TRANSFORMACJA MEDIÓWmgr. Tomasz Wysocki

Jak zmieniają się media, jak

zmieniliśmy się my?

Wynalazek Gutenberga Johannes Gutenberg, (ur. ok. 1400 w Moguncji,

zm. 3 lutego 1468 tamże) – niemieckirzemieślnik, złotnik i drukarz, twórca pierwszejprzemysłowej metody druku na świecie. Nie mazgody wśród badaczy, czy pierwsze drukipowstały już podczas jego pobytuw Strasburgu (1434–1444), czy dopiero wdrukarni założonej przez niego w 1448 roku wMoguncji. Różne lata są przyjmowane umowniejako rok, w którym po raz pierwszy Gutenbergużył ruchomej czcionki – najczęściej 1440 albo1450. Jego najdoskonalszą publikacjąbyła Biblia 42-wierszowa, znana jako BibliaGutenberga, drukowana w latach 1452–1455.

Gutenberg opracował własną wersję czcionek,wykonanych z metalu, ale ich technika pozostajeniejasna. Skonstruował aparat do ich odlewania,w którym nowością było używanie wymiennychmatryc. Zaprojektował również własną wersjęprasy drukarskiej, wzorując się na znanych jużprasach introligatorskich. Jego prekursorskimdokonaniem było stworzenie pierwszegodużego wydawnictwa. Równie ważnymiosiągnięciami są udane kroje pism używanych dodruku oraz opracowanie podstawowychzasad składu tekstu.

Fonograf Fonograf (z gr. φωνή, fonē – „głos” oraz γραφή, grafē –

„pisanie”) – jedno z pierwszych urządzeń służących do zapisu i

odtwarzania dźwięku, poprzednik gramofonu. Został

skonstruowany przez Thomasa Alva Edisona. Edison swój

wynalazek zademonstrował 29 listopada 1877 r.,

a opatentował 19 lutego 1878 r.

W laboratoriach w Menlo Park i West Orange powstały następujące ważniejsze

wynalazki:

• fonograf

• silnik prądu stałego

• prądnica prądu stałego

• oscyloskop

• płyta gramofonowa

• perforowana taśma filmowa

• kamera filmowa

• projektor filmowy do filmów dźwiękowych

• betoniarka

• kombajn zbożowy

• chłodziarka

• suche baterie alkaliczne

• dyktafon

• pióro elektryczne

• pierwsza na świecie guma syntetyczna tzw. buna.

• krzesło elektryczne

• wyrzynarka do wewnętrznego wyrzynania

MagnetofonPrekursorem współczesnego magnetofonu było urządzenie wykorzystujące jako nośnik stalowy drut.

Konstruktorem pierwszego prototypu magnetofonu był duński inżynier Valdemar Poulsen (w 1898) – swoje

urządzenie nazwał „telegrafonem”.

Pierwszym magnetofonem z cienką, stalową taśmą zamiast drutu był Blattnerphone skonstruowany w 1929 lub

1930 przez przedsiębiorstwo Ludwig Blattner Picture Corporation.

25 grudnia 1932 brytyjska rozgłośnia BBC po raz pierwszy nadała program nagrany na taśmie. Do odtworzenia

użyto ogromnego magnetofonu z taśmą stalową Marconi-Stille, który aby odtworzyć dźwięki o wysokiej

częstotliwości przesuwał taśmę z prędkością 90 m na minutę. Magnetofon musiał pracować w zamkniętym

pomieszczeniu i obsługiwany był zdalnie ze względu na możliwość zerwania się ostrej jak brzytwa, bardzo szybko

obracającej się taśmy.

W latach 20. austriacki inżynier Fritz Pfleumer eksperymentował z pokrywaniem drobinami żelaza różnych

materiałów. W 1927 pokrył drobinami żelaza bardzo cienki papier i stworzył w ten sposób tanią taśmę

magnetofonową, na którą w 1928 otrzymał patent. W 1932 odsprzedał patent niemieckiemu przedsiębiorstwu AEG,

jednemu z czołowych w branży elektronicznej. Następnie AEG we współpracy z

niemieckim koncernem chemicznym IG Farben skonstruowało pierwszy na świecie praktyczny magnetofon o

nazwie Magnetophon K1, który został zademonstrowany w 1935 na Wystawie Radiotechnicznej

w Berlinie (Internationale Funkausstellung Berlin). Jednak jakość nagrywanego dźwięku była bardzo niska,

urządzenia nie nadawały się do odtwarzania muzyki. W 1939 niemiecki inżynier Walter Weber przekonstruował

magnetofon, budując pierwszy magnetofon odtwarzający dźwięk w wysokiej jakości, czyli urządzenie, które

używane jest do dziś. Poprawienie jakości dźwięku spowodowało gwałtowne upowszechnienie się magnetofonów w

Niemczech, a od 1946 w USA, po zdobyciu Niemiec i wywiezieniu w 1945 dokumentacji i kilku magnetofonów.

Obecnie stosuje się najczęściej magnetofony wykorzystujące taśmę zamkniętą w kasecie typu Compact Cassette.

Pomimo spadku popularności magnetofony są dziś wciąż produkowane i użytkowane, zarówno w wersjach

przenośnych (walkman), jak i do zestawów HiFi.

Bracia LumièreBracia Lumière, August Marie Louis (ur. 19 października 1862 , zm. 10 kwietnia 1954 ) i Louis Jean (ur. 5

października 1864, zm. 6 czerwca 1948 ) – francuscy wynalazcy, pionierzy kinematografii.

W 1895 bracia skonstruowali i opatentowali kinematograf i 28 grudnia w Salonie Indyjskim przy bulwarze Kapucynów

w Paryżu zorganizowali swoją pierwszą publiczną projekcję filmu (nosił on tytuł Wyjście robotników z fabryki), obejrzało

go 35 osób. Pierwsze filmy braci Lumière były migawkami z życia. Pierwszą fabułę zawarli w obrazie pt. Polewacz polany.

W 1899 opracowali zasadę tzw. fotoramy (fotografii panoramicznej). W 1907 rozpoczęli w swej wytwórni

w Lyonie produkcję płyt do fotografii barwnej metodą autochromową. Louis opracował w 1935 metodę anaglifową filmu.

Auguste poświęcił się z czasem badaniom w dziedzinie chemii fizjologicznej.

Bracia Lumière nie byli jednak wynalazcami kinematografu, choć są często jako jego wynalazcy podawani. Pierwszy był

fotograf z Leszna Ottomar Anschütz w 1886 roku. W latach 1893-1894 tzw. kinetoskopy w USA, a później w Europie

pokazywał też Thomas Alva Edison. Sam Auguste Lumière zaś stwierdził kiedyś: "Byłem, wraz z bratem, twórcą filmu

francuskiego, ale istniał również pewien Polak, niejaki Kazimierz Prószyński, który nas znacznie wyprzedził". W istocie,

Prószyński uzyskał patent na swój pleograf w 1894, na rok przed opatentowaniem przez francuskich braci kinematograf

https://www.youtube.com/watch?v=YXD56XL4R80

Powstanie telewizji

Paul Julius Gottlieb Nipkow (ur. 22 sierpnia 1860 w Lęborku, zm. 24 sierpnia 1940w Berlinie) – twórca wynalazku nazywanego tarczą Nipkowa, urządzenia do mechanicznego wybierania obrazu telewizyjnego stanowiącego podstawowy element pierwszych telewizorów i kamer telewizyjnych (tzw. telewizja mechaniczna), który umożliwił powstanie współczesnej telewizji.

Vladimir Kosma Zworykin (ur. 30 lipca 1889 w Muromie, zm. 29 lipca 1982 w Princeton) – amerykański radiotechnik i elektronik rosyjskiego pochodzenia. Od 1919 przebywał w USA. Wynalazca ikonoskopu (lampy analizującej) w 1930. Pracował też nad telewizją kolorową i stereoskopową oraz noktowizją i mikroskopią elektronową.

John Logie Baird (ur. 13 sierpnia 1888 , zm. 14 czerwca 1946) – szkocki inżynier, wynalazca pierwszego działającego systemu telewizyjnego. Pionier techniki telewizyjnej. W 1924 skonstruował telewizor monochromatyczny, w 1928 przesłał transmisję telewizyjną z Europy do Ameryki Północnej, jak i Południowej, a także stworzył pierwszy system telewizji kolorowej. Wynalazca noktowizora (1926).

Jan SzczepanikJan Szczepanik (ur. 13 czerwc 1872 w Rudnikach k. Mościsk, zm. 18

kwietnia 1926 w Tarnowie) – polski nauczyciel, wynalazca zwany „polskim

Edisonem”, „austriackim Edisonem”, „Leonardem da Vinci z Galicji” i

„galicyjskim geniuszem”. Opisany w dwóch artykułach przez Marka Twaina.

Pomimo tego, że w dziedzinie techniki był samoukiem, jest autorem ponad

50 wynalazków i kilkuset o patentowanych pomysłów technicznych z

dziedziny fotografii barwnej, tkactwa czy telewizji.

• telektroskop – urządzenie do przesyłania na odległość ruchomego obrazu kolorowego wraz z dźwiękiem, protoplastę dzisiejszej telewizji

• system barwnego tkactwa – wynaleziona w 1896 roku elektryczna metoda fotograficznego kopiowania wzorów podczas produkcji tkanin. System ten

stosowany był od 1898 roku przez austriacki oraz niemiecki przemysł włókienniczy,

• system barwnego filmu – opracowany przez wynalazcę w 1899 roku system małoobrazkowej, barwnej kliszy filmowej, na którą w 1900 Szczepanik uzyskuje

brytyjski patent. Do odwzorowania kolorów wynalazca użył w niej czarno-białego filmu oraz filtry w trzech kolorach czerwonym, zielonym oraz niebieskim. W 1915

roku opracowuje kamerę filmową do filmu barwnego, a później także projektor. Film został dopracowany w latach 1918–1925 i był wysoko ceniony za bliskie

realizmowi oddawanie kolorów. Innowację Szczepanika na tym polu wyparł dopiero amerykański Technicolor

• system kolorowej fotografii oraz światłoczuły papier barwny – metoda ta została wykorzystana później przez przedsiębiorstwa Kodak (1928)

oraz Agfa (1932)],

• telefot – udoskonalone urządzenie do przenoszenia obrazu na odległość przedstawione na Wystawie światowej w Paryżu w 1900 roku

• fotometr – urządzenie do pomiaru jasności,

• kamizelka kuloodporna – projekt własnej kamizelki kuloodpornej z roku 1901 (opatentował ją niemal w tym samym czasie inny Polak – Kazimierz Żegleń),

wykonany z jedwabnej tkaniny z cienkimi blachami stalowymi. Wynalazek ten przyniósł Szczepanikowi sławę, ponieważ obronił przed śmiercią w zamachu króla

hiszpańskiego Alfonsa XIII, który w dowód wdzięczności udekorował Szczepanika wysokim odznaczeniem państwowym – Orderem Izabeli Katolickiej w 1902

• fotosculptor – przyrząd służący do kopiowania rzeźb metodą fotograficzną

• caloridul – wynaleziony w 1901 rokusamoczynny regulator ciągu kominowego w paleniskach kotłowych dający duże oszczędności węgla. Opatentowany w

Niemczech oraz Anglii,

• film dźwiękowy,

• silnik elektryczno-chemiczny

Radio

Konkurentami do tytułu wynalazcy byli także serbski inżynier i wynalazca Nikola Tesla oraz rosyjski fizyk Aleksandr Popow. W 1943 Sąd Najwyższy Stanów

Zjednoczonych przyznał prawa patentowe Tesli. Rozprawa rozstrzygnęła się po śmierci wynalazcy, przez co powszechnie za twórcę radia uznaje się

Marconiego, mimo iż przyznał się on do wykorzystania wcześniejszych prac Tesli w zbudowaniu radia.

Tesla opracował konstrukcję cewki wysokonapięciowej, wysyłającej silne fale elektromagnetyczne i zaczął pracować nad urządzeniem, które mogłoby te

fale odbierać. Jego patent na urządzenie do przesyłania i odbioru fal elektromagnetycznych był gotowy w 1900 roku, jednak ubiegł go w tym o kilka dni

Marconi. Tesla walczył z Marconim o patent na radio, dowodząc, że jego wynalazek stosuje bez jego zgody wcześniej opatentowaną przez siebie cewkę,

ale długie procesowanie się doprowadziło Teslę do bankructwa. Ostatecznie dobił go fakt przyznania Marconiemu nagrody Nobla za skonstruowanie radia,

mimo iż korzystał on przy tym z teorii stworzonych przez Teslę. Ironią losu jest to, że ostatecznie odwołanie Nikoli Tesli w sprawie patentu na radio do

sądu najwyższego USA zostało wygrane już po jego śmierci w 1943 roku.

Popow, w dniu 7 maja 1895 roku, w czasie posiedzenia Rosyjskiego Towarzystwa Fizyko-Chemicznego w Petersburgu, przedstawił pracę pt. „O stosunku

proszków metalowych do drgań elektrycznych” i po raz pierwszy przedstawił publicznie przyrząd do wykrywania i rejestracji drgań elektrycznych.

Głównym zadaniem przyrządu było jednak wykrywanie burz. Potrafił robić to z odległości 30 km. 24 marca 1896 roku udało się Popowowi nawiązać

łączność radiową i przekazać telegraficznie znaki na odległość ponad 250 metrów.

Radio służyło początkowo do przekazywania znaków alfabetu Morse’a, a następnie dźwięku.

W roku 1993 rozpoczęło działalność pierwsze radio internetowe. Obecnie ponad 20 tysięcy stacji radiowych można słuchać przez Internet (niektóre tylko

tam).

Za wynalazcę radia uważa się powszechnie Guglielmo Marconiego. Syn włoskiego kupca z Lombardii rozpoczął

doświadczenia z przesyłaniem i odbiorem fal radiowych w roku 1894. Pracując w amatorskich warunkach – i

częściowo w tajemnicy przed ojcem – uzyskał we wrześniu 1895 roku łączność radiową na odległość 1 kilometra.

Nie widząc zainteresowania swoim wynalazkiem we Włoszech, wyjechał w lutym 1896 do Anglii. Z pomocą

krewnych (matka Guglielma, Annie była Irlandką) trafił do naczelnego inżyniera Poczty Brytyjskiej. 27 lipca 1896

roku zainstalowano sprzęt nadawczy na dachu Poczty Głównej w Londynie. Odbiornik z drukarką Morse’a

umieszczono na dachu odległego o kilometr budynku. Sam Guglielmo operował kluczem telegraficznym, a

widzowie przy drukarce mogli odczytać przekazywany tekst. Zdarzenie to uznane zostało za pierwszą publiczną

próbę radia. Następnie, w roku 1899 odbyła się próba przekazu sygnału przez kanał La Manche. Jeszcze później,

w roku 1901 przekazano wiadomość przez Ocean Atlantycki z Kanady do Anglii. Pierwszym sygnałem, który

przesłano przez Atlantyk była litera „S” alfabetu Morse’a.

Nikola Tesla

Никола Тесла, ur. 10 lipca 1856 w Smiljanie, zm. 7 stycznia 1943 w Nowym Jorku) inżynier i wynalazca serbskiego pochodzenia.

Jest autorem blisko 300 patentów, które chroniły jego 125 wynalazków w 26 krajach (spotykana informacja o ponad 700 patentach jest sprzeczna z danymi literaturowymi), głównie rozmaitych urządzeń elektrycznych, z których najsławniejsze to: silnik elektryczny, prądnica prądu przemiennego, autotransformator, dynamo rowerowe, radio, elektrownia wodna, bateria słoneczna, turbina talerzowa i transformator Tesli (rezonansowa cewka wysokonapięciowa). Nikola Tesla był m.in. twórcą pierwszych urządzeń zdalnie sterowanych drogą radiową. Początkowo za twórcę radia uważano Marconiego, jednak w 1943 r. Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych przyznał prawa patentowe Tesli. Rozprawa rozstrzygnęła się po śmierci wynalazcy, przez co powszechnie za twórcę radia uznaje się Marconiego, mimo iż przyznał się on do wykorzystania wcześniejszych prac Tesli w zbudowaniu radia.

W 1916 został wyróżniony Medalem Edisona za wybitne osiągnięcia we wczesnych pracach nad prądem wielofazowym i wielkiej częstotliwości.

Pierwszy telefon komórkowy

Motorola DynaTAC 8000x - pierwszy telefon komórkowy, który można było po prostu kupić w sklepie za promocyjną cenę 3995 dolarów, debiutował dopiero 6 marca 1983 roku. Był ogromną nieporęczną cegłą, którą można było nosić, ale… w walizce. Na początku lat 80-tych wystartowały sieci komórkowe (1G). Najpierw w stolicy Japonii - Tokio, potem w krajach skandynawskich, oraz w USA. Pierwszym amerykańskim miastem, w którym uruchomiono infrastrukturę komórkową, było Chicago.

Cegłami nazywano też pierwsze modele telefonów komórkowych, które od 1992 roku zaczęły pojawiać się na polskim rynku. Ich ceny były horrendalnie wysokie, ale przełomowa wówczas możliwość wykonywania połączeń z dowolnego miejsca w pełni to rekompensowała.

Na przestrzeni lat telefony komórkowe zmieniły się nie do poznania. Dziś nikt nie zawraca już sobie głowy rozmiarami, bo komórki z łatwością mieszczą się w kieszeni, a producenci prześcigają się w dostarczaniu coraz mocniejszych podzespołów, większych i lepszych ekranów, nowych funkcji itp. To, że przy ich pomocy można zadzwonić w dowolne miejsce na świecie, od dawna jest już traktowane jako oczywisty standard. Dr Martin Cooper - pierwszy człowiek, który

kiedykolwiek rozmawiał przez telefon komórkowy.

Na zdjęciu, z pierwszą komórkową cegłą...

Stare czasopisma

Stare telefony Komórkowe

Stare odbiorniki radiowe

Magnetofony szpulowe i kasetowe

Walkmany, telefony z tarczą i inne

Zadanie

Dlaczego w prasie dawniej dominował tekst, a współcześnie zdjęcia?

W jaki sposób zmieniły się odtwarzacze muzyki i telefony?

Jakie cechy możemy uznać za wspólne?

Efekt pracy podsumowujemy na tablicy tworząc listę kategorii tj.

miniaturyzacja,

ikonizacja mediów.

Temat eseju: Telewizja, radio, prasa współcześnie i 50 lat temu

Lektura uzupełniająca: Z. Bajka, Historia mediów, Kraków 2008.