STYCZEŃ · Autor słynnego dzieła Jesień Średniowiecza, w którym prezentuje panoramiczny obraz...

KALENDARIUM NA ROK 2015

1

Wydarzenia cykliczne, w których biorą udział biblioteki Noc Bibliotek – dwolny termin

Dzień Bezpiecznego Internetu - pierwsza połowa lutego

Międzynarodowy Tydzień Książki Elektronicznej– marzec

Międzynarodowy Dzień Książki i Praw Autorskich – 23 kwietnia

Dzień Bibliotekarza – 8 maja

Tydzień Bibliotek – 8-15 maja 2015

Narodowe Czytanie – I sobota września, 5 września 2015

STYCZEŃ

1545 - (dokładna data urodzin nie jest znana) urodził się Sebastian Fabian Klonowic (zm. 1602 r.) – polski poeta, kompozytor, wykładowca w Akademii Zamojskiej, sympatyk ruchu reformacyjnego.

470. ROCZNICA URODZIN 1880 1 I - urodziła się Mieczysława Ćwikliñska ( zm. 1972 r.) – aktorka teatralna i

filmowa; występowała głównie w teatrach warszawskich.; role komediowe jako Szambelanowa w Panu Jowialskim A. Fredry i dramatyczne rola Babki w Drzewa umierają stojąc - A. Casony a także liczne role filmowe w Trędowatej, Dziewczętach z Nowolipek.

135. ROCZNICA URODZIN 1875 3 I - zmarł Pierre Larousse (ur.1817 r.) – francuski wydawca, gramatyk,

leksykograf; założyciel wydawnictwa Librairie Larousse w Paryżu. W latach 1852 – 1869 wydaje opracowane przez siebie nowatorskie podręczniki do nauki języków: Grand dictionnaire universel du XIX’ siècle.

140. ROCZNICA ŚMIERCI 2010 3 I - zmarł Janusz Aleksander Atlas (ur. 1949) – polski dziennikarz sportowy, trzykrotny laureat Piłkarskich Oskarów Canal+ dla najlepszego dziennikarza prasowego. Był autorem kilku książek, związanych nie tylko z tematyką sportową : Atlas towarzyski, Atlas kryminalny, Atlas erotyczny – wszystko o kobietach, Atlas figur przeróżnych, Poczet polskich olimpijczyków. Zagrał także epizodyczne role w kilku filmach. 5. ROCZNICA ŚMIERCI 1915 4 I - urodził się Tytus Karpowicz (zm. 2009 r.) – polski pisarz, autor książek dla dzieci i młodzieży.


2

100. ROCZNICA URODZIN 1960 4 I - zmarł Albert Camus (ur. 1913 r.) – francuski pisarz, dramaturg, eseista, reżyser teatralny. Czołowy reprezentant egzystencjalizmu w literaturze. Uważany za jednego z najwybitniejszych intelektualistów europejskich II połowy XX w. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1957 roku. W wieku zaledwie 47 lat zginął w wypadku samochodowym. Napisał m.in.: Obcego, Dżumę, Upadek, Kaligulę, Stan oblężenia, Nieporozumienie, Sprawiedliwych, Człowieka. 55. ROCZNICA ŚMIERCI 1965 4 I - zmarł Thomas Stearns Eliot ( ur. 1888 r.) - poeta, dramaturg i eseista. Urodzony w USA, został brytyjskim poddanym w roku 1927. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1948. Jeden z największych poetów okresu międzywojennego. Napisał m.in. : Wiersze (1919) , Święty gaj (1920) , Ziemia jałowa (1922), Marsz triumfalny (1931), Mord w Katedrze (1935), Wiersze zebrane z lat 1909 - 1935 (1936) oraz The Cocktail Party (1950). 50. ROCZNICA ŚMIERCI 1895 5 I - zmarł Władysław Podkowiński ps. Andrzej Ansgary (ur. 1866 r.) –

polski malarz i ilustrator, prekursor polskiego impresjonizmu. Uprawiał malarstwo olejne. Malował pejzaże, sceny figuralne, portrety, obrazy symboliczne. Jego najbardziej znanym obrazem jest Szał uniesień.

120. ROCZNICA ŚMIERCI 1875 6 I - zmarł Piotr Wysocki (ur. 1797 r.) – major, instruktor w warszawskiej

Szkole Podchorążych Piechoty, współorganizator i przywódca spisku, który doprowadził do wybuchu powstania listopadowego 1830 – 1831. Do 1857 r. przebywał na zesłaniu.

140. ROCZNICA ŚMIERCI 1935 8 I - urodził się Elvis Presley (zm. 1977 r.) - amerykański piosenkarz i aktor,

prekursor rock and rolla, znacząca postać w kulturze masowej XX wieku. 80. ROCZNICA URODZIN 2010 8 I - zmarł Stanisław Szwarc - Bronikowski (ur. 1917) – polski publicysta,

podróżnik i filmowiec. Bardzo bogata jest jego twórczość telewizyjna, na którą składa się sto kilkanaście filmów popularnonaukowych o tematyce przyrodniczej, ekologicznej, etnograficznej, archeologicznej, geologicznej oraz religioznawczej zrealizowane w latach 1960 - 1995. Równie znacząca jest twórczość oświatowa, na którą składają się eseje i cykle reportaży podróżniczych, wywiady publikowane w różnych czasopismach oraz książka - album „Poszukiwanie zaginionych światów”.

5. ROCZNICA ŚMIERCI 1890 9 I - urodził się Karel Ćapek (zm. 1938 r.) - pisarz czeski. Twórca nowoczesnej literatury czeskiej. Autor powieści fantastyczno - naukowych


3

o wydźwięku filozoficznym i antywojennym. Najsłynniejsze powieści : Fabryka Absolutu (1922), Inwazja jaszczurów (1936), dramaty : Biała zaraza (1937) i Matka (1938). 125. ROCZNICA URODZIN 1870 13 I - urodził się Jędrzej Moraczewski, pseud. E. K. Pomorski, Edward (zm. 1944 r.) – polski premier i minister komunikacji, inżynier kolejowy, kapitan saperów , działacz związkowy, polityk i publicysta, jeden z przywódców Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej i Polskiej Partii Socjalistycznej. 145. ROCZNICA URODZIN 2010 17 I - zmarł Erich Wolf Segal (ur. 1937) – amerykański pisarz, scenarzysta i

naukowiec. Segal był profesorem literatury greckiej i łacińskiej na uniwersytetach Harvarda, Yale i Princeton. Autor m.in. powieści : Love story, Absolwenci, Nagrody.

5. ROCZNICA ŚMIERCI 1940 18 I - zmarł Kazimierz Przerwa-Tetmajer (ur. 12 II 1865 r.) 150. ROCZNICA URODZIN, 75. ROCZNICA ŚMIERCI 1975 19 I - zmarł Kazimierz Wyka (ur. 19 III 1910 r.) – polski historyk i krytyk literatury,

eseista, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. W swych analizach literackich zajmował się szczególnie romantyzmem i Młodą Polską. Fascynowała go twórczość Stanisława Brzozowskiego. Współzałożyciel (1948) i dyrektor Instytutu Badań Literackich PAN w Warszawie. Był autorem takich prac jak.: Cyprian Norwid, poeta i sztukmistrz, Matejko i Słowacki, Modernizm polski, Krzysztof Baczyński 1921-1944, Thanatos i Polska, czyli o Jacku Malczewskim.

40. ROCZNICA ŚMIERCI, 105. ROCZNICA URODZIN 1855 20 I - urodził się Ludwik Solski, właśc. Ludwik Napoleon Sosnowski

(zm. 1954 r.) – polski aktor teatralny, filmowy i reżyser. Ludwik Solski był jednym z pionierów w realizacji repertuaru rosyjskiego na polskich scenach: Tołstoja, Czechowa, Gorkiego oraz adaptacji z Dostojewskiego. Publiczność zapamiętała go szczególnie jako Starego Wiarusa w Warszawiance Stanisława Wyspiańskiego. 160. ROCZNICA URODZIN 1920 20 I - urodził się Federico Fellini (zm. 1993 r.) - włoski reżyser i scenarzysta filmowy, uznawany za jednego z najbardziej wpływowych i najważniejszych reżyserów w historii kina. Czołowy przedstawiciel europejskiego kina autorskiego. Otrzymał 4 Oscary dla najlepszego filmu zagranicznego. W 1993 r. otrzymał Oscara honorowego za całokształt twórczości. Najsłynniejsze jego filmy to: Słodkie życie, La strada, Osiem i pół. 95. ROCZNICA URODZIN 2005 20 I - zmarł Jan Nowak-Jeziorański, właśc. Zdzisław Antoni Jeziorański


4

pseud. „Janek”, „Jan Zych” (ur. 1914 r.) – polski polityk, politolog, działacz społeczny, dziennikarz i żołnierz AK, kurier i emisariusz Komendy AK i Rządu RP w Londynie. Kawaler Orderu Orła Białego. Był autorem książek o tematyce politycznej i niezliczonych audycji radiowych. 10. ROCZNICA ŚMIERCI 1950 21 I - zmarł George Orwell, właśc. Eric Arthur Blair (ur. 1903 r.) – pisarz i publicysta angielski, zagorzały krytyk systemów totalitarnych, zwolennik socjalizmu demokratycznego. Często uznawany za najlepszego kronikarza angielskiej kultury XX wieku. Pisał powieści i felietony; zajmował się także krytyką literacką. Najbardziej znane jego dzieła to: Rok 1984 i Folwark zwierzęcy.

65. ROCZNICA ŚMIERCI 1875 22 I - urodził się David Wark Griffith, właśc. David Llewelyn Wark Griffith (zm. 1948 r.) - amerykański reżyser i producent filmowy z okresu kina niemego.Do historii kinematografii przeszedł jako twórca pełnych rozmachu dzieł, często nawiązujących do historii Stanów Zjednoczonych. W 1935 r. otrzymał Oscara za całokształt pracy reżyserskiej. Zrealizował m.in. filmy: Złamana lilia (1919), Ubóstwiana tancerka (1920), Kwiat miłości (1920), Męczennica miłości (1920), Droga na wschód, Dwie sieroty (1922), Niesamowita noc (1923), Życie jest piękne (1924 – 1925). 140. ROCZNICA URODZIN 1920 24 I - zmarł Amedeo Clemente Modigliani (ur. 1884 r.) – włoski malarz, rysownik i rzeźbiarz. Twórczość jego to przede wszystkim obrazy i rysunki, a także rzeźba. Współczesną sławę Modigliani zawdzięcza przede wszystkim swoim obrazom przedstawiającym akty, uchodzącym w jego czasach za skandalizujące. 95. ROCZNICA ŚMIERCI 1965 24 I - zmarł Winston Leonard Spencer Churchill (ur. 1874 r.) – brytyjski polityk, mówca, strateg, pisarz i historyk, dwukrotny premier Zjednoczonego Królestwa, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury . Honorowy obywatel Stanów Zjednoczonych. W 2002 roku w plebiscycie organizowanym przez BBC został uznany najwybitniejszym Brytyjczykiem wszech czasów. 50. ROCZNICA ŚMIERCI 1925 26 I - urodził się Paul Leonard Newman (zm. 2008 r.) - amerykański aktor, reżyser i producent filmowy. Laureat Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego za rolę w filmie Kolor pieniędzy (1987). W 1986 roku otrzymał honorowego Oscara za całokształt twórczości. Najsłynniejsze filmy z jego udziałem to m.in. Kotka na gorącym blaszanym dachu, Werdykt, Płonący wieżowiec. Wyreżyserował m.in. Bezbronne nagietki i Szklaną menażerię. 90. ROCZNICA URODZIN 2010 26 I - zmarł Juliusz Bardach (ur. 1914) – polski historyk, autor prac z zakresu ustroju i prawa, parlamentaryzmu polskiego i historii porównawczej prawa.


5

Pułkownik Wojska Polskiego, członek Marksistowskiego Zrzeszenia Historyków. Pracownik Prawa oraz Rady Wydziału Prawa i Administracji UW, Komitetu Nauk Historycznych PAN, Komitetu Nauk Prawnych PAN, Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Rady Wydawnictwa "Przegląd Wschodni". Autor prac z zakresu ustroju i prawa: Historia państwa i prawa polskiego, Dzieje Sejmu Polskiego, O Rzeczpospolitą Obojga Narodów. 5. ROCZNICA ŚMIERCI 2010 27 I - zmarł Jerome David Salinger (ur. 1919) – amerykański pisarz, znany przede wszystkim z wydanej w 1951 roku jedynej jego powieści Buszujący w zbożu. Inne utwory tego autora to zbiory opowiadań: Dziewięć opowiadań, Wyżej podnieście strop, cieśle i Seymour – introdukcja. 5. ROCZNICA ŚMIERCI 1885 28 I - urodził się Władysław Raczkiewicz (zm. 1947 r.) - polski działacz polityczny, społeczny i wojskowy, uczestnik I wojny światowej, minister spraw wewnętrznych II RP,marszałek Senatu III kadencji, od 30 IX 1939 r. Prezydent RP na uchodźstwie, po wojnie pozostał w Wielkiej. Brytanii. 130. ROCZNICA URODZIN 1925 28 I - urodził się Andrzej Stelmachowski (zm. 2009 r.) – polski prawnik i polityk, nauczyciel akademicki, profesor nauk prawnych, marszałek Senatu I kadencji w latach 1989 –1991, minister edukacji narodowej, doradca prezydenta RP ds. Polonii. Kawaler Orderu Orła Białego. 90. ROCZNICA URODZIN 1895 31 I - urodził się Stanisław Młodożeniec (zm. 1959 r.) – poeta, współtwórca futuryzmu, ojciec Jana Młodożeńca. Jako członek grupy poetyckiej krakowskich futurystów założył z Brunonem Jasieńskim klub Katarynka. W latach 1941-1942 redagował Gazetę Polską w Jerozolimie. Od 1942 roku w Londynie. Pracował w sekcji propagandy rządu londyńskiego. Redaktor gazety Jutro Polski w latach 1944 -1954. 1957 wrócił do kraju, podejmując współpracę z ZSL. Tomiki Kreski i futureski (1921) oraz Kwadraty (1925) był eksperymentem poetyckim w futurystycznym stylu . Jako prozaik opublikował powieść Na budzeniu (1937-1938), opowiadania W dolinie małej wody (1958). Wiersze wybrane (1958). 120. ROCZNICA URODZIN 1985 31 I - zmarł Józef Mackiewicz h. Bożawola (ur. 1902 r.) – polski pisarz

i publicysta. W latach 1939 –1941 był redaktorem wydawanej w Wilnie Gazety Codziennej.

W 1943 roku brał udział w ekshumacji ciał polskich oficerów, zabitych w niewoli w Katyniu (relacja: Zbrodnia w lesie katyńskim). Od 1945 roku na emigracji, początkowo we Włoszech, Wielkiej Brytanii, od 1954 roku w Niemczech. Nastawiony antykomunistycznie. W jego twórczości pojawiały się motywy przedstawiające zagrożenie sowietyzacją.

Autor powieści: Droga donikąd (1955), Karierowicz (1955), Kontra (1957), Lewa wolna (1965), Sprawa pułkownika Miasojedowa (1962), Nie trzeba


6

głośno mówić (1969). Eseje: Zwycięstwo prowokacji (1962), Watykan w cieniu czerwonej gwiazdy (1975).

30. ROCZNICA ŚMIERCI

LUTY

1945 1 II - zmarł Johan Huizinga (ur. 1872 r.) - holenderski historyk, eseista i językoznawca. Autor słynnego dzieła Jesień Średniowiecza, w którym prezentuje panoramiczny obraz kultury i życia społecznego u schyłku średniowiecza.

Napisał również takie książki jak: Homo Iudens (1938), Kultura XVII - wiecznej Holandii oraz biografię Erazma z Rotterdamu.

70. ROCZNICA URODZIN 2010 1 II - zmarł David Brown (ur. 1916 r.) – amerykański pisarz, producent i aktor

działający w branży filmowej przez sześć dekad. Nominowany sześciokrotnie do nagrody Oscara. Był producentem takich przebojów filmowych jak : Żądło, Gracz, Kokon, Szczęki czy Wożąc panią Daisy.

5. ROCZNICA ŚMIERCI 2000 2 II - zmarł Jacek Janczarski (ur. 27 II 1945 r.) 15. ROCZNICA ŚMIERCI, 70. ROCZNICA URODZIN 1950 4 II - zmarł Jan Brunon Bułhak (ur. 1876 r.) – nestor polskiej fotografii,

filozof i teoretyk fotografii. Wykonał fotograficzną dokumentację architektury Wilna, Warszawy, Krakowa, Grodna, Zamościa, Lublina, Kazimierza i innych miejscowości. W jego pracowni powstało 158 albumów poświęconych miastom i regionom II Rzeczypospolitej.

65. ROCZNICA ŚMIERCI 1965 7 II - zmarł Władysław Jarocki (ur. 1879 r.) – polski malarz zajmujący się

głównie tematyką huculską, podhalańską i tatrzańską. Malował nie tylko pejzaże ale też obrzędy ludowe i religijne oraz postacie w strojach regionalnych. Tworzył również karykatury. Zaprojektował sarkofag Jana Kasprowicza (swojego teścia). Jego obrazy znajdują się też w kościele na Harendzie.

W 1938 r. został odznaczony Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury za wybitne zasługi dla sztuki polskiej.

50. ROCZNICA ŚMIERCI 2010 8 II - zmarł Krzysztof Jan Skubiszewski (ur. 1926 r. ) – polski polityk, profesor,

minister spraw zagranicznych w latach 1989 – 1993. Kawaler Orderu Orła Białego. Odznaczony najwyższymi orderami polskimi i międzynarodowymi, w tym : Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Wielkim Orderu Błogosławionego Piusa IX, Orderem Wielkiego Księcia Giedymina II klasy i Krzyżem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec.



7

1890 10 II - urodził się Boris Leonidowicz Pasternak ( zm. 30 V 1960 r.) –

rosyjski poeta i prozaik pochodzenia żydowskiego. Za swoją najsłynniejszą powieść, Doktor Żywago otrzymał w 1958 roku Literacką Nagrodę Nobla. Książka przedstawiała losy inteligencji rosyjskiej w czasach przed i po Rewolucji. Jednak władze komunistyczne uznały utwór za antyradziecki i zmusiły autora do odmowy jej przyjęcia.

Boris Pasternak uważany jest dziś za jednego z czołowych rosyjskich pisarzy dysydentów. Zajmował się również tłumaczeniami, m.in. utworów J. Słowackiego, W. Szekspira i J.W. Goethego. .

125. ROCZNICA URODZIN, 55. ROCZNICA ŚMIERCI 2005 10 II - zmarł Arthur Asher Miller (ur. 17 X 1915 r.) 10. ROCZNICA ŚMIERCI, 100. ROCZNICA URODZIN 2000 11 II - zmarł Roger Vadim, właśc. Roger Vladimir Plemiannikov (ur. 1928 r.) –

francuski reżyser, scenarzysta i aktor. Jeden z pionierów nowej fali francuskiego filmu. Jego najbardziej znane filmy to m.in. : I Bóg stworzył kobietę, Nie ma słońca w Wenecji, Nocne gry.

15. ROCZNICA ŚMIERCI 1865 12 II - urodził się Kazimierz Przerwa - Tetmajer (zm. 18 I 1940 r.) – polski

poeta, nowelista, powieściopisarz, przedstawiciel Młodej Polski. Zafascynowany góralskim folklorem napisał cykl opowieści Na skalnym Podhalu, oraz epopeję tatrzańską Legenda Tatr, składającą się z dwóch części: Maryna z Hrubego i Janosik Nędza Litmanowski. Wydał osiem serii Poezji, z których najbardziej wartościowe to: druga (1894), trzecia (1898) i czwarta (1900). Nastrojowa poezja Tetmajera odpowiadała dekadentom i bohemie młodopolskiej.

150. ROCZNICA URODZIN, 75. ROCZNICA ŚMIERCI 1980 13 II - zmarł Marian Adam Rejewski (ur. 16 VIII 1905 r.) 35. ROCZNICA ŚMIERCI, 110. ROCZNICA URODZIN 2010 14 II - zmarł Jerzy Turek (ur. 1934) – polski aktor teatralny i filmowy.

Zagrał m.in. w takich filmach jak : Eroica, Nie lubię poniedziałku, Miś, Kogel - mogel a także w serialach :Czterej pancerni i pies, Alternatywy 4 i Złotopolscy.

5. ROCZNICA ŚMIERCI 1905 15 II - zmarł Lewis "Lew" Wallace (ur. 1827 r.) – amerykański pisarz, wojskowy,

prawnik i dyplomata, znany głównie jako autor powieści Ben Hur. 110. ROCZNICA ŚMIERCI 1965 15 II - zmarł Nat "King" Cole, właśc. Nathaniel Adams Coles (ur. 1919 r.) –

amerykański pianista jazzowy i piosenkarz. W 2000 roku został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame (muzeum rock and rolla i rocka) oraz hall of fame honorująca artystów rockowych i inne osoby, które wniosły zasadniczy wkład w rozwój tych gatunków muzyki. Największe przeboje Nat "King" Cole'a


8

to : Nature Boy, Mona Lisa, Too Young, Unforgettable, When I Fall in Love. 50. ROCZNICA ŚMIERCI 1910 15 II - urodziła się Irena Stanisława Sendler z domu Krzyżanowska, pseud. Jolanta (zm. 2008 r.) – polska działaczka społeczna. Od 1942 roku członek Rady Pomocy Żydom, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata. Dama Orderu Orła Białego. 105. ROCZNICA URODZIN 1920 20 II - zmarł Robert Edwin Peary (ur. 1856 r.) – amerykański podróżnik i odkrywca. Był najprawdopodobniej pierwszą osobą, która dotarła do geograficznego bieguna północnego. 95. ROCZNICA ŚMIERCI 1945 21 II - urodziła się Katarzyna Sobczyk (Kasia Sobczyk) (zm. 28 VII 2010 r.) 70. ROCZNICA URODZIN, 5. ROCZNICA ŚMIERCI 2000 21 II - zmarła Halina Maria Auderska (ur. 1904 r.) – polska pisarka, autorka sztuk scenicznych, słuchowisk radiowych i scenariuszy filmowych, leksykograf. W latach 1950 – 1969 zastępca redaktora naczelnego Słownika Języka Polskiego. W latach 1983–1986 była pierwszym prezesem Związku Literatów Polskich. Autorka scenariusza do filmu Królowa Bona, a także autorka książek : Poczwarki Wielkiej Parady, Ptasi gościniec, Babie lato, Smok w herbie. Królowa Bona. 15. ROCZNICA ŚMIERCI 2005 21 II - zmarł Zdzisław Beksiński (ur. 1929 r.) – polski malarz, rzeźbiarz, fotograf i rysownik. Był artystą , który w swoich pracach wykorzystywał grafiką komputerową. Zajmował się również fotografią, rzeźbą, rysował i malował. W pełni oddał się malarstwu wizjonerskiemu, figuratywnemu. Nigdy nie dawał swoim obrazom tytułów. Po 2000 roku, nie zaprzestając jednocześnie malować i rysować, zaczął Beksiński tworzyć swoje kompozycje na komputerze i przy pomocy fotokopiarki. Cały dorobek artystyczny oraz majątek osobisty Beksiński zapisał w testamencie Muzeum Historycznemu w Sanoku.

Zdzisław Beksiński został zamordowany w swoim mieszkaniu w Warszawie. 10. ROCZNICA ŚMIERCI

1945 23 II - zmarł Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj (ur. 1883 r.) - rosyjski pisarz, dramaturg i publicysta. Przedstawiciel nurtu realistycznego. Tołstoj pisał również utwory w konwencji socrealizmu , powieści fantastyczno - naukowe oraz dramaty, często o tematyce historycznej. Podczas II wojny światowej był członkiem Państwowej Komisji Nadzwyczajnej badającej zbrodnię katyńską. Komisja ta odpowiedzialnością za masakrę Polaków obarczyła Niemców. Najbardziej znany był jako autor: Drogi przez mękę, napisał również : Rasputina, Iwana Groźnego oraz Czarne złoto.


9

70. ROCZNICA ŚMIERCI 1885 24 II - urodził się Stanisław Ignacy Witkiewicz, pseud. Witkacy (zm. 1939 r.) – polski malarz, fotografik, pisarz, dramaturg i filozof. 130. ROCZNICA URODZIN 1885 24 II - urodził się Juliusz Kaden - Bandrowski (zm. 1944r.) – polski pisarz, prozaik i publicysta, wolnomularz. W latach 1923 - 1926 i ponownie w 1933 roku przewodniczył Związkowi Zawodowemu Literatów Polskich. Napisał m.in. : Zbytki (opowiadania), Piłsudczycy, Bitwa pod Konarami (wspomnienia), Iskry (nowele), Mogiły, Przymierze serc oraz Generał Barcz. 130. ROCZNICA URODZIN 1970 25 II - zmarł Mark Rothko właśc. Marcus Rothkowitz (ur. 1903 r.) – amerykański malarz, przedstawiciel color field painting. Częstym motywem w jego twórczości są układane warstwami prostokąty. Jego obraz Pomarańczowe, czerwone, żółte to aktualnie najdroższe dzieło sztuki współczesnej. Drugim w kolejności najdroższym obrazem Rothko jest Biały środek (żółty, różowy, lawendowy). 45. ROCZNICA ŚMIERCI 1900 26 II - urodziła się 1989 28 I - zmarła Halina Konopacka (zm. 1989 r.) – polska lekkoatletka, pierwsza polska złota medalistka olimpijska. O jej wszechstronności sportowej może świadczyć 25. tytułów mistrzowskich zdobytych w kilku kategoriach lekkoatletycznych. Uprawiała m.in.: rzut dyskiem, rzut oszczepem, pchnięcie kulą, skok wzwyż i skok w dal. Na igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie w 1928 roku ustanowiła rekord świata w rzucie dyskiem i zdobyła pierwszy złoty medal olimpijski dla Polski. Halina Konopacka została uznana za Miss Igrzysk w Amsterdamie. Do końca swojej kariery nie została pokonana w rzucie dyskiem w żadnych zawodach. W 1929 roku wydano zbiór jej wierszy pt. "Któregoś dnia". W 1931 roku wycofała się z czynnego życia sportowego. Pochłonęło ją pisanie wierszy i malowanie. Swoje obrazy podpisywała pseudonimem Helen Georgie. Jej teksty drukowano w "Wiadomościach Literackich" i "Skamandrze". Działała w strukturach sportowych, była członkinią Zarządu Międzynarodowej Federacji Sportów Kobiecych, prezesem Oddziału Warszawskiego Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej Kobiet. Aktywnie działała też w Polskim Ruchu Olimpijskim i Związku Polskich Związków Sportowych. Gdy wybuchła II wojna światowa, towarzyszyła mężowi Ignacemu Matuszewskiemu przy ewakuacji złota Banku Polskiego do Francji, którą ten organizował i nadzorował. Po klęsce Francji, w czerwcu 1940 roku, wyjechała do USA . Po wojnie odwiedziła Polskę trzykrotnie: w 1958, 1970 i 1975 roku. Zmarła na Florydzie w 1989 roku . Kilkanaście miesięcy później jej prochy spoczęły na warszawskim cmentarzu na Bródnie. 115. ROCZNICA URODZIN


10

1945 27 II - urodził się Jacek Janczarski (zm. 2 II 2000 r.) – polski pisarz, dramaturg, satyryk i scenarzysta filmowy. Był autorem scenariuszy do wielu polskich filmów i seriali, m.in. do Zmienników. Był także twórcą programów satyrycznych. Napisał cykl słuchowisk radiowych Kocham pana, panie Sułku, a wraz z Maciejem Zembatym stworzył Rodzinę Poszepszyńskich i magazyn Zgryz. 70. ROCZNICA URODZIN, 15. ROCZNICA ŚMIERCI 1990 28 II - zmarł Kornel Filipowicz (ur. 1913 r.) – polski powieściopisarz, nowelista, scenarzysta i poeta. Autor 37 książek, znany głównie z krótkich form literackich. Współzałożyciel miesięcznika Pismo. Od 1969 roku do śmierci był związany z poetką Wisławą Szymborską. 25. ROCZNICA ŚMIERCI

MARZEC

1980 2 III - zmarł Jarosław Leon Iwaszkiewicz, pseudonim Eleuter (ur. 1894 r.) – polski pisarz prozaik, poeta i eseista. Tłumacz i librecista, współtwórca grupy poetyckiej Skamander, współpracownik „Wiadomości Literackich”, wieloletni redaktor naczelny „Twórczości”. Autor m.in.: Panien z Wilka, Sławy i chwały i Ikara. 35. ROCZNICA ŚMIERCI 1900 4 III - urodził się Jan Zachwatowicz (zm. 1983r.) - polski architekt, znawca historii architektury polskiej. Był autorem, wybranego na konkursie w Hadze w 1954 roku, międzynarodowego znaku obiektu zabytkowego, wykorzystywanego, od tamtej pory, do oznaczania cennych miejsc i budynków. 115. ROCZNICA URODZIN 1945 5 III - urodził się Maciej Jerzy Rybiński (zm. 2009 r.) – polski dziennikarz, publicysta, felietonista, komentator polityczny, ekonomiczny i społeczny, satyryk, scenarzysta i pisarz. W zawodzie debiutował jako dziennikarz sportowy w tygodniku "Sportowiec". Później został felietonistą tygodnika studenckiego „itd”. Był jednym ze scenarzystów serialu Alternatywy 4, a także współautorem wielu kryminałów. Występował w Kabarecie pod Egidą. 70. ROCZNICA URODZIN 1875 7 III - urodził się Maurice Ravel (zm. 1937 r.) - francuski kompozytor i pianista, jeden z przedstawicieli impresjonizmu w muzyce. Ravel współpracował m.in. z Siergiejem Diagielewem i Igorem Strawińskim. Najsłynniejszy jego utwór to: Bolero (1927 r.). 140. ROCZNICA URODZIN 1985 7 III - zmarł Arkady Adam Fiedler (ur. 1894 r.) – polski prozaik, reportażysta,


11

przyrodnik. W swoim życiu odbył 30 wypraw i podróży. Napisał 32 książki, które ukazały się w 23 językach w przeszło 10 - milionowym nakładzie. Obok wielu książek podróżniczych i dwóch wojennych, napisał także powieści dla młodzieży: Mały Bizon, Wyspa Robinsona, Orinoko, Biały Jaguar oraz książki autobiograficzne : Mój ojciec i dęby oraz Wiek męski - zwycięski. 30. ROCZNICA ŚMIERCI 1940 10 III - zmarł Michaił Afanasjewicz Bułhakow (ur. 1891 r.) - rosyjski pisarz i dramaturg. Twórca Mistrza i Małgorzaty, jednego z najważniejszych dzieł XX w. Inne ważne dzieła to: Biała gwardia, Morfina, Psie serce. 75. ROCZNICA ŚMIERCI

2000 11 III - zmarł Kazimierz Brandys (ur.1916 ) – polski prozaik, eseista, autor scenariuszy filmowych. Jako ostatni z Polaków pochowany na paryskim cmentarzu Pere Lachaise. Napisał m.in. : Matka Królów, Romantyczność, Jak być kochaną i inne opowiadania. 15. ROCZNICA ŚMIERCI

2005 11 III - zmarła Karen Wynn Fonstad (ur. 18 IV 1945 r.) 10. ROCZNICA ŚMIERCI, 70. ROCZNICA URODZIN 1975 13 III - zmarł Ivo Andrić (ur. 1892 r.) - jugosłowiański powieściopisarz, nowelista

i poeta, tworzący głównie w języku serbskim (lecz także w języku chorwackim). Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1961.

Autor powieści - kronik poruszających tematy społeczne i obyczajowe, ukazujących życie w Bośni w XIX w.: Most na Drinie, Konsulowie ich cesarskich mości, a także licznych opowiadań. 40. ROCZNICA ŚMIERCI 1980 14 III - zmarła Anna Jantar (ur. 10 VI 1950r.) 35. ROCZNICA ŚMIERCI, 65. ROCZNICA URODZIN 1940 16 III - zmarła Selma Ottilia Lovisa Lagerlöf (ur. 1858 r.) – szwedzka pisarka, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1909. Była pierwszą nagrodzoną kobietą. Międzynarodową sławę zyskała dzięki książce dla dzieci Cudowna podróż. 75. ROCZNICA ŚMIERCI 1970 16 III - zmarł Jerzy Szaniawski (ur. 1886 r.) – polski dramaturg, felietonista i pisarz, członek Polskiej Akademii Literatury. Rozgłos oraz pozycję jednego z najwybitniejszych dramaturgów polskich XX w. przyniosły mu sztuki: Żeglarz, Adwokat i róże, Most, Dwa teatry. Sławę przyniosła mu także seria opowiadań o profesorze Tutce. 45. ROCZNICA ŚMIERCI 1865 17 III - urodził się pierwszy Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

Gabriel Narutowicz (zm. 1922 r. ) – polski polityk, inżynier hydrotechnik,


12

elektryk, profesor Politechniki w Zurychu, minister Robót Publicznych, minister Spraw Zagranicznych, pierwszy Prezydent II RP, zbudował liczne elektrownie wodne w Europie Zachodniej. 9 XII 1922 r. zostaje wybrany na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Swój urząd sprawuje tylko przez kilka dni. Ginie w Galerii "Zachęta, zastrzelony przez powiązanego z endecją malarza i fanatycznego nacjonalistę Eligiusza Niewiadomskiego.

150. ROCZNICA URODZIN 1950 17 III - urodził się Zbigniew Hołda (zm. 2009 r.) – polski prawnik, adwokat, dr hab. nauk prawnych, prof. nadzw. Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był członkiem zarządu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka oraz Komisji Prawniczej Polskiej Akademii Umiejętności. W 2009 otrzymał tytuł Prawnika Pro Bono, oraz Nagrodę Tolerancji za działalność w dziedzinie ochrony praw człowieka, przyznaną mu przez porozumienie polskich, niemieckich, francuskich i hiszpańskich organizacji działających na rzecz praw gejów i lesbijek. 65. ROCZNICA URODZIN

1860 18 III - urodził się Jan Gwalbert Pawlikowski (zm. 1839 r.) – polski ekonomista, publicysta i polityk, historyk literatury, taternik oraz pionier ochrony przyrody. Współorganizator Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego w Galicji (1904) i jego prezes w latach 1907–1915. Założyciel i redaktor (do 1935 redaktor naczelny) czasopisma "Wierchy", poświęconego Tatrom. Autor wielu prac o Juliuszu Słowackim i jego poezji mistycznej. Prowadził też badania speleologiczne w Tatrach, jako pierwszy opisując jaskinie w Dolinie Kościeliskiej. 155. ROCZNICA URODZIN 1980 18 III - zmarł Erich Fromm (ur. 23 III 1900 r.) 35. ROCZNICA ŚMIERCI, 115. ROCZNICA URODZIN 1985 19 III - zmarł Leopold Tyrmand , właśc. Jan Andrzej Stanisław Kowalski (ur. 16 V 1920 r.) – polski prozaik, publicysta, krytyk muzyczny. W czasie II wojny światowej wywieziony na przymusowe roboty do III Rzeszy. Po nieudanej próbie ucieczki uwięziony w obozie koncentracyjnym w Norwegii. Po wojnie początkowo przebywał w Norwegii i Danii. W 1946 roku wrócił do kraju. Pracownik redakcji Przekroju i współpracownik Tygodnika Powszechnego. W 1966 roku wyjechał z Polski i po krótkim pobycie we Francji osiedlił się jako emigrant w USA. Współpracownik czasopisma The New Yorker. Wykładowca w State University of New York i Uniwersytetu Columbia. Był autorem m.in.: Hotelu Ansgar (1948), Złego (1955), Gorzkiego smaku czekolady Lucullus (1957), Filipa (1961), Życie towarzyskiego i uczuciowego (1967), Siedemiu dalekich rejsów (1975) oraz Wędrówek i myśli porucznika Stukułki (nieukończone, wyd. 1990) 30. ROCZNICA ŚMIERCI, 95. ROCZNICA URODZIN

1910 19 III - urodził się Kazimierz Wyka (zm. 19 I 1975 r.) 105. ROCZNICA URODZIN, 40. ROCZNICA ŚMIERCI


13

1960 21 III - urodził się Ayrton Senna da Silva (zm. 1994 r.) – brazylijski kierowca wyścigowy, trzykrotny mistrz świata Formuły 1. Wystartował w 161 wyścigach Grand Prix, 81 razy stawał na podium, z czego 41 razy na najwyższym jego stopniu. Przez wielu ekspertów i zawodników uważany za najlepszego kierowcę wszechczasów. 55. ROCZNICA URODZIN

1900 23 III - urodził się Erich Fromm (zm. 18 III 1980 r.) – niemiecki filozof, socjolog,

psycholog i psychoanalityk. Fromm zajmował się psychologią społeczną, badał

relacje i oddziaływania między jednostką a społeczeństwem.

Napisał m.in.: Ucieczka od wolności ( pierwsza książka, która przyniosła mu

międzynarodowa sławę), Niech się stanie człowiek, Psychoanaliza a religia,

Zdrowe społeczeństwo, O sztuce miłości, Rewolucja nadziei oraz Mieć

czy być?

115. ROCZNICA URODZIN, 35. ROCZNICA ŚMIERCI

1910 23 III - urodził się Akira Kurosawa (zm. 1998 r.) - japoński reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Najbardziej znanymi dziełami są filmy z lat 50. i 60., np. Siedmiu samurajów, Piętno śmierci, Tron we krwi. Choć w Europie i USA Kurosawa był bardzo ceniony, to w Japonii jego filmy były przyjmowane bardzo chłodno przez widzów i krytykę. 105. ROCZNICA URODZIN 1910 24 III - zmarł Juliusz Gabriel Verne (ur. 1828 r.) – francuski pisarz, dramaturg, działacz społeczny, uważany za jednego z protoplastów fantastyki naukowej. Pisał powieści podróżnicze i fantastyczno-naukowe oraz historyczne, geograficzne, kryminalne, sztuki teatralne i wiersze. Najważniejsze jego dzieła to: Podróż do wnętrza Ziemi, Dzieci kapitana Granta, 20.000 mil podmorskiej żeglugi, W 80 dni dookoła świata, Tajemnicza wyspa, Michał Strogow kurier carski. 110. ROCZNICA ŚMIERCI 1945 26 III - zmarł George David Lloyd (ur. 1863 r.) - Premier Wielkiej Brytanii w latach 1916 - 1922 i minister wojny w 1916 r. Był jednym z sygnatariuszy Traktatu wersalskiego. Razem z premierem Francji – Georges Clemenceau, premierem Włoch Vittorio Orlando i prezydentem Stanów Zjednoczonych – Thomasem Woodrowem Wilsonem znani byli jako Gruba Czwórka. Lloyd był przeciwnikiem utworzenia silnej Polski i oddania Polakom Górnego Śląska. 70. ROCZNICA ŚMIERCI 1985 28 III - zmarł Marc Chagall właśc. Mojsza Zacharowicz Szagałow (ur. 1887 r.) - rosyjski malarz i grafik żydowskiego pochodzenia posiadający obywatelstwo rosyjskie i francuskie. Czołowy przedstawiciel kubizmu i internacjonalizmu w malarstwie. Muzeum jego dzieł znajduje się w Nicei. 30. ROCZNICA ŚMIERCI


14

2010 28 III - zmarła Zofia Romanowiczowa (ur. 1922) – polska pisarka i tłumaczka. Była sekretarką Melchiora Wańkowicza. W numerze 36 "Orła Białego" z 1945 r. opublikowała nowelę Tomuś – podawaną przez nią za swój właściwy debiut pisarski. Po otrzymaniu stypendium Polskiej Misji Katolickiej w Paryżu rozpoczęła studia na Sorbonie. W 1948 r. poślubiła Kazimierza Romanowicza (1916-2010), księgarza i wydawcę, z którym w latach 1946-1993 współtworzyła księgarnię i wydawnictwo "Libella" oraz Galerię Lambert (od 1959 r.), mieszczące się na paryskiej Wyspie św. Ludwika - jeden z ważniejszych ośrodków emigracji polskiej na obczyźnie po II wojnie światowej. W 1961 r. ukazały się jej wiersze z okresu pobytu w obozie w Ravensbrück w antologii Wiersze obozowe. Należała do Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, a od 1989 roku Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Jej archiwum znajduje się w Archiwum Emigracji w Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu. 5. ROCZNICA ŚMIERCI 2010 30 III - zmarł Krzysztof Teodor Toeplitz właśc. Krzysztof Toeplitz, ps. KAT,

KTT i in. (ur. 1933 ) – polski dziennikarz, pisarz i działacz polityczny, felietonista,

publicysta, krytyk filmowy, autor scenariuszy filmowych (m.in. serialu

Czterdziestolatek), sztuk teatralnych i programów telewizyjnych.

Używał pseudonimu Krzysztof Deuter.


KWIECIEŃ

1750 1 IV - urodził się Hugo Kołłątaj (zm. 1812 r.) - polityk, pisarz, działacz gospodarczy i ksiądz. Ideolog polskiego oświecenia, działacz Komisji Edukacji Narodowej, reformator i rektor Akademii Krakowskiej; organizator Kuźnicy Kołłątajowskiej, współautor Konstytucji 3 Maja 1791 r. Członek władz powstania kościuszkowskiego 1794 r. Rzecznik reform społeczno –gospodarczych. 265. ROCZNICA URODZIN

1875 1 IV - urodził się Edgar Wallace - (zm. 1932 r.) - powieściopisarz angielski, korespondent wojenny podczas wojny burskiej , autor książek o Afryce, ale przede wszystkim stu kilkudziesięciu powieści kryminalnych tłumaczonych na wiele języków , m.in. Klub sprawiedliwych.

140. ROCZNICA URODZIN 1925 1 IV - urodził się Wojciech Jerzy Has ( zm. 3 X 2000 r.) – polski reżyser filmowy, scenarzysta, producent. Zadebiutował w 1957 roku filmem Pętla, nakręconym na


15

podstawie opowiadania Marka Hłaski. Jak być kochaną zaliczany jest do najlepszych filmów Wojciecha Jerzego Hasa. W latach 1964 – 1973 powstały kolejne znaczące dzieła: Rękopis znaleziony w Saragossie (1964), Szyfry (1966), Lalka (1968) oraz Sanatorium pod Klepsydrą (1973). 90. ROCZNICA URODZIN, 15. ROCZNICA ŚMIERCI 2010 1 IV - zmarł John Forsythe, właśc. Jacob Lincoln Freund (ur. 1918 ) – amerykański aktor teatralny, telewizyjny, radiowy i producent filmowy. Najbardziej znany z : sitcomu Ojciec kawaler, serialu kryminalnego Aniołki Charliego oraz opery mydlanej Dynastia. 5. ROCZNICA ŚMIERCI 1840 2 IV - urodził się Emile Zola (zm. 1902 r.) - pisarz francuski; główny

przedstawiciel i teoretyk naturalizmu. Najsławniejsze powieści to: W matni, Nana, Germinal, Ziemia, Klęska.

175. ROCZNICA URODZIN 2005 2 IV - zmarł Jan Paweł II (ur. właśc. Karol Józef Wojtyła (ur. 18 V 1920 r.) – polski biskup rzymskokatolicki, biskup pomocniczy krakowski, a następnie arcybiskup metropolita krakowski, kardynał, zastępca przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski (1969 - 1978), 264. papież i 6. Suweren Państwa Miasta Watykan (16 października 1978 – 2 kwietnia 2005), kawaler Orderu Orła Białego, święty Kościoła katolickiego. Poeta i poliglota, a także aktor, dramaturg i pedagog. Filozof historii, fenomenolog, mistyk i przedstawiciel personalizmu chrześcijańskiego. 10. ROCZNICA ŚMIERCI, 95. ROCZNICA URODZIN 1990 3 IV - zmarł Stanisław Sokołowski junior (ur. 14 VIII 1900 r.) 25. ROCZNICA ŚMIERCI, 115. ROCZNICA URODZIN 1980 4 IV - zmarł Władysław Tatarkiewicz (ur. 1886 r.) – filozof i historyk filozofii, estetyk i etyk, historyk sztuki, członek Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk. Był redaktorem naczelnym Przeglądu Filozoficznego,oraz pisma Estetyka. Autor m.in. 3 - tomowej Historii filozofii, Historii estetyki, O szczęściu. 35. ROCZNICA ŚMIERCI 1980 4 IV - zmarł Aleksander Ford (ur. 1908 r.) – polski reżyser filmowy i scenarzysta. W latach 1948 – 1968 był wykładowcą w łódzkiej Szkole Filmowej – jego uczniami byli m.in. Andrzej Wajda i Roman Polański. W 1968 roku w wyniku antysemickiej nagonki został pozbawiony prawa do pełnienia jakiejkolwiek funkcji w kinematografii. W 1969 roku wyemigrował z Polski: najpierw do Izraela, następnie do RFN, potem do Danii, a na koniec do Stanów Zjednoczonych. Zmarł popełniając samobójstwo w Naples na Florydzie. Był reżyserem takich filmów jak: Krzyżacy, Ósmy dzień tygodnia, Młodość Chopina, Mascotte. 35. ROCZNICA ŚMIERCI


16

2005 5 IV - zmarł Saul Bellow (ur. 10 VI 1915 r.) 10. ROCZNICA ŚMIERCI, 100. ROCZNICA URODZIN 1915 6 IV - urodził się Tadeusz Kantor (zm. 8 XII 1990 r.) – polski reżyser, malarz, scenograf, grafik, autor manifestów artystycznych, animator życia kulturalnego i założyciel Teatru Cricot 2 w Krakowie. Do najsłynniejszych jego prac należą: Dziennik z podróży, Człowiek i stół, Niebezpieczne odwrócenie i Powrót do domu rodzinnego, cykl ambalaży, a także głośne przedstawienia teatralne: Umarła klasa i Wielopole, Wielopole. 100. ROCZNICA URODZIN, 25. ROCZNICA ŚMIERCI 2005 6 VI - zmarł Rainier III Grimaldi, książę Monako, hrabia Polignac, książę Valentinois (Rainier Louis Henri Maxence Bertrand Grimaldi, (ur. 1923 r.) – 13. książę Monako. Sprawował władzę w latach 1949 - 2005 roku, syn księcia Pierre'a de Polignac i księżnej Charlotte Grimaldi. W 2005 roku był drugim najdłużej panującym na świecie, po królu Tajlandii Ramie IX. Był znany z sympatii do piłki nożnej, zwłaszcza do reprezentującej księstwo w lidze francuskiej drużyny AS Monaco. 10. ROCZNICA ŚMIERCI 2010 8 IV - zmarł Malcolm McLaren właśc. Malcolm Robert Andrew Edwards (ur. 1946) – brytyjski impresario, publicysta, projektant mody i muzyk szkocko- żydowskiego pochodzenia, promotor punk rocka i menedżer zespołu Sex Pistols. W roku 1993 roku nagrał płytę "Paris", na której znalazł się utwór "Paris, Paris" – duet z francuską gwiazdą kina Catherine Deneuve. 5. ROCZNICA ŚMIERCI

1920 10 IV - urodził się Maciej Słomczyński (zm. 1998 r.) - polski pisarz i tłumacz. Swoje powieści kryminalne podpisywał pseudonimem Joe Alex, natomiast powieści milicyjne podpisywał pseudonimem Kazimierz Kwaśniewski . Przełożył m.in. Ulissesa i Podróże Guliwera, jako jedyna osoba na świecie przetłumaczył wszystkie dzieła Williama Szekspira. Jako Joe Alex był autorem scenariuszy filmowych, sztuk teatralnych oraz widowisk i audycji telewizyjnych. 95. ROCZNICA URODZIN 2010 10 IV - katastrofa lotnicza, do której doszło w Smoleńsku w sobotę, 10 kwietnia 2010 roku o godz. 8:41:06 czasu środkowoeuropejskiego letniego. Zginęło w niej 96 osób, wśród nich: prezydent RP Lech Kaczyński z małżonką, ostatni prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski, wicemarszałkowie Sejmu i Senatu, grupa parlamentarzystów, dowódcy wszystkich rodzajów Sił Zbrojnych RP, pracownicy Kancelarii Prezydenta, szefowie instytucji państwowych, duchowni, przedstawiciele ministerstw, organizacji kombatanckich i społecznych oraz osoby towarzyszące, stanowiący delegację polską na uroczystości związane z obchodami 70. rocznicy zbrodni katyńskiej, a także załoga samolotu.


17

5. ROCZNICA 1940 11 IV - urodził się Władysław Komar (zm. 1998 r.) - polski sportowiec, jeden z najlepszych polskich miotaczy kulą w historii tej konkurencji, mistrz olimpijski z Monachium w 1972 roku. Był trzykrotnym olimpijczykiem. Po zakończeniu kariery sportowej występował w filmie, teatrze oraz jako licencjonowany aktor na estradzie kabaretowej. Zginął w wypadku samochodowym. 75. ROCZNICA URODZIN 1945 12 IV - zmarł Franklin Delano Roosevelt (ur. 1882 r.) - amerykański polityk, 32. prezydent USA, czterokrotnie wybierany w latach 1933 - 1945 r. na to stanowisko, współtwórca New Deal - programu walki z kryzysem, w czasie II wojny światowej inicjator proklamowania zasady bezwarunkowej kapitulacji Niemiec, Włoch i Japonii, uczestnik spotkań tzw. wielkiej trójki (z Churchillem i Stalinem) w Teheranie i Jałcie, zwolennik utworzenia ONZ. 70. ROCZNICA ŚMIERCI 1930 14 IV - zmarł Władimir Władimirowicz Majakowski (ur. 1893 r.) - rosyjski poeta i dramaturg, przedstawiciel futuryzmu. Znakomity rysownik, scenarzysta oraz aktor filmowy. Wybrana twórczość to m.in. Flet kręgosłupa (1915), Wojna i świat (1916), W okowach filmu (1918), Włodzimierz Iljicz Lenin (1924). 85. ROCZNICA ŚMIERCI 1980 15 IV - zmarł Jean - Paul Charles Aymard Sartre (ur. 21 VI 1905 r.) 35. ROCZNICA ŚMIERCI, 110. ROCZNICA URODZIN 1990 15 IV - zmarła Greta Garbo, właśc. Greta Lovisa Gustafsson (ur. 18 IX 1905 r.) 25. ROCZNICA ŚMIERCI, 110. ROCZNICA URODZIN 1865 17 IV - urodziła się 1939 Urszula Ledóchowska, właśc. Julia Maria hr. Halka- Ledóchowska (zm. 1939 r.) – święta katolicka, założycielka Urszulanek Serca Jezusa Konającego. 150. ROCZNICA URODZIN 1885 17 IV - urodziła się Karen Blixen (zm.1962 r.) - pisarka duńska, tworząca także

w języku angielskim; autorka powieści : Pożegnanie z Afryką i opowiadań : Anegdoty o przeznaczeniu, Cienie na trawie, m.in. o pobycie i pracy w Kenii.

130. ROCZNICA URODZIN 1955 18 IV - zmarł Albert Einstein (ur. 1879 r.) – niemiecki fizyk żydowskiego

pochodzenia, jeden z największych fizyków-teoretyków XX wieku, twórca ogólnej i szczególnej teorii względności, współtwórca korpuskularno - falowej teorii światła, odkrywca emisji wymuszonej. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w 1921 roku za wyjaśnienie efektu fotoelektrycznego. Opublikował ponad 450 prac, w tym ponad 300 naukowych. Wniósł też swój wkład do rozwoju filozofii nauki.


18

60. ROCZNICA ŚMIERCI 1945 18 IV - urodziła się Karen Wynn Fonstad (zm. 11 III 2005 r.) –

amerykańska kartografka. Tworzyła mapy i opisy do najpopularniejszych książek fantastycznych. W 1981 roku wydała Atlas Śródziemia, który zawierał opis i geografię miejsc przedstawionych w Silmarillionie, Hobbicie i Władcy Pierścieni.

70. ROCZNICA URODZIN, 10. ROCZNICA ŚMIERCI 1895 20 IV - urodził się Jerzy Petersburski (zm. 1979 r.) - kompozytor muzyki popularnej, także wielu znanych przebojów, takich jak: To ostatnia niedziela czy Tango milonga (Donna Clara). 120. ROCZNICA URODZIN 1905 20 IV - urodziła się Hanna Januszewska - Moszyńska (zm. 18 VII 1980 r.) – polska pisarka, poetka, tłumaczka, autorka sztuk teatralnych i słuchowisk. Współpracowała z czasopismami skierowanymi do najmłodszych czytelników: Płomyczek, Płomyk, Miś i Świerszczyk. Jej twórczość obejmowała wiersze, bajki, opowiadania, których kanwą często były opowiadania ludowe, polski folklor, wydarzenia historyczne. Książka Bajki o czterech wiatrach jest wpisana na Listę Honorową im. H. Ch. Andersena. Napisała m.in. cykl o wędrującej Pyzie: Jak polska Pyza wędrowała, Idzie Pyza borem, lasem ... , Pyza na Starym Mieście, Pyza na polskich dróżkach. 110. ROCZNICA URODZIN, 35. ROCZNICA ŚMIERCI 1910 20 IV - urodził się Jan Dobraczyński, pseudonimy literackie i dziennikarskie: Eugeniusz Kurowski, j.d., J.D. (zm. 1994 r.) – polski pisarz i publicysta. Uczestnik kampanii wrześniowej i powstania warszawskiego, generał brygady, poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej I i IX kadencji, działacz katolicki współpracujący z władzami PRL. 105. ROCZNICA URODZIN 1910 21 IV - zmarł Mark Twain (ur. 30 XI 1835 r.) 105. ROCZNICA ŚMIERCI, 180. ROCZNICA URODZIN 1870 22 IV - urodził się Włodzimierz Lenin właśc. Władimir Iljicz Uljanow (zm. 1924 r.) – rosyjski polityk, organizator i przywódca Rewolucji Październikowej, a następnie pierwszy przywódca Rosji Radzieckiej. Współzałożyciel i lider partii bolszewickiej. 145. ROCZNICA URODZIN 2010 24 IV - zmarł Wojciech Juliusz Siemion (ur. 1928 r.) – polski aktor teatralny i filmowy. Podczas swojej kariery był m.in. aktorem Teatru Polskiego w Szczecinie, Teatru Ateneum, Teatru Komedia, Teatru Narodowego. Prowadził spotkania dla czytelników pt. "Lekcja czytania", podczas których przedstawiał własne interpretacje utworów Adama Mickiewicza, Cypriana Kamila Norwida, Mirona Białoszewskiego i Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego.


19

5. ROCZNICA ŚMIERCI 1995 25 IV - zmarła Ginger Rogers właśc. Virginia Katherine McMath (ur. 1911 r.) - amerykańska aktorka i tancerka, zdobywczyni Oscara, znana głównie z serii filmów muzyczno - tanecznych, w których występowała w parze z Fredem Astaire'em - nagrała z nim 10 filmów, m.in. Wesoła rozwódka (1934). Dużą popularność przyniósł jej film Poszukiwaczki złota (Gold Diggers) z 1933 roku. W 1940 r. podjęła próbę zmiany emploi i wystąpiła w dramacie pt. Kitty Foyle, za który zdobyła Oscara. 20. ROCZNICA ŚMIERCI 1995 26 VII - zmarła Hanna Ożogowska (ur. 1904 r.) – polska prozaiczka, poetka i tłumaczka literatury rosyjskiej, niemieckiej i włoskiej. Autorka wielu książek dla dzieci i młodzieży: Tajemnica zielonej pieczęci, Dziewczyna i chłopak, czyli heca na 14 fajerek, Ucho od śledzia, Za minutę pierwsza miłość. 20. ROCZNICA ŚMIERCI 1945 28 IV - zmarł Benito Mussolini (ur. 1883 r.) - włoski polityk i dziennikarz początkowo socjalistyczny, główny założyciel i przywódca ruchu faszystowskiego; premier Włoch w latach 1922 – 1943, później do 1945 przywódca Włoskiej Republiki Socjalnej (inna nazwa: Włoska Republika Społeczna). 70. ROCZNICA ŚMIERCI 2010 28 IV - zmarła Stefania Nina Grodzieńska - Jurandot (ur. 1914 r.) – polska pisarka, aktorka estradowa i teatralna, satyryczka. W czasie wojny pisała wiersze pod pseudonimem Stefania Ney, wydane w 1949 roku w zbiorze pt. Dzieci getta. Po II wojnie światowej zaczęła pisywać felietony do „Szpilek”, pisawała także monologi i skecze. Przez kilka lat Stefania Grodzieńska pracowała w Polskim Radiu, a przez kilkanaście lat w redakcji rozrywki Telewizji Polskiej. Napisała m.in. dwie powieści autobiograficzne : Już nic nie muszę i Nie ma z czego się śmiać. 5. ROCZNICA ŚMIERCI 1980 29 IV - zmarł Alfred Joseph Hitchcock (ur. 1899 r.) – brytyjski reżyser i producent filmowy odznaczony Orderem Imperium Brytyjskiego, pionier suspensu i thrillera psychologicznego. W 1956 otrzymał obywatelstwo amerykańskie.Często uważany jest za najlepszego brytyjskiego reżysera wszech czasów i jednego z najlepszych i najbardziej wpływowych reżyserów w historii kina. Do jego najważniejszych filmów należą: Okno na podwórze, Zawrót głowy, Psychoza, Północ, północny zachód, Ptaki, Rebeka. 35. ROCZNICA ŚMIERCI 2010 29 IV - zmarł Ryszard Matuszewski (ur. 1914 r.) – polski eseista, krytyk literacki, autor podręczników szkolnych, tłumacz. Napisał min.: Doświadczenia i mity, Literatura polska lat 1918-1939, Z bliska, Literatura polska 1939-1991, Alfabet. Wybór z pamięci 90-latka, Moje


20

spotkania z Czesławem Miłoszem, Wisławy Szymborskiej dary przyjaźni i dowcipu. 5. ROCZNICA ŚMIERCI 1870 30 IV - urodził się Ferenc Lehar (zm. 1948r.) - kompozytor węgierski. Czołowy przedstawiciel tzw. operetki wiedeńskiej. Jego twórczość operetkowa porównywana jest do twórczości słynnej wiedeńskiej rodziny Straussów. Najbardziej znane jego dzieła to : Wesoła wdówka (1905), Cygańska miłość (1910), Kraina uśmiechu (1929). Komponował też pieśni, marsze i tańce. 145. ROCZNICA URODZIN

MAJ

1900 1 I - urodził się Aleksander Wat (zm.1967 r.) - poeta i prozaik. Współtwórca

polskiego futuryzmu. W latach 1940 –1946 zesłany w głąb ZSRR, od 1959 r. na Zachodzie. W jego twórczości pojawia się: groteska, tu opowiadanie Bezrobotny Lucyfer, liryka osobista i refleksyjno – filozoficzna: Ciemne świecidło.

115. ROCZNICA URODZIN 1945 1 V - zmarł Joseph Goebbels (ur. 1897) - niemiecki polityk związany z NSDAP, jeden z najbliższych współpracowników Hitlera, minister propagandy i oświecenia publicznego. 70. ROCZNICA ŚMIERCI 1985 3 V - zmarł Wojtek Bellon, właśc. Wojciech Jerzy Belon (ur. 1952 r.) – polski pieśniarz, poeta, kompozytor. Wykonawca piosenki poetyckiej i studenckiej, założyciel Wolnej Grupy Bukowina. 30. ROCZNICA ŚMIERCI 1910 4 V - urodził się Jerzy Waldorff - Preyss herbu Nabram (zm. 1999 r.) – polski pisarz, publicysta, krytyk muzyczny i działacz społeczny, w XX-leciu międzywojennym luźno związany z obozem "młodokonserwatystów". W latach 1936 – 1939 był recenzentem muzycznym „Kuriera Porannego” oraz "Prosto z Mostu". Po 1945 roku związany z tygodnikiem "Przekrój". Komentator muzyczny Polskiego Radia i felietonista tygodników "Świat" i "Polityka". Autor 20 książek, głównie poświęconych muzyce poważnej. Inicjator powstania Muzeum Karola Szymanowskiego w Zakopanem i Muzeum Teatralnego w Warszawie. W 1974 roku Waldorff założył Społeczny Komitet Opieki na rzecz Ochrony Starych Powązek. 105. ROCZNICA URODZIN 1980 4 V - zmarł Josip Broz Tito ( ur. 1892 r.) – przywódca Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii od 1945 aż do swojej śmierci.


21

Od 1974 dożywotni prezydent, w rzeczywistości dyktator, otoczony oficjalnym kultem. Dla utrzymania jedności państwa tłumił bezwzględnie wszelkie konflikty narodowe. 35. ROCZNICA ŚMIERCI 1890 5 V - urodził się Stanisław Baczyński, właśc. Bittner, pseud. Adam Kersten, Akst (zm. 1939 r.) – polski pisarz, krytyk literacki, publicysta i historyk literatury, działacz socjalistyczny, żołnierz Legionów Polskich, kapitan piechoty Wojska Polskiego. Był ojcem poety Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Syn zadedykował mu wiersz Elegia, napisany po śmierci ojca w sierpniu 1939 roku. Napisał m.in.: Losy romansu, Prawo sądu, Syty Praklet i głodny Prometeusz, Literatura w ZSRR, Wiszary. 125. ROCZNICA URODZIN 1915 6 V - urodził się George Orson Welles (zm. 10 X 1985 r.) – amerykański reżyser, producent, scenarzysta i aktor filmowy. Najbardziej znany z realizacji słuchowiska radiowego pt. Wojna światów oraz filmu pt. Obywatel Kane. W 1970 roku został nagrodzony specjalnym Oscarem za całokształt twórczości. 100.ROCZNICA URODZIN, 30.ROCZNICA ŚMIERCI 1985 7 V - zmarł Adam Bahdaj ps. Jan Kot, Dominik Damian (ur. 1918r.) – polski pisarz, tłumacz z języka węgierskiego. Uczestnik wojny obronnej 1939 r. W czasie II wojny światowej był kurierem tatrzańskim. Bahdaj jest znany głównie z powieści dla dzieci i młodzieży. Napisał m.in. : Podróż za jeden uśmiech, Stawiam na Tolka Banana, Telemach w dżinsach, Wakacje z duchami, Mały pingwin Pik-Pok. Pisał również powieści sensacyjne pod pseud. Dominik Damian np.: Drugie dno (1963), Nieznajomy z baru Calypso (1959), Portret z paragrafem (1964), Ruda modelka (1959). 30. ROCZNICA ŚMIERCI 1935 9 V - urodziła się Halina Poświatowska (zm.1967 r.) – poetka polska.

Jej twórczość to głównie liryka miłosna i refleksyjna, którą zebrano w trzech tomikach poezji: Dzień dzisiejszy (1963), Oda do rąk (1966) i Jeszcze jedno wspomnienie ( wydane pośmiertnie w 1968 r.). Tomik Hymn bałwochwalczy, to naznaczona piętnem śmiertelnej choroby autorki, liryka refleksyjna. W 1967 r. Wydawnictwo Literackie opublikowało jej autobiograficzną powieść pt.: Opowieść dla przyjaciela.

80. ROCZNICA URODZIN 1860 9 V - urodził się James Matthew Barrie (zm. 1937 r.) - szkocki dramaturg i powieściopisarz, który zasłynął na całym świecie jako autor sztuki i powieści - Piotruś Pan. 155. ROCZNICA URODZIN 2010 11 V - zmarł Maciej Kozłowski właśc. Marian Kozłowski (ur. 1957) – polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.


22

Ukończył studia na Wydziale Aktorskim PWSFTviT w Łodzi. Zagrał m.in. w Kingsajzie, Psach, Liście Schindlera, Nic śmiesznego, Kilerze, Ogniem i Mieczem, Odwróceni. Z małego ekranu znany głównie z serialu M jak miłość. Znany także z działalności sportowej. Zadeklarowany fan piłki nożnej i obrońca Reprezentacji Artystów Polskich (libero). 5. ROCZNICA ŚMIERCI 1915 12 V - urodził się Brat Roger Schütz, właśc. Roger Louis Schütz - Marsauche ( zm. 16 VIII 2005 r.) – ewangelicki duchowny, założyciel wspólnoty z Taizé. 100.ROCZNICA URODZIN, 10.ROCZNICA ŚMIERCI

1935 12 V - zmarł Józef Klemens Piłsudski (ur. 1867 r.) – polski działacz

socjalistyczny i niepodległościowy, polityk, Naczelnik Państwa w latach 1918–1922 i naczelny wódz Armii Polskiej od 11 listopada 1918, pierwszy marszałek Polski od 19 marca 1920; dwukrotny premier Polski (1926 –1928 i 1930), twórca tzw. rządów sanacyjnych w II Rzeczypospolitej wprowadzonych w 1926 po przewrocie majowym; współzałożyciel Polskiej Partii Socjalistycznej i Organizacji Bojowej PPS (OB PPS).

W młodości, podczas prowadzenia działalności konspiracyjnej znany pod pseudonimami Wiktor i Mieczysław. Wśród zwolenników Piłsudskiego, zwłaszcza z czasów służby w Legionach Polskich, używano jego przydomków – Komendant, Dziadek i Marszałek oraz Ziuk.

80. ROCZNICA ŚMIERCI 1970 12 V - zmarł Władysław Anders (ur. 1892 r.) - polski generał i polityk,

Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych w latach 1944 - 1945, twórca Armii Polskiej w ZSRR, dowódca 2.Korpusu Polskiego podczas operacji włoskiej, m.in. w bitwie pod Monte Cassino.

45. ROCZNICA ŚMIERCI 1930 14 V - zmarł Władysław Orkan, właśc. Franciszek Ksawery Smaciarz

(ur. 27 XI 1875 r.) 85. ROCZNICA ŚMIERCI, 140. ROCZNICA URODZIN 1905 15 V - zmarł Adrian Mikołaj Głębocki (ur. 1833 r.) - polski malarz, rysownik,

litograf i pedagog. Wśród jego prac wiele miejsca zajmują obrazy o tematyce religijnej oraz sceny rodzajowe i historyczne. Stworzył wiele cyklów rysunkowych o tematyce religijnej: "Św. Eustachy Męczennik", "Św. Maria Magdalena", "Chwała Marii", a także historycznej: "Legendy Polskie". Wykonał "Album Jasnej Góry", składający się z 52 szkiców akwarelowych.

110. ROCZNICA ŚMIERCI 1990 16 V - zmarł James Maury Henson, znany jako Jim Henson (ur. 1936 r.) – amerykański lalkarz, twórca Muppetów i Fraglesów oraz takich programów telewizyjnych jak: The Muppet Show i Ulica Sezamkowa. 25. ROCZNICA ŚMIERCI


23

2000 16 V - zmarł Andrzej Szczypiorski (ur. 1928 r.) – polski pisarz, scenarzysta, polityk. W czasie II wojny światowej żołnierz Armii Ludowej, uczestnik Powstania Warszawskiego, więzień obozu Sachsenhausen. Od lat 70. działacz opozycji w PRL - u. Najbardziej znanym jego dziełem jest powieść pod tytułem Początek, a także Msza za miasto Arras, Noc, dzień i noc. 15. ROCZNICA ŚMIERCI 1920 17 V - urodziła się Zofia Rysiówna (zm. 2003 r.) - polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna. Wystąpiła w blisko 70. spektaklach Teatru Telewizji. 95. ROCZNICA URODZIN 1910 18 V - zmarła Eliza Orzeszkowa (ur. 1841 r.) – polska pisarka epoki pozytywizmu.W 1904 roku kandydowała do Literackiej Nagrody Nobla. Najważniejsze jej dziela to: Nad Niemnem, Meir Ezofowicz, Cham, Marta. 105. ROCZNICA ŚMIERCI 1920 18 V - urodził się Jan Paweł II (zm. 2 IV 2005 r.) 95. ROCZNICA URODZIN, 10. ROCZNICA ŚMIERCI 1950 19 V - urodził się Tadeusz Ślusarski ps. Ślusarz (zm. 1998 r.) - polski lekkoatleta, który specjalizował się w skoku o tyczce. Trzykrotny uczestnik igrzysk olimpijskich. W 1976 roku w Montrealu zdobył złoty medal, a w 1980 roku w Moskwie – srebrny. Dwukrotny halowy mistrz Europy oraz srebrny medalista uniwersjady. Zginął, wraz z Władysławem Komarem, 17 sierpnia 1998 w wypadku samochodowym w okolicach Goleniowa. Zasłużony mistrz sportu, odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz pośmiertnie Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. 65. ROCZNICA URODZIN 1955 19 V - zmarł Tadeusz Sygietyński (ur. 1896 r.) – polski kompozytor i dyrygent, pedagog muzyczny, założyciel Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca "Mazowsze" (1948 r.). Skomponował 20 tańców ludowych (najbardziej znane to: Trzy tańce polskie na orkiestrę i Oberek na orkiestrę), 28 piosenek estradowych, operę - balet Karczma na rozdrożu, Szkice mazowieckie i koncert fortepianowy Capriccio. Najbardziej znane utwory "Mazowsza" opracowane przez niego to: Kukułeczka, Polonez warszawski, Warszawski dzień, Ej przeleciał ptaszek. 60. ROCZNICA ŚMIERCI 1965 19 V - zmarła Maria Dąbrowska (ur. 1889 r.) – powieściopisarka, eseistka, dramatopisarka, tłumaczka literatury duńskiej, angielskiej i rosyjskiej. Jedna z ważniejszych polskich powieściopisarek XX wieku. Autorka tetralogii powieściowej Noce i dnie. Napisała również m.in.: Ludzie stamtąd, Szkice o Conradzie, Dzienniki. 50. ROCZNICA ŚMIERCI 1970 21 V - zmarł Leonid Teliga (ur. 1917 r.) – oficer piechoty Wojska Polskiego


24

II RP i Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, żeglarz jachtowy, dziennikarz, tłumacz, pisarz, pierwszy Polak który samotnie okrążył Ziemię na drewnianym jachcie „SY Opty” w latach 1967–1969. Przed nim (trzema jachtami) okrążył Ziemię tylko jeden Polak – Władysław Wagner. Teliga jest autorem blisko 30 (tłumaczonych na wiele języków) książek, słuchowisk radiowych, wierszy i opowiadań. 45. ROCZNICA ŚMIERCI 1885 22 V - zmarł Wiktor Hugo (ur. 1802 r.) - francuski pisarz, poeta, dramaturg i polityk, przywódca i teoretyk romantyzmu; członek Akademii Francuskiej; Twórczość pisarza cechuje bogactwo, zróżnicowanie tematyczne i gatunkowe. Do najsławniejszych należą powieści : Katedra Marii Panny w Paryżu i Nędznicy. 130. ROCZNICA ŚMIERCI 2000 22 V - zmarł Krzysztof Boruń (ur. 1923 r.) – polski pisarz science - fiction, popularyzator nauki. Był dziennikarzem, autorem wielu esejów, felietonów, artykułów i książek, aktywny popularyzator astronomii. Utwory Borunia tłumaczone były na język rosyjski, czeski, węgierski, niemiecki, ukraiński i japoński. 15. ROCZNICA ŚMIERCI 1905 24 V - urodził się Michaił Aleksandrowicz Szołochow (zm. 1984) – radziecki pisarz. W 1965 roku został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury, za epopeję powieściową Cichy Don. oraz Los człowieka. 110. ROCZNICA URODZIN 1840 27 V - zmarł Niccolò Paganini (ur. 1782 r.) - włoski skrzypek i kompozytor.

Zyskał sławę wirtuoza skrzypiec. Koncertował w wielu miastach europejskich, m.in. w 1829 r. w Poznaniu i Warszawie. Twórca nowoczesnej techniki gry i faktury skrzypcowej.

175. ROCZNICA ŚMIERCI 1910 27 V - zmarł Robert Koch, właśc. Heinrich Hermann Robert Koch (ur. 1843 r.) – niemiecki uczony, lekarz i bakteriolog. Odkrywca m.in. bakterii wywołujących wąglika, cholerę i gruźlicę. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny w 1905 r., za badania nad gruźlicą. Był, obok Ludwika Pasteura, jednym z twórców mikrobiologii lekarskiej. 105. ROCZNICA ŚMIERCI 2010 29 V - zmarł Dennis Lee Hopper (ur. 1936) – amerykański aktor, reżyser i scenarzysta filmowy.W 1955 roku pojawił się w tle Jamesa Deana w filmie Buntownik bez powodu. Zagrał kilka drugoplanowych ról w popularnych w latach 50. westernach. Twórca (autor scenariusza, reżyser i odtwórca jednej z głównych ról) filmu Swobodny jeździec, uważanym za manifest pokolenia amerykańskiego lat 70. W pamięci widzów pozostał głównie jako odtwórca drugoplanowych ról z filmów: Blue Velvet i Speed:


25

Niebezpieczna szybkość. 5. ROCZNICA ŚMIERCI 1960 30 V - zmarł Boris Leonidowicz Pasternak (ur. 10 lI 1890 r.) 55. ROCZNICA ŚMIERCI, 125. ROCZNICA URODZIN 2005 30 V - zmarł Tomasz Pacyński (ur. 1958 r.) – polski pisarz specjalizujący się w gatunku fantasy. Publikował na łamach „Science Fiction”, „SFery” i „Fantasy” oraz w internetowych czasopismach „Fahrenheit”, „Esensja”, „Fantazin” i „Srebrny Glob”. Opublikował cztery powieści – trylogię fantasy pt. Sherwood (na motywach legendy o Robin Hoodzie) oraz Wrzesień. 10. ROCZNICA ŚMIERCI

CZERWIEC

1890 3 VI - zmarł Oskar Kolberg, wł. Henryk Oskar Kolberg (ur. 1814 r.) – polski etnograf, folklorysta i kompozytor. Opublikował usystematyzowany zbiór ok. 10 tys. melodii ludowych z terenu dawnej Polski i krajów sąsiednich. Tworzył hasła z zakresu muzyki i mitologii w Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda. 125. ROCZNICA ŚMIERCI 1925 3 VI - urodził się Tony Curtis, właśc. Bernard Schwartz (zm. 29 IX 2010 r.) – amerykański aktor filmowy. Ma w dorobku ponad 100 ról filmowych i telewizyjnych. Rola w dramacie Ucieczka w kajdanach przyniosła mu jedyną nominację do Oscara. Zagrał też w jednej z najgłośniejszych komedii w dziejach kina - Pół żartem, pół serio Billy'ego Wildera. 90. ROCZNICA URODZIN, 5.ROCZNICA ŚMIERCI 1960 4 VI - zmarł Józef Haller (ur. 1873 r.) - generał broni Wojska Polskiego,

legionista, harcmistrz, Przewodniczący ZHP, działacz polityczny i społeczny, brat stryjeczny gen. Stanisława Hallera von Hallenburga.

Odznaczony orderami: Orła Białego i Virtuti Militari. 55. ROCZNICA ŚMIERCI 1875 6 VI - urodził się Paul Thomas Mann ( zm. 12 VIII 1955 r.) – niemiecki prozaik

i eseista, laureat Literackiej Nagrody Nobla w 1929 roku. Uznany za najwybitniejszego pisarza niemieckiego pierwszej połowy XX wieku i jednego z najwybitniejszych, m.in. obok Goethego, w dziejach literatury niemieckiej. Najważniejsze jego dzieła to: Buddenbrookowie, Śmierć w Wenecji, Czarodziejska góra, Doktor Faustus.

140. ROCZNICA URODZIN, 60.ROCZNICA ŚMIERCI 2010 6 VI - zmarł Jan Stryczyński (ur. 1931 r.) – polski lekarz radiolog,

taternik i alpinista, uczestnik wypraw w najwyższe góry świata, Brał udział w wielu


26

wyprawach w Kaukaz, Hindukusz, Atlas Wysoki, na Spitsbergen, w Ruwenzori, Karakorum, Himalaje i Andy (Cordillera Blanca).Poza kontynentem europejskim miał w dorobku m.in. wejścia na 23 dziewicze szczyty, w tym 17 wejść na szczyty Spitsbergenu.

5. ROCZNICA ŚMIERCI 1980 7 VI - zmarł Henry Valentine Miller (ur. 1891 r.) - amerykański pisarz i malarz.

W 1934 roku napisał powieść Zwrotnik Raka. Książka ta została zakazana w USA Po raz pierwszy oficjalnie opublikowana dopiero w 1964 roku, po tym jak Sąd Najwyższy USA uchylił wyrok sądu stanowego. Jej kontynuacją był Zwrotnik Koziorożca.

35. ROCZNICA ŚMIERCI 1915 10 VI - urodził się Saul Bellow (zm. 5 IV 2005 r.) – pisarz amerykański, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1976 roku. 100. ROCZNICA URODZIN, 10.ROCZNICA ŚMIERCI 1950 10 VI - urodziła się Anna Jantar, właśc. Anna Maria Kukulska, z domu Szmeterling (zm. 14 III 1980 r.) – polska piosenkarka. Zginęła w katastrofie lotniczej na Okęciu. Jej największe przeboje to: Tyle słońca w całym mieście, Za każdy uśmiech, Tylko mnie poproś do tańca, Nic nie może wiecznie trwać, Staruszek świat, Najtrudniejszy pierwszy krok. 65. ROCZNICA URODZIN, 35.ROCZNICA ŚMIERCI 1960 12 VI - zmarł Józef Hieronim Retinger (ur. 1888 r.) – polski literaturoznawca,

pisarz i polityk, doradca Władysława Sikorskiego. Organizator Kongresu Haskiego, sekretarz generalny Ruchu Europejskiego, jeden z twórców Wspólnoty Europejskiej. Emisariusz polityczny, wolnomularz.

55. ROCZNICA ŚMIERCI 2010 12 VI - zmarł Jerzy Stefan Stawiński (ur. 1921 r.) – polski prozaik, scenarzysta

i reżyser filmów fabularnych, autor słuchowisk radiowych. Współtwórca największych sukcesów polskiej szkoły filmowej. Dorobek literacki Stawińskiego poświęcony jest głównie tematyce wojennej i okupacyjnej. Oprócz jego sztandarowej powieści Młodego warszawiaka zapiski z urodzin, napisał też m.in.: Światło we mgle i Piszczyk. Filmowe adaptacje jego utworów to m.in. : Jutro idziemy do kina, Pułkownik Kwiatkowski,Straszny sen Dzidziusia Górkiewicza, Eroica, Kanał.

5. ROCZNICA ŚMIERCI 1930 13 VI - urodził się Ryszard Jerzy Kukliński pseud. Jack Strong, Mewa (zm. 2004 r. ) – pułkownik. Od 1947 roku służył w Ludowym Wojsku Polskim, od 1963 r. pracownik Sztabu Generalnego. W latach 1976 – 1981 szef Oddziału Planowania Strategicznego, polski oficer łącznikowy w Sztabie Głównym Armii Radzieckiej. Od 1970 roku , zwerbowany podczas pełnienia misji wojskowej w Wietnamie, rozpoczyna współpracę z CIA. Przekazuje Amerykanom wiele szczegółowych i strategicznych planów ZSRR, Układu Warszawskiego i Polski.


27

Ujawnił m.in. zamiary przeprowadzenia radzieckiej interwencji wojskowej w Polsce w sierpniu 1980 roku oraz informacje o powstaniu "Solidarności". W 1981 roku, przy pomocy amerykańskich służb wywiadowczych, uciekł wraz z rodziną do Stanów Zjednoczonych. 23 maja 1984 roku został przez sąd wojskowy w Warszawie zaocznie skazany na karę śmierci, w 1990 roku wyrok został złagodzony do 25 lat więzienia.W roku 1995 wyrok uchylono i Kuklińskiemu przywrócono stopień pułkownika, jednak sprawę skierowano ponownie do prokuratury wojskowej. Postanowieniem z 22 września 1997 śledztwo umorzono, argumentując, że działał w stanie wyższej konieczności, przy czym uzasadnienie utajniono. Kukliński odwiedził Polskę w kwietniu 1998 roku.Po rehabilitacji nadano mu m.in. honorowe obywatelstwa miast Krakowa i Gdańska. Kukliński zmarł 11 lutego 2004 w wieku 73 lat. Przyczyną śmierci był gwałtowny udar mózgu.

85. ROCZNICA URODZIN 1950 13 VI - zmarł Ksawery Pruszyński (ur. 1907 r.) - polski reporter, publicysta,

literat, dyplomata, przedstawiciel literatury faktu. W 1936 r. był korespondentem wojennym w Hiszpanii. W czasie II wojny światowej w polskiej armii i służbie dyplomatycznej na Zachodzie. Autor: reportaży Podróż po Polsce i W czerwonej Hiszpanii, powieści Droga wiodła przez Narvik, opowiadań o losach polskiego wychodźstwa: Trzynaście opowieści oraz Karabela z Meschedu.

65. ROCZNICA ŚMIERCI 1970 14 VI - zmarł Roman Witold Ingarden (ur. 1893 r.) - polski filozof, profesor lwowski, ontolog, systematyk fenomenolog. Opublikował łącznie 224 prace, pisał głównie po polsku i niemiecku. Wiele jego dzieł doczekało się tłumaczeń na języki obce. Dokonał kilku przekładów na język polski (m.in. Krytyki czystego rozumu Immanuela Kanta). Pozostawił bogatą spuściznę rękopiśmienną. Napisał m.in.: Spór o istnienie świata, Szkice z filozofii literatury, Książeczka o człowieku. 45. ROCZNICA ŚMIERCI 1995 14 VI - zmarł Roger Joseph Zelazny (ur. 1937 r.) – amerykański pisarz science fiction i fantasy. Używał również pseudonimu Harrison Denmark. Uważa się go za prekursora tzw. "Nowej Fali w literaturze science fiction ". Jego dorobek pisarski to 150 opowiadań i 50 książek. 20. ROCZNICA ŚMIERCI 2010 17 VI - zmarła Elżbieta Justyna Czyżewska (ur. 1938) – polska aktorka filmowa

i teatralna, od końca lat 60 XX w. pracująca w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Na scenie aktorka debiutowała w 1958 roku. W 1968 roku aktorka opuściła Polskę zamieszkała wraz z mężem w Nowym Jorku. W USA nie udało się jej kontynuować kariery aktorskiej na taką skalę jak w Polsce, chociaż od czasu do czasu pojawiała się na małym i dużym ekranie w charakterystycznych niewielkich rolach.

5. ROCZNICA ŚMIERCI 1930 18 VI - urodził się Henryk Machalica (zm. 2003 r.) - polski aktor filmowy i teatralny. Występował głównie w teatrach. Szeroką popularność przyniosła mu


28

rola Dionizego Złotopolskiego w polskim serialu telewizyjnym Złotopolscy. 85. ROCZNICA URODZIN 2010 18 VI - zmarł José de Sousa Saramago (ur. 1922 – portugalski pisarz, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1998 roku. Napisał m.in. powieści : O malarstwie i kaligrafii, Rok śmierci Ricarda Reisa, Miasto ślepców, Ewangelia według Jezusa Chrystusa, Miasto białych kart. 5. ROCZNICA ŚMIERCI 1905 21 VI - urodził się Jean - Paul Charles Aymard Sartre (zm. 15 IV1980 r.) – powieściopisarz, dramaturg, eseista i filozof francuski. Przedstawiciel nurtu filozoficznego egzystencjalizmu. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1964 (odmówił jej przyjęcia). Napisał m.in.: Słowa, Krytyka dialektycznego rozumu, Byt i nicość. Zarys ontologii fenomenologicznej. 110. ROCZNICA URODZIN, 35.ROCZNICA ŚMIERCI 1935 21 VI - urodziła się Françoise Sagan właśc. Françoise Quoirez ( zm. 2004 r.) - pisarka francuska, uznawana za jedną z największych postaci francuskiej literatury powojennej. Jej dorobek literacki liczy ponad 40 powieści i sztuk teatralnych. 80. ROCZNICA URODZIN 1940 21 VI - zmarł Janusz Kusociński, pseud. Kusy (ur. 1907 r.) – polski lekkoatleta, złoty medalista olimpijski z Los Angeles w biegu na 10 000 m, srebrny medalista pierwszych mistrzostw Europy na dystansie 5000 m. Wielokrotny mistrz oraz rekordzista Polski w biegach średnich i długich. Zginął rozstrzelany w pobliżu Palmir, w Puszczy Kampinoskiej, w ramach akcji AB, mającej na celu eksterminację polskiej inteligencji. 75. ROCZNICA ŚMIERCI 1935 22 VI - zmarł Szymon Askenazy (ur. 24 XII 1865 r.) 80. ROCZNICA ŚMIERCI, 150. ROCZNICA URODZIN 1900 28 VI - urodził się Leon Kruczkowski ( zm. 1962 r.) – polski pisarz i publicysta,

związany z komunistyczną lewicą; 1949 –1956 prezes Związku Literatów Polskich, najsłynniejsze książki to: Kordian i Cham, Niemcy, Śmierć gubernatora, Pierwszy dzień wolności.

115. ROCZNICA URODZIN 2000 28 VI - zmarł Józef Stanisław Tischner, pseud. Wawrzek Chowaniec,

Molinista, Józek Szkolny, Jegomość Józek (ur. 1931 r.) – polski prezbiter katolicki i filozof. Kawaler Orderu Orła Białego.

15. ROCZNICA ŚMIERCI 1900 29 VI - urodził się 1944 Antoine Marie Jean - Baptiste Roger de Saint - Exupéry (zm. 1944 r.) – francuski pilot, pisarz i poeta. Najbardziej znanym dziełem pisarza jest książka Mały Książę, którą


29

ukończył w 1943 roku , jest to filozoficzna baśń dla dzieci i dorosłych. Pierwsze polskie wydanie ukazało się w roku 1947. Był autorem m.in.: Poczty na Południe, Nocnego lotu, Ziemii, planeta ludzi, Pilot wojenny, List do zakładnika, Twierdza. 115. ROCZNICA URODZIN 1930 29 VI - zmarł Julian Ejsmond (ur. 1892 r.) – polski poeta, bajkopisarz

i tłumacz literatury obcej. Pisał wiersze miłosne, ballady, romanse, liryki, felietony, satyry, bajki i opowiadania. Zasłużył się także jako tłumacz pisanych w łacinie utworów Kochanowskiego, Sarbiewskiego, Owidiusza, Petroniusza.

85. ROCZNICA ŚMIERCI 1980 30 VI - zmarła Halina Snopkiewicz (ur. 1934 r.) – polska powieściopisarka, tłumaczka, autorka powieści dla młodzieży. Uznawana jest za pisarkę tzw. powieści dla dziewcząt, omawiających problemy życia szkolnego, rodzinnego i społecznego. Jej najbardziej znane powieści to: Drzwi do lasu, Tabliczka marzenia, Słoneczniki. 35. ROCZNICA ŚMIERCI

LIPIEC

2000 1 VII - zmarł Walter Matthau, właśc. Walter John Matthow (ur. 1 X 1920 r.)

15. ROCZNICA ŚMIERCI, 95. ROCZNICA URODZIN

1935 3 VII - zmarł André Gustave Citroën (ur. 1878 r.) – inżynier i przedsiębiorca francuski, założyciel fabryki samochodów Citroën. 80. ROCZNICA ŚMIERCI

2000 4 VII - zmarł Gustaw Herling - Grudziński (ur. 1919 r.) – polski pisarz, eseista, krytyk literacki, dziennikarz, żołnierz, więzień obozów i łagrów. Przez cały okres komunizmu w Polsce pozostał na wygnaniu jako polski emigrant polityczny. Kawaler Orderu Orła Białego. W 1955 roku osiadł na stałe w Neapolu. Pierwszą jego książką był tom szkiców o wybitnych polskich pisarzach pt.: Żywi i umarli. Międzynarodowy rozgłos zyskała książka Inny świat. Napisał również: Dziennik pisany nocą, zbiory opowiadań : Wieża i inne opowiadania. 15. ROCZNICA ŚMIERCI

2000 6 VI - zmarł Władysław Szpilman, ps. Al Legro (ur. 1911 r.) – polski kompozytor, pianista i aranżer, pochodzenia żydowskiego. W 1935 roku został zaangażowany jako etatowy pianista w Polskim Radiu. W tym okresie skomponował pierwsze szlagiery: Kiedy kochasz się w dziewczynie, Nie ma szczęścia bez miłości i Straciłam twe serce, Nocą, a także muzykę do filmów Wrzos i Dr Murek, co dało mu znaczną popularność. Po 1945 roku Szpilman wrócił do pracy w Polskim Radiu, jako dyrektor działu


30

muzycznego, występował z koncertami solo. Skomponował ponad 500 popularnych piosenek m.in.: Trzej przyjaciele z boiska, Tych lat nie odda nikt, W małym kinie czy Nas zaczarować musiał deszcz. W 1947 roku Szpilman skomponował sygnał do Polskiej Kroniki Filmowej. W 1961 zorganizował wg własnego pomysłu Międzynarodowy Festiwal Piosenki w Sopocie. W 1946 roku opublikowano jego książkę pt. Śmierć miasta, w opracowaniu Jerzego Waldorffa, która została ocenzurowana i wydana w małym nakładzie. Dopiero w 1998 roku ukazała się w niemieckim wydawnictwie Ullstein poprawiona i uzupełniona wersja książki pod nowym tytułem Pianista. 15. ROCZNICA ŚMIERCI

1930 7 VII - zmarł Sir Arthur Ignatius Conan Doyle (ur. 1859 r.) – szkocki pisarz, wolnomularz, spirytysta, czołowy przedstawiciel nurtu powieści detektywistycznych, w których głównym bohaterem jest Sherlock Holmes. Do jego najważniejszych dzieł należą: Pies Baskerville'ów, Studium w szkarłacie oraz Zaginiony świat. 85. ROCZNICA ŚMIERCI

1930 8 VII - urodził się Franciszek Andrzej Bobola Starowieyski, pseud. Jan Byk (zm. 2009 r.) – polski grafik, malarz, rysownik i scenograf. Jeden z największych kolekcjonerów dzieł sztuki w Polsce. Popularność zyskał w latach 60. serią plakatów teatralnych i filmowych. Zajmował się malarstwem, plakatem, grafiką użytkową, scenografią teatralną i telewizyjną. Był twórcą tzw. teatru rysowania. Jego malarstwo cechowały fascynacja ciałem kobiecym o rubensowskich kształtach, zmysłowością oraz refleksja nad przemijaniem i śmiercią 85. ROCZNICA URODZIN 2005 8 VII - zmarł Eugeniusz Priwieziencew (ur. 1946 r.) – polski aktor teatralny i filmowy, reżyser, scenarzysta, dramaturg. Grał m.in. w Piratach Romana Polańskiego oraz w filmach Krzysztofa Zanussiego: Barwy ochronne, Spirala, Kontrakt, Cwał. Dużą popularność przyniosła mu rola organisty Antoniego Pereszczaki w polskim serialu telewizyjnym Złotopolscy. 10. ROCZNICA ŚMIERCI 1980 11 VII - zmarł Zygmunt Henryk Berling (ur. 1896 r.) – polski dowódca wojskowy, uczestnik walk o niepodległość Polski, żołnierz Legionów Polskich, uczestnik wojny polsko - bolszewickiej, generał broni Wojska Polskiego, dowódca 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki i 1 Armii WP, zastępca Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego, komendant Akademii Sztabu Generalnego, prawnik, urzędnik państwowy i działacz partyjny, członek PZPR. Za próbę przyjścia z pomocą powstaniu warszawskiemu, zdjęty ze stanowiska przez dowództwo radzieckie i przesunięty na zastępcę kierownika resortu obrony PKWN. W latach 1948 -1953 organizator i pierwszy komendant Akademii Sztabu Generalnego w Warszawie. Autor książki pt.: Wspomnie. 35. ROCZNICA ŚMIERCI 1985 16 VII - zmarł Heinrich Böll (ur. 1917 r.) – niemiecki pisarz, laureat Nagrody


31

Nobla w dziedzinie literatury za rok 1972. Najważniejsze jego działe to: Zwierzenia klowna, Utracona cześć Katarzyny Blum, Bilard o wpół do dziesiątej, Portret grupowy z damą. 30. ROCZNICA ŚMIERCI 2010 16 VII - zmarł Kazimierz Mikołaj Imieliński (ur. 1929 r.) – polski lekarz seksuolog, profesor nauk medycznych. Posiadał 56 doktoratów honoris causa, nadanych przez uczelnie z 24 państw, był honorowym profesorem 18 zagranicznych uniwersytetów, posiadał 96 krzyży, orderów i medali nadanych mu w 26 państwach. Za swoje wyjątkowe zasługi Kazimierz Imieliński był trzykrotnie nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. 5. ROCZNICA ŚMIERCI 1980 18 VII - zmarła Hanna Januszewska - Moszyńska (ur. 20 IV 1905 r.) 35. ROCZNICA ŚMIERCI, 110. ROCZNICA URODZIN 1985 19 VII - zmarł Janusz Andrzej Zajdel (ur. 1938 r.) – polski pisarz, autor fantastyki naukowej, prekursor nurtu fantastyki socjologicznej w Polsce. Specjalista w zakresie fizyki jądrowej. Autor artykułów, broszur, skryptów i książek popularnonaukowych. Napisał m.in.: Limes inferior, Paradyzja, Wyjście z cienia, Cała prawda o planecie Ksi. 30. ROCZNICA ŚMIERCI 2005 21 VII - Andrzej Grubba (ur. 1958 r.) – polski tenisista stołowy. Uważany jest za najlepszego zawodnika w historii polskiego tenisa stołowego. 10. ROCZNICA ŚMIERCI

1910 22 VII - urodził się Bolesław Mrówczyński (zm. 1982 r.) - polski pisarz powieści podróżniczo - przygodowych o charakterze historycznym.

Akcję swoich powieści osadzał zazwyczaj w kolorycie Dzikiego Zachodu, wojen krzyżackich czy Wielkiej Emigracji. Do jego najważniejszych dzieł zaliczamy : Miecz kagenowy, Opowieść o Kryście, nie koronowanej królowej Zachodniego Pomorza, Człowiek bez nazwiska, Tęniący step czy Plama na Złotej Puszczy.

105. ROCZNICA URODZIN 1980 24 VII - zmarł Peter Sellers, właśc. Richard Henry Sellers (ur. 8 IX 1925 r.) 35. ROCZNICA ŚMIERCI, 90. ROCZNICA URODZIN 1980 25 VII - zmarł Władimir Siemionowicz Wysocki (ur. 1938 r.) – rosyjski pieśniarz, poeta i aktor. Pośmiertnie, w 1987 roku, Wysocki został laureatem Nagrody Państwowej ZSRR. Odtwórca głośnych ról, m.in. w sztukach: Dobry człowiek z Seczuanu B. Brechta, Dziesięć dni, które wstrząsnęły światem według J. Reeda, Hamlet W. Shakespeare’a. Wystąpił m.in. w filmach: Zły dobry człowiek, Ta jedyna, Czwarty. Największy rozgłos zdobył jako twórca i wykonawca pieśni i ballad, których napisał ponad tysiąc. Za życia Wysockiego nie ukazał się drukiem ani jeden zbiór jego wierszy.


32

35.ROCZNICA ŚMIERCI 1995 27 VII - zmarł Jerzy Mrzygłód (ur. 1929 r.) - polski dziennikarz radiowy i telewizyjny, sprawozdawca sportowy, m.in. na czternastu Igrzyskach Olimpijskich w latach 1952 - 1992. Specjalizował się w sportach zimowych, komentował narciarstwo klasyczne - biegi i skoki, łyżwiarstwo figurowe, relacjonował też wiele mistrzostw świata i Europy w podnoszeniu ciężarów. 20. ROCZNICA ŚMIERCI 1890 29 VII - zmarł Vincent Willem van Gogh (ur. 1853 r.) - malarz holenderski,

którego twórczość wywarła ogromny wpływ na malarstwo XX wieku.

Mało doceniany za życia van Gogh, zyskał sławę po śmierci.

Dziś jest powszechnie uważany za jednego z największych malarzy w historii.

Jest autorem ponad 2000 dzieł, w tym: 870 obrazów, 150 akwarel i ponad

1000 rysunków i 133 szkiców listowych. Najbardziej znane jego dzieło to

Słoneczniki.


2010 28 VII - zmarła Katarzyna Sobczyk (Kasia Sobczyk), właśc. Kazimiera

Sawicka z domu Sobczyk (ur. 21 II 1945 r.) – polska piosenkarka muzyki

rozrywkowej, popularna głównie w okresie big bitu.

Największe jej przeboje to : O mnie się nie martw, Nie bądź taki szybki Bill,

Trzynastego, Biedroneczki są w kropeczki, To nie grzech.

5. ROCZNICA ŚMIERCI, 70. ROCZNICA URODZIN

1995 30 VII - zmarł Aleksander Bardini (ur. 1913 r.) – polski aktor, reżyser teatralny

i filmowy oraz pedagog.

Bardini stworzył wiele kreacji aktorskich. Za najbardziej znaczące krytycy

uważają rolę Peachuma w Operze za trzy grosze i Giri w Karierze Artura Ui.

Widzowie zapamiętali go z ról filmowych m.in. w Sprawie Gorgonowej,

Krajobrazie po bitwie, Spirali i Dekalogu. Wśród spektakli, które reżyserował,

na uwagę zasługują: Balladyna, Henryk IV, Sen nocy letniej, Tango, Stara

kobieta wysiaduje oraz spektakle telewizyjne – Profesja pani Warren, Trzy

siostry. Zrealizował też dzieła operowe m.in. Borysa Godunowa, Otella, Halkę,

Straszny dwór.


SIERPIEŃ

1520 1 VIII - urodził się król Zygmunt II August (zm. 1572 r.) - ostatni z Jagiellonów

na tronie Rzeczypospolitej, od 1543 r. wielki książę litewski, od 1548 r. król Polski, od 1569 r. władca zjednoczonego państwa Rzeczypospolitej Obojga


33

Narodów. 495. ROCZNICA URODZIN 2000 5 VIII - zmarł Alec Guinness de Cuffe (ur. 1914 r.) – brytyjski aktor filmowy

i teatralny, scenarzysta. Zasłynął rolami w adaptacjach powieści Dickensa i sztuk Szekspira, a także takimi filmami : Szlachectwo zobowiązuje i Jak zabić starszą panią? Za rolę w filmie Most na rzece Kwai, w 1958 roku, otrzymał Oscara.

15. ROCZNICA ŚMIERCI 2010 8 VIII - zmarła Patsy Louise Neal (ur. 1926 r.)− amerykańska aktorka, laureatka Oscara, nagród BAFTA oraz Złotego Globu. W 1963 roku, Neal otrzymała Oscara dla najlepszej aktorki za rolę w filmie Hud, syn farmera, gdzie zagrała u boku Paula Newmana. Za rolę w tym filmie otrzymała również nominację do Złotego Globu oraz nagrodę BAFTA. Trzy lata później, w 1965 roku, wraz z Johnem Wayne'em, występuje w filmie Otto Premingera Wojna o ocean, za który otrzymuje swoją drugą nagrodę BAFTA. 5. ROCZNICA ŚMIERCI 1975 9 VIII - zmarł Dmitrij Dmitrijewicz Szostakowicz (ur. 1906 r.) - rosyjski kompozytor, pianista i pedagog, często uważany za najwybitniejszego symfonika XX wieku. 15 symfonii stanowi najważniejszą część całego muzycznego dorobku Szostakowicza. 40. ROCZNICA ŚMIERCI 1955 12 VIII - zmarł Paul Thomas Mann (ur. 6 VI 1875 r.) 60. ROCZNICA ŚMIERCI, 140. ROCZNICA URODZIN 1900 14 VIII - urodził się Stanisław Sokołowski junior (zm. 3 IV 1990 r.) –

polski geolog, profesor Instytutu Geologicznego, taternik. Był znawcą Tatr i Karpat fliszowych, a także odkrywcą wód termalnych na Podhalu.

115. ROCZNICA URODZIN, 25. ROCZNICA ŚMIERCI 1905 16 VIII - urodził się Marian Adam Rejewski (zm. 13 II 1980 r.) – polski matematyk i kryptolog, który wraz z Henrykiem Zygalskiem i Jerzym Różyckim, w 1932 roku złamali szyfr Enigmy, najważniejszej maszyny szyfrującej używanej przez hitlerowskie Niemcy. Sukces Rejewskiego i współpracujących z nim kryptologów z Biura Szyfrów, umożliwiło odczytywanie przez Brytyjczyków zaszyfrowanej korespondencji niemieckiej, przyczyniając się do zwycięstwa aliantów w II wojnie światowej 110. ROCZNICA URODZIN, 35. ROCZNICA ŚMIERCI 1910 16 VIII - zmarł Zygmunt Gloger (zm. 16 VIII 1910 r.) 105. ROCZNICA ŚMIERCI, 170. ROCZNICA URODZIN


34

1920 16 VIII - urodził się Henry Charles Bukowski (zm. 1994 r.) – amerykański poeta niemieckiego pochodzenia, powieściopisarz, nowelista, scenarzysta filmowy i rysownik. Twórczość Bukowskiego inspirowana była jego własnymi doświadczeniami, związanymi z seksem, alkoholem, biedą, niedolą pisarza i słabościami każdego człowieka. Sławę zyskał dzięki cyklowi powieściowemu, w którym stworzył postać alkoholika i „ćmy barowej” – Henry’ego Chinaskiego. 95. ROCZNICA URODZIN 2005 16 VIII - zmarł Brat Roger Schütz, właśc. Roger Louis Schütz - Marsauche (ur. 12 maja 1915 r.) 10.ROCZNICA ŚMIERCI, 100. ROCZNICA URODZIN 1910 17 VIII - urodziła się Jadwiga Żylińska z domu Michalska (zm. 2009 r.) – polska pisarka, prozaiczka, eseistka, autorka powieści dla młodzieży, powieści historycznych i słuchowisk. Debiutowała w 1931 r. tomikiem baśni z własnymi ilustracjami pt.: Królewicz grajek. 105. ROCZNICA URODZIN 1970 19 VIII - zmarł Paweł Jasienica, właśc. Leon Lech Beynar (ur. 1909 r.) – polski pisarz historyczny, eseista i publicysta związany z Tygodnikiem Powszechnym. Jest autorem cyklu esejów historycznych: Polska Piastów, Polska Jagiellonów, Rzeczpospolita Obojga Narodów. 45. ROCZNICA ŚMIERCI 1975 19 VIII - zmarł Konrad Swinarski (ur. 1929 r.) – polski reżyser teatralny, telewizyjny, filmowy i operowy, inscenizator i scenograf. Uważany jest za jednego z najbardziej oryginalnych i najwybitniejszych twórców w historii polskiego teatru. Zginął w katastrofie lotniczej. 40. ROCZNICA ŚMIERCI 1975 20 VIII - zmarł Adolf Dymsza, właśc. Adolf Bagiński, ps. filmowy Dodek (ur. 7 IV 1900 r.) – polski aktor kabaretowy i filmowy. Występował w kabarecie Qui Pro Quo, Cyrulik Warszawski, Wielka Rewia. Czołowy komik okresu międzywojennego. Popularność zdobył dzięki występom w filmach: Pan Dodek na froncie, Paweł i Gaweł, Robert i Bertrand, Dwanaście krzeseł, Sportowiec mimo woli czy Antek policmajster. Po wojnie zagrał w takich filmach jak: Skarb, Sprawa do załatwienia, Irena do domu czy Nikodem Dyzma. 40. ROCZNICA ŚMIERCI, 115. ROCZNICA URODZIN 1980 20 VIII - Reinhold Messner dokonał pierwszego indywidualnego wejścia na Mount Everest. 35. ROCZNICA 2000 21 VIII - zmarł Maria Andrzej Zawada (ur. 1928 r.) – polski himalaista, z wykształcenia inżynier sejsmolog, jeden z pionierów polskiego himalaizmu i wspinaczki zimowej, autor filmów i fotografii z wypraw wysokogórskich,


35

współautor książek alpinistycznych. Honorowy członek brytyjskiego Alpine Club, francuskiego Groupe de Haute Montagne oraz The Explorers Club. 15. ROCZNICA ŚMIERCI 1915 22 VIII - urodził się Edward Franciszek Szczepanik (zm. 11 XI 2005 r.) 100. ROCZNICA URODZIN, 10. ROCZNICA ŚMIERCI 1970 23 VIII - urodził się River Phoenix właśc. River Jude Bottom, (zm. 1993 r.) - amerykański muzyk i aktor filmowy. Pierwszy sukces odniósł w wieku 18 lat, gdy został nominowany do Oscara i Złotego Globu za rolę w Straconych latach Sidneya Lumeta. Najwybitniejszą swoją kreację stworzył w filmie Moje własne Idaho w reżyserii Gusa Van Santa. Otrzymał za nią Puchar Volpiego za najlepszą rolę męską na festiwalu w Wenecji. 45. ROCZNICA URODZIN 1995 23VIII - zmarł Adam Wiśniewski - Snerg (ur. 1937 r.) – polski pisarz science

fiction. Jedna z najbardziej zagadkowych postaci literatury polskiej XX wieku. Snerg to pseudonim wymyślony przez autora ze względu na popularność zarówno nazwiska Wiśniewski, jak i imienia Adam. Snerg był pierwowzorem Sneera – głównego bohatera powieści Janusza A. Zajdla Limes inferior. Ważniejsze jego utwory to: Robot, Według łotra, Nagi cel, Arka, Jednolita teoria czasoprzestrzeni.

20. ROCZNICA ŚMIERCI 1950 25 VIII - urodził się Marian Bublewicz (zm. 1993r.) - polski kierowca

wyścigowy i rajdowy. Wicemistrz Europy w 1992 roku, zdobywca 20 tytułów mistrzowskich w Polsce. Twórca pierwszego w Polsce profesjonalnego teamu rajdowego (Marlboro Rally Team Poland). W 1993 roku znalazł się na priorytetowej liście "A" − 31 najlepszych kierowców rajdowych świata – publikowanej przez FIA.

Zmarł na skutek ran odniesionych w wypadku podczas Zimowego Rajdu Dolnośląskiego. 65. ROCZNICA URODZIN 2000 25 VIII - zmarł Carl Barks (ur. 1901 r.) – amerykański scenarzysta, grafik i animator, autor disneyowskich komiksów z "kaczymi" bohaterami. Twórca takich postaci jak Sknerus McKwacz, Bracia Be, Diodak czy Goguś Kwabotyn, "założyciel" miasta Kaczogród oraz organizacji Młodych Skautów. Określano go Andersenem komiksów. W Polsce wydano 360 komiksów Carla Barksa. 15. ROCZNICA ŚMIERCI 1910 26 VIII - urodziła się Matka Teresa z Kalkuty (zm. 1997 r.) -

albańska zakonnica i misjonarka działająca w Indiach. W 1949 roku założyła w Kalkucie Zgromadzenie Misjonarek Miłości, prowadzące działalność opiekuńczą wśród najuboższych warstw społecznych. W 1979 r. otrzymała Pokojową Nagrodę Nobla, beatyfikowana w 2003 r.


36

105. ROCZNICA URODZIN 2000 26 VIII - zmarł Wojciech Żukrowski (ur. 1916 r.) – polski prozaik, poeta,

reportażysta, eseista, krytyk literacki i scenarzysta filmowy. Najbardziej znane jego książki to : Porwanie w Tiutiurlistanie, Skąpani w ogniu, Kamienne tablice, Lotna. 15. ROCZNICA ŚMIERCI

1935 30 VIII - zmarł Henri Barbusse (ur. 1873 r.) - francuski pisarz, dziennikarz i komunista. Najsłynniejsze powieści to Piekło (1908) i Ogień (1916). Powieść Ogień, oparta na jego doświadczeniach z okresu I wojny światowej. W sposób realistyczny ukazuje on w niej swoją nienawiść do militaryzmu. Książka ta zdobyła Nagrodę Goncourtów. W swoich kolejnych utworach prezentuje bardziej rewolucyjny punkt widzenia, a także swoją przychylność dla idei bolszewizmu, rewolucji październikowej a później stalinizmu. W 1923 r. wstąpił do Francuskiej Partii Komunistycznej. Podróżował po Związku Radzieckim. Był członkiem założonej w 1927 roku Ligi przeciw Imperializmowi. Został pochowany na paryskim cmentarzu Père - Lachaise. 80. ROCZNICA ŚMIERCI 1955 31 VIII - urodził się Krzysztof Michałek (zm. 2009 r.) – amerykanista, pracownik Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, profesor

i wykładowca Akademii Humanistycznej w Pułtusku, historyk dziejów najnowszych, znawca historii Stanów Zjednoczonych, komentator wydarzeń, autor licznych publikacji. Autor i współautor m.in. : Encyklopedii historii Stanów Zjednoczonych Ameryki, Mocarstwo. Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki 1945 - 1992, Amerykańskie stulecie. Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki 1900-2001.

60. ROCZNICA URODZIN 2005 31 VIII - zmarł Józef Rotblat (ur. 1908r.) – polski fizyk i radiobiolog żydowskiego

pochodzenia, współzałożyciel i lider pacyfistycznego ruchu naukowców Pugwash, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1995 roku.


WRZESIEŃ

1910 2 IX - zmarł Henri Julien Félix Rousseau, zw. Celnikiem (ur. 1844 r.) – francuski malarz samouk - jeden z najwybitniejszych prymitywistów francuskich. Z jego malarstwa najbardziej znane są sceny z dżungli. 105. ROCZNICA ŚMIERCI


37

1990 3 IX - zmarł Mieczysław Fogg, właśc. Mieczysław Fogiel (ur. 1901r.) – polski piosenkarz śpiewający barytonem lirycznym, którego kariera artystyczna rozpoczęła się w okresie międzywojennym i trwała przez kilka dziesięcioleci. Jego najbardziej znane utwory to: Tango milonga, To ostatnia niedziela, Jesienne róże, Pierwszy siwy włos, Mały biały domek, Już nigdy. 25. ROCZNICA ŚMIERCI 1915 5 IX - zmarł Stanisław Witkiewicz h. Nieczuja (ur. 1851 r.) – polski malarz, architekt, pisarz i teoretyk sztuki. Twórca i popularyzator stylu zakopiańskiego, ojciec Stanisława Ignacego Witkiewicza. 100. ROCZNICA ŚMIERCI 1925 8 IX - urodził się Peter Sellers, właśc. Richard Henry Sellers (zm. 24 VII 1980 r.) – brytyjski aktor filmowy i reżyser, znany głównie z ról komediowych. Uważany jest za jednego z najwybitniejszych aktorów komediowych w historii. Najbardziej znany jest jako odtwórca postaci inspektora Clouseau w serii kryminalnej o Różowej Panterze. 90. ROCZNICA URODZIN, 35. ROCZNICA ŚMIERCI 1950 8 IX - zmarła Hanka Ordonówna, pseud. Ordonka, właśc. Maria Anna Tyszkiewiczowa, pseud. lit. Weronika Hort (ur. 1902 r.) – polska piosenkarka, autorka wierszy oraz tekstów piosenek, tancerka i aktorka. Uważana jest za jedną z najsłynniejszych gwiazd polskiego kabaretu. Jest autorką tomiku poezji Piosenki, których nigdy nie śpiewałam. Śpiewała w kilku językach. Występowała także w filmach. Najpopularniejsze z nich to: Niewolnica miłości, Orlę, Parada Warszawy oraz najsłynniejszy Szpieg w masce, z którego pochodzi piosenka: Miłość ci wszystko wybaczy. 65. ROCZNICA ŚMIERCI 1930 12 IX - urodził się Piotr Skrzynecki (zm.1997 r.) - twórca, kierownik artystyczny, reżyser, scenarzysta, konferansjer kabaretu Piwnica pod baranami. 85. ROCZNICA URODZIN 1970 12 IX - zmarł Jan Izydor Sztaudynger (ur. 1904 r.) – polski poeta, satyryk, teoretyk lalkarstwa, tłumacz. Członek grupy literacko-artystycznej Helion. Organizator i teoretyk teatrów lalkowych, autor prac Marionetki oraz Teatr lalek w Polsce, redaktor czasopisma Teatr Lalek. 45. ROCZNICA ŚMIERCI 2010 13 IX - zmarł Jarosław Kazimierz Kukulski (ur. 1944 r.) – polski kompozytor. W latach 70. był autorem największych sukcesów Anny Jantar. Dla niej napisał m.in. Najtrudniejszy pierwszy krok, Tyle słońca w całym mieście, Moje jedyne marzenie. Komponował także dla Ireny Jarockiej, Eleni, Krzysztofa Krawczyka, Haliny Frąckowiak, Felicjana Andrzejczaka. Był także kompozytorem muzyki do filmów: Nie zaznasz spokoju, Diabelskie szczęście, Komedianci z wczorajszej ulicy, Pan Samochodzik i niesamowity dwór. 5. ROCZNICA ŚMIERCI


38

2000 14 IX - zmarł Jerzy Władysław Giedroyc książę herbu Hippocentaurus (ur. 1906) – polski wydawca, publicysta, polityk i działacz emigracyjny, epistolograf. W Rzymie w 1946 założył Instytut Literacki, w ramach którego - po przenosinach do Paryża - wydawał, od 1947, miesięcznik „Kultura”. 15. ROCZNICA ŚMIERCI 1890 16 IX - zaginął Louis Aimé Augustin Le Prince (ur. 1842 r.) - francuski wynalazca, uważany za pierwszego twórcę filmowego na świecie. Krótka scena zatytułowana "Roundhay Garden Scene", a sfilmowana przez Le Prince'a w roku 1888 na papierze fotograficznym Eastmana przy użyciu kamery własnej produkcji jest uważana za najstarszy znany zapis filmowy, poprzedzający twórczość braci Lumière. 125. ROCZNICA ŚMIERCI 1985 16 IX - zmarł Witold Wirpsza (ur. 1918 r.) – polski poeta, prozaik, krytyk, tłumacz literatury niemieckiej. Autor poezji, opowiadań i powieści. Był m.in. redaktorem tygodnika Żołnierz Polski, członkiem redakcji tygodników Po Prostu i Nowa Kultura, redaktorem działu germanistycznego w PIW-ie. Jego dokumenty i rękopisy zostały przekazane do Książnicy Pomorskiej w Szczecinie. Opublikował zbiory wierszy, m.in.: Sonata (1949), Poematy i wiersze wybrane (1956), Mały gatunek. Wiersze 1943 - 1959 (1960), Komentarze do fotografii The Family of Man (1962), Przesądy (1966), Apoteoza tańca (1985). Powieści, np.: Pomarańcze na drutach (1964), Wagary (1970). Eseje i szkice: Gra znaczeń (1965), Pole, wer bist du? (Lucerna - Frankfurt nad Menem 1971, wersja polska Berlin Zachodni 1986, wydanie krajowe poza cenzurą pt. Polaku, kim jesteś 1978. 30. ROCZNICA ŚMIERCI 1905 18 IX - urodziła się Greta Garbo, właśc. Greta Lovisa Gustafsson (zm. 15 IV 1990 r.) – szwedzka aktorka, gwiazda filmowa, czterokrotnie nominowana do Oscara. Zyskała status jednej z największych gwiazd kina niemego i dźwiękowego. W 1999 roku trafiła na 5. miejsce listy najlepszych aktorek wszech czasów Amerykańskiego Instytutu Filmowego. Jej nabardziej znane filmy to : Anna Christie, Romans, Dama kameliowa, Ninoczka, Anna Karenina. 110. ROCZNICA URODZIN, 25. ROCZNICA ŚMIERCI 1970 18 IX - zmarł Jimi Hendrix, właśc. James Marshall Hendrix (ur. 1942 r.) – amerykański gitarzysta, wokalista, kompozytor, autor tekstów. Jest powszechnie uważany za najwybitniejszego i najbardziej wpływowego gitarzystę rockowego w historii. Zmarł nagle dwa miesiące przed swoimi 28 urodzinami. Wydał trzy albumy studyjne i jeden koncertowy. 45. ROCZNICA ŚMIERCI 1935 19 IX - zmarł Konstantin E. Ciołkowski (ur.1857 r.) - uczony i wynalazca w dziedzinie astronautyki. Syn polskiego zesłańca, w 1903 r. ogłosił teorię lotu rakiety z uwzględnieniem


39

zmiany masy, w 1929 r. - teorię ruchu rakiet wielostopniowych w polu grawitacyjnym. 80. ROCZNICA ŚMIERCI 1930 23 IX - urodził się Ray Charles, właśc. Ray Charles Robinson (zm. 2004 r.) – amerykański wokalista, muzyk i pianista. Uważany za artystę, który ukształtował rhythm and bluesa. W 2004 roku magazyn muzyczny Rolling Stone umieścił muzyka na miejscu 10. listy 100 największych artystów wszech czasów oraz na miejscu 2., sporządzonej w 2008 roku listy, 100 największych wykonawców wszech czasów. 85. ROCZNICA URODZIN 1970 25 IX - zmarł Erich Maria Remarque (ur. 1898 r.) - niemiecki pisarz, ochotnik i weteran I wojny światowej. W 1931 roku przeniósł się do Szwajcarii, a następnie w 1939 roku do USA. Najsłynniejsze jego powieści to: Dom marzeń, Na Zachodzie bez zmian, Łuk triumfalny, Noc w Lizbonie, Czas życia i czas śmierci. 45. ROCZNICA ŚMIERCI 2005 25 IX - zmarł Kazimierz Głazek (ur. 1939 r.) – matematyk, jeden z wybitnych taterników, alpinistów i himalaistów polskich lat powojennych. Wykładał w wielu uczelniach w kraju i za granicą. W 2000 r. utworzył czasopismo o światowym zasięgu Discussiones Mathematicae. General Algebra and Applications. Opublikował ponad 60 prac naukowych i dydaktycznych. 28 lipca 1975 roku zdobył (w grupie) dziewiczy szczyt ośmiotysięczny Broad Peak Middle. Był to wówczas pierwszy w ogóle ośmiotysięczny wierzchołek zdobyty przez Polaków i krótkotrwały polski rekord wysokości uzyskany na szczycie. 10. ROCZNICA ŚMIERCI 1935 27 IX - urodził się Andrzej Tadeusz Brycht, też Andrew Bright, pseud. Andrzej Norbert (zm. 1998 r.) - poeta, prozaik, reportażysta, laureat Nagrody Kościelskich za 1962 rok. Debiutował w 1954 roku na łamach czasopisma „Łódź Literacka” wierszem pt. Biblioteka. Należał do Pokolenia Współczesności. Wielką popularność przyniosły Brychtowi przede wszystkim Dancing w kwaterze Hitlera i Raport z Monachium. 80. ROCZNICA URODZIN 1975 27 IX - zmarł Kazimierz Moczarski ( ur. 1907 r.) - dziennikarz, pisarz,

żołnierz Armii Krajowej, szef Biura Informacji i Propagandy ZWZ - AK, autor książki Rozmowy z katem - relacji ze wspólnego pobytu w więzieniu z Jürgenem Stroopem, oficerem SS.

40. ROCZNICA ŚMIERCI 1895 28 IX - zmarł Ludwik Pasteur (ur. 1822 r.) – francuski chemik i mikrobiolog,

twórca podstaw mikrobiologii i immunologii. Opracował metodę chronienia wina i innych produktów przed zepsuciem ( tzw. pasteryzacja). Odkrył też znaczenie fermentacji dla drobnoustrojów. Badania nad wścieklizną, w latach 1881 – 1885, doprowadziły Pasteura, do zastosowania, z sukcesem, w 1885 r. pierwszej


40

szczepionki przeciw wściekliźnie u człowieka. 120. ROCZNICA ŚMIERCI 2010 29 IX - zmarł Tony Curtis, właśc. Bernard Schwartz (ur. 3 VI 1925 r.)

5.ROCZNICA ŚMIERCI, 90. ROCZNICA URODZIN

1955 30 IX - zmarł James Byron Dean (ur. 1931 r.) – amerykański aktor filmowy,

telewizyjny i teatralny, dwukrotnie nominowany do Oscara. Uznany za ikonę

popkultury. Najbardziej znany z filmów Buntownik bez powodu, Na wschód od

Edenu i Olbrzym. Jest pierwszą osobą, która otrzymała pośmiertnie nominację

do Oscara w kategorii najlepszy aktor i jedyną, która otrzymała jądwukrotnie.


PAŹDZIERNIK

1920 1 X - urodził się Walter Matthau, właśc. Walter John Matthow (zm. 1 VII 2000

r.) – amerykański aktor sceniczny, filmowy i telewizyjny. Laureat Oscara za drugoplanową rolę w filmie Szczęście Harry'ego. Dużą popularność przyniosły mu filmy, w których zagrał wspólnie z Jackiem Lemmonem : Dziwna para, Dwaj zgryźliwi tetrycy, Morska przygoda, Hello, Dolly!, Kwiat kaktusa. 95. ROCZNICA URODZIN, 15. ROCZNICA ŚMIERCI

1935 1 X - urodził się Nikos Chadzinikolau (zm. 2009 r.) – polski pisarz greckiego pochodzenia. Poeta, prozaik, autor tekstów piosenek, tłumacz literatury nowogreckiej i klasycznej na język polski oraz polskiej na język grecki. Opublikował ponad 100 książek. Przetłumaczył utwory ponad 500 autorów greckich na język polski oraz dzieła 130 polskich autorów na język grecki. 80. ROCZNICA URODZIN 1965 2 X - zmarł Oskar Ryszard Lange (ur. 1904 r.) – polski ekonomista i polityk. Profesor uniwersytetów amerykańskich (Berkeley, Stanford, Chicago). Od 1948 roku członek Polskiej Akademii Umiejętności, a następnie - PAN. Działacz ruchu robotniczego. Stworzył na gruncie polskim podstawy cybernetyki ekonomicznej, rozwinął ekonometrię. Główne prace to: Wstęp do ekonometrii, Ekonomia polityczna, Teoria reprodukcji i akumulacji, Optymalne decyzje, Wstęp do cybernetyki ekonomicznej. 50. ROCZNICA ŚMIERCI 1985 2 X - zmarł Rock Hudson, właśc. Roy Harold Scherer Jr. (ur. 17 XI 1925 r.) 30. ROCZNICA ŚMIERCI, 60. ROCZNICA URODZIN 2000 3 X - zmarł Wojciech Jerzy Has (ur. 1 IV 1925 r.) 90. ROCZNICA URODZIN, 15. ROCZNICA ŚMIERCI


41

1970 4 X - zmarła Janis Lyn Joplin (ur. 1943 r.) – amerykańska piosenkarka rockowa,

soulowa i bluesowa, autorka tekstów, najczęściej wiązana z szeroko pojętym stylem psychodelicznego rocka (hipisowski rock) i blues rocka. Przeszła ona do legendy gatunku i ciągle uznawana jest za jedną z najbardziej wpływowych postaci współczesnej kultury masowej. Nagrała cztery albumy studyjne.

45.ROCZNICA ŚMIERCI 1970 6 X - zmarł Julian Przyboś (ur. 1901 r.) – polski poeta, eseista i tłumacz. Był jednym z najwybitniejszych poetów Awangardy Krakowskiej. Był członkiem zespołu redakcyjnego Przeglądu Kulturalnego (1957-1963), zastępcą redaktora naczelnego miesięcznika Poezja (1965-1968), członkiem redakcji Miesięcznika Literackiego. Za swój właściwy debiut uważał wiersz Cieśle, opublikowany w 1922 roku w Skamandrze. 45. ROCZNICA ŚMIERCI 1910 7 X - urodził się Juliusz Żuławski (zm. 1999) – polski poeta, prozaik, tłumacz poezji anglojęzycznej, prezes polskiego PEN Clubu. Tworzył lirykę refleksyjną i wspomnieniową (Pole widzenia 1948), prozę psychologiczną (Wyprawa o zmierzchu 1936, Czas przeszły niedokonany 1962), opowieści biograficzne (Byron nieupozowany 1964). Dokonał szeregu ciekawych pierwszych wejść nowymi drogami wspinaczkowymi. Opublikował też kilka artykułów o taternictwie i ratownictwie górskim, W zbiorze zatytułowanym Czas przeszły niedokonany umieścił kilka opowiadań o tematyce tatrzańskiej.. 105. ROCZNICA URODZIN 1910 8 X - zmarła Maria Konopnicka (ur.1842 r.) - polska poetka i nowelistka okresu

realizmu, krytyk literacki, publicystka, tłumaczka i działaczka na rzecz praw kobiet. Autorka m.in. O krasnoludkach i sierotce Marysi (1896 r.), Na jagody (1903 r.), Roty (1908 r.)

105. ROCZNICA ŚMIERCI 1940 9 X - urodził się John Winston Ono Lennon (zm. 8 XII 1980 r.) – brytyjski muzyk, kompozytor, wokalista i autor tekstów, jeden z Beatlesów. Współtwórca większości utworów, które przyniosły grupie światowy sukces. Po zawieszeniu przez The Beatles działalności koncertowej - artysta solowy. W 1994 roku John Lennon został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame. Zmarł postrzelony przez fana. 75. ROCZNICA URODZIN, 35. ROCZNICA ŚMIERCI 1980 9 X – Czesław Miłosz został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. 35. ROCZNICA 1985 10 X - zmarł George Orson Welles (ur. 6 V 1915 r.) 30. ROCZNICA ŚMIERCI, 100. ROCZNICA URODZIN 2005 11 X - zmarł Edward Franciszek Szczepanik (ur. 22 VIII 1915 r.) –


42

ekonomista i ostatni premier Rządu Polskiego na uchodźstwie (1986-1990). Przestał sprawować urząd w 1990 roku przekazując insygnia władzy Lechowi Wałęsie jako "Prezydentowi Rzeczypospolitej wybranemu przez polski naród w wolnych wyborach powszechnych". 10. ROCZNICA ŚMIERCI, 110. ROCZNICA URODZIN 1890 14 X - urodził się Dwight David Eisenhower, pseud. Ike (zm. 1969 r. ) – amerykański dowódca wojskowy, generał armii United States Army, uczestnik II wojny światowej, Naczelny Dowódca Alianckich Ekspedycyjnych Sił Zbrojnych od 1943 do 1945, polityk, 34. prezydent Stanów Zjednoczonych w latach 1953 – 1961. Dwight Eisenhower dwukrotnie – w latach 1944 i w 1959 roku, zdobył tytuł Człowiek Roku tygodnika Time. 125. ROCZNICA URODZIN 1990 14 X - zmarł Leonard „Lenny” Bernstein (ur. 1918 r.) – amerykański kompozytor, pianista i dyrygent. Był dyrektorem artystycznym najsłynniejszych amerykańskich orkiestr, a nawet teatrów operowych z Metropolitan Opera na czele. Był kompozytorem muzyki dla wielu wykonawców, m.in. dla Franka Sinatry. 25. ROCZNICA ŚMIERCI 1920 15 X - urodził się Mario Gianluigi Puzo (zm. 1999 r.) – amerykański powieściopisarz pochodzenia włoskiego. Znany przede wszystkim ze swoich książek opisujących sycylijską mafię. Najsłynniejsza z nich to: Ojciec chrzestny. Książka została sprzedana w nakładzie 25 milionów egzemplarzy i przetłumaczona na kilkadziesiąt języków świata. 95. ROCZNICA URODZIN 1915 17 X - urodził się Arthur Asher Miller (zm. 10 II 2005 r.) – amerykański dramaturg, scenarzysta, eseista i autor słuchowisk radiowych, zdobywca Nagrody Pulitzera. Były mąż Marilyn Monroe. Był autorem sztuk : Śmierć komiwojażera, Czarownice z Salem, Po upadku, Coś w rodzaju miłości. 100. ROCZNICA URODZIN, 10. ROCZNICA ŚMIERCI 1975 17 X - zmarł Jerzy Bronisław Braun, ps. Bronisław Rogowski (ur. 1901 r.) –

pisarz polski, działacz polityczny, poeta, dramaturg, krytyk literacki, publicysta, scenarzysta, filozof, harcerz. Jako ostatni Delegat Rządu na Kraj i przewodniczący Rady Jedności Narodowej zredagował Testament Polski Walczącej i Manifest do Narodu Polskiego i Narodów Zjednoczonych. Autor bardzo popularnej harcerskiej pieśni Płonie ognisko i szumią knieje.

40. ROCZNICA ŚMIERCI 1745 19 X - zmarł Jonathan Swift (ur.1667 r.) - angielski pisarz pochodzenia

irlandzkiego, duchowny anglikański. Wybitny przedstawiciel oświecenia. Pisał pamflety polityczne i kościelne, także w obronie praw Irlandczyków:


43

Drapier’s Letters. Najważniejszy utwór w twórczości Swifta to fantastyczno - przygodowa powieść, Podróże Guliwera, w której autor krytykuje utopijną wizję doskonałego społeczeństwa.

270. ROCZNICA URODZIN

1995 20 X - zmarł Andrzej Woyciechowski (ur. 1946 r.) – polski dziennikarz. Założyciel i właściciel Radia ZET, jednej z pierwszych komercyjnych stacji radiowych w powojennej Polsce. Prowadził wywiady polityczne pt.: Gość Radia ZET oraz pierwszy polski talk-show Na każdy temat. 20. ROCZNICA ŚMIERCI 1930 21 X - zmarł Włodzimierz Perzyński (ur. 1877 r.) - dramatopisarz polski okresu Młodej Polski. Pisał także wiersze, powieści, nowele i komedie, m.in. Aszantkę, Lekkomyślną siostrę. 85. ROCZNICA ŚMIERCI 1870 22 X - urodził się Iwan A. Bunin (zm.1953 r.) - pisarz rosyjski. Stworzył nową odmianę prozy poetyckiej. Zaliczany do modernistów. Laureat Nagrody Nobla w 1933 roku. Najsłynniejsze jego książki to : powieść Wieś (1910), zbiór opowiadań Czara życia (1914), powieść autobiograficzna Życie Arseniewa (1930), tom opowiadań o miłości Ciemne aleje (1943). 145. ROCZNICA URODZIN 2005 25 X - zmarła Mira Kubasińska, wł. Marianna Nalepa (ur. 1944 r.) – polska piosenkarka, wokalistka blues rockowego zespołu Breakout. Jej największe i najbardziej znane przeboje to: Na drugim brzegu tęczy, Poszłabym za tobą, Gdybyś kochał, hej. Od 1994 roku stale współpracowała ze szczecińskim zespołem After Blues. 10. ROCZNICA ŚMIERCI 2010 25 X - zmarł Andrzej Konic (ur. 1926 r.) – polski reżyser teatralny, telewizyjny i filmowy, aktor i scenarzysta. Wyreżyserował dziewięć z osiemnastu odcinków wersji telewizyjnej serialu Stawka większa niż życie. 5. ROCZNICA ŚMIERCI 1890 26 X - zmarł Carlo Collodi, właśc. Carlo Lorenzini (ur. 1826 r.) – włoski pisarz i dziennikarz. Autor powieści i komedii, najbardziej znany jest jako autor Pinokia. 125. ROCZNICA ŚMIERCI 1990 26 X - zmarła Barbara Ludwiżanka (ur. 1908 r.) – polska aktorka teatralna i filmowa. Swoje najsłynniejsze filmowe kraecje stworzyła w Sublokatorze, Nocach i dniach oraz Seksmisji. Wielokrotnie występowała w audycjach radiowych Polskiego Radia oraz w spektaklach Teatru Telewizji. 25. ROCZNICA ŚMIERCI


44

1930 29 X - urodził się Mariusz Dmochowski (zm. 1992 r.) – polski aktor

teatralny i filmowy, znany m.in. z roli Stanisława Wokulskiego w Lalce, króla Jana III Sobieskiego w Panu Wołodyjowskim i Czarnych chmurach.

85. ROCZNICA URODZIN 2010 29 X - zmarł Ludwik Jerzy Kern (ur. 29 XII 1920 r.) 5. ROCZNICA ŚMIERCI, 95. ROCZNICA URODZIN 1895 30 X - urodziła się Maria Kuncewiczowa z domu Szczepańska (zm. 1989 r.) – polska pisarka. Publikowała m.in. na łamach tygodników Bluszcz, Kobieta Współczesna, Wiadomości Literackie. W 1938 roku została laureatką Złotego Wawrzynu Akademickiego Polskiej Akademii Literatury. Jej najbardziej znane dzieło to Cudzoziemka, uważana za jedną z najwybitniejszych powieści psychologicznych dwudziestolecia międzywojennego. Kuncewiczowa opracowała też antologie polskiej literatury współczesnej w języku angielskim: The Modern Polish Prose (1945) i The Modern Polish Mind (1962). 120. ROCZNICA URODZIN 2010 30 X - zmarł Harry Kurt Victor Mulisch (ur. 1927 r.) – holenderski pisarz. Wraz z W. F. Hermansem oraz G. Reve zaliczany do "wielkiej trójki" najważniejszych pisarzy współczesnej literatury niderlandzkiej. Jego książki były tłumaczone na 26 języków. Światową sławę przyniosły mu: Zamach i Odkrycie nieba. 5. ROCZNICA ŚMIERCI

LISTOPAD

1950 2 XI - zmarł George Bernard Shaw (ur. 1856 r.) – irlandzki dramaturg i prozaik,

przedstawiciel dramatu realistycznego. Twórca koncepcji tzw. siły życiowej (Life Force) i ewolucji twórczej (Creative Evolution). Jest laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1925. Jest także zdobywcą Oscara w roku 1938 roku za najlepszy scenariusz adaptowany do filmu: Pygmalion, co czyni go jedyną osobą w historii uhonorowaną Oscarem i Nagrodą Nobla.

Napisał m.in.: Szczygli zaułek, Pigmalion. Romans w pięciu aktach, Dom serc złamanych. 65. ROCZNICA ŚMIERCI 1845 3 XI - urodził się Zygmunt Gloger herbu Prus II (zm. 16 VIII 1910 r.) – polski

historyk, archeolog, etnograf, folklorysta, krajoznawca. Dziełem życia Glogera była Encyklopedia staropolska ilustrowana,


45

która nadal jest cennym przewodnikiem po kulturze staropolskiej. Inne ważniejsze prace: Obchody weselne, Pieśni ludu, Księga rzeczy polskich, Rok polski w życiu, tradycji i pieśni.

170. ROCZNICA URODZIN, 105. ROCZNICA ŚMIERCI 1925 4 XI - urodziła się Aleksandra Śląska, de domo Wąsik właśc. Aleksandra Śląska - Warmińska (zm. 1989 r.) – polska aktorka teatralna i filmowa. Zagrała m.in. tutułową rolę Bony Sforzy d'Aragona, żony Zygmunta I Starego i matki Zygmunta Augusta w serialu pt.: Królowa Bona. 90. ROCZNICA URODZIN 1890 6 XI - zmarł Piotr Ściegienny (ur. 1801 r.) – ksiądz katolicki, polski działacz niepodległościowy i przywódca chłopski. Rozpowszechniał listy i odezwy własnego autorstwa (m.in. Złotą książeczkę, czyli historię rodu ludzkiego, List ojca świętego Grzegorza papieża do rolników i rzemieślników) piętnujące stosunki społeczne i wzywające do walki o wyzwolenie narodowe. Aresztowany i skazany na śmierć, w konsekwencji ułaskawiony, zesłany w 1846 r. na bezterminową katorgę do Nerczyńska, gdzie pracował w kopalniach złota. 125. ROCZNICA ŚMIERCI 2000 6 XI - zmarł Lyon Sprague de Camp (ur. 1907 r.) - amerykański pisarz science fiction i fantasy. Napisał m.in. wspólnie z Fletcherem Prattem cykl o Haroldzie Shea (m.in. Uczeń czarnoksiężnika) oraz kilka powieści kontynuujących cykl o Conanie Barbarzyńcy Roberta E. Howarda. 15. ROCZNICA ŚMIERCI 2005 5 XI - zmarł John Fowles (ur. 1926 r.) – angielski pisarz i eseista. Książką, która rozpoczęła pisarską drogę Fowlesa był Kolekcjoner. Napisał też m.in. : Kochanica Francuza, Mag, Hebanowa wieża. 10. ROCZNICA ŚMIERCI 2005 6 XI - zmarł Augustyn Jankowski (ur. 1916 r.), właśc. Bogdan Jankowski – benedyktyn, opat tyniecki, biblista, redaktor naukowy Biblii Tysiąclecia, członek Papieskiej Komisji Biblijnej Kongregacji Nauki Wiary, doktor honoris causa PAT. Napisał 30 własnych książek, był współautorem kolejnych 10. Opublikował też ponad 100 artykułów w pismach teologicznych i dziełach zbiorowych. 10. ROCZNICA ŚMIERCI 2010 6 XI - zmarł Marek Sart, właściwie Jan Szczerbiński (ur. 1926 r.) – polski kompozytor muzyki rozrywkowej i aranżer. Napisał muzyke m.in. do piosenek : Każda miłość jest pierwsza, Malowana lala, Wspomnienie. 5. ROCZNICA ŚMIERCI 1925 7 XI - urodził się William Wharton, właśc. Albert William du Aime (zm. 2008 r.) - amerykański psycholog, malarz i pisarz, laureat National Book Award (1980) za powieść Ptasiek. W twórczości Whartona przewijają się

liczne wątki autobiograficzne . Jego pisarstwo znalazło wielu zwolenników wśród


46

czytelników w Polsce. Przetłumaczono i wydano tu, wszystkie jego książki. Napisał m.in. powieści: Ptasiek (1978), Tato (1981) , W księżycową jasną noc (1982), Werniks (1984), Stado (1985), Wieści (1987), Franky Furbo (1989),

Spóźnieni kochankowie (1991), Niezawinione śmierci (1994), Dom na Sekwanie (1996), Nigdy, nigdy mnie nie złapiecie (1999).

90. ROCZNICA URODZIN 1980 7 XI - zmarł Steve McQueen, właśc. Terence Steven McQueen (ur. 24 III 1930

r.) – amerykański aktor filmowy i telewizyjny. Był jedną z największych legend kina, a także należał do najbardziej "kasowych" gwiazdorów Hollywoodu przełomu lat 60. i 70. Wystąpił m.in. w takich filmach jak: Siedmiu wspaniałych, Wielka ucieczka, Nevada Smith, Bullitt, Papillon, Tom Horn.

35. ROCZNICA ŚMIERCI 1900 8 XI - urodziła się Margaret Munnerlyn Mitchell Marsh (zm. 1949 r.) – amerykańska pisarka. Za swoją, wydaną w 1936 roku, powieść Przeminęło z wiatrem otrzymała w 1937 r. Nagrodę Pulitzera. W 2000 r. ukazała się książka Before Scarlett. Jest to zbiór niepublikowanych opowiadań i nowel, które Margaret Mitchell napisała między 7. a 18. rokiem życia. 115. ROCZNICA URODZIN 1970 9 XI - zmarł Charles André Joseph Marie de Gaulle (ur. 22 XI 1890 r.) 45. ROCZNICA ŚMIERCI, 125. ROCZNICA URODZIN 1865 10 XI - urodził się Władysław Umiński (zm. 1954 r.) - polski pisarz tworzący fantastykę naukową, nazywany często polskim Juliuszem Verne'em. Autor książek dla dzieci i młodzieży, publicysta i popularyzator nauki. Obok Antoniego Langego i Jerzego Żuławskiego prekursor fantastyki naukowej w literaturze polskiej. W 1889 roku założył Aeroklub w Warszawie. Wprowadził polską nazwę aeroplanu - samolot. Zajmował się popularyzacją nauki i techniki. Pierwszą jego książką popularnonaukową była Żegluga powietrzna 1894), a później opublikował ponad czterdzieści broszur i odczytów z dziedziny nauki, techniki i przemysłu. Pisał liczne odczyty popularnonaukowe, powieści przygodowe dla młodzieży, a także pionierskie polskie powieści fantastycznonaukowe. Opublikował m.in.: Zwycięzcy oceanu (1891), Balonem do bieguna (1894), Flibustierowie (1901), Samolotem naokoło świata (1911). Także powieści krajoznawcze, np. Od Warszawy do Ojcowa (1901). 150. ROCZNICA URODZIN 1925 10 XI - urodził się Richard Burton, właśc. Richard Walter Jenkins Jr. (zm. 1984

r.) – walijski aktor, jeden z największych gwiazdorów światowego kina powojennego. Od 1949 roku grał w teatrach, głównie w rolach szekspirowskich. Jednak prawdziwą popularność przyniosły mu role w filmach amerykańskich, takich jak: Moja kuzynka Rachela, Tunika czy Działa z Navarony. Jednak gwiazdorem światowego formatu uczyniła go rola Marka Antoniusza w


47

megaprodukcji Kleopatra. Pomimo sześciokrotnej nominacji do Oscara, nigdy nie otrzymał tej nagrody. 90. ROCZNICA URODZIN 1955 10 XI - urodził się Piotr Amsterdamski (zm. 2008 r.) – polski astronom,

tłumacz i alpinista. W pracy naukowej zajmował się przede wszystkim kosmologią, podstawami mechaniki kwantowej i astrofizyką wysokich energii.

Po 1990 roku poświęcił się głównie tłumaczeniom z języka angielskiego. przełożył ponad 100 pozycji książkowych, w tym 77 naukowych i popularno - naukowych, m. in. Krótką historię czasu - Stephena Hawkinga i monumentalną, blisko 800 -stronicową, historię powstania amerykańskiej bomby atomowej autorstwa Richarda Rhodesa, wydaną w 2000 roku, pt. Jak powstała bomba atomowa. Tłumaczył także literaturę piękną, w tym popularną. W 2003 r. dostał, jako pierwszy, nagrodę im. Jerzego Kuryłowicza dla najlepszego tłumacza książek naukowych za książki Wszechświat w skorupce orzecha - Hawkinga oraz Harry Potter – nauka magia - Rogera Highfielda. Zginął 12 II 2008 r. podczas samotnej wspinaczki na Filarze Mięguszowieckiego Szczytu Wielkiego w Tatrach.

60. ROCZNICA URODZIN 2010 10 XI - zmarł Adam Czarnowski (ur. 1918 r.) - krajoznawca, przewodnik

turystyczny, dziennikarz, fotografik, kolekcjoner. Od 1958 do 1979 r. był redaktorem miesięcznika Poznaj Swój Kraj. Jest autorem około 700 artykułów w kilkudziesięciu czasopismach, przeszło 20 książek, broszur i folderów. Odbył szereg wypraw turystycznych do krajów Europy i Azji. Swoje zbiory przekazał w większości do różnych instytucji, w tym do Biblioteki Narodowej w Warszawie, gdzie kolekcja jego pocztówek stanowi zbiór jego imienia.

5. ROCZNICA ŚMIERCI 1840 12 XI - urodził się Auguste Rodin (zm. 1917 r.) - rzeźbiarz francuski, sławę

zyskał dopiero po wystawie w 1900 r. W swoich pracach łączył nurty symbolizmu i impresjonizmu, był prekursorem nowoczesnego rzeźbiarstwa, najbardziej znane dzieła to: Mieszczanie z Calais, Pocałunek, Brama Piekieł

175. ROCZNICA URODZIN 2010 12 XI - zmarł Henryk Mikołaj Górecki (ur. 1933 r.) – polski kompozytor

współczesnej muzyki poważnej. Kawaler Orderu Orła Białego. Laureat wielu konkursów międzynarodowych i nagród państwowych. Przez brytyjski dziennik The Daily Telegraph został sklasyfikowany w roku 2007 na 32. miejscu wśród żyjących geniuszy .

5. ROCZNICA ŚMIERCI 1905 15 XI - urodził się 1989 Leopold Buczkowski pseud. Paweł Makutra (zm. 1989 r.) - polski prozaik, malarz, artysta grafik. Wprawdzie jego wiersz pojawił się w 1929 r. w "Gazecie Polskiej" pod pseudonimem Paweł Makutra, ale za rok właściwego debiutu uważa się

1936 i wiersze: Lato i upał. Prowadził teatr amatorski, dla którego napisał sztukę


48

pt.: Zabójstwo. Jego pierwsza powieść to: Wertepy. Inne jego utwory to m.in. : Czarny potok, Dorycki krużganek oraz zbiory opowiadań: Młody poeta w zamku i Pierwsza świetność. 110. ROCZNICA URODZIN 1930 15 XI - urodził się 2009 James Graham Ballard (zm. 2009 r.) – brytyjski powieściopisarz, nowelista i eseista. W latach 50. i 60. XX wieku czołowy przedstawiciel nowej fali w literaturze fantastycznonaukowej.

Do najbardziej znanych jego dzieł należą: kontrowersyjna powieść Kraksa (Crash) oraz autobiograficzna Imperium Słońca (Empire of the Sun). Obie powieści zostały zekranizowane.

85. ROCZNICA URODZIN 1960 16 XI - zmarł Clark Gable, właśc. William Clark Gable (ur. 1901 r.) –

amerykański aktor filmowy, nazywany „Królem Hollywoodu”. Laureat Oscara w 1935 roku w kategorii najlepszy aktor za film Ich noce. Nominowany do Oscara za role w filmach Bunt na Bounty i Przeminęło z wiatrem oraz do Złotego Globu za role w filmiach Prymus i But Not for Me.

55. ROCZNICA ŚMIERCI 1970 16 XI - zmarł Władysław Szafer (ur. 1886 r.) – polski botanik, profesor UJ,

dyrektor krakowskiego Ogrodu Botanicznego, wieloletni dyrektor Instytutu Botaniki UJ. Zajmował się ochroną przyrody, florystyką, paleobotaniką, geografią roślin. Był twórcą polskiej szkoły paleobotanicznej, współtwórcą polskich parków narodowych, inicjatorem odtworzenia populacji żubra w Puszczy Białowieskiej. Opublikował około 700 publikacji, z czego 473 pozycji dotyczy ochrony przyrody.

45. ROCZNICA ŚMIERCI 2005 16 XI - zmarł Marek Perepeczko (ur. 1942 r.) – polski aktor teatralny i filmowy.

Znany był przede wszystkim z tytułowej roli w serialu Jerzego Passendorfera Janosik.

10. ROCZNICA ŚMIERCI 1905 17 VII - urodził się Adam Ważyk (zm. 1982 r.) – poeta, w okresie

międzywojennym związany z awangardą. Propagator realizmu socjalistycznego, w Poemacie dla dorosłych podjął próbę rozrachunku ze stalinizmem w Polsce. Utwory liryczne: Serce granatu, Labirynt, powieści, eseje, szkice literackie oraz przekłady głównie francuskiej poezji.

110. ROCZNICA URODZIN 1925 17 XI - urodził się Rock Hudson, właściwie Roy Harold Scherer Jr.

(zm. 2 X 1985 r.) – amerykański aktor filmowy, znany głównie z ról w filmach Uzdrawiająca obsesja Olbrzym , Telefon towarzyski, Wracaj, kochany i Nie przysyłaj mi kwiatów.

90. ROCZNICA URODZIN, 30. ROCZNICA ŚMIERCI 2010 19 XI - zmarł Piotr Hertel (ur. 1936 r.) – polski kompozytor muzyki filmowej


49

i teatralnej. Twórca muzyki do piosenek, m.in. Parasolki i Moja Bezsenność do słów J. Słowikowskiego, a także autor muzyki do seriali dla dzieci: Miś Uszatek, Gapiszon, Mały Pingwin Pik-Pok czy Trzy misie i Plastusiowy Pamiętnik. 5. ROCZNICA ŚMIERCI 1910 20 XI - zmarł Lew Tołstoj (ur. 1828 r.) - rosyjski powieściopisarz, dramaturg,

krytyk literacki, myśliciel i pedagog. Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli realizmu w literaturze europejskiej. Obok Dostojewskiego zaliczany do największych prozaików rosyjskich. Najsłynniejsze jego utwory to: wielka powieść historyczna Wojna i pokój oraz powieść psychologiczna Anna Karenina.

105. ROCZNICA ŚMIERCI 1890 22 XI - urodził się Charles André Joseph Marie de Gaulle (ur. 22 XI 1890 r.) -

francuski polityk i teoretyk wojskowości, w czasie II wojny światowej stał na czele emigracyjnego rządu Francji, kontynuującego walkę z Niemcami hitlerowskimi. W latach 1959–1969 był prezydentem Francji i twórcą nowej konstytucji ustanawiającej półprezydencki system rządów. Autor prac poświęconych historii wojskowości oraz strategii. Człowiek Roku 1958 według magazynu Time.

125. ROCZNICA URODZIN, 45. ROCZNICA ŚMIERCI 1925 20 XI - zmarł Stefan Żeromski herbu Jelita (ur. 1864 r.) – polski prozaik, publicysta, dramaturg, nazwany "sumieniem polskiej literatury"; wolnomularz, pierwszy prezes Polskiego PEN Clubu. Najważniejsze dzieła: Przedwiośnie Ludzie bezdomni, Popioły, Syzyfowe prace. 90. ROCZNICA ŚMIERCI 1875 24 XI - urodził się Xawery Dunikowski (zm. 1964 r.) – polski rzeźbiarz,

malarz i pedagog. Twórca m.in. Pomnika i amfiteatru na Górze Świętej Anny,

Pomnika Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej, Pomnika Józefa Dietla w Krakowie. 140. ROCZNICA URODZIN 1915 25 XI - urodziła się Anna Kłodzińska (zm. 2008 r.), dziennikarka "Życia Warszawy" i autorka licznych kryminałów. 100. ROCZNICA URODZIN 1875 27 XI - urodził się Władysław Orkan, właśc. Franciszek Ksawery Smaciarz ( zm. 14 V 1930 r.) – pisarz tworzący w okresie Młodej Polski. Pisał dramaty, wiersze, powieści i nowele, utwory publicystyczne. Tematyką jego utworów był głównie obraz biednej polskiej wsi. 140. ROCZNICA URODZIN, 85. ROCZNICA ŚMIERCI 1895 27 XI - zmarł Aleksander Dumas, syn (ur. 1824 r.) – pisarz i dramaturg

francuski. Karierę pisarską rozpoczął jako poeta, jednak sławę przyniosły mu powieści: Sprawa Clémenceau oraz Dama kameliowa.

120. ROCZNICA ŚMIERCI 1985 27 XI - zmarł Stanisław Ryszard Dobrowolski (ur. 1907 r. ) – poeta, prozaik i


50

tłumacz, członek grupy poetyckiej Kwadryga. Uczestnik powstania warszawskiego. Po wojnie oficer polityczny Ludowego Wojska Polskiego. Dobrowolski tłumaczył też poezję radziecką: Mikołaja Asiejewa i Maksyma Tanka.

30. ROCZNICA ŚMIERCI 2010 28 XI - zmarł Leslie William Nielsen (ur. 1926 r.) – kanadyjski aktor filmowy

i telewizyjny. Największą popularność przyniosły mu role komediowe, szczególnie rola lekarza w Czy leci z nami pilot? i rola porucznika Franka Drebina w cyklu telewizyjnym Police Squad! i filmowym Naga broń.

5. ROCZNICA ŚMIERCI 1835 30 XI - urodził się Mark Twain, właśc. Samuel Langhorne Clemens (zm. 21 IV 1910 r.) – amerykański pisarz pochodzenia szkockiego, satyryk, humorysta, wolnomularz. Do jego najbardziej znanych powieści należą Przygody Tomka Sawyera, oraz Przygody Hucka. Twain nazywany jest „ojcem amerykańskiej literatury". 180. ROCZNICA URODZIN, 105. ROCZNICA ŚMIERCI 1900 30 XI - zmarł Oscar Fingal O'Flahertie Wills Wilde (ur. 1854 r.) – irlandzki

poeta, prozaik, dramatopisarz i filolog klasyczny. Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli ruchu estetów, głosił hasła “sztuka dla sztuki” i “sztuki ponad życiem”. Propagował skrajny subiektywizm doznań. Ważne dzieła: Portret Doriana Graya, Kobieta bez znaczenia, Bądźmy poważni na serio, Ballada o więzieniu w Reading. 110. ROCZNICA ŚMIERCI

2010 30 XI zmarła - Gabriela Anna Kownacka z domu Kwasz (ur. 1952 r.) – polska

aktorka teatralna i telewizyjna, w latach 1999 – 2008 aktorka Teatru Narodowego w Warszawie. Wystąpiła w ponad 60 rolach Teatru Telewizji i zagrała w ponad 40 spektaklach teatralnych w całym kraju. Grała również w filmach i serialach, m.in.: w : Hallo Szpicbródka, Bo oszalałem dla niej, Nadzór, Kronika wypadków miłosnych, Kapitał, czyli jak zrobić pieniądze w Polsce, Matki, żony, kochanki, Powiedz to, Gabi, Rodzina zastępcza.


GRUDZIEŃ

1980 4 XII - zmarła Stanisława Walasiewicz (ur. 1911 r.) – polska lekkoatletka startująca w biegach sprinterskich, mistrzyni olimpijska, wielokrotna rekordzistka świata. W czasie swojej kariery 14 razy poprawiała rekordy świata.

35. ROCZNICA ŚMIERCI 1870 5 XII - zmarł Aleksander Dumas - ojciec ( ur.1802 r.) - pisarz francuski; autor

licznych, barwnych powieści historyczno - przygodowych : Trzej muszkieterowie, Hrabia Monte Christo, Królowa Margot oraz dramatów : Henryk Walezy i jego dwór, Antony, Geniusz i szaleñstwo


51

145. ROCZNICA ŚMIERCI 1925 5 XII - urodziła się Anna Świderkówna (zm. 2008 r.) - historyk literatury, Warszawskiego, popularyzatorka wiedzy o antyku i Biblii. W 2007 roku została uhonorowana nagrodą literacką polskiego PEN Clubu im. J. Parandowskiego. W 2008 roku pośmiertnie odznaczono ją Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Najbardziej znany jest jej kilkuczęściowy cykl Rozmowy o Biblii (1994 -2006). Publikowała artykuły m.in. w Znaku, Tygodniku Powszechnym i Gazecie Wyborczej. Była redaktorką Słownika pisarzy antycznych. W jej dorobku znajdują się liczne tłumaczenia z łaciny i greki. 90. ROCZNICA URODZIN 1925 5 XII - zmarł Władysław Reymont (ur. 1862 r.) - jeden z czołowych przedstawicieli nurtu realistycznego w prozie okresu Młodej Polski. Laureat literackiej Nagrody Nobla za czterotomową "epopeję chłopską" pt.Chłopi. 90. ROCZNICA ŚMIERCI 1980 8 XII - zmarł John Winston Ono Lennon (ur. 9 X 1940 r.) 35. ROCZNICA ŚMIERCI, 75. ROCZNICA URODZIN 1990 8 XII - zmarł Tadeusz Kantor (ur. 6 IV 1915 r.) 25. ROCZNICA ŚMIERCI, 100. ROCZNICA URODZIN 1985 9 XII - zmarł Ireneusz Andrzej Iredyński (ur. 1939r.) – polski prozaik, dramaturg, poeta, scenarzysta, autor tekstów piosenek oraz twórca licznych słuchowisk radiowych. 30. ROCZNICA ŚMIERCI 2005 11 XII - zmarła Maria Kaniewska wł. Maria Kaniewska - Forbert (ur. 1911 r.) – polska reżyserka, scenarzystka, aktorka i pedagog. Wyreżyserowała takie filmy jak: Awantura o Basię (1959), Szatan z siódmej klasy (1960), Panienka z okienka (1964), czy Bicz Boży (1966). 10. ROCZNICA ŚMIERCI 1915 12 XII - urodził się Jeremi Stanisław Przybora (zm. 2004 r.) – polski poeta, pisarz, satyryk, aktor, współtwórca, wraz z Jerzym Wasowskim, telewizyjnego „Kabaretu Starszych Panów” i „Kabaretu Jeszcze Starszych Panów” oraz radiowego teatrzyku „Eterek”, cyklu audycji telewizyjnych „Divertimento”. Autor libretta do musicalu „Piotruś Pan". 100. ROCZNICA URODZIN 1915 12 XII - urodził się Francis Albert Sinatra (zm. 1998 r.) - amerykański

piosenkarz i aktor filmowy włoskiego pochodzenia. Uważany jest za jednego z najlepszych wokalistów wszech czasów. W 1953 roku Sinatra wystąpił, tym

razem, jako aktor w filmie Stąd do wieczności i otrzymał za tę rolę Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego . W późniejszych latach zagrał jeszcze


52

w kilkunastu filmach. Sinatra kontynuował swoją karierę muzyczną aż do lat 90. 100. ROCZNICA URODZIN 2010 14 XII - zmarł Roman Hurkowski (ur. 1949 r.) – polski dziennikarz sportowy,

publicysta, autor książek poświęconych futbolowi. Przez ponad 25 lat był związany z tygodnikiem "Piłka Nożna", w którym w latach 1998 - 2001 pełnił funkcję redaktora naczelnego. Jego książka Z piłką do Europy została uznana za najlepszą sportową książką 2005 roku według Gazety Wyborczej. Współpracował z Przemysławem Łonyszynem przy Tajemnicy Mundialu - pierwszej polskiej powieści o tematyce piłkarskiej.

5. ROCZNICA ŚMIERCI 1770 15-17 XII - urodził się Ludwig van Beethoven (zm. 1827 r.) –

kompozytor i pianista niemiecki, ostatni z tzw. klasyków wiedeńskich, a zarazem prekursor romantyzmu w muzyce, uznawany za jednego z największych twórców muzycznych wszech czasów.

245. ROCZNICA URODZIN 2010 15 XII - zmarł Blake Edwards właśc. William Blake McEdwards (ur. 1922 r.) – amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy oraz aktor. W 2004 roku za całokształt osiągnięć otrzymał Honorowego Oscara. Znany był głównie jako reżyser serii filmów o Różowej Panterze oraz innych zwariowanych komedii z połowy lat 60. - Wielki wyścig, Przyjęcie. W swoim dorobku miał także dzieła innych gatunków : melodramat Śniadanie u Tiffany'ego, dramat obyczajowy Dni wina i róż oraz western Zawadiaki. Łącznie jest autorem ponad 40 filmów. 5. ROCZNICA ŚMIERCI

1775 16 XII - urodziła się Jane Austen (zm. 1817 r.) - pisarka angielska, znana z

takich powieści jak : Duma i uprzedzenie, Rozważna i romantyczna, Emma. 240. ROCZNICA URODZIN 1940 21 XII - urodził się Frank Vincent Zappa (zm. 1993 r.) - amerykański muzyk rockowy, jazzowy, wokalista, kompozytor oraz autor tekstów, lider zespołu The Mothers of Invention. Także aktor, reżyser, producent i scenarzysta

filmowy. 75. ROCZNICA URODZIN 1995 21 XII - zmarl Dean Martin właśc. Dino Paul Crocetti (ur. 1917 r.) – amerykański piosenkarz i aktor pochodzenia włoskiego. Najważniejszą rolą aktorską Martina była postać Dude'a w westernie Rio Bravo. Jako piosenkarz często występował wspólnie ze swoim przyjacielem Frankiem Sinatrą. Wylansował wiele znanych piosenek, m.in.: Everybody Loves Somebody Sometimes, Mambo Italiano, One For My Babe, Blue Moon, Memories Are Made Of This, Things (wspólnie z Nancy Sinatrą),


53

My Riffle, My Ponny, and Me (piosenka z filmu Rio Bravo). 20. ROCZNICA ŚMIERCI 1865 24 XII - urodził się Szymon Askenazy ( zm. 22 VI 1935 r.) – polski historyk

żydowskiego pochodzenia, zajmujący się głównie stosunkami międzynarodowymi w XVIII i XIX wieku. Profesor Uniwersytetu Lwowskiego i następnie Warszawskiego. W 1919 roku ukazała się jego głośna w Europie książka Gdańsk a Polska, przetłumaczona na język angielski, francuski i niemiecki. Napisał również: Książę Józef Poniatowski 1763 - 1813, Napoleon a Polska, Przymierze polsko-pruskie.

150. ROCZNICA URODZIN, 80. ROCZNICA ŚMIERCI 1920 29 XII - urodził się Ludwik Jerzy Kern (zm. 29 X 2010 r.) – polski poeta,

satyryk, dziennikarz, tłumacz literatury pięknej, autor tekstów piosenek. Debiutował w 1938 r. jako poeta w Ilustrowanym Kuryerze Codziennym. W 1945 r. powstały jego pierwsze utwory satyryczne, drukowane w Szpilkach. Od 1948 do 1982 pracował w zespole redakcyjnym tygodnika Przekrój. Swoje utwory publikował ponadto m.in. w tygodniku Świat, Płomyku i Płomyczku. Tłumaczył też z języka francuskiego i angielskiego, m.in. książki Roalda Dahla, Uri Orleva, także twórczość Isaaca Bashevisa Singera, czy Ogdena Nasha. Był autorem słów wielu piosenek, m.in. np. W kalendarzu jest taki dzień,Lato, lato, Wojna domowa, Nie bądź taki szybki Bill, Cicha woda. Autor popularnych utworów dla dzieci, m.in. Ferdynand Wspaniały czy Proszę słonia.

95. ROCZNICA URODZIN, 5. ROCZNICA ŚMIERCI

STYCZEŃ · Autor słynnego dzieła Jesień Średniowiecza, w którym prezentuje panoramiczny obraz...

Documents

Transcript of STYCZEŃ · Autor słynnego dzieła Jesień Średniowiecza, w którym prezentuje panoramiczny obraz...