Testy Endokrynologiczne Pies Badanie pojedynczych · PDF filewysoka lub diagnoza...

Testy Endokrynologiczne Pies Badanie pojedynczych hormonów Tyroksyna całkowita (T4) Wskazania: Wyjaśnienie postępowania zaburzeń hormonalnych tarczycy

(niedoczynności rzadziej nadczynności).Parametr mało specyficzny, dlatego należy dodatkowo wyznaczyć cTSH.

Materiał: Surowica krwi Interpretacja: hipotyreoza lub eutyreoza . < 1,5 µg/dl: (inne schorzenie pierwotne).W przypadku niejednoznacznego wyniku

sensowne jest dodatkowe określenie cTSH lub przeprowadzenie testu stymulacji TRH.

Cave: u Chartów i innych dobrze wytrenowanych psów obserwuje się stosunkowo niskie stężenia wartości fizjologicznych

1,5 – 4,5 µg/dl: eutyreoza. > 4,5 µg/dl: hipertyreoza. Powtórne badanie po upływie 2 tygodni lub test supresji

T3 (hipertyreoza bardzo rzadko występuje u psów). Kontrola leczenia: T4 – stężenie, powinno 6 godz. po podaniu leków znajdować się w

średnim lub górnym zakresie wartości fizjologicznych. Wolna tyroksyna (fT4) Wskazania: wyjaśnienie występowania zaburzeń hormonalnych gruczołu

tarczycowego (gł. hipotyreoza, rzadziej hipertyreoza). Parametr wysoko-specyficzny. Parametr dodatkowy cTSH.

Materiał: Surowica krwi Interpretacja: hipotyreoza ewent. eutyreoza (inne schorzenie pierwotne). < 7,7 pmol/l: W przypadku niepewnej (tzn. niejednoznacznej) diagnozy należy

wyznaczyć cTSH lub przeprowadzić test stymulacji TRH. 7,7 – 47,6 pmol/l: eutyreoza. Cave: w początkowym stadium hipotyreozy, obserwuje się

koncentrację w dolnych granicach wartości fizjologicznych. > 47,6 pmol/l: hipotyreoza: Powtórka badania po 2 tyg. lub test supresji T3. Trycolotyronina (T3) Wskazania: Parametr służący jedynie warunkowo do wyjaśnienia dysfunkcji

tarczycy. Ma większe znaczenie jako parametr uzupełniający. Materiał: Surowica krwi Interpretacja: < 30 ng/ml: hipotyreoza lub eutyreoza (inne schorzenie pierwotne) Ewent. obecność przeciwciał T3 300 – 200 µg/dl: eutyreoza.

LABOKLIN Polska Sp. z o.o. • ul. Powstanców Slaskich 101 • PL 01-495 Warszawa • tel/fax::+ 48 22 691 93 10 • www.laboklin.pl • E-Mail: [email protected]

Cave: koncentracja wysoce zależna od aktualnej przemiany materii. T3 jest tylko w niewielkim stopniu.

Kontrola terapii: 3-4 godz. po podaniu leków, wartości znajdują się w środkowym zakresie fizjologicznym.

Wolna trijodotyronina (fT3) Wskazania: T3 znajdująca się w surowicy krwi jest w 99,7 % związana z białkami

transportującymi. Stężenie fT3 jest adekwatne do wydzielania T3 i aktywności przemiany materii. W niedoczynności tarczycy stężenie fT3 jest na ogół proporcjonalne do stężenia T3.Pomiar T3 jest wskazany w przypadku zmian stężenia białek transportujących (gł. TBG) T3, jeżeli wynikają ze zmian stężenia całkowite T3. Stężenie TBG jest na ogół stałe, wyjątek to: ciąża, terapia lekami steroidowymi. W tych przypadkach stężenie wolnej T3 nie zmienia się, natomiast stężenie całkowitej T3 jest proporcjonalne do zmian TBG.

Materiał: Surowica krwi c TSH ( tyrotopina psa) Wskazania: potwierdzenie hipotyreozy. W przeciwieństwie do ludzkiej tyreotropiny,

c TSH psa jest mało specyficzne. Z tego powodu ma stosunkowo małe znaczenie jako parametr pojedynczy. Częściej łącznie z objawami klinicznymi i stężeniem T4.

Materiał: Surowica krwi Interpretacja: > 0,6 ng/ml: jednocześnie T4 ewent. fT4 zamierzone hipotyreoza lub stan po

antybiotyku terapii. Jednocześnie T4 ewent. fT4 w zakresie fizjologicznym: w okresie rekonwalescencji lub obecność przeciwciał T4.

< 0,6 ng/ml: jednocześnie T4 ewent. fT4 w zakresie fizjologicznym: eutyreoza jednocześnie T4 ewent. fT4 obniżone (inne schorzenia pierwotne) –

eutyreoza lub (rzadko!) hipertyreoza. Należy wykluczyć także inne choroby podstawowe.

Cave: Badania przeprowadzone w USA wykazały, że jedynie 60% psów hipotyretycznych miały również zawyżone wartości TSH.

Kontrola terapii: Spadek koncentracji poniżej 0,03 ng/ml oznacza, że dawka T4 jest zbyt

wysoka lub diagnoza niedoczynności jest błędna. Koncentracja poniżej 0,6 pojawia się w przypadku zbyt niskich dawek T4. Koncentracja TSH powinna być zawsze określana łącznie z badaniem stężenia T4 w surowicy krwi.

Przeciwciała tyreoglobulinowe Wskazania: podejrzenie autoimmunologicznego zapalenia gruczołu tarczycowego. Materiał: Surowica krwi Interpretacja: Negatywny wynik: w czasie pobrania krwi nie można stwierdzić przeciwciał w surowicy.


Pozytywny wynik: aktywne procesy zapalenia tarczycy (np.Thyreoditis limfocytoza). Jednoczesne występowanie niedoczynności tarczycy jest możliwe. Obecność przeciwciał tyreoglobulinowych może wskazać na obecność hipotyreozy, możliwe jest także ich brak.

Kortyzol Wskazania: określenie tylko tego hormonu jest stosunkowo mało sensowne: u

chorych zwierząt obserwuje się, bowiem wzrost średnich wartości kortyzolu, rzadziej przekroczenie górnych granic wartości fizjologicznych.

Materiał: Surowica krwi Interpretacja: < 1 - 5 ng/ml: stężenie wyraźnie powyżej wartości referencyjnych powstaje po

podaniu egzogennych kortykosteroidów ewent. niedoczynność kory nadnerczej. Diagnoza różnicowa: określenie współczynnika Na/K lub test Stymulacji ACTH.

5 – 65 ng/ml: stężenie w fizjologicznym zakresie: choroba Cushinga nie do wykluczenia. W przypadku objawów klinicznych należy przeprowadzić test screeningowy:

> 67 ng/ml: spowodowany stresem, wzrost koncentracji kortyzolu nie można odróżnić od stanów patologicznych. Diagnoza różnicowa: test screeningowy dexametisonu test stymulacji ACTH.

ACTH Wskazania: jako parametr pojedynczy, mało specyficzny u psa, może być zarówno

pochodzenia przyrodkowego jak i nadnerczowego. Określenie stężenia ACTM ma znaczenie w diagnostyce dysfunkcji nednerczej lub częściej jako parametr dodatkowy w przypadkach niejednoznacznych pozostałych wartości laboratoryjnych.

Materiał: E D T A - osocze Interpretacja: Wyraźnie < 35: jatrogenny M. Cushing. M. Cushing pochodzenia nadnerczego lub zmiany chorobowe w

obrębie przysadki mózgowej. 35 – 60 pg/ml: Morbus Cushing mało prawdopodobny. W przypadku nowotworów

przysadki gruczolaków możliwe są stężenia w zakresie fizjologicznym. > 60 pg/ml: niewydolność nadnerczy, stres, gruczolaki przysadki (objawy kliniczne

typowe dla M. Cushing) Cave: W przypadku nieprawidłowego transportu prób do laboratorium

(za ciepło, brak odwirowania) lub nieprawidłowego materiału do badań może dojść do otrzymania zakłamanych wyników (zbyt niskie, lub w fizjologicznym zakresie)


Estradiol - 17β Wskazania: wyjaśnienie stanu funkcjonalnego jajników, nowotwory jajników lub

nowotwory jąder produkujące estrogeny. Materiał: surowica, osocze krwi Interpretacja:

u suki (zależna od stanu cyklu) Proesrus: 25 – 65 pg/ml. Oestrus: < 30 pg/ml. Metoestrus: < 30 pg/ml (koncentracja zależna po owulacji) Anoestrus: < 1 -25 pg/ml (mocno zależna od stanu rozwoju pęcherzyków

jajnikowych). Pod koniec anoesrtus koncentracja estradiolu wyraźnie wzrasta.

Cave: sekrecja estradiolu ulega znacznym wahaniom, dlatego należy pomiar stężenia kilkakrotnie powtórzyć ewent. przeprowadzić wymaz pochwowy.

Interpretacja: u samca (niekastrowanego) < 20 pg/ml: fizjologiczne wartości 20 – 30 pg/ml: podwyższona sekrecja > 30 pg/ml: możliwe występowanie nowotworów wydzielających estradiol. Aby

otrzymać pewna diagnozę należy badanie powtórzyć lub określić stężenie testosteronu.

Kastral: < 10 pg/ml Progesteron Wskazania: wyjaśnienie stanu funkcjonalnego jajników. Materiał: surowica krwi Interpretacja: Proestrus: < 1 mg/ml Oestrus: wzrasta 1 do >20 ng/ml. Podczas owulacji: 3,5 – 8. Jeżeli koncentracja

hormonu w części krycia spada poniżej 2 ng/ml, należy badanie po 2 dniach powtórzyć lub ewent. sukę powtórnie kryć.

Metoestrys: 20 do <1 ng/ml(spada) Do podtrzymywania ciąży koncentracja progesteronu musi wynosić: > 10 (15) ng/ml. Testosteron Wskazania: Cryptorschismus, nowotwory jajników Materiał: surowica, plazma krwi (=osocze) Interpretacja: U samca: 1 – 8 ng/ml w przypadku podejrzenia nowotworów komórek Sertoliego

należy dodatkowo określić stężenie estradiolu - 17β


Kastral: na ogół < 0,5 ng/ml w przypadkach wątpliwych należy przeprowadzić test stymulacji HCG.

Insulina Wskazania: podejrzenie wyspiarka (Insulinoma) Materiał: surowica krwi; szybko oddzielić od pozostałych elementów, przesłać do

laboratorium w stanie schłodzonym! Interpretacja: Dodatkowo należy określić stężenie glukozy! Gdy stężenie glukozy < 60 ng/ml i stężenie insuliny: > 20 mU/ml Insulinoma 10 - 20 mU/ml należy badanie powtórzyć 5 – 10 mU/ml hipoglikemia (Insulinoma wątpliwa) < 5 mU/ml brak Insulinoma (wynik pewny) Dodatkowo często określa się współczynnik insuliny / glukozy Współczynnik = insulina (z surowicy) [ Mu/ml ] × 100 ------------------------------------------------ Glukoza ( z surowicy ) [mg/dl ] – 30 Interpretacja: < 30 norma, 30 – 60: wynik wątpliwy. Powtórka na czczo (tzn. po głodówce) > 60: wyspiak (Insulinoma) Cave: głodówka – 12 godz. jakiekolwiek pobranie pokarmu wykażą

wyniki badań. U psów przeprowadza się również rutynowe badania parahormonu, erytropoetyny, insuliny (like Growth Faktor) -> do określania sekrecji hormonów wzrostu, a także do troponiny. Inne badania laboratoryjne zależne od zapotrzebowania. TESTY FUNKCJONALNE Test stymulacji ACTH Wskazania:

• Diagnostyka M. Addisona • Szybki test sreeningowy w diagnostyce M. Cushing o dużej

specyficzności, ale ograniczonej wrażliwości • Określenie funkcji nadnerczy w jatrogennej chorobie Cushinga • Kontrola terapii w chorobie Cushinga

Materiał: surowica krwi Określone parametry: 2 × kortyzol Przeprowadzenie testu:

1. pobranie krwi, określenie wartości podstawowej, 2. inj. i.m / i.v 0,25 mg ACTH/zwierzę ( Synacthen® ) 3. po upływie jednej godz. pobranie krwi do przeprowadzenia testu stymulacji.

W przypadku kontroli terapii w chorobie Cushinga należy pobrać krew po upływie 2 godz.


Interpretacja: Morbus Addison / jatrogenny Morbus Cushing: Stężenie kortyzolu po teście stymulacji: < 10 ng/ml (ewent. 10-20 ng/ml w przypadku 8% badanych zwierząt) Wynik niepewny -> określenie współczynnika Na/K (w chorobie Addisona) Morbus Cushing: Stężenie kortyzolu po stymulacji: przekracza 3x wartość podstawową

(koncentracja fizjologiczna w środkowym lub górnym zakresie), ewent. 150ng/ml.

Kontrola terapii: Wartość stymulacyjna podczas terapii Lysodronem 30-60 ng/ml lub

terapii Modrenalnej 10-20 ng/ml. Test screeningowy dexametazonu (low dose) Wskazania: popracie niepewnej diagnozy chor. Cushinga. Wysoka specyficzności

wrażliwość testu. Materiał: surowica krwi Określone parametry: 3 × (2×) kortyzol Przeprowadzenie testu:

1. pobieranie krwi i określenie wartości podstawowej 2. inj. i.m / i.v 0,01 mg deksametazonu / kg w.c 3. pobieranie krwi po 4 i 8 godz. wartości supresyjne (obydwie

wartości dają dokładniejsze wyniki niż pojedyncze badanie tylko po 8 godz.)

Interpretacja: Obydwie wartości < 10 ng/ml: Wynik w zakresie fizjologicznym ewent. subkliniczna postać M.Cushing.

Kontrola po 2-4 miesiącach pozwala na pewna diagnozę (potwierdzenie lub wykluczenie M. Cushing)

Przynajmniej jedna wartość > 10 ng/ml: Choroba Cushinga Niepełne hamowanie po 8 godz.(nie po 4 godz.) występuje u 30 %

przysadkozależnych przypadków, nigdy w przypadku nowotworów nadnerczy! Rzadziej pojawiają się niewystarczające hamowania ( niepoprawnie pozytywne wyniki) W przypadku terapii lekami antyepileptycznymi, D. Melitus i innych chorobach chronicznych.

Test supresji deksametazonem ( high dose) Wskazania: diagnoza różnicowa pomiędzy przysadkowymi i nadnerczowymi

Formami M. Cushing. Materiał: surowica krwi Określone parametry: 3 × (2×) kortyzol Przeprowadzenie testu:

1. pobranie krwi, określenie wartości podstawowej.


2. inj. i.m 01 mg deksametazonu / kg m.c (= 10 × więcej niż w teście low - dose)

3. pobranie krwi po 4 i 8 godz. -> wartości supresyjne Interpretacja: U większości psów z obecnością guzów nadnerczy i 20% psów z

neplasionami przysadki, stężenie kortyzolu nie przekracza 50% wartości podstawowej.

Współczynnik kortyzolu / kreatyniny w moczu porannym Wskazania: test screeningowy w diagnostyce M. Cushing. Wysoka wrażliwość,

ograniczona specyfika. Materiał: 3 × mocz poranny Określone parametry: współczynnik kortyzolu / kreatyniny Przeprowadzenie testu:

1) 1 próba: mocz poranny pierwszego dnia 2) 2 próba: mocz poranny drugiego dnia 3) Oralne podanie deksametazonu

2 dnia w dawce 3 × 0,1 ng/kg m.c 4) 3 próba: mocz poranny trzeciego dnia Ocena współczynnika kortyzol / kreatynina: Dzień pierwszy i drugi: Współczynnik kortyzol / kreatynina [×10 -6] < 15 choroba Cushinga nie prawdopodobna 10 – 25 (ewent. jedna > 25, duga <25) -> wynik wątpliwy (wykonać dodatkowe

testy screeningowe) Obydwie wartości > 25: prawdopodobnie M. Cushing Cave: diagnostyka różnicowa innych stanów (np. chroniczny stres, ból,

Diapetes mellitus.) Obydwie wartości < 4: Morbus Addison ewent. rozpad wydalanego kortyzolu w moczu Obydwie wartości < 1: rozpad wydalanego w moczu kortyzolu. Sensowne jest

przeprowadzenie dodatkowych testów screeningowych dzień trzeci: Jeżeli wartość obydwu pierwszych prób jest wyraźnie podwyższona, możliwa przysadkowa choroba M. Cushing. Test stymulacji TSH Wskazania: potwierdzenie hipotyreozy Materiał: surowica krwi Określone parametry: 3 × fT4 Przeprowadzenie testu:

1. pobranie krwi - > określenie wartości podstawowej 2. inj. i.v Thyreoliberin ®

( 100 µg, gdy m.c < 3kg) ( 200 µg, gdy m.c > 3kg)

3. pobranie krwi po 90 min. -> 1 wartość stymulowana 4. pobranie krwi po 3 godz. -> 2 wartość stymulowana

Ocena: Eutyreoza: przynajmniej jedna wartość stymulowana > 25 pmol/l


Wynik wątpliwy: przynajmniej jedna próba 20 – 25 pmol/l, inne próby < 20pmol/l Dodatkowo należy określić stężenie TSH

Hipotyreoza: wszystkie próby < 20 pmol/l Cave: gruczoł tarczycowy nie jest stymulowany w sposób bezpośredni, lecz pośredni przez stymulację sekrecji TSH. Wyniki tego testu mogą być zakłamane w przypadku podania leków wpływających na funkcję przysadki, schorzeniach innych gruczołów wydzielania wewnętrznego, chroniczny hipotyreozy. Test stymulacji TRH z podwójnym określeniem stężenia T4 Metoda przestarzała. Obecnie większe znaczenie ma test stymulacji TRH z potrójnym oznacznikiem fT4. Test stymulacji TSH Ze względu na BSE nie jest więcej przeprowadzana (TSH otrzymywano z przysadki bydła). Test stymulacji HCG ewent. GnRH Wskazania: potwierdzenie wnętrostwa ( w jamie brzusznej) Materiał: surowica krwi Określone parametry: 2 × testosteron Przeprowadzenie testu stymulacji HCG:

1. pobranie krwi, określenie wartości podstawowej testosteronu. 2. inj. i.v 500 I.E HCG/ zwierzę (Ekluton®, Ovogest®) 3. pobranie krwi po upływie 1 godz. -> wartość stymulowana

ewent. kolejna próba krwi pobrana po 30min. Przeprowadzenie testu GnRH:

1. pobranie krwi -> określenie stężenia podstawowego 2. inj. i.v 0,32 µg GnRH / zwierzę (Buserelin®, Receptal®) 3. pobranie krwi po 3 godz. -> wartość stymulowana

Interpretacja: Samiec, wnętr po podaniu HCG ewent. GnRH dochodzi do znacznego wzrostu

stężenia testosteronu, przy czym wnętry osiągają nieco niższe wartości.

Kastral stężenie testosteronu nie zmienia się (ewent. minimalnie).


Testy Endokrynologiczne Pies Badanie pojedynczych · PDF filewysoka lub diagnoza...

Documents

Transcript of Testy Endokrynologiczne Pies Badanie pojedynczych · PDF filewysoka lub diagnoza...