Transformacja edukacji · 2020. 10. 30. · 147 Część druga. Szansa Przy odpowiedniej...

Empowering the students of today to create the world of tomorrow

Transformacja edukacji

Częste przyczyny niezadowalających wyników

Wybiera się najpierw technologię, nie środowisko

Przeskok do wyboru technologii i gadżetów sprawia, że szkoła musi potem uzupełnić wstecz politykę i projekt.

Powód wprowadzania zmiany nie jest całkiem jasny

Ostatecznie ci, którzy będą spędzać w tej przestrzeni najwięcej czasu i mają najwięcej do powiedzenia, co się sprawdza, to nauczyciele i ich uczniowie. Uwzględnienie ich pomysłów i wątpliwości w procesie projektowania może przynieść ogromne korzyści, a jednocześnie pozytywnie wpłynąć na inkluzywność i morale.

Meble i sprzęty nie są regulowane Każdy uczeń jest inny. Podobnie jak każdy

nauczyciel. Jeśli chodzi o przestrzeń, w której spędzamy wiele godzin pracując, nie ma rozwiązań, które pasują do wszystkich.

Technologia jest na siłę wciskana w stare podejście pedagogiczne.

Samo powieszenie tablicy interaktywnej na miejscu zwykłej i kontynuowanie nauczania jak dotąd nie zrewolucjonizuje praktyki nauczania i uczenia się.

Nauczyciele otrzymują niewystarczające wsparcie techniczne

Pozwól nauczycielom robić to, co robią najlepiej: uczyć. Powołanie dedykowanego zespołu, który na miejscu wspiera nauczycieli i doradza im w kwestii najlepszych praktyk, zmniejsza uciążliwość zmiany.

Uczniowie spędzają za dużo czasu wpatrując się w ekrany

Nie można oczekiwać pozytywnej transformacji, jeśli nie są spełnione podstawowe potrzeby w zakresie dostępu do technologii.

Czerwone flagi

Chociaż skupianie się na najlepszych praktykach daje wiele inspiracji, warto przy tym pamiętać o przeszkodach, jakie często występują przy projektowaniu fizycznego środowiska edukacyjnego. Zachowanie czujności i wychwytywanie sygnałów ostrzegawczych może pomóc Twojemu zespołowi wcześniej zidentyfikować problemy i szybko im zaradzić.

143 Część druga

Programy transformacji 144

Dla osób, które chciałyby bardziej zagłębić się w problematykę omówioną w tym rozdziale, przygotowaliśmy poniższy wybór polecanych lektur i związanych z tematem studiów przypadku, które mogą posłużyć jako punkt wyjścia.

King, E., et al. (2015).Exploring the impact of a flexible, technology-enhanced teaching space on pedagogy. Innovations in education and Teaching International, 52:5, 522-535.

Kuuskorpi, M. & González, N. (2011).The future of the physical learning environment: school facilities that support the user. CELE Exchange, OECD Publishing.

Schleicher, A. (2015).Schools for 21st-century learners; strong leaders, confident teachers, innovative approaches. International Summit on the Teaching Profession, OECD Publishing.

Zandvliet, D. & Straker, L. (2001).Physical and psychosocial aspects of the learning environment in information technology rich classrooms. Ergonomics, 44 - 9.

Dowody i polecane lektury

Przeskok cyfrowy nie idzie w parze z dbałością o zdrowie psychiczne i fizyczne.

Chroń zdrowie fizyczne, przestrzegając zasad ergonomii, i zwiększaj świadomość na temat problemów psychicznych związanych z nadmiernym, nałogowym korzystaniem z technologii.

Przestrzeń edukacyjna nie podlega ocenie i nie jest dostosowana

Wdrożenie stałej, cyklicznej oceny i dostosowywania to najlepszy sposób, by fizyczne środowisko edukacyjne spełniało swój cel i ewoluowało zgodnie z przyszłymi potrzebami.


Najważniejsze kroki do sukcesu

Z odpowiednią rozwagą podejdź do kwestii możliwości dostosowania miejsc pracy uczniów i prawidłowego oświetlenia

Twórz pomieszczenia o elastycznych możliwościach ze wsparciem technicznym dla nauczycieli

Elastyczne środowisko edukacyjne umożliwia różnorodne rozplanowanie i zastosowania poszczególnych stref przy wsparciu w pełni zintegrowanej technologii. Taka struktura sprzyja współpracy i zwiększa liczbę odbywających się w niej aktywności edukacyjnych.

Dostosuj pedagogikę do przestrzeni i metod Znajdź odpowiednią przestrzeń dla swojej lekcji,

zależnie od tego, z której z pięciu zasadniczych metod korzystasz: przekazywania, stosowania w praktyce, tworzenia, komunikacji czy podejmowania decyzji.

Propaguj prawidłową postawę dzięki regulowanym stanowiskom pracy

Dobre stanowisko pracy można dostosować nie tylko do wzrostu ucznia, poziomu oczu i poziomu ramion, ale i wyboru urządzenia. Regulowane pulpity z klawiaturą i myszą pomagają uczniom używającym laptopów, tabletów i urządzeń hybrydowych utrzymać prawidłową postawę i zgięcie nadgarstków.

Chroń oczy uczniów przed niebieskim światłem

Wszystkie urządzenia cyfrowe emitują niebieskiego światło, które w dłuższej perspektywie może mieć szkodliwy wpływ na oczy. Dzieci absorbują więcej niebieskiego światła niż dorośli, dlatego zainstaluj naklejki filtrujące niebieskie światło na ekranach szkolnych urządzeń. Dodatkowo chronią one przed zabrudzeniem i zarysowaniem.

Chroń słuch uczniów, ograniczając korzystanie ze słuchawek

Należy zachęcać uczniów do przestrzegania zasady 60:60, co oznacza słuchanie muzyki na poziomie 60% maksymalnego ustawienia głośności przez nie więcej niż 60 minut dziennie.

Chroń uczniów przed urazami wskutek wielokrotnego powtarzania czynności (RSI)

Wskutek nadmiernego używania klawiatury, myszy, płytki dotykowej i/lub ekranu dotykowego mogą wystąpić urazy mięśni i ścięgien palców, nadgarstków i łokci spowodowane długotrwałym powtarzaniem czynności (RSI - Repetetive Strain Injuries). Monitoruj uczniów i zapewniaj im zróżnicowane aktywności, tak aby ograniczyć czas wykonywania takich wielokrotnie powtarzanych ruchów.

Fundamentalne koncepcje

Nadaj projektowi klasy tę samą wagę, jaką ma projektowanie pedagogiki i programu nauczania. Rozpocznij od zdefiniowania wysokiej jakości fizycznego środowiska edukacyjnego – pod względem wymagań uczniów, grup wiekowych, potrzeb społecznych oraz przepisów dotyczących korzystania i bezpieczeństwa.

145 Część druga

Sprawdź swoje założenia, zadając sobie poniższe pytania:

1. W jakim stopniu rozplanowanie klasy przyczynia się do realizacji celów edukacyjnych, polityki, efektywności i jakości?

2. Czy projekt naszej szkoły i klas sprawia, że nadal trzymamy uczniów w klatce XX-wiecznej praktyki nauczania i uczenia się?

3. Jak spełniamy fizyczne potrzeby naszych uczniów — czy są jakieś elementy, które uczniowie mogą dostosować do swoich potrzeb?

4. Jak wspieramy kształcenie oparte na współpracy, naukę w ciszy, pracę w grupach i parach?

5. Jak skutecznie wypełniamy obowiązek dbania o wzrok i słuch uczniów?

6. Czy mamy jakieś wskazówki, które mogą pomóc uczniom uniknąć fizycznego przeciążenia podczas korzystania z komputera?

Najważniejsze pytania

Propaguj sprawność fizyczną Aktywność z użyciem technologii nigdy nie

powinna zastępować ruchu, sportu lub zabaw na świeżym powietrzu. Uczniom należy uświadomić, że jeśli zbyt przyzwyczają się do rozrywki za pośrednictwem urządzeń, nabiorą na całe życie przyzwyczajeń, które w skrajnych przypadkach mogą prowadzić do niedożywienia, braku higieny oraz otyłości.

Zachęcaj do równowagi Technologia daje nam opcję bycia „stale

aktywnym”, ale to nie znaczy, że musimy z niej korzystać. Edukowanie i podkreślanie wagi zdrowia psychicznego oraz równowagi między pracą i życiem jest kwestią o kluczowym znaczeniu.

Zwiększaj dostępność przez kształcenie na odległość w trybie online

Nauka online na odległość zwiększa także sprawiedliwy dostęp do edukacji dzięki wprowadzeniu elastycznego kalendarza kursów, rozszerzonego katalogu kursów i zindywidualizowanego nauczania.


Tworzenie inkluzywnego środowiska w klasie

147 Część druga

SzansaPrzy odpowiedniej technologii, praktyce nauczania i rozplanowaniu klasy dzisiejsze szkoły mają prawdziwą szansę zapewnić uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi integracyjną i angażującą edukację. Ale nie tylko oni odniosą korzyść. Kiedy stworzy się takie środowisko, wszyscy uczniowie mają okazję uczyć się w bardziej spersonalizowany i zróżnicowany sposób.

W ciągu ostatnich 20 lat liczba dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi wzrosła z uwagi na większe zróżnicowanie społeczności i lepsze narzędzia diagnostyczne. Według danych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) nawet 35% uczniów w wieku szkolnym potrzebuje jakiegoś rodzaju specjalnego wsparcia lub ma zdiagnozowane specjalne potrzeby.

Jednocześnie postęp technologiczny daje nauczycielom nowe możliwości tworzenia klas, gdzie dzieci z niepełnosprawnościami mają równe szanse na naukę i odnoszenie sukcesów. Efekty zaznaczają się w dwóch kluczowych obszarach. Po pierwsze, metody wprowadzania i kontroli danych, w tym głos, ekran dotykowy, klawiatura i pióro, jak również systemy śledzenia ruchów gałki ocznej, pozwalają większej liczbie uczniów zdobyć umiejętności cyfrowe i rozwinąć kreatywność, zdolność współpracy i rozwiązywania problemów, których potrzebują, by odnosić sukcesy w dzisiejszym świecie. Po drugie, możliwość dostosowania sposobów wykorzystywania przez nich technologii odpowiednio do ich indywidualnych potrzeb pozwala większej liczbie uczniów odważnie włączyć się do aktywności w klasie.

Aby stworzyć inkluzywne środowisko w klasie, potrzeba czegoś więcej niż tylko technologii. Aby można było odczuć korzyści, edukatorzy muszą dokonać drobnych zmian w sposobie nauczania, rozplanowaniu klasy i sposobie oceniania. Chcąc jak najlepiej wykorzystać możliwości, jakie oferuje nowa technologia, muszą korzystać z narzędzi opartych na dowodach, które wspomagają wysokiej jakości inkluzywne nauczanie zróżnicowanych grup uczniów.

W tym rozdziale przyjrzymy się polityce i praktycznym działaniom, jakie możesz podjąć, by stworzyć klasę promującą równe szanse edukacyjne dla wszystkich. Tekst w dużej mierze bazuje na oficjalnym dokumencie dotyczącym dostępności, której autorami są dr Robert A. Stodden, Dyrektor Założyciel i profesor emeritus, oraz dr Norma Jean Stodden, Dyrektor ds. Szkoleń i adiunkt (w stanie spoczynku), Centrum Badań nad Niepełnosprawnością, University of Hawaii w Manoa.

Aby przeczytać cały dokument, wejdź na stronę: www.aka.ms/leaders

Jako nauczyciel edukacji specjalnej

stale poluję na technologię i narzędzia, które dają uczniom z niepełnosprawnościami środowisko spersonalizowane, zróżnicowane, ale przy tym jak najbardziej zbliżone do doświadczenia ich rówieśników. W Windows 10 i Office 365 znalazłam wiele udogodnień, jakich szukałam.”Robin Lowell, edukacja specjalna, nauczycielka nauk przyrodniczych i matematyki.


WyzwaniePonieważ w przeciętnej klasie pojawia się teraz znacznie bardziej zróżnicowana grupa uczniów, zapewnienie spersonalizowanego kształcenia może być wyzwaniem, jeśli trzeba zwrócić uwagę na odrębne potrzeby każdego dziecka — a zwłaszcza tych z niepełnosprawnością fizyczną lub trudnościami w uczeniu się. Potrzeba do tego wiedzy i umiejętności. Ważne jest także, by być na bieżąco, zwłaszcza jeśli uwzględnimy gwałtowny postęp w dziedzinie technologii wspomagających..

Przeprowadź audyt wśród uczniów i oceń swoje środowisko Uczniowie wchodzą do klasy z różnymi zainteresowaniami, stylami uczenia się i różnym poziomem gotowości do nauki i rozwoju. Przeprowadzenie audytu czy wywiadu wśród wszystkich Twoich uczniów może dać wgląd w istniejące potrzeby, jeśli chodzi o mechanizmy wsparcia. Warto także mieć orientację, jakiego rodzaju dostępności wymagają Twoi uczniowie. Z reguły uczniowie dzielą się na cztery kategorie:

• Niepełnosprawność fizyczna lub trudności w uczeniu się, zaburzenia sensoryczne, poznawcze i/lub psychiczne.

• Różnice kulturowe i językowe.

• Niekorzystna sytuacja ekonomiczna lub środowiskowa.

• Odmienne preferencje w zakresie uczenia się oraz zainteresowania.

Sprawdź, jak efektywna jest Twoja szkoła i klasy, zadając następujące pytaniaDostępność fizyczna: Czy miejsca do siedzenia lub rozplanowanie przestrzeni są zaprojektowane tak, że wszyscy uczniowie mogą uczestniczyć?

Dostępność programów: Na ile dostępny jest Twój program edukacyjny, w tym treści edukacyjne, metoda/metody nauczania, materiały lub oprogramowanie do przekazywania nowej wiedzy oraz metody oceniania?

Dostępność pod względem podejścia: Jaki jest ustalony i przestrzegany przez wszystkich w szkolnej społeczności poziom oczekiwań? Czy oczekuje się, że każdy uczeń uczestniczy w pełni i niczego nie traci, czy w oczekiwania wpisany jest kompromis?

Dostępność technologii: Czy korzystasz z technologii, która pozwala poszczególnym uczniom dostosować komputer do swoich potrzeb w zakresie wzroku, słuchu, sprawności manualnej, mowy i umiejętności poznawczych? Czy wszyscy uczniowie widzą i słyszą komputer i używają go? Czy są w stanie spersonalizować ustawienia odpowiednio do własnych potrzeb i preferencji?

Te pytania są trudne, ale mogą stać się katalizatorem zmian. Ustalając kryterium dostępności dla wszystkich, możesz dać nauczycielom i uczniom swobodę wymyślania od nowa doświadczenia nauki.

149 Część druga

Masz do dyspozycji cztery narzędzia stworzone w oparciu o dowody:

1. Universal Design for Learning

2. Differentiated Education

3. Gradual Release of Responsibility

4. Strategie nauczania, które wywierają duży wpływ, a ich włączenie do nauczania nie wymaga wielkiego przygotowania.

Wytyczne z zakresu politykiZamiast ignorować lub zgadywać zróżnicowane potrzeby edukacyjne Twoich uczniów, skoncentruj się na sprawdzonych praktykach tworzenia inkluzywnego środowiska, które każdemu uczniowi gwarantują równy dostęp i sprawiedliwe szanse.

Czy wszyscy uczniowie widzą i słyszą komputer i używają

go? Czy są w stanie spersonalizować ustawienia odpowiednio do własnych potrzeb i preferencji”?


151 Część druga

Przedstawianie wizualne

Filmy wideo, wykresy, prezentacja lub mapa myśli.

Przedstawianie dźwiękowe

Głos lub podcast.

Aplikacje obsługiwane dotykowo

Notatki z lukami do uzupełnienia, modele fizyczne lub komputerowe,

pisemny zapis wideo.

Uczniowie różnią się w zakresie sposobów, w jakie można ich zmotywować, jak rozumieją informacje i jak wyrażają to, co wiedzą. W celu spełnienia wymagań wynikających z tych różnic, UDL kładzie nacisk na potrzebę mnogości podejść edukacyjnych i proponuje proaktywny sposób rozpoznawania i projektowania środowiska edukacyjnego, które przyjmuje, respektuje i docenia wszystkich uczniów.

Universal Design for Learning oferuje podejście edukacyjne do nauczania, uczenia się i oceniania, które czerpiąc z nowych badań nad mózgiem i nowych technologii medialnych uwzględnia różnice między poszczególnymi uczniami. Opiera się na trzech zasadach projektowania: wiele metod angażowania, wiele metod wyrażania i wiele metod przedstawiania.

Wiele metod angażowaniaZapewnij różnorodne sposoby aktywnego wciągnięcia uczniów w proces edukacyjny.

Wiele metod wyrażania się153 Zapewnij możliwości fizycznego działania, używania umiejętności i biegłości w ekspresji oraz funkcji wykonawczych. Uczniowie mogą wykazywać zrozumienie pojęć lub umiejętności na wiele sposobów, nie tylko poprzez pisemny test czy ćwiczenie. Uczniowie mogą stworzyć pokaz slajdów, grę, krótkie przedstawienie, stronę internetową, zaplanować WebQuest, narysować obrazek lub wykres, przygotować prezentację w aplikacji PowerPoint albo napisać książkę dla dzieci.

Jeśli chcesz dokładnie poznać pedagogiczne, neuronaukowe i praktyczne podstawy Universal Design for Learning, sprawdź www.cast.org, kilka książek, które szczegółowo omawiają to podejście,154 oraz międzynarodowe projekty i partnerstwa.155

Universal Design for LearningUniversal Design for Learning to ramy koncepcyjne oraz praktyka przygotowywania i przedstawiania lekcji, które mogą być wykorzystywane z najszerszym spektrum uczniów bez przygotowywania specjalnych lub oddzielnych programów.152

Wiele metod przedstawianiaPrzygotowując materiały przedmiotowe i wprowadzając treści, zapewnij możliwości percepcji, jeżyk i symbole oraz rozumienie. Możesz np. posłużyć się kombinacją następujących metod:


1. TreściW różnicowaniu treści chodzi o udostępnienie uczniom alternatywnych sposobów zdobywania dostępu do podstaw edukacyjnych z uwzględnieniem różnic między poszczególnymi uczniami. Treści można zróżnicować, korzystając z rozmaitych formatów prezentacji, takich jak wideo, czytanie, nagrane wykłady czy audio. Można je wzbogacić, nadając im głębię, złożoność i walor nowości przez warstwowanie, zagęszczanie, przyspieszanie informacji oraz dzielenie ich na mniejsze części. Można także zapewnić materiały o zróżnicowanych poziomach trudności, zaoferować dostęp do tekstów za pomocą technologii i udostępnić sterowane i graficzne organizatory.

2. Proces Proces może być zróżnicowany, zależnie od tego, jak nauczyciel uczy. Może obejmować nauczanie wprost, modelowanie, korzystanie z multimediów za pomocą sterowania oraz praktykę w klasie. Zaangażowanie uczniów w naukę może być zróżnicowane przez zastosowanie elastycznych układów grupowych, pytań w celu pobudzenia krytycznego myślenia, kontraktowania, ośrodków dydaktycznych, kształcenia metodą problemów, organizatorów do robienia notatek oraz różnych opcji wyrażania przyswojonej wiedzy. Można także różnicować zakres wsparcia nauczyciela i uczniów w danym zadaniu.

3. ProduktProduktem jest zaprezentowanie przez uczniów, czego się nauczyli po dłuższym okresie nauki. Produkt może być zróżnicowany dzięki zaoferowanym opcjom: może to być np. portfolio prac ucznia, autentyczne/rzeczywiste rozwiązania, produkt końcowy lub trudny tradycyjny test pisemny na kartce.

4. Środowisko kształceniaChcąc stworzyć inkluzywne środowisko w klasie, musisz zapewnić uczniom środowisko kształcenia, w którym czują się swobodnie ze swoimi różnicami, umieją konfrontować się z trudnościami i pracować nad nimi oraz są świadomi występujących między nimi wzajemnych powiązań. Oznacza to zbudowanie społeczności uczniów, którzy potrafią pracować w zespole w poczuciu zaufania, opieki i wsparcia. By osiągnąć ten cel, potrzeba nieustannego, klarownego nauczania. Potrzeba także przestrzeni, w której mogą się wygodnie poruszać i pracować pojedyncze osoby i grupy, oraz dostępu do cyfrowych narzędzi i różnorodnych zasobów, a także materiałów i artefaktów odzwierciedlających zróżnicowanie kulturowe.

Jak zróżnicować?Proaktywnie oceniaj, jakich strategii nauczania i pedagogicznych potrzebuje uczeń, aby osiągnąć dany cel kształcenia.

• Różnicowanie w odpowiedzi na gotowość ucznia może wymagać na początku zmodyfikowania stopnia trudności zadania, czytelności materiałów edukacyjnych, opieki, strategii nauczania opartej na sterowaniu lub innej.156

• Różnicowanie ze względu na zainteresowania może obejmować dawanie uczniom wyboru tematu lub produktu związanego z zadaniem edukacyjnym, szeregu materiałów i cyfrowych narzędzi oraz autentycznych możliwości uczenia się w celu różnicowania pod kątem zainteresowań.

• Różnicowanie ze względu na profile edukacyjne uczniów obejmuje prezentowanie informacji metodami dźwiękowymi, wizualnymi i kinestetycznymi, umożliwianie uczniom pracy samodzielnej lub wspólnie z rówieśnikami, lub też zapewniane szeregu doświadczeń edukacyjnych opartych na rywalizacji, współpracy lub samodzielnej pracy.

Differentiated InstructionDifferentiated Instruction jest to sposób myślenia o nauczaniu i uczeniu się, którego istotą jest rozpoznanie i poznanie różnych możliwości i potrzeb w zakresie kształcenia w tej samej klasie oraz uwzględnienie ich w procesie edukacyjnym. Projektując dostępne kształcenie, należy wziąć pod uwagę cztery aspekty.

153 Część druga

1. Nauczanie przez wykład (Ja to robię)Nauczyciel określa cele nauki i prezentuje bezpośredni wykład, modelowanie i głośne myślenie, podczas gdy uczniowie aktywnie słuchają, robią notatki i proszą o wyjaśnienia.

Nauczanie przez wykład daje wiele możliwości przedstawiania treści (środkami wizualnymi, dźwiękowymi i kinestetycznymi), które pasują do profili edukacyjnych uczniów. Strategie wykładu mogą obejmować:

Wprowadzenie do tematuMateriały mogą być podające, narracyjne, streszczające i graficzne. Zasadą jest wprowadzenie ogólnych idei przed właściwą prezentacją, by pomóc uczniom zastanowić się nad treściami, zanim ich doświadczą.

Dzielenie na mniejsze porcjeOrganizowanie nowych treści w małe porcje i prezentowanie ich w następujących po sobie etapach ułatwia uczniom ich zrozumienie. Pamięć robocza może pomieścić tylko kilka informacji jednocześnie.

Przykłady/nieprzykładyPorównywanie i przeciwstawianie ułatwia uczniom znalezienie powiązań z nowymi informacjami. Tym samym uczniowie wychodzą poza proste kojarzenie kluczowej idei z definicją. Strategia ta wspiera także rozwój procesów myślenia wyższego rzędu.

2. Nauczanie przez prowadzenie (My to robimy)

Na tym etapie nauczyciele dają wskazówki i wprowadzają dodatkowe modelowanie, podczas gdy uczniowie zadają pytania i udzielają odpowiedzi lub współpracują z nauczycielem i kolegami z klasy.

Aby uwzględnić różne potrzeby i style edukacyjne, oferuj uczniom zróżnicowane możliwości wejścia w interakcję z treściami (PowerPoint, plakat, format cyfrowy lub kartka) lub różnicuj treści przez warstwowanie lub zmianę poziomu czytelności. Strategie wykładu mogą także obejmować:

Zadawanie pytańNaucz uczniów generować pytania zamiast tylko na nie odpowiadać. Sprzyja to głębszemu kojarzeniu i rozwojowi procesów myślenia wyższego rzędu, zwiększa rozumienie i poprawia pamięć, dokładność oraz integrację głównych idei.

StreszczanieZachęcaj uczniów, aby streszczali każdą nowo podaną informację. Pomaga im to tworzyć spersonalizowane rozumienie, szczególnie gdy odbywa się we współpracy z rówieśnikami.

Gradual Release of ResponsibilityTen model nauczania oferuje jeden sposób wprowadzania nowych informacji i wspomagania nauki dla szerokiego spektrum uczniów.157 Jest to proces nauczania, w którym od sytuacji, gdzie cała odpowiedzialność za zadanie edukacyjne spoczywa na nauczycielu, przechodzimy do sytuacji, gdzie całą odpowiedzialność przejmuje uczeń.158

155 Część druga

3. Uczenie się oparte na współpracy (Wy robicie to razem)

Na tym etapie uczniowie ćwiczą w małych grupach, konsolidując swoje myślenie i zrozumienie wspólnie uzyskanego wyniku. Zadanie edukacyjne może być zróżnicowane - uczniowie mają wybór zadań lub sposobu wyrażenia treści, których się uczą.

Nauka oparta na współpracyKiedy uczniowie wchodzą z sobą w interakcje, mogą zastosować, przetworzyć i zsyntetyzować nowo uzyskane informacje. Łączenie uczniów w pary i trójki sprzyja aktywnemu rozwiązywaniu zadania i przynosi efekt w postaci największego zaangażowania uczniów.

Organizatory graficzneTworzenie strategicznych wizualnych prezentacji informacji pomaga uczniom przetworzyć nowo nabytą wiedzę na różne, unikatowe sposoby za pomocą wielu różnych stylów uczenia się. Organizatory graficzne są uważane za jedne z najpotężniejszych narzędzi ułatwiania zrozumienia.

4. Samodzielne uczenie się (Ty robisz to samodzielnie)

Uczniowie ćwiczą samodzielne stosowanie w praktyce informacji, idei, treści, umiejętności i strategii, by utrwalić wiedzę. Nauczyciel dostarcza informacje zwrotne, ocenia naukę i ustala poziom zrozumienia.

Różnicuj ten etap pod względem poziomu czytelności lub trudności albo pozwól uczniom użyć cyfrowych narzędzi do wyrażenia swojego rozumienia nowego materiału.

Mapa słówTworzenie wizualnej mapy nowych słów, na różne sposoby połączonych między sobą, pozwala uczniom poszerzyć pierwotną wiedzę przez różne style uczenia się i procesy myślowe. Mapy słów pomagają uczniom zrozumieć i przyswoić pojęcia, zamiast tylko biernie przepisywać wyrazy ze słownika.

SterowanieUdostępniając fizyczne obiekty, z którymi uczniowie wchodzą w interakcję, można im pomóc ukonkretnić abstrakcyjne pojęcia, a nauczyciele mogą na bieżąco obserwować i oceniać zachodzące procesy poznawcze.

Analiza błędówPrzyglądając się wnikliwie pomyłkom uczniów, nauczyciele mogą zidentyfikować schematy błędów w wynikach indywidualnych lub całej grupy. Pozwala im to ponownie podejść do tematu i/lub zmienić sposób nauczania (przez warstwowanie), zanim przejdą do nowego pojęcia lub umiejętności.

Odpowiedzialność nauczyciela

Odpowiedzialność ucznia

Nauczanie przez wykład

Nauczanie przez prowadzenie

„Ja to robię”

„My to robimy”

„Wy robicie to razem”

„Ty robisz to samodzielnie”

Nauka oparta na współpracy

Samodzielnanauka

Graficzna ilustracja Fisher i Frey (2007) przedstawia cztery fazy strategii stopniowego przekazania odpowiedzialności


Spełnianie zróżnicowanych potrzeb uczniów w celu zwiększenia możliwości i poszerzenia szans

Technologia i zwiększanie możliwościKiedy zaczynałam uczyć, przełomowa technologia otwierała nowe możliwości przed uczniami ze zróżnicowanymi potrzebami. Pamiętam, że pierwszy komputer stacjonarny w mojej klasie był używany głównie do pisania i gier edukacyjnych.

Pamiętam, jak jeden z uczniów, używając klawiatury do piasania, odkrył w sobie talent pisarski. W poprzednich latach w szkole mozolił się z długopisem nad kartką bez większych efektów, co oczywiście nastawiło go negatywnie do pisania. Korzystanie z komputera podczas prac pisemnych bez konieczności ręcznego zapisywania odblokowało w nim pisarza. Zmieniła się jego wiara we własne siły, a to z kolei wywarło głęboki wpływ na jego potencjał edukacyjny.

Technologia i szanseSzybki przeskok do dzisiejszej klasy, gdzie pracujemy w trybie 1:1 i mamy wiele okazji, by wchodzić w interakcje z technologią. Teraz jako dyrektor szkoły mam uczniów, za których pisać może komputer - dzięki oprogramowaniu do głosowego wprowadzania tekstu.

Mam też uczniów, za których komputer może mówić - dzięki oprogramowaniu do zamiany tekstu na mowę. Mamy teraz możliwość łączyć się z uczniami, którzy przed dłuższy okres są w szkole nieobecni, ale pojawiają się w klasie jako uczniowie wirtualni i uczą się przez Skype, przebywając w domu.

Technologia ekranów dotykowych i cyfrowych piór ułatwia dostęp części uczniów z niepełnosprawnościami fizycznymi. Możliwość dostosowania monitorów poszczególnych urządzeń także stwarza więcej okazji do spersonalizowanego kształcenia. Technologia rzeczywistości wirtualnej może udostępnić możliwości kształcenia, które

dopiero zaczynają się pojawiać w naszych szkołach, osobom ze zróżnicowanymi potrzebami. Zrobiliśmy tak ogromne postępy w tak krótkim czasie; przyszłość kształcenia poprzez technologię to klucz do większej dostępności dla uczniów naszych szkół z różnymi potrzebami. Musimy sprawić, aby nauczyciele i liderzy wykorzystywali ten potencjał.

Dr. Fiona Forbes od 27 lat pracuje w dziedzinie edukacji wczesnoszkolnej, podstawowej, średniej, wyższej i specjalnej, przez ostatnie 16 lat jako dyrektor wyjątkowej szkoły specjalnej, która oferuje nauczanie wczesnoszkolne uczniom z zaburzeniami językowymi. Ma na koncie wiele publikacji z dziedziny edukacji specjalnej i prowadzi na terenie całego kraju dokształcanie nauczycieli szkół powszechnych w zakresie wspierania uczniów z trudnościami w mowie, języku i komunikacji.

Fiona posiada honorowy doktorat Australian Catholic University. Jest prezesem obecnej kadencji Międzynarodowej Konferencji Dyrektorów Szkół (ang. International Confederation of Principals) i przewodniczącą Australijskiego Stowarzyszenia Dyrektorów Szkół Specjalnych (ang. Australian Special Education Principals’ Association).

Dr Fiona Forbes omawia technologie wspierające.

157 Część druga

Wciel to w życie: dostępnośćUdogodnienia zwiększające dostępność są nie tylko dla uczniów z niepełnosprawnościami. Większość uczniów korzysta z możliwości personalizacji swoich komputerów i środowiska edukacyjnego, np. zmieniając kolory, styl i wielkość czcionki, obrazy w tle oraz dźwięki komputera.

Microsoft Windows, Office i Edge zawierają wiele funkcji i ustawień zwiększających dostępność, dzięki którym można łatwiej widzieć i słyszeć komputer oraz używać go. Weź udział w kursie teraz: www.aka.ms/accessiblecontenttraining


1 Korzystaj z szablonów dostępnościOffice 365 ma w aplikacjach Word, Excel i PowerPoint szablony, które podpowiadają, jak tworzyć treści o strukturze ułatwiającej nawigację za pomocą czytnika zawartości ekranu i klawiatury, a także jak używać czcionek i kolorów, które ułatwiają czytanie osobom słabowidzącym lub daltonistom. www.youtube.com/watch?v=BAhB_umpQzM

2 Sprawdź dostępnośćW karcie Recenzja w Office 365 wystarcy kliknąć przycisk Sprawdź ułatwienia dostępu i zobacz, czy Twój dokument — test, zadanie, konspekt — mogą być odczytane na głos. Funkcja ta nie tylko znajduje błędy w zakresie dostępności i podpowiada, jak je usunąć, ale także zawiera linki do szczegółowych artykułów pomocy technicznej na temat tworzenia dostępnych dokumentów. Kluczem jest wykorzystanie stylów i unikanie tworzenia spacji na stronie za pomocą klawisza Return; można to zrobić za pomocą funkcji stylów akapitu. W ten sposób, gdy Twój dokument jest odczytywany, informuje czytelnika — „Tytuł: Test klasy piątej”. „Podtytuł: Odpowiedz na dwa dowolne pytania”. „Podtytuł. Pytanie pierwsze”. Natychmiast widać, jaką różnicę stanowi to dla uczniów słabowidzących lub tych, którzy lepiej reagują na słowo mówione. A przy okazji, stosując style, Ty także nabierzesz dobrych pisarskich nawyków!

3 Używaj opcji opisu obrazówKomunikując informacje z użyciem obiektów wizualnych musisz dodać alternatywny opis tekstowy (alt-text), by mieć pewność, że obiekty są zrozumiałe dla osób słabowidzących. Dzięki uczeniu maszynowemu w miarę jak coraz więcej osób korzysta z tej usługi, będzie ona coraz doskonalsza i pozwoli Ci zaoszczędzić czas potrzebny na ułatwianie dostępu do prezentacji opartych na bogatych mediach.

Tworzenie dostępnych treści:8 rzeczy, które pozwolą zrobić różnicęOffice 365 umożliwia przekazywanie informacji uczniom na wiele sposobów, by spełnić ich różne potrzeby. Są to dokumenty, prezentacje, arkusze kalkulacyjne, emaile, czaty, prezentacje Sway, notatki, filmy wideo i inne. Gwarantuje Ci także, że stworzone przez Ciebie treści są dostępne, a zatem mogą być wykorzystane przez uczniów o różnych poziomach widzenia, słuchu, poznania i mobilności.

4 Używaj opcji nazwa wyświetlana do opisywania łączyPodając linki do stron internetowych lub dokumentów, warto dodać łatwe do zapamiętania nazwy wyświetlane, aby użytkownikom czytników zawartości ekranu łatwo było zrozumieć cel łączy. Proces ten ułatwiają opcje dodawania do linków nazw wyświetlanych w pakiecie Office i kilku aplikacjach mobilnych Office. Ponadto Microsoft wprowadza nową opcję o nazwie Link Gallery, która pokaże ostatnio używane pliki w SharePoint i OneDrive, a także strony internetowe ze schowka. Kiedy wstawisz link, wybierając je z tej galerii, jako tekst wyświetlany zostanie automatycznie dodana nazwa pliku lub nazwa strony internetowej; następnie możesz ją rozwinąć lub zmienić, by stała się bardziej czytelna.

159 Część druga

5 Używaj Learning ToolsLearning Tools dają uczniom nowe możliwości podejścia do danego zadania w aplikacjach Word, OneNote, Outlook, Office Lens lub ePubs. Wśród nich wyjątkowy jest czytnik immersyjny. Może on odczytać tekst uczniowi, tym samym dając uczniom z słabowidzącym niezależność i stawiając ich na równi z rówieśnikami. Narzędzie dyktowania pozwala uczniom, dla których pisanie jest niemożliwe, zapisywać swoje myśli bez pisania. A narzędzie kontrast jest ogromną pomocą w odczytywaniu dla uczniów z dysleksją. Learning Tools nie tylko w ogromnym stopniu ułatwiają naukę uczniom z trudnościami; mogą być przydatne dla wszystkich uczniów.

6 Używaj na zmianę narzędzi cyfrowych i niecyfrowychAplikacja Office Lens wprowadza nową jakość. Ta bezpłatna aplikacja pozwala uczniom zrobić zdjęcie np. tablicy interaktywnej, zadrukowanej kartki lub roboczego szkicu na papierze. Następnie mogą importować zdjęcie do OneNote, OneDrive, Worda, PowerPointa, Outlooka lub czytnika immersyjnego, gdzie jest wyświetlane jako edytowalny tekst. Już z samego edukacyjnego punktu widzenia oszczędza to mnóstwo czasu, gdyż pozwala wszystkim uczniom szybko zestawić informacje.Dla uczniów z trudnościami w czytaniu oznacza to, że tekst może być następnie powiększony lub wyświetlony z użyciem innej czcionki albo koloru tła, co ułatwi czytanie. Teraz nawet cennik w szkolnej stołówce można szybko zeskanować i przeczytać uczniowi słabowidzącemu. A przy tym nauczyciele oszczędzają dużo czasu po spotkaniach typu burza mózgów, wystarczy tylko sfotografować tablicę interaktywną, aby podjąć kolejny krok — od udostępniania do edycji.

7 Używaj zaawansowanych opcji EdgeEdge, przeglądarka w Windows 10, jest wyposażona w funkcje e-czytania, co oznacza, że uczniowie mogą czytać książki ePub w samej przeglądarce, bez potrzeby używania specjalnej aplikacji. Posiada pasek postępu, funkcję powrotu do ostatnio czytanego miejsca i możliwość dostosowania widoku czytanego tekstu. Dostępność opiera się na możliwości używania narzędzi edukacyjnych z tekstami ePub w Edge, co otwiera wszystkie wyżej opisane możliwości ich dostosowania.

8 Tłumacz prezentacje w czasie rzeczywistym Tłumacz prezentacji, nowy dodatek do PowerPointa, tłumaczy i dodaje napisy do prezentacji na żywo, wyświetlając bezpośrednio na prezentacji napisy w dowolnym z ponad 60 języków. Wyłączając wyciszenie mikrofonu, nauczyciel może także pozwolić uczniom zadawać pytania w formie pisemnej (przez klawiaturę) lub mówionej; pytania są wyświetlane, by wszyscy je widzieli. Pozwala to uczniom słabosłyszącym pracować równo z klasą za pomocą telefonu, tableta lub komputera i brać udział w dyskusji bez niczyjej pomocy.


Częste przyczyny niezadowalających wyników

Zgadywanie zamiast starannego zbadania sytuacji

Łatwo zauważyć, że masz w klasie zróżnicowaną grupę uczniów. Ale trudniej odkryć, jakie dokładnie mają oni trudności w uczeniu się. Może Ci się wydawać, że w Twojej klasie dostępne nauczanie nie jest teraz potrzebne, ponieważ żaden uczeń nie zwrócił się z prośbą o ułatwienia, ale to może dlatego, że żaden uczeń nie lubi zwracać na siebie uwagi. Niepełnosprawności mogą być niewidoczne, mogą wystąpić w każdej chwili i trwać dowolnie długo, jest więc prawdopodobne, że zdarzy Ci się uczeń lub rodzic, który skorzysta na dostępności treści.

Ambitne, widoczne zmiany w jednym czy dwóch aspektach

Bardziej konstruktywnie jest zwrócić uwagę na drobne zmiany w każdym aspekcie nauczania niż wprowadzić jedną czy dwie wielkie, widoczne zmiany, jak np. nauczanie podstawowych kompetencji w formie lekcji wideo. Coś takiego może pomóc wielu uczniom, ale nie wszystkim.

Jednorazowe inicjatywy na rzecz konkretnego ucznia zamiast całościowej zmiany w praktyce

Dostępność nie polega tylko na tym, aby „przesadzić Hansa do pierwszej ławki, żeby lepiej słyszał”. Chodzi o całościową zmianę sposobu przygotowywania lekcji i przekazywania wiedzy, tak by była zawsze i stale bardziej dostępna dla wszystkich uczniów. Aby to się udało, potrzeba czasu, dlatego ustal sobie cel z etapami i działaj we własnym tempie, dostosowując i dopracowując praktyki, by w efekcie stworzyć dostępną klasę.

Brak wiedzy o technologiach wspierających W dzisiejszych czasach nauczyciele mają mnóstwo

możliwości, by poprawić i ułatwić życie ucznia. W oparciu o wskazówki zawarte w Office 365 i ten kurs możesz bez trudu dokonać transformacji swojego nauczania.

Weź udział w kursie teraz: www.aka.ms/accessiblecontenttraining

Czerwone flagi

Chociaż skupianie się na najlepszych praktykach daje wiele inspiracji, warto przy tym pamiętać, na jakie przeszkody można się często natknąć, tworząc dostępne środowisko edukacyjne. Zachowanie czujności i wychwytywanie sygnałów ostrzegawczych może pomóc Twojemu zespołowi wcześniej zidentyfikować problemy i szybko skorygować kurs.

161 Część druga


Dla osób, które chciałyby bardziej zagłębić się w problematykę omówioną w tym rozdziale, przygotowaliśmy poniższy wybór polecanych lektur i związanych z tematem studiów przypadku, które mogą posłużyć jako punkt wyjścia.

Tomlinson, C.A. (2014).The differentiated classroom: responding to the needs of all learners, 2nd Edition. Alexandria, VA: ASCD.

Anderson, K. M. (2007).Differentiating instruction to include all students. Preventing School Failure.

Meyer, A., Rose, D.H., & Gordon, D. (2014). Universal design for learning: theory and practice. CAST.

Sousa, D., & Tomlinson, C.A. (2011).Differentiation and the Brain: How neuroscience supports the learner-friendly classroom.Solution Tree Press.

Valiandes, S. (2015). Evaluating the impact of differentiated instruction on literacy and reading in mixed ability classrooms: quality and equity dimensions of education effectiveness. Studies in Educational Evaluation.

West, C.S., & Marzano, R.J. (2015).Examining similarities and differences:classroom techniques to help students deepen their understanding. Learning Science Center.

Dowody i polecane lektury

Nauczyciele dzielnie pracują sami Zachęć swoich kolegów do współpracy i dzielenia

się najlepszymi praktykami. Wykorzystaj ten plakat, by przypomnieć uczniom i edukatorom proste praktyki zwiększające dostępność, które mogą wprowadzić: www.aka.ms/reimagineaccessiblecontent

Brak komunikacji z klasą lub rodzicami Rozmawiaj z uczniami otwarcie o dostępności

i o tym, że musicie wszyscy dołożyć starań, aby stworzyć klasę i atmosferę przyjaźni i współpracy. Przedstaw wytyczne w zakresie zachowania i poinformuj rodziców o swoich działaniach na rzecz stworzenia inkluzywnego środowiska w klasie.


Najważniejsze kroki do sukcesu

Aby stworzyć inkluzywne środowisko w klasie, potrzeba czegoś więcej niż tylko technologii

Aby można było odczuć korzyści, edukatorzy muszą dokonać drobnych zmian w sposobie nauczania, rozplanowaniu klasy i sposobie oceniania.

Zacznij od przeprowadzenia badania wśród uczniów

Trzeba mieć świadomość, że uczniowie są zróżnicowani. Ogólnie dzielą się na cztery kategorie:

1. Niepełnosprawność fizyczna lub trudności w uczeniu się, zaburzenia sensoryczne, poznawcze i/lub psychiczne.

2. Różnice kulturowe i językowe.

3. Niekorzystna sytuacja ekonomiczna lub środowiskowa.

4. Odmienne preferencje w zakresie uczenia się oraz zainteresowania.

Przeanalizuj dostępność Twojego środowiska edukacyjnego

Uwzględnij cztery kluczowe aspekty: dostępność fizyczna przestrzeni nauczania, dostępność treści edukacyjnych i nauczania, Twoje nastawienie i oczekiwania w zakresie uczestnictwa uczniów w lekcji i wreszcie dostępność technologii.

W celu skutecznego wprowadzenia zmian użyj tych narzędzi opartych na badaniach naukowych

1. Universal Design for Learning — ramy koncepcyjne oraz praktyka przygotowywania i przedstawiania lekcji, które mogą być wykorzystywane z najszerszym spektrum uczniów bez przygotowywania specjalnych lub oddzielnych programów.

2. Differentiated Education — sposób myślenia o nauczaniu i uczeniu się, którego istotą jest rozpoznanie i poznanie różnych możliwości i potrzeb w zakresie kształcenia w tej samej klasie oraz uwzględnienie ich w procesie edukacyjnym.

3. Gradual Release of Responsibility — proces nauczania, w którym od sytuacji, gdzie cała odpowiedzialność za zadanie edukacyjne spoczywa na nauczycielu, przechodzimy do sytuacji, gdzie całą odpowiedzialność przejmuje uczeń.

4. Strategie nauczania, które wywierają duży wpływ, a ich włączenie do nauczania nie wymaga wielkiego przygotowania. Należą do nich: nauczanie przez wykład, nauczanie przez prowadzenie, nauka oparta na współpracy i praca samodzielna.

Fundamentalne koncepcje

Kiedy stworzy się środowisko zwiększające dostępność, wszyscy uczniowie mają okazję uczyć się w bardziej spersonalizowany i zróżnicowany sposób.

163 Część druga

•

Sprawdź swoje założenia, zadając sobie osiem poniższych pytań:

1. Na ile dostępna jest nasza szkoła? Czy gdyby przeprowadzić ankietę wśród uczniów i rodziców, zgodziliby się z nami?

2. Jakie jest obecnie nasze podejście do uczniów z niepełnosprawnościami? Czy jest zapisane w polityce i przejawia się w praktyce na co dzień?

3. Czy realizujemy dzisiejsze najlepsze praktyki, jeśli chodzi o dostępność? Czy może jesteśmy trochę nie na bieżąco?

4. Czy myślimy o dostępności jako o jednorazowym zaspokajaniu potrzeb, zamiast włączyć ją holistycznie w nasze nauczanie?

5. Czy istnieją nowe technologie, o których nie mamy pojęcia, a które mogłyby zwiększyć możliwości edukacyjne naszych uczniów?

6. Czy została wyznaczona osoba, która zajmuje się konkretnie kwestią dostępności w naszej szkole?

7. Do kogo nauczyciele zwracają się o pomoc?

8. Czy mamy centralne repozytorium treści zgodnych z najlepszą praktyką dostępnego nauczania, z których możemy czerpać inspirację?

Najważniejsze pytania

Zapoznaj się z technologią, którą dysponujesz

Microsoft Windows, Office i Edge zawierają wiele funkcji i ustawień zwiększających dostępność, dzięki którym można łatwiej widzieć i słyszeć komputer oraz używać go. Szczegółowe omówienie znajduje się w części czwartej. Strona internetowa Microsoftu poświęcona dostępności zawiera dalsze zasoby, informacje i studia przypadków, które mogą Cię zainspirować. Odwiedź www.microsoft.com/en-us/accessibility/default.aspx

Naucz się, jak sprawić, by każda komunikacja i lekcja stały się dostępne

W karcie Recenzja w Office 365 wystarcy kliknąć przycisk Sprawdź ułatwienia dostępu i zobacz, czy Twój dokument — test, zadanie, konspekt — mogą być odczytane na głos. Funkcja ta nie tylko znajduje błędy w zakresie dostępności i podpowiada, jak je usunąć, ale także zawiera łącza do szczegółowych artykułów pomocy technicznej na temat tworzenia dostępnych dokumentów.


CzęśćKompetencje przyszłości

165 Część trzecia

3

Systemy edukacji muszą być nastawione na wypuszczanie młodzieży z kompetencjami przyszłości. W tej części zastanawiamy się, czym są te kompetencje i jak można wykorzystać technologię, aby je rozwijać.

Rola kompetencji przyszłości Rozwiązywanie problemów Projektowanie edukacji przyszłości do nauki rozwiązywania problemów

Współpraca Kreatywność Komunikacja Nauki przyrodnicze, technologia, inżynieria i matematyka (STEM)

Edukacja społeczno-emocjonalna Przedsiębiorczość

Według Światowego Forum Ekonomicznego stoimy na skraju technologicznej rewolucji, która - jak się przewiduje - „fundamentalnie zmieni nasz sposób życia, pracy i relacje międzyludzkie”. Analitycy prognozują, że do 2030 r. nawet 375 milionów ludzi na świecie będzie musiało zmienić rodzaj wykonywanej pracy.159 Chcąc z powodzeniem konkurować w tej niezwykle dynamicznej światowej gospodarce, państwa będą potrzebowały elastycznych kadr, które potrafią się łatwo adaptować.

Ludzie będą tworzyć zawody przyszłości, a nie tylko uczyć się

ich; już teraz technologia jest kluczem. W najbliższych latach niewątpliwie odegra jeszcze większą rolę”.Jonathan Grudin, Principal Researcher, Microsoft.

Kompetencje przyszłości 166

Rola kompetencji przyszłości


Dr Kirsti Lonka, Profesor Psychologii Edukacji, Uniwersytet Helsiński, i Dr Topi Litmanen, Główny Naukowiec ds. Edukacji, Claned Group, rozmawiają o programie nauczania.

Podczas gdy Finlandia celebruje swoje stulecie niepodległości, my także celebrujemy nasz wspaniały system szkolny. Nie byłby tak doskonały, gdyby nie ciągła praca nad jego odnową. Ostatnia reforma miała miejsce w 2016 r., kiedy to Finlandia wprowadziła nowy narodowy program nauczania. Przy wsparciu Microsoft, nasz zespół i Claned mogliśmy obdarować nasze szkoły i nauczycieli. Droga do kompetencji XXI wieku to ramowy program oceny, który pomaga nauczycielom oszacować, jak dobrze uczą kompetencji, które wyposażają uczniów w niezbędne narzędzia na przyszłość.

Narzędzie oceny pomaga całym szkolnym społecznościom, pozwalając im oszacować, jakie możliwości oferuje się uczniom, by mogli biegle opanować kompetencje XXI wieku. Ten ramowy program opiera się najpierw na fińskim narodowym programie nauczania i wspiera jego wdrażanie, pedagogikę oraz koncepcję kształcenia. Tematy kompetencji XXI wieku, nauczane obok treści przedmiotowych, to:

• Myślenie i nauka uczenia się.

• Kompetencje, interakcje i samoekspresja w zakresie kultury.

• Dbanie o siebie i zarządzanie codziennym życiem.

• Umiejętność czytania i pisania z użyciem wielu mediów.

• Kompetencje w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnej (ICT).

• Umiejętności z zakresu życia zawodowego i przedsiębiorczość.

• Uczestniczenie w zrównoważonej przyszłości, budowanie jej i wywieranie na nią wpływu.

Ramowy program oceny i towarzyszące mu interaktywne kwestionariusze dostarczają nauczycielowi lub szkole analizę na temat mocnych i słabych stron oraz obszarów, które wymagają poprawy. Materiały obejmują pomysły na ulepszenie nauczania, szablony projektów i platformę do udostępniania najlepszych praktyk. Edukatorzy zapewniają możliwości rozwoju kompetencji zawodowych łączone z edukacją bezpośrednią; dążymy do wspierania szkół w takim przekształcaniu ich praktyk, by wspomagać uczenie się.

Jakie więc są najważniejsze zmiany w fińskich szkołach? Chcemy wyposażyć uczniów w silniejsze nastawienie na przedsiębiorczość, samodzielne kierowanie sobą i wysoko rozwiniętą umiejętność współpracy. Jednocześnie poszerza się środowisko edukacyjne. Kształcenie odbywa się zarówno formalnie, jak i nieformalnie, zarówno w szkole, jak i poza nią. Poza szeroko pojętymi kompetencjami XXI wieku wprowadzono nowe projekty oparte na zjawiskach; intencją jest łączenie wiedzy z różnych przedmiotów szkolnych. Projekty rozpoczynają się od ogólniejszego zjawiska, uczniowie mogą wspólnie zdefiniować omawiane zjawisko. Do tych projektów opartych na zjawiskach włączono także innowacje naukowe i techniczne.

W latach szkolnych aktywność poznawcza powinna się pogłębiać, a w miejsce powtarzania pojawia się głęboka, holistyczna i analityczna myśl. W tym procesie krytyczne znaczenie mają motywacja i emocje. Praktyka oceniania także się zmienia i w rezultacie wprowadzenia tego projektu najważniejsze kompetencje XXI wieku są oceniane bardziej systematycznie.

Droga do kompetencji XXI wieku


W jednym z największych w historii globalnych badań

dotyczących kompetencji przyszłości i metod ich nauczania badacze odkryli, że 90% objętych badaniem szkół wymieniało kompetencje przyszłości w komunikatach publicznych, ale mniej niż 1% miało wspólny język lub ustaloną definicję tego, o czym mówią. Jeszcze mniej przyjęło przemyślaną strategię nauczania i oceniania tych kompetencji.


Badanie na temat innowacyjnych praktyk nauczania, które objęło siedem krajów i dziesiątki tysięcy przypadków, wykazało, że jakość zadań zadawanych przez nauczyciela w dużym stopniu pozwala przewidzieć, jaki poziom kompetencji przyszłości uczeń zaprezentuje w odpowiedzi. Dane sugerują, że istnieje „szklany sufit” będący efektem zadań zadawanych przez nauczyciela: chociaż uczniowie mogą osiągnąć i wykazywać wyższy poziom kompetencji przyszłości, niż tego wymagają ich zadania edukacyjne, rzadko to robią.

Chcąc dać nauczycielom możliwość projektowania zadań edukacyjnych, które rozwijają kompetencje przyszłości, Microsoft we współpracy z SRI stworzył zestaw narzędzi do projektowania kształcenia przyszłości. Pomysł jest prosty. Jakie decyzje musi podjąć nauczyciel, aby stworzyć zadania edukacyjne, które wymagają od uczniów zademonstrowania lub rozwinięcia kompetencji przyszłości? Poszczególne kompetencje opisane są drzewem decyzyjnym, gdzie oceniany element lub zadanie edukacyjne może być oznaczone odpowiednio dla danej kompetencji (gdzie 0 oznacza brak szans na jej rozwinięcie lub zademonstrowanie, 4 oznacza największą możliwą szansę).

Na zakończenie każdego rozdziału w tej części zamieszczamy wzór drzewka decyzji do projektowania nauczania kompetencji przyszłości.

Więcej szczegółów i bogate zasoby szkoleniowe można znaleźć na stronie: www.microsoft.com/education

Jak uczyć kompetencji przyszłości?Badania sugerują, że największy wpływ wywierają w tym względzie nauczyciele, bez względu na to, czy uczniowie posiądą kompetencje przyszłości, czy też nie. I że czynnikiem decydującym jest charakter zadań, jakie zadają swoim uczniom.

Źródło: Zrzut ekranu z aplikacji 21st Century Design, dostępnej dla wszystkich urządzeń z Windows 10 ©2017, Lucas Moffitt, Teacher Collection

Etapy decyzji

Poziom

0

Poziom

1

Poziom

2

Poziom

3

Poziom

4

Nie

Nie

Nie

Nie

Tak

Tak

Tak

Tak


Chociaż urządzenia uczniów, oprogramowanie i inne rodzaje technologii do komunikacji są powszechnie używane w edukacji, często wykorzystuje się je do przedstawiania lub biernego konsumowania informacji, nie do konstruowania wiedzy. Poniższe pytania, wzięte z aplikacji 21st Century Learning Design, mają na celu pomóc nauczycielom i szkołom w planowaniu zadań edukacyjnych jak najefektywniej wykorzystujących technologię.

Czy uczniowie mają okazję korzystać z ICT?Zastanów się, przy jakich okazjach uczniowie muszą korzystać z ICT bezpośrednio do wykonania części lub całości zaplanowanego zadania edukacyjnego.

Używanie ICT przez nauczyciela może znacząco wzbogacić nauczanie, jednak celem powinna być wyłącznie potrzeba wykorzystywania ICT przez uczniów do wykonania zadania edukacyjnego.

Uwaga: Użycie ICT do przedstawienia informacji nie liczy się jako wykorzystywanie w znaczeniu edukacyjnym.

Czy ICT pomaga w konstrukcji wiedzy i dodaje wartość do uczenia się?Prawdziwa konstrukcja wiedzy zachodzi wtedy, gdy uczniowie generują, budują i aktywnie tworzą nowe dla nich idee oraz pojmowanie.

Wymaga to od nich zaangażowania się w złożone, produktywne i celowe myślenie, używania umiejętności i procesów myślenia krytycznego i kreatywnego, które są podstawą głębokiego zrozumienia, oraz stosowania przyswojonej wiedzy w innych kontekstach.

Konstrukcja wiedzy wspierana przez ICT musi się łączyć z celami edukacyjnymi danego zadania i musi dodawać wartość do pracy polegającej na uczeniu się.

Uwaga: Używanie ICT jako cel sam w sobie nie liczy się.

Czy uczniowie używają ICT do projektowania i tworzenia kompleksowych idei, produktów oraz rozwiązań dla autentycznych odbiorców i użytkowników?Uczenie się ma większą siłę, gdy uczniowie wykorzystują ICT do projektowania i tworzenia nowej wiedzy, pojmowania, rozwiązań, idei lub produktów dla autentycznych odbiorców lub użytkowników.

Zmusza to uczniów do myślenia, uczenia się i wykorzystywania ICT w bardziej złożony sposób. Kiedy uczniowie muszą nauczyć czegoś innych lub innym zademonstrować wiedzę, sami osiągają głębsze pojmowanie.

Rozwijanie kompetencji przyszłości za pomocą technologiiTechnologia informacyjno-komunikacyjna (ICT) to potężne narzędzie wspierające rozwój kompetencji przyszłości. Pozwala uczniom budować istotne związki z nowymi, autentycznymi odbiorcami i współuczestnikami oraz poszerza ich możliwości współpracy, tworzenia, rozwiązywania problemów i rozwijania procesów poznawczych wyższego rzędu.


Kiedy wchodzą w rolę projektantów i tworzą nowe produkty lub rozwiązania realnych kwestii, problemów lub możliwości, które mogą wykorzystać inni, rozwijają w sobie poczucie skuteczności i podmiotowości, którą daje im świadomość, że mogą mieć pozytywny wpływ na innych ludzi i ich świat.

Czy sposób korzystania przez uczniów z ICT demonstruje etykę, standardy społeczno-etyczne i co najmniej jedną dodatkową kompetencję XXI wieku?Etyczne korzystanie z ICT jest integralną i krytyczną częścią rozwoju ucznia.

W związku z tym konieczne jest, by uczniowie uczyli się o etycznym korzystaniu z ICT i by wykazywali rygorystyczne stosowanie zasad społeczno-etycznych w swojej pracy.

Korzystanie z ICT jest najefektywniejsze, gdy uczniowie mogą rozwijać zdolności do uczenia się głębszego i bogatszego, niż było możliwe wcześniej - zdolności na miarę XXI wieku. Szukaj zadań, które pozwalają uczniom być projektantami i wytwórcami wiedzy.

Zachęcaj ich, by używali ICT do współpracy, komunikacji, innowacji i rozwiązywania problemów w ramach rozstrzygania realnych kwestii i projektów, które pozytywnie wpływają na uczenie się i na świat.

Poziom

1

Poziom

2

Poziom

3

Poziom

4

Drzewo decyzyjne opisujące wykorzystanie ICT w uczeniu się

Źródło: Aplikacja 10st Century Design, dostępna dla wszystkich urządzeń z Windows 10 ©2017, Lucas Moffitt, Teacher Collection

Poziom

0Nie

Nie

Nie

Nie

Tak

Tak

Tak

Tak

Czy ci uczniowie mają okazję korzystać z ICT?

Czy ICT pomaga w konstrukcji wiedzy i dodaje

wartość do uczenia się?

Czy uczniowie wykorzystują ICT do

projektowania i tworzenia kompleksowych idei?

Czy sposób korzystania przez uczniów z ICT demonstruje etykę,

standardy społeczno-etyczne i co najmniej jedną z wcześniej omówionych

kompetencji?

Jeśli chcemy, by uczniowie byli

bardziej inteligentni niż smartfon, musimy się głębiej zastanowić nad metodami, w oparciu o które ich uczymy. Technologia może wzmocnić efekt wspaniałego nauczania, ale wspaniała technologia nie zastąpi miernego nauczania”.OECD 2015, Students, Computers and Learning: Making the Connection, PISA, OECD Publishing.


SzansaUmiejętności z zakresu rozwiązywania problemów są na dzisiejszym rynku pracy bardzo poszukiwane. Są niezbędne, jeśli uczniowie mają w sobie rozwinąć kreatywność i pewność siebie, która pozwoli im od nowa wymyślać rozwiązania lub tworzyć nowe.

UWAGA: 0,62 to duży wynik, jeśli chodzi o interwencję w edukacji, odpowiada przejściu „przeciętnej” klasy z 50 do 73 percentyla wg standardowej miary.

Ucząc się stosować metodologie krytycznego myślenia do identyfikacji i rozwiązywania realnych problemów, uczniowie rozwijają także podstawowe umiejętności życiowe. Nabierają elastyczności w myśleniu; uczą się oceniać wartość pomysłów i nabierają biegłości w podejmowaniu świadomych decyzji.

Uczenie rozwiązywania realnych problemów to nie tylko poszerzanie umiejętności przyszłych pracowników. W analizie 29 badań ustalono, że kiedy uczniowie uczą się umiejętności myślenia, poprawia się ich rozumowanie werbalne i niewerbalne, są bardziej zmotywowani do uczenia się i ich osiągnięcia w całym programie nauczania znacząco się poprawiają.160

Średni wpływ nauczania umiejętności krytycznego myślenia

Wyniki poznawczeTesty z zakresu rozumowania werbalnego i niewerbalnego

w 29 badaniach

Wyniki z programu nauczania

Testy z czytania, matematyki lub nauk przyrodniczych

w 19 badaniach

Wyniki afektywneNastawienie i motywacja

w 6 badaniach

+1,44+0,62+0,62

Rozwiązywanie problemów


Skup się na nauczaniu uczniów, jak myśleć, a nie co myślećAby uczniowie nabyli zdolności do krytycznego myślenia, muszą zapomnieć pogląd, że na wszystko są odpowiedzi i że są one niezmienne. W zamian muszą zaakceptować, że wiedza ewoluuje i może być kwestionowana, oraz podawać uzasadnienie swoich argumentów. Oznacza to kwestionowanie wszystkiego: swoich badań, swoich założeń oraz wniosków - innych osób i własnych.

Muszą stać się kompetentni w następujących czynnościach:

• eksplorowanie, dodawanie notatek, przedstawianie zarysu i streszczanie,

• syntetyzacja, kontekstualizacja i identyfikowanie schematów,

• ocena logiki argumentów i dostosowanie własnej perspektywy,

• sterowanie informacjami w celu stworzenia nowego rozwiązania lub weryfikacji hipotezy.

Zadawaj autentyczne, uczące, dociekliwe pytaniaNajbardziej praktyczne podejście polega na wyznaczeniu w ramach zajęć autentycznych wyzwań edukacyjnych. Mogą one dotyczyć dowolnego tematu, np. dlaczego Titanic zatonął, jakie jest najlepsze bogactwo naturalne świata, jaki jest najłatwiejszy sposób na wyjaśnienie równań kwadratowych nowemu uczniowi. Prowadź uczniów, zadając dociekliwe pytania, zachęcaj do samodzielnych badań i kwestionuj ich twierdzenia, aby się nauczyli, jak przedstawiać stanowisko poparte faktami.

PodejściePoczynając od klas wczesnoszkolnych, edukatorzy powinni nauczać z myślą o rozwoju krytycznego myślenia i rozwiązywania problemów. Ale te umiejętności trudno oddzielić i zdefiniować. Oto kilka zaleceń, jak definiować, a następnie włączać procesy poznawcze wyższego rzędu do nauczania.

Zapewnij uczniom strukturę

Bransford i Stein161 sklasyfikowali rozwiązywanie problemów jako pięcioetapowy proces, nazwany przez nich strategią rozwiązywania problemów IDEAL. Może on stanowić podstawę poręcznego narzędzia do oceny.

1. (Identify) Zidentyfikuj problem.

2. (Define) Zdefiniuj i przedstaw problem.

3. (Explore) Sprawdź możliwe strategie.

4. (Act) Działaj w oparciu o te strategie.

5. (Look back) Spójrz wstecz i oceń efekty swoich działań.


Taksonomia BloomaTa przydatna klasyfikacja pozwala edukatorom sklasyfikować cele nauczania, aktywności i zadania w celu oceny relatywnej wagi, zgodności z programem nauczania i niewykorzystanych okazji w danym kursie lub temacie. Procesy poznawcze wyższego rzędu wzrastają od „rozumienia” do „tworzenia”, dopilnuj więc, aby zaplanowane aktywności mieściły się w tych wyższych kategoriach.

Łączenie części w celu stworzenia nowej całości

Dzielenie informacji na części składowe

Rozumienie znaczenia faktów

Osądzanie wartości informacji lub idei

Stosowanie faktów, zasad, pojęć i idei

Rozpoznawanie i przywoływanie faktów

Tworzenie

Ocenianie

Analizowanie

Stosowanie

Rozumienie

Pamięć

Zdefiniuj i wyznacz ramy Taksonomia Blooma stanowi przydatną klasyfikację sześciu głównych procesów poznawczych, wymieniając umiejętności w kolejności od prostych do złożonych. Wykorzystaj jego plan aktywności, które odpowiadają procesom poznawczym wyższego rzędu (HOTS).


Zalecane metodyBiorąc pod uwagę procesy poznawcze wyższego rzędu w kategoriach 2-5 taksonomii Blooma, podajemy kilka praktycznych sugestii, jak można wykorzystać technologię, by wspomóc rozwój krytycznego myślenia i umiejętności rozwiązywania problemów.

Buduj umiejętność aktywnego czytania Zwykłe czytanie i wracanie do tekstu nie jest skuteczną metodą na rozumienie i uczenie się. Uczniowie muszą raczej aktywnie i krytycznie angażować się w treść materiałów źródłowych, co bardzo się róźni od czytania powieści dla biernej rozrywki.

Według ośrodka McGraw Center ds. nauczania i uczenia się na Princeton University, podstawowe zaznaczanie markerem nie wystarczy.162 Uczniowie muszą robić notatki na marginesie, dodając gwiazdki z przypisami, zakreślając słowa, łącząc je strzałkami i podkreślając, by pogłębić przetwarzanie i swobodnie ilustrować przebieg swojego procesu myślowego. Chociaż niektóre czytniki umożliwiają robienie notatek, w wielu przypadkach te oznaczenia znikają, gdy przechodzi się dalej, dlatego nie można w pełni korzystać z pamięci przestrzennej. Lepszą opcją są tablety z funkcją pisma cyfrowego.

Metody:

• Zadawaj pytania. Powiedz uczniom, aby czytając wyobrazili sobie, że rozmawiają z autorem.

• Zapisuj kluczowe słowa, aby im przypomnieć, kiedy tematy były omawiane.

• Sporządzaj konspekty, schematy blokowe lub diagramy, które ułatwią zrozumienie.

• Streść tekst lub akapit w dwóch lub trzech słowach.

• Zapisz treść przeczytanego tekstu własnymi słowami, tak jakbyś kogoś uczył/uczyła.

• Zakwestionuj ideę lub punkt widzenia.

Kategoria 2: RozumienieInterpretowanie, podawanie przykładów, klasyfikowanie, streszczanie, wyciąganie wniosków, porównywanie, wyjaśnianie

Myślenia krytycznego najlepiej uczyć z użyciem

uniwersalnego urządzenia, które obsługuje pełny zakres zadań i stylów uczenia się”.Sean Tierney, Microsoft.


Zdecydowanie najważniejsza rzecz,

jaką szkoła lub system edukacji może zrobić, by udoskonalić nauczanie kompetencji XXI wieku, to uzgodnić wspólny język i zestaw definicji. Już samo to może doprowadzić do głębokiej, wymiernej poprawy w zakresie kompetencji nauczycieli i uczniów”.Dr Maria Langworthy, Microsoft.


Zachęcaj do aktywnych badań w Internecie Internet jest dla uczniów przytłaczający.Należy pomóc im dopracować metodę przeszukiwania, aby umieli znajdować właściwe źródła, ale równie ważne jest, by unikali bezmyślnego przewijania stron bez zrozumienia ich treści. Najlepszą metodą jest polecenie uczniom, aby dodawali notatki na przeglądanych stronach.

Metody:

• Podczas wyszukiwania zakreślaj lub zaznaczaj kolorem kluczowe słowa.

• Rób notatki w czasie wyszukiwania informacji. • Rysuj diagramy lub wykresy, jeśli ułatwia

ci to zrozumienie.• Utwórz listę przydatnych stron.

Naucz aktywnego notowania • Badanie przeprowadzone przez Pam Mueller z

Princeton i Dana Oppenheimera z UCLA163 wykazało, że kiedy uczniowie robią notatki tylko za pomocą klawiatury ekranowej lub fizycznej, nie przyswajają nowego materiału za dobrze, głównie dlatego, że pisanie na klawiaturze zachęca do dosłownego, bezmyślnego przepisywania.

• Chociaż uczniowie używający klawiatury robili więcej notatek, ci, którzy używali cyfrowego lub fizycznego pióra, uzyskali wyższe wyniki, odpowiadając na pytania na temat nowej wiedzy.

• Nawet po tym, gdy uczniowie zostali poinstruowani, aby nie przepisywać bezmyślnie tego, o czym słuchają, ci, którzy używali klawiatury, nadal to robili, podczas gdy ci używający pióra potrafili zastanowić się i streścić materiał w czasie pracy.

• Wydaje się, że używając cyfrowego pióra, uczniowie mają większą swobodę słuchania i rozumienia podawanych informacji. A to pomaga im konstruować i zatrzymywać wiedzę.

• Dzieje się tak dlatego, że notowanie piórem sprzyja przetwarzaniu, złożonemu myśleniu, kojarzeniu i streszczaniu idei. A także dlatego, że pisząc ręcznie nie możemy zapisywać bardzo szybko, zatem musimy streszczać, dzięki czemu nasz mózg głębiej przetwarza informacje, a w efekcie lepiej je przywołujemy i rozumiemy.

Metody:

• Słuchaj i streszczaj podawane informacje.

• Organizuj notatki pod czytelnymi nagłówkami.

• Szkicuj diagramy, jeśli to pomaga.

• Notuj pytania i pamiętaj, żeby je później zadać.

Wciel to w życie: rozumienie• Przeglądarka Microsoft Edge pozwala uczniom

pisać bezpośrednio na stronach internetowych za pomocą cyfrowego pióra i udostępniać swoje uwagi nauczycielowi i kolegom z klasy.

• Dodawaj notatki piórem, zakreślaczem, gumką, poprzez klawiaturę i narzędziem do przycinania.

• Wybieraj spośród różnych kolorów i wielkości końcówki do pisania..

• Używaj zintegrowanego panelu udostępniania do dodawania notatek i zakreślania elementów, a następnie udostępniaj je innym.

• Dodawaj uporządkowane notatki tekstowe do strony internetowej i zapisuj na koncie OneNote, aby je udostępniać.

• Zapisuj notatki z Internetu w folderze listy elementów do przeczytania w karcie „Lista do przeczytania”.

• Przypinaj ważne strony do menu Start, aby je zapisać jako ruchome kafelki na ekranie startowym.

• Używaj narzędzi edukacyjnych w Edge.


Zachęcaj uczniów do szkicowania podczas rozwiązywania problemów z liczbami i symbolami Myślenie wizualne jest szczególne ważne w przedmiotach takich jak nauki przyrodnicze i matematyka, gdzie uczniowie muszą rozwiązywać problemy z użyciem diagramów i symboli. Klawiatura wyjątkowo nie pasuje do rozwiązywania problemów, ponieważ myślenie głębokie nie jest procesem linearnym ani lingwistycznym. Z kolei cyfrowe pióro jest idealne.

To dlatego, że rozwiązywanie problemów często wymaga powtarzania idei i myśli w trakcie obmyślania rozwiązania. Jest to bardziej efektywne, gdy mamy do dyspozycji rysik, zwłaszcza że ważne jest rysowanie diagramów.

Im trudniejsze staje się myślenie, tym większe prawdopodobieństwo, że przełączymy się na myślenie multimodalne — i użyjemy pióra. W rzeczy samej prof. Sharon Oviatt164 odkryła, że kiedy uczniowie rozwiązywali zadania ścisłe używając cyfrowego pióra, ich zdolność zapisywania liczb, symboli i diagramów spowodowała wzrost liczby wygenerowanych przez nich hipotez o 35%. Ponadto poprawnie rozwiązali 24,5% zadań więcej.

Badania Oviatt pokazują, że kiedy uczniowie dodają nieformalne notatki do wizualnych materiałów związanych z problemem, potrafią grupować i organizować informacje, co pomaga im zrozumieć znaczenie i w efekcie rozwiązać problem. Zachęcanie uczniów do nieformalnego oznaczania wizualnych materiałów związanych z problemem jest kluczem do wspomagania ich procesu myślenia. W badaniach, gdzie uczniowie sporządzali diagramy przed rozwiązaniem problemu, ich wyniki z nauk przyrodniczych były o 25-36% wyższe niż wtedy, kiedy nie rysowali diagramów.

Metody:

• Używaj symboli, liczb, diagramów, aby zastosować swoje rozumienie.

• Stwórz listę odpowiednich stron do przeczytania.

Kategoria 3: StosowanieWykonywanie i wdrażanie

Wciel to w życie: rozwiązywanie problemów Cyfrowe pióro jest dostępne dla większości urządzeń z Windows 10. Uczniowie wykorzystują po prostu obszar roboczy funkcji Windows Ink do wpisania notatek za pomocą aplikacji Word, Excel i PowerPoint. Mogą też łączyć notatki na karteczkach samoprzylepnych i używać szkicu ekranu oraz notatnika.

• Rób notatki intuicyjnie, koncentrując się na tym, co słyszysz, zamiast na pisaniu na klawiaturze.

• Przeprowadź burzę mózgów, korzystając z różnych wielkości pióra, kolorów, linii łączących i intuicyjnych sposobów na przenoszenie elementów graficznych, wyrazów i idei.

• Pisz swobodnie, notuj pomysły, skreślaj je eksperymentuj z metodami, aby jasno myśleć.


Tradycyjne umiejętności, na których wciąż

koncentruje się wiele szkół, są dokładnie tymi, które algorytmy mogą wykonać znacznie szybciej, bardziej dogłębnie i niezawodnie niż ludzie.Profesor David Deming, Harvard Graduate School of Education.165


Twórz mapy myśli i schematy blokoweBadania dowodzą, że organizatory graficzne pomagają uczniom w sposób bardziej logiczny i uporządkowany zebrać myśli. Po zbadaniu wielu metaanaliz dotyczących efektywności map pojęciowych i organizatorów graficznych John Hattie166 podał, że ogólna wielkość efektu wynosi 0,57, co oznacza wzrost percentyla o 22 punkty.

Metody:

• Stwórz mapę myśli, aby zorganizować i ustawić w porządku ważności swoje pomysły.

• Łącz pomysły liniami, aby wskazać powiązania, hierarchie.

Twórz wykresy i schematyNie mów uczniom, jak organizować informacje. Poproś ich tylko, żeby zorganizowali je w najbardziej sensowny sposób. To sprawi, że zastanowią się nad najefektywniejszym sposobem przedstawienia danych z doświadczeń na lekcjach STEM lub matematyki albo danych z badań, rozwijając przy tym umiejętność analizowania.

Kategoria 4: AnalizowanieRóżnicowanie, organizowanie i przypisywanie

Wciel to w życie: analizowanieTworzenie wykresów w Excelu jest doskonałym sposobem na rozwój procesów poznawczych wyższego rzędu, zwłaszcza kiedy uczniowie muszą rozumować: Jakie dane są istotne? Jak powinny być zapisywane? Jak często i gdzie? Jak można je najczytelniej zaprezentować — w postaci wykresu słupkowego, schematu, wykresu liniowego itd.?

• Excel jest częścią pakietu Office 365.

• Uczniowie mogą zapisywać arkusze kalkulacyjne w OneDrive, udostępniać je innym.

• Uczniowie mogą równocześnie współpracować w tym samym arkuszu Excel.

• Szeroki wybór szablonów podsuwa pomysły i jest przykładem najlepszych praktyk.


Wciel to w życie: ocenianieOneNote stanowi wygodną cyfrową przestrzeń, gdzie uczniowie mogą w jednym miejscu umieścić wszystkie swoje materiały badawcze, aby je ocenić. Działa na wszystkich urządzeniach i automatycznie się zapisuje.

• OneNote jest częścią pakietu Office 365

• Wpisuj tekst cyfrowym piórem albo na klawiaturze, twórz tabele i wstawiaj linki

do stron internetowych oraz obrazy do porównania.

• Pisz w dowolnym miejscu, bez narzuconego układu strony lub struktury.

• Na jednej stronie może pracować równocześnie więcej niż jeden uczeń.

Kategoria 5: OcenianieSprawdzanie, analiza krytyczna

Profesor Sharon Oviatt odkryła w swoich badaniach, że kiedy uczniowie robią burzę mózgów z użyciem cyfrowego pióra, proponują o 56% pomysłów więcej niż wtedy, gdy używają klawiatury. I są znacznie bardziej kreatywni. Jest ogromny wybór aplikacji do rysowania na Surface. OneNote jest bezpłatny dla uczniów i idealnie nadaje się do burzy mózgów.

Metody:

• Umieść wszystkie swoje materiały badawcze w jednym miejscu, aby je ocenić.

• Następnie posłuż się myśleniem rozbieżnym, aby skategoryzować i zrozumieć możliwości.

• I wreszcie użyj myślenia zbieżnego, aby ustawić myśli wg ważności lub zawęzić opcje.

Kategoria 6: TworzenieGenerowanie, planowanie, wytwarzanie

Kreatywność musi być nieograniczona i otwarta. Aby to było możliwe, uczniowie muszą mieć pełne programy, nie aplikacje. Złożoność rzadko stanowi problem. Uczniowie zwykle uczą się nawzajem i doskonale sobie radzą z uczeniem się nowych funkcji i możliwości wtedy, gdy ich potrzebują — np. wchodząc do Internetu i oglądając samouczki wideo.

Metody:

• Podaj trwałe rozwiązanie problemu, który badamy.

• Przekształć lub wymyśl od nowa przestarzały proces lub model biznesowy.

• Zaproponuj nowy sposób zarządzania sytuacją lub zdarzeniem.

• Zaproponuj bardziej inteligentny sposób zwrócenia uwagi na kwestię lub niesprawiedliwość, którą omawiamy.

• Zaprojektuj produkt lub innowację dla swoich rówieśników i pokaż, jak można ją wyprodukować i zareklamować.

• Zademonstruj, co rozumiesz z omawianego tematu, w taki sposób, by pomóc innym lepiej go zrozumieć.


Projektowanie edukacji przyszłości do nauki rozwiązywania problemów Wykorzystaj te pytania do pokierowania planowaniem zadań, które rozwijają umiejętności w zakresie rozwiązywania problemów.


Czy uczniowie pracują z realnymi sprawami, możliwościami, wyzwaniami i problemami dla autentycznych odbiorców i realnych korzyści? Kiedy uczniowie widzą, że to, co robią, jest użyteczne i znaczące, mają większą motywację i chęć do uczenia się. Kiedy uczniowie pozytywnie wpływają na życie swoje i innych, rozwijają w sobie osobistą i społeczną odpowiedzialność. Pomaga to kształtować ich uczenie się, myślenie i ich świat w naprawdę znaczący sposób.

Czy uczniowie aktywnie dociekają i stawiają pytania? Realne innowacje i rozwiązywanie problemów wymaga od uczniów aktywnego dociekania, stawiania pytań i poszukiwania odpowiedzi, aby zrozumieć i dokładnie zidentyfikować autentyczne potrzeby, zagadnienia, szanse, wyzwania i problemy.

Czy uczniowie generują możliwości, projektują i wypróbowują pomysły oraz rozwiązania? Kiedy uczniowie pracują jako innowatorzy, rozwiązujący problemy i projektanci, struktura i proces są konieczne, a zarazem nieocenione dla uczenia się. Zastosowanie danego procesu będzie zależeć od typu innowacji lub problemu, np. proces myślenia projektowego lub burza mózgów.

Czy uczniowie oceniają, formułują refleksje i podejmują działania?Motorem realnych innowacji i rozwiązywania problemów jest autentyczny cel. Chodzi o wywarcie wpływu, którzy przyniesie prawdziwe korzyści konkretnym odbiorcom i w konkretnych sytuacjach. Aby to osiągnąć, uczniowie muszą w jakiś sposób przekuć swoje plany na działanie. Wymaga to od nich refleksji i podjęcia kluczowych decyzji związanych z wdrożeniem i działaniem. Wdrożenie wymaga od uczniów wprowadzenia idei i rozwiązań w życie w realnym świecie. Np. zaprojektowanie i założenie ogródka na terenie szkoły liczy się jako podjęcie działania; samo zaprojektowanie - już nie.

Drzewo decyzyjne opisujące realne innowacje i rozwiązywanie problemów

Źródło: Aplikacja 10st Century Design, dostępna dla wszystkich urządzeń z Windows 10 ©2017, Lucas Moffitt, Teacher Collection

Poziom

1

Poziom

2

Poziom

3

Poziom

4

Poziom

0Nie

Nie

Nie

Nie

Tak

Tak

Tak

Tak

Czy uczniowie pracują z realnymi sprawami,

możliwościami, wyzwaniami dla

autentycznych odbiorców i realnych korzyści?

Czy uczniowie aktywnie dociekają i

stawiają pytania?

Czy uczniowie generują możliwości, projektują i wypróbowują pomysły

oraz rozwiązania?

Czy sposób korzystania przez uczniów z ICT demonstruje etykę,

standardy społeczno-etyczne i co najmniej jedną dodatkową kompetencję

XXI wieku?


Współpraca


Badania naukowe pozwoliły stwierdzić, że współdziałanie przy projektach pomaga uczniom rozwijać także umiejętności z zakresu argumentacji i poznawcze167 i że doświadczenie współpracy bardziej zachęca ich do używania strategii moralnego rozumowania oraz poznawczych wyższego rzędu niż

wtedy, kiedy konkurują lub pracują samodzielnie.168 Dalej badania wykazują, że współdziałanie w pisaniu poprawia dokładność pisania.169 Ponadto przetwarzanie grupowe zwiększa osiągnięcia osób osiągających wysokie, średnie i niskie wyniki w zakresie sukcesu w rozwiązywaniu problemów oraz motywacji.170

Włącz współdziałanie do nauczaniaNależy zwrócić uwagę na różnicę między współdziałaniem i współpracą. Współdziałanie ma miejsce wtedy, gdy nauczyciel rozdziela zadania i każdy uczeń wykonuje swoje polecenie oddzielnie. O współpracy mówimy, gdy uczniowie pracują razem, dzieląc się pomysłami, wymieniając przy poszczególnych zadaniach, sprawdzają swoją pracę i współtworzą rozwiązania.

Konstruuj grupy o przeciwnych poglądach, aby pomóc uczniom przemyśleć swoje podejście i podczas wspólnej

pracy zrozumieć punkt widzenia innych. I projektuj zadania trudniejsze niż indywidualne zadania domowe, ponieważ w ten sposób uczniowie szybko się przekonają, że w grupie potrafią rozwiązywać rzeczy, którym samodzielnie nie daliby rady.

Aby uzyskać skuteczność w praktyce współpracy, uczniowie muszą nauczyć się słuchać innych, wyrażać własne poglądy i weryfikować je w badaniach. Muszą także poznać mocne strony - swoje i innych, zamieniać się rolami, dążyć do lepszego rozwiązania, które wykorzystuje zdolności wszystkich uczestników.

SzansaZachęcanie uczniów, aby zwracali się do siebie wzajemnie przy rozwiązywaniu problemów i dzieleniu się wiedzą, nie tylko buduje ich umiejętność współpracy, ale też prowadzi do głębszego zrozumienia, gdyż uczą się widzieć punkt widzenia innych osób i oceniać swój własny.

Podejście W coraz bardziej interdyscyplinarnym świecie opanowanie umiejętności współpracy jest dla uczniów niezbędne. Ale jak ich do tego zachęcić? Edukatorzy w nauczaniu powinni skupić się na tym, aby pomagać uczniom udostępniać, akceptować, uzgadniać idee i ponosić za nie wspólną odpowiedzialność.


Wśród możliwości należy wymienić używanie cyfrowego pióra do szkicowania i udostępniania pomysłów, dodawania na nich notatek, dodawania obrazów i szybkiego przesuwania tekstu i obrazów — bez względu na to, czy uczniowie siedzą obok siebie, czy rozdzieleni odległością wspólnie korzystają z ekranu.

Zachęcaj do burzy mózgów we współpracyKiedy uczniowie w trakcie burzy mózgów używają cyfrowego pióra, mają o 56% więcej pomysłów niż gdy korzystają z klawiatury.171 Opisanie pomysłu za pomocą klawiatury nakłada większe obciążenie poznawcze na nasz mózg, ponieważ musimy poradzić sobie z wciskaniem klawiszy, co nie pozwala nam tak swobodnie używać wyobraźni i pomysłowości. Cyfrowe pióro zdecydowanie ułatwia wymyślanie pomysłów, ponieważ używanie pióra jest już dla mózgu czynnością automatyczną, a pomysły często się szkicuje — nie zapisuje czy wprowadza z użyciem klawiatury. Sprawdza się także lepiej niż zwykły papier, ponieważ uczniowie mogą dołączać odnośniki z Internetu, a także zdjęcia lub filmy wideo, co stymuluje powstawanie idei.

Komunikując się twarzą w twarz za pomocą wideokonferencji, mogą się szybko porozumiewać i natychmiast uzyskać informacje zwrotne na temat swoich pomysłów. Swoje dyskusje mogą też rejestrować, aby się nad nimi zastanowić później. Uczniowie nieśmiali często dobrze sobie radzą podczas burzy mózgów prowadzonej online lub przez przesyłane wiadomości. Zapisując pomysły, głębiej się zastanawiają i mają czas przemyśleć swoje odpowiedzi. Badania wykazały, że w dużych grupach anonimowa, synchroniczna burza mózgów za pośrednictwem komputera sprawdza się lepiej niż w twarzą w twarz.172

Metody:

• Stwórz zespołową mapę myśli, aby zorganizować i ustawić w porządku ważności pomysły.

• Wprowadź odnośniki, by pobudzić kreatywność.

• Szkicuj diagramy lub schematy blokowe.

• Szybko przenoś na inne miejsca nagłówki.

• Wygłaszaj prowokacyjne stwierdzenia Co by było, gdyby i zadawaj trudne pytania.

• Urządź burzę mózgów z innym uczniem, grupą lub klasą z dowolnego zakątka świata.

Jak pomaga technologiaTechnologia potrafi rozszerzyć możliwości burzy mózgów - od czegoś, w czym można brać udział tylko osobiście, do czegoś, co może się wydarzyć między szkołami, po przeciwnych strona miasta lub po przeciwnych stronach świata. Oto niektóre praktyczne narzędzia, które pomogą nauczycielom w nauczaniu współpracy.


Wciel to w życie: współpracaNauczyciele mogą tworzyć klasy oparte na współpracy i komunikować się z uczniami - wszystko to w jednym doświadczeniu z wykorzystaniem Office 365 dla edukacji. Usługa jest bezpłatna dla uczniów i zawiera potężne oprogramowanie edukacyjne, takie jak Word, Excel, PowerPoint, OneNote, Microsoft Teams i znacznie więcej.

• Uczniowie mogą współpracować nad dokumentami w czasie rzeczywistym.

• OneNote pomaga uczniowi zorganizować pracę i udostępniać wiedzę w cyfrowej przestrzeni pracy, gdzie nauczyciel może zamieszczać oceny, zadania, uwagi i zasoby, a także monitorować pracę szkolną i zarządzać nią.

• Teams to cyfrowe centrum, które w jednym miejscu łączy rozmowy, treści i aplikacje.


Wspólnie wystawiaj oceny i recenzjeTechnologia umożliwia nowoczesny sposób oceniania pracy uczniów, pozwalający na dodawanie recenzji rówieśników i zbiorowych uwag. Media społecznościowe są dziś niemal oczywistą platformą oceny wartości jednostki i firmy, inicjatyw i projektów, dlatego warto wprowadzić do szkół bezpieczne media społecznościowe, aby uczniowie mieli okazję nauczyć się „netykiety” lub opanować umiejętność konstruktywnej oceny pracy innych i przekazywania informacji zwrotnych bez osobistych lub negatywnych uwag.

Metody:

• Opublikuj pracę, która powstała jako efekt projektu — filmy wideo, dzieła sztuki, zdjęcia lub prezentacje — w bezpiecznych mediach społecznościowych w celu uzyskania informacji zwrotnych.

• Poleć uczniom, aby zamieścili swoją pracę końcową na klasowym lub szkolnym kanale wideo, aby inni mogli zostawić informacje zwrotne.


Wciel to w życie: współpraca uczniówSkype in the ClassroomBezpłatna społeczność online, która ułatwia udostępnianie wiedzy, wymianę kulturalną i współpracę w szkołach podstawowych i średnich na całym świecie. Dołącz do projektu lub zgłoś własny projekt.

TeamsMicrosoft Teams pozwala uczniom komunikować się w ramach uczenia się za pośrednictwem tekstowego interfejsu. Po prostu utwórz zespół - „team” - i zaproś do niego uczniów, grupy lub nauczycieli. To świetny sposób, aby wsłuchać się w głosy uczniów i zachęcać osoby niechętnie rozmawiające do komunikowania się.

Spraw, aby produktywne procesy oparte na współpracy mogły być kontynuowane po szkoleJak zauważa Dan Roam w swojej książce, The Back of the Napkin, badania wykazują, że nie ma skuteczniejszej metody zakomunikowania idei, którą mam w głowie innej osobie, niż rozmowa lub narysowany w tym samym czasie prosty rysunek. Pomysł gromadzenia się wokół tablicy interaktywnej lub dużego arkusza papieru, rysowania idei, wykreślania prototypów i udoskonalania koncepcji jest dobrze znany każdemu, kto z sukcesem

współpracował. Z niewielkimi wyjątkami wszystkie największe wynalazki, dzieła i innowacje zaczynały się od szkiców, rysunków i koncepcji zapisanych ręcznie. Odpowiednia nowoczesna technologia pozwala kontynuować te niezwykle produktywne rozmowy poza jedną fizyczną przestrzenią.

Metody:

• Zadawaj uczniom zadania oparte na współpracy jako pracę domową.

• Zachęcaj uczniów do współpracy z rówieśnikami na całym świecie.


Wciel to w życie: współpraca online

SharePointTa chroniona hasłem platforma online pozwala uczniom udostępniać dowolnego typu projekty i współpracować nad nimi — od dokumentu aż po stronę internetową — z użyciem dowolnego urządzenia. Wykorzystują te same, dobrze znane narzędzia Office do tworzenia i udostępniania treści, karty „kto jest kim” do identyfikowania członków zespołu i karty „co nowego” informujące ich o aktualizacjach.

OneDriveUsługa OneDrive jest preinstalowana w Windows 10, oferuje uczniom bezpłatne miejsce do przechowywania o pojemności 1TB. Uczniowie mogą ją wykorzystywać do współpracy za pomocą aplikacji Word, Excel, PowerPoint i OneNote z pulpitu, urządzenia mobilnego lub online.

Nauczaj prowadzenia badań online we współpracyUczniowie mogą badać tematy indywidualnie i później udostępniać swoje wnioski zespołowi lub mogą we współpracy prowadzić badania i dopracowywać wyniki.

Metody:

• Udostępniaj i edytuj badania.

• Szukaj wspólnych autentycznych projektów badawczych, które można prowadzić we współpracy z innymi szkołami.

Zachęcaj do współpracy nad projektami w Internecie i w czasie rzeczywistymTechnologia oferuje uczniom wielkie możliwości współpracy nad projektami, podczas której mogą udostępniać myśli, informacje zwrotne i inspiracje. Współtworzenie w aplikacjach PowerPoint i Word pozwala uczniom pracować nad tymi samymi dokumentami równocześnie i w czasie pracy widzieć, co inni piszą, rysują lub dodają.

Technologia pozwala także uczniom poznać nowe zespoły współpracy na całym świecie. Skype in the Classroom umożliwia nauczycielom nawiązanie współpracy przez Skype w celu zna

Transformacja edukacji · 2020. 10. 30. · 147 Część druga. Szansa Przy odpowiedniej...

Documents

Transcript of Transformacja edukacji · 2020. 10. 30. · 147 Część druga. Szansa Przy odpowiedniej...