Implementacja prawa europejskiego w zakresie recepcji cudzoziemców

- promocja najlepszych rozwiazań

Twórcze porównanie systemów europejskich w kierunku podwyższania

standardów ochrony prawnej.

Implementacja i harmonizacja – założenia projektu ICF

Harmonizacja systemów winna odbywać się w duchu, zakorzenionego w pozytywnym rozumieniu praw człowieka opracowania europejskiego prawa azylowego

Opierać się na szerszej dyskusji o standardach przestrzegania praw człowieka i problematyce przyjmowania cudzoziemców

Pobudzić publiczną debatę o zakresie praw cudzoziemców i stosunku Polaków do „obcych”

Prezentowany w ramach ICF podręcznik ma być łatwym i przystępnym narzędziem praktycznego stosowania europejskiego prawa azylowego w zakresie przyjmowania cudzoziemców i jego najlepszych rozwiązań

Podstawą projektu jest przekonanie o potrzebie zwiększania standardów ochrony zadośćuczynienie zasadom demokratycznego państwa prawa Zadośćuczynienie zobowiązaniom międzynarodowym RP Potrzeba wprowadzania pozytywnych praktyk

Najważniejsze prawa związane z recepcją

Państwa Członkowskie mogą wprowadzić lub utrzymać bardziej korzystne przepisy w dziedzinie dotyczącej warunków przyjmowania osób ubiegających się o azyl i bliskich krewnych wnioskodawcy, przebywających w tym samym Państwie Członkowskim, będących na jego utrzymaniu lub ze względów humanitarnych, w zakresie w jakim przepisy te są zgodne z niniejszą dyrektywą.

Komentarz: przyzwolenie oznacza potrzebę i powinność

Co określa dyrektywa?

Zakres podmiotowy- osoby ubiegające się o azyl

(potrzeba objęcia nią osób z ochroną subsydiarną lub ubiegających się o taką,

w związku z wąską definicją uchodźcy w Konwencji Genewskiej) Zakres przedmiotowy- realizacja celów dyrektywy Celem jest ujednolicenie polityki przyjmowania cudzoziemców na

całym terytorium UE Określa standardy minimalne przyjmowania osób ubiegających

się o azyl (status prawny + prawa socjalne)

Katalog

praw w dyrektywie

Prawo do informacji o statusie prawnym

Dyrektywa: Korzyści i obowiązki związane z recepcją

(obligatoryjnie) Informacja o organizacjach i grupach (pomoc

prawna, socjalna i zdrowotna) (obligatoryjnie) Informacja pisemna (wyjątkowo ustna) Informacja w języku zrozumiałym dla

cudzoziemca

Prawo polskie: Pouczenie przez organ przyjmując wniosek

(rozdźwięk teorii i praktyki) Swoboda kontaktowania się to nie to samo co

obowiązek informowania Czy postępowanie powinno toczyć się po

polsku?

„Postępowanie administracyjne, w którym bierze udział cudzoziemiec, winno się toczyć w języku, którym włada w sposób dostateczny dla przedstawienia faktów i okoliczności, które mogą stanowić o jego sytuacji prawnej.” -1999.08.17, wyrok NSA V SA 89/99, LEX nr 49870

Wolność osobista cudzoziemców

Dyrektywa: Prymat swobody przemieszczania się Zasada subsydiarności ingerencji w wolność System gradacyjny ingerencji

Pełna swoboda → przebywanie w określonym miejscu → przebywanie w konkretnym miejscu → pozbawienie wolności

Państwa muszą zapewnić możliwość opuszczenia czasowego miejsca pobytu

Procedura ograniczania swobody przemieszczania się musi być przejrzysta, niedyskryminacyjna i usprawiedliwiona

Prawo polskie:Art. 40. Cudzoziemca ubiegającego się o nadanie statusu uchodźcy nie zatrzymuje się, chyba że:1)składa wniosek o nadanie statusu uchodźcy:a)podczas kontroli granicznej, nie mając prawa wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,b)podczas nielegalnego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;2)przed złożeniem wniosku o nadanie statusu uchodźcy:a)niezgodnie z przepisami przekroczył lub usiłował przekroczyć granicę,b)otrzymał decyzję o zobowiązaniu do opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub decyzję o wydaleniu;3)po złożeniu wniosku o nadanie statusu uchodźcy zachodzą przesłanki do wydania decyzji o wydaleniu.

Komentarz:

•Generalna zasada wypaczona w praktyce przez wyjątki

•Zasada subsydiarności musi być oparta na zaufaniu państwa do jednostki

•Zaufanie do jednostki przeważa wartości interesu publicznego, porządku publicznego lub utylitaryzmu procesowego, chyba że jednostka nadużyła zaufania

Prawo rodziny na gruncie recepcji

Dyrektywa: Rodzina to małżonek (oblig.) lub stały partner (fak.) oraz

małoletnie, niezamężne/żonate utrzymywane dzieci własne, adpotowane, współmałżonka

Potrzeba zapewnienia jedności w ramach recepcji

Prawo polskie: Regulacje zbyt szczątkowe Tylko małżonkowie

Komentarz: Potrzeba informacji w razie rozdzielenia Zakaz detencji członków rodziny przybywającej

(chyba że zagraża państwu) Potrzeba kompleksowej regulacji ROZSZERZYĆ DEFINICJĘ RODZINY

Prawo do nauki i kształcenia

Dyrektywa: Dostęp jak dla obywateli (obligatoryjnie) Dostęp co najmniej do nauki na poziomie

średnim (obligatoryjnie) Dostęp do nauki najpóźniej po 3 miesiącach Możliwość odroczenia nauki do roku (czas na

naukę języka)

≠ możliwość ograniczenia prawa do nauki do szkół państwowych

Prawo polskie: Brak kompleksowych rozwiązań i

przepisów w ustawach o cudzoziemcach Trudności z nauką języka dorosłych Problemy z dostępem dzieci do szkół (niechęć

dyrektorów, napięcia pomiędzy dziećmi, brak możliwości przyjmowania uczniów bez znajomości języka)

Komentarz: Pozytywny przykład działań

Mazowieckiego kuratorium Oświaty Postulaty:

Dostęp do szkolnictwa prywatnego Dostęp do szkolnictwa wyższego Dostęp do nauki bez trzymiesięcznej zwłoki

Świadczenia socjalne

Dyrektywa nakłada na państwa obowiązek zapewniania odpowiednich świadczeń socjalnych na czas postępowania o nadanie statusu uchodźcy:

Świadczenia winny obejmować: Zakwaterowanie Wyżywienie Odzież odpowiednią do pory roku Opiekę medyczną

Osobom szczególnej troski należy zapewnić warunki odpowiednie dla ich stanu lub potrzeb

Prawo polskie implementowało dyrektywę w sposób zasadniczo poprawny.

Problemy: Większy margines swobody przy przyznawaniu i

odbieraniu świadczeń pozbawienie świadczeń osób z pobytem

tolerowanym, bez zapewnienia jednoczesnej pomocy integracyjnej

Problem organizacji ośrodków recepcyjnych (nieuzasadnione oszczędności)

Problem świadczeń medycznych i epidemiologii Problem organizacji i rozpoznawania osób ze

szczególnymi potrzebami Trudności z zrozumieniem różnic kulturowych w

postępowaniu oraz przy zapewnianiu świadczeń socjalnych

Wraz ze środkami UE warunki recepcyjne, szczególnie w zakresie zakwaterowania uległy znacznej poprawie

Osoby szczególnej troski

Dyrektywa: Szeroki katalog osób ze szczególnymi potrzebami,

obejmujący: małoletnich i małoletnich bez opieki Osoby niepełnosprawne Osoby starsze Osoby poddane torturom, Ofiary gwałtu i przemocy fizycznej, seksualnej lub

psychicznej

Nakłada się obowiązek zapewnienia odpowiednich do stanu i potrzeb tych osób warunków przyjmowania

Nakłada się obowiązek zapewnienia leczenia szkód zdrowotnych ofiarom przemocy

Prawo polskie: Brak poprawnej implementacji katalogu

osób szczególnej troski Brak procedur identyfikacji osób

szczególnej troski Brak właściwej opieki medycznej i polityki

redukcji szkód

Straż graniczna wzięła udział w serii szkoleń

Organizowanych przez UNHCR i

Stowarzyszenie Haliny Nieć, obejmujących

Problematykę osób szczególnej troski.

Kwestia uznania administracyjnego

Uznanie administracyjne jest bezwzględnie konieczne przy decyzjach o charakterze preskrypcyjnym i sankcyjnym, gdzie administracja wkracza w sferę uprawnień obywatela.

wyrok NSA w Warszawie z 6 czerwca 2001 roku V SA 300/01, LEX nr 78941

1. Cudzoziemcowi, którego pobyt nie nabrał cech legalności, w zasadzie nie przysługują gwarancje statuowane przez prawo międzynarodowe, ani niektóre uprawnienia przewidziane przez ustawodawstwo

wewnętrzne, ale orzekające w sprawie organy państwowe powinny mieć na uwadze proporcje między przewinieniem cudzoziemca a mającą preskrypcyjny charakter decyzją o wydaleniu, jako konsekwencji

odmowy zezwolenia na pobyt. Szczególnie dotyczy to drobniejszych naruszeń prawa o cudzoziemcach, w tym niedopełnienia obowiązku meldunkowego (co jest regułą przy braku podstawy legalności pobytu), o

ile nie istnieją inne przesłanki uzasadniające wydalenie.Ustawa z dnia 25.06.1997 r. o cudzoziemcach nie zobowiązuje organu do wydalenia, ale daje mu

jedynie możliwość podjęcia takiej decyzji, w konsekwencji wyważenia ciężaru gatunkowego określonych zachowań cudzoziemca.