Postępowanie w sytuacjach kryzysowych

Katarzyna Brzozowicz - Mijalska

Leonardo da Vinci 2014

Na czystej kartce napisz listę zmartwień. Należy wymienić 5 największych zmartwień dokuczających nam w ostatnim czasie.

Przyjrzyj się tej liście i pomyśl o tym jak każde zmartwienie powstało, jak sprawy mają się teraz i jak w związku z tym może wyglądać przyszłość.

Waszym zadaniem jest przedstawienie jednej stresującej sytuacji. Zadaniem pozostałych uczestników jest udzielenie wsparcia w tej sytuacji oraz znalezienie skutecznego sposobu na rozwiązanie problemu.

Na kartce należy spisać swoje najbliższe cele jak również sposób na ich realizację.

Zamknij oczy, wyobraź sobie siebie po osiągnięciu celu, w pożądanej przez siebie sytuacji. Staraj się wczuć w nią wszystkimi zmysłami: słuchem, węchem, smakiem i dotykiem. Będąc w stanie głębokiego rozluźnienia powiedz sobie- „osiągnąłem swój cel, jestem pełen satysfakcji”.

Sytuacja trudna jest zazwyczaj związana z wywołaniem u człowieka negatywnych emocji. W takim przypadku, kiedy w kontakcie interpersonalnym człowiek nie panuje nad własnymi emocjami to nieświadomie oddaje nad nimi kontrolę drugiej osobie i trudniej mu je opanować.

Jest to w następstwie powodem stresu, którego doznaje, czyli zespołu procesów w systemie nerwowym i całym organizmie, które są reakcją na działanie bodźców lub różnego typu sytuacji trudnych np. niezwykłych, przykrych, bolesnych, zagrażających

Pojecie stres zostało wprowadzone przez kanadyjskiego uczonego H. Selye. Odkrył on zespół zmian przystosowawczych ustroju, będący reakcją na każdy nowy, silny lub szkodliwy bodziec działający na organizm. Zespół ten obejmuje m. in. wzmożenie procesów przemiany materii, wzrost ciśnienia krwi, poziomu cukru we krwi i inne podobne zmiany mające na celu likwidacje czynnika szkodliwego lub przystosowanie organizmu do wzmożonych wymagań.

Sytuacja – stresem nazywa się sytuację trudną, która wytrąca jednostkę ze stanu równowagi i zakłóca jej spokój. Charakteryzuje się ona tym, że w zetknięciu z nią nie można zastosować znanych sobie, wcześniej wypróbowanych sposobów reagowania, zachować się automatycznie.

Reakcja – stres to reakcja organizmu na wydarzenia zagrażające, zakłócające jego równowagę i wymagające uruchomienia niecodziennych sposobów zachowania się. Akcent kładzie się tutaj na objawy, których przyczyną są napotykane w życiu sytuacje trudne.

Transakcja – stres jest wynikiem reakcji człowieka i wymagań, jakie stawia przed nim otoczenie.

Stres towarzyszy ludziom w ciągu całego ich życia. Pojawia się w sytuacjach trudnych i wiąże się z przeżywaniem silnych napięć, odczuwanych jako przykre doznania.

Stresu nie można uniknąć, ale można się do niego przygotować, tak aby był jak najmniejszym obciążeniem. Można nauczyć się radzić sobie w sytuacjach trudnych tak skutecznie, by pokonywać stres, a nie być pokonywanym przez niego.

Trzeba jednak pamiętać, że długotrwały stres może być powodem różnych sytuacji kryzysowych w życiu człowieka.

to zakłócenie normalnego biegu zdarzeń w życiu jednostki, wymagające ponownej oceny sposobów myślenia i działania.

Kryzys oznacza w naszym myśleniu niekontrolowalność (bezradność) i konieczności poddania się biegowi wydarzeń.

dobry stan zdrowia, duża energia życiowa, umiejętność analizowania sytuacji,

nazywania problemu i jego rozwiązywania,

umiejętność poszukiwania informacji uwzględnianie alternatywnych rozwiązań,

oraz tworzenie odpowiednich planów działania.

Umiejętności interpersonalne, takie jak umiejętność komunikowania się i zachowania wobec innych ludzi w taki sposób, który wzbudza sympatię i życzliwość.

Wysoka samoocena, wiara we własną skuteczność, przekonanie o „rozwiązywalności” problemu, o tym, że ma się wpływ na pozytywny rozwój wydarzeń.

Ważnym czynnikiem jest także wsparcie, zarówno rzeczowe jak i emocjonalne, którego mogą udzielić bliscy ludzie.

człowiek unika sytuacji trudnych albo próbuje się z nich wycofać,

nabywa doświadczenia i wprawy w wykonywaniu trudnych zadań,

poszukuje informacji o zdarzeniu, sytuacji lub osobie z którą ma się spotkać,

próbuje przewidzieć zdarzenie i przeżyć je emocjonalnie wcześniej,

odwraca uwagę od źródła stresu, wprowadzając nastrój zabawy,

rozładowuje napięcie przez intensywny wysiłek fizyczny,

szuka kontaktu ze swoją grupą wsparcia, z którą się identyfikuje i do której należy.

zespół „A” – jego zadaniem jest opisanie uczuć, myśli, działań i ich skutków w przypadku osoby o postawie biernej;

zespół „B” – jego zadaniem jest opisanie uczuć, myśli, działań i ich skutków w przypadku osoby wykazującej postawę aktywną.

Jestem świadkiem okropnego wypadku drogowego. Wracam od kolegi. Jest już dosyć późno, chyba koło siódmej. W każdym razie jest już ciemno, bo to jest październik. Idę chodnikiem i widzę przed sobą ciemny samochód osobowy, jakiś Renault, wyjeżdżający z małej osiedlowej uliczki. Jedzie dosyć szybko. Zanim zdążę mu się przyjrzeć słyszę pisk opon, a potem trzask zderzających się aut. W przód tego samochodu uderza bordowa Toyota, która chyba jechała za szybko i nie zdążyła wyhamować. Tego Renault obraca o jakieś 90 stopni i nagle znajduje się na chodniku o 3–4 metry ode mnie. To wszystko trwa nie dłużej niż parę sekund.

Jestem w szoku. Kiedy się rozglądam, widzę że jestem jedynym świadkiem tego wypadku. Nigdy jeszcze nie byłem w takiej sytuacji i nie wiem jak się zachować, co robić. Ogarniają mnie różne uczucia i to jeszcze bardziej utrudnia mi dokonanie obiektywnej oceny sytuacji. Kompletnie nie wiem, jakie podjąć działania, aby nikomu nie zaszkodzić. Chcę skutecznie pomóc, by doprowadzić do szczęśliwego zakończenia, czyli żeby poszkodowani znaleźli się w szpitalu pod opieką lekarzy.

Nikt nie zginął, ale dwie osoby są poważnie ranne mają otwarte złamania nóg, rany głowy, a jedna z nich złamane żebra przebitą opłucną i trudności z oddychaniem.

Lęki i niepokoje, których doświadczamy są często wynikiem negatywnego przekazu adresowanego do samych siebie (sposób interpretacji zdarzenia i naszej wobec niego postawy). Jeżeli odczuwamy lęk np. na zapowiedź klasówki, oznacza to, że adresowaliśmy do siebie jeden lub więcej spośród następujących przekazów: „Nie jestem wystarczająco przygotowany, by napisać klasówkę” „Nie uczyłem się wystarczająco dużo, by napisać klasówkę” „Jeżeli nie napiszę tej klasówki, nie zdam do następnej klasy” „Nigdy nie umiałem pisać klasówek”.

Możemy zmieniać negatywne przekazy, które przesyłamy sami sobie, w przekazy pozytywne w celu łagodzenia niepokojów. Dla przykładu na zapowiedź klasówki może zostać podany jeden lub więcej spośród następujących przekazów:

„Usiądę, przejrzę materiał i będę starał się wypaść jak najlepiej”

„Będę się starał wypaść jak najlepiej, jeżeli zmuszę się do pracy”

„Jedna klasówka nie jest tak ważna, liczy się obraz całości pracy”

„Napiszę tak samo dobrze jak ktokolwiek inny”.

Samoświadomość – czyli znajomość własnych emocji pozwala rozpoznawać uczucia w chwili, kiedy się ujawniają. Pozwala to na lepsze kierowanie swoim życiem i podejmowanie trafnych decyzji.

Samoregulacja – kierowanie, panowanie nad emocjami w taki sposób, aby były właściwe w każdej sytuacji, a szczególnie w sytuacjach trudnych i niemiłych. Pozwala to na szybsze pogodzenie się np. z porażką bez długiej walki z uczuciami złości czy gniewu.

Motywacja – zdolność do motywowania się, podporządkowanie emocji wybranym celom.

Empatia – rozpoznanie emocji u innych ludzi. Pomaga w dotarciu do drugiego człowieka i właściwe zareagowanie na jego potrzeby.

Umiejętność społeczne – czyli zarządzanie relacjami międzyludzkimi, nawiązywanie i podtrzymywanie związków (kontaktów) z innymi polega w dużej mierze na umiejętności kierowania emocjami innych osób. Ułatwia to pełnienie ról przywódczych i pozwala być skuteczniejszym w działaniu.

Przeczytaj szybko kolejne zdania i odpowiadaj szybko, bez zastanowienia! Zaznacz właściwą dla Ciebie odpowiedź zakreślając odpowiednie określenie na skali:

nigdy – rzadko – czasem – często – zawsze

1. Niepokoi mnie bycie odtrąconym lub zignorowanym.

nigdy rzadko czasem często zawsze

2. Kiedy zrobię coś, czegoś się wstydzę, potrafię się do tego przyznać.

nigdy rzadko czasem często zawsze

3. Przykro mi, kiedy ktoś nieznajomy jest wobec mnie nieprzyjazny.

nigdy rzadko czasem często zawsze

4. Potrafię się śmiać ze swoich słabych stron. nigdy rzadko czasem często zawsze

5. Denerwuję się, gdy popełniam błędy. nigdy rzadko czasem często zawsze

6. Uświadamiam sobie własne niedoskonałości, nie mając poczucia winy.

nigdy rzadko czasem często zawsze

7. Kiedy ktoś się na mnie zezłości, mam popsuty dzień.

nigdy rzadko czasem często zawsze

8. Codziennie doznaję całej gamy uczuć, włącznie ze smutkiem, gniewem i strachem.

nigdy rzadko czasem często zawsze

9. Intensywne emocje przyprawiają mnie o utratę kontroli nad sobą.

nigdy rzadko czasem często zawsze

10. Podejmowanie decyzji nie sprawia mi trudności.

nigdy rzadko czasem często zawsze

11. Intensywne emocje innych ludzi powodują to, że tracę kontrolę nad sobą. nigdy rzadko czasem często zawsze

Osoby o wysokiej Inteligencji Emocjonalnej odpowiadają:

„często, zawsze” na pytania: 2, 3, 4, 6, 8, 10;

„nigdy, rzadko” na pytania: 1, 5, 7, 9, 11.

ogólnie dobry stan zdrowia; brak (lub niewiele) szkodliwych

nawyków i uzależnień; dystans do spraw, które u innych ludzi

powodują wybuchy, załamanie, panikę; satysfakcjonujące związki z ludźmi (w

sferze osobistej i zawodowej); poczucie satysfakcji z życia prywatnego,

zawodowego; energia i spokój.