10. Koordynacja chemiczna porównuje - przedstawia · - podaje przykłady hormonów - wymienia...

10. Koordynacja chemiczna

10.1. Rodzaje

hormonów i

mechanizmy ich

działania

- podaje definicję

hormonu i gruczołu

dokrewnego

- podaje przykłady

hormonów

- wymienia gruczoły

dokrewne

- wyjaśnia pojęcie

niedoczynności i

nadczynności

- lokalizuje gruczoły

dokrewne

- podaje przykładowe

miejsca tworzenia

hormonów

tkankowych

- porównuje gruczoł

dokrewny z gruczołem

z przewodem

wyprowadzającym

- dzieli hormony ze

względu na budowę

chemiczną

- opisuje mechanizm

działania hormonu

peptydowego i

sterydowego

- charakteryzuje

neurohormony

- porównuje

mechanizm

działania hormonów

białkowych i

sterydowych

- analizuje

mechanizm

działania wybranych

hormonów

tkankowych

- przedstawia

antagonizm działania

wybranych hormonów

tkankowych

10.2. Czynności

gruczołów

dokrewnych

- podaje definicję

hormonów tropowych

- wyjaśnia pojęcia:

liberyny i statyny

- podaje efekty

działania hormonu

adrenaliny na

organizm

- określa mechanizm i

wagę ujemnego

sprzężenia zwrotnego

w regulacji

hormonalnej

- przyporządkowuje

określone hormony do

produkującego je

gruczołu dokrewnego

- charakteryzuje typy

cukrzycy i jej

przyczyny

- opisuje wpływ

działania

poszczególnych

hormonów na

organizm

- porównuje wybrane

liberyny i statyny


hormony tropowe

- przedstawia

antagonizm działania

hormonów w

regulacji poziomu

wapnia i cukru

- porównuje skutki

niedoboru i

nadmiaru hormonów

przysadki mózgowej

- charakteryzuje

wpływ niedoboru i

nadmiaru

wybranych

hormonów na

organizm

- analizuje kliniczne

przyczyny

niedoczynności lub

nadczynności

wybranych gruczołów

dokrewnych

10.3. Współdziałanie

układów nerwowego i

hormonalnego w

regulacji i

koordynacji procesów

życiowych organizmu

- podaje podstawowe

funkcje układu

nerwowego i

hormonalnego

- opisuje przykładowe

cechy różniące układ

nerwowy i

hormonalny

- charakteryzuje

wspólna rolę układu

nerwowego i

hormonalnego w

koordynacji procesów

życiowych

organizmów

- analizuje

przyczyny różnic

pomiędzy układem

nerwowym a

hormonalnym

- analizuje przyczyny

istnienia dwóch

układów

koordynujących

funkcje życiowe w

organizmie

człowieka

11. Budowa i funkcje układu ruchu

11.1. Układ

szkieletowy i jego

rola

- wymienia typy kości

- podaje funkcje

szkieletu

- wymienia typy

stawów

- wymienia elementy

wchodzące w skład

szkieletu osiowego

oraz kończyn i

obręczy

- przyporządkowuje

poszczególne

przykłady kości do

określonego ich typu

- lokalizuje

przykładowe stawy w

szkielecie człowieka

- opisuje objawy i

przyczyny osteoporozy

- charakteryzuje

lordozy i kifozy oraz

sposób ich

powstawania

- określa przyczyny

chorób dotyczących

układu kostnego


połączeń ścisłych

- analizuje

przystosowania w

budowie różnych

kręgów do

pełnionych przez nie

funkcji

- charakteryzuje

budowę kości

pneumatycznych

występujących w

szkielecie człowieka

- analizuje różnice

pomiędzy szkieletem

noworodka a

dorosłego człowieka

11.2. Układ

mięśniowy człowieka

i jego rola

- opisuje budowę

mięśnia

- podaje definicję

mioglobiny

- podaje przykłady

mięśni

antagonistycznych

- opisuje budowę

aktyny i miozyny


długu tlenowego

- porównuje mięśnie

synergistyczne i

antagonistyczne

- klasyfikuje mięśnie

ze względu na typ

tkanki

- opisuje budowę

miofibrylli

- przedstawia budowę

sarkomeru

- porównuje różne

typy tkanki

mięśniowej


przykłady mięśni

posługując się

różnymi kryteriami

- porównuje skurcz

izotoniczny i

izometryczny

- wyjaśnia role

kanalików T

- opisuje przemiany

glukozy i mleczanu w

wątrobie i w

mięśniach

- wyjaśnia ślizgową

teorię skurczu

mięśnia

- udowadnia

znaczenie jonów

wapnia w

mechanizmie

skurczu mięśnia

- analizuje

przemiany

biochemiczne

towarzyszące

skurczom mięśni

- analizuje znaczenie

kompleksu

troponinowo -

tropomiozynowego w

fizjologii skurczu

mięśni

11.3. Aktywność

fizyczna a zdrowie

człowieka

- wyjaśnia czym jest

doping i środki

dopingujące

- wymienia typy

kontuzji

- opisuje możliwe typy

kontuzji

- przedstawia rolę

aktywności fizycznej

dla zdrowia człowieka

- podaje przykłady

środków

dopingujących

- analizuje wpływ

środków

anaboliczno –

androgennych na

organizm

- opisuje wpływ

dopingu na zdrowie

człowieka analizując

wybrane przykłady

znanych sportowców

12. Układ pokarmowy i przebieg procesów trawiennych

12.1. Składniki

pokarmowe

niezbędne do

prawidłowego

rozwoju i

funkcjonowania

organizmu człowieka

- wymienia składniki

pokarmu

- porównuje związki

endogenne i

egzogenne

- dzieli witaminy na

grupy podając

przykłady

- wymienia

pierwiastki biogenne

- wymienia

pierwiastki niezbędne

do funkcjonowania

organizmu

- określa rolę błonnika

w diecie człowieka

- przedstawia różnice

pomiędzy białkami

pełnowartościowymi a

niepełnowartościowy

mi

- przedstawia rolę i

właściwości

poszczególnych

witamin w organizmie

- opisuje pierwiastki

niezbędne do

prawidłowego

funkcjonowania

organizmu

- porównuje

lipoproteiny LDL i

HDL

- określa skutki

niedoboru i nadmiaru

poszczególnych

witamin

- przedstawia źródła

poszczególnych

witamin

- analizuje zmiany

ilości wody w

organizmie w

zależności od wieku

człowieka


kwasów omega-3 i

omega-6, określa ich

źródła

- opisuje źródła i

role substancji

witaminopochodnyc

h

- analizuje skutki

niedoboru

wybranych

pierwiastków

niezbędnych do

prawidłowego

funkcjonowania

organizmu

- analizuje pozytywne

i negatywne aspekty

stosowania

suplementów diety w

codziennym żywieniu

12.2. Prawidłowe

żywienie


diety zrównoważonej,

urozmaiconej i

pełnowartościowej

- podaje choroby

związane z

nieprawidłowym

żywieniem

- opisuje piramidę

zdrowego żywienia

- przedstawia

przyczyny oraz objawy

bulimii i anoreksji

- charakteryzuje

pojecie kalorii i

wartości kalorycznej

pokarmu

- opisuje pojęcie

indeksu BMI

- opisuje

zapotrzebowanie

energetyczne

człowieka w

zależności od płci i

wieku

- charakteryzuje

bilans energetyczny

organizmu

- charakteryzuje

skutki stosowania

niewłaściwie

opracowanej diety

wegetariańskiej

- porównuje otyłość

pierwotną i wtórną

oraz ich przyczyny i

skutki

- charakteryzuje różne

rodzaje diety

wynikające ze stanu

zdrowia człowieka

12.3. Przemiany

substancji

pokarmowych w

przewodzie

pokarmowym

- podaje definicję

trawienia

- wymienia odcinki

przewodu

pokarmowego

człowieka

- opisuje poszczególne

odcinki układu

pokarmowego


gruczołów

trawiennych

- porównuje budowę i

funkcje

poszczególnych

odcinków przewodu

pokarmowego

- charakteryzuje rolę

- analizuje budowę

ściany przewodu

pokarmowego w

różnych odcinkach

- przedstawia

mechanizm

- analizuje wybrane

aspekty medyczne

poszczególnych

chorób związanych z

układem

pokarmowym

- wymienia enzymy

trawiące związki

organiczne

- przyporządkowuje

odcinkom przewodu

pokarmowego

odpowiednią funkcję

- opisuje fazy

połykania pokarmu

- charakteryzuje

mechanizm działania

wybranych enzymów

trawiennych

- przedstawia proces

wchłaniania

poszczególnych

substancji w

przewodzie

pokarmowym

gruczołów

pokarmowych

- przedstawia

mechanizm

uaktywniania

wybranych enzymów

trawiennych

- przedstawia rolę

miceli i

chylomikronów w

procesie wchłaniania

tłuszczów

produkcji soku

żołądkowego

- opisuje przemiany

związane z

metabolizmem

bilirubiny i

biliwerdyny

12.4. Regulacja pracy

układu pokarmowego

- wymienia efekty

pobudzenia ośrodka

głodu i sytości

- opisuje czynniki

pobudzające

wydzielanie

hormonów

tkankowych przez

układ pokarmowy

- przedstawia efekty


tkankowych w

regulacji pracy

układu pokarmowego

- charakteryzuje

powiązania

pomiędzy układem

nerwowymi

hormonalnym w

regulacji pracy

układu

pokarmowego

- analizuje przykłady

chorób układu

pokarmowego

związanych z

nieprawidłowym

funkcjonowaniem

układów kontrolnych

13. Układ oddechowy i jego funkcjonowanie

13.1. Budowa i rola

dróg oddechowych

- podaje definicję

oddychania

wewnętrznego i

zewnętrznego

- wymienia elementy

wchodzące w skład

układu oddechowego

- opisuje elementy

wchodzące w skład

układu oddechowego

- wyjaśnia funkcję

nagłośni i głośni

- charakteryzuje

funkcje

poszczególnych

odcinków układu

oddechowego

- analizuje

przystosowania

budowy

poszczególnych

elementów układu

oddechowego do

pełnionych funkcji

- wyjaśnia przyczyny

ujemnego ciśnienia

występującego w

jamie opłucnej

13.2. Wentylacja płuc - wymienia elementy

budowy ciała mające

wpływ na mechanizm

wdechu i wydechu

- opisuje mechanizm

wdechu i wydechu

- porównuje

oddychanie piersiowe i

- przedstawia

elementy wchodzące

w skład całkowitej

pojemności płuc

- analizuje pojęcie

powietrza

przestrzeni martwej

anatomicznie

- charakteryzuje

wpływ wybranych

związków

toksycznych na

brzusze proces wentylacji

płuc

13.3. Mechanizm

wymiany gazowej

- podaje definicję

ciśnienia parcjalnego

- określa pojęcie i

znaczenie surfaktantu

- wyjaśnia znaczenie

bariery krew -

powietrze

- analizuje chemizm

wymiany gazowej w

płucach i w

tkankach

- analizuje

przykładowe związki

chemiczne mające

wpływ na wiązanie

hemoglobiny z tlenem

13.4. Regulacja

oddychania

- lokalizuje ośrodki

wdechu i wydechu

- opisuje rolę ośrodka

wdechu i wydechu

- charakteryzuje

czynniki mające

wpływ na aktywność

ośrodków wdechu i

wydechu

- analizuje

mechanizm

działania receptorów

mających wpływ na

pobudzenie ośrodka

wdechu

- analizuje rolę

ośrodka

pneumotaksycznego w

procesie wentylacji

płuc

13.5. Wpływ

wybranych

czynników

zewnętrznych na stan

i funkcjonowanie

układu oddechowego

- wymienia choroby

układu oddechowego

- przedstawia

następstwa palenia

papierosów

- opisuje przyczyny i

objawy chorób układu

oddechowego

- przedstawia drogi

zarażenia chorób

układu oddechowego

- analizuje ryzyko

chorób powstałych na

skutek palenia

papierosów

- charakteryzuje

wybrane czynniki

środowiskowe

mogące mieć wpływ

na chorobę

nowotworową

układu

oddechowego

- charakteryzuje

wpływ

kortykosteroidów

wziewnych na

zdrowie człowieka

14. Układ krwionośny i jego funkcjonowanie

14.1. Narządy układu

krwionośnego i ich

rola

- wymienia elementy

tworzące układ

krwionośny

- przedstawia

elementy budujące

serce


żyły i tętnice

- opisuje budowę serca

- porównuje ciśnienie

skurczowe i

rozkurczowe

- przedstawia cykl

pracy serca

- charakteryzuje

objętość wyrzutową

serca i pojemność

minutową serca

- przedstawia

mechanizm krążenia

krwi w układzie

wieńcowym

- analizuje

mechanizm kontroli

regulacji pracy

serca

- charakteryzuje

czynniki mające

wpływ na regulację

pracy serca

- analizuje

przykładowy wykres

EKG serca

- przedstawia

ewolucję układu

krwionośnego u

różnych typów

zwierząt

14.2. Budowa naczyń

krwionośnych

- wymienia elementy

tworzące mały i duży

- porównuje budowę i

funkcje naczyń

- przedstawia

znaczenie i

- charakteryzuje

nerwową i

obieg krwi

- przedstawia typowy

układ sieci kapilarnej

w tkankach

krwionośnych

- opisuje mały i duży

obieg krwi u

człowieka

lokalizację sieci

dziwnej i żyły

wrotnej wątrobowej

hormonalna

regulację przepływu

krwi w naczyniach

14.3. Krzepnięcie

krwi

- określa rolę

trombiny w procesie

krzepnięcia krwi

- przedstawia

mechanizm zamiany

fibrynogenu do

fibryny


jonów wapnia w

procesie krzepnięcia

krwi

- określa znaczenie

laboratoryjnego

współczynnika INR

- analizuje wagę

czynników

przeciwdziałających

krzepnięciu krwi w

medycynie

14.4. Główne grupy

krwi człowieka

- wymienia grupy

krwi

- wyjaśnia zjawisko

aglutynacji

- charakteryzuje

układy grupowe krwi

człowieka

- wyjaśnia

mechanizm działania

czynnika Rh


antygenów

krwinkowych w

medycynie

- przedstawia hipotezę

ewolucji powstania

różnych grup krwi u

człowieka

14.5. Choroby układu

krwionośnego i ich

profilaktyka


choroby układu

krążenia

- charakteryzuje

zachowania

prozdrowotne

chroniące układ

krążenia

- opisuje wybrane

choroby układu

krążenie analizując

ich objawy i skutki

- analizuje

przyczyny

wybranych chorób

układu krążenia

- charakteryzuje

medyczne aspekty

wybranych chorób

układu krążenia

15. Systemy obronne organizmu człowieka

15.1. Elementy

układu

odpornościowego i

ich rola

- przedstawia

struktury

odpowiedzialne za

reakcje

odpornościowe

organizmu

- opisuje funkcje

układu limfatycznego

- przedstawia budowę i

rolę grasicy oraz

śledziony


naczyń limfatycznych

- opisuje budowę,

rolę i stopniowe

zmiany związane z

wiekiem szpiku

kostnego

- analizuje

mechanizm

tworzenia się płynu

tkankowego


śledziony w wieku

płodowym


tkanek tworzące

poszczególne

elementu układu

odpornościowego

15.2. Współdziałanie

osocza i elementów

morfotycznych w

reakcjach obronnych

organizmu

- podaje definicję

antygenu i patogenu


odpowiedzi

immunologicznej

- wymienia rodzaje

- wymienia elementy

wchodzące w skład

odporności nieswoistej

i swoistej

- podaje rodzaje

limfocytów T

- wyjaśnia

mechanizm

odporności

komórkowej i

humoralnej


- porównuje

mechanizmy

odpowiedzi

pierwotnej i wtórnej


cytokinin

- analizuje współpracę

układu krwionośnego i

limfatycznego w

tworzeniu odporności

organizmu

odporności organizmu - opisuje rodzaje

odporności organizmu

rodzaje przeciwciał

- porównuje

odporność bierną i

czynną oraz naturalną

i sztuczną


pamięci

immunologicznej

organizmu

15.3. Układy

zgodności tkankowej

- wymienia rodzaje

przeszczepów

- przedstawia

znaczenie antygenów

zgodności tkankowej

- analizuje działanie

leków

immunosupresyjnych

- porównuje ryzyko

odrzucenia różnych

typów przeszczepów

- wyjaśnia mechanizm

odrzucenia

przeszczepu

15.4. Czynnik Rh i

konflikt serologiczny

- podaje „strony”

konfliktu

serologicznego

- opisuje przykładowe

sytuacje

umożliwiające

zetknięcie się grup

krwi matki i dziecka

- przedstawia

konsekwencje

zetknięcia się grup:

Rh- matki i Rh+

dziecka

- przedstawia

sposoby

ograniczenia ryzyka

choroby dziecka

podczas drugiej

ciąży

- przedstawia historię

odkrycia czynnika Rh

i wcześniejsze

sposoby ratowania

życia dziecka w

przypadku konfliktu

serologicznego

15.5. Zaburzenia

układu

odpornościowego i

związane z tym

zagrożenia


choroby

autoimmunologicznej

- podaje przykłady

chorób

autoimmunologicznyc

h

- opisuje możliwe

drogi zarażenia się

wirusem HIV

- przedstawia drogi

wnikania alergenów

- wyjaśnia

immunologiczne

podłoże alergii

- opisuje zagrożenia

związane z wirusem

HIV

- przedstawia

mechanizm reakcji

alergicznej

- opisuje

przykładowe

choroby

autoimmunologiczn

e

- charakteryzuje

możliwe sposoby

leczenia

przykładowych

chorób

autoimmunologicznyc

h

16. Produkty przemiany materii i ich wydalanie

16.1. Produkty

przemiany materii i

sposoby ich usuwania

- podaje różnice

pomiędzy defekacją a

wydalaniem

- charakteryzuje proces

deaminacji

- opisuje drogi

usuwania produktów

przemiany materii

- przedstawia cykl

mocznikowy

(ornitynowy)

- charakteryzuje

kluczową rolę

karbomoilofosforan

u w przemianie

związków

zawierających azot

- analizuje przyczyny

powstawania różnych

produktów wydalania

metabolizmu białek u

poszczególnych grup

organizmów żywych

16.2. Budowa i - wymienia narządy -opisuje narządy - opisuje budowę -analizuje - analizuje ewolucję i

fizjologia układu

wydalniczego

wchodzące w skład

układu wydalniczego

- podaje etapy

produkcji moczu

wchodzące w skład

układu wydalniczego

- charakteryzuje etapy

produkcji moczu

nefronu

- charakteryzuje

prawidłowe

właściwości moczu

przystosowania w

budowie nefronu do

pełnionych funkcji

- charakteryzuje

możliwe przyczyny

niewłaściwych

parametrów moczu

zróżnicowanie

budowy układu

wydalniczego u

różnych grup

organizmów żywych

16.3. Regulacja

wewnątrzwydzielnicz

a nerki

- wskazuje hormon

mający wpływ na

regulacje pracy nerki

- opisuje mechanizm

regulacji objętości

wydalanego moczu

- porównuje wpływ

hormonów

wazopresyny i

aldosteronu na

resorpcje jonów w

kanalikach

nerkowych

-analizuje

współpracę

hormonów układu

renina-

angiotensyna-

aldosteron

- analizuje efekty

nieprawidłowego


mających wpływ na

prace nerek na

zdrowie człowieka

16.4. Choroby układu

wydalniczego i ich

profilaktyka

- wymienia wybrane

choroby układu

wydalniczego

- podaje definicje

dializy

- opisuje wybrane

choroby układu

wydalniczego

- określa częstotliwość

stosowania dializy

- charakteryzuje

działania

profilaktyczne

chroniące przed

chorobami układu

wydalniczego

- analizuje

mechanizm

działania dializaora

- udowadnia

negatywny wpływ

niewłaściwej pracy

nerek na procesy

krwiotwórcze

16.5. Bilans wodny


- podaje źródła wody

dla organizmu

- charakteryzuje

dobowy bilans wodny


- przedstawia skutki

ubytku znacznej

ilości wody z

organizmu

- charakteryzuje

czynniki mające

wpływ na

zapotrzebowanie

organizmu na wodę

- analizuje wpływ

nerek na utrzymanie

homeostazy

elektrolitowej

organizmu

17. Układ powłokowy i jego funkcjonowanie

17.1. Budowa i

funkcje skóry

- wymienia elementy

budujące skórę

- podaje wytwory

naskórka

- przyporządkowuje

gruczołom skórnym

- opisuje budowę

skóry

- lokalizuje elementy

budowy skóry na

schemacie

- opisuje budowę

- wyjaśnia znaczenie

keratyny

- przedstawia rolę

melanocytów i

melaniny

- charakteryzuje

- przedstawia

mechanizm

albinizmu

- analizuje rolę

brodawek skórnych

- charakteryzuje

- charakteryzuje

przypuszczalną

ewolucję gruczołów

mlekowych

określone funkcje

- wymienia funkcje

skóry

włosa oraz gruczołów

skórnych

funkcje skóry i

wszystkich jej

struktur

udział skóry w

procesach

termoregulacji

17.2. Higiena układu

powłokowego i jego

schorzenia

- przedstawia zasady

dotyczące higieny

skóry

- wymienia choroby

skóry

- podaje przyczyny,

objawy oraz zasady

pierwszej pomocy

dotyczące odmrożeń i

oparzeń

- opisuje przyczyny i

objawy różnych

chorób skórnych

- przedstawia

lokalizację

przykładowych chorób

skórnych

- charakteryzuje

przyczyny i sposoby

właściwej pielęgnacji

skóry

- analizuje rodzaje

fenotypów skórnych

- porównuje

właściwości i wpływ

promieniowania

UVA i UVB na

organizm człowieka

- porównuje znamię

zdrowe i

zaatakowane przez

czerniaka

- przedstawia możliwy

mechanizm tworzenia

się nowotworów

skórnych

18. Układ rozrodczy i jego funkcjonowanie

18.1. Budowa i

fizjologia męskiego

układu rozrodczego

- podaje rolę męskiego

układu rozrodczego

- wymienia elementy

wchodzące w skład

męskiego układu

rozrodczego

- opisuje budowę

męskiego układu

rozrodczego


spermatogenezy

- opisuje budowę

plemnika

- charakteryzuje

wewnatrzwydzielnicz

ą rolę jader

- analizuje

przystosowania w

budowie plemnika do

procesu zapłodnienia

- analizuje

przystosowania

poszczególnych

elementów układu

rozrodczego do

pełnionych przez nie

funkcji

- analizuje zmienność

budowy męskiego

układu rozrodczego u

różnych grup

organizmów żywych

18.2. Budowa i

fizjologia żeńskiego

układu rozrodczego

- podaje rolę

żeńskiego układu

rozrodczego

- wymienia elementy

wchodzące w skład

żeńskiego układu

rozrodczego

- opisuje fazy ciąży

- wyjaśnia funkcje

łożyska, pępowiny i

błon płodowych

- opisuje budowę

żeńskiego układu

rozrodczego


oogenezy

- opisuje budowę

komórki jajowej

- charakteryzuje

wpływ gonadotropiny

kosmówkowej na

organizm kobiety

- porównuje przebieg

spermatogenezy i

oogenezy

- charakteryzuje

wewnątrzwydzielnicz

ą rolę jajników

- opisuje przebieg

cyklu

menstruacyjnego


rozwoju

- analizuje zmiany

wywoływane przez

poszczególne

hormony płciowe w

żeńskim cyklu

menstruacyjnym

- charakteryzuje

etapy wnikania

plemnika do

komórki jajowej


- charakteryzuje

ewolucję budowy

żeńskiego układu

rozrodczego u różnych

grup organizmów

żywych

- podaje etapy porodu

- przedstawia główne

zasady higieny ciąży

- przedstawia przebieg

rozwoju zarodkowego

człowieka

- charakteryzuje

czynniki mogące mieć

wpływ na przebieg

ciąży

zarodkowego i

płodowego człowieka

- charakteryzuje

rodzaje badań

prenatalnych

i mechanizm

działania bariery

łożyskowej

- charakteryzuje

przyczyny

stosowania i

możliwe zagrożenia

związane z

badaniami

inwazyjnymi w

okresie ciąży

18.3. Etapy rozwoju

postnatalnego

- wymienia etapy

rozwoju postnatalnego

człowieka

- charakteryzuje

poszczególne etapy

rozwoju postnatalnego

człowieka

- porównuje zmiany

w organizmie

zachodzące w

różnych etapach

rozwoju

- porównuje

prenatalny i

postnatalny rozwój

człowieka

- analizuje

porównawczo

ontogenezę różnych

typów organizmów

18.4. Planowanie

rodziny

- wymienia różne

rodzaje antykoncepcji

- wyjaśnia czym jest

wskaźnik Pearla

- charakteryzuje różne

metody i środki

antykoncepcyjne

- przedstawia

przyczyny

bezpłodności


metody i środki

antykoncepcyjne

- wymienia sposoby

wspomaganego

rozwoju rodziny

- charakteryzuje

metody zapłodnienia

pozaustrojowego

- opisuje proces

inseminacji i

naprotechnologii

- charakteryzuje

najnowsze badania

dotyczące metod

wspomaganego

rozwoju i problemów

bioetycznych z tym

związanych

18.5. Higiena układu

rozrodczego

- podaje przykłady

chorób układu

rozrodczego

- przedstawia zasady

higieny układu

rozrodczego

- opisuje przebieg

wybranych chorób

układu rozrodczego

- charakteryzuje

czynniki wywołujące

choroby układu

rozrodczego

- analizuje możliwe

powikłania

związane z

przebiegiem chorób

zakaźnych

przenoszonych

drogą płciową

- analizuje najnowsze

osiągnięcia medycyny

dotyczące leczenia

chorób związanych z

układem rozrodczym

19. Homeostaza organizmu człowieka

19.1. Mechanizmy i - podaje definicje - wymienia rodzaje - charakteryzuje - charakteryzuje - analizuje możliwości

narządy

odpowiedzialne za

utrzymanie stałych

parametrów w

organizmie człowieka

homeostazy

- wymienia

powiązania pomiędzy

układami w

organizmie człowieka

- podaje definicje

reakcji stresowej

- wymienia stresory

mechanizmów

warunkujących

utrzymanie

homeostazy organizmu

- charakteryzuje

współdziałanie

układów w organizmie

człowieka

- opisuje rodzaje

sytuacji stresowych

mających wpływ na

organizm

mechanizmy

warunkujące

utrzymanie

homeostazy

organizmu

- charakteryzuje

przyczyny i

mechanizm

powstawania

gorączki

- charakteryzuje

sposoby ochrony

organizmu przed

sytuacjami

stresowymi

zasadę sprzężenia

zwrotnego w

mechanizmach

homeostatycznych

- analizuje

mechanizmy

równowagi

kwasowo-zasadowej

- analizuje wpływ

długotrwałej

sytuacji stresowej na

organizm

kompensacyjne

organizmu w celu

utrzymania stabilności

wewnątrzustrojowej

19.2. Czynniki

wpływające na

zaburzenia

homeostazy

organizmu

- wymienia czynniki

chorobotwórcze

- przedstawia wybrane

rodzaje trucizn i

środków

psychoaktywnych

- charakteryzuje

wybrane typy chorób

człowieka

- przedstawia źródła

wybranych trucizn

- porównuje

przyczyny różnych

chorób człowieka

- analizuje wpływ

wybranych trucizn i

środków

psychoaktywnych na

zdrowie człowieka

- analizuje sposoby

profilaktyki

wybranych typów

chorób

- charakteryzuje

wpływ

zanieczyszczeń

środowiska na

zdrowie człowieka

- projektuje

profilaktyczne

działania społeczne

chroniące organizm

człowieka przed

truciznami

środowiskowymi

Dział 1. Genetyka

1. Budowa i funkcje

kwasu DNA (rozdział

1.1, 1.2)


chemiczne kwasu DNA

- omawia budowę

nukleotydu

- omawia budowę

- wyjaśnia, dlaczego

kwasy nukleinowe

nazywane są

polimerami


- wskazuje różnicę

pomiędzy puryną i

pirymidyną

- wymienia i wskazuje

na schemacie budowy

- wymienia

podstawowe nukleotydy

budujące DNA

- wymienia zasady

azotowe należące do

- planuje i

przeprowadza izolację

kwas DNA z materiału

roślinnego

- zna wzory chemiczne

strukturalną kwasu

DNA

nukleotyd, nukleozyd,

polimer, podwójna

helisa

- wymienia zasady

azotowe występujące w

kwasach nukleinowych

- wyjaśnia zasadę

komplementarności

zasad DNA

- wyjaśnia różnicę

pomiędzy nukleotydem

a nukleozydem

kwasu DNA rodzaje

wiązań chemicznych

występujących w

cząsteczce DNA

- wyjaśnia regułę

Chargaffa

puryn i pirymidyn

- wyjaśnia, na czym

polega

antyrównoległość nici

DNA

- wymienia różnice

pomiędzy DNA

prokariotycznym i

eukariotycznym

- stosuje zasadę

komplementarności i

regułę Chargaffa w

zadaniach genetycznych

podstawowych

nukleotydów

budujących DNA

- zna zastosowanie

bromku etydyny w

biologii molekularnej

1. 2. Replikacja DNA

(rozdział 1.3)

- wyjaśnia sens

biologiczny replikacji

- omawia rolę replikacji


polega replikacja

semikonserwatywna


miejsce ori, widełki

replikacyjne, starter

(primer)

- uzasadnia, że

replikacja DNA jest

procesem

endoergicznym

- podaje miejsce

zachodzenia replikacji

w cyklu komórkowym

- omawia przebieg

procesu replikacji DNA

- wymienia enzymy

biorące udział w

replikacji DNA

- wskazuje różnicę w

przebiegu replikacji nici

wiodącej i nici

opóźnionej


replikacji w komórkach

prokariotycznych i

eukariotycznych

- omawia zasadę

działania telomerazy i

znaczenie telomerów w

funkcjonowaniu

komórki

- omawia przebieg

doświadczenia

Meselsona i Stahla i

jego rolę w wykazaniu,

że replikacja DNA

zachodzi w sposób

semikonserwatywny

2. 3. Budowa i funkcje

RNA. Porównanie

DNA i RNA

3. (rozdział 1.4, 1.5)


chemiczne kwasu RNA

- wymienia rodzaje

kwasów RNA

- omawia znaczenie

biologiczne kwasów

mRNA, tRNA i rRNA

- wskazuje miejsce

syntezy różnych

rodzajów kwasów RNA


antykodon, transkrypcja

- wskazuje różnice

pomiędzy kwasem

DNA i RNA

- omawia budowę

kwasu tRNA

- wskazuje, że kwas

RNA może być

nośnikiem informacji

genetycznej

4. 4. Organizacja DNA - wskazuje miejsce - wyjaśnia pojęcia: - wymienia różnice w - wymienia - wyjaśnia zjawisko

w genomie

5. (rozdział 2.1, 2.3)

6.

występowania DNA w

komórce

prokariotycznej i

eukariotycznej

- wymienia kolejne

stadia organizacji

materiału genetycznego

w komórkach

eukariotycznych

genom, nukleoid,

plazmid, genofor,

nukleosom, histon,

solenoid, chromosom,

kariotyp, chromosomy

homologiczne

- omawia organizację

DNA w genomie

eukariotycznym i

prokariotycznym

organizacji genomu

prokariotycznego i

eukariotycznego

- omawia budowę

nukleosomu

- omawia budowę

chromosomu

- wymienia typy

chromosomów ze

względu na położenie

centromeru


pomiędzy autosomem i

allosomem

podstawowe kryteria

wielkości genomów

organizmów


pomiędzy

euchromatyną i

heterochromatyną

- wymienia rodzaje

histonów wchodzących

w skład nukleosomu

- podaje rolę

centromeru,

przewężenia wtórnego i

kinetochoru


chromosomów

paradoksu wartości C


heterochromatyna

fakultatywna i podaje

jej przykład

7. 5. Cykl komórkowy

8. (rozdział 2.2)

- wymienia etapy cyklu

komórkowego

- omawia

charakterystyczne

cechy poszczególnych

etapów cyklu

komórkowego

- wyjaśnia rolę punktów

kontrolnych w

prawidłowym

przebiegu cyklu

komórkowego


apoptoza

- wyjaśnia, że

zaburzenia cyklu

komórkowego mogą

skutkować rozwojem

choroby nowotworowej


protoonkogeny,

antyonkogeny, oraz

wskazuje ich rolę w

regulacji cyklu

komórkowego

- omawia rolę kinaz i

cyklin w przebiegu

cyklu komórkowego

- wskazuje

zastosowanie cytometru

przepływowego w

biologii komórki

9. 6. Podziały

komórkowe

10. (rozdział 2.4)

- wymienia rodzaje

podziałów

komórkowych

- wskazuje miejsce

zachodzenia mitozy i

- porównuje mitozę i

mejozę pod względem

liczby procesów

zachodzących podczas

rozdziału oraz liczby i

- wskazuje biologiczne

znaczenie mitozy i

mejozy


poszczególnych faz

- analizuje zmiany

liczby chromosomów

oraz ilości DNA w

komórkach w czasie

przebiegu mitozy i

- wyjaśnia różnice

pomiędzy mejozą

pregamiczną i

postagamiczną

- podaje przykłady

mejozy ploidalności komórek

potomnych

- omawia proces

amitozy

mitozy i mejozy mejozy organizmów, u których

zachodzi mejoza

pregamiczna i

postgamiczna

11. 7. Zasady kodowania

informacji

genetycznej

12. (rozdział 3.1)

- wymienia etapy

ekspresji informacji

genetycznej

- wymienia cechy kodu

genetycznego

- podaje różnice w

przebiegu ekspresji

genów kodujących

RNA i białka

- omawia cechy kodu

genetycznego

- wyjaśnia rolę kodu

genetycznego w

ekspresji informacji

genetycznej

- wyjaśnia pojęcia: gen,

kodon

- za pomocą tabeli kodu

genetycznego odczytuje

sekwencję

aminokwasów

zakodowaną w

sekwencji mRNA

- wymienia rodzaje

kodonów w tabeli kodu

genetycznego (kodon

inicjujący, kodony

terminacyjne, kodony

synonimiczne)

- podaje przykłady

odstępstw/wyjątków od

cech kodu

genetycznego

13. 8. Biosynteza białka I

– transkrypcja i

obróbka

potranskrypcyjna

14. (fragment rozdziału

3.2)

- wyjaśnia istotę

procesu transkrypcji

- podaje miejsce

zachodzenia

transkrypcji w komórce

- wyjaśnia rolę

polimerazy RNA w

przebiegu transkrypcji

- omawia zasadę

powstawania

transkryptu

- wymienia etapy

transkrypcji

- definiuje pojęcia:

transkrypt, nić

sensowna, nić

matrycowa

- uzasadnia konieczność

potranskrypcyjnej

obróbki RNA u

organizmów

eukariotycznych

- omawia poszczególne

etapy transkrypcji:

inicjację, elongację i

terminację

- omawia przebieg

splicingu

- porównuje proces

transkrypcji genów w

komórkach

prokariotycznych i

eukariotycznych


modyfikacji końców 3’

i 5’ transkryptu


czapeczka,

poliadenylacja

- wymienia i

charakteryzuje typy

eukariotycznej

polimerazy RNA

15. 9. Biosynteza białka

II – translacja i

potranslacyjna

modyfikacja białek

- omawia istotę procesu

translacji

- podaje miejsce

translacji w komórce

- wskazuje rolę tRNA i

rybosomów w

przebiegu procesu

translacji

- omawia budowę

tRNA i rybosomów

- omawia przebieg

poszczególnych etapów

- wskazuje związek

budowy kwasu tRNA i

rybosomów z funkcją

pełnioną przez te

- wskazuje rolę tzw.

sekwencji Shine-

Dalgarno w inicjacji

translacji

(fragment rozdziału 3.2;

rozdział 3.3, 3.4)

16.

- wymienia etapy

translacji


potranslacyjnej

modyfikacji białek

- wymienia sposoby

potranslacyjnej

modyfikacji białek

translacji

- wymienia enzymy

biorące udział w

procesie translacji

- wyjaśnia rolę

polisomu w procesie

translacji

- omawia sposoby

potranslacyjnej

modyfikacji białek

organella w procesie

translacji

- omawia rolę enzymów

katalizujących reakcje

chemiczne w procesie

translacji: syntetazy

aminoacylo-tRNA,

transferazy

peptydylowej,


translacji w komórkach

prokariotycznych i

eukariotycznych

- omawia wpływ

niektórych

antybiotyków na

przebieg procesu

translacji

17. 10. Regulacja

ekspresji genów w

komórkach

prokariotycznych

(rozdział 4.1)


ekspresja genu

- wymienia sposoby

regulacji genów w

komórkach

prokariotycznych

- wymienia

podstawowe operony w

komórkach

prokariotycznych:

operon laktozowy i

tryptofanowy


regulacji ekspresji

genów w komórkach

prokariotycznych

- omawia ogólną

budowę operonu

- podaje rolę operonu

laktozowego i

tryptofanowego w

regulacji metabolizmu

komórki

prokariotycznej

- omawia budowę

operonu laktozowego i

tryptofanowego

- omawia zasadę

funkcjonowania


tryptofanowego


operon indukowalny,

induktor, operon

reprymowalny,

korepresor

- omawia kontrolę

pozytywną i negatywną


tryptofanowego


białko represorowe,

białko aktywatorowe,

regulon

- wyjaśnia zjawisko

represji katabolicznej

I atenuacji transkrypcji

- porównuje operon

laktozowy i

tryptofanowy

- wymienia nazwy

białkowych produktów

genów struktury


podaje ich funkcje

- podaje przykład

organizmu

eukariotycznego, u

którego występują

operony, i podaje

różnicę pomiędzy

operonem w

komórkach

eukariotycznych i

prokariotycznych

18. 11. Regulacja

ekspresji genów w

komórkach

eukariotycznych

19. (rozdział 4.2)

- wskazuje etapy, na

których odbywa się

kontrola ekspresji

genów w komórkach

eukariotycznych


regulacji ekspresji

genów w komórkach

eukariotycznych

- wymienia sposoby

regulacji ekspresji

genów w komórkach

- omawia sposoby

regulacji ekspresji

genów w komórkach

eukariotycznych:

amplifikację genów,

regulację na poziomie

transkrypcji

- wyjaśnia wpływ

enhancera na proces

transkrypcji

- wyjaśnia rolę

alternatywnego

splicingu i iRNA w

regulacji ekspresji

- omawia hormonalną

regulację ekspresji

genów w komórkach

larw muszki owocowej

eukariotycznych genów

- omawia stymulację

transkrypcji genów

przez hormon

sterydowy

20. 12. Podstawy genetyki

klasycznej – I i II

prawo Mendla

21. (rozdział 5.1, 5.2, 5.4,

5.9)

- wyjaśnia podstawowe

pojęcia genetyki

klasycznej: allel,

homozygota,

heterozygota, allel

dominujący/recesywny,

genotyp, fenotyp,

chromosomy

homologiczne

- wyjaśnia treść I i II

prawa Mendla

- zapisuje i rozwiązuje

proste jednogenowe

krzyżówki

- zapisuje i rozwiązuje

proste krzyżówki

dwugenowe

- wymienia cechy

dziedziczone zgodnie z

prawami Mendla

- rozwiązuje zadania

genetyczne dotyczące

dziedziczenia cech

zgodnie z I i II prawem

Mendla

- wyjaśnia, w jaki

sposób krzyżówka

testowa pozwala

określić genotyp

osobnika o fenotypie

warunkowanym przez

allel dominujący

- omawia przebieg

badań

przeprowadzonych

przez G. Mendla

- uzasadnia, że groch

jadalny jest

doskonałym obiektem

do badań nad

dziedziczeniem cech

22. 13. Odstępstwa od

praw Mendla

(rozdział 5.3, 5.4)

23.

- wymienia interakcje

pomiędzy allelami tego

samego genu lub

różnych genów będące

odstępstwami od praw

Mendla

- omawia interakcje

pomiędzy allelami tego

samego genu lub

różnych genów będące

odstępstwami od praw

Mendla: dominację

niecałkowitą,

kodominację,

plejotropizm, epistazę,

hipostazę

- charakteryzuje allele

wielokrotne i allele

letalne

- podaje przykłady cech

dziedziczących się

niezgodnie z prawami

Mendla



dominacji niecałkowitej

i kodominacji



alleli wielokrotnych,

alleli letalnych i

epistazy, hipostazy

- uzasadnia, że zespół

Marfana warunkowany

jest przez gen

plejotropowy

24. 14. Sprzężenie genów

25. (rozdział 5.5)

- wyjaśnia pojęcie geny

sprzężone

- wskazuje geny

sprzężone na mapie

- uzasadnia, że geny

sprzężone dziedziczą

się niezgodnie z

prawami Mendla

- omawia zjawisko

crossing-over

- wyjaśnia zależność

pomiędzy odległością


pomiędzy sprzężeniem

całkowitym i

częściowym

- wykorzystuje

krzyżówkę testową w

celu ustalenia

sprzężenia genów

genetycznej - wymienia zjawiska

mogące prowadzić do

rozdzielenia genów

sprzężonych

- wymienia główne

założenia

chromosomowej teorii

dziedziczności T.

Morgana

genów a stopniem ich

sprzężenia

- omawia główne

założenia

chromosomowej teorii

dziedziczności T.

Morgana



genów sprzężonych

- uzasadnia, że

chromosomowa teoria

dziedziczności

przyczyniła się do

uzupełnienia praw

Mendla


polega mapowanie

genów

- ocenia znaczenie

mapowania genów dla

rozwoju genetyki i

medycyny

26. 15. Geny sprzężone z

płcią. Dziedziczenie

płci

27. (rozdział 5.6, 5.7)

- wymienia cechy

warunkowane przez

geny sprzężone z płcią

- wyjaśnia mechanizm

determinacji płci u

człowieka

- poprawnie zapisuje

genotyp osobnika w

przypadku genów

sprzężonych z płcią


nosiciel

- potrafi zapisać w

postaci krzyżówki

mechanizm

determinacji płci u

człowieka

- wyjaśnia i przedstawia

w formie zapisu

mechanizm

dziedziczenia cech

sprzężonych z płcią u

człowieka


mężczyźni częściej

chorują na choroby

warunkowane przez

geny sprzężone z płcią



dziedziczenia cech

sprzężonych z płcią

- wymienia sposoby

determincji płci u

różnych zwierząt

28. 16. Drzewa rodowe –

analiza i zasady

konstrukcji

29. (rozdział 5.8)

- wymienia informacje,

jakie można odczytać z

drzewa rodowego

- zna zasady

konstruowania drzew

rodowych

- uzasadnia celowość

konstruowania drzew

rodowych

- analizuje drzewa

rodowe pod kątem

mechanizmu

dziedziczenia genów

- określa na podstawie

drzewa rodowego, czy

dziedziczona cecha

warunkowana jest przez

allel recesywny czy

dominujący

- szacuje

prawdopodobieństwo

wystąpienia cechy/cech

na podstawie analizy

drzewa rodowego

- samodzielnie

konstruuje drzewo

rodowe na podstawie

genotypów

30. 17. Rodzaje

zmienności

- wymienia rodzaje

zmienności

- omawia rodzaje

zmienności genetycznej

- podaje przykłady

zmienności

- porównuje zmienność

mutacyjną i

- wyjaśnia, czym są

transpozony i określa

genetycznej

31. (rozdział 6.1, 6.2, 6.3)

genetycznej,

- wymienia rodzaje

zmienności cech

- podaje, które rodzaje

zmienności podlegają

dziedziczeniu, a które

nie

- porównuje zmienność

ciągłą i nieciągłą


ilościowych i

jakościowych

fluktuacyjnej,

rekombinacyjnej i

genetycznej


plastyczność genotypu


ilościowych i

jakościowych

- wyjaśnia sposób


kumulatywnych

- omawia przebieg

procesu crossing-over

rekombinacyjną

- uzasadnia, że

zmienność genetyczna

jest ważnym

czynnikiem

wpływającym na proces

ewolucji




kumulatywnych

- wymienia wady i

zalety zmienności

rekombinacyjnej

ich rolę

32. 18. Mutacje i

mutageny –

33. wprowadzenie

34. (rozdział 6.4, 6.5)


mutacja, mutagen

- przedstawia kryteria

podziału mutacji

- wymienia klasy

mutagenów

- wymienia rodzaje

mutacji

- podaje przykłady

mutagenów

biologicznych,

chemicznych i

fizycznych

- charakteryzuje

poszczególne rodzaje

mutacji

- opisuje skutki

działania mutagenów

biologicznych,

chemicznych i

fizycznych

- zapisuje reakcje

chemiczne alkalizacji

guaniny i dezaminacji

zasad azotowych

35. 19. Rodzaje mutacji i

ich skutki

36. (rozdział 6.6, 6.7)

- wymienia rodzaje

mutacji ze względu na

zmiany w materiale

genetycznym: genowe i

chromosomowe

- wymienia rodzaje

mutacji punktowych:

substytucja, delecja,

insercja

- wymienia rodzaje

mutacji

chromosomowych

liczbowych

(aneuploidie,

eupoloidie) i

strukturalnych (delecja,

duplikacja, inwersja,

translokacja)

- omawia zmiany w

materiale genetycznym

spowodowane przez

mutacje punktowe:

insercję, delecję,

substytucję

- określa wpływ mutacji

punktowych na

sekwencję

aminokwasową białka

- charakteryzuje

mutacje

chromosomowe

strukturalne: delecję,

- odróżnia tranzycję od

transwersji

- uzasadnia, że nie

każda zmiana w


ujawnia się fenotypowo

- na modelu

chromosomu potrafi

wskazać zmiany

spowodowane przez

mutacje

chromosomowe

strukturalne

- wskazuje różnicę

- omawia mechanizm

powstania chromosomu

Philadelphia u osób

chorych na przewlekłą

białaczkę szpikową


poliploidy o

nieparzystej liczbie

chromosomów są

bezpłodne


kolchicyna jest

czynnikiem

mutagennym

duplikację, inwersję,

translokację

- wymienia i

charakteryzuje rodzaje

aneuploidii i euploidii

- podaje przykłady

mutacji korzystnych i

niekorzystnych

pomiędzy delecją

terminalną i

interstylacyjną

- podaje przykłady

chorób genetycznych

spowodowanych przez

mutacje

chromosomowe i

genowe


polega nondysjunkcja

chromosomów i określa

jej wpływ na powstanie

aneuploidii

37. 20. Charakterystyka

wybranych chorób

genetycznych

38. (rozdział 7)

- wymienia grupy


- podaje przykłady


spowodowanych przez

mutacje genowe i

chromosomowe

- charakteryzuje grupy


- wymienia choroby

genetyczne

dziedziczone w sposób

recesywny i

dominujący

- podaje przykłady

monosomii, trisomii

- podaje przykłady

chorób jednogenowych,

chromosomowych i

wieloczynnikowych

- podaje

charakterystyczne

objawy

mukowiscydozy,

fenyloketonurii,

pląsawicy Huntingtona,

hemofilii, daltonizmu,

zespołu Downa,

zespołu kociego

krzyku, zespołu

Turnera, zespołu

Klinefeltera

- omawia zmiany w


będące przyczyną

mukowiscydozy,

fenyloketonurii,

pląsawicy Huntingtona,

hemofilii, daltonizmu,

zespołu Downa, zespołu

kociego krzyku, zespołu

Turnera, zespołu

Klinefeltera

- omawia zjawisko

antycypacji


polega test Guthriego

- wymienia nazwy

genów kodujących

warianty opsyny oraz

ich lokalizację w

genomie


pomiędzy protanopią,

deuteranopią i

tritanopią


osoby cierpiące na

zespół Downa częściej

zapadają na chorobę

Alzheimera

39. 21. Narzędzia

inżynierii genetycznej

40. (rozdział 8.1, 8.2)


inżynieria genetyczna

- wymienia narzędzia

stosowane w inżynierii

genetycznej

- omawia działanie

enzymów stosowanych

w inżynierii

genetycznej: enzymów

restrykcyjnych, ligazy

- porównuje enzymy

rekstrykcyjne tnące na

lepko i tnące na tępo

- podaje przykłady

sekwencji

- zaznacza na

schemacie miejsce

cięcia DNA przez

enzymy restrykcyjne

- wymienia czynniki

- uzasadnia, że enzymy

restrykcyjne mogą być

przydatne w

diagnostyce chorób

genetycznych

DNA


wektor, sonda

molekularna

palindromowych

- uzasadnia, że

elektroforeza jest

techniką rozdziału

DNA

- wymienia cechy

wektorów

- przedstawia zasadę

działania sondy

molekularnej

mające wpływ na

przebieg rozdziału

elektroforetycznego

- wyjaśnia rolę

wektorów w rozwoju


- wskazuje, że sonda

molekularna może być

wykorzystana do

wykrywania fragmentu

DNA

41. 22. Techniki

stosowane w biologii

molekularnej i


42. (rozdział 8.3–8.7)

- wymienia techniki

stosowane w inżynierii

genetycznej


polega klonowanie

cząsteczek DNA


polega reakcja PCR

- wyjaśnia, co to są

organizmy

transgeniczne

- omawia istotę

klonowania

organizmów


komórki macierzyste


polega terapia genowa

- wyjaśnia, w jaki

sposób powstają

biblioteki DNA

- wymienia etapy

reakcji PCR

- wymienia metody

pozwalające na

uzyskanie organizmów

transgenicznych


polega klonowanie

reprodukcyjne i

terapeutyczne

- wymienia rodzaje

komórek macierzystych

- omawia techniki

stosowane w terapii

genowej: in vivo i ex

vivo


pomiędzy klonowaniem

in vivo i klonowaniem

in vitro

- omawia przebieg

pojedynczego cyklu

reakcji PCR

- omawia proces

wytwarzania

organizmów

transgenicznych metodą

wektorową i

bezwektorową

- omawia przebieg

procesu klonowania

roślin i zwierząt

- uzasadnia, że

klonowanie

terapeutyczne pozwala

na uzyskanie komórek

macierzystych

- omawia rolę

sekwencjonowania

DNA w określaniu

- uzasadnia, że odkrycie

termostabilnej

polimerazy DNA

zrewolucjonizowało

inżynierię genetyczną

- omawia przebieg

klonowania owcy Dolly


indukowane

pluripotencjalne

komórki macierzyste

stopnia pokrewieństwa

pomiędzy organizmami

23. Inżynieria

genetyczna i

biotechnologia – za i

przeciw

(rozdział 8.8, 8.9)

- prezentuje swoje

zdanie na temat wad i

zalet technik

stosowanych w

inżynierii genetycznej i

biotechnologii

- omawia przykłady

potwierdzające

znaczenie inżynierii

genetycznej i

biotechnologii w życiu

człowieka

- wymienia wady i

zalety organizmów

transgenicznych

- wymienia plusy i

minusy rozwoju

inżynierii genetycznej i

biotechnologii

- przedstawia

zastosowanie metod


w kryminalistyce,

sądownictwie,

diagnostyce medycznej

i w badaniach

ewolucyjnych

- wskazuje możliwości

wykorzystania przez

człowieka

transgenicznych

bakterii, roślin i

zwierząt

- prezentuje swoje

zdanie na temat

wątpliwości etycznych

klonowania człowieka


osiągnięcia

współczesnej

biotechnologii i


mogą naruszać prawa i

godność człowieka

- przewiduje, jaką rolę

mogą odegrać

organizmy

transgeniczne w

zwalczaniu głodu na

świecie

10. Koordynacja chemiczna porównuje - przedstawia · - podaje przykłady hormonów - wymienia...

Documents

Transcript of 10. Koordynacja chemiczna porównuje - przedstawia · - podaje przykłady hormonów - wymienia...