Vademecum nr 7

Ogólnopolskie wiadomości deweloperskie

nr 7/2014

RAPORT O MDM

PODSUMOWANIE DZIAŁAŃ PZFD W 2013 ROKU

MIR, BGK I ZBP GOŚĆMI GRUPY PRAWNEJ

UOKIK PODSUMOWAŁ STOSOWANIE PRZEPISÓW USTAWY DEWELOPERSKIEJ

Formy finansowania:

- Kredyt inwestycyjny- Kredyt obrotowy- Obligacje korporacyjne- Leasing nieruchomości- Refinansowanie kredytu- Refinansowanie zadłużenia- Leasing sprzętu- Wprowadzanie obligacji na rynek Catalyst- Wprowadzanie akcji na rynek NewConnect

Pozyskujemy finansowanie dla:

- Deweloperów mieszkaniowych- Inwestorów realizujących projekty deweloperskie komercyjne takie jak:

~ Biurowce ~ Hotele ~ Centra i Galerie handlowe ~ Obiekty logistyczne ~ Magazyny ~ Zakłady produkcyjne

Zawsze indywidualne rozwiązania dla każdego Klienta

Zawsze po Twojej Stronie

Zawsze niezależni

Nasze Biura:

WARSZAWAUl. Śniadeckich 17 00-654 WarszawaTel.: 512 400 252fax: 0 22 629 24 25

www.upperfinance.pl, [email protected]

KRAKÓWUl. Przemysłowa 1330-701 KrakówTel.: 0 12 378 41 14Fax: 0 12 378 41 13

WROCŁAWUl. Purkyniego 150-155 WrocławTel.: 694 101 110

Upper Finance firma wyspecjalizowana w pozyskiwaniu finansowania dla inwestycji na rynku nieruchomości w całym kraju.

Szanowni Państwo,

miło nam przekazać na Państwa ręce siódme wydanie Vademecum Dewe-lopera. Ostanie kilka miesięcy było dla PZFD okresem wzmożonych działań, którymi pragniemy się z Państwem podzielić.

To spotkanie na łamach naszego magazynu nie może obejść się bez stresz-czenia ubiegłorocznych aktywności. Programy RnS i MdM, prace nad Kodek-sem Budowlanym, zmiany w przepisach technicznych, działania zmierzające do nowelizacji tzw. Ustawy deweloperskiej czy stanowiska w sprawie rapor-tów UOKiKu to tylko niektóre z wyzwań, których się podjęliśmy. Szerzej opi-saliśmy to w poszczególnych artykułach niniejszego Vademecum.

Jak Państwu wiadomo, w Związku działają grupy robocze, mające na celu wymianę doświadczeń poszczególnych deweloperów, omówienie możliwych działań i wypracowanie wspólnego stanowiska Związku w sprawach istotnych dla działalności deweloperskiej. Najprężniej działającą inicjatywą jest Grupa Prawna, której znaczenie i renoma stale rosną. Świadczy o tym choćby udział przedstawicieli Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, Banku Gospodarstwa Krajowego czy Związku Banków Polskich w ostatnich posiedzeniach Grupy. Możliwości współpracy w ramach tej platformy wciąż rosną.

Rozwijamy także Grupę Marketingową przybierającą najczęściej formę warsz-tatów. Ostatnią prelekcję poprowadził ceniony specjalista z dziedziny marketingu – Wojciech Ławniczak, który przybliżył naszym członkom tajniki service design.

Ważnym dla Związku wydarzeniem było powołanie nowej Grupy Technicznej. Celem grupy jest wymiana do-świadczeń i wypracowanie wspólnego stanowiska w kwestii wciąż rosnących wymagań administracji dotyczą-cych warunków technicznych oraz przepisów przeciwpożarowych. Naszym zdaniem jest to jedno ze źródeł wzrostu kosztów budowy. Zespół gromadzi przedstawicieli różnych środowisk i ma duży potencjał realnego wpływu na rzeczywistość techniczno-budowlaną. Dyrektor generalny Konrad Płochocki dokłada wszelkich starań, aby działalność Grupy Technicznej dorównywała Grupie Prawnej pod względem osiąganych rezultatów.

Dużą aktywnością w ostatnich miesiącach wykazały się poszczególne Oddziały PZFD. Oddział Warszawski zor-ganizował pierwszą edycję WARSAW DAYS „(Za)mieszkam w Warszawie”. Konferencja w formie szerokiej de-baty o przyszłości Stolicy była pierwszą tego typu inicjatywą, która umożliwiła deweloperom podjęcie dialogu z władzami miasta. W konferencji, w której wzięły udział tak znamienite postaci jak zastępca prezydenta m.st. Warszawy J. Wojciechowicz czy światowej sławy architekt Reiner Mahlamaki, uczestniczyło ponad 300 osób. To unikatowe przedsięwzięcie znacząco wpłynęło na ocieplenie relacji między inwestorami a samorządem.Ponadto była to znakomita okazja do zaprezentowania oferty mieszkaniowej przez warszawskich Członków PZFD w nowej formule targów.

Wierzymy, że jest to pierwszy krok w drodze do owocnej współpracy PZFD z władzami również innych miast.

Podobne wydarzenie – targi „Żyj i mieszkaj we Wrocławiu” – zorganizował Oddział Wrocławski PZFD. Bogatą ofertę deweloperów oraz możliwość spotkania z ekspertami w dziedzinie finansowania zakupu nieruchomo-ści czy wystroju wnętrz, uzupełniła dyskusja na temat dzielnic Wrocławia oraz zagospodarowania wspólnych przestrzeni, które powstają na budowanych osiedlach.

Cieszymy się, że możemy z Państwem współdziałać na rzecz wspólnych interesów i przypominamy, że jeste-śmy otwarci na wszelkie Państwa uwagi i sugestie, które będą dla nas cennym źródłem wskazówek na przy-szłość.

Na koniec, chciałbym Państwa serdecznie zaprosić i zachęcić do udziału w Walnym Zebraniu Członków PZFD, które odbędzie się pod koniec czerwca w Łodzi.

Zapraszamy do lektury!

EDYTORIAL

Grzegorz Kiełpsz

prezes Polskiego Związku Firm Deweloperskich

5PODSUMOWANIE DZIAŁAŃ PZFD W 2013 ROKU

9 JAKIE KIERUNKI OBRALIŚMY W 2014?

11 DZIAŁANIA PZFD NA RZECZ UREALNIENIA WSKAŹNIKÓW W PROGRAMIE MDM

12 SPOTKANIA GRUPY PAWNEJ Z REKORDOWĄ FREKWENCJĄ

14 CZYM JEST SERVICE DESIGN?

15PIERWSZE SPOTKANIE GRUPY TECHNICZNEJ PZFD

18 PZFD PARTNEREM DLA KLIMATU

20 UOKIK PODSUMOWAŁ STOSOWANIE PRZEPISÓW USTAWY DEWELOPERSKIEJ.ŚRODOWISKO: NIEODZOWNA NOWELIZACJA.

22 DECYZJE WS. NASADZEŃ ZASTĘPCZYCH NIE STANOWIĄ POMOCY DE MINIMIS

24TRWAJĄ PRACE NAD KODEKSEMURBANISTYCZNO-BUDOWLANYM

29DZIAŁANIA PZFD WOBEC PROPOZYCJI WPROWADZENIA 5-LETNIEJ RĘKOJMI ZA

WADY W NIERUCHOMOŚCI

31 PEPSI ARENA GOŚCIŁA WARSAW DAYS

36 WARSZAWA DO… MIESZKANIA

38ŻYJ I MIESZKAJ WE WROCŁAWIU, CZYLI NIERUCHOMOŚCI W STOLICY DOLNEGO ŚLĄSKA

40DEWELOPER I ZARZĄDCA NIERUCHOMOŚCI – CZYLI MAŁŻEŃSTWO Z ROZSĄDKU

42 PZFD ZAANGAŻOWANE W NOWY KSZTAŁT PRAWA BUDOWLANEGO

44DEWELOPERZY PRO BONO

SPIS TREŚCI

Redakcja: Konrad Płochocki Martyna Orzechowska Magdalena Jańczuk-Zdunek Magda Mikołajczak Hanna Hylińska

Skład: Maciej Środa

Zdjęcia: Aleksandra Harasimowicz

WYDARZENIA WEWNĘTRZNE

5

PODSUMOWANIE DZIAŁAŃ PZFD W 2013 ROKU

wraz z propozycjami rekomendowanych zmian. Zaprezentowany podczas wspólnej konferen-cji dokument trafił również do przedstawicieli Sejmowej Komisji Infrastruktury. W następstwie tych działań odbyło się nadzwyczajne posie-dzenie Komisji, podczas którego UOKiK oraz Ministerstwo Transportu i Budownictwa zdało relację z funkcjonowania ustawy deweloperskiej umożliwiając nam przedstawienie argumentów za koniecznością natychmiastowej nowelizacji tego aktu. MdM – od początku braliśmy udział w pracach nad tym projektem wierząc, że może on być szansą dla obywateli i rynku. Uzmysławiając wpływ programu na funkcjonowanie gospo-darki, udało nam się osiągnąć sukces w postaci utrzymania MdM jedynie na rynku pierwotnym. Dodatkowo nasze działania zaowocowały roz-szerzeniem ustawy na domy jednorodzinne i doprowadziły do zmiany wysokości mnożnika wartości odtworzeniowej. Nasze stanowiska tra-fiały do Parlamentu oraz były silnie akcentowa-ne w mediach (ponad 70 publikacji). Kodeks Budowlany – od początku monitorowa-liśmy tok legislacyjny i aktywnie uczestniczyli-śmy w pracach Komisji prof. Niewiadomskiego. Podczas tworzenia dokumentu, który ma kom-pleksowo uregulować proces inwestycyjny, wy-stępowaliśmy w roli eksperta, dzieląc się swoją wiedzą i doświadczeniem. Mieszkania na wynajem – w związku z fak-tem, iż pomysł ten budzi liczne kontrowersje, od początku ściśle współpracowaliśmy z BGK aby na bieżąco monitorować rozwój sytuacji

DZIAŁANIA LEGISLACYJNEPodjęliśmy liczne wysiłki zmierzające do zmiany niekorzystnych zapisów, które utrudniają dzia-łalność deweloperską. Łącznie opiniowaliśmy 26 aktów prawnych dokładając wszelkich sta-rań, aby nasze stanowiska były na najwyższym poziomie merytorycznym. W poczet naszych aktywności wchodziło nie tylko tworzenie po-jedynczych dokumentów, które kierowaliśmy na ręce Parlamentu, przedstawicieli Rządu i samo-rządów. Uczestniczyliśmy w wielu spotkaniach, organizowaliśmy konferencje prasowe i eduko-waliśmy społeczeństwo. Do najważniejszych dokonań zaliczamy:

Rodzina na Swoim – w styczniu 2013 roku ów-czesne Ministerstwo Transportu, Budownic-twa i Gospodarki Morskiej wystosowało pismo, na mocy którego banki przestały udzielać kre-dytów. Niosło to za sobą ryzyko przepadku 25 tys. wniosków o dofinansowanie, co dla de-weloperów oznaczałoby utratę wielu klientów. Wraz ze ZFDF oraz ZBP podjęliśmy szereg działań mających na celu zmianę niekorzystnej wykładni. Uzgodniliśmy wspólne stanowisko, zorganizowaliśmy konferencję prasową i na-głośniliśmy sprawę medialnie. W wyniku naszej wielopłaszczynowej aktywności, Ministerstwo wycofało się z początkowej interpretacji. Ustawa deweloperska – poprawa tego aktu prawnego była i nadal jest przedmiotem naszych prac. W zeszłym roku wspólnie z Funduszem na rzecz Kredytu Hipotecznego i Związkiem Ban-ków Polskich, wystosowaliśmy na ręce premie-ra Donalda Tuska wielobranżowe stanowisko w sprawie wadliwego funkcjonowania ustawy

» Magdalena Mikołajczak

Tym z Państwa, którzy nie mogli być z nami na Nadzwyczajnym Walnym Zgromadzeniu w Serocku, przedstawiamy skrótowe podsumowanie działań, których podjęliśmy się w 2013 roku. Nie sposób opisać wszystkich aktywności, więc wyselekcjonowaliśmy te, które wydają nam się być najbardziej godne uwagi.


6

możliwości wpływu. Wzrost rozpoznawalności Związku i obecność przedstawicieli różnych środowisk sprawiły, że konferencja stała się real-nym narzędziem umożliwiającym nam dążenie do wyznaczonych celów. Konferencja ws. Ustawy Deweloperskiej – kon-ferencja odbyła się w Centrum Prasowym PAP i zgromadziła dziesiątki dziennikarzy, w tym z tak liczących się mediów jak: TVN CNBC, Pol-sat News czy TVN 24. W wyniku działań z za-kresu media relations uzyskaliśmy ponad 72 pu-blikacje przedstawiające nasze postulaty zmian. Ponadto, we współpracy z Gazetą Wyborczą, przeprowadziliśmy kampanię edukacyjną skie-rowaną do potencjalnych nabywców mieszkań, której celem było przekazanie wiedzy odnośnie korzystania z ustawy. Inne zorganizowane przez nas konferencje pra-sowe:1. PZFD, ZBP i ZFDF w sprawie interpretacji

MTBiGM2. Apel w sprawie programu RnS3. Konferencja odnośnie MdM4. „ 2013 rok - czy to czas na zakupowe de-

cyzje?”5. „Zakres koniecznych zmian ustawy

„O ochronie praw nabywcy (...)”6. „Budownictwo mieszkaniowe - deregulacja

jako szansa na rozwój”

Ranking Banków – przeprowadziliśmy 8. edycję rankingu, który dzięki merytorycznej formule stał się realnym narzędziem wywierania wpływu na kształtowanie polityki banków wobec dewe-loperów. Deweloperskie studia podyplomowe – popula-ryzujemy wiedzę związaną z branżą deweloper-ską już czwarty rok, drugi we współpracy z SGH. Blisko 50 słuchaczy w minionym semestrze to nasz niewątpliwy sukces. Wkład w rozwój kom-petencji osób funkcjonujących na rynku jest dla nas ważnym elementem działalności. Warsztaty finansowe - obrót obligacjami i sposoby ich zabezpieczania to tylko niektóre z zagadnień, które przybliżyliśmy naszym Członkom podczas zeszłorocznych warszta-tów finansowych. Inwestowanie w kapitał ludzki Państwa firm było i w tym roku nadal będzie, jednym z celów naszej działalności.

GRUPY PZFDPZFD powstał z myślą o konieczności konsoli-dacji środowiska inwestorów. Celem naszej dzia-łalności jest współpraca na rzecz poprawy rze-czywistości rynkowej, w której funkcjonujemy.

i przekazywać Państwu najważniejsze informacje i ustalenia. Odpowiedzialność inwestora za długi wy-konawcy – nasilające się sygnały związane z problemami niewypłacalności wykonawców sprawiły, że poruszyliśmy kwestie wadliwych przepisów przerzucających odpowiedzialność z generalnego wykonawcy na inwestora. Za po-średnictwem mediów udało nam się nagłośnić tę sprawę, ale czeka nas jeszcze dużo pracy za-nim uda nam się zmienić wadliwe przepisy. Przepisy techniczne – kontynuowaliśmy dzia-łania zmierzające do zatrzymania procesu nie-kontrolowanego rozszerzania przepisów tech-nicznych, które w bezpośredni sposób rzutują na zwiększenie kosztów inwestycji. Powołaliśmy roboczą Grupę Techniczną i we współpracy z SARP-em wzięliśmy pod lupę przepisy prze-ciwpożarowe i nie tylko. Dofinansowanie do domów energooszczęd-nych – w ubiegłym roku skierowaliśmy do Na-rodowego Funduszu Gospodarki i Ochrony Środowiska stanowisko, w którym argumento-waliśmy, że wymagania konieczne do otrzyma-nia dopłat do domów energooszczędnych są niewykonalne i nierealne rynkowo. Nasadzenia zastępcze – niepokojącym zjawi-skiem jest to, że w wielu gminach kara za wy-cinkę drzew stała się regułą nawet tam, gdzie możliwe jest dokonanie bardziej ekologicznych i korzystniejszych dla inwestora nasadzeń za-stępczych. Skierowaliśmy w tej sprawie do Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska propozycje możliwych zmian wraz z komplek-sowym opracowaniem rozwiązań.

To tylko wybrane inicjatywy z zakresu legislacji. Łącznie stanowiska przygotowane przez PZFD liczyły kilkaset stron merytorycznego materiału!

KONFERENCJE I INICJATYWY Dni Dewelopera - Niewątpliwie największym sukcesem ubiegłego roku była konferencja Dni Dewelopera, która miała miejsce we Wrocławiu. W wydarzeniu wzięło udział wielu znamienitych gości takich jak Jan Krzysztof Bielecki, Olgierd Dziekoński, prezes UEPC, wojewoda Dolnośląski czy prezydent Wrocławia. Konferencję odwie-dziło ponad 500 osób, w tym wysokiej rangi przedstawiciele NBP, Rządu, KNF-u i inni. Spo-tkanie okazało się ogromnym sukcesem zarówno merytorycznym jak i medialnym, który w znacz-nym stopniu podniósł rangę PZFD. Pokazaliśmy, że jesteśmy liczącą się organizacją opinio-twórczą, merytoryczną i posiadającą szerokie


7

chockiego. Ustępujący z funkcji prezesa Woj-ciech Okoński został mianowany prezesem Ho-norowym. To honorowe stanowisko w dalszym ciągu piastuje również założyciel Związku - Ja-rosław Szanajca.

W ubiegłym roku do Związku dołączyło 6 no-wych firm: Soho Factory, Matexi Polska, Przed-siębiorstwo Budowlane „DOMBUD”, Blockpol Dewelopment, CGLS Sp. z o.o. oraz Waryński S.A. Grupa Holdingowa. Cieszymy się z Państwa obecności i liczymy na owocną współpracę.

Dziękujemy też firmom Bird&Bird, Upper Finan-ce, Allianz oraz Rovese, które pełniąc funkcję Członków Wspierających, wniosły wiele w dzia-łalność naszego Związku.

Pozostajemy członkami Praco-

dawców RP oraz UEPC. W 2013

roku po raz pierwszy nawiązali-

śmy współpracę z Komisją Euro-

pejską oraz ONZ.

KOMUNIKACJA I OBECNOŚĆ W MEDIACH Media, będące głównym kanałem komunikacji organizacji z otoczeniem, są dla nas ważnym partnerem do współpracy. Rok 2013 przyniósł ponad 2200 publikacji na temat PZFD, co ozna-cza 27% wzrost aktywności medialnej w porów-naniu do poprzedzającego okresu. Najczęściej cytowano nas w Internecie (ponad 1,5 tys. razy), który uchodzi za najsilniejszy środek masowego przekazu.

Podczas planowania działań z zakresu PR zwró-ciliśmy uwagę na komunikację wewnętrzną z Członkami Związku. Kontynuowaliśmy reda-gowanie Vademecum Dewelopera, które w 2013 roku po raz pierwszy ukazało się w wersji druko-wanej. W trosce o to, aby byli Państwo zawsze na bieżąco z ważnymi informacjami i działania-mi Związku, wysyłaliśmy cykliczne Newslettery. Przygotowaliśmy również manual „Mówimy jed-nym głosem”, który miał za zadanie pomóc Pań-stwu w formułowaniu komunikatów spójnych z naszymi stanowiskami. Idąc z duchem czasu

Aby to osiągnąć, musimy rozmawiać. Platformą wymiany doświadczeń i kooperacji między fir-mami są działające w PZFD grupy robocze. Naj-prężniej działała Grupa Prawna. Jej członkowie spotykali się średnio co 2 miesiące debatując nad przepisami aktów prawnych i możliwościa-mi ich zmiany. Powołaliśmy również Grupę Tech-niczną, która ma celu przeciwdziałanie tenden-cjom do rozszerzania przepisów technicznych, bezpośrednio zwiększających koszty inwestycji. Skrzydła rozwija też Grupa Marketingowa pra-cująca w formule interaktywnych warsztatów.

Dokładamy wszelkich starań,

aby przynależność do nasze-

go Związku była dla Państwa

owocna i przynosiła wymier-

ne korzyści. Grupy tematycz-

ne, będące platformą dialogu

i współpracy, działają po to, aby

pokazać Państwu, że razem mo-

żemy więcej. W zeszłorocznych

spotkaniach uczestniczyło po-

nad 300 pracowników z Pań-

stwa firm. Wierzymy, że był to

dla nich produktywnie spędzo-

ny czas, który przyniósł Państwa

firmom policzalne zyski.

ZMIANY ORGANIZACYJNE W 2013 roku został wybrany nowy Zarząd Związku.

Funkcję prezesa objął Grzegorz Kiełpsz, wice-prezesem został Marek Poddany, natomiast na dyrektora Generalnego wybrano Konrada Pło-


8

Oddział WrocławskiW roku 2013 kontynuowano współpracę z Urzę-dem Miejskim Wrocławia. Czwarta edycja „Dni Dewelopera” odbyła się pod Honorowym Pa-tronatem prezydenta Wrocławia. We wrześniu odbyło się spotkanie przedstawicieli Oddziału PZFD we Wrocławiu z wojewodą Dolnośląskim, podczas którego przybliżono działalność Związ-ku. Wydarzenie to zainicjowało cykl spotkań roboczych z przedstawicielami Wydziału Infra-struktury Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkie-go i rozmów dotyczących wysokości wskaźni-ków rozliczeniowych kwalifikujących mieszkania do programu MdM. Oddział współpracował też między innymi z NBP, ZIG, GUS czy Uniwersy-tetem Wrocławskim. Duży nacisk kładziono nie tylko na działania legislacyjne, ale również wizerunkowe. Przez cały rok odbywały się tar-gi, konferencje, dni otwarte i śniadania praso-we. Dużym sukcesem była zintegrowana kam-pania „Jak zmienił się Wrocław”. W 2013 roku kontynuowano prowadzenie programu rabato-wego Wrocławska Karta Mieszkaniowa, który w chwili obecnej liczy 31 firm partnerskich oferu-jących rabaty dla klientów firm zrzeszonych we Wrocławiu. Zeszły rok zaowocował podjęciem współpracy z firmą Aereco, która jako Członek Wspierający dołączyła do Oddziału PZFD we Wrocławiu. Nasi przedstawiciele udzielili wielu komentarzy, wywiadów prasowych, radiowych i telewizyjnych. W roku 2013 ukazało się 181 pu-blikacji traktujących o lokalnym Oddziale Związ-ku.

zaznaczyliśmy swoją obecność w mediach spo-łecznościowych, prowadząc profil na portalach takich jak Facebook i YouTube. Zmodernizowa-liśmy również stronę internetową dostosowu-jąc ją do Państwa potrzeb. Możemy zdradzić, że w 2014 roku wprowadzimy jeszcze kolej-ne zmiany i unowocześnienia naszego serwisu www.

DZIAŁALNOŚĆ ODDZIAŁÓW Oddział WarszawskiW ramach działań Oddziału Warszawskiego zrealizowano Porozumienia z Urzędem m.st. Warszawy i powołano wspólną Komisję ds. Infrastruktury. W wyniku współpracy dopro-wadzono do koordynacji inwestycji miejskich z realizacjami projektów mieszkaniowych firm zrzeszonych w OW PZFD na obszarze Chrzano-wa. Wzorowy model współpracy Miasta i Dewe-loperów pozwolił też określić nowy obszar Łuku Siekierkowskiego, na którym koncentrują się interesy grupy deweloperów z PZFD. W 2013r. trwały prace nad Porozumieniem z MPWiK - kluczowym partnerem z punktu widzenia inwe-storów mieszkaniowych ponoszących nakłady na inwestycje wodno-kanalizacyjne. Rok 2013 to także w dużej mierze przygotowania do organi-zacji Warsaw Days „(Za)mieszkaj w Warszawie”, największego dotychczas projektu realizowa-nego przez PZFD w Warszawie z zaangażowa-niem Urzędu m.st. Warszawy, Urzędów Dzielnic, organizacji społecznych, środowisk opiniotwór-czych, urbanistów i designerów.


9

JAKI KIERUNEK OBRALIŚMY W 2014?

Współpraca marketingowaPlanujemy również wzmocnić Państwa moż-liwości marketingowe poprzez wdrożenie na-rzędzia, które z powodzeniem funkcjonuje w Oddziale Wrocławskim. Mowa o ogólno-polskiej Karcie Mieszkaniowej, dzięki której Państwa Klienci będą mogli uzyskać rabaty u firm zajmujących się wykończeniem miesz-kań. 2014 rok to czas pozyskiwania partnerów i implementacji systemu. Wierzymy, że poka-zanie wymiernej korzyści wynikającej z zakupu inwestycji od dewelopera zrzeszonego w PZFD, okaże się skutecznym bodźcem zakupowym dla klientów.

Budowa relacji z samorządemKontynuujemy wysiłki zmierzające do poprawy relacji pomiędzy inwestorami, a lokalnymi sa-morządami. Działania zapoczątkowane przez Oddział Wrocławski dały przykład, za którym już podążył Oddział Warszawski, nawiązując współpracę z m.st. Warszawą w ramach for-malnego porozumienia. Będziemy promować powstawanie podobnych porozumień w innych miastach Polski. Warto w tym miejscu wspo-mnieć, iż współpracy w Warszawie przyglądały się bacznie władze Gdańska, co przyczyniło się do powstania gdańskiej Rady Inwestorów sta-nowiącej ciało doradczo-opiniujące z udziałem samorządu i inwestorów.

Relacje z mediamiW działaniach zewnętrznych skierowanych do mediów kontynuujemy strategię zabierania głosu w charakterze ekspertów rynku miesz-kaniowego. Merytoryczne raporty i precyzyjnie przygotowywane stanowiska od dawna są na-szą wizytówką. Wieloletnie wysiłki zaczynają przynosić efekty w postaci zmniejszenia ilości pejoratywnych i subiektywnych materiałów me-dialnych traktujących przedsiębiorstwa dewelo-perskie wyłącznie negatywnie. Niemniej, przed nami jeszcze bardzo daleka droga.

Rozwój Grupy Technicznej Jednym ze środków, które mają pomóc w urze-czywistnieniu tego celu, jest praca nad dalszym rozwojem grup roboczych. W 2013 roku ponad 300 pracowników firm członkowskich wzięło udział w takich spotkaniach, chcemy by w 2014 było ich 500! Szczególny potencjał widzimy w rozwoju Grupy Technicznej, czyli w obszarze związanym z największym udziałem kosztów przedsiębiorstw deweloperskich.

W ramach prac Grupy » przyglądamy się przepisom przeciwpożaro-

wym, » przygotowujemy raport o wzroście kosz-

tów inwestycyjnych w związku z przepisami technicznymi,

» zawiązujemy koalicje z organizacjami bran-żowymi (np. SARP)

» włączamy Ministerstwa i organy rządowe Wzmocnienie komunikacji wewnętrznej W ramach tegorocznych działań kładziemy szczególny nacisk na podniesienie jakości ko-munikacji wewnętrznej, bo to ona jest gwaran-cją poczucia wspólności, ale także pozytyw-nego wizerunku na zewnątrz. Nadal będziemy redagować Vademecum Dewelopera, będące zbiorem najważniejszych aktywności Związku oraz Newsletter, do czytania którego gorąco zachęcamy. Zawarte w nim raporty i stanowi-ska, będące owocem naszych prac z pewnością okażą się ważnym źródłem informacji o bieżą-cych działaniach. Co ważne, Newsletter nie jest zbiorem artykułów i informacji z innych źródeł, a autorsko przygotowywanym materiałem.

Wsparcie działań lokalnychDalej chcemy wzmacniać działania lokalne i wyjść naprzeciw oczekiwaniom firm prowa-dzących inwestycje w różnych regionach kraju. Grupy robocze i spotkania PZFD znów będą od-bywały się w różnych rejonach Polski.


Rok 2014 to dla nas kolejne wyzwania. Przede wszystkim chcielibyśmy powiększyć katalog profitów, jakie zapewniamy naszym Członkom. Stąd też dalsze wprowadzanie strategii „Więcej dla Członków”. Jej celem jest zapewnianie Państwu maksimum korzyści z przynależności do PZFD.


10

korzystywały przewagę finansową wynikającą z operowania środkami budżetowymi, ponieważ uważamy, że godzi to w zasady wolnego rynku i prowadzi do nieuczciwej konkurencji.

Zwracamy również większą uwagę na prze-pisy środowiskowe. Będziemy pracować nad tym, aby złagodzić wymogi konieczne do uzy-skania dofinansowania do domów energoosz-czędnych. W kontekście działań legislacyjnych zajmiemy się też niekorzystnymi zapisami, które przenoszą odpowiedzialność za długi z Generalnego Wykonawcy na Inwestora.

W ramach celów długofalowych podnosimy kwestie związane z wysokim wkładem własnym dla kredytobiorców. Ten aspekt bezpośred-nio wpływa na dostępność mieszkań, więc we wspólnym interesie deweloperów i nabywców leży zmiana nieżyciowych limitów.

Inicjatywy na ten rokTak jak w ubiegłych latach, tak i tym razem, przeprowadzimy Ranking Banków i Miast. Na 2014 rok przypada też kolejna edycja Kon-kursu Mieszkaniowego, którego wyniki zapre-zentujemy podczas Kongresu Mieszkaniowego. Wymienione inicjatywy, dzięki wypracowanej re-nomie branżowej, stanowią skuteczne narzędzie wywierania wpływu na instytucje współpracują-ce z deweloperami. Chcemy, aby Rankingi mo-tywowały banki i miasta do uczciwych zacho-wań i konkurencyjnych działań wpływających na poprawę sytuacji na rynku. Ranking Banków będzie jednym z wielu elementów zacieśniania współpracy z instytucjami finansowymi.

W 2014 roku mają swoją kontynuację podyplo-mowe studia deweloperskie, które prowadzimy we współpracy z SGH. W czerwcu kolejna grupa młodych ludzi wejdzie na rynek nieruchomości z dużym przygotowaniem merytorycznym. Je-steśmy dumni, że mieliśmy w tym swój wkład.

W dobie rozwoju instytucji europejskich nie zapominamy o konieczności reprezentowa-nia stanowiska polskich inwestorów na arenie międzynarodowej. Będziemy dalej zacieśniać współpracę w ramach Europejskiej Unii Dewe-loperów (UEPC).

Wymienione zadania przedstawiają jedynie ra-mowy plan naszych działań na 2014 rok. Mając na uwadze dynamikę rynku, będziemy na bie-żąco reagować zawsze wtedy, gdy będzie tego wymagała sytuacja.

W 2014 roku wspierają nas firmy: Upper Finan-ce, Rovese i PwC Cieszymy się, że możemy na Państwa liczyć!

Kongres Mieszkaniowy – Dni DeweloperaNiezwykle ważnym dla nas wydarzeniem zapla-nowanym na 2014 rok jest Kongres Mieszkanio-wy - Dni Dewelopera. Będziemy pracować nad tym, aby ta cykliczna impreza z ukształtowaną renomą powtórzyła swój ubiegłoroczny suk-ces, gdzie frekwencja przekroczyła 500 osób!. Kongres będzie poświęcony rozwojowi miast i wstępnie swój udział zapowiedziały tak zna-mienici prelegenci jak Jan Krzysztof Bielecki czy Olgierd Dziekoński. Kongres, jako ogólno-polskie wydarzenie na rynku mieszkaniowym, daje szerokie spektrum możliwości nawiązania bezpośrednich relacji z przedstawicielami róż-nych środowisk. Wierzymy, że i tym razem uda nam się z tych możliwości mądrze skorzystać.

Priorytety legislacyjne:W dalszym ciągu uczestniczymy w pracach nad nowelizacją tzw. ustawy deweloperskiej. Jej kształt jest dla nas priorytetem, ponieważ zapi-sy tego aktu rzutują bezpośrednio na Państwa działalność gospodarczą. Obecnie nasze uwagi odnośnie projektu informacji dla Rady Ministrów są w rękach UOKiKu, który zwrócił się do nas z prośbą o udzielenie rekomendacji. Cieszy-my się, że nowy zarząd UOKiK jest otwarty na współpracę i zapewniamy, że będziemy zabie-gać o to, aby ta współpraca była owocna.

Kodeks Budowlany to akt, który może zrewolu-cjonizować rzeczywistość deweloperską. Mając na uwadze, że im więcej środowisk zaangazu-je się w jego kształt, tym efekt końcowy będzie lepszy, planujemy w dalszym ciągu wspierać Komisję pod względem merytorycznym. Chce-my, aby nasza wiedza wzbogacona za sprawą Państwa uwag, przyczyniła się do wypracowa-nia takiego kształtu dokumentu, jaki będzie dla nas najkorzystniejszy.

W kwestii MdM nie dajemy za wygraną i bieżący rok poświęcamy na doprowadzenie tego progra-mu do kształtu przystającego do rzeczywistości rynkowej. Przygotowany przez nas Raport od-nośnie niewykorzystania środków budżetowych na 2014 rok stanowi jedno z narzędzi, za pomo-cą których będziemy przekonywać do naszych racji. Dodatkowo nie ustajemy w działaniach zmierzających do urealnienia limitu cen tak, aby więcej młodych Polaków mogło skorzystać z pomocy rządowej.

Stale monitorujemy proces wdrażania projektu mieszkań na wynajem. Będziemy dalej rozma-wiać z przedstawicielami BGK, aby wypracować zasady, które powinny być dla wszystkich rów-ne. Nie chcemy, żeby instytucje rządowe wy-


11

DZIAŁANIA PZFD NA RZECZ UREALNIENIA WSKAŹNIKÓW W PROGRAMIE MDM

Co powinno ulec zmianie?Przygotowany przez nas raport, poza analizą bieżącej sytuacji, zawiera również propozycje zmian, które mogłyby korzystnie wpłynąć na działanie programu rządowego w przyszłości. Jednym z rozwiązań jest czasowe podwyższe-nie limitów poprzez zmianę wskaźnika mnoż-nikowego przy stałym monitoringu sytuacji rynkowej. W dłuższej perspektywie warto po-pracować nad formularzem B-09, aby w więk-szym stopniu odzwierciedlał on realne koszty ponoszone przez inwestorów.

Ryzyko odszkodowań dla klientów! Chcielibyśmy zwrócić uwagę na potencjalne niebezpieczeństwo związane z opóźnieniami w budowie. Program MdM zakłada, że w sytuacji gdy nie nastąpi zdarzenie powodujące wypłatę dopłaty z BGK w danym roku, to dopłata ta prze-pada. Przykładowo, jeżeli w umowie deweloper-skiej określono, iż data ostatniej płatności odbę-dzie się w grudniu 2014 roku, ale nie wcześniej niż po uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie, a dojdzie do opóźnień w budowie, to dopłata na rzecz nabywcy przepadnie. W takiej sytu-acji deweloper ponosi koszty odszkodowawcze. Dodatkowo przypominamy, że z technicznego punktu widzenia BGK wypłaca kwotę dopłaty bezpośrednio na konto dewelopera, dokonując tego za pośrednictwem banku komercyjnego, w którym nabywca zaciągnął kredyt hipoteczny.

Zachęcamy oczywiście do zapoznania się z ca-łym raportem dostępnym na naszej stronie in-ternetowej www.pzfd.pl.

Zwróć uwagę na sprawozdanie B-09Za sytuację w dużej mierze odpowiedzialne są zaniżone limity cenowe. Te z kolei ustala woje-woda na podstawie własnych wyliczeń i infor-macji z GUS. Jak się okazuje, danych dostarczają sami deweloperzy za pośrednictwem formula-rza B-09, który wprowadza w błąd. Po pierw-sze, dokument powstaje w chwili, gdy inwestor nie zna jeszcze finalnych kosztów budowy. Po drugie, nie uwzględnia on podatku VAT o jakiej-kolwiek marży dewelopera nie wspominając. Tak zafałszowany obraz kosztu budowy metra kwadratowego mieszkania wpływa na zaniżenie limitów, które nie przystają do sytuacji rynkowej.

Dodatkowo, brak możliwości wykorzystania środków zaplanowanych na 2014 rok wynika z tego, że dopłaty z BGK są wypłacane z chwilą przekazania kluczy. Zatem z obecnego budże-tu mogą skorzystać jedynie nabywcy, kupujący mieszkania ukończone przed końcem grudnia. Problem polega na tym, że na rynku nierucho-mości brakuje inwestycji spełniających to kryte-rium.

Należy zauważyć, że średnia kwota dofinanso-wania w MDM wypłacana przez BGK w pierw-szych miesiącach działania programu to ok. 22 tys. złotych (dane BGK). Przyjmując niereali-styczne założenie, że co drugie wybudowane mieszkanie spełnia parametry MdM, daje to co najwyżej łączną liczbę 14 tys. lokali. Oznacza to, że nie jest możliwe wykorzystanie środków po-wyżej 308 mln złotych a pula przewiduje 600 mln.


Wciąż pracujemy nad tym, aby program MDM bardziej przystawał do rzeczywistości rynkowej. Jak dotąd nie do końca tak jest, więc postanowiliśmy przyjrzeć się temu problemowi. W wyniku naszych analiz powstał raport, który jasno wskazuje przyczyny prognozowanego niewykorzystania połowy środków przeznaczonych w tym roku na dopłaty. Dodatkowo osobiście przekazaliśmy dokument kluczowym decydentom.

12

SPOTKANIA GRUPY PAWNEJ Z REKORDOWĄ FREKWENCJĄ

Raport – Konsument na rynku deweloperskim, opracowanie liczące blisko 180 stron stanowią-ce bardzo szczegółową analizę wzorców umów, jak również wynik kontroli realizacji przez de-weloperów obowiązków zawartych w ustawie deweloperskiej. Raport został przygotowany w oparciu o wyniki kontroli działań dewelope-rów w zakresie stosowania przez nich w obrocie konsumenckim wzorców umów w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cy-wilny oraz praktyk związanych z realizacją obo-wiązków nałożonych na nich przepisami ustawy z dnia 16 września 2011 roku o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jedno-rodzinnego.

W toku kontroli przeanalizowano łącznie 565 prospekty informacyjne, 1162 wzorce umów sto-sowanych przez 93 przedsiębiorców oraz kopie 1239 umów zawartych przez przedsiębiorców

XI Spotkanie Grupy Prawnej PZFD - 4 luty 2014W dniu 4 lutego 2014 r. odbyło się XI Spotka-nie Grupy Prawnej PZFD. W spotkaniu uczestni-czyło 45 osób, reprezentujących 35 firm człon-kowskich. W posiedzeniu wzięli udział również przedstawiciele Pracodawców Rzeczpospolitej Polskiej. Bogate wsparcie merytoryczne za-pewnił udział przedstawicieli nowego Członka Wspierającego PZFD - Firmy PwC Legal.

Pierwsze w 2014 roku spotkanie Grupy Praw-nej PZFD poświęcone było omówieniu przygo-towanego przez UOKiK Raportu – Konsument na rynku deweloperskim. Spotkanie odbyło się w przeddzień oficjalnej prezentacji raportu pod-czas Debaty zorganizowanej w siedzibie UOKiK. Szczególnie liczna grupę stanowili przedstawi-cieli firm członkowskich, które zostały objęte badaniem UOKiK.

» Martyna Orzechowska

Za nami kolejne posiedzenia Grupy Prawnej z rekordowymi frekwen-cjami. W XI posiedzeniu uczestniczyło 45 osób, a w XII ponad 50! Ro-snące znaczenie Grupy Prawnej potwierdza udział znamienitych gości takich jak reprezentanci Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, Banku Gospodarstwa Krajowego, Związku Banków Polskich, Pracodawców RP czy przedstawicieli poszczególnych banków komercyjnych.


13

pozwolenie na użytkowanie; zagadnienia doty-czące elementów ceny oraz powierzchni użyt-kowej; jak również finansowe kwestie technicz-ne.

Uzgodnienie finalnej wersji z wymienionymi podmiotami wymagało czasu, jednak wypra-cowane w ten sposób stanowisko z pewnością rozwieje wątpliwości deweloperów podczas funkcjonowania w ramach Programu „Mieszk nie dla Młodych”. Materiał został przesłany do wszystkich członków Grupy Prawnej PZFD w formie mailowej.

XIII Spotkanie Grupy Prawnej PZFD - 9 kwietnia 2014 XIII Spotkanie Grupy Prawnej miało formę warsztatów pt. „Praktyczne aspekty zmian w prawie konkurencji – Warsztat dla Polskiego Związku Firm Deweloperskich”.

Warsztaty organizowane były przez Członka Wspierającego PZFD – Kancelarię PwC Legal. W charakterze prelegenta wystąpił radca praw-ny Piotr Milczarek - ekspert prawa konkurencji, regulacji i ochrony konsumentów.

Omawiane kwestie dotyczyły dotychczasowej praktyki prowadzenia postępowań przez UOKiK, jak również spodziewanych zmian w prawie kon-kurencji. Omówione zostały metody stosowane w postępowaniach prowadzonych przez orga-ny ochrony konkurencji dążące do zwiększenia wykrywalności naruszeń konkurencji, takie jak: sankcje indywidualne dla menedżerów (ryzyka i zapobieganie), program liniency i liniency plus, instytucja dobrowolnego poddania się karze. Mecenas Milczarek omówił ciekawe przykłady niezapowiedzianych kontroli UOKiK, zwracając uwagę zarówno na uprawnienia kontrolujących, jak i obowiązki kontrolowanych. Nie mogło za-braknąć omówienia wytycznych dotyczących sposobu zarządzania ewentualną kontrolą, jak również podstawowych ryzyk organizacyjnych i prawnych spotykanych podczas kontroli. Pre-zentacja poparta bogatą praktyką zawodową Pana Mecenasa, została wysoko oceniona przez uczestników spotkania.

Zaproszenie na spotkanie zostało skierowa-ne nie tylko do przedstawicieli Grupy Prawnej PZFD, lecz również do prezesów Firm Dewelo-perskich zrzeszonych w PZFD oraz osób peł-niących funkcje kierownicze –z uwagi na szeroki zakres odpowiedzialności osobistej, jaki nakła-da na te osoby ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów oraz planowane zmiany do tej ustawy.

z konsumentami. Prezes UOKiK zidentyfikował naruszenia przepisów obowiązującego prawa u 89 przedsiębiorców.Konkluzja płynąca z wyników kontroli jest taka, że deweloperzy w przeważającej większości dostosowali się do wymogów wprowadzonych przepisami u.o.p.n. Jednocześnie przedmiotowa kontrola działalności deweloperskiej wskazała na pewne aspekty funkcjonowania u.o.p.n., któ-re wymagają dyskusji w kontekście ewentualnej nowelizacji tego aktu prawnego. Szczegółowa analiza w tym zakresie jest jednak przedmiotem przedłożonej Sejmowi przez Radę Ministrów, zgodnie z art. 40 u.o.p.n., informacji o skutkach obowiązywania przepisów u.o.p.n. wraz z pro-pozycjami ich zmiany.

XII Spotkanie Grupy Prawnej PZFD - 5 marca 2014Podczas spotkania zaprezentowane zostały najnowsze informacje dotyczące zasad funk-cjonowania Programu MdM oraz mechanizmów wykorzystywania środków w poszczególnych latach obowiązywania Programu.

W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele Ban-ku Gospodarstwa Krajowego: Pani Danuta Bru-zik - dyrektor Departamentu Usług Agencyjnych BGK, odpowiedzialna za obsługę programu rządowego „Mieszkanie dla Młodych”, Pan Bo-gusław Białowąs, zastępca dyrektora Departa-mentu Usług Agencyjnych BGK oraz Pani Han-na Egert - naczelnik Wydziału w Departamencie Usług Agencyjnych BGK; Ministerstwa Infra-struktury i Rozwoju - Stanisław Kudroń – za-stępca dyrektora Departamentu Mieszkalnictwa MIR oraz dr Artur Polak – naczelnik Wydziału w Departamencie Mieszkalnictwa MIR; Związku Banków Polskich - Pan Bolesław Meluch. Ponad-to zaproszeni zostali przedstawiciele banków, które zajmują się obsługą programu MdM. Na spotkanie licznie przybyli przedstawiciele firm członkowskich PZFD.

Owocem spotkania było wypracowanie Kom-pendium pytań i odpowiedzi na temat funkcjo-nowania Programu Mieszkanie dla Młodych, po-wstałego w wyniku żywej dyskusji, jak również późniejszych konsultacji przeprowadzonych przy udziale przedstawicieli Ministerstwa Infra-struktury i Rozwoju, Banku Gospodarstwa Kra-jowego oraz Związku Banków Polskich.

Dyskutowane były miedzy innymi kwestie zwią-zane z ewentualnym przeniesieniem terminu re-alizacji dopłaty; problemy w realizacji dopłaty powstałe z winy klienta; procedury dofinanso-wania dla budynków w budowie i posiadających


14

CZYM JEST SERVICE DESIGN?

Czy marketing jest funkcją? Skąd czerpiemy modele biznesowe? Co nam tak naprawdę ofe-ruje design? Na te i wiele innych pytań wspólnie szukaliśmy odpowiedzi. Było ciekawie i twórczo, a codzienne sprawy oglądane z niecodziennej perspektywy, nabierały zupełnie nowego wy-miaru. Celem szkolenia była w głównej mierze pomoc przedsiębiorstwom, które zmagają się z licznymi problemami wynikającymi m.in. z kry-zysu.

Lubimy inspirować, więc już teraz zaprasza-my Państwa na kolejne spotkanie Grupy Mar-ketingowej, które odbędzie się już 10 czerwca w Trójmieście. Tym razem szkolenie poprowadzi wysokiej klasy specjalistka, właścicielka jednego z najbardziej poczytnych blogów marketingo-wych w Polsce. Kim jest? Tego jeszcze nie zdra-dzimy, ale zapraszamy do Trójmiasta. Naprawdę warto!

W myśl zasady, że misją PZFD jest również roz-wijanie kompetencji merytorycznych Członków nadmieniamy, że wstęp na nasze szkolenia jest całkowicie bezpłatny, dlatego też wypełniony kalendarz, daleka droga czy inne plany nie mogą stanowić wymówki. Widzimy się nad morzem!

Service design to w skrócie „projektowanie do-świadczeń” związanych ze świadczeniem usług. Mowa oczywiście o kreowaniu wrażeń pozy-tywnych, które są udziałem naszego Klienta. Wszędzie tam, gdzie proces ten przybrał formę sztywnego rytuału, niejednokrotnie zapomina się o emocjach i odczuciach potencjalnego na-bywcy mieszkania. Wprawdzie miła obsługa to nie jedyny argument przemawiający za zaku-pem mieszkania, niemniej jednak wrażenie, jakie pozostawi po sobie deweloper, może i praw-dopodobnie będzie rzutować na jego przyszły wizerunek. Dlatego warto być wzorem, wyzna-czać jakość w relacjach i oferować więcej, niż nienagannie postawione ściany, ładne trawniki czy ciekawą lokalizację.

Nowe spojrzenie na proces sprzedaży z uwzględnieniem podejścia service design za-prezentowano podczas ostatniego spotkania Grupy Marketingowej. Szkolenie „Innowacje w zarządzaniu marką z wykorzystaniem po-dejścia service design”, które przybrało formę warsztatu, poprowadził Wojciech Ławniczak – specjalista z dziedziny marketingu i komunika-cji, specjalizujący się w rozwoju biznesu i do-pasowaniu firm do otaczającej rzeczywistości rynkowej.


Na pierwszy rzut oka odpowiedź na to pytanie nie wydaje się prosta, szczególnie dla osób, które o marketingu wiedzą tylko tyle, że istnieje. Również ci, którzy z marketingiem obcują na co dzień, mogą napotkać problemy z podaniem dokładnej definicji. Dzieje się tak dlatego, że marketing jest dziedziną wyjątkowo dynamiczną, posiadającą nieprzebrane pokłady czekającej jeszcze na zdobycie wiedzy. PZFD ceni sobie poszerzanie horyzontów i nie ogranicza się do działalności związanej ściśle z legislacją. Nasza wizja przyszłości deweloperskiej sięga dużo dalej.


15

PIERWSZE SPOTKANIE GRUPY TECHNICZNEJ PZFD

Problemy generuje również kwestia obliczania powierzchni stref pożarowych. W każdym wo-jewództwie przepisy są inaczej interpretowane przez urzędników, co znacznie wpływa na nie-stabilność kosztów ponoszonych przez dewelo-perów. Prezes SARP przyznał, że obecnie funk-cjonujące zapisy nie są zasadne i nie dają żadnej realnej ochrony przeciwpożarowej, natomiast znacznie eskalują koszty budowy.

Co przyniesie Kodeks Budowlany? Całe środowisko branżowe wiąże duże nadzieje z Kodeksem Urbanistyczno-Budowlanym, czy-li aktem prawnym, nad którym pracuje Komisja Kodyfikacyjna przy Radzie Ministrów. W założe-niach przedstawionych przez Komisję jest wiele ciekawych rozwiązań budzących optymizm na przyszłość, ale szczegółowa lektura zapisów prowadzi do głębszych refleksji. Stowarzysze-nie SARP wraz z Izbą Architektów i przy udziale urbanistów i inżynierów na bieżąco śledzi proces powstawania Kodeksu Budowlanego, ze szcze-gólnym uwzględnieniem procedury dojścia do pozwolenia na budowę. Intencją ustawodaw-cy (czyli zespołu profesora Niewiadomskiego, który pracuje na rzecz Ministerstwa) jest zna-lezienie takiego rozwiązania, aby tę procedurę

Jak interpretować zapisy rozporządzenia prze-ciwpożarowego? Jako pierwszy zabrał głos pan Mariusz Ścisło, prezes Stowarzyszenia Architektów Polskich, który szczegółowo omówił kwestie związa-ne z rozporządzeniem przeciwpożarowym. W związku z lawiną nieporozumień i niejedno-znacznych interpretacji przepisów, SARP pod-pisał z Komendą Główną Straży Pożarnej umo-wę o współpracy, aby działać na rzecz zmiany zapisów prawnych, które prowadzą do ok. 14% wzrostu kosztów budowy. Wprowadzenie de-finicji powierzchni użytkowej w garażu, która jest objęta koniecznością prowadzenia oddy-miania i stosowania tryskaczy, określanie stref oddymiania i interpretacja strefy pożarowej to tylko niektóre z problemów, jakie stoją dzisiaj przed deweloperami. Dużym zainteresowaniem wśród inwestorów cieszy się pomysł zabiega-nia o możliwość budowy wielopoziomowych parkingów otwartych, które mogą być odpo-wiedzią na oczekiwania Klientów o mniejszym portfelu. Faktem jest, że spełnienie wszystkich wymogów rozporządzenia dotyczącego ochro-ny przeciwpożarowej sprawia, że koszt stanowi-ska jest zbyt wysoki dla potencjalnego odbior-cy i w efekcie miejsca pozostają niesprzedane.


Zgodnie z wcześniejszą zapowiedzią, w Polskim Związku Firm Deweloperskich rozpoczęła swoją działalność robocza Grupa Techniczna. Pierwsze spotkanie w ramach tej inicjatywy odbyło się 11.12.2013 w restauracji Batida przy Placu Konstytucji w Warszawie. Dyskusja oscylowała wokół trzech głównych tematów: Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, rozporządzenia w sprawie instalacji niskoprądowych w budynkach wielorodzinnych oraz kwestii związanych z tzw. Księgą Standardów, tworzoną w ramach Programu Mieszkań na Wynajem.


16

Skąd biorą się bariery?Trzeba mieć na uwadze fakt, że takie działania mają podwójną proweniencję. Jedna jest ide-ologicznie związana z tzw. zabezpieczeniem przed rozlewaniem się miasta. Druga jest bez-pośrednio skorelowana z działalnością gmin, które boją się dodatkowych kosztów związna-nych z powstawaniem nowych, dużych terenów inwestycyjnych, gdzie będzie konieczność po-prowadzenia komunikacji i całej infrastruktury społecznej. Świadomość tych faktów jest o tyle ważna, że jak wspomniał prezes Marek Poddany – niezbędna jest znajomość źródeł problemów, aby im skutecznie zapobiegać. Godnym uwa-gi rozwiązaniem jest szukanie rozwiązań, które złagodzą obciążenia gminy. Wśród propozycji kodeksowych jest bardzo mocno zaakcentowa-na sprawa obowiązku finansowania przez gmi-ny infrastruktury na terenach, które w planie miejscowym będą określone pod urbanizację. Warto więc szukać rekompensat finansowych dla gmin, które będą musiały pogodzić się ze zjawiskiem rozlewania się miasta. Do wyarty-kułowanych obaw promyk nadziei dołożył Je-rzy Grochulski ze Stowarzyszenia Architektów Polskich. Zwrócił on uwagę, że Komisja myśli również o opodatkowaniu właścicieli terenów, które nie są do tej pory oddane pod inwestycje. Wspomniane opodatkowanie ma mieć charak-ter progresywny, aby posiadanie pustego terenu w obszarach zabudowy stało się nieopłacalne, co w dłuższej perspektywie ma skłonić wła-ścicieli do współpracy z deweloperami. Wszy-scy uczestnicy spotkania zgodnie przyznali, że inicjatywa wspólnego działania i włączenia się w prace nad Kodeksem jest o tyle zasadna, że skład Komisji jest prawniczy a nie meryto-ryczny.

Nad czym będzie pracować Grupa Techniczna PZFD?Podczas spotkania omówiono wiele ważnych kwestii związanych z działanością deweloper-ską. Na prośbę Konrada Płochockiego, dyrekto-ra Generalnego PZFD, powstała lista spraw, któ-re będą osią prac podczas najbliższych spotkań Grupy Technicznej. Oto one:

» zagadnienie dodatkowych obowiązków wynikających z rozporządzenia niskoprądo-wego

» kwestie związane z wymogami dotyczący-mi projektowania, w skład których wchodzi obowiązek stosowania ochrony technicznej budynku

» przepis, który zakazuje lokalizować miejsca postojowe w ostrej granicy działki, który doprowadza do niemożliwości budowania segmentów węższych niż 8,5 metra

maksymalnie uprościć. Podejmowane działania mają doprowadzić do sytuacji, w której dewe-loperzy otrzymają finansowanie po pozwoleniu na budowę, natomiast cała procedura tech-niczna zostanie przesunięta na następny etap wdrażania inwestycji. Pewne kontrowersje bu-dzi pomysł ograniczenia możliwości zabudowy w obszarach bez planów. Przy bliższym pozna-niu okazuje się, że nie tworząc specjalnie nowych alternatyw zabudowy, wprowadza się ograni-czony do minimum system zabudowy bez pla-nu, odpowiednik dzisiejszej WZ-tki. Zaznaczono, że działka musi mieć bezpośredni dostęp do drogi publicznej co skutkuje tym, że jeśli dewe-loper jest w drugiej linii zabudowy i ma drogę prywatną prowadzącą do drogi publicznej, to nie ma możliwości inwestowania. Kolejnym ogra-niczeniem jest również dostęp do sieci wodocią-gowej. Kodeks nie dopuszcza budowania wła-snych stacji uzdatniania wody i tworzenia osiedli w oparciu o te stacje z prawem do poboru wody na podstawie ustawy. Nie będzie też możliwo-ści budowania oczyszczalni przydomowych, bo zapisy nakładają obowiązek podłączenia się do gminnej sieci kanalizacyjnej. Wymienione ogra-niczenia w negatywny sposób wpłyną na ilość inwestycji, dlatego tak ważna jest dokładna ana-liza i monitorowanie prac związanych z Kodek-sem, który zmiast ułatwić, może de facto utrud-nić działalność deweloperów.


17

inwestycji, w których wniosek o pozwolenie na budowę został złożony po tej dacie.

Co może budzić nasz niepokój: » Instalacja telekomunikacyjna (rozdział 8a),

gdzie mamy opisane poszczególne instala-cje, które mają się znajdować w budynku.

» Zapis w paragrafie 192a, że mieszkania w budynku wielorodzinnym należy wypo-sażyć w instalacje wejściowej sygnalizacji dzwonkowej, co jest oczywiste, oraz odpo-wiednio sygnalizację alarmową dla potrzeb osób niepełnosprawnych. Tu można się zastanowić, czy normalna instalacja domo-fonowa spełnia te kryteria czy nie.

» Nowością jest paragraf 192e, który mówi o konieczności montowania w każdym mieszkaniu osobnej skrzynki telekomunika-cyjnej. Dodadkowo powinno być zapewnio-ne miejsce dla urządzeń aktywnych i pasywnych, w razie potrzeby z doprowa-dzeniem zasilania elektrycznego.

» Zupełną nowością jest światłowodowa infrastruktura telekomunikacyjna. Pojawił się obowiązek zamontowania przełącznicy światłowodowej do zakończeń kabli w każdej telekomunikacyjnej skrzynce mieszkaniowej, co jest dodatkowym obcią-żeniem.

» Zagwozdką jest stwierdzenie, że tylko na-ziemna instalacja telewizyjna nie jest wy-starczająca.

» Istnieją też wymagania dotyczące masztu na dachu budynku i wymogi czysto tech-niczne związane z przepustami oraz do-kładne uściślenia dotyczące samych kabli, czyli wymogów, jakie muszą one spełniać. Nie ma już mowy o zwykłych światłowo-dach, tylko wyraźnie o światłowodzie, który ma „odlot/obrot” o gęstości 77%.

» Rozporządzenie mówi o obowiązku wy-konania (192e ust.7) okablowania z dołu (pomieszczenia technicznego) do każdej skrzynki mieszkaniowej. Prowadzi to do tego, że z punktu widzenia finansowego trzeba dołożyć ok. 15zł na metr 2, żeby spełnić wymagania wynikającego z tego rozporządzenia. Dodatkowo cała odpowie-dzialność spada na dewelopera.

Podczas spotkania Grupy Technicznej wyarty-kułowano problemy, nad którymi PZFD będzie pracowało przez najbliższe miesiące. Złożoność poruszonych kwestii pokazuje, jak ważna jest integracja i współpraca wszystkich środowisk zaangażowanych bezpośrednio i pośrednio w kwestie wymogów technicznych dotyczących prowadzenia inwestycji.

» Księga Standardów i temat ustalenia stan-daryzacji tego, co się buduje i jak będzie wyglądało budownictwo na wynajem

» kwestia strefy pożarowej i wymiany instala-cji, która jest dodatkowym kosztem

» narzucenie na dewelopera konieczności budowania infrastruktury telekomunikacyj-nej światłowodowej z czego pożytki będą miały firmy telekomunikacyjne

» wpływ planu miejscowego na koszty inwe-stycji i związane z tym oddymianie

» problem interpretacji normy ISO w stosun-ku do sprzedaży lokali mieszkalnych

» kwestia dopuszczenia budowy tańszych parkingów otwartych

» problem dwoistości między zabudową przestrzenną a warunkami technicznymi

» decyzje środowiskowe versus inwestycje » kwestia ingerowania w obszar charaktery-

styki energetycznej budynków i nałożone przez ustawodawcę tempo dążenia do zerowego zużycia energii

» rekompensowanie przez gminy kosztów poniesionych przez deweloperów i strach przed systemem katastralnym w Polsce.

» postulat, aby liczba miejsc parkingowych w budownictwie mieszkaniowym określona w Kodeksie Budowlanym zależała tylko i wyłącznie od inwestora.

» postulat, aby w ogóle zrezygnować w warunkach technicznych odnośnie izolacyjności przegród i okreslić jedynie konieczne zużycie energii, bez narzucania konkretnych wytycznych.

» kwestia modyfikacji norm i zasad współ-finansowania wprowadzenia dyrektywy 31/2010 czyli prawie 0 energetycznych bu-dynków. Konieczność skutecznego lobbin-gu na rzecz branży deweloperskiej.

» decyzje wydawane na styku pozwolenia na budowę i opieki konserwatorskiej, które obecnie mogą być bez trudu podważane w sensie prawnym.

» problem scalania gruntów w całym proce-sie planistycznym

Co może budzić niepokój w rozporządzeniu o instalacjach niskoprądowych? Jako ostatni głos zabrał pan Jerzy Kozłowski, który z racji funkcji kierowania działem jakości i rozwoju, zajmuje się konsekwencjami rozpo-rządzenia o instalacjach niskoprądowych. Jak zaznaczył na początku, sprawa ma dwa aspek-ty - prawny i finansowy. Najpierw omówił stro-nę prawną i kontrowersyjne kwestie wynikające z dodatkowych zobowiązań narzucanych na dewelopera. Rozporządzenie, o którym mowa weszło w życie 23.02.2013 i obowiązuje dla tych


18

PZFD PARTNEREM DLA KLIMATU

na oszczędzanie wody i prądu to tematy, które nie stracą na aktualności. Egzemplarz ulotki jest dostępny wraz z niniejszym Vademecum Dewe-lopera. Zachęcamy do aktywnego włączenia się w prace na rzecz ochrony środowiska i rozpo-wszechniania ulotek wśród nabywców. Jeste-śmy przekonani, że zaangazowanie w ochronę środowiska kształtuje pozytywny wizerunek de-welopera w oczach nabywców.

W przypadku zainteresowania ulot-

ką zapraszamy do kontaktu z naszym

biurem, celem uzyskania informacji

o możliwościach pozyskania większej

ilości materiałów do dalszej dystrybu-

cji.

Biuro Infrastruktury Urzędu m.st. Warszawy rozwijając sieć współpracy, której celem jest realizacja zadań na rzecz ochrony klimatu, zor-ganizowało 14 lutego 2014 r. w Pałacu Ślubów w Warszawie kolejne spotkanie pod hasłem „Partnerstwo dla Klimatu”. Wydarzenie popro-wadził Leszek Drogosz, dyrektor Biura Infra-struktury, który przedstawił prezentacje plano-wanych działań przy pomocy nadzędzi takich jak: promocja rozwiązań zmniejszających zu-życie energii, podnoszenie efektrywności ener-getycznej i propagowanie odnawialnych źródeł energii. Ogólnym celem inicjatywy jest podej-mowanie wraz z partnerami kompleksowych i innowacyjnych działań edukacyjnych oraz upo-wszechnianie tematyki związanej ze zmianami klimatu. W ramach Platformy organizowane są m.in. konferencje, debaty, happeningi i wystawy skierowane do mieszkańców Polski, a rezultatem podjętych działań ma być podniesienie świado-mości ekologicznej naszego społeczeństwa.

Chcąc przyczynić się do promowania postaw proekologicznych, wraz z członkiem wspiera-jącym - firmą ROVESE, przygotowaliśmy spe-cjalną ulotkę, która za pośrednictwem dewelo-perów trafi do odbierających swoje własne M. Ulotka zawiera szereg porad dotyczących tego, jak można zaoszczędzić energię (i pieniądze) w codziennym użytkowaniu mieszkania. Za-kup energooszczędnego sprzętu czy pomysły


Działalność deweloperska jest przedsięwzięciem złożonym i wielo-aspektowym. Inwestorzy są w dużej mierze odpowiedzialni za kieru-nek rozwoju miast, a co za tym idzie, kwestie związane z ochroną śro-dowiska. Z myślą o pozytywnym kształtowaniu relacji deweloperów z instytucjami państwowymi, samorządowymi i ekologicznymi orga-nizacjami pozarządowymi, PZFD włączył się w projekt „Partnerstwo dla Klimatu” zainicjowany przez Biuro Infrastruktury Urzędu m.st. Warszawy. Nowa platforma dialogu i wymiany opinii daje możliwość podejmowania wspólnych inicjatyw na rzecz środowiska.


19WYDARZENIA WEWNĘTRZNE

PARTNERZY „PLATFORMY DLA KLIMATU”

1. Ambasada Francji

2. Ambasada Królestwa Norwegii

3. Ambasada Królestwa Danii

4. Ambasada Stanów Zjednoczonych

5. Amerykańska Izba Handlowa

6. Białowieski Park Narodowy

7. Centrum Edukacji Obywatelskiej

8. Centrum Badań i Innowacji Pro-Akademia

9. Centrum UNEP/GRID Warszawa

10. Discovery Polska Sp. z o.o.

11. e!stilopress

12. Francuska Izba Przemysłowo-Handlowa w Polsce

13. Fundacja Miejsc i Ludzi Aktywnych

14. Fundacja Nasza Ziemia

15. Fundacja Ośrodka Edukacji Ekologicznej

16. Fundacja Ekologiczna Arka

17. Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich

18. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej

19. Klub Gaja

20. Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie

21. Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce

22. Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan

23. PwC

24. Polski Związek Firm Deweloperskich

25. Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć „Energie Cites”

26. UNDP - Biuro Projektowe Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju

27. WWF

28. Związek Miast Polskich

20

UOKIK PODSUMOWAŁ STOSOWANIE PRZEPISÓW USTAWY DEWELOPERSKIEJ.ŚRODOWISKO: NIEODZOWNA NOWELIZACJA.

…. i PZFDDyrektor Generalny Polskiego Związku Firm Deweloperskich Konrad Płochocki trafnie za-uważył zabierając głos, że gros czasu debaty poświęcono na punktowanie spraw negatyw-nych, sekundy zaledwie poświęcając aspektom pozytywnym. Podkreślił, że deweloperzy włoży-li dużo wysiłku w dostosowanie się do wymo-gów ustawy deweloperskiej, pomimo, iż wiele jej zapisów jest nieścisłych i problematycznych w praktycznym zastosowaniu na co dzień. Co ważne, wiele naruszeń prawa wymienianych przez UOKiK jest mało istotnych w praktyce i nie przekreśla ochrony interesów nabywcy. Przedstawiciel PZFD zaznaczył, że sam rejestr postanowień niedozwolonych jest wykorzysty-wany przez stowarzyszenia i kancelarie praw-ne, szantażujące przedsiębiorców. Grożą one zgłoszeniem sprawy do Sądu Ochrony Konku-rencji i Konsumentów (z dużym prawdopodo-bieństwem przegranej przedsiębiorcy), chyba że przedsiębiorca wniesie odpowiednią „opła-tę”.

Funkcjonowanie ustawy deweloperskiej – dia-gnoza w opinii UOKiK…Debata obnażyła różnice zdań i stanowisk po-między tymi środowiskami. UOKiK, w opozycji do pozostałych grup interesów reprezento-wanych w debacie, jest zadowolony nie tylko z metodologii i efektów raportu, ale także z przepisów ustawy deweloperskiej oraz jej funkcjonowania. Urząd zarzuca deweloperom, że nie dość starannie wdrożyli przepisy ustawy chroniącej nabywców, co pokazuje jedna ze sta-tystyk raportu – badając 93 prospekty informa-cyjne deweloperów, jedynie 4 przedsiębiorców UOKiK nie miał zastrzeżeń dotyczących wzor-ców umów. Urząd zaznaczył także, iż dewelope-rzy nagminnie (85 na 93 deweloperów) stosują niedozwolone postanowienia umowne, zawarte w rejestrze klauzul abuzywnych. Powstaje py-tanie, czy instytucja ta należycie wypełnia swą funkcję i czy rejestr powinien nadal funkcjono-wać w obecnym kształcie.

» Magdalena Jańczuk-Zdunek

5 lutego przedstawiciele Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie zaprezentowali raport na temat stosowania przepisów ustawy deweloperskiej przez deweloperów. Prezentacja połączona była z debatą, w której uczestniczyli przedstawiciele środowiska deweloperskiego, prawnego, bankowego, a także reprezentanci konsumentów. W toku dyskusji obnażono wiele nieścisłości i absurdów związanych z wdrażaniem przepisów chroniących nabywców w umowach deweloperskich.

KLUCZOWE STANOWISKA

21KLUCZOWE STANOWISKA

notarialnego, potrzeba kontroli jakości wy-konywanych robót w trakcie budowy

Środowisko deweloperów: » dopuszczenie ochrony wpłat nabywców

również przez ubezpieczycieli, co miałoby być alternatywą dla mieszkaniowego ra-chunku powierniczego, regulację umowy rezerwacyjnej i określenie górnej granicy za-liczki pobieranej przez dewelopera na pod-stawie umowy rezerwacyjnej.

» PZFD postuluje także określenie dopusz-czalnej różnicy w powierzchni rzeczywistej względem projektu i umowy deweloperskiej wynoszącej +/- 2% bez przyznawania na-bywcy prawa odstąpienia od umowy – acz-kolwiek z obowiązkiem zwrotu części ceny przez dewelopera albo wniesienia dopłaty przez nabywcę.

»UOKiK zaprosił do współpracyNa początku kwietnia br. PZFD został popro-szony przez UOKiK o zaopiniowanie projektu informacji Rady Ministrów, który dotyczył skut-ków obowiązywania omawianej ustawy. Ciesz-my się, że nasze postulaty zostały częściowo uwzględnione.

PZFD zgodził się z rekomendacją UKOKiK w kwestii wyłączenia wzoru umowy z treści sa-mej umowy deweloperskiej zawieranej w posta-ci aktu notarialnego. Za równie ważne uznaliśmy przyznanie prawa do odstąpienia od umowy przez nabywcę w sytuacji, gdy istniał obowią-zek stosowania rachunku powierniczego, a de-weloper nie oferował takiego rozwiązania.

Widząc otwartość Urzędu na dialog mamy na-dzieję, że kolejne zmiany uda się wprowadzić w przyszłości.

Ponadto wedle szacunków PZFD, koszt rachun-ku powierniczego z perspektywy nabywcy po-woduje podwyższenie ceny o ok. 2%. Jednocze-śnie zaledwie 7 banków oferuje deweloperom mieszkaniowe rachunki powiernicze dla obsługi inwestycji, co ogranicza konkurencję. Powodem ku temu jest obawa banków o wzięcie na sie-bie odpowiedzialności za pełnienie roli „arbitra” pomiędzy deweloperem a nabywcą, co potwier-dził przedstawiciel środowiska bankowego.

Nowelizacja – zmiany oczami zainteresowa-nych środowiskUczestnicy dyskusji przedstawili kluczowe kwe-stie, które ich zdaniem powinny zostać znowe-lizowane:

Środowisko bankowe: » wprowadzenie przepisów regulujących

zawieranie umów rezerwacyjnych, okre-ślenie sankcji dla deweloperów za przyj-mowanie wpłat od nabywców poza miesz-kaniowym rachunkiem powierniczym, złagodzenie przepisów karnych wobec ban-ków prowadzących mieszkaniowe rachunki powiernicze, potwierdzenie pierwszeństwa hipoteki banków nad roszczeniami nabyw-ców w razie ogłoszenia upadłości dewelo-pera. Modyfikacji wymagają przepisy do-tyczące umowy rezerwacyjnej, określenie pojęcia przedsięwzięcia deweloperskiego, doprecyzowania roli banku prowadzącego mieszkaniowy rachunek powierniczy oraz zniesienia odpowiedzialności karnej banku.

Środowisko konsumentów: » zbyt krótki termin na odstąpienie od umowy

przez nabywcę, który wynosi 30 dni od za-warcia umowy deweloperskiej, uproszczenie elementów treści umowy i objętości aktu

22

DECYZJE WS. NASADZEŃ ZASTĘPCZYCH NIE STANOWIĄ POMOCY DE MINIMIS

Nałożenie na wnioskodawcę obowiązku nasa-dzeń zastępczych ma na celu doprowadzenie do zrekompensowania strat w środowisku przyrod-niczym i nie może być rozpatrywane, jako ele-ment pomocy publicznej. Nasadzenia zastępcze przewidziane w ustawie o ochronie przyrody nie mają również żadnego odniesienia do wymiany handlowej między Państwami Członkowskimi. Pomoc de minimis, oznacza pomoc publiczną, w różnej formie przyznawaną dowolnemu pod-miotowi gospodarczemu. W związku, z czym, nie można utożsamiać pomocy de minimis z po-stępowaniem w sprawie nałożenia na podmiot obowiązku wykonania nasadzeń zastępczych.

Natomiast, decyzja w sprawie nałożenia na wnioskodawcę obowiązku wykonania nasadzeń zastępczych powinna przede wszystkim być podejmowana w przypadku stwierdzenia przez organ, że podniesiona strata w środowisku przy-rodniczym musi być zrekompensowana. W związku z powyższym, w odpowiedzi na po-stawione pytanie należy stwierdzić, że wymóg spełnienia przez podmiot kryteriów pomocy de minimis w przypadku podejmowania przez organ decyzji o nasadzeniach zastępczych, na podstawie art. 83 ust.3 ustawy o ochronie przy-rody, wydaje się niewłaściwy.

Zachęcamy do uczestnictwa w spotkaniach Grupy Prawnej, jak również do przesyłania pro-blemowych zagadnień merytorycznych, z któ-rymi spotkali się Państwo w swojej praktyce.

Podstawę do dyskusji stanowił materiał mery-toryczny autorstwa: dr inż. Moniki Ziemiańskiej – architekta krajowego oraz dendrologa Jarema Andrzeja Rabińskiego – biegłego, rzeczoznaw-ca NOT, pod tytułem „Nasadzenia zastępcze propozycje dla Wrocławia”

W związku z ustaleniami poczynionym przez prawników z Grupy Prawnej PZFD, Biuro Pol-skiego Związku Firm Deweloperskich skiero-wało pismo do Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie zawierające propo-zycje zmian legislacyjnych w zakresie nasa-dzeń zastępczych. Ponadto Biuro PZFD skie-rowało pisma do Ministerstwa Środowiska oraz Kancelarii Sejmu o wyjaśnienie zagadnienia prawnego, czy aby uzyskać pozytywną decy-zję o nasadzeniach zastępczych drzew, naj-pierw podmiot – w tym przypadku spółka pra-wa handlowego – przedsiębiorca musi spełnić kryteria pomocy de minimis.

Mając na uwadze powyższe działania, w dniu 15 listopada 2013 r. otrzymaliśmy odpowiedź z Departamentu Ochrony Przyrody w General-nej Dyrekcji Ochrony Środowiska.

Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska sta-nął na stanowisku, iż zgodnie z art. 83 ust. 3 ustawy z 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. 2013 Nr 627 poz. 880, z późn. zm.) wydanie zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów, może być uzależnione od ich przesa-dzenia w miejsce wskazane przez wydającego zezwolenie albo zastąpienia ich innymi drzewa-mi lub krzewami, w liczbie nie mniejszej niż licz-ba usuwanych drzew i krzewów.


Podczas jednego z posiedzeń Grupy Prawnej dyskusji poddano zagadnienie nasadzeń zastępczych. Z pytaniem prawnym zgłosili się deweloperzy Od-działu Wrocławskiego PZFD, a dotyczyło ono sposobu podejścia do stano-wiska prezentowanego przez między innymi wrocławskie Wydziały Ochro-ny Środowiska. Według tego stanowiska, aby uzyskać pozytywną decyzję o nasadzeniach zastępczych drzew, deweloper w pierwszej kolejności po-winien spełnić kryteria pomocy de minimis, ponieważ taka zgoda jest ro-dzajem pomocy publicznej.

KLUCZOWE STANOWISKA

POSTAW KROPKĘ NAD „I” ZE SPRAWDZONYM PARTNEREM

Wykończenie obiektu nie jest prozaiczną częścią procesu budowlanego. To swoiste postawienie kropki nad inwe-stycją, bo klasa tkwi w szczegółach.

Budynek jest wizytówką dewelopera, powinien być idealny od fundamentów aż po aranżację wnętrz! Firma Rovese S.A posiadająca w swoim portfolio markę Opoczno i Cersanit to partner, który umie sprostać wysokim wymaga-niom.

Właściciel marki Cersanit i Opoczno oferuje szerokie spektrum produktów wykorzystywanych przy wykańczaniu obiektów publicznych oraz pomieszczeń w budynkach mieszkalnych. Lata doświadczeń doprowadziły do wypra-cowania wiodącej pozycji na europejskim rynku płytek ceramicznych i ceramiki sanitarnej. Szereg wysokiej klasy profesjonalistów zajmuje się wyłącznie obsługą inwestycji.

» PROfesjonalna oferta produktowa » PROfesjonalna współpraca » PROfesjonalna ekspertyza i serwis

oraz bezcenna możliwość wpływu na rzeczywisty koszt poniesiony na elementy wykończeniowe to profity, jakie otrzymają Państwo współpracując właśnie z nami.

Jako Członek Wspierający PZDF jesteśmy partnerem, który najlepiej zrozumie i zadba o Państwa potrzeby. Dla firm zrzeszonych w Związku przygotowujemy szyte na miarę oferty specjalne.

Wioletta Marat NATIONAL KEY ACCOUNT MANAGER

mobile:+48 662 170 774 [email protected]

ROVESE S.A. Al. Solidarności 36, 25-323 Kielce NIP 564-000-16-66, Regon 110011180 www.rovese.com

ZAPRASZAMY DO KONTAKTUwww.rovesepro.com

24

TRWAJĄ PRACE NAD KODEKSEM URBANISTYCZNO-BUDOWLANYM

z celami Kodeksu wyznaczonymi przez auto-rów projektu. Może być to skutkiem rze-

czywistej niespójności założeń i zapro-ponowanych konkretnych rozwiązań, może też wynikać z wstępnego etapu prac dopuszczającego rozmaite nie-ścisłości. Przedstawione przez PZFD

uwagi mają na celu zasygnalizować tego typu niekonsekwencje, których li-

kwidacja może okazać się kluczowa dla efektów, jakie wywoła wprowa-dzenie Kodeksu.

ZAŁOŻENIA OGÓLNE1. Doświadczenie inwestycyj-ne oraz często spotykana niechęć

urzędników, pozwalają stwierdzić, że kluczowe dla efektów jakie wywoła wprowadzenie Kodeksu, jest brzmie-nie poszczególnych zapisów. Należy zatem, redagując poszczególne zapi-sy pamiętać o powszechnym charak-

terze stanowionego prawa, bacząc do kogo jest adresowany Kodeks, kto go

będzie czytał i stosował. Mając to na wzglę-dzie należy wyważyć pomiędzy redakcją instruktażową, a lapidarną redakcją praw-

UWAGI POLSKIEGO ZWIĄZKU FIRM DE-WELOPERSKICH DO TEZ PROJEKTU KODEKSU URBANISTYCZNO-BU-DOWLANEGO (Projekt z 18 wrze-śnia 2013 r.)Przedstawiony projekt Kodeksu wprowadza nowe zasady planowa-nia i gospodarowania przestrzenią bazując na dotychczasowych do-świadczeniach oraz wyciągając z nich wnioski projektując nowe rozwiązania. Projekt stanowi przykład nowego podejścia do problemów gospodarowania przestrzenią odpowiadającego potrzebom rozwojowym kraju i proponuje rozwiązania często dyskusyjne, wynikające z szeregu koniecznych kompromisów, jak choćby zabudowa w obszarach bez planu. Powstaje zatem pyta-nie, które z dotychczasowych roz-wiązań zachować, a które zmienić.O powodzeniu Kodeksu zadecy-dują przyjęte założenia, lecz w nie mniejszym stopniu szczegółowe zapisy, które w pewnych przypadkach wydają się sprzeczne


Jak zapewne Państwu wiadomo, Komisja ds. kodyfikacji prawa budowlanego przedstawiła już pierwsze tezy Kodeksu Urbanistyczno-Budowlanego. Obecnie trwa proces konsultacji, w którym PZFD czynnie uczestniczy. Przekazujemy na Państwa ręce wstępne uwagi, skonstruowane na bazie doświadczeń wynikających z wieloletniej obserwacji rynku mieszkaniowego. Prezes Marek Poddany dołożył wszelkich starań, aby nasze stanowisko było obiektywne, spójne i ujęte całościowo. Mając na uwadze fakt, że Kodeks będzie miał przemożny wpływ na naszą i Państwa pracę, gorąco zachęcamy do zgłaszania swoich uwag i propozycji drogą mailową.

NAD CZYM PRACUJE PZFD

25NAD CZYM PRACUJE PZFD

dzić do zablokowania prawa legalnej zabu-dowy opartej o plan miejscowy, czy inne akty prawa.

5. Obowiązek wyważenia interesów inwesto-ra i praw osób trzecich oraz zapewnienia społecznej kontroli procesu gospodarowa-nia przestrzenią jako dobrem wspólnym, w paru przypadkach idzie za daleko, pro-wokując zbędne protesty, które dzisiaj są zmorą wielu inwestycji. W tej dziedzinie Ko-deks proponuje kontrowersyjne rozwiązanie zgłoszenia pierwszej skargi do sądu admi-nistracyjnego, która co prawda wyklucza możliwość późniejszego zaskarżania planu miejscowego, lecz generuje zbędną liczbę skarg, których nie byłoby gdyby nie przypo-minanie obywatelom o możliwości zaskar-żenia planu. Skutki tego rozwiązania mogą okazać się sprzeczne z intencją tego zapi-su - wcześniejsze niż po 2 latach, uzyskanie stabilności stanu prawnego. Innym przykła-dem jest dopuszczenie do postępowania w sprawie zgody budowlanej osób trzecich w charakterze strony także w przypadku re-alizowania inwestycji na podstawie Przyrze-czenia Inwestycyjnego, Planu Miejscowego, czy lokalnych Przepisów Urbanistycznych Postępowań, które dopuszczały udział stron w stopniu nieograniczonym. Kolejnym przy-kładem zachwiania relacji interesu publicz-nego z prywatnym jest ograniczenie nawet na czas oznaczony prawa zbycia lub obcią-żania nieruchomości w obszarze rewitaliza-cji. Takie ograniczenie podstawowych praw własności nie znajduje dostatecznego uza-sadnienia interesem publicznym.

6. Słuszna zasada zwiększenia odpowiedzial-ności inwestora i projektanta nie jest konse-kwentnie realizowana w zapisach Kodeksu. Przykładów sprzeczności założeń z zapi-sami szczegółowymi nie brakuje, co wyka-zano w uwagach do rozwiązań szczegóło-wych. Przykładem może być np. wymaganie przedstawienia projektu wykonawczego, którego nie bada organ wydający zgodę budowlaną, co niepotrzebnie wydłuża pro-ces uzyskiwania takiej zgody. Podobnie brak możliwości wprowadzenia zdefiniowanych odstępstw od projektu jest przykładem ograniczania odpowiedzialności projektanta i inwestora nawet w stosunku do obowiązu-jącego dzisiaj prawa.

7. Poważnym problemem w obowiązującym dzisiaj porządku prawnym jest możliwość realizowania zabudowy bez planu miejsco-wego. Kodeks dopuszcza takie możliwości w obszarze zabudowy na podstawie Lokal-nych lub Krajowych przepisów urbanistycz-

niczą, oraz ograniczając prawo interpretacji nie dopuścić równocześnie do zbytniego usztywnienia zapisów.

2. Ignorowanie zasad rachunku ekonomicz-nego jest jednym z poważnych zarzutów stawianych obowiązującemu dzisiaj prawu, które w efekcie tego jest hamulcem rozwo-ju gospodarczego. Wydaje się, ze pomimo wielu nowych innowacyjnych rozwiązań, w niedostatecznym stopniu w założeniach ogólnych oraz później w zapisach szcze-gółowych akcentowane są ekonomiczne aspekty gospodarowania przestrzenią. Przy-kładem może być brak obowiązku monito-rowania skutków finansowych dla budże-tów gminnych obowiązywania aktów prawa miejscowego. Innym przykładem może być wprowadzenie do standardów urbanistycz-nych zabudowy mieszkaniowej wymagań dotyczących dostępu do sportu (Str. 100), co może być interpretowane dosłownie jako obowiązek wybudowania obiektów sporto-wych dla każdej zabudowy mieszkaniowej. Warto także pamiętać o złych doświad-czeniach dotychczasowych w postaci np. kosztownych rozwiązań wprowadzanych do rozporządzenia o Warunkach technicznych, generujących zbyteczne koszty.

3. Nie dość konsekwentnie realizowana jest za-sada, że co nie jest konieczne do uregulowa-nia w ustawie powinno pozostać nieuregulo-wane, a co nie jest wymagane powinno być pominięte. Przykładem może być koniecz-ność dołączenia projektu wykonawczego w postępowaniu w sprawie zgody budow-lanej.

4. Słuszna zasada uproszczenia procedury przygotowania inwestycji i postępowania w sprawie zgody budowlanej zrealizowana w Kodeksie w wielu miejscach nie wyklucza przypadków, gdy pomimo takich zapisów akty prawa niższego rzędu wprowadzają do procesu inwestycyjnego uregulowania sprzeczne z jego zasadami. Przykładem może być instrukcja Głównego Geodety Kra-ju, który wprowadził obowiązek uzyskiwania opinii ZUD (nie inwentaryzowania) dla prze-biegu przyłączy na działce inwestora pomi-mo braku takich uprawnień w ustawie, czy wprowadzanie zbytecznych i kosztownych rozwiązań dotyczących ochrony p-poż. do rozporządzenia o Warunkach Technicznych. Kodeks deklarując zasady dobrowolności i fakultatywności, wprowadza cenną instytu-cję Urbanistycznego Planu Realizacyjnego, lecz o jej zastosowaniu ma przesądzać wy-łącznie stanowisko gminy, co jest sprzeczne z tymi deklaracjami. Taki stan może prowa-

26

5. Art.156 4). Określanie w Planie miejscowym lokalizacji uzbrojenia terenu jest pomyłką redakcyjną, powinno być zasadą lokalizowa-nia.

6. Art. 162 W ramach oceny aktualności aktów planistycznych organ gminy powinien prze-analizować dotychczasowe i przyszłe skutki finansowe uchwalonych aktów prawa.

7. Art.168 3). Przeprowadzanie konsultacji spo-łecznych przed sporządzeniem projektu planu będzie często bezproduktywne. Kon-sultacjom powinny podlegać konkretne pro-pozycji np. założenia do planu.

8. Art.168 10). Organ gminy powinien podać do wiadomości także informację o nieuwzględ-nionych uwagach z uzasadnieniem odrzu-cenia. Proponowana zmiana dotyczy także Art. 237 5).

9. Art. 222. Nieprecyzyjne jest określenie ”ogól-ny porządek przestrzenny” pozwalające na dowolną interpretacje urzędu, skutkując wy-kluczeniem lub nieuzasadnionym dopusz-czeniem zabudowy w obszarach bez planu. Bezpośredni dostęp do drogi publicznej nie powinien być warunkiem realizacji inwesty-cji na obszarach bez planu. Należy dopuścić także pośredni dostęp do drogi publicznej. Proponowany w Kodeksie zapis spowodu-je rozciąganie zabudowy wyłącznie wzdłuż ulic (rozlewania zabudowy), co może być nie racjonalne, zamiast skupienia jej w kilku li-niach zabudowy. Nieprecyzyjny jest wymóg dostępu do uzbrojenia terenu. Słowo „do-stępu” interpretowane będzie jako bezpo-średni dostęp do wody, kanalizacji i energii a powinno być zastąpione „zapewnieniem” niezbędnego uzbrojenia technicznego w dacie przekazywania do użytkowania. Nie ma przesłanek do pozbawienia prawa zabudowy inwestorów zapewniających me-dia własnym staraniem (studnie, oczyszczal-nie itp.)

10. Art.232. Dopuszczalną funkcją terenu w ob-szarze zabudowanym jest funkcja terenu in-westycji, funkcja każdego z terenów obszaru analizy oraz funkcja uzupełniająca z obszaru analizy. Dla uniknięcia interpretacji pozwa-lającej organowi decydować o ostatecznym wyborze funkcji brakuje stwierdzenia, że dopuszczalne funkcje terenu inwestycji sta-nowi jedna lub kilka funkcji wymienionych powyżej.

11. Art.240. Zmienność warunków lokalnych na obszarach zabudowanych oraz funkcja Krajowych przepisów urbanistycznych nie pozwalają na powszechne, szczegółowe re-gulowanie intensywności zabudowy, pow. biologicznie czynnej i liczby kondygnacji.

nych oraz w obszarach rozwoju zabudowy do czasu uchwalenia planu miejscowego, który jest tutaj obligatoryjny oraz na zasa-dzie wyjątku w obszarach o ograniczonej zabudowie na podstawie oceny stanu za-stanego, co nie jest dostatecznie doprecy-zowane. Zastąpiono zatem obowiązującą decyzję WZiZT bazującą na analizie sąsiedz-twa planowanej inwestycji nową procedu-rą pozbawioną, co prawda wady prawnej decyzji administracyjnej o skutkach prawa miejscowego, lecz niezapewniającej pożą-danych skutków dla przestrzeni.

8. Zaplanowane w Kodeksie przepisy doty-czące lokalizacji i realizacji inwestycji celu publicznego, z gruntu słuszne, zawieraj kil-ka zapisów kontrowersyjnych. Przykładem może być zaliczenie do tej grupy inwesty-cji sieci energetycznych średniego napię-cia, których budowa jest często elementem o niskiej uciążliwości występującym nawet w niewielkich inwestycji prywatnych.

ROZWIĄZANIA SZCZEGÓŁOWE1. Art. 60 upoważnia właściwy organ do nało-

żenia na inwestora obowiązku ustanowienia inspektora nadzoru technicznego, gdy jest to niezbędne. Ten zapis pozostawia za dużo pola interpretacji organowi. Właściwe wy-daje się stworzenie katalogu takich inwesty-cji a ostateczną decyzję, zgodnie z zasadą zwiększenia odpowiedzialności projektanta, pozostawić jemu bowiem najlepiej zna spe-cyfikę obiektu.

2. Rozdz. 4. Podniesienie rangi Nadzoru Bu-dowlanego, a w szczególności Głównego Inspektora wydaje się uzasadnionym roz-wiązaniem idącym w kierunku zbudowania zhierarchizowanej policji budowlanej. Jed-nakże kontrola nad organami administra-cji architektoniczno-budowlanej powinna wynikać z policyjnego charakteru Nadzoru Budowlanego, który może skontrolować wszystkich, a nie z jakiegokolwiek podpo-rządkowania strukturalnego. Policja nie po-winna wchodzić w kompetencje cywilnej administracji rządowej, czy samorządowej.

3. Art. 105 4). Należy zwolnić z obowiązku sporządzania informacji Bioz budownictwo z kategorii II, bo zasada kategoryzacji nie uzasadnia sporządzania takiej informacji dla np. budownictwa jednorodzinnego.

4. Art.107 2). Należy zwolnić z obowiązku sprawdzania projektu budynki wielorodzin-ne do 4 kondygnacji, bo zasada kategoryza-cji nie uzasadnia sporządzania takiej infor-macji.


27

dostępu do infrastruktury drogowej w ob-szarze zabudowanym i rozwoju zabudowy uważa się za spełnione przez bezpośredni, lub pośredni dostęp do drogi publicznej po-przez drogę prywatną lub służebność. Zapis o dostępie do sieci wodociągowej, jako wa-runku zabudowy nie uwzględnia art.36 Usta-wy Prawo wodne, które daje właścicielowi nieruchomości prawo zwykłego korzystania z wód podziemnych, zatem dostęp do wody także jest spełniony i nie powinien być wy-mieniony, jako warunek dopuszczenia zabu-dowy. Zapis o dostępie do sieci kanalizacyj-nej nie uwzględnia wiedzy technicznej, która pozwala na gromadzenie cieków w szczel-nych zbiornikach bądź neutralizowania ich

w oczyszczalniach przydomowych. Za-pis o dostępie do publicznej sieci tele-komunikacyjnej i szerokopasmowej w dobie GSM jest pozbawiony racji bytu. Generalnie - lokalizowanie zabudowy

w obszarach zabudowanych odbywa się za pomocą przepisów Rozdziału 2 Kodeksu, gdzie wyrażona jest ge-neralna intencja Kodeksu w tej ma-terii. Nie powinno zatem odbywać się to poprzez wprowadzanie ogra-niczeń wynikających z dostępu do publicznej infrastruktury drogowej

i technicznej o ile są inne sposoby na zapewnienie obsługi w tym zakresie. Nie można formułować tych ogra-niczeń w oderwaniu od zdobyczy wiedzy technicznej. Nie wykonanie

obowiązku zapewnienia infrastruktu-ry technicznej przez gminę wynikające-

go z Art.313 nie powinno ograniczać prawa zabudowy, jeżeli zasady lokalizacji zostaną spełnione a dostęp do infrastruktury zapew-niony przez inwestora własnym staraniem.

22. Art. 287. Z redakcji tego przepisu mówiące-go, że zapewnienie infrastruktury społecznej jest niezbędne dla prawidłowego korzysta-nia z obiektów o przeznaczeniu mieszkanio-wym nie wynika kto, gdzie i kiedy i w jakim zakresie ma obowiązek taką infrastruktu-rę zapewnić i może być interpretowane, że obowiązek ten spoczywa na inwestorze. Dla rozwiania wątpliwości należy odesłać do przepisów Rozdziału 3 Kodeksu, które to regulują.

23. Art. 324. Skoro w Art.320 ustalono, że opła-ta adiacencka wynosi 50% kosztów po-niesionych przez gminę, w części w jakiej będzie ona służyć danemu właścicielowi, to niekonsekwentny jest zapis Art. 324, że niedopuszczalne jest przenoszenie na wła-

Bezpieczne wartości w/w parametrów będą pozwalały na realizację ekstensywnej zabu-dowy, która zależnie od otoczenia spowo-duje, że wśród wysokiej lub wśród niskiej zabudowy powstaną średnio niskie budyn-ki. Skutki dla ładu przestrzennego okażą się gorsze od tych, jakie wynikają z obecnie obowiązujących przepisów (WZiZT).

12. Art. 243. Doprecyzowania wymaga pojęcie zabudowy zwartej.

13. Art.244 Doprecyzowania wymaga pojęcie „zabudowy rozproszonej” i ”terenów sąsied-nich”.

14. Art.247. Nieuzasadnione jest ograniczenie w terenach zabudowanych zmiany kon-strukcji dachu bez zmiany jego geometrii.

15. Art.262. Nieuzasadnione jest ogra-niczenie podpiwniczenia budynku gospodarczego towarzyszącego nowej zabudowie zagrodowej.

16. Art.264. Należy rozszerzyć kata-log obiektów przewidzianych dla funkcji sportowo-rekreacyjnej.

17. Art. 266 Nieuzasadnione jest ograniczenie podpiwniczenia budynku usługowego towarzy-szącego nowej zabudowie jed-norodzinnej z dopuszczeniem usług.

18. Art. 268. 3) błąd redakcyjny „kąt nachylenia dachu” podaje się w stopniach, nie, w %, bo podane 45% spadku = zaledwie 20 stop-ni, a intencja zapisu była chyba inna.

19. Art. 281 Skoro opisane postępo-wanie środowiskowe dotyczy inwe-stycji, która nie jest sprzeczna z ogól-nym porządkiem przestrzennym, zatem nielogiczne byłoby rozstrzygać w decyzji środowiskowej kończącej to postępowanie o zgodności z ogólnym porządkiem prze-strzennym.

20. Art. 285 2). Należy zapisać, że zapewnienie dostępu do infrastruktury drogowej w ob-szarach o ograniczonej zabudowie uważa się za spełnione przez bezpośredni, lub po-średni dostęp do drogi publicznej poprzez drogę prywatną lub służebność. Patrz także Art. 222. Zapis o dostępie do sieci wodocią-gowej, jako warunku zabudowy nie uwzględ-nia art.36 Ustawy Prawo wodne, które daje właścicielowi nieruchomości prawo zwykłe-go korzystania z wód podziemnych, zatem dostęp do wody także jest spełniony i nie powinien być wymieniony, jako warunek do-puszczenia do zabudowy.

21. Art. 285 3). Należy zapisać, że zapewnienie


28

29. Art.404. Postanowienie wzywające inwesto-ra do uzupełnienia braków formalnych może być wydane tylko raz, a po uzupełnieniu tych braków organ nie może podnosić no-wych braków formalnych.

30. Art. 410. Powszechną przeszkodą w zastoso-waniu kaucji skarżącego decyzję pozwolenie na budowę, na poczet roszczeń inwestora z powodu wstrzymania wykonania decyzji, były argumenty o limitowanym dostępie do wymiaru sprawiedliwości. Należałoby dopu-ścić wpis hipoteki na poczet roszczeń inwe-stora, aby osłabić ten zarzut.

31. Art. 411. Propozycja, by odstępstwo od pro-jektu wymagało zgody budowlanej, jest krokiem wstecz w stosunku do stanu dzi-siejszego. Nie jest to umotywowane rosną-cą liczbą budów realizowanych niezgodnie z projektami nie widać wzrostu liczby ta-kich przypadków oraz nie wykazano w żad-nych statystykach rosnących perturbacji z tym związanych. Jest to postulat, który stoi w sprzeczności do generalnej tezy Kodek-su zwiększenia odpowiedzialności projek-tanta i inwestora. Ponadto doprecyzowania wymaga pojęcie odstępstwa, które powin-no być sprowadzone do tych parametrów, które bada organ udzielający zgody budow-lanej.

32. Art.429. Dopuszczenie w charakterze stro-ny wszystkich, których nieruchomości bez-pośrednio sąsiadują z terenem inwestycji, nie wydaje się dostatecznie uzasadnione argumentami o wyważeniu interesu spo-łecznego z prywatnym inwestora. Dotyczy bowiem także obszarów, gdzie udział stron został zapewniony w postępowaniach po-przedzających przyjęcie zgłoszenia (uchwa-lenie planu miejscowego, lokalnych prze-pisów urbanistycznych, Urbanistycznego Planu realizacyjnego czy przyrzeczenia in-westycyjnego).

Zdajemy sobie sprawę, że powyższe uwagi nie wyczerpują wszystkich obszarów zaintere-sowania środowiska inwestorskiego i zastrzega-my sobie prawo uzupełniania i modyfikowania przedstawionego stanowiska, o ile będzie to uzasadnione względami merytorycznymi i do-puszczone w procedurze konsultacji społecz-nych.

Niemniej liczymy, że w procesie tak przełomo-wym, jakim jest tworzenie Kodeksu Urbani-styczno- Budowlanego głos inwestorów będzie uważnie wysłuchany.

ścicieli nieruchomości ciężaru partycypacji przewyższającego udział wskazany w Ko-deksie, co może sugerować, że partycypa-cja poniżej 50% jest możliwa, a to wyklucza Art.320

24. Art. 335. Doprecyzowania wymaga okre-ślenie o jakich wpływach gminy mowa, czy gotówkowych do daty podpisania umo-wy infrastrukturalnej czy także wpływów planowanych np. wynikających z rozłoże-nia naliczonych opłat adiacenckich na raty. 4. Sugerowany zapis powinien mówić o wpływach, które nastąpią w okresie 3 lat od daty podpisania umowy infrastruktural-nej. Nagminne będą przypadki, że w dacie podpisania umowy, gmina nie osiągnie jesz-cze żadnych wpływów bowiem, żadna infra-struktura jeszcze nie powstała, więc gmina nic nie będzie zwracać inwestorowi, który ją wybuduje.

25. Art. 328. 1) Należy doprecyzować, że o za-kwalifikowaniu obiektu do klasy I przesądza spełnienie któregokolwiek z warunków a-e a nie wszystkich łącznie.

26. Art. 390 Dopuszczenie w charakterze strony wszystkich, których nieruchomości znajdu-je się w obszarze oddziaływania inwestycji nie wydaje się dostatecznie uzasadnione ar-gumentami o wyważeniu interesu publicz-nego z prywatnym. Dotyczy bowiem także obszarów, gdzie udział wszystkich stron został zapewniony w postępowaniach po-przedzających udzielenie zgody budowlanej (uchwalenie planu miejscowego, lokalnych przepisów urbanistycznych, Urbanistyczne-go Planu realizacyjnego czy przyrzeczenia inwestycyjnego).

27. Art. 395 1). Zapis dotyczący zawartości pro-jektu, mówiący, że powinien zawierać spo-sób przyłączenia do sieci uzbrojenia terenu może być interpretowany, jako konieczność zaprojektowania przyłączy, co nie byłoby uzasadnione na tym etapie inwestycji . Nale-ży dopisać ,że projekt zawiera opis sposobu przyłączenia.

28. Art. 395 2). Nie jest zrozumiały wymóg do-łączenia projektu technicznego na tak wcze-snym etapie, jakim jest złożenie wniosku o wydanie zgody budowlanej. Spełnienie tego wymogu wydłuża czas poprzedza-jący wystąpienie o zgodę budowlaną i stoi w sprzeczności do generalnej tezy Kodeksu zwiększenia odpowiedzialności projektan-ta i inwestora. Rezygnacja z tego wymogu na etapie postępowania wydaje się tym bar-dziej oczywista, że organ nie bada projektu technicznego.


29

DZIAŁANIA PZFD WOBEC PROPOZYCJI WPROWADZENIA 5-LETNIEJ RĘKOJMI ZA WADY W NIERUCHOMOŚCI

co może tworzyć znaczącą dysproporcję w za-kresie okresu rękojmi, który przysługuje dewelo-perowi z ramienia generalnego wykonawcy.

Jak zostało wskazane w jego uzasadnieniu do projektu ustawy o prawach konsumenta, pod-stawowym celem projektu jest transpozycja dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r. w sprawie praw konsumentów (dalej: dyrektywa o prawach konsumentów albo dyrektywa).

Z uwagi na to, że dyrektywa o prawach konsu-mentów wprowadza harmonizację zupełną (art. 4 dyrektywy), państwa członkowskie nie mogą w zakresie uregulowanym dyrektywą utrzymy-wać ani wprowadzać do swojego prawa krajo-wego przepisów odbiegających od tych, które zostały ustanowione w dyrektywie. W związku z tym projekt ustawy, powinien ściśle odzwier-ciedlać rozwiązania przyjęte w dyrektywie.

Art. 4 ust 3 lit. E Dyrektywy stanowi, iż niniej-sza dyrektywa nie ma zastosowania do umów dotyczących ustanawiania, nabywania i prze-noszenia własności nieruchomości lub praw do nieruchomości.

Zgodnie z Preambułą Dyrektywy: „umowy do-tyczące przeniesienia własności nieruchomości lub praw do nieruchomości lub ustanowienia

Tym razem, problem dotyczy proponowanych zmian Kodeksu Cywilnego w zakresie rękojmi zawady nieruchomości, które maja być wpro-wadzone w ramach nowego projektu Ustawy o prawach konsumenta.

W dniu 17 stycznia 2014 r. projekt wpłynął do Sejmu (druk nr 2076), już 23 stycznia 2014 r. skierowany został do I czytania na posiedzeniu Sejmu. I czytanie miało miejsce w dniu 5 lutego 2014 r. Wówczas projekt skierowano do: Komi-sji Gospodarki, z zaleceniem zasięgnięcia opinii Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kody-fikacjach z zaleceniem przedstawienia sprawoz-dania do dnia 21 marca 2014 r.

Art. 44 projektu ustawy o prawach konsumen-ta przewiduje zmianę Art. 568. § 1 Kodeksu Cy-wilnego i nadanie mu następującego brzmienia: Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upły-wem dwóch lat od wydania rzeczy kupującemu, a gdy chodzi o wady nieruchomości – przed upływem pięciu lat. Jeżeli kupującym jest kon-sument a przedmiotem sprzedaży jest używana rzecz ruchoma, odpowiedzialność sprzedawcy może zostać ograniczona, nie mniej niż do roku od wydania rzeczy kupującemu.

PZFD zdecydowanie niekorzystnie ocenia pro-pozycję wydłużenia okresu objętego rękojmią,


Polski Związek Firm Deweloperskich, jako członek Pracodawców Rzeczpospolitej Polskiej, zwrócił się z prośbą o wsparcie w działaniach mających na celu ochronę deweloperów przed wprowadzeniem niekorzystnych dla nich uregulowań prawnych.


30

a gdy chodzi o wady nieruchomości – przed upływem pięciu lat. Jeżeli kupującym jest kon-sument a przedmiotem sprzedaży jest używana rzecz ruchoma, odpowiedzialność sprzedawcy może zostać ograniczona, nie mniej niż do roku od wydania rzeczy kupującemu.

Mając na uwadze treść Dyrektywy, zamiarem ustawodawcy na szczeblu europejskim było wy-łączenie z zakresu stosowania umów dotyczą-cych ustanawiania, nabywania i przenoszenia własności nieruchomości.

W uzasadnieniu projektu ustawy o prawach konsumenta, nie zostało wskazane jakiekolwiek uzasadnienie dla rozszerzenia zakresu rękojmi w przypadku nieruchomości. Kwestia ta zosta-ła kompletnie pominięta. Nie zostało również wzięte po uwagę, że wydłużenie okresu rękoj-mi znacząco wpłynie na okres niepewności, co do potencjalnych roszczeń w obrocie gospo-darczym. Zdecydowana większość wad kon-strukcyjnych pojawia się z okresie pierwszych miesięcy użytkowania. Tymczasem powszech-nie występującym zjawiskiem jest zgłaszanie roszczeń z tytułu rękojmi nie bezzwłocznie po ujawnieniu wady, ale w ostatnich dniach przed upływem okresu trzyletniego. W wielu wypad-kach powoduje, iż usterka pogłębia się oraz powoduje dodatkowe szkody (np. przecieki w garażu). W takiej sytuacji koszt usunięcia wady rośnie wielokrotnie z powodu zaniechań w niezwłocznym zgłoszeniu wady.

PZFD zdecydowanie niekorzystnie ocenia pro-pozycję wydłużenia okresu objętego rękojmią w obrocie nieruchomościami jedynie w relacji przedsiębiorca – konsument, a pominięcie ure-gulowania tej kwestii w relacjach przedsiębior-ca – przedsiębiorca. Podkreślenia wymaga fakt, iż zgodnie z proponowanym brzmieniem usta-wy deweloper sprzedający klientom mieszkania, oferowałby 5 letnią rękojmię z wady w nieru-chomości, podczas gdy jego roszczenia z ty-tułu umowy o roboty budowlane w stosunku do generalnego wykonawcy wygasają już po 3 latach. Zaistniała sytuacja może tworzyć zna-czącą dysproporcję w zakresie okresu rękojmi, który przysługuje klientowi od dewelopera oraz analogicznie deweloperowi z ramienia general-nego wykonawcy. Bezwzględnie koniecznym jest utrzymanie identycznych terminów rękojmi w relacjach pomiędzy konsumentami jak i przedsiębiorcami.

lub nabycia własności nieruchomości lub praw do niej, umowy dotyczące budowy nowych bu-dynków lub istotnej przebudowy istniejących budynków, a także umowy najmu pomieszczeń do celów mieszkalnych, podlegają już licznym wymogom szczególnym zawartym w ustawo-dawstwie krajowym. Umowy te obejmują na przykład sprzedaż nieruchomości, które mają być dopiero wybudowane oraz najem nieru-chomości z prawem nabycia. Przepisy niniej-szej dyrektywy nie są odpowiednie dla tych umów, dlatego też powinny one być wyłączo-ne z zakresu jej stosowania. Istotna przebudo-wa to przebudowa porównywalna z budową no-wego budynku, na przykład w przypadku, gdy zachowuje się jedynie fasadę starego budynku. Umowy o świadczenie usług, w szczególno-ści umowy dotyczące budowy dobudówek do budynków (na przykład garażu lub werandy) oraz umowy dotyczące naprawy i renowacji bu-dynków innej niż istotna przebudowa, powinny wchodzić w zakres niniejszej dyrektywy, podob-nie jak umowy dotyczące usług pośredników nieruchomości oraz umowy dotyczące najmu pomieszczeń do celów innych niż mieszkalne.”

Ponadto zostało wskazane, iż: „niniejsza dyrek-tywa nie powinna wpływać na prawo krajowe w dziedzinie prawa umów w odniesieniu do tych aspektów prawa umów, które nie są przez nią uregulowane. Dlatego też niniejsza dyrekty-wa nie powinna naruszać prawa krajowego re-gulującego na przykład zawieranie lub ważność umowy (na przykład w przypadku braku zgod-nych oświadczeń woli). Niniejsza dyrektywa nie powinna również wpływać na prawo krajowe w zakresie środków ochrony prawnej o cha-rakterze ogólnym dotyczących umów, przepi-sów dotyczących publicznego ładu gospodar-czego, na przykład przepisów o nadmiernych lub wygórowanych cenach, ani na przepisy o nieetycznych transakcjach prawnych.”

Za nieuzasadnioną i wykraczającą poza cel wprowadzenia dyrektywy należy uznać zatem próbę transpozycji dyrektywy o sprzedaży kon-sumenckiej w odniesieniu do zmiany odpowied-nich przepisów do Kodeksu cywilnego w drodze nowelizacji tego kodeksu i zintegrowanie ich z kodeksowymi przepisami dotyczącymi rękoj-mi i gwarancji w zakresie wad nieruchomości.

Art. 44 projektu ustawy o prawach konsumen-ta przewiduje zmianę art. 568. § 1 Kodeksu Cy-wilnego i nadanie mu następującego brzmienia: Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upły-wem dwóch lat od wydania rzeczy kupującemu,

WYDARZENIA ZEWNĘTRZNE

31

PEPSI ARENA GOŚCIŁA WARSAW DAYS


21-23 marca 2014 r. na warszawskim stadionie Legii odbyło się WARSAW DAYS „(Za)mieszkam w Warszawie”- pierwsze wydarzenie dedykowane mieszkańcom stolicy, nad którym honorowy patronat objęła prezydent Warszawy Hanny Gronkiewicz – Waltz. Weekendową prezentację kilkudziesięciu wystawców z branży deweloperskiej oraz przedstawicieli urzędów dzielnic, poprzedziła konferencja branżowa dotycząca rozwoju i przyszłości Warszawy.


32

Prezydent Jacek Wojciechowicz prezentując kluczowe inwestycje, jakich miasto dokonało na przestrzeni ostatnich 5 lat podkreślił, że War-szawa jest pierwszym miastem, które podpisało z Polskim Związkiem Firm Deweloperskich umo-wę o współpracy i obecnie stara się budować dialog tak, by planowane nowe kwartały miasta były wyposażone nie tylko w lokale, ale i po-trzebną przyszłym mieszkańcom infrastrukturę. Podkreślił, iż “nie powstanie ona, jeśli mieszkań-cy nie będą płacić tu podatków, bo to one wła-śnie pozwalają miastu na dokonywanie nowych inwestycji w drogi, przedszkola czy parki”.

Grzegorz Kiełpsz, prezes PZFD dodał, że “de-weloperzy wspólnie z miastem powinni kanalizo-wać inwestycje mieszkaniowe oraz infrastruktu-rę w najbardziej perspektywicznych kierunkach dla dynamiki rozwoju miasta”. Z punktu widze-nia dialogu na osi władze miasta – deweloperzy, ważne jest chociażby np. wspólne inwestowanie oraz wysiłki zmierzające do odpowiedniego wy-korzystania infrastruktury parkingowej zrealizo-wanej przez miasto.

Przedstawiciele tzw. czynnika społecznego i architektów postulowali, iż należy edukować mieszkańców Warszawy w zakresie korzystania z przestrzeni publicznej.

Podczas weekendu, w trakcie otwartych dla mieszkańców paneli dyskusyjnych wymie-niano poglądy i opinie dotyczące najważniej-szych problemów nurtujących mieszkańców Warszawy.

W sobotę pochylono się nad takimi tematami jak:

» Rola komunikacji w życiu miejskimW panelu udział wzięli: Wiesław Witek – dyrek-tor Zarządu Transportu Miejskiego, Przemysław Kaźmierczak – Dom Development, Jakub Dybal-ski – Transport-Publiczny.pl, Mieczysław Reksnis – dyrektor Biura Drogownictwa i Komunikacji, Łukasz Oleszczuk – kierownik Sekcji Transportu Publicznego SISKOM, Wojciech Suchorzewski – prof. zw Uniwersytetu Warszawskiego.

Wnioski: Warszawa ma na koncie sukces w po-staci spadku na 4 miejsce w zakresie najbardziej zakorkowanych miast Polski (i to pomimo utrud-nień związanych z budową nowej linii metra czy remontu trasy AK). Jednak nadal można zrobić wiele – co widać po sondażach – aż 80% bada-nych warszawiaków opowiada się za uprzywi-lejowaniem ruchu autobusowego. Warto dodać, iż Warszawiacy są wybitnymi amatorami wła-

Tysiące warszawiaków odwiedziło w pierwszy wiosenny weekend stadion Legii – gdzie organi-zatorzy: władze Warszawy i Polski Związek Firm Deweloperskich zaprosili do wspólnej dyskusji o kierunkach rozwoju Warszawy architektów, urbanistów, oraz samych mieszkańców. Podczas weekendu odbyły się prezentacje oferty dziel-nic, wystawa najlepszych projektów mieszka-niowych deweloperów zrzeszonych w PZFD – a to wszystko przeplatane interesującymi panelami dyskusyjnymi i debatami o kształcie i przyszłości miasta. Ideą wydarzenia jest stwo-rzenie miejsca, w którym spotkają się wszyscy zainteresowani przyszłością i rozwojem stoli-cy. Dlatego organizatorom zależało na synergii trzech sektorów: włodarzy stolicy, urbanistów i architektów oraz deweloperów - podkreśla pomysłodawca i organizator Paweł Putkowski, prezes warszawskiego Oddziału PZFD.

WARSAW DAYS poprzedziła konferencja z udziałem Jacka Wojciechowicza, wicepre-zydenta m.st. Warszawy, Rainera Mahlamaki, światowej klasy architekta, autora projektu Mu-zeum Historii Żydów Polskich, czy prof. UW, dr. hab. Janusza Czapińskiego. Głównym tema-tem rozmów był racjonalny i zgodny z trendami architektonicznymi rozwój miasta, a także in-frastruktura miejska czy przebudowy, np. Placu Defilad, które wpłyną na komfort życia w stolicy.

Konferencję rozpoczął Kazimierz Kirejczyk, prezes Reas, prezentując zmiany na rynku de-weloperskim, jakie dokonały się w Warszawie na przestrzeni ostatnich 18 lat. Podkreślił, że do 2025 roku powstanie w Warszawie kolejnych 170 000 mieszkań, z czego 150 000 zbudują właśnie deweloperzy. Taki wynik jest możliwy jedynie dzięki dobrej współpracy z miastem. Problemy, jakie zauważył Kirejczyk to niezrów-noważenie miejsc pracy i zamieszkania na tere-nie miasta, problemy z przemieszczaniem się po mieście oraz starzejące się i wyludniające cen-trum.

Profesor Janusz Czapiński, autor diagnozy spo-łecznej, stwierdził, że “o ile Warszawa jest jedy-nym miastem w Polsce z dodatnim saldem mi-gracji (ponad 1,5%), i nadal będzie się zwiększać migracja wewnętrzna do stolicy (która obecnie jest na poziomie 6000 nowych osób rocznie), to aż 16% mieszkańców deklaruje złe warunki mieszkaniowe lub mimo ukończenia 36 lat wciąż mieszka z rodzicami”. Jest to czynnik, który po-winien skłaniać władze i deweloperów do budo-wania mieszkań na wynajem.


33

» Plan zagospodarowania Pl. Defilad i bliskiej Woli

W panelu udział wzięli: dyrektor Biura Architek-tury i Planowania Przestrzennego – Marek Mi-kos, Tomasz Reich – redaktor naczelny serwisu „Nowa Warszawa”, Tytus Brzozowski – architekt i malarz, Maciej Margas – fotograf, autor filmu „Warsaw 24 h”, Mariusz Ścisło – prezes SARP

Wnioski: Wola jest jedną z dzielnic Warszawy, która najdynamiczniej rozwija się i zmienia swo-je oblicze. Znacznie trudniejsza sytuacja doty-czy rejonu Placu Defilad, gdzie nieugruntowana sytuacja prawna i roszczenia skutecznie utrud-niają proces przekształcania tej części miasta w nowoczesne Centrum. Plan zagospodarowa-nia Placu Defilad powinien stworzyć przestrzeń przyjazną pieszemu, a struktura urbanistyczna powinna korespondować z otaczającym plac miastem tak, by być spójną pod względem in-tensywności zabudowy, powiązań z istniejącymi

snych „4 kółek” – o ile np. po Kopenhadze jeździ 350 000 samochodów, o tyle na warszawskich ulicach tłoczy się ich aż 500 tysięcy! Jednak Ko-penhaga ma ugruntowane tradycje rowerowe, a Warszawa ze swymi 393 kilometrami wydzie-lonych ścieżek rowerowych (i taką samą ilością ulic o ruchu uspokojonym) dopiero dogania inne europejskie stolice.

Natomiast istotny jest także wątek komunikacji wokół tworzonych nowych terenów miejskich – swoistych „miasteczek w mieście” – które mu-szą dysponować odpowiednią ilością nie tylko miejsc parkingowych, ale w pełni zagospoda-rowanych ulic, zdolnych obsłużyć ruch także w godzinach jego szczytu. Ważne są także me-dia - nieodzowne w procesie planowania i re-alizacji inwestycji - i tu istotna jest współpraca władz Warszawy z deweloperami, bez której nie może być mowy o funkcjonalnej i zrównoważo-nej tkance miejskiej.


34

Wnioski: Wisła winna stać się jedną z arterii komunikacyjnych Warszawy, otwartą dla ruchu pieszego i rowerowego (bulwary). Jak podkre-ślał Marek Piwowarski: mówiąc o rewitalizacji terenów wokół Wisły mam na myśli działania na styku kultury, ekologii, sportu, angażujące społeczność lokalną. Kluczowym aspektem jest udostępnienie brzegów Wisły Warszawiakom w jak najatrakcyjniejszej formie. Nasze plany i projekty powstają dzięki konsultacjom z miesz-kańcami, więc rozmowa na każdy temat zwią-zany z Wisłą jest potrzebna – dodał Piwowarski.

kwartałami miasta oraz ciągami komunikacyj-nymi. Najważniejszym jest bowiem zespolenie projektowanego kwartału z otaczającym go śródmieściem Warszawy.

» Dokąd płynie Wisła?W panelu udział wzięli: Marek Piwowarski, Peł-nomocnik Prezydenta m.st. Warszawy ds. zago-spodarowania nadbrzeża Wisły, Piotr Kaliszek - Przewodniczący Komisji Dialogu Społecznego ds. Wisły, Adam Bekett i Grzegorz Goch z „Te-mat Rzeka”, Tomasz Reich – redaktor naczelny serwisu „Nowa Warszawa”


35

budowali za szybko, zbyt intensywnie, bez cza-su na konsultacje? Planiści muszą stawiać przed sobą jasne cele, projektując miasto – podkreślał Olgierd Jagiełło – dajmy deweloperom budować Warszawę, ale niech to się odbywa po konsulta-cjach z władzami Warszawy, tak by przestrzeń która powstanie wokół bloków mieszkalnych była przyjazna ludziom i zaaranżowana w spo-sób sprzyjający tworzeniu relacji sąsiedzkich i budowaniu życia społecznego małych wspól-not. O ile mieszkania w większej części są tworzone przez deweloperów (i te nie mogą powstawać bez nieodzownej infrastruktury społecznej), w tę ostatnią powinno włączyć się także miasto. Leszek Drogosz – dyrektor biura infrastruktury Warszawy podkreślił, że Warsza-wa jest w awangardzie jeśli chodzi o kilka kwe-stii: tramwaje - które są tańszym rozwiązaniem transportowym niż metro, oczyszczalnię Czajka - która pozyskuje ze ścieków biogaz, zasilający energię elektryczną i cieplną – mało kto wie, że dzięki naszym bioodpadom, można oświetlić uli-ce Warszawy przez 4 miesiące w roku. Ponadto już niedługo warszawskie autobusy będą jeździ-ły na gazie ziemnym i elektrycznym, a elektro-ciepłownia Siekierki otrzyma kocioł na biomasę oraz gaz. Warszawa planuje wprowadzić w Cen-trum także podobny system wypożyczania jak rowery tylko…samochodów i to w dodatku z na-pędem elektrycznym.

» Piękne miasto – rola designu w projektowa-niu przestrzeni publicznej

W panelu udział wzięli: Maciej Zaborowski – GSZ Advertising (prowadzący), Radek Dębniak - Tu-patrz Wzorcownia, Paweł Majkusiak – Architekt związany z Jems Architekci, Paweł Putkowski - Prezes Warszawskiego Oddziału PZFD.

Wnioski: Uczestnicy panelu zgodzili się, że o ile klienci i deweloperzy zwracają coraz większą uwagę na estetykę budynków i ich formę ar-chitektoniczną, to jednak nadal podstawowym kryterium wyboru dla klienta (przynajmniej tego z chudszym portfelem) jest cena. Rozważano, czy jest możliwość projektowania ze smakiem dla segmentu entry level i jak to wpływa na koszt metra kwadratowego mieszkania. Zgodzono się, że istotne jest szukanie prawdziwego piękna, a nie poddawanie się chwilowym modom. Jak mówi stara maksyma: piękno tkwi w prostocie i tym należy pamiętać, pochylając się nad pro-jektem nowego osiedla, a proste jest lepsze, nie-koniecznie brzydsze.

W niedzielę odbyły się trzy kolejne panele:

» Oddawanie przestrzeni miejskiej mieszkań-com

W panelu udział wzięli: Łukasz Puchalski – Peł-nomocnik Prezydenta m.st Warszawy ds. Ko-munikacji Rowerowej, Wojciech Kaszuba – Masa Krytyczna, Michał Dobrołowicz – Radio Kolor, Tytus Brzozowski – Architekt

Wnioski: Dyskutowano kwestię większego zaan-gażowania w opracowanie przestrzeni publicz-nej przyjaznej mieszkańcom oraz zmniejszania dominacji samochodów zwłaszcza w centrum Warszawy. Jednak, aby to było możliwe, należy wykorzystać trwającą obecną modę na rowery i sprawić, by miasto było bardziej przyjazne, za-równo rowerzystom, jak i pieszym. Tylko pierw-szy kwartał tego roku przyniósł ponad 100 000 wypożyczeń rowerów Verturilo, co świadczy o dużym potencjale tej formy transportu. W ubiegłym roku przybyło w Warszawie 40 km ścieżek rowerowych, a do końca roku 2014 ma powstać kolejnych 60 kilometrów. W najwięk-szych miastach ruch rowerowy to 4 - 6% ruchu ogólnego, ale są takie miasta, jak np. Kopenhaga, w której ruch rowerowy to aż 30%! Daleko nam do osiągnięcia tak imponującego wskaźnika, ale należy wykorzystać moment mody na dwa kół-ka i zakorzenić je w świadomości warszawiaków. Warto zrobić wszystko, by warszawiacy zamiast udawać się do pracy autem – zamienili je na rower. Modę na ekologiczne poruszanie się ro-werem dostrzegli już choćby architekci – coraz częściej projektowane są biurowce z miejscami na przechowywanie rowerów dojeżdżających pracowników oraz prysznice do odświeżenia się po porannym dojeździe do pracy. Na razie rze-czywistość jest smutna – według opinii eksper-tów Centrum Warszawy jest najmniej przyjazną rowerzystom (i nie tylko) dzielnicą. To, co wy-maga pilnych zmian, to umożliwienie szybkiego przejechania rowerem ze wszystkich ościen-nych dzielnic Warszawy do centrum oraz więk-sza ilość parkingów rowerowych.

» Twórcy miastaW panelu udział wzięli: Paweł Putkowski, Pre-zes Warszawskiego Oddziału PZFD, Leszek Drogosz – Dyrektor Biura Infrastruktury, Olgierd Jagiełło – architekt związany z Jems Architek-ci, Paweł Majkusiak, architekt związany z Jems Architekci, Ewa Kielak Ciemniewska – redaktor naczelny miesięcznika „Stolica”

Wnioski: Dyskutanci zgodzili się, że miasto nie może powstawać ad hoc, tymczasem w wielu fragmentach zabudowa Warszawy jest przypadkowa i nieuporządkowana. Czyżbyśmy


36

WARSZAWA DO… MIESZKANIA


Rozwój Warszawy w przeciągu ostatnich kilku lat robi wrażenie. Powstały zupełnie nowe dzielnice i kwartały miasta, powstały tysiące miejsc pracy, zmienili się także warszawiacy - ich zwyczaje, przestrzeń, jaką wokół siebie budują i jakiej potrzebują.


37

Zrównoważony model rozwoju mieszkaniowe-go miasta nie jest możliwy bez dialogu i kon-frontacji oczekiwań trzech stron: samorządu, inwestorów oraz mieszkańców i lokalnej spo-łeczności. Dialog tych trzech reprezentacji nie jest ogólnopolską praktyką, a rozmowy ta-kie powinny być otwarte i transparentne. War-szawa jest pierwszym w Polsce miastem, które warsztatowo prowadzi rozmowy nad planami zagospodarowania. Takim innowacyjnym pro-jektem są prace nad planem Chrzanowa. Bardzo ciekawym studium przypadku jest też Żoliborz Południowy Dzielnica, która powstała ex nihilo, zabudowywana jest przez różne firmy dewelo-perskie, a daje bardzo spójną i ciekawą ofertę mieszkaniową.

Warszawa ma to szczęście, że jest miastem, któ-re oferuje bardzo szeroki wachlarz możliwości mieszkaniowych. Takie dzielnice jak Wilanów, Ursynów, Mokotów, Praga czy Żoliborz oferują infrastrukturę doskonałą dla tych, którzy chcą żyć w centrum wydarzeń. Z drugiej strony ulo-kować możemy dzielnice takie jak Białołęka, Ur-sus, Wawer, Bielany czy Bemowo, które potrafią zagwarantować więcej możliwości relaksu i re-kreacji w przestrzeni zielonej.

Zagadnień, które warto poruszać jest bardzo wiele. Warsaw Days jest pierwszą próbą zorga-nizowania wydarzenia, które powinno stać się świętem mieszkańców Warszawy. Główną ideą jest spotkanie. Trzech rzeczonych sfer, ale tak-że artystów, ofert dzielnic, rodziców i najmłod-szych mieszkańców Warszawy. Rozmawiajmy zatem!

Warszawa ma wielkie szanse na to, by stać się biznesową i kulturalną stolicą Europy środko-wej. Niełatwe geopolityczne położenie miasta, pomiędzy wschodem i zachodem, stwarza na-turalny pomost dla dwu różnych nurtów kultu-ralnych naszego kontynentu. Poprzez swoją hi-storię, Warszawa stała się prawdziwym tyglem dziedzictwa architektonicznego, urbanistyczne-go, społecznego. Wedle najnowszych teorii spo-łecznych, ów tygiel, czyli „melting pot”, stwa-rza idealne warunki dla rozwoju biznesu i dla zrównoważonego rozwoju społecznego miasta. Przecież najlepsze idee i innowacje rodzą się właśnie na styku kultur i różnic. Miasto jest więc predestynowane do tego, by stawać się coraz to istotniejszym ośrodkiem na mapie kontynentu.

Miasta i ich rozwój to dziś jeden z bardziej go-rących tematów debaty publicznej. Mówi się o czynniku społecznym, o inwestycjach, o in-frastrukturze i urbanistyce przyjaznej rodzi-nom, dzieciom, seniorom. Rzadko mówi się merytorycznie o technice i strukturze rozwoju miast. Nieczęsto na forum publicznym porusza się temat strategii, planów zagospodarowania, czy kierunków rozwoju. A przecież nasze miasta w ostatnich latach zrobiły ogromy krok do przo-du. Fenomenalnym przykładem jest choćby Warszawa, w której w latach 2007-2013 uchwa-lono 87 planów zagospodarowania, co stanowi 15,26% zagospodarowania miasta. Temu proce-sowi towarzyszyły bardzo dynamiczne zmiany społeczne. Państwa urbanizują się coraz szyb-ciej, a głównym beneficjentem tego trendu są ich stolice. Coraz więcej osób się tu osiedla. Wyzwaniem dla miast jest także umiejętność zagwarantowania odpowiedniej tkanki mieszka-niowej dla nowych rezydentów. Chodzi o opty-malnie zaprojektowane osiedla mieszkaniowe, ale i infrastrukturę techniczną, która pozwala różnym grupom ludzi godnie i wygodnie żyć.


38

ŻYJ I MIESZKAJ WE WROCŁAWIU, CZYLI NIERUCHOMOŚCI W STOLICY DOLNEGO ŚLĄSKA

» Hanna Hylińska

Cisza i zieleń, a może miasto tętniące życiem? Sąsiedztwo sklepów i bliskość komunikacji miejskiej czy spokój przedmieścia? Preferencje mieszkaniowe zależą od stylu życia, przyzwyczajeń, a często także zasobności portfela. W pierwszy weekend kwietnia trudny wybór nieruchomości ułatwiały targi mieszkaniowe „Żyj i mieszkaj we Wrocławiu”, których organizatorem był wrocławski oddział Polskiego Związku Firm Deweloperskich. Po raz kolejny udowodniono, że nawet najbardziej wymagający klient znajdzie w stolicy Dolnego Śląska swoje miejsce.


39WYDARZENIA ZEWNĘTRZNE

w tematyce kredytów hipotecznych, dzięki obecności banków i doradców kredytowych.

Deweloperzy zrzeszeni w Polskim Związku Firm Deweloperskich mogli zaprezentować swoje inwestycje w różnych dzielnicach Wrocławia. Zwolenników spokoju i zieleni mogły zainte-resować nieruchomości na południu i północy miasta, a dla ceniących sobie wygodę i bliskość centrów handlowych, proponowane były inwe-stycje umiejscowione w śródmieściu i jego oko-licach.

Stolica Dolnego Śląska – tu mieszkaj i tutaj żyjPodczas wiosennej edycji targów zwrócono uwagę również na różnorodność ofertową Wro-cławia. Polski Związek Firm Deweloperskich, w skład którego wchodzi piętnaście dewelope-rów budujących w sercu Dolnego Śląska, zapre-zentował zwiedzającym podział na dzielnice, dzięki czemu każdy klient mógł zawęzić obszar poszukiwań do terenu odpowiadającego i ocze-kiwaniom i możliwościom finansowym.

Z możliwości bezpłatnego zapoznania się z ofertami kilkunastu deweloperów, banków i ekspertów rynku nieruchomości w ciągu dwóch dni skorzystało kilka tysięcy osób. To dowód na to, że tego typu wydarzenia są niezwykle istot-ne dla miasta tętniącego życiem.

5 i 6 kwietnia w Centrum Kongresowym przy wrocławskiej Hali Stulecia odbyła się czwarta edycja targów mieszkaniowych „Żyj i mieszkaj we Wrocławiu” – wydarzenia, dzięki któremu za-interesowani zakupem nieruchomości (choć nie tylko), mogli zapoznać się z ofertami dewelope-rów budujących na terenie i w okolicach „miasta spotkań”.

Duże zainteresowanie nowymi mieszkaniamiDla wielu zwiedzających tegoroczne targi były szczególnie ważne. Podwyższone w drugim kwartale 2014 roku limity cen za metr kwadra-towy nieruchomości w programie „Mieszkanie dla młodych” otworzyły drzwi do kolejnych de-weloperów. Konieczność wyboru mieszkania lub domu pod kątem nie tylko powierzchni, ale także ceny, sięgającej obecnie blisko 5 tys. zł za mkw. na terenie Wrocławia, poszerzyła grono deweloperów mogących zaproponować nieru-chomość w MdM. Przy preferencyjnym kredycie, w ramach którego zainteresowany może otrzy-mać dopłatę sięgającą kilkudziesięciu tysięcy złotych, niezwykle istotna jest każda podwyżka cokwartalnych limitów cenowych.

Dzięki tegorocznym targom klienci mogli nie tylko zapoznać się z ofertami czołowych deweloperów budujących we Wrocławiu i jego okolicach, ale także poradzić się architektów i projektantów wnętrz, czy zorientować się

40

DEWELOPER I ZARZĄDCA NIERUCHOMOŚCI – CZYLI MAŁŻEŃSTWO Z ROZSĄDKU

potrzebnego wysiłku i zbędnych emocji. Lata doświadczeń ukształtowały model współpra-cy, który służy obu stronom w realizacji swoich celów.

Po co zarządca?W momencie uzyskania pozwolenia na użytko-wanie nieruchomość powinna być objęta obsłu-gą eksploatacyjną. Wynika to z przepisów prawa (obowiązkowa konserwacja wind, urządzeń ob-jętych dozorem UDT) oraz warunków gwaran-cji generalnego wykonawcy i podwykonawców. Pojawia się także potrzeba obsługi klienta, któ-remu wydano i sprzedano lokal. Konieczne jest zorganizowanie i koordynacja tej obsługi. Ocze-kiwania klientów rosną od lat, wraz ze świado-mością wpływu otoczenia – części wspólnych budynku i terenów zielonych na wizerunek i wartość nieruchomości. Właściwe utrzymanie budynku leży także w interesie dewelopera – nie jest tajemnicą, że lepiej się sprzedają „dobrze umyte samochody” – dobre wrażenie wizualne klienta to także to czego doświadczy poza nim – piękna zieleń, czyste klatki, bezszmerowa win-da. O to zadba dobry zarządca.

Od 20 lat funkcjonuje model prawny wynikający z ustawy o własności lokali, tworzący mecha-nizm współpracy deweloperów z zarządcami nieruchomości.

Model ewoluował wraz z rynkiem – początko-wo inwestorzy zatrudniali zarządców we wła-snej strukturze, z czasem wymagania klientów związane z obsługą, utrzymaniem na należy-tym poziomie nieruchomości już zamieszkałej, spowodowały outsorcing i zlecanie tych usług profesjonalnym, sprofilowanym firmom zarzą-dzającym.

Oczywiście jakość usług bywała różna. Brak zrozumienia dla wzajemnych interesów powo-dował konflikty, kosztujące strony wiele nie-

CO PONADTO?

41CO PONADTO?

których usunięcie przy niezasiedlonym budynku jest proste i bezkosztowe.

Doświadczony zarządca może doradzić prak-tyczne rozwiązania w treści aktów notarialnych, gdyż zwraca uwagę na aspekty poboczne, które stają się istotne później, a powodujące zbędne spory wynikające właśnie z niedoregulowania.

Obopólna korzyśćOprócz standardowej księgowości nieruchomo-ści sprofilowany zarządca prowadzi szczegóło-we rozliczenia finansowe pomiędzy dewelope-rem a klientami za okres przed i podeweloperski. Odciąża to dewelopera, którego podstawowe zadanie to sprzedaż, w związku z czym niecelo-wy staje się np. zakup oprogramowania do roz-liczania nieruchomości. Profesjonalny zarządca posiada zarówno kadrę i stosowne oprogramo-wanie.

Dobry zarządca staje się skutecznym buforem przed klientami. Nabywcy lokali w pierwszym okresie wymagają dużej aktywności oraz in-formacji, co w dalszej kolejności zdecydowanie ogranicza nieuzasadnione roszczenia. Zarządca obecny i dobrze komunikujący jest skutecznym narzędziem, tworzącym obopólne korzyści na przyszłość. Cele zarządcy i dewelopera są zbieżne -zarządca doskonale uzupełnia obsługę klienta, organizuje życie nieruchomości, wspiera dewelopera we współpracy z generalnym wy-konawcą. „Docieranie się” od lat tej współpracy wykazuje jednoznacznie, że dobrze utrzymana nieruchomość z dobrą obsługą klienta, to lepsze wyniki sprzedaży lokali i mniejsza ilość sporów na tle rękojmi.

Współpraca jak najwcześniejNajlepiej, jeśli współpraca zarządcy z dewelope-rem rozpocznie się jeszcze na etapie budowy. Firmy sprofilowane na obsługę nowych nieru-chomości posiadają doświadczenie i zaplecze. Począwszy od doradztwa w zakresie drobnych usprawnień. Prawo budowlane i rozporządzenia wykonawcze będące podstawą projektowania i wykonywania budynków skupiają się przede wszystkim na bezpieczeństwie, a nie zawsze komforcie użytkowania, czy utrzymaniu nieru-chomości. Zarządca może podpowiedzieć prak-tyczne rozwiązania wynikające z eksploatacji, nie niosące kosztów lub minimalnym nakładem podwyższające odczuwalny standard, np. in-stalacja odbojów, oznakowań, lokalizacja urzą-dzeń. Z punktu widzenia klientów są to zauwa-żalne zmiany. Pewne rozwiązania projektowe mogą być usterkowe, co doświadczony zarząd-ca wychwyci na etapie realizacji oraz podda alternatywę, równie estetyczną, a niekoniecznie droższą.

Profesjonalny zarządca może tworzyć wspól-nie z generalnym wykonawcą instrukcję obsługi nieruchomości, którą odbierający lokal otrzy-muje wraz z kluczami i kompletem dokumentów oraz pakietem kontaktowym. Jasna instrukcja zwyczajnie edukuje o gwarancji, procedurach, zgłaszaniu usterek, właściwej eksploatacji lo-kalu, czyli ułatwia życie deweloperowi budując jednocześnie jego pozytywny wizerunek.

Uczestnictwo zarządcy w komisjach odbioro-wych to poznawanie nieruchomości i naturalne wejście w rolę doradcy dewelopera w zakresie codziennej eksploatacji . Często na tym etapie można wskazać wiele błędów funkcjonalnych,

42 PYTANIA DO. . .

PZFD ZAANGAŻOWANE W NOWY KSZTAŁT PRAWA BUDOWLANEGO


Mówiąc o pracach dotyczących Kodeksu Budowlanego nie sposób pominąć zaangażowanie PZFD w tym procesie. Poniżej przedstawiamy komentarz Marka Poddanego, wiceprezesa PZFD.

nia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz nadmierne oddzielenie planisty od inwestora powoduje, że organ „pla-nujący” nie ponosi odpowiedzialności za skutki swoich działań podejmowanych na konto inwe-storów i właścicieli gruntów.

3. Kolejnym problemem jest przewlekłość i wo-luntaryzm postępowań administracyjnych Wnioski, które wyciągamy z zebranych przez nas informacji z większych miast Polski nie na-pawają optymizmem. Mimo, że czas oczeki-wania na pozwolenie na budowę od momen-tu złożenia wniosku do uzyskania decyzji nie jest długi, to czynności poprzedzające złoże-nie wniosku ciągną się miesiącami. Składają się na nie wszelkie zgody, pozwolenia i uzgodnienia. Dla przykładu, w Warszawie średni czas oczeki-wania na pozwolenie na budowę nie przekracza 2 miesięcy, lecz w praktyce okazuje się, że trwa wielokrotnie dłużej, jeśli doliczyć czas oczeki-wania na wszystkie dokumenty i uzgodnienia poprzedzające złożenie wniosku. Czas ocze-kiwania na decyzję WZIZT także można liczyć w latach. Uzgodnienia geodezyjne melioracyj-ne, sanitarne pożarowe, środowiskowe, dostawy mediów, obsługi komunikacyjnej itp. wydłużają zbytecznie czas dochodzenia do pozwolenia na budowę. Z wielu można by zrezygnować, a wiele z nich można by prowadzić równocześnie z rozpoczętą budową.

4. Obecna funkcja Nadzoru Budowlanego tak-że wymaga zmianyW przypadku inwestycji realizowanych przez profesjonalistów właściwe wydaje się położe-nie nacisku na kontrolę następczą w miejsce

Z pracami Komisji Kodyfikacyjnej d.s. Kodek-su Budowlanego wiążemy tyle samo obaw co nadziei. W propozycjach Komisji widzimy kilka obszarów, które wymagają dopracowania.

1. Podstawowym problemem są przepisy, na podstawie których dokonuje się lokalizowania inwestycji. Pół biedy, gdy mamy plan miejscowy, bo wte-dy mniej-więcej wiadomo co, gdzie i jak moż-na budować. Jednak nie można oczekiwać po-krycia planami 100% powierzchni kraju, bo już dzisiaj wiadomo, że na podstawie uchwalonych Studiów można by zaplanować budowę miesz-kań, których liczba kilkakrotnie przekracza po-trzeby. Niepokoić może planowana rezygnacja z lokalizowania zabudowy na podstawie decyzji WZiZT jeżeli w to miejsce nie powstaną nowe przepisy dotyczące lokalizowania zabudowy w terenach bez planów, bo jak powiedziałem wcześniej – mnożenie powierzchni pokrytej pla-nami miejscowymi nie zawsze jest najlepszym rozwiązaniem to także trzeba przewidzieć ra-cjonalny tryb zabudowy w obszarach bez planu miejscowego.

2. Z drugiej strony w obecnym porządku praw-nym brakuje skutecznych narzędzi pozwalają-cych gminom wywiązać się z obowiązków za-pewnienia infrastruktury w terenach objętych planami. Bez rozwiązania kwestii finansowania infra-struktury nic się nie poprawi, a rozwiązań na-leży szukać w sprawiedliwym rozłożeniu tych obowiązków pomiędzy Samorząd, Inwestorów i mieszkańców. Ignorowanie aspektów ekono-micznych i własnościowych podczas tworze-

43PYTANIA DO. . .

zaangażowane są ogromne kapitały wielu ludzi powinny przysługiwać większe prawa – szybka ścieżka postępowania w myśl zasady: więcej obowiązków i więcej praw.

6. Anachroniczne i niejasne przepisy budowla-no – technicznePrzepisy zawarte w rozporządzeniu do ustawy w wielu przypadkach pochodzą sprzed wielu lat i nie uwzględniają postępu technicznego jaki w tym czasie dokonał się w budownictwie. Mno-żą zbędne koszty budowy, powodują szereg niejasności utrudniających uzyskanie pozwo-lenia na budowę, są polem i rozmaitych inter-pretacji i wymagają stosowania permanentnych odstępstw. Szereg z nich jest zbędny w rozpo-rządzeniu bowiem dotyczy zagadnień niższej rangi, uregulowanych w przepisach branżowych dotyczących wykonywania robót budowlanych.

Liczymy, może naiwnie, że doczekamy się ta-kich uregulowań prawnych, które w racjonalny sposób, pozwolą kształtować nową zabudowę, godząc interes prywatny z publicznym, co po-winno być istotą dobrze stanowionego prawa.

Marek Poddany, wiceprezes Polskiego Związku Firm Deweloper-skich

kontroli prewencyjnej, bowiem w naszej opinii rozbudowana kontrola prewencyjna eliminu-je szereg błędów projektu i zmniejsza ryzyko, lecz jest czasochłonna. Oznacza to, że jest od-powiednia dla inwestorów indywidualnych, któ-rym brak odpowiedniego doświadczenia. Dla podmiotów profesjonalnych (deweloperów) odpowiedniejsza wydaje się kontrola następcza, co nie wyklucza jednoczesnie prawa inwestora do przejścia drobiazgowej kontroli prewencyj-nej. Ilustracją takich rozwiązań jest prawo inwe-stora do wybrania trybu pozwolenia na budowę nawet w przypadkach, gdy to nie jest wymaga-ne prawem.

5. Brak kategoryzacji obiektów budowlanychWiększość obecnych przepisów dotyczy w równym stopniu wszystkich obiektów bu-dowlanych – zarówno tzw. małej architektury, budownictwa jednorodzinnego realizowanego przez inwestorów indywidualnych, jak i rozbu-dowanych projektów komercyjnych realizowa-nych przez podmioty instytucjonalne. Poziom wymagań stawianych realizacji obiektów o tak różnej skali powinien być lepiej dostosowany do projektowanego obiektu – nie można żądać od indywidualnego inwestora realizującego małą inwestycje spełnienia wymagań jak dla wielkiej inwestycji. Równocześnie inwestorom realizu-jącym profesjonalnie duże inwestycje, w które

44

DEWELOPERZY PRO BONO


Na Członków PZFD można liczyć. Przekonał się o tym Minister Piotr Styczeń, były Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Transportu, Budownictwa i Gospodarki Wodnej, który w październiku zeszłego roku zwrócił się do PZFD z prośbą o udzielenie pomocy Fundacji Pomocy Dzieciom Specjalnej Troski, Inwalidom i Emerytom Branży Transportowej oraz Kolejowemu Stowarzyszeniu Emerytów i Rencistów Kolejarzy Drogowców i Transportowców w przeprowadzeniu remontu pomieszczenia przeznaczonego na magazyn żywności otrzymanej z Unii Europejskiej. Na reakcję ze strony firm członkowskich nie trzeba było długo czekać.

pewniły zarówno wsparcie swoich ekspertów, jak i dostarczyły wszystkie niezbędne materiały budowlane.

Cieszymy się, że firmy Sawa Apartments, Dom Development i Turret Development zaangażo-wały się w działania o charakterze charytatyw-nym, przyczyniając się tym samym do promo-wania postaw prospołecznych.

Działalność deweloperska polega głównie na budo-waniu, w tym wypadku jed-nak chodziło nie o budo-wanie inwestycji, ale wiary w to, że warto pomagać.

Temat udzielenia wsparcia stowarzyszeniu zo-stał poruszony podczas Walnego Zgromadzenia PZFD. Przedstawicieli Fundacji nie stać było na przeprowadzenie nawet podstawowego remon-tu, a z uwagi na przyznanie żywności w ramach pomocowych programów unijnych, niezbędne było niezwłoczne przygotowanie pomieszcze-nia przeznaczonego na jej składowanie. A jest jej niemało, bo aż 3 tony miesięcznie. Pan Ma-rian Okręglicki, prezes firmy Sawa Apartments, bez wahania zadeklarował chęć pomocy. W ślad za nim poszły przedsiębiorstwa Dom Develop-ment i Turret Development.

W ramach prac remontowo-budowlanych, pro-wadzonych pro publico bono, skuto tynki, ze-rwano boazerię, pomalowano wszystkie po-mieszczenia oraz dokonano szeregu innych działań, które nadały wnętrzu magazynu żyw-ności świeżego charakteru. Dodatkowo od-nowiono również inny obiekt należący do tej samej fundacji. Rewitalizacja budynku obejmo-wała odgrzybianie ścian specjalnym środkiem, malowanie ram okiennych i całej powierzchni pomieszczenia. Wspomniane wyżej firmy za-

CO PONADTO?

45CO PONADTO?

46

PODZIĘKOWANIE DLA DEWELOPERÓW OD MINISTERSTWA INFRASTRUKTURY I ROZWOJU

CO PONADTO?

PwC jest wiodącą globalną organizacją świadczącą profesjonalne usługi doradcze. Korzystając z wiedzy i kwalifikacji blisko 180.000 pra-cowników w 158 krajach, budujemy relacje z klientami dzięki usługom świadczonym w oparciu o zasady najwyższej jakości, przejrzystości i uczciwości w działaniu. W Polsce PwC zatrudnia zespół ponad 1700 specjalistów i kadry wspierającej w siedmiu miastach: w Gdańsku, Ka-towicach, Krakowie, Łodzi, Poznaniu, Wrocławiu i Warszawie. Nasza oferta jest kierowana do firm działających we wszystkich sektorach gospodarki - zarówno do największych koncernów, jak i lokalnych przedsiębiorstw rodzinnych.

Kancelaria PwC Legal oferuje wszechstronne wsparcie w obszarach prawa istot-nych dla biznesu. Transakcje fuzji i przejęć, umowy, relacje między pracodawcami a pracownikami, funkcjonowanie na konkurencyjnym rynku – wszystkie te aspekty działalności gospodarczej wymagają umiejętnego uwzględnienia kwestii prawnych. Nasi prawnicy to doświadczeni eksperci łączący znajomość prawa z doświadcze-niem w jego stosowaniu w biznesie. W ramach praktyki prawa nieruchomości za-pewniamy kompleksową obsługę prawną w szeroko rozumianym prawie nierucho-mości oraz prawie inwestycji budowlanych. Nasi prawnicy doradzają we wszelkich aspektach prawnych związanymi z transakcjami i projektami inwestycyjnymi na rynku nieruchomości.

Vademecum nr 7

Documents

Transcript of Vademecum nr 7