Symptomatologia procesów chorobowych oraz urazów w

wyrostku zębodołowym szczęki i części zębodołowej żuchwy

http://zrs.wum.edu.pl

• Wykrycie lub wykluczenie choroby

• Ocena natury i rozległości procesu chorobowego

• Ustalenie rozpoznania różnicowego

PRZEJAŚNIENIE --ZACIENIENIE

1. Zlokalizować2. Ocenić granice i kształt zmiany3. Określić strukturę wewnętrzną4. Oddziaływanie na struktury sąsiadujące5. Rozpoznanie6. Różnicowanie

• Miejsce położenia• Kształt• Zarysy• Ocenę gęstości radiologicznej / stopnia zacienienia

względem tkanki prawidłowej / tkanek otaczających• Wymiary (mm)• Stosunek do tkanek otaczających• Porównanie z badaniami poprzednimi (jeżeli są

dostępne)

• w centrum zmiany ząb => patologia powstała z nabłonka zębotwórczego

• Zatoki szczękowe

– Epicentrum w zatoce => zmiana zębopochodna jest mało prawdopodobna

– Epicentrum w wyrostku zębodołowym szczęki => zmiana wychodząca z wyrostka zębodołowego

• Względem kanału żuchwy

• Okolica wyrostka kłykciowego => zmiana pochodzenia chrzęstnego

EUREKA – widziałem

PRZEJAŚNIENIA W OKOLICY OKOŁOWIERZCHOŁKOWEJ

>6mm (8mm)

Synonimy:- Krwotoczna- Samotna- Prosta- Idiopatyczna

• ubytek w kościach sklepienia czaszki (widoczny jako uwypuklenie skóry)

• przewlekły wyciek z ucha• trudne gojenie się zębodołów po usunięciu

zębów• bolesność dziąseł z ich naciekiem zapalnym

oraz rozchwianiem się i wypadaniem zębów• wytrzeszcz gałek ocznych (jedno- lub

obustronny)• trudna do usunięcia „ciemieniucha” u

noworodka• wysypka grudkowa na skórze tułowia• polidypsja i poliuria (objawy moczówki

prostej)• duszność wysiłkowa i krwioplucie (objawy

zajęcia miąższu płucnego)• objawy skazy krwotocznej• powiększenie węzłów chłonnych• hepatomegalia i/lub splenomegalia• stany gorączkowe• upośledzone łaknienie i zmniejszenie masy

ciała• nadmierna drażliwość

MIESZANA DENSYJNOŚĆ

Odontoma

• Hamartoma

• Mature enamel, dentin, cementum and pulp

• Compound odontoma – OCp

– Denticles

• Complex odontoma - OC

ZACIENIENIA OKOŁOWIERZCHOŁKOWE

Orlandendo

Hypercementoza

• Nadmierne odkładanie cementu na powierzchni korzeni

• Przyczyny

– niezidentyfikowane w większości przypadków

– zapalenie

– przeciążenie

– choroba Pageta

– zaburzenia hormonalne (nadczynność przysadki)

PRZEJAŚNIENIA OKOŁOKORONOWE

Mieszek zęba (2-3mm) Pericoronitis Torbiel zawiązkowa(<5mm)

Lingual salivary gland depression

Różnicowanie

Różnicowanie

Różnicowanie

Różnicowanie

NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE GUZY

TorbieleI. NABŁONKOWE

1. Rozwojowe

B. Niezębopochodne (K09.1)

TORBIELE NIEZĘBOPOCHODNE = SZCZELINOWE (fissural cysts) podział dawny :

- cystis ductus nasopalatini

- cystis nasolabialis

- cystis globulomaxillaris

- cystis palatina medialis

Barnes L., Eveson JW., Reichart P., Sidransky D.: World Health Organization classification of tumors, pathology and genetics of head and neck tumours. Lyon, France, IARC Press, 2005. ISBN 92-832-2417-5

http://www.icd10data.com/ICD10CM/Codes

1. Rozwojowe (developmental)

A. Zębopochodne (Ko9.0)(odontogenic)1. dziąsłowa (dorosłych, noworodków – perły Epsteina) (gingival cyst of infants / Epstein pearls)

2. przyzębna boczna (lateral periodontal & botryoid odontogenic cyst)

3. gruczołowa zębopochodna / ślinowozębopochodna (glandular odontogenic / sialo-odontogenic)

4. keratocysta zębopochodna (odontogenic keratocyst)

5. ortokeratotyczna torbiel zębopochodna (Orthokeratinized odontogenic cyst)

6. zawiązkowa ( dentigerous / follicular)

7. wapniejąca torbiel zębopochdna (calcifying odontogenic cyst)

B. Niezębopochodne (K09.1) (nonodontogenic)

1. przewodu nosowo – podniebiennego (kanału przysiecznego) (naso-palatine duct / incisive canal)

2. Zapalne (K.04.8) ( inflammatory)

A. Korzeniowa (radicular)1. okołowierzchołkowa lub boczna ( apical or lateral)

2. szczątkowa (residual)

B. Przyzębna??? (collateral inflammatory)

Guzy łagodne (benign tumours) Guzy zawierające nabłonek zębotwórczy z dojrzałym, włóknistym podścieliskiem, bez

zębopochodnej ektomezenchymy (odontogenic epithelium tumors with mature, fibrous stoma without odontogenic ectomesenchyme)

▪ SZKLIWIAK JEDNOKOMOROWY (AMELOBLASTOMA, UNICYSTIC TYPE - A-U) 9310/0

▪ SZKLIWIAK ZEWNĄTRZKOSTNY/OBWODOWY (AMELOBLASTOMA, EXTRAOSSEUS/PERIPHERAL TYPE -A-E/P) 9310/0

▪ SZKLIWIAK ZŁOŚLIWY/PRZERZUTUJĄCY (METASTASIZING/MALIGNANT AMELOBLASTOMA) 9310/3)

▪ PŁASKONABŁONKOWY GUZ ZĘBOPOCHODNY (SQUAMOUS ODONTOGENIC TUMOR - SOT) 9312/0

▪ WAPNIEJĄCY NABŁONKOWY GUZ ZĘBOPOCHODNY (CALCIFYING EPITHELIAL ODONTOGENIC TUMOR -CEOT) 9340/0

▪ PSEUDOGRUCZOŁOWY GUZ ZĘBOPOCHODNY (ADENOMATOID ODONTOGENIC TUMOR - AOT) 9300/0

Guzy łagodne (benign tumours) Guzy zawierające nabłonek zębotwórczy z dojrzałym i zębopochodną ektomezenchymę,

mogące tworzyć twarde struktury tkankowe (odontogenic epithelium tumors with odontogenic ectomesenchyme , with or without hard tissue formation)

▪ WŁÓKNIAK SZKLIWIAKOWY (AMELOBLASTIC FIBROMA - AF) 9330/0

▪ PIERWOTNY GUZ ZĘBOPOCHODNY (PRIMORDIAL ODONTOGENIC TUMOUR)

▪ ZĘBIAK (ODONTOMA) 9280/0

▪ ZĘBIAK ZESTAWNY (ODONTOMA, COMPOUND TYPE - OCp) 9281/0

▪ ZĘBIAK ZŁOŻONY (ODONTOMA, COMPLEX TYPE –OC) 9282/0

▪ ZĘBINOPOCHODNY GUZ ZAWIERAJĄCY KOMÓRKI CIENIE (DENTINOGENIC GHOST CELL TUMOR - DGCT)9302/0

Guzy łagodne (benign tumours) Guzy zawierające mezenchymę i/lub zębopochodną ektomezenchymę, mogące również

zawierać nabłonek zębotwórczy (mesenchyme and/or odontogenic ectomesenchyme tumors with or without odontogenic epithelium)

▪ WŁÓKNIAK ZĘBOPOCHODNY (ODONTOGENIC FIBROMA - OF) 9321/0

▪ ŚLUZAK ZĘBOPOCHODNY (ODONTOGENIC MYXOMA / MYXOFIBROMA - OM) 9320/0

▪ KOSTNIWIAK (CEMENTOBLASTOMA) 9273/0

▪ WŁÓKNIAK KOSTNIWNO-KOSTNIEJĄCY (CEMENTO-OSSYFYING FIBROMA ) 9274/0

UBYTKI WŁÓKNIAKO-KOSTNIEJĄCE I KOSTNIWNO-CHRZĘSTNE Zmiany związane z kością (bone-related lesions)

▪ WŁÓKNIAK KOSTNIEJĄCY(OSSIFYING FIBROMA - OF) 9262/0

▪ RODZINNY KOSTNIWIAK OLBRZYMI (FAMILIAL GIGANTOFORM CEMENTOMA)

▪ DYSPLAZJA WŁÓKNISTA (FIBROUS DYSPLASIA - FD)

▪ DYSPLAZJE KOSTNIWNO-KOSTNE (CEMENTO-OSSEUS DYSPLASIAS - ODs)

UBYTKI OLBRZYMIOKOMÓRKOWE i TORBIELE KOSTNE

▪ WEWNĄTRZKOSTNY ZIARNINIAK OLBRZYMIOKOMÓRKOWY (CENTRAL GIANT CELL GRAULOMA)

▪ OBWODOWY ZIARNINIAK OLBRZYMIOKOMÓRKOWY (CENTRAL GIANT CELL GRAULOMA

▪ CHERUBIZM / ANIOŁKOWATOŚĆ (CHERUBISM)

▪ TORBIEL (JAMA) TĘTNIAKOWATA KOŚCI (ANEURYSMAL BONE CYST / CAVITY - ABC)

▪ SAMOTNA TORBIEL (JAMA) KOSTNA (SIMPLE BONE CYST - SBC)

Złośliwe zębopochodne guzy(malignant tumours -MOTs)

Raki zębopochodne (odontogenic carcinomas)

▪ RAK SZKLIWIAKOWY (AMELOBLASTIC CARCINOMA)

▪ PIERWOTNY WEWWNĄTRZKOSTNY RAK PŁASKONABŁONKOWY (PRIMARY INTRAOSSEUS CARCINOMA - PIC)

▪ Typ lity (solid type) 9270/3

▪ Powstający na podłożu rogowaciejąco – torbielowatego guza zębopochodnego (derived from keratocystic odontogenic tumor) 9270/3

▪ Powstający na podłożu torbieli guza zębopochodnej (derived from odontogenic cyst)

▪ ZAGĘSZCZAJĄCY (SCLEROSING ODONTOGENIC CARCNOMA)

▪ JASNOKOMÓRKOWY RAK ZĘBOPOCHODNY (CLEAR CELL ODONTOGENIC CARCINOMA - CCOC) 9341/3

▪ ZĘBOPOCHODNY RAK ZAWIERAJĄCY KOMÓRKI CIENIE (GHOST CELL ODONTOGENIC CARCINOMA) 9302/3

Mięsakoraki zębopochodne (odontogenic carcinosarcomas)

Mięsaki zębopochodne (odontogenic sarcomas)

Złośliwe guzy twarzoczaszki i guzy chrzęstne(malignant tumours)

CHRZĘSTNIAKOMIĘSAK (CHONDROSARCOMA)9220/3

CHRZĘSTNIAKOMIĘSAK MEZENCHEMALNY (MESENCHYMAL CHONDROSARCOMA) 9240/3

KOSTNIAKOMIĘSAK (OSTEOSARCOMA)9180/3

▪ http://www.polskirejestrguzowkosci.pl/pdf/Ulotka_RGK_4.pdf

inflammatory developmental others allradicular residual dentigerous KCOT Lp. %

man 1554 52,80%

women 1390 47,20%

kids&teenage 155 240

all 1494 (50,7%) 328 (11,1%) 546 (18,5%) 421 (14,3%) 94,70%

summary 1935 (65,7%) 1009 (34,3%)

inflammatory developmental others allradicular dentigerous KCOT Lp. %

man 129 29 27 189

women 93 20 19 137

kids&teenage 44 24 3 75

all 222 (68,1%) 49 (15%) 43 (14,1%)

summary326

(14,8%)

BENIGN 235 97,9%

AMELOBLASTOMA (AME) 48 20,0%

CALCIFYING EPITHELIAL ODONTOGENIC TUMOR (CEOT) 2 0,8%

ADENOMATOID ODONTOGENIC TUMOR (AOT) 3 1,3%

KERATOCYSTIC ODONTOGENIC TUMOR (KCOT) 76 31,7%

ODONTOMA, COMPOUND TYPE (OD Cp) 34 14,2%

ODONTOMA, COMPLEX TYPE (OD Cx) 42 17,5%

CALCIFYING CYSTIC ODONTOGENIC TUMOR (CCOT) 9 3,8%

DENTINOGENIC GHOST CELL TUMOR (DGCT) 1 0,4%

ODONTOGENIC FIBROMA (OF) 5 2,1%

ODONTOGENIC MYXOMA / MYXOFIBROMA (OM) 11 4,6%

CEMENTOBLASTOMA (CB) 4 1,7%

MALIGNANT 5 2,1%

AMELOBLASTIC CARCINOMA, primary type (A Ca, p) 3 0,4%

TOTAL 240 100%

Zaproponowano podział torbieli korzeniowych na 2 rodzaje:

Torbiel prawdziwą (apical true cyst) – jama jest całkowicie zamknięta przez nabłonek, stanowi około 10% wszystkich zmian okołowierzchołkowych

Torbiel kieszeniową (apical pocket cyst) – jej światło jest przedłużeniem kanału korzeniowego – może samoistnie się wyleczyć po ekstrakcji zęba lub leczeniu endodontycznym

Shear M., Speight P.: Radicular cyst and residual cyst. In: cyst of the oral and maxillofacial regions. Blackwell MunksgaNair P.N.R.: Pathogenesis of apical periodontitis and the causes of endodontic failures. crit. Rev. Oral Biol. Med. 2004, 15, 348–352ard, Oxford 2007, 4th ed., 123–142.