Testy Endokrynologiczne Pies Badanie pojedynczych hormonów Tyroksyna całkowita (T4) Wskazania: Wyjaśnienie postępowania zaburzeń hormonalnych tarczycy
(niedoczynności rzadziej nadczynności).Parametr mało specyficzny, dlatego należy dodatkowo wyznaczyć cTSH.
Materiał: Surowica krwi Interpretacja: hipotyreoza lub eutyreoza . < 1,5 µg/dl: (inne schorzenie pierwotne).W przypadku niejednoznacznego wyniku
sensowne jest dodatkowe określenie cTSH lub przeprowadzenie testu stymulacji TRH.
Cave: u Chartów i innych dobrze wytrenowanych psów obserwuje się stosunkowo niskie stężenia wartości fizjologicznych
1,5 – 4,5 µg/dl: eutyreoza. > 4,5 µg/dl: hipertyreoza. Powtórne badanie po upływie 2 tygodni lub test supresji
T3 (hipertyreoza bardzo rzadko występuje u psów). Kontrola leczenia: T4 – stężenie, powinno 6 godz. po podaniu leków znajdować się w
średnim lub górnym zakresie wartości fizjologicznych. Wolna tyroksyna (fT4) Wskazania: wyjaśnienie występowania zaburzeń hormonalnych gruczołu
tarczycowego (gł. hipotyreoza, rzadziej hipertyreoza). Parametr wysoko-specyficzny. Parametr dodatkowy cTSH.
Materiał: Surowica krwi Interpretacja: hipotyreoza ewent. eutyreoza (inne schorzenie pierwotne). < 7,7 pmol/l: W przypadku niepewnej (tzn. niejednoznacznej) diagnozy należy
wyznaczyć cTSH lub przeprowadzić test stymulacji TRH. 7,7 – 47,6 pmol/l: eutyreoza. Cave: w początkowym stadium hipotyreozy, obserwuje się
koncentrację w dolnych granicach wartości fizjologicznych. > 47,6 pmol/l: hipotyreoza: Powtórka badania po 2 tyg. lub test supresji T3. Trycolotyronina (T3) Wskazania: Parametr służący jedynie warunkowo do wyjaśnienia dysfunkcji
tarczycy. Ma większe znaczenie jako parametr uzupełniający. Materiał: Surowica krwi Interpretacja: < 30 ng/ml: hipotyreoza lub eutyreoza (inne schorzenie pierwotne) Ewent. obecność przeciwciał T3 300 – 200 µg/dl: eutyreoza.
LABOKLIN Polska Sp. z o.o. • ul. Powstanców Slaskich 101 • PL 01-495 Warszawa • tel/fax::+ 48 22 691 93 10 • www.laboklin.pl • E-Mail: [email protected]
Cave: koncentracja wysoce zależna od aktualnej przemiany materii. T3 jest tylko w niewielkim stopniu.
Kontrola terapii: 3-4 godz. po podaniu leków, wartości znajdują się w środkowym zakresie fizjologicznym.
Wolna trijodotyronina (fT3) Wskazania: T3 znajdująca się w surowicy krwi jest w 99,7 % związana z białkami
transportującymi. Stężenie fT3 jest adekwatne do wydzielania T3 i aktywności przemiany materii. W niedoczynności tarczycy stężenie fT3 jest na ogół proporcjonalne do stężenia T3.Pomiar T3 jest wskazany w przypadku zmian stężenia białek transportujących (gł. TBG) T3, jeżeli wynikają ze zmian stężenia całkowite T3. Stężenie TBG jest na ogół stałe, wyjątek to: ciąża, terapia lekami steroidowymi. W tych przypadkach stężenie wolnej T3 nie zmienia się, natomiast stężenie całkowitej T3 jest proporcjonalne do zmian TBG.
Materiał: Surowica krwi c TSH ( tyrotopina psa) Wskazania: potwierdzenie hipotyreozy. W przeciwieństwie do ludzkiej tyreotropiny,
c TSH psa jest mało specyficzne. Z tego powodu ma stosunkowo małe znaczenie jako parametr pojedynczy. Częściej łącznie z objawami klinicznymi i stężeniem T4.
Materiał: Surowica krwi Interpretacja: > 0,6 ng/ml: jednocześnie T4 ewent. fT4 zamierzone hipotyreoza lub stan po
antybiotyku terapii. Jednocześnie T4 ewent. fT4 w zakresie fizjologicznym: w okresie rekonwalescencji lub obecność przeciwciał T4.
< 0,6 ng/ml: jednocześnie T4 ewent. fT4 w zakresie fizjologicznym: eutyreoza jednocześnie T4 ewent. fT4 obniżone (inne schorzenia pierwotne) –
eutyreoza lub (rzadko!) hipertyreoza. Należy wykluczyć także inne choroby podstawowe.
Cave: Badania przeprowadzone w USA wykazały, że jedynie 60% psów hipotyretycznych miały również zawyżone wartości TSH.
Kontrola terapii: Spadek koncentracji poniżej 0,03 ng/ml oznacza, że dawka T4 jest zbyt
wysoka lub diagnoza niedoczynności jest błędna. Koncentracja poniżej 0,6 pojawia się w przypadku zbyt niskich dawek T4. Koncentracja TSH powinna być zawsze określana łącznie z badaniem stężenia T4 w surowicy krwi.
Przeciwciała tyreoglobulinowe Wskazania: podejrzenie autoimmunologicznego zapalenia gruczołu tarczycowego. Materiał: Surowica krwi Interpretacja: Negatywny wynik: w czasie pobrania krwi nie można stwierdzić przeciwciał w surowicy.
LABOKLIN Polska Sp. z o.o. • ul. Powstanców Slaskich 101 • PL 01-495 Warszawa • tel/fax::+ 48 22 691 93 10 • www.laboklin.pl • E-Mail: [email protected]
Pozytywny wynik: aktywne procesy zapalenia tarczycy (np.Thyreoditis limfocytoza). Jednoczesne występowanie niedoczynności tarczycy jest możliwe. Obecność przeciwciał tyreoglobulinowych może wskazać na obecność hipotyreozy, możliwe jest także ich brak.
Kortyzol Wskazania: określenie tylko tego hormonu jest stosunkowo mało sensowne: u
chorych zwierząt obserwuje się, bowiem wzrost średnich wartości kortyzolu, rzadziej przekroczenie górnych granic wartości fizjologicznych.
Materiał: Surowica krwi Interpretacja: < 1 - 5 ng/ml: stężenie wyraźnie powyżej wartości referencyjnych powstaje po
podaniu egzogennych kortykosteroidów ewent. niedoczynność kory nadnerczej. Diagnoza różnicowa: określenie współczynnika Na/K lub test Stymulacji ACTH.
5 – 65 ng/ml: stężenie w fizjologicznym zakresie: choroba Cushinga nie do wykluczenia. W przypadku objawów klinicznych należy przeprowadzić test screeningowy:
> 67 ng/ml: spowodowany stresem, wzrost koncentracji kortyzolu nie można odróżnić od stanów patologicznych. Diagnoza różnicowa: test screeningowy dexametisonu test stymulacji ACTH.
ACTH Wskazania: jako parametr pojedynczy, mało specyficzny u psa, może być zarówno
pochodzenia przyrodkowego jak i nadnerczowego. Określenie stężenia ACTM ma znaczenie w diagnostyce dysfunkcji nednerczej lub częściej jako parametr dodatkowy w przypadkach niejednoznacznych pozostałych wartości laboratoryjnych.
Materiał: E D T A - osocze Interpretacja: Wyraźnie < 35: jatrogenny M. Cushing. M. Cushing pochodzenia nadnerczego lub zmiany chorobowe w
obrębie przysadki mózgowej. 35 – 60 pg/ml: Morbus Cushing mało prawdopodobny. W przypadku nowotworów
przysadki gruczolaków możliwe są stężenia w zakresie fizjologicznym. > 60 pg/ml: niewydolność nadnerczy, stres, gruczolaki przysadki (objawy kliniczne
typowe dla M. Cushing) Cave: W przypadku nieprawidłowego transportu prób do laboratorium
(za ciepło, brak odwirowania) lub nieprawidłowego materiału do badań może dojść do otrzymania zakłamanych wyników (zbyt niskie, lub w fizjologicznym zakresie)
LABOKLIN Polska Sp. z o.o. • ul. Powstanców Slaskich 101 • PL 01-495 Warszawa • tel/fax::+ 48 22 691 93 10 • www.laboklin.pl • E-Mail: [email protected]
Estradiol - 17β Wskazania: wyjaśnienie stanu funkcjonalnego jajników, nowotwory jajników lub
nowotwory jąder produkujące estrogeny. Materiał: surowica, osocze krwi Interpretacja:
u suki (zależna od stanu cyklu) Proesrus: 25 – 65 pg/ml. Oestrus: < 30 pg/ml. Metoestrus: < 30 pg/ml (koncentracja zależna po owulacji) Anoestrus: < 1 -25 pg/ml (mocno zależna od stanu rozwoju pęcherzyków
jajnikowych). Pod koniec anoesrtus koncentracja estradiolu wyraźnie wzrasta.
Cave: sekrecja estradiolu ulega znacznym wahaniom, dlatego należy pomiar stężenia kilkakrotnie powtórzyć ewent. przeprowadzić wymaz pochwowy.
Interpretacja: u samca (niekastrowanego) < 20 pg/ml: fizjologiczne wartości 20 – 30 pg/ml: podwyższona sekrecja > 30 pg/ml: możliwe występowanie nowotworów wydzielających estradiol. Aby
otrzymać pewna diagnozę należy badanie powtórzyć lub określić stężenie testosteronu.
Kastral: < 10 pg/ml Progesteron Wskazania: wyjaśnienie stanu funkcjonalnego jajników. Materiał: surowica krwi Interpretacja: Proestrus: < 1 mg/ml Oestrus: wzrasta 1 do >20 ng/ml. Podczas owulacji: 3,5 – 8. Jeżeli koncentracja
hormonu w części krycia spada poniżej 2 ng/ml, należy badanie po 2 dniach powtórzyć lub ewent. sukę powtórnie kryć.
Metoestrys: 20 do <1 ng/ml(spada) Do podtrzymywania ciąży koncentracja progesteronu musi wynosić: > 10 (15) ng/ml. Testosteron Wskazania: Cryptorschismus, nowotwory jajników Materiał: surowica, plazma krwi (=osocze) Interpretacja: U samca: 1 – 8 ng/ml w przypadku podejrzenia nowotworów komórek Sertoliego
należy dodatkowo określić stężenie estradiolu - 17β
LABOKLIN Polska Sp. z o.o. • ul. Powstanców Slaskich 101 • PL 01-495 Warszawa • tel/fax::+ 48 22 691 93 10 • www.laboklin.pl • E-Mail: [email protected]
Kastral: na ogół < 0,5 ng/ml w przypadkach wątpliwych należy przeprowadzić test stymulacji HCG.
Insulina Wskazania: podejrzenie wyspiarka (Insulinoma) Materiał: surowica krwi; szybko oddzielić od pozostałych elementów, przesłać do
laboratorium w stanie schłodzonym! Interpretacja: Dodatkowo należy określić stężenie glukozy! Gdy stężenie glukozy < 60 ng/ml i stężenie insuliny: > 20 mU/ml Insulinoma 10 - 20 mU/ml należy badanie powtórzyć 5 – 10 mU/ml hipoglikemia (Insulinoma wątpliwa) < 5 mU/ml brak Insulinoma (wynik pewny) Dodatkowo często określa się współczynnik insuliny / glukozy Współczynnik = insulina (z surowicy) [ Mu/ml ] × 100 ------------------------------------------------ Glukoza ( z surowicy ) [mg/dl ] – 30 Interpretacja: < 30 norma, 30 – 60: wynik wątpliwy. Powtórka na czczo (tzn. po głodówce) > 60: wyspiak (Insulinoma) Cave: głodówka – 12 godz. jakiekolwiek pobranie pokarmu wykażą
wyniki badań. U psów przeprowadza się również rutynowe badania parahormonu, erytropoetyny, insuliny (like Growth Faktor) -> do określania sekrecji hormonów wzrostu, a także do troponiny. Inne badania laboratoryjne zależne od zapotrzebowania. TESTY FUNKCJONALNE Test stymulacji ACTH Wskazania:
• Diagnostyka M. Addisona • Szybki test sreeningowy w diagnostyce M. Cushing o dużej
specyficzności, ale ograniczonej wrażliwości • Określenie funkcji nadnerczy w jatrogennej chorobie Cushinga • Kontrola terapii w chorobie Cushinga
Materiał: surowica krwi Określone parametry: 2 × kortyzol Przeprowadzenie testu:
1. pobranie krwi, określenie wartości podstawowej, 2. inj. i.m / i.v 0,25 mg ACTH/zwierzę ( Synacthen® ) 3. po upływie jednej godz. pobranie krwi do przeprowadzenia testu stymulacji.
W przypadku kontroli terapii w chorobie Cushinga należy pobrać krew po upływie 2 godz.
LABOKLIN Polska Sp. z o.o. • ul. Powstanców Slaskich 101 • PL 01-495 Warszawa • tel/fax::+ 48 22 691 93 10 • www.laboklin.pl • E-Mail: [email protected]
Interpretacja: Morbus Addison / jatrogenny Morbus Cushing: Stężenie kortyzolu po teście stymulacji: < 10 ng/ml (ewent. 10-20 ng/ml w przypadku 8% badanych zwierząt) Wynik niepewny -> określenie współczynnika Na/K (w chorobie Addisona) Morbus Cushing: Stężenie kortyzolu po stymulacji: przekracza 3x wartość podstawową
(koncentracja fizjologiczna w środkowym lub górnym zakresie), ewent. 150ng/ml.
Kontrola terapii: Wartość stymulacyjna podczas terapii Lysodronem 30-60 ng/ml lub
terapii Modrenalnej 10-20 ng/ml. Test screeningowy dexametazonu (low dose) Wskazania: popracie niepewnej diagnozy chor. Cushinga. Wysoka specyficzności
wrażliwość testu. Materiał: surowica krwi Określone parametry: 3 × (2×) kortyzol Przeprowadzenie testu:
1. pobieranie krwi i określenie wartości podstawowej 2. inj. i.m / i.v 0,01 mg deksametazonu / kg w.c 3. pobieranie krwi po 4 i 8 godz. wartości supresyjne (obydwie
wartości dają dokładniejsze wyniki niż pojedyncze badanie tylko po 8 godz.)
Interpretacja: Obydwie wartości < 10 ng/ml: Wynik w zakresie fizjologicznym ewent. subkliniczna postać M.Cushing.
Kontrola po 2-4 miesiącach pozwala na pewna diagnozę (potwierdzenie lub wykluczenie M. Cushing)
Przynajmniej jedna wartość > 10 ng/ml: Choroba Cushinga Niepełne hamowanie po 8 godz.(nie po 4 godz.) występuje u 30 %
przysadkozależnych przypadków, nigdy w przypadku nowotworów nadnerczy! Rzadziej pojawiają się niewystarczające hamowania ( niepoprawnie pozytywne wyniki) W przypadku terapii lekami antyepileptycznymi, D. Melitus i innych chorobach chronicznych.
Test supresji deksametazonem ( high dose) Wskazania: diagnoza różnicowa pomiędzy przysadkowymi i nadnerczowymi
Formami M. Cushing. Materiał: surowica krwi Określone parametry: 3 × (2×) kortyzol Przeprowadzenie testu:
1. pobranie krwi, określenie wartości podstawowej.
LABOKLIN Polska Sp. z o.o. • ul. Powstanców Slaskich 101 • PL 01-495 Warszawa • tel/fax::+ 48 22 691 93 10 • www.laboklin.pl • E-Mail: [email protected]
2. inj. i.m 01 mg deksametazonu / kg m.c (= 10 × więcej niż w teście low - dose)
3. pobranie krwi po 4 i 8 godz. -> wartości supresyjne Interpretacja: U większości psów z obecnością guzów nadnerczy i 20% psów z
neplasionami przysadki, stężenie kortyzolu nie przekracza 50% wartości podstawowej.
Współczynnik kortyzolu / kreatyniny w moczu porannym Wskazania: test screeningowy w diagnostyce M. Cushing. Wysoka wrażliwość,
ograniczona specyfika. Materiał: 3 × mocz poranny Określone parametry: współczynnik kortyzolu / kreatyniny Przeprowadzenie testu:
1) 1 próba: mocz poranny pierwszego dnia 2) 2 próba: mocz poranny drugiego dnia 3) Oralne podanie deksametazonu
2 dnia w dawce 3 × 0,1 ng/kg m.c 4) 3 próba: mocz poranny trzeciego dnia Ocena współczynnika kortyzol / kreatynina: Dzień pierwszy i drugi: Współczynnik kortyzol / kreatynina [×10 -6] < 15 choroba Cushinga nie prawdopodobna 10 – 25 (ewent. jedna > 25, duga <25) -> wynik wątpliwy (wykonać dodatkowe
testy screeningowe) Obydwie wartości > 25: prawdopodobnie M. Cushing Cave: diagnostyka różnicowa innych stanów (np. chroniczny stres, ból,
Diapetes mellitus.) Obydwie wartości < 4: Morbus Addison ewent. rozpad wydalanego kortyzolu w moczu Obydwie wartości < 1: rozpad wydalanego w moczu kortyzolu. Sensowne jest
przeprowadzenie dodatkowych testów screeningowych dzień trzeci: Jeżeli wartość obydwu pierwszych prób jest wyraźnie podwyższona, możliwa przysadkowa choroba M. Cushing. Test stymulacji TSH Wskazania: potwierdzenie hipotyreozy Materiał: surowica krwi Określone parametry: 3 × fT4 Przeprowadzenie testu:
1. pobranie krwi - > określenie wartości podstawowej 2. inj. i.v Thyreoliberin ®
( 100 µg, gdy m.c < 3kg) ( 200 µg, gdy m.c > 3kg)
3. pobranie krwi po 90 min. -> 1 wartość stymulowana 4. pobranie krwi po 3 godz. -> 2 wartość stymulowana
Ocena: Eutyreoza: przynajmniej jedna wartość stymulowana > 25 pmol/l
LABOKLIN Polska Sp. z o.o. • ul. Powstanców Slaskich 101 • PL 01-495 Warszawa • tel/fax::+ 48 22 691 93 10 • www.laboklin.pl • E-Mail: [email protected]
Wynik wątpliwy: przynajmniej jedna próba 20 – 25 pmol/l, inne próby < 20pmol/l Dodatkowo należy określić stężenie TSH
Hipotyreoza: wszystkie próby < 20 pmol/l Cave: gruczoł tarczycowy nie jest stymulowany w sposób bezpośredni, lecz pośredni przez stymulację sekrecji TSH. Wyniki tego testu mogą być zakłamane w przypadku podania leków wpływających na funkcję przysadki, schorzeniach innych gruczołów wydzielania wewnętrznego, chroniczny hipotyreozy. Test stymulacji TRH z podwójnym określeniem stężenia T4 Metoda przestarzała. Obecnie większe znaczenie ma test stymulacji TRH z potrójnym oznacznikiem fT4. Test stymulacji TSH Ze względu na BSE nie jest więcej przeprowadzana (TSH otrzymywano z przysadki bydła). Test stymulacji HCG ewent. GnRH Wskazania: potwierdzenie wnętrostwa ( w jamie brzusznej) Materiał: surowica krwi Określone parametry: 2 × testosteron Przeprowadzenie testu stymulacji HCG:
1. pobranie krwi, określenie wartości podstawowej testosteronu. 2. inj. i.v 500 I.E HCG/ zwierzę (Ekluton®, Ovogest®) 3. pobranie krwi po upływie 1 godz. -> wartość stymulowana
ewent. kolejna próba krwi pobrana po 30min. Przeprowadzenie testu GnRH:
1. pobranie krwi -> określenie stężenia podstawowego 2. inj. i.v 0,32 µg GnRH / zwierzę (Buserelin®, Receptal®) 3. pobranie krwi po 3 godz. -> wartość stymulowana
Interpretacja: Samiec, wnętr po podaniu HCG ewent. GnRH dochodzi do znacznego wzrostu
stężenia testosteronu, przy czym wnętry osiągają nieco niższe wartości.
Kastral stężenie testosteronu nie zmienia się (ewent. minimalnie).
LABOKLIN Polska Sp. z o.o. • ul. Powstanców Slaskich 101 • PL 01-495 Warszawa • tel/fax::+ 48 22 691 93 10 • www.laboklin.pl • E-Mail: [email protected]
Top Related