleczenielekamiantyarytmicznymiratujeżycie.Badanietotylkozmniej-szało liczbę arytmii, a pacjenci częściej umierali. W związkuz tymbezbadańklinicznych,beztejwiedzy,którąniosą,nieste-ty jesteśmy skazani na pewneniejasności.Ala nadal pozostajeogromnymargines niewiedzy.Wiemy, że populacje pacjentóww badaniach są określone, wiemy też, że badania nie dotycząwszystkichgruppacjentów,chorobyrzadkie,rzadkiegrupypa-cjentów, nowe choroby. Również zdrowie publiczne – proszęspojrzećjakniewielemamytwardych,naukowychdowodównazdrowy tryb życia, na zdrowe diety.Wobec tego opieramy sięw jakiejśmierzenaobserwacji.Ioczywiściemamycałądomenębadań obserwacyjnych, doświadczenia, opinie ekspertów.Mó-wiącotymjakłączyćpracębadawczązpracąklinicysty,opiekąnad pacjentem, pojawia się podstawowe pytanie o motywację:dlaczegoktośchcezostaćlekarzem?Jesttokluczowepytanie.Janiemammedycznychtradycjirodzinnych.Chciałembyćzawszefizykiem. Coś poszło nie tak i zostałem lekarzem, aczkolwiekzawszewiedziałem, że lekarzembędę.Myślę, żemojaosobistamotywacjabyłataka,żechciałemodkrywaćnoweświaty.Wgeo-grafiimamyjużwłaściwiewieleodkryte, trudnojesttakąterręincognitę znaleźć, może obszary polarne, może obszary dnaoceanicznego. Podobnomniej było tam osób niżw kosmosie.A człowiekjestnadaltymobszarem,któryjestcałkowicienieod-kryty,tamjestpoledoodkrywaniawiedzy,doodkrywaniano-wychlądów,nowychzależności.Toeksplorowaniemożnawła-ściwieporównaćdoodkrywcówzaczasówVascodaGamyczypierwszychżeglarzy.Wzwiązkuztymtomotywacjaodkrywaniatajemnicyjestkluczowainiezbędnadlaniektórychiciludzienapewnobędąłączyćpracębadaczazpracąkliniczną.Oczywiściemogątobyćteżinnemotywy.Mogątobyćmotywyaltruistycz-ne,motywypomocybliźniemu,natomiastmyślę,żebeztejpasjiodkrywaniatajemnicytrudnojesttopołączyć. Oprócz195rocznicyszpitala,mamyszereg innychrocznicw tymroku.40-starocznicawyboruśw.JanaPawła.Pozwolęso-bieprzytoczyćJegosłowadotyczącetajemnicynauki.ZwracającsiędowspólnotyuniwersyteckiejJanPawełIIpowiedział:„Czło-wiek współczesny potrzebuje waszej naukowej dociekliwości,waszejwnikliwościwstawianiupytańiuczciwościwszukanienanieodpowiedzi.Potrzebujetejswoistejtranscendencji,którajestwłaściwauniwersytetom.Poszukiwanieprawdynawetwówczas,gdy dotyczy ograniczonej rzeczywistości świata czy człowiekainigdysięniekończy,zawszeodsyłakuczemuśco jestponadbezpośrednimprzedmiotembadań,kupytaniomotwierającym

16 nowiny szpitalne 3/2019 (86)16 nowiny szpitalne 3/2019 (86)

dostępdotajemnicy.Jakważnymjest,byludzkamyślniezamy-kałasięnarzeczywistość tajemnicy,byczłowiekowiniebrakłowrażliwościnatajemnicę,byniebrakowałomuodwagipójściawgłąb.” Myślę, że to bardzo dobrze opisuje pracę każdego lekarza,bokażdyztychpacjentówjestswegorodzajutajemnicą,każdyz tychpacjentówjestzagadką.Alezarównopracaklinicystyjaki badaczamusi byćograniczonaw jakiś sposób, i ograniczonajestchociażbydokumentemktórynaswszystkichdotyczy–ko-deksemetyki.Oczywiściepojawia siępytanie:Czy lekarzepo-winnimiećswójwłasnykodeks?Tojestpytaniedużoszersze;czywogóle te zawodypowinnymiećwłasne, specyficznekodeksyetyki.Myślę, żewprzypadku takichzawodów jakzawód leka-rza, gdzie dotykamy bezpośrednio drugiego człowieka, jest tobardzoważneiniezbędne.Alerównież–mamykodeksybada-czy jak choćby Polskiej AkademiiNauk, Kodeks ProwadzeniaBadań.Wydaję się, że jest tobardzoważnydokument i należyprzypomnieć,żedrugicałyrozdziałtegokodeksudotyczybadańnaukowych,atrzecidokument,tj.trzecirozdziałkodeksuetykilekarskiejdotyczyrelacjizdrugimlekarzem,czylidzieleniasięwiedzą. Obszar badań, obszar poznawania, nowych tajemnic,nowych danych,wiedzy o leczeniu drugiego człowieka, o dia-gnostycezobowiązkiem,wyraźnietojestpodkreślone,obowiąz-kiemprzekazywania tejwiedzy innym.Dlatego, że szczególniewtejmaterii,któradotyczymożliwościpomocydrugiemuczło-wiekowi,niemożemychować tejwiedzydlasiebie.Musimy jąkolegom,koleżankomprzekazywaćnajlepiej jakumiemy.Tutajdotykamyrelacji,októrejbyłamowa,tj.Mistrz–Uczeń.TrudnomówićmiomoimdoświadczeniuMistrz–Uczeń,mogęmówićo moim doświadczeniu jako Ucznia, który miał wyjątkowegoMistrza.Myślę,żerolaMistrzajestbardzotrudna.Popierwszepowinniśmymiećczas,podrugiepozbyćsiękompleksów–je-żelicośzaczynamychowaćdlasiebie,nawłasnyużytek,czypoto, żebynienauczyćmłodszychkolegów, tow takiej relacji je-steśmyskazaninaporażkę.Ś.P. ProfesorFranciszekWalczakbyłtakąosobą,którawszystkimsiędzieliła;wzwiązkuztymefek-tem jegożycia jestcała szkołaElektrofizjologiiPolskiej.Dziękitemuwykształcił – czy odwrotniemoże – dzięki temubardzowieluobecnychprofesorów,którzyzajmująsięelektrofizjologią,mówią,żesąjegoUczniami,żesąz„jegoszkoły”.DziękitakiejpostawiezyskałaPolskaionizyskali,aleOnzyskałtakże.Dzisiajwszyscymówiąonim jakooMistrzu,który tęwiedzęprzeka-zywał.Otwartość, brakpewnego rodzajuniechęci, okiełznanieswoichemocjii swojegozmęczenia. Był on także zafascynowany –miał taką fascynację mate-rią–żeczęstopotrafiłnawykładachzatrzymaćsięna jednymEKGimówićprzez40minut,jednaksalanakonferencjachsie-działa i z zainteresowaniem słuchała. O jednym EKG potrafiłmówićwtakisposób,żewszystkichnasfascynował.Pamiętamjak jako studentpierwszego rokuprzyszedłemdokołanauko-wegow InstytucieKardiologiiitamtrafiłemnatakiespotkanie,gdziemówiłoEKG.Napoczątkuwydawałomisiętoabsurdalne.Człowiekmówiojakimśjednymslajdzieiniechceskończyć,alew pewnymmomenciezałapałem,zacząłemsięwciągać. Wartotakżewspomniećoumiejętnościorganizowaniacza-suinnym.Padłotutaj jużzdanie,że jakchceszbyćdobrymle-karzem,topodążajzaswoimMistrzem,obserwujGo.Japrzezpierwsze dwa lata dostawałem zadanie typu:weź cyrkiel i po-mierzstąddotąd.Notosiedziałemimierzyłemnatympapierzeprzezileśgodzin,potychiluśgodzinachokazałosię,żemierzy-łemzupełnienie to, co trzeba i trzebabyłoodwrotnie, jeszczeraz rozpocząć.Alboogodzinie3wnocy łapałempapier–bodotegosiętylkonadawałem–żebystaćiłapaćtenpapier,którywylatywałzelektrokardioografu,alepatrzyłemjakon,jakoczło-wiekjużstarszy,jakoprofesorogodzinie2wnocy–bowtedydostawaliśmysalęodhemodynamistów–wchodziłirobiłabla-

cjępacjentowi.Tobyłofascynujące,znaczyło,żejeżelitakifacetpotrafido3wnocysiedziećipatrzećnatepapierki,notomożewartosięnadtympochylić. ChciałemjeszczeodnieśćsiędoroliUniwersytetuMedycz-nego jako specyficznejwspólnotyUniversitas, czyliwspólnoty,którawspomagapracęklinicznąipracębadawczą.WkońcurolaUniwersytetu,jegomisja,tooczywiściemisjadydaktyczna,misjabadawczaioczywiścieodpowiedzialnośćspołeczna.AleUniver-sitastorównieżwspólnota,tegoniedasięzadekretowaćustawą,nakazemczyjakimśkodeksem,towspólnota,czyliwspólnewar-tości,którewyznajączłonkowietejspołeczności,noitewartościtojestwłaśniechęćodkrywaniarzeczywistości,chęćprzekazy-waniatejwiedzykolejnym,młodszympokoleniom.Niesamowi-tejestto,żeUniwersytety,aszczególnieUniwersytetyMedycznewewspaniałychwiekachśrednich,byłyzawszeisąostojąnieza-leżności,ostoją,wspólnotąosób,którewykraczajądalekopozaswojąepokę,gdziezawszebyłapewnawolnośćbadań,szacunekdoczłowieka.JaprzypomnętylkodwaprzykładyUniwersytetuBolońskiego, gdzieDorotea Bucca była kierownikiemKatedryGinekologii iPołożnictwawXVwieku–kobietakierującaka-tedrą czyTrotulę deRuggierow szkolemedycznejw Salermow VIII wieku.Ona kształciła kobiety, tak zwane Panie,Damyz Salermowmedycynie.Topokazuje, jaktewspólnotyuczelnimedycznychbyływyjątkoweinadaltakiesą.Jestemprzekonany,żebezwsparciategoUniversitas,rolałączeniabadawczościz pra-cą kliniczną byłabyniemożliwa do takiej realizacji jakąmamydzisiaj,gdziewiększośćkolegówwykonujebadaniakliniczne,aleteżwykonujepracebadawcze.Noioczywiściewracamdoetykibadań,botojestnietylkoetykabadacza,aletakżeetykabadań.Tojestniezwykleważneżebyśmypamiętaliotym,żeszczególniewmedycynie,wolnośćbadańnieoznaczadowolnościbadań,żewszystkiedokumenty czykodeksu etyki, czydeklaracjihelsiń-skiej,czychoćbypapieskiejkongregacjimówiąo tym,żewszyst-kiebadaniamedycznepowinnybyćnakierowanenadobrocho-rego,nienapublikacje,nienaekonomię,nienazyskczyindywi-dualnewpostacikolejnegowskaźnikaHirschaczydlaekonomiidanegokrajuczyfirmy,tylkonadobrachorego.TojestniezwykłarolaKomisjiNeonatologicznych,komisji,któremająmiećpieczęi zabezpieczaćdobropacjentawbadaniachklinicznych,wba-daniach obserwacyjnych jak i w mniejszych projektach badaw-czych.Alewydajemisię,żeUniwersytet–którywspierapracebadawcze, dając swojewsparcie całym swoim aparatem, swojącałą powagą te obiemisje – jest świetnym odzwierciedleniemi przykładem takim, jakim powinien być lekarz. Bo lekarz tojesttakimałyUniveritaswjednejjednostce.Połączeniewszyst-kichtychtrzechmisji,któresąwyrażanenaUniwersytecie,czyliodkrywania rzeczywistości,przekazywania tejwiedzykolegomoraz odpowiedzialności społecznej, czyli odpowiedzialnościprzedpacjentemiprzedinnymiczłonkamiswojejkorporacjiczycechu,potożebynieskalaćdobregoimienia,żebyzaufaniedolekarza,któryusypia,kroi,podajejakiśproszektajemniczybyłonatyleduże,żebypacjenciwierzyliwto,comówimy. Dzisiajmożemyusłyszećna świeciewiele tez,któreniedokońcaokazująsiębyćprawdziwe,pojawiasiębardzowielepróbpodważenia autorytetu różnych osób, w tym także autorytetulekarza.Myślę, że jest to działanie, którego negatywny wpływtrudno przecenić. Zawód zaufania, którym był zawsze lekarz,czy inne zawody medyczne, zaczyna być podważany. Lekarzedziałająnarzeczkorporacji,narzecztajemniczychorganizacji.Podważane są kompetencje, wiarygodność i prawdomówność.Myślę, że powinniśmy z tym zdecydowanie walczyć, równieżsamizesobą,żebypacjentowizawszeprzedstawiaćprawdę,żebyprzekazywaćinformacjewzrozumiałydlaniegosposób,alejed-nocześnie jasno informować, że proponujemy mu konkretnąanalizę,czybadaniedlajegodobra.Jeżeliwyjaśnimytowszyst-kowsposóbklarowny, językiemzrozumiałymdlapacjenta, to

wykład prof. Łukasza Szumowskiego


myślę, że będziemy umacniać zaufaniewobec nas.Musimy tozaufaniebudować,bonanimopierasięzarównopracaklinicznajakibadawcza.Oczywiściesąnaukipodstawowe,alelaurpierw-szeństwaw medycyniemająnaukikliniczne. Życzyłbym wszystkim młodym adeptom, młodym studen-tom,bymielipasję,żebychcieli się jejpoświęcić,nierzadkodopóźnychgodzinnocnych,żebymoglispotkaćMentorai Mistrza,który zarazi ich pasją i pokaże, jak fascynującymobszaremdoodkrywaniajestdrugiczłowiek.Ależebymieliteżogromnąilośćpokorywsobie,botym,cocechujedobregolekarza,dobregoba-dacza jestwłaśnie pokora – żeby być zawsze gotowym, powie-dzieć:„niewiem”.Jeżelitejpokoryzabraknie,tocałytenproces

badawczy i klinicznymożezejśćnamanowce. I życzęmłodymkolegom,aletakżesobie,abytapasjaitetrzycechy–chęćodkry-waniarzeczywistości,przekazywanietejwiedzyinnymorazod-powiedzialnośćspołeczna–byłyprzekazywanemłodszympoko-leniom.Uważam,żepostępw dziedziniemedycynyjesttakduży,ze tychodkryćstarczydlanichwszystkich,zawsze.W związkuz tymwartołączyćpracębadawczązpracąkliniczną.Każdyle-karzpowinienbyćrównieżbadaczem,żebybyłdobrymlekarzem. Bardzodziękuję!


W dniu 26 czerwca w naszym Szpitalu jako pierw-szymw Polsce, jak ipierwszymwEuropieŚrodkowo--Wschodniej przeprowadzono dwa zabiegi przezcew-

nikowegowszczepienia zastawki aortalnej (TAVI) nową inno-wacyjnązastawkąLotusEdge(BostonScientific,USA).Zabiegiprzeprowadziłzespółkardiologówinterwencyjnych(drhab.Ma-rekGrygierorazdrhab.AleksanderAraszkiewicz),kardiochi-rurgów(dr med.MarcinMisterski)wrazzanestezjologiem(drmed.EstelitąCamacho-Bergmann),echokardiografistą(dr med.Anna Olasińską-Wiśniewską) oraz zespołem pielęgniarskim itechnicznym.ZabiegiTAVI,woparciuoobecnestandardyEuro-pejskiegoiPolskiegoTowarzystwaKardiologicznego,wykonujesięuchorychzciężkąstenozązastawkiaortalnejiumiarkowa-nym/podwyższonym ryzykiem klasycznego zabiegu kardio-chirurgicznego lub przeciwwskazaniami do takowego zabiegu.Ostatniewyniki badań (PARTNER 3 i Evolut LowRiskTrial) prezentowanewtrakcieKongresuAmericanCollegeofCardio-

logy(ACC)wmarcu2019rokuwNowymOrleanie(USA)wska-zują,iżzabiegiTAVIbędąwprzyszłościrutynowowykonywanerównieżuchorychniskiegoryzyka. NowazastawkaLotusEdgepozwalanacałkowicieprecyzyj-nąiwpełnikontrolowanąimplantacjęzastawki,którajestroz-prężanamechaniczniew przeciwieństwie do używanych przeznasz zespół zastawek samorozprężalnych Evolut (Medtronic),Portico(Abbott)iAcurate(BostonScientific))lubrozprężanychna balonie Sapien (Edwards Lifescience). Zastawka umożliwiatakże pełną i wiarygodną ocenę położenia protezy w stosun-kudoprzyległychstruktursercaapoprzezobecnośćkołnierzauszczelniającegopozwalanacałkowitewyeliminowaniepozabie-gowych przecieków okołozastawkowych. Zastawka cechuje sięinnowacyjnąkonstrukcjądziękiktórej zabiegimożnawykony-waćznaczniebezpieczniej,wtymzwłaszcza,uchorychztrudnąmorfologią zastawkiaortalnej(np.zastawkadwupłatkowa). Podkreślić należy, iż nasz Szpital dzięki dobrejwspółpracykardiologówikardiochirurgów,jestjedynymośrodkiemwWiel-kopolsceijednymztrzechnajwiększychwPolscewykonującychzabiegiTAVI.PrzeprowadzeniezabieguimplantacjizastawkiLo-tusEdgeporazpierwszywPolsceiEuropieŚrodkowo-Wschod-niej właśnie u nas wskazuje na niezwykle ważną pozycję jakązajmujemywprzezcewnikowychmetodachterapiichoróbstruk-turalnychserca.Spektrumtakichzabiegówoferowanychnaszymchorymjestbardzoszerokieawnastępnychmiesiącachczekająnas kolejne nowości – towłaśnie dzięki innowacjommożemyskuteczniejibezpieczniejleczyćnaszychpacjentów.

Dr hab. med. Marek Grygier

Innowacyjna zastawka Lotus Edge

innowacje w kardiologii

A – zastawka Lotus Edge przymocowana do zestawu wprowadzającego, B – zestaw wpro-wadzający

A B

Obraz zastawki Lotus Edge po implantacji – szkielet zastawki wykonany z nitinolu z płat-

kami z osierdzia wołowego i widocznym zewnętrznym kołnierzem uszczelniającym

Dziękujemy Pani Hannie Roloff za spisanie powyższego wykładu, autoryzowanego przez Pana Ministra.


zatorowość płucna

W dniach4-5kwietniawPoznaniuodbyłasięIIIedy-cja warsztatów „Interwencje w krążeniu płucnym”.Obradomprzewodniczył dr hab.AleksanderArasz-

kiewicz z I Kliniki Kardiologii Naszego Szpitala wspólniez prof. drhab.MarcinemKurzynąz KlinikiKrążeniaPłucnegowOtwockuorazprof.drhab.GrzegorzemKopciemz KlinikiChoróbSercaiNaczyńwKrakowie.Wczasiewarsztatówwy-bitnieksperciz wiodącychośrodkówklinicznychz całejPol-skidzielilisięnajnowsząwiedząidoświadczeniemz zakresuangioplastykibalonowejtętnicpłucnychuchorychz zakrze-powo-zatorowym nadciśnieniem płucnym, interwencyjnegoleczeniazatorowościpłucnej (ZP)z wykorzystaniemtechnikprzezskórnych. Omawiano też rolę ECMO w ostrej niewy-dolnościprawejkomory, jakrównieżinnowacyjnychtechnikzamykania przecieków wewnątrzpłucnych, embolizacji tęt-nic oskrzelowychu chorych z krwiopluciem, ablacji arytmiiu chorychznadciśnieniempłucnymoraz interwencjinaza-stawcetrójdzielnej. W czasiewarsztatówpodkreślono rolęmultidyscyplinar-nychZespołówLeczeniaZatorowościPłucnej (PERT), któremają za zadanie szybką ocenę ryzyka i leczenie pacjentówz ostrą zatorowością płucną. Dotychczas w Polsce powsta-ły cztery formalnie funkcjonujące zespołyPERT.WSzpitaluKlinicznym Przemienienia Pańskiego PERT pod kierunkiemdrhab.AleksandraAraszkiewiczapowstałjakojedenz pierw-

szych w Polsce wmarcu 2018 r.Multidyscyplinarny ZespółPERT.W jego składwchodzą specjaliści z dziedzinykardio-logii, kardiochirurgii, chirurgii naczyniowej, intensywnej te-rapii oraz radiologii. Zespół posiada zdolnośćwykonywaniapełnegozakresuleczeniazatorowościpłucnej,zarównofarma-kologicznego,chirurgicznego,jakrównieżendowaskularnegoupacjentówzzatorowościąpłucną. Dziękujemyzaniezwykleowocneimotywującespotkanie!A wszystkich lekarzy sprawujących opiekę nad pacjentamiz zatorowościąpłucnązapraszamydowspółpracywcelupod-niesieniajakościleczeniatejchorobywśródnaszych(wielko)polskichpacjentów.

Dr hab. med. Aleksander Araszkiewicz

Warsztaty „Interwencja w krążeniu płucnym”


3/2019 (86) nowiny szpitalne 193/2019 (86) nowiny szpitalne 19

Inno

wac

yjny

W dniu 30 lipca 2019 roku, jednocześnie w dwóchośrodkach, dokonano pierwszych w Polsce implan-tacjinajnowszejgeneracji rejestratorazdarzeń:BIO-

MONITOR III. Zabiegi zostały przeprowadzonew IKliniceKardiologii Szpitala Klinicznego Przemienienia Pańskiego przy ulicyDługiejwPoznaniuprzezzespółkierowanyprzezprof.PrzemysławaMitkowskiego (kierownik kliniki: prof. MaciejLesiak) oraz w I Katedrze i Klinice Kardiologii Uniwersytec-kiegoCentrumKlinicznegoWarszawskiegoUniwersytetuMe-dycznego–zespółkierowanyprzezprof.MarcinaGrabowskie-go(kierownikkliniki:prof.GrzegorzOpolski). Wzabiegachbraliudział równieżprzedstawicieleprodu-centa.Poznańskąpacjentkąbyła27-letniakobietaz licznymiutratamiprzytomności,którychprzyczynnieudałosięustalićpomimoprzeprowadzenialicznychbadańdodatkowych.

Noweurządzeniemaok.5cmdługościijestimplantowanepod skórąklatkipiersiowej,po lewej stroniemostka.Zabiegjestwykonywanywznieczuleniumiejscowymitrwaok.3min.Bliznanaskórzemajedynieok.1cmdługości. Urządzeniepozwalanarejestracjęzaburzeńrytmuwokre-siedo4lat.Pacjentposiadaurządzeniedotransmisjidanychzrejestratoranaserwer.Transmisjemogąbyćprzeprowadza-neautomatyczniewchwilirozpoznaniaprzezmonitorzabu-rzeńrytmu,albonażyczeniapacjentawchwili,gdyodczuwaniepokojące objawy. Zmniejszenie wymiarów, bezpośrednietransmisjeimożliwośćzapamiętaniado6epizodówzaburzeńrytmu na dobę wyróżniają obecne urządzenie od wcześniejdostępnych.Gratulujemyzespołom!

Prof. dr hab. n. med. Przemysław Mitkowski

Zespół w trakcie zabiegu (fot. archiwum Szpitala)

Prof. Mitkowski prezentuje system BIOMONITOR III(fot. archiwum Szpitala)

zabieg

kardiologia


W modeludietystosowanejprzezmieszkańcówBasenuMorza Śródziemnegowiększość potraw czy produk-tów, szczególnie owoców i warzyw, spożywana jest

w surowejpostaci.Dominującymi technikamikulinarnymi sągotowanie i duszenie potraw. Potrawy są spożywane powoli,w pozycjisiedzącej,najczęściejwtowarzystwieinnychosób. Wdiecieśródziemnomorskiejzwracasięszczególnieuwagęnaodpowiednidobórtłuszczu.Wdiecietejdominująjednonie-nasyconekwasytłuszczowe,gdzieprzodujekwasALAzawartywoliwiezoliwek.Oliwazoliweknajczęściej jestwykorzysty-wanadopolewaniagotowychposiłków,bądźjakososdosała-tekczypieczywa.Istotnądlazdrowiarolęmająponadtokwasytłuszczowe wielonienasycone, gdzie szczególną uwagę należyzwrócićnagrupękwasówomega3,którychźródłemsą ryby,olejrzepakowy,lnianyisojowy,orzechywłoskieiktórepowin-nydominowaćnadkwasamiomega6. Należytupodkreślićfakt,żeniezwyklecennekwasytłusz-czoweEPAiDHAzrodzinyomega3zawartesągłówniew ry-bach, szczególniew tłustych rybachmorskich.Dziennezapo-trzebowaniedorosłegoczłowiekanakwasyomega3wynosi1 g. Model diety śródziemnomorskiej charakteryzuje się takżerekomendowanymwysokimspożyciembłonnikapokarmowe-go, którego źródłem są owoce,warzywa, orzechy czynasionaorazpełnoziarnisteproduktyzbożowe. Dietęśródziemnomorskącharakteryzuje:

❍ niskiespożycietłuszczówpochodzeniazwierzęcegonakorzyśćdużegoudziałuwdiecieoliwyzoliwek,

❍ sporailośćspożywanychowocówiwarzyw,wtymwy-sokiudziałnasionroślinstrączkowych,

❍ sezonowośćproduktów,❍ stosowanietylkoświeżychproduktów,❍ wysokiespożycieproduktówpełnoziarnistych,❍ umiarkowanespożycieproduktówmlecznychiryb,❍ dużespożycienasioniorzechów,❍ ilośćjednonienasyconychkwasówtłuszczowychwco-

dziennej diecie jest wyższa niż ilość wielonienasyco-nychkwasówtłuszczowych,

❍ spożyciewinawograniczonej ilości,<25gdlakobiet,<50gdlamężczyzn.

Dlaczegozatemdietaśródziemnomorskaposiadacudownąmoc?Żywieniewedługzasaddietyśródziemnomorskiejmożewykazywaćbardzoszerokiespektrumkorzystnegodziałanianazdrowie: prewencja i leczenie chorób sercowo-naczyniowychizespołumetabolicznego,redukcjamasyciała,redukcjaprze-wlekłegostanuzapalnego,poprawasamopoczucia,acozatymidzie,jakościżycia.Należytujednakpodkreślićistotnyfakt,żeosobyzmagającesięzchorobamiczyzaburzeniamidieto-zależ-nymi,powinnycałkowiciewyeliminować spożycie słodyczy, awinospożywaćwniewielkichilościachtylkozazgodąlekarza.

Nikola KlepaczŹródła:Dietetyka Kliniczna,PZWL2019.E.Poniewierka,Dietetyka oparta na dowodach,2016.

dieta

Cudowna moc diety śródziemnomorskiej

Uważa się, że dieta ta jest najkorzystniejszym modelem żywienia, gdyż m.in. wpływa na regulację ciśnienia tętniczego krwi, wywiera korzystny wpływ. Stosowana w profilaktyce chorób sercowo- naczyniowych, może przyczyniać się do poprawy parametrów morfologicznych krwi. Podkreśla się również korzystny wpływ tej diety na przebieg chorób, które często towarzyszą zaburzeniom ze strony układu sercowo-naczyniowego, np. cukrzycy, nowotworów, otyłości czy insulinooporności. Dlatego dieta śródziemnomorska powinna być stosowana przede wszystkim zarówno w profilaktyce, w leczeniu chorób sercowo-naczyniowych oraz zespołu metabolicznego.


Wiersz autorstwa Pani Jadwigi Olejniczak, Pacjentki odbywającej leczenie w naszym Szpitalu, dedykowany Pracownikom Oddziału Pulmonologii


W dniu10lipcabr.odbyłasięwizytastudyjnaprzedsta-wicielinaszegoSzpitalaw zaprzyjaźnionym SPSKnr2 PUMw Szczecinie – członka Polskiej Unii Szpitali

Klinicznych. Szpital trzymany żołnierskąręką Dyrektora Mar-cina Syguta, znajdu-jący się w kompleksiebudynków w centrummiasta, posiada 437łóżek (porównywalnaliczba łóżek znajdujesięw naszymSzpitalu).Spotkaniemiałonaceluwymianę doświadczeńw zakresie wybranych obszarów działalnościszpitala: administracji,organizacji usług me-dycznych, jakości, in-formatyki, kontrolinguoraz farmacji szpitalnej. W kręgu zaintereso-wania dyrekcji naszego Szpitala znajdowały siękwestie optymalizacji kosztów działalności szpitala. W cało-dniowymspotkaniuuczestniczyliprzedstawicieleobuszpitali,związanizróżnymiobszaramidziałalności:przedstawicieledy-rekcjiobuszpitali,kierownicyadministracyjni,przedstawiciele

wymiana doświadczeń

Z wizytą studyjnąaptek szpitali. Wizyta pozwoliła na przyjrzenie się koncepcjidziałalnościzespołównaprawczych.Powoływaneprzezdyrek-cjęSPSKnr2nawnioseklekarzykierującychoddziałamiwy-

pracowują programynaprawcze, które z po-wodzeniem są następ-nie realizowane na wie-lu oddziałach szpitala.Dla nas wizyta ta byłapouczająca i pozwoliław swobodnej atmosfe-rzewymienićdoświad-czenia oraz spostrzeże-nia w kontekście moż-liwych do wdrożeniaoptymalizacji na wieluobszarach działalnościnaszych szpitali. O innowacyjnym podejściu do poprawyrentowności poszcze-gólnych oddziałówDyrektorMarcin Sygutszerzej opowie podczas XVIII Forum Szpitali

(17-18października,HotelAndersia),naktóre serdecznieza-praszamywszystkichpracownikównaszegoSzpitala.

Agata Michalak

miło namobwieścić informację o rozstrzygnięciu nasze-gokonkursupt.:„Szpitalznanyinieznany”.Laureatamikonkursuzostali:WłodzimierzMisiak–pierwszemiej-

sce,MariuszWiśniewski–drugiemiejsceorazJózefMuszyński– trzeciemiejsce.Mamynadzieję, że zwycięstwowkonkursiebędzieWaszymostatnimkrokiemdoprofesjonalnejfotografii!

Włodzimierz Misiak – I miejsce

Mariusz Wiśniewski – II miejsce

Józef Muszyński – III miejsce

konkurs fotograficzny

Dziękujemy za wszystkiezgłoszeniaigratulujemyzwy-cięzcom.

Jury konkursu oraz Redakcja

w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym nr 2 w Szczecinie


konferencje

Zespół redakcyjny: Szczepan Cofta,

Agata Michalak, Karolina Moszyńska, Bartosz Sobański

(redaktor prowadzący)

Wydawca: Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego

Uniwersytetu Medycznego im. Karola Mar-cinkowskiego w Poznaniu, Stowarzyszenie Bono Serviamus, Wydawnictwo Kontekst

Sekcja Marketingu i Konferencji:Karolina Moszyńska

[email protected]. 61 854 92 18

Realizacja:Wydawnictwo Kontekst

www.wkn.com.pl • [email protected]

Nakład: 1200 egz.

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo redagowania nadsyłanych tekstów i nie odpowiada za treść zamieszczanych reklam.

REDAKCJAul. Długa 1/2, 61848 Poznań

tel. 61 854 91 21, fax 61 852 94 [email protected]

RED

AKCJ

A


W dniu 13 kwietnia 2019 rokuodbyła sięXIKonfe-rencja,,NajnowszeStandardyDiagnostyczneiTera-peutyczne Zaburzeń Metabolicznych”. Konferencja

skoncentrowanabyłanaproblemiestandardówdiagnostykiiterapiiotyłości,cukrzycywświetlewytycznychEASD/ADAizaburzeniachgospodarkilipidowej. Powyższezagadnieniazaprezentowali specjaliścizWar-szawy,BiałegostokuiPoznania.Otyłość,cukrzycaidyslipi-demia to najczęstsze zaburzeniametaboliczne polskiej po-pulacji.Wymienionezaburzeniaistotniezwiększająryzykopowikłańsercowo-naczyniowych. Profesordrhab.med.DanutaPupek-Musialikzaprezen-towałametodyocenyryzykakardiologicznegoorazsposobyichmodyfikacji.TematykaKonferencjiskoncentrowanabyła

NowyOddziałOkulistykiprzyul. Szamarzewskiegojest w zaawansowanym stadium budowy. Wciążjednakpotrzebujemyśrodkówfinansowychnajego

dokończenie.DlapracownikówOddziałuOkulistykiorazdyrekcjiSzpitalajesttosprawapriorytetowa.Nowaloka-lizacjaprzyczynisiędoznaczącejpoprawywarunkówpo-bytunaszychPacjentów. Wyczekujemychwili,abynoweprzestrzenienawłasneoczyzobaczylinasiPacjenci–tozmyśląoichkomforciezabiegamyofinansowanieniezbędnedozakończeniain-westycji.

Bartosz Sobański

XI Konferencja

„Najnowsze standardy diagnostyczne i Te-rapeutyczne zaburzeń metabolicznych”

naaktualnychwytycznychdiagnostykiiterapiiiskierowanabyładolekarzyspecjalistów,aprzedewszystkimdolekarzyrodzinnych. Standardyzawieraływytyczneobowiązującew2019roku.Konferencjeomawiająceaktualnewytyczneciesząsiędużymzainteresowaniem środowiskamedycznego, czego dowodziregularneorganizowaniespotkańod11lat.WostatniejKon-ferencjiuczestniczyłookoło400lekarzy,którzyztrudempo-mieścilisięwsalikonferencyjnejwHoteluMercurePoznań. Organizatorzy Konferencji: prof. dr hab. med. DanutaPupek-Musialik,prof.drhab.n.med.PawełBogdański.

Prof. dr hab. med. Danuta Pupek-Musialik

Wszystkie oczy na Szamarzewskiego

Nowy Oddział Okulistyki przy ul. Szamarzewskiego (fot. archiwum Szpitala)

3/2019 (86) nowiny szpitalne 232/2019 (85) nowiny szpitalne 23

w numerze m.in. › wp-content › uploads › 2019 › 09 › ... · Studenci z Ukrainy...

Documents

Transcript of w numerze m.in. › wp-content › uploads › 2019 › 09 › ... · Studenci z Ukrainy...