Strategia rozwoju Gminy Choroszczna lata 2002 -2015

1

Szanowni Państwo!

Strategia Rozwoju Gminy Choroszcz została przygotowana z myślą o naszych

mieszkańcach i podmiotach gospodarczych prowadzących swoją działalność na terenie gmi-

ny. Intencją wiodącą, najogólniej określając, była idea, aby mieszkańcom naszej gminy żyło

się lepiej i wygodniej, a podmioty gospodarcze miały w gminie przyjaznego partnera. Strate-

gia określiła główne kierunki działań i zasadnicze cele o charakterze społecznym i gospodar-

czym.

Gmina Choroszcz posiada, z racji swojego sąsiedztwa z Białymstokiem, bardzo sprzy-

jające warunki wielokierunkowego rozwoju. Dodatkowym atutem jest jej położenie na euro-

pejskiego szlaku korytarza transportowego Via Baltica. Niezaprzeczalną szansą w rozwoju

gospodarczym i społecznym jest położenie przy jednym z najważniejszych szlaków komuni-

kacyjnych pomiędzy wschodem i zachodem na trasie Białystok-Warszawa.

Przedłożona Strategia Rozwoju Gminy Choroszcz do 2015 roku została przygotowa-

na przez władze gminy przy bardzo dużym współudziale mieszkańców gminy, radnych,

przedstawicieli środowisk gospodarczych, organizacji społecznych i instytucji samorządo-

wych. Ten wspólny wysiłek powinien w przyszłości zaowocować jak najlepszymi rezultata-

mi. Powstanie tak ważnego dla gminy dokumentu angażującego tak wiele osób i instytucji

pozwala twierdzić, że będzie on służył dobrze dla dobra gminy i jej mieszkańców.

Burmistrz

Jerzy Ułanowicz

2

Spis treści

I. Wstęp ..................................................................................................................................... 3I.1. Cel opracowania strategii – horyzont czasowy................................................................. 4I.2. Metodologia opracowania strategii rozwoju..................................................................... 4I.3. Organizacja prac nad strategią rozwoju............................................................................ 7I.4. Nawiązanie do koncepcji rozwoju województwa i kraju ................................................. 9

II. Diagnoza stanu istniejącego ............................................................................................. 11II 1. Lokalizacja Choroszczy w układzie przestrzennym województwa, kraju .................... 11II 2. Analiza sytuacji Choroszczy i obszarów wiejskich w układzie sferowym ................... 15

II.2.1. Sfera infrastruktury społecznej................................................................................ 15II.2.2. Sfera infrastruktury technicznej............................................................................... 24II.2.3. Sfera gospodarcza.................................................................................................... 28

II.3 Analiza SWOT ............................................................................................................... 38II.4. Mierniki ......................................................................................................................... 43

III Finanse ................................................................................................................................ 48III.1. Uwarunkowania ........................................................................................................... 48III 2. Analiza struktury dochodów i wydatków miasta i gminy Choroszcz.......................... 52III 3. Prognoza dochodów ..................................................................................................... 55III 4. Prognoza wydatków ..................................................................................................... 56

IV. Misja i cele strategii rozwoju .......................................................................................... 58IV.1. Misja rozwoju .............................................................................................................. 58IV 2 Cele strategiczne I rzędu ............................................................................................... 58IV 3 Cele strategiczne II rzędu.............................................................................................. 59

V. Programy strategii rozwoju.............................................................................................. 61V.1. Program rozwoju gospodarczego gminy. ...................................................................... 62V.2. Program rozwoju infrastruktury technicznej, ochrony środowiska............................... 68V.3. Program rozwoju infrastruktury społecznej. ................................................................. 74V.4. Program współpracy i promocji oraz zarządzania realizowaną strategią gminy. ......... 78

VI Warianty strategii ............................................................................................................. 80VI.1 Periodyzacja okresów rozwojowych............................................................................. 80VI.2 Scenariusze rozwoju ..................................................................................................... 81VI.3 Zadania strategii rozwoju.............................................................................................. 86VI.4 Środki finansowe strategii rozwoju............................................................................... 87VI.5 Warianty strategii rozwoju............................................................................................ 88

3

I. Wstęp

Dokonujące się przemiany społeczne i gospodarcze we współczesnym świecie powo-dują, że tempo niesionych przez nie zmian i dokonującego się rozwoju gospodarczego jestróżne w różnych regionach świata. Prowadzi to do nierównomiernego rozwoju i powstaniacentrów rozwoju charakteryzujących się dużą dynamiką rozwojową i peryferii, które nie na-dążają za tempem rozwoju centrów. Między centrami i peryferiami rozciąga się duży obszarprzejściowy. Sytuacja taka prowadzi do coraz większych dysproporcji rozwojowych. O tem-pie rozwoju decydują różne czynniki charakterystyczne dla poszczególnych obszarów i trud-no jest wskazać jednoznacznie, że to te, a nie inne czynniki. Można stwierdzić, że wszystkieone opierają się na bardzo dużym skumulowaniu wiedzy ludzkiej zmaterializowanej w nowo-czesnych technologiach i produktach.

We współczesnym świecie nie można zdać się na ślepy przypadek i na bycie niesionymprzez dokonujące się trendy rozwojowe. Jak pokazuje praktyka, aby przyspieszyć rozwójswojej gminy, powiatu, województwa, kraju trzeba wychodzić naprzeciw zachodzącym tren-dom rozwojowym. Wychodzić im naprzeciw można poprzez kreowanie przez administracjęsamorządową gminy odpowiednich warunków do wyzwalania wszelkiego rodzaju aktywnościspołecznej i gospodarczej mieszkańców. Władza lokalna wybierana przez ogół uprawnionychdo tego mieszkańców, ciesząca się, w dużej mierze, poparciem społeczeństwa stwarza warun-ki do przyspieszenia rozwoju swojego terenu. Od jej pomysłowości i stosowanych niekon-wencjonalnych rozwiązań zależy, czy obszar przez nią zarządzany będzie miejscem kumulo-wania czynników rozwojowych, czy stanie się obszarem regresu.

Praktyka działań tego typu pokazuje, że rozwijają się przede wszystkim te społeczeń-stwa i te społeczności gminne, które potrafią programować swoją przyszłość, wiedzą, jakiecele chcą osiągnąć i potrafią wytyczyć drogę do ich osiągnięcia.

Zainicjowane zmiany ustrojowo-gospodarcze w Polsce przybliżają kraj do rozwiązańwystępujących w rozwiniętych krajach demokratycznych Europy Zachodniej. Dokonane wostatnim okresie reformy umocniły samorząd terytorialny w systemie zarządzania krajem.Stwarzając tym samym coraz bardziej solidne fundamenty nowego systemu.

Umocnienie się procedur samorządności na najniższym poziomie administracji owocujekreowaniem warunków do rozwoju przedsiębiorczości, rozbudowy infrastruktury techniczneji społecznej adekwatnej do potrzeb i możliwości

W toczącej się rywalizacji samorządów gminnych na arenie kraju wygrają te, któremożliwie najszybciej opanują umiejętność dobrego zarządzania i gospodarowania posiada-nymi zasobami ludzkimi, przyrodniczymi i finansowymi. Umiejętne gospodarowanie oznaczapodejmowanie działań efektywnych ekonomicznie, czyli zapewniających maksymalizacjęzainwestowanych środków, skutecznych ekologicznie, a więc zapewniających maksymalnetempo rozwoju przy minimalizacji obciążenia środowiska przyrodniczego oraz aktywnychspołecznie, a więc przynoszących wzrost jakości życia możliwie jak największej części lo-kalnej społeczności.

Dokonujące się procesy integracyjne z Unią Europejską wymuszają wzrost gospodarno-ści, która jest immanentną cechą wszystkich rozwiniętych krajów Europy Zachodniej. Gmi-nom cechującym się dużą gospodarnością będzie łatwiej pozyskać środki z programów po-mocowych i rozwojowych Unii Europejskiej.

Celem „Strategii zrównoważonego rozwoju gminy Choroszcz do 2015 roku” jest moż-liwie najpełniejsze rozpoznanie uwarunkowań rozwojowych gminy oraz sformułowanie i sko-relowanie ich z oczekiwaniami mieszkańców gminy i na podstawie tego określenie oczekiwa-nych kierunków rozwoju.

4

I.1. Cel opracowania strategii – horyzont czasowy

Sprostanie nadchodzącym wyzwaniom przyszłości przez władze gminy Choroszcz wy-maga podejmowania długofalowych działań o charakterze strategicznym. Cechą charaktery-styczną obecnej rzeczywistości jest stale wzrastająca złożoność wszelkich procesów, zjawiskwystępujących oraz brak ich długookresowej stabilności, a także poszerzający się zakresuczestnictwa społeczeństwa w procesach decyzyjnych i rozwojowych. W warunkach Polskinałożyła się na to również przyśpieszona transformacja ustrojowa, co wiązało się z całkowitązmianą systemu społeczno-politycznego, zdecydowanym wzrostem udziału sektora prywat-nego w gospodarce narodowej, odejściem od centralnego planowania oraz podporządkowa-niem władz samorządowych lokalnym społecznościom. Wszystko to spowodowało, że wprostniezbędna stała się potrzeba harmonijnego, uporządkowanego kształtowania przyszłości przezwładze lokalne.

Zachodzące przemiany polityczno-ustrojowe i gospodarcze zmuszają władze Chroszczydo poszukiwania odpowiedzi na pytanie: jak działać w nadchodzącej przyszłości, aby przy-spieszyć rozwój społeczno-gospodarczy swojej gminy wykorzystując optymalne czynnikiwzrostu w zmieniających się warunkach. Przy opracowaniu strategii rozwoju poszukiwanoodpowiedzi na pytanie „jak powinna wyglądać gmina Choroszcz w 2015 roku, jak powinnabyć rozwinięta gospodarka, jak powinno wyglądać środowisko przyrodnicze i jaki powinienbyć osiągnięty poziom życia mieszkańców?”. Aby odpowiedzieć na tak postawione pytanie,władze podjęły decyzję o opracowaniu strategii rozwoju, która jest najważniejszym progra-mem działania zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 roku.

Celem opracowanej „strategii zrównoważonego rozwoju Choroszczy” jest przyspie-szenie rozwoju gminy, a w konsekwencji podniesienie poziomu życia mieszkańców. Aby toosiągnąć, trzeba tak zarządzać wszystkimi (finansowymi, ludzkimi, materialnymi itp.) zaso-bami Gminy, aby maksymalnie je wykorzystać przy realizacji określonych celów oraz wy-pływających z nich strategicznych zadań realizacyjnych, czyli konkretnych wieloletnich pla-nów inwestycyjnych.

Opracowanie i przyjęcie strategii rozwoju to tylko wstęp do zmiany sposobu zarządza-nia gminą. Chodzi o wdrożenie procedur zarządzania strategicznego oraz zaangażowanie lo-kalnej społeczności w ten proces.

Niniejsza strategia została opracowana do roku 2015 i cechuje się (dającymi się wyróż-nić) dwoma podokresami. Podokresy te zostały wyróżnione ze względu na toczące się proce-sy negocjacyjne Polski o członkostwo w Unii Europejskiej i związane z tym zachodzącezmiany w ustawodawstwie prawnym i w warunkach funkcjonowania samorządu terytorialne-go. Pierwszy podokres zdeterminowany jest przez starania Polski o przyjęcie w poczet człon-ków Unii Europejskiej, czyli okres przedakcesyjny – objąć on może lata do 2006 roku. Drugiwyróżniony podokres będzie cechował się przynależnością do struktur Unii Europejskiej ibędzie obejmował lata od 2006 roku do 2015 roku, czyli do końca opracowanej strategii roz-woju.

I.2. Metodologia opracowania strategii rozwojuPrzy opracowaniu strategii rozwoju Choroszczy przyjęto kilka fundamentalnych zasad.

Pierwszą z nich, która legła u podstaw tworzonej strategii była zasadą uspołecznienia proce-su jej powstawania. Zasada ta przełożyła się na przyjęte rozwiązania organizacyjne w ramachopracowania strategii rozwoju. Drugą zasadą była zasada konsensusu przy pracy zespołówproblemowych. Znajdowała ona swoje odzwierciedlenie w metodzie wypracowywaniawspólnych stanowisk przez zespoły problemowe.

5

Opracowując strategię rozwoju przestrzegano zasady, aby władzom gminy nie przypi-sać roli centralnego planisty w warunkach samodzielności i niezależności różnych podmio-tów działających na terenie gminy.

Zasadę pomocniczości stosowano w trzech głównych obszarach. Po pierwsze - dowspomagania w gminie przedsięwzięć będących w gestii jednostek działających na tereniegminy i niezależnych od władz gminy. Po drugie - do działań pozostających w bezpośredniejgestii województwa, państwa np. rozwój układu drogowego, specjalistycznej opieki medycz-nej, itp. Po trzecie - do podjęcia działań oddolnych nakierowanych na instytucje państwowe ieuropejskie, które mają wpływ na rozwój lokalny i regionalny.

Kolejną zasadą przestrzeganą przy opracowaniu tejże strategii była zasada kreatywno-ści i innowacyjności spojrzenia na uwarunkowania. Kreatywne podejście oparte na znajomo-ści istniejących uwarunkowań formalno-prawnych daje możliwość określenia własnej drogirozwoju dostosowanej do specyficznych uwarunkowań rozwoju gminy.

Przy opracowaniu strategii założono, że powinna być ona zgodna ze schematem„SMART”. Oznacza to, iż wyznaczone strategią cele muszą być specyficzne (Specific), mie-rzalne (Measurable), uzgodnione (Agreed), wykonalne (Real) oraz określone w czasie (Ti-med).

Opracowana strategia rozwoju zawiera cele strategiczne pierwszego rzędu, które zostałyrozwinięte w celach bardziej szczegółowych drugiego rzędu. Zadania zawarte w strategiirozwoju służą realizacji zakreślonych celów strategicznych. Cele strategiczne wraz z zada-niami stanowią podstawę do sformułowania programów rozwojowych na poziomie gminy.Przyjętą procedurę opracowania strategii rozwoju obrazuje poniższy schemat:

Realizacja opracowanej strategii rozwoju będzie przebiegać w trzech zasadniczych eta-pach:

• I etap - planowanie strategiczne,• II etap - zarządzanie strategiczne,• III etap - monitorowanie realizowanej strategii.

6

Etapy te są wzajemnie ze sobą powiązane i oddziałują na siebie modyfikująco. Takskonstruowany model pozwala na planowanie strategiczne na poziomie gminy z uwzględnie-niem dynamiki przemian zachodzących w jej otoczeniu.

Opracowanie strategii zostało poprzedzone analizą obecnej sytuacji występującej na te-renie gminy Choroszcz oraz w powiecie białostockim, a także w całym województwie i kraju.Dokonano oceny oddziaływania aktualnych uwarunkowań - wewnętrznych i zewnętrznych.Do najważniejszych elementów składowych opracowanej strategii należą: diagnoza stanu ist-niejącego wraz z dokonaną analizą możliwości rozwoju, określenie kierunków i priorytetówrozwoju, sformułowanie celów strategii rozwoju oraz zadań realizacyjnych.

Analizując możliwości rozwoju, brano pod uwagę uwarunkowania zewnętrzne i we-wnętrzne. Uwarunkowania te będą oddziaływały dodatnio i ujemnie na rozwój gminy przezcały czas realizacji opracowanej strategii. Określając uwarunkowania rozwoju, analizowanotrendy rozwojowe i scenariusze rozwoju gminy Choroszcz.

7

Planowanie strategiczne objęło pięć etapów:1. Diagnoza uwarunkowań rozwoju dokonana w ujęciu uwarunkowań zewnętrznych i we-wnętrznych rozwoju.2. Określenie celów strategicznych realizowanych w ramach strategii rozwoju z uwzględnie-niem wyników analizy i możliwości ich realizacji w zależności od zmieniających się uwarun-kowań zewnętrznych i wewnętrznych.

3. Określenie sposobów realizacji przyjętych celów strategii poprzez zadania.4. Uzgodnienie interesów poszczególnych grup społeczno-zawodowych i terytorialnych.5. Projekcja montażu środków finansowych na realizację uzgodnionych celów i zadań.

Podsumowując, należy stwierdzić, iż w przyjętej metodologii opracowania strategiirozwoju można wyróżnić następujące podstawowe etapy prac:

• analiza uwarunkowań zewnętrznych rozwoju gminy Choroszcz, (szanse, zagrożeniarozwojowe obecne i potencjalne)• analiza uwarunkowań wewnętrznych rozwoju gminy Choroszcz, (mocne i słabe stronyobecne i potencjalne)• ocena dziedzin życia społeczno-gospodarczego istotnych dla rozwoju,• sformułowanie celów strategicznych I rzędu,• sformułowanie celów strategicznych II rzędu, (cele strategiczne II rzędu są rozwinię-ciem celów strategicznych I rzędu)• sformułowanie zadań strategicznych realizacyjnych w ramach celów II rzędu, które słu-żą realizacji celu II rzędu i I rzędu; przy formułowaniu zadania podano następujące para-metry:

• nazwa zadania,• opis istniejącej sytuacji,• oczekiwany efekt po realizacji zadania,• czas realizacji zadania w latach,• szacowane nakłady finansowe na realizację zadania,• instytucje, organizacje realizujące zadania)

• sformułowanie wariantów strategii rozwoju – rekomendacja wariantu zalecanego do re-alizacji.

I.3. Organizacja prac nad strategią rozwojuPrzyjęte założenia metodologiczne określiły rozwiązania organizacyjne. Przy pracach

nad strategią rozwoju Choroszczy przyjęto zasadę planowania partnerskiego opartego naosiąganiu konsensusu przy podejmowaniu decyzji. Integralnie była ona związana z zachowa-niem otwartości przygotowywanych koncepcji rozwojowych, co zwiększyło społeczną ak-ceptację proponowanych rozwiązań. Przyjęto również model poglądowy oparty na czterechelementach: społeczeństwie, środowisku gospodarczym, położeniu geograficznym, środowi-sku przyrodniczym.

8

Prace nad strategią zostały zorganizowane zgodnie z poniższym schematem

Schemat 1Organizacji prac nad strategią rozwoju

RADA MIEJSKA

KOMISJE RADYMIEJSKIEJ

KOMITET KOORDYNACYJNY

ZARZĄD MIEJSKI

Pełnomocnik ds.Strategii Rozwoju

Zespół ds. OpracowaniaStrategii Rozwoju

Referaty UrzęduMiejskiego

Powiat Białostocki

Gminy Ościenne

Zespół Problemowy ds.Rolnictwa

Zespół Problemowy ds.Infrastruktury Społecznej

Zespół Problemowy ds.Infrastruktury Technicznej

Zespół Problemowy ds.Rozwoju Gospodarczego

9

Schemat 2Model poglądowy strategii rozwoju

Opracowanie strategii zostało poprzedzone analizą obecnej sytuacji występującej na te-renie miasta i gminy Choroszczy oraz w województwie i kraju. Dokonano oceny oddziaływa-nia aktualnych uwarunkowań - wewnętrznych i zewnętrznych. Najważniejszymi elementamiskładowymi opracowanej strategii była diagnoza stanu istniejącego wraz z dokonaną analiząmożliwości rozwoju, określenie kierunków i priorytetów rozwoju, sformułowanie celówstrategii rozwoju i zadań realizacyjnych z określonymi środkami na ich realizację i czasem re-alizacji.

Do opracowania "Strategii rozwoju Choroszczy" powołano Komitet KoordynacyjnyStrategii Rozwoju, który powołał branżowe zespoły problemowe strategii rozwoju.

Tak ukształtowana struktura organizacyjna stworzyła układ funkcjonalnych wzajem-nych powiązań między poszczególnymi elementami struktury organizacyjnej a referatamiUrzędu Miejskiego oraz Radą Miejską.

W przyjętej strukturze organizacyjnej Zespoły Problemowe i Komitet Koordynacyjnybyły wzajemnie ze sobą powiązane, a praca każdego z nich oddziaływała na pracę pozosta-łych ogniw struktury.

Opracowana strategia rozwoju, aby była skutecznie realizowana, musi być nierozerwal-nie powiązana z zarządzaniem strategicznym. Nawet najlepiej opracowana strategia jest bezu-żyteczna, jeżeli nie znajdą się ludzie, którzy będą ją realizować poprzez zarządzanie strate-giczne. Etap realizacji strategii jest najtrudniejszym do wykonania w praktyce. Niesie on dlagminy i jej urzędników szereg wyzwań i trudności.

I.4. Nawiązanie do koncepcji rozwoju województwa i krajuOpracowana strategia rozwoju gminy Choroszcz jest zgodna z kierunkami rozwoju

województwa podlaskiego, powiatu białostockiego i zapisami dokumentów o charakterzestrategii rozwoju przygotowanymi dla Polski.

Wiodącą ideą strategii gminy Choroszcz i województwa jest dążenie do poprawy wa-runków życia mieszkańców i do ochrony środowiska przyrodniczego przed skutkami działal-ności gospodarczej człowieka. Rozwój aktywności mieszkańców gminy Choroszcz założony

10

jako generalna zasada koresponduje z założeniami przyjętymi w strategii rozwoju woje-wództwa.

Stawianie na samorozwój i aktywność mieszkańców przyjęto jako generalną zasadę ko-respondującą z założeniami przyjętymi w strategii rozwoju województwa. Umiejscowienie wcentrum podejmowanych działań mieszkańców województwa przez władze samorządoweszczebla wojewódzkiego spowodowały, że wszelkie działania inicjowane w polityce proro-zwojowej realizowanej w województwie muszą wychodzić naprzeciw tej generalnej zasadzie.

Strategia gminy Choroszcz, podobnie jak zapisy tego typu dokumentów opracowanychdla Polski, kładzie duży nacisk na podniesienie ogólnego wykształcenia społeczeństwa, którepoprzez system edukacji uzyska lepszy dostęp do wiedzy i nowoczesnych rozwiązań techno-logii i organizacji pracy. Ograniczenie bezrobocia, uznanego za najważniejszy problem dorozwiązania w sferze społecznej przez mieszkańców w zrealizowanych badaniach statystycz-nych, pokrywa się m.in. z zaleceniami zawartymi w dokumencie opracowanym przez KomitetPrognoz "Polska 2000 Plus" przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk. Szeroko rozumianaedukacja, bezpieczeństwo publiczne i wzrost gospodarczy to najważniejsze czynniki przy-szłego rozwoju.

Opracowana strategia rozwoju Choroszczy jest pierwszym tego typu dokumentem, któ-ry powstał przy dużym udziale społeczeństwa i różnych organizacji oraz instytucji działają-cych na terenie gminy. Opracowana strategia jest nakierowana na przyszłość, na przełamywa-nie niekorzystnych trendów i wykorzystywanie sprzyjających czynników rozwoju gminy.

11

II. Diagnoza stanu istniejącego

II 1. Lokalizacja Choroszczy w układzie przestrzennym województwa, kraju

II.1.1. Sytuacja administracyjna i osadnicza gminyPołożenie i podział administracyjny gminy.

Miasto i gmina Choroszcz położone są w środkowej części województwa podlaskiegooraz zachodniej części powiatu białostockiego przy ważnym szlaku komunikacyjnym War-szawa – Białystok i wchodzą w skład aglomeracji białostockiej. Od wschodu gmina graniczyz miastem i gminą Białystok oraz gminą Juchnowiec, od południa z gminami Łapy i TurośńKościelna, od zachodu z gminami Kobylin Borzymy i Sokoły, od północy z gminą Tykocin iDobrzyniewo Kościelne. Wskazać przy tym należy, że zachodnia granica biegnie bagiennądoliną Narwi, wśród labiryntu wodnego „polskiej Amazonii” Narwiańskiego Parku Narodo-wego.

Powierzchnia gminy wynosi około 164 km2 w tym miasta 16,8 km2 i obejmuje miastoChoroszcz, – oddalone ok. 11 km od stolicy województwa – Białegostoku, które jest siedzibąwładz gminy oraz 34 wsie, którymi są: Babino, Barszczewo, Czaplino, Kolonia Czaplino,Dzikie, Dzikie Kolonia, Gajowniki, Izbiszcze, Jeroniki, Klepacze, Konowały, Kościuki,Krupniki, Kruszewo, Łyski, Mińce, Ogrodniki, Oliszki, Pańki, Porosły, Kolonia Porosły, Ro-gówek, Rogowo, Rogowo Kolonia, Rogowo Majątek, Ruszczany, Sienkiewicze, Śliwno, Tur-czyn, Zaczerlany, Zaczerlany Kolonia, Złotoria, Żółtki i Żółtki Kolonia. Większymi skupi-skami ludności w gminie są wsie: Klepacze – 945 mieszkańców, Złotoria – 767 mieszkań-ców, Barszczewo – 396 mieszkańców, Krupniki – 364 mieszkańców, Porosły – 350 miesz-kańców, Pańki – 345 mieszkańców, Żółtki – 335 mieszkańców, Łyski – 334 mieszkańców,Izbiszcze – 305 mieszkańców, Rogowo – 233 mieszkańców, Kruszewo – 232 mieszkańców.W pozostałych miejscowościach zamieszkuje od 17 do 196 osób. Układ przestrzenny gminyprzedstawia załącznik Nr 1, zaś miasta Choroszcz załącznik Nr 2.

Dzieje osadnictwa na terenie gminy Choroszcz.Początki trwałego osadnictwa na terenie gminy Choroszcz należy datować na VII w. W

Rogowie zachowały się z tego okresu dwa kurhany, prawdopodobnie pochodzenia jaćwie-skiego. W IX – X w w okolicach Choroszczy znajdowało się centrum kultu starosłowiańskie-go. Wymieniana jest Babia Góra z kultem Światowida oraz Święte Gaje. W XIII w znajdo-wało się w okolicach Izbiszcz grodzisko średniowieczne prawdopodobnie pochodzenia ma-zowieckiego. Pierwsze źródła pisane mówią o granicy mazowieckiej i litewskiej wytyczonejw 1385 r i przebiegającej wzdłuż rzeki Rogówki do Przełajnej Góry i dalej, rzeką Czaplinian-ką do Narwi. Istnieje zapis z 1393 r o zniszczeniu zamku mazowieckiego w Złotorii przezLitwinów lub Krzyżaków. Z 1437 r pochodzą pierwsze nadania tych ziem. Michał Zygmun-towicz, książę litewski nadał dziedzinę Rogowo dla Stanisława Ostosza i Mikołaja Myniaoraz puszczę choroszczańską dla Piotra z Gumowa.. Po tym okresie powstały pierwsze wsiena terenie gminy, w tym m.in. Kruszewo. Osiedlali się w nim Mazowszanie z grodu tykociń-skiego i Rusini z grodu suraskiego. Powstało w ten sposób mieszane osadnictwo pod wzglę-dem etnicznym, społecznym i religijnym. Świadczą o tym dzisiejsze nazwy wsi pochodzenia:mazowieckiego np. Rogowo, ruskiego np. Ruszczany, litewskiego np. Oliszki. W 1459 r po-wstała pierwsza parafia rzymsko-katolicka w Choroszczy. W 1507 r król Zygmunt Stary nawniosek Iwana Chodkiewicza nadaje prawa miejskie dla Choroszczy. Z połowy XVI w po-chodzą pierwsze wzmianki o osadnikach żydowskich. Choroszcz stanowiła wówczas centrumokolicznych dóbr, a trakty łączyły ją ze znaczniejszymi ośrodkami Podlasia. W 1569 r poprzyłączeniu województwa podlaskiego do Korony, Chodkiewicz nie zgadza się na włączenieswoich dóbr do Korony. Choroszcz stanowiła enklawę województwa trockiego Wielkiego

12

Księstwa Litewskiego w granicach Korony aż do III rozbioru Polski. W 1654 r Stefan Miko-łaj Pac sprowadza do Choroszczy zakon dominikanów, którzy przyczynili się do rozwojumiasta. W XVIII w Choroszcz przeszła w ręce Branickich, którzy wybudowali tu letnią rezy-dencję, ufundowali nowy kościół i klasztor. Po rozbiorach teren ten znalazł się w zaborze pru-skim, a po 1807 r w zaborze rosyjskim. Po 1834 r po wprowadzeniu granicy celnej na Narwizaczynają powstawać pierwsze zakłady przemysłowe w Choroszczy, Złotorii i Żółtkach. Naprzełomie XIX – XX w fabryka sukna i kortów Moesów zatrudniała blisko 2000 osób, w tymrównież pochodzenia niemieckiego. Nastąpił szybki rozwój tych ziem, zahamowany późniejprzez I i II wojnę światową. W trakcie działań wojennych miały miejsce znaczące migracjeludności pochodzenia ruskiego oraz eksterminacja ludności żydowskiej. W czasach nowożyt-nych Choroszcz jako miasto i gmina znalazła się w województwie białostockim, a następniepodlaskim.

Dziedzictwo historyczne.O dziedzictwie historycznym tych ziem świadczą liczne zabytki pochodzące z kręgu

różnych kultur. Do najstarszych należy zaliczyć kurhany z VII w w Rogowie, pochodzenia ja-ćwieskiego. Wielką wartość historyczną stanowi Babia Góra z repliką posągu Światowida zX w, miejsce kultu starosłowiańskiego. Z okresu średniowiecza zachowało się kilka cmenta-rzysk m.in. w Rogowie, Ruszczanach, Pańkach, Kościukach, Izbiszczach.. Do naszych cza-sów nie przetrwały zamki w Złotorii, pod Śliwnem, a po zamku Chodkiewiczów w Chorosz-czy pozostała jedynie nazwa ulicy Zamkowej. Dziedzictwem historycznym po Chodkiewi-czach jest do dzisiaj zachowana granica administracyjna miasta. Zróżnicowanie etnicznepierwotnego osadnictwa przetrwało do dzisiaj w nazwach wsi pochodzenia mazowieckiego(polskiego), ruskiego (białoruskiego, ukraińskiego), litewskiego. Kolejne cenne zabytki po-chodzą z okresu XVIII w i związane są głownie z Choroszczą. Wartościowym dziedzictwemhistorycznym jest układ urbanistyczny miasta pochodzący z XVI-XIX w. Składa się na niegosieć prostokątnych ulic, wychodzących z prostokątnego rynku (pierwotnie trapezowego).Najlepiej zachowana jest południowo-wschodnia pierzeja rynku. Znajduje się tu zabytkowyzespół klasztorny z poł. XVIII w fundacji Branickich: plebania, kościół, klasztor podomini-kański, kostnica, ogrodzenie. Najlepiej zachowany jest kościół rozbudowany o nawy bocznena początku XX w. Posiada on barokowy wystrój oraz współczesne malowidła wykonane podkierunkiem prof. Wiktora Zina. W kościele znajduje się relikwiarz Św. Kandyda z IV wsprowadzony przez dominikanów. Spuścizną historyczną po Dominikanach, oprócz klasztoru,są Jarmarki Dominikańskie, największa impreza promocyjna miasta. W byłym klasztorzemieścić się będzie Muzeum Archidiecezji Białostockiej, co przyczyni się niewątpliwie dopromocji miasta. Rewaloryzacji poddany zostanie również Rynek 11 Listopada z PomnikiemNiepodległości. Przedłużeniem układu urbanistycznego jest ul. Branickiego z zabudowąmieszkalną z XIX – XX w. Stanowi ona barokową oś kompozycyjną wychodzącą od kościoław kierunku zespołu pałacowego Branickich. W skład układu urbanistycznego wchodzi rów-nież ul. Lipowa z zabudową mieszkalną z XIX – XX w i cerkwią z XIX w, dawnym kirku-tem.

Cennym zabytkiem jest zespół pałacowy Branickich tj. pałac na wodzie w otoczeniuparku z kanałami i sadzawkami, w którym aktualnie mieści się muzeum wnętrz pałacowychoraz oficyna z XVIII w. W okresie późniejszym tj. w XIX w, kiedy właścicielami pałacu byliMoesowie, wybudowano stajnie i kuźnię wchodzące obecnie w skład całego założenia. Donaszych czasów nie zachowały się pawilony oraz mała architektura w parku. Mimo upływutrzech wieków miejsce to uważane jest za jedne z najlepiej zachowanych założeń barokowychw Polsce. W przyszłości powinno doczekać się rewaloryzacji. Nierozerwalnie związane byłoz pobliskim Białymstokiem, gdzie mieściła się główna rezydencja Branickich.

13

Unikalnym zgrupowaniem zabytków jest zespół fabryki sukna i kortów Moesa, obecnieużytkowany przez szpital psychiatryczny. Zachowane budynki pofabryczne powstały pod ko-niec XIX i na początku XX w. Są przykładem dynamicznego rozwoju przemysłu w XIX w wramach białostockiego okręgu przemysłowego. Wskazane byłoby w przyszłości wydzieleniejednego z budynków na muzeum przemysłu, które byłoby kolejną atrakcją miasta. O dzie-dzictwie historycznym świadczą również liczne pomniki na terenie gminy. Do bardziej warto-ściowych należy zaliczyć pomniki z okresu powstań narodowych 1831 r w Żółtkach i 1863r(Szubienica). Świadczą one o patriotyzmie lokalnej społeczności. Inne pomniki upamiętniajątragiczne wydarzenia I i II wojny światowej. Świadectwem dziedzictwa historycznego sąrównież cmentarze. W okolicach Choroszczy zachowały się cmentarze średniowieczne. Wy-stępują również cmentarze różnych wyznań dwa kirkuty żydowskie, cmentarz ewangelicko –luterański. Przykładem ekumenizmu jest sąsiedztwo cmentarzy: rzymsko – katolickiego iprawosławnego. Zachowały się również pomniki – cmentarze z I wojny światowej żołnierzyniemieckich i rosyjskich. Opieka nad tymi miejscami dobrze świadczy o lokalnej społeczno-ści. Ponadto na terenie gminy zachowało się jeszcze sporo przykładów drewnianego budow-nictwa ludowego. Są to drewniane domy mieszkalne i budynki gospodarcze z początku XXw. Często spotykane są również krzyże przydrożne, kute, osadzone w głazach z końca XIX w,charakterystyczne tylko dla tych okolic. Interesującym krzyżem jest krzyż prawosławny wewsi Zaczerlany upamiętniający zamach na cara Aleksandra III.

Rozmieszczenie ludności na terenie gminy i jej zróżnicowanieNa koniec 2000 r ludność gminy Choroszcz wynosiła 12 276 i od 1995 r wzrosła tylko

o 4 osoby. W mieście Choroszcz zamieszkuje obecnie 41 % ludności gminy, pozostałe 59 %to ludność wiejska. Liczbę ludności w latach 1995 – 2000 na terenie miasta i gminy Cho-roszcz przedstawia poniższa tabela.

Tabela 1 Struktura ludność miasta i gminy ChoroszczLataJednostka terytorialna 1995 1996 1997 1998 1999 2000

Miasto Choroszcz 5132 5153 5121 5136 5027 5054Mężczyźni 2483 2528 2498 2508 2449 2484

Kobiety 2649 2625 2623 2628 2578 2570Sołectwa 7140 7123 7149 7181 7198 7222

Mężczyźni 3527 3528 3536 3547 3564 3582Kobiety 3613 3595 3613 3634 3634 3640

Ogółem 12272 12276 12270 12317 12225 12276Mężczyźni 6010 6056 6034 6055 6013 6066

Kobiety 6262 6220 6236 6262 6212 6210

Odnotowywany spadek liczby mieszkańców miasta jest bardzo równomierny i wynosiśrednio około 1,5 % rocznie. Natomiast obserwuje się niewielki wzrost ludności wiejskiej;należy stwierdzić, że ten wzrost następuje ze względu na położenie niektórych wsi w pobliżumiasta Białystok. W najbliższych latach tendencja wzrostu liczby mieszkańców na wsi znacz-nie wzrośnie. Wskaźnik zaludnienia w gminie Choroszcz wynosi 75 osób na km2. W gminieChoroszcz na 100 mężczyzn przypada 102 kobiety, w tym, w mieście Choroszcz, na 100mężczyzn przypada 102 kobiety, a na terenach wiejskich na 100 mężczyzn przypada 101 ko-biet.

14

Tabela 2 Struktura ludności według wieku miasta i gminy ChoroszczLataGrupy wiekowe 1995 1996 1997 1998 1999

0-4Miasto 307 288 279 289 295

Wieś 493 470 447 414 3835-9

Miasto 369 373 363 350 347Wieś 566 541 542 528 533

10-14Miasto 487 468 446 409 396

Wieś 584 607 601 604 60015-19

Miasto 513 499 506 504 465Wieś 518 507 539 557 592

20-29Miasto 830 870 468 898 927

Wieś 980 1002 987 1015 99930-39

Miasto 677 665 668 670 640Wieś 979 449 960 958 952

40-49Miasto 939 939 937 939 863

Wieś 801 469 908 944 95950-59

Miasto 481 491 536 576 571Wieś 676 653 640 645 648

60-64Miasto 171 203 187 193 218

Wieś 327 320 324 324 34165 lat i więcej

Miasto 358 357 331 338 305Wieś 1216 1205 1201 1192 1191

Z poniższej tabeli wynika, że wielkość przyrostu naturalnego w mieście i gminie Cho-roszcz ma charakter wyraźnie skokowy i waha się od – 109 do + 32 osób. Pomimo tak waha-jących się wielkości przyrostu naturalnego w latach 1995 – 2000 r jest on stabilny i nie widaćtendencji do znacznego wzrostu lub spadku liczby ludności.

Tabela 3 Wielkość przyrostu naturalnego miasta i gminy ChoroszczLataJednostka terytorialna 1995 1996 1997 1998 1999 2000

Ogółem +28 +4 -6 +47 -92 +51Miasto +13 +21 -32 +15 -109 +27

Wieś +15 -17 +26 +32 +17 +24Dodatkowy ważny element w analizie demograficznej gminy Choroszcz stanowią mi-

gracje, czyli wędrówkowe ruchy ludności o charakterze napływowym lub odpływowym. Wliczbach bezwzględnych saldo napływu i odpływu migracji w mieście Choroszcz z roku narok zmniejsza się, natomiast na obszarach wiejskich w ostatnich latach wzrosło do +59. Niesą to jednak odchylenia ani zbyt wielkie, ani tym bardziej niepokojące

15

Tabela 4 Wielkość migracji na obszar miasta i gminy ChoroszczNapływ migracyjny Odpływ migracyjny Saldo ra-

zemR o kmężczyźni kobiety razem mężczyźni kobiety razem

Miasto Choroszcz1995 348 315 663 32 20 52 +6111996 338 287 625 30 32 62 +5631997 311 270 581 38 37 75 +5061998 299 279 578 29 28 57 +5211999 238 239 477 94 55 39 +383

Obszar wiejski1995 55 52 107 44 53 97 +101996 53 40 93 54 53 107 -141997 64 44 108 52 48 100 +81998 68 51 119 42 31 73 +461999 85 57 142 41 42 83 +59

Podsumowując sytuację demograficzną gminy można stwierdzić, że nie dostrzega się wniej żadnych tendencji i zjawisk niepokojących. Natomiast należy zaznaczyć, że istnieją wa-runki sprzyjające rozwojowi demograficznemu, a mianowicie:

• bliskie położenie przy m. Białystok,• dobre warunki komunikacyjne,• walory przyrodnicze i kulturowe,• w przyszłości przebiegający szlak komunikacyjny szybkiego ruchu Warszawa – Bia-łystok,• dobre warunki do rozwoju budownictwa mieszkaniowego jednorodzinnego.

II 2. Analiza sytuacji Choroszczy i obszarów wiejskich w układzie sferowymWażnym czynnikiem wpływającym na funkcjonowanie miasta i gminy Choroszcz i na

warunki życia mieszkańców jest poziom rozwoju i funkcjonowania trzech sfer, w obszarzektórych funkcjonuje gmina. Na obszary te składa się sfera infrastruktury społecznej, technicz-nej i rozwoju gospodarczego. Wzajemne ich przenikanie się w obszarach swojego oddziały-wania powoduje, że występuje zjawisko harmonizacji odnotowywanych procesów rozwojo-wych.

II.2.1. Sfera infrastruktury społecznejSfera ta obejmuje szereg obszarów życia codziennego, w których zaspokojenie potrzeb

ma istotny wpływ na komfort życia mieszkańców gminy. Sfera ta tworzy szeroko rozumianyklimat do rozwoju gospodarczego i do wnoszenia różnego rodzaju innowacji istotnych przywytyczaniu nowych kierunków rozwoju.

Oświata i wychowanie w gminie.A. Przedszkole samorządowe

Od 1991 r. organem prowadzącym przedszkole jest gmina, natomiast nadzór pedago-giczny sprawuje Kuratorium Oświaty w Białymstoku. Placówka funkcjonuje w dwóchobiektach: w Choroszczy przy ul. Powstania Styczniowego 4 oraz w Filii w Łyskach.

16

Tabela 5 Dane przedszkola samorządowegoPlacówka Nauczyciele Oddziały DzieciPrzedszkole Samorządowe w Choroszczy ul. Po-wstania Styczniowego 4

12 6 193

Filia Przedszkola w Łyskach 1 1 16Ogółem 13 7 209Liczba nauczycieli, oddziałów i dzieci wg stanu na koniec marca 2001 r.

Tabela 6 Dzieci w przedziałach wiekowychPlacówka 3 lata 4 lata 5 lat 6 lat RazemPrzedszkole Samorządowe w Choroszczy ul. Powsta-nia Styczniowego 4

30 34 33 96 193

Filia Przedszkola w Łyskach - - 6 10 16Razem 30 34 39 106 209

B. Publiczne szkoły podstawoweRada Miejska w Choroszczy przejęła z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1996 r. prowa-

dzenie szkół podstawowych na terenie gminy. Od momentu przejęcia szkół nastąpiła radykal-na poprawa warunków nauczania w tych placówkach. Dokonano remontów dachów w Kru-szewie, Rogowie, Złotorii, zmieniono kotłownie z węglowej na olejową w Złotorii i Barsz-czewie zaś w Rogowie na gazową oraz dokonano szeregu mniejszych prac remontowych.Zbudowano boiska do gry w koszykówkę i siatkową w Rogowie, Złotorii, Barszczewie i Kru-szewie natomiast w Choroszczy do piłki ręcznej i koszykowej.

Stosownie do Uchwały Rady Miejskiej w Choroszczy Nr.VI/52/99 z dniem13.03.1999 r. powołano Gimnazjum w Choroszczy. W związku z trudną sytuacją lokalowąpodjęto decyzję o budowie nowej szkoły – gimnazjum, której koszt budowy szacowany jestna ok. 6 mln zł. Ostateczne oddanie obiektu z 18 salami lekcyjnymi i zapleczem technicznymprzewidywane jest w 2002 r. Warunki lokalowe wymuszają jednak konieczność oddania doużytku przynajmniej ośmiu sal lekcyjnych z dniem 1 września 2001 r. W trosce o rozwój fi-zyczny uczącej się młodzieży zachodzi również potrzeba budowy pełnowymiarowej halisportowej, której dotkliwy brak odczuwa się w aktualnej sytuacji.

Ogółem w 52 oddziałach w pięciu szkołach podstawowych na terenie gminy uczyło się864 uczniów uczonych przez 79 nauczycieli. Średnio na jeden oddział przypadało 16,6uczniów a na jednego nauczyciela zatrudnionego średnio przypadało 10,9 uczniów. W gimna-zjum w jednym oddziale było średnio 24,3 uczniów, a na jednego nauczyciela uczącego przy-padało średnio11,7 uczniów.

Tabela 7 Wykaz publicznych szkół funkcjonujących na terenie gminy na koniec marca2001 r.

LiczbaL.p. Szkoła Stopień Nauczycieli Uczniów Oddziałów1 Szkoła Podstawowa w Choroszczy, ul. Po-

wstania Styczniowego 4O – VI 38 596 24

2 Szkoła Podstawowa w Rogowie O - VI 11 64 73 Szkoła Podstawowa w Kruszewie O – VI 10 62 74 Szkoła Podstawowa w Barszczewie O – VI 11 58 75 Szkoła Podstawowa w Złotorii O – VI 9 84 76 Gimnazjum I -II 25 292 12

Razem 104 1156 64

W strukturze wydatków na utrzymanie szkół widać systematyczny wzrost wydatkówponoszonych na ten cel przez budżet gminy. Nakłady te wzrosły z 12,4% w 1996 roku do po-

17

ziomu 33,0% w 2000 roku. Wydatki na utrzymanie zerówek w całym okresie utrzymują sięna zbliżonym poziomie procentowym i wynoszą ok. 2% ogólnych wydatków. W 2000 rokuwzrósł do poziomu 3,4% procentowy udział wydatków na dowożenie uczniów. Obserwuje sięrównież wzrost udziału w strukturze wydatków dotacji spoza budżetu gminy, które w 2000roku stanowiły 12,7% ogólnych wydatków. Wzrost ich jest powodowany prowadzonymiprzez gminę inwestycjami.

Tabela 8 Wydatki na utrzymanie szkół w latach 1996 - 2000.LataLp. Pozycja Wyszczególnienie 1996 1997 1998 1999 2000

Ogółem 1 879 869 2 183 409 2 511 433 3 561 773 2 835 6291 Subwencjaoświatowa w tym; szkolna 1 879 869 2 183 409 2 511 433 3 561 773 2 835 629

2 Dotacja 7 978 - 6 829 81 015 660 119Ogółemw tym:

268 359 421 109 602 561 844 016 1 718 109

na szkoły 161 772 309 815 472 912 681 358 1 436 912na „zerówki” 61 189 54 258 61 835 74 680 105 252

3 Dotacje zbudżetugminy

na dowożenieuczniów

45 398 60 036 67 814 87 978 175 945

Ogółem wydatki 2 156 206 2 607 518 3 120 823 4 486 804 5 213 857

Koszt nauki jednego ucznia ponoszony przez gminę w 2000 roku różnie się kształtowałw zależności od szkoły. Najniższy koszt odnotowano w szkole w Choroszczy 2 226 zł naucznia a najwyższy w szkole podstawowej w Barszczewie 5 852 zł. Jest to różnica o ponad263%. Średni koszt kształcenia jednego ucznia na terenie gminy wynosił 4 592 zł i był wyż-szy od wskaźnika dla kraju. W szkole podstawowej w Barszczewie odnotowano 2,5 średniegowskaźnika krajowego, tylko w szkole w Choroszczy wskaźnik ten kształtował się poniżejjedności i wyniósł 0,97.

Tabela 9 Koszt kształcenia 1 ucznia w 2000r. w poszczególnych szkołach.Lp. Szkoła Koszt Wskaźnik do średniej

krajowej1 Szkoła Podstawowa w Choroszczy

wraz z gimnazjum2 226 0,97

2 Szkoła Podstawowa Kruszewo 5 395 2,353 Szkoła Podstawowa Rogowo 4 961 2,164 Szkoła Podstawowa Złotoria 4 526 1,975 Szkoła Podstawowa Barszczewo 5 852 2,55Razem 22 960 1,00

Istniejące placówki szkolne będą wymagały dalszego dostosowania do potrzeb i możli-wości finansowych gminy. Spadek ilości dzieci w wieku szkolnym będzie wymuszał podej-mowanie działań dostosowawczych w sieci placówek szkolnych.

C. Biblioteki.Na terenie gminy Choroszcz funkcjonuje Biblioteka Publiczna w Choroszczy oraz dwie

filie: w Barszczewie i Klepaczach. Filia w Klepaczach mieści się w budynku OSP, filia wBarszczewie w budynku prywatnym. Biblioteka Publiczna mieści się w strukturze Miejsko – Gminnego Centrum Kultury w Choroszczy. Biblioteka Publiczna posiada dwa oddziały: dladzieci i dla dorosłych. Aktualnie stan księgozbioru wynosi ogółem 34 697 woluminów, wtym:

• w Choroszczy 16 477, oddział dla dorosłych 10 100, oddział dla dzieci 6 377,• w Barszczewie 12 713,

18

• w Klepaczach 5 507.Prenumerowanych jest 16 tytułów czasopism bieżących. Z księgozbioru korzysta

około 900 czytelników, w tym:• w Choroszczy 524• w Barszczewie 232• w Klepaczach 133Rocznie dokonuje się ponad 30 tysięcy wypożyczeń książek. W roku 2000 miało miej-

sce 31 247 wypożyczeń, w tym:• w Choroszczy 20 667• w Barszczewie 5 163• w Klepaczach 5 417Biblioteka Publiczna w Choroszczy posiada jeden z najwyższych w województwie

wskaźnik wypożyczeń na jedną osobę, który wynosi około 35 woluminów w roku. Roczniedokonuje się systematycznych zakupów nowych książek. W 2000 r zakupiono 237 wolumi-nów na kwotę 4 376 zł. Mimo nowych zakupów księgozbiór maleje ze względu na selekcjęksięgozbioru. Zakupiony został program do komputeryzowania biblioteki. W perspektywienależałoby zakupić dwa komputery i dokonać pełnej komputeryzacji biblioteki, stworzyć ba-zy katalogu i czytelni, z wykorzystaniem środków multimedialnych z dostępem do internetu.

D. Kultura i sztuka.Działalność kulturalną na terenie gminy Choroszcz koordynuje Miejsko – Gminne

Centrum Kultury, powołane w 1993 r z połączenia Gminnego Ośrodka Kultury i BibliotekiPublicznej. Skoncentrowanie kadry i środków finansowych przyczyniło się do rozwoju kultu-ry w gminie. Aktualnie zatrudnienie w M-G CK wynosi 7,3 etatu i zmniejszyło się o 2 etaty.Corocznie organizowanych jest ponad 100 imprez. Oprócz działalności kulturalnej M-G CKzajmuje się promocją gminy, prowadzi informację turystyczną, działalność wydawniczą, tury-styczną, sportową.

Do stałych form działalności M-G CK należy:• 9 – 10 festynów rocznie w różnych miejscowościach gminy• 4 koncerty z „ Cyklu Cztery Pory Roku” w Pałacu Branickich• 4 spotkania autorskie w ramach Salonu Literackiego• 4 wystawy w Galerii „ U Moesa”• 4 obchody świąt narodowych• 4 imprezy turystyczne• 2 konkursy recytatorskie• 1 konkurs piosenkiDo najwybitniejszych wydarzeń kulturalnych należą obchody Dni Choroszczy organi-

zowane od 20 lat oraz Jarmark Dominikański – największa impreza promocyjna miasta. Wramach M-G CK działa 80 Drużyna Harcerska oraz sekcja tańca nowoczesnego. Od 2001rrozpoczęła działalność świetlica socjoterapeutyczna. Prowadzone są indywidualne zajęciamuzyczne, biblioteczne i komputerowe. M-G CK wspiera również działalność dwóch zespo-łów ludowych „Narwianek” z Kruszewa i „Klepaczanek” z Klepacz. Corocznie zespoły wy-stępują na kilkunastu imprezach, w tym poza terenem gminy. Powstał również Zespół MuzykiEtnicznej grający na instrumentach afrykańskich i australijskich. M-G CK jest wydawcą lo-kalnej „Gazety w Choroszczy”. Wydaje również tomiki poezji miejscowych autorów. Ukazałsię także przewodnik turystyczny „Polska Amazonia” i Informator Turystyczny Miasta iGminy Choroszcz. Wydanych zostało 10 000 widokówek rozprowadzanych na targach tury-stycznych. Przygotowano i wydrukowano „Kalendarz Imprez” „Spływ Kajakowy Narwią”dla Stowarzyszenia Gmin Górnej Narwi. Opracowano foldery dla miast Choroszczy, Tykoci-

19

na, Suraża. Na własnym sprzęcie komputerowym drukowanych jest corocznie 1 000 zapro-szeń, wizytówek i dyplomów. Prowadzone są usługi ksero. W planach jest wydanie „LegendNadnarwiańskich” J. Koronkiewicza, widokówek z akwarelami A. Waczyńskiego, Przewod-nika Turystycznego dla Rowerzystów. M-G CK prowadzi Centrum Informacji Turystycznej iKulturalnej dla całej doliny Górnej Narwi. Przy M-G CK powstała również Lokalna Organi-zacja Turystyczna zarządzająca turystyką w sposób typowy dla krajów Unii Europejskiej. Or-ganizowane są spływy kajakowe, rajdy rowerowe i piesze, zawody na orientację. Wyznako-wane zostały przez gminę szlaki rowerowe i piesze ze środków pozabudżetowych. Oznako-wane zostały miejsca krajoznawcze na terenie gminy.

Od 2001 r M-G CK nadzoruje Ludowy Klub Sportowy „Narew” w Choroszczy, a jed-nocześnie udostępnia pomieszczenia dla piłkarzy oraz pomaga przy organizacji meczów pił-karskich, zawodów wędkarskich i turniejów szachowych. M-G CK w Choroszczy współpra-cuje z kilkoma stowarzyszeniami na terenie gminy i poza nią, m.in. z Towarzystwem Przyja-ciół Choroszczy, Stowarzyszeniem Honorowych Dawców Krwi, Ruchem Abstynencko –Trzeźwościowym, Kołem Wędkarskim, PTTK.

E. Opieka zdrowotna.W zakresie lecznictwa podstawowego otwartego wspomagającą placówką jest Samo-

dzielny Publiczny Terenowy Zakład Opieki Zdrowotnej w Białymstoku gdzie są zlokalizo-wane poradnie specjalistyczne. Podstawowa opieka zdrowotna na terenie miasta i gminy Cho-roszcz jest zabezpieczona poprzez:1. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „MEDICUS” s.c, - który działa od 1 stycznia2001 r. a powstał w wyniku sprywatyzowania dawnej Przychodni Rejonowej. Reforma służbyzdrowia zniosła rejonizację i każdy ma prawo wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowot-nej. Jest to placówka wiodąca pełnoprofilowa z podstawowymi poradniami obejmująca swy-mi usługami ok.6,5 tys. mieszkańców z Choroszczy i okolicznych wsi, która jest czynna wgodz.8.00-19.00 w dni powszednie oraz w soboty w godz.8.00-15.00,przy następującej obsa-dzie w poszczególnych poradniach:

• poradnia ogólna- 2 lekarzy internistów posiadających specjalizację II stopnia z medy-cyny ogólnej i rodzinnej, 2 pielęgniarki, w tym jedna środowiskowa,• dwie poradnie stomatologiczne – w poradniach pracuje dwóch lekarzy i dwie pomoce• dentystyczne,• poradnia dla dzieci – personel poradni to 1 lekarz pediatra,2 pielęgniarki, w tym jednazajmuje się higieną szkolną i przedszkolną w ramach podstawowego zatrudnienia,• poradnia dla kobiet – poradnia obejmuje opieką profilaktyczno-leczniczą kobiety zrejonu miasta i gminy Choroszcz. Zatrudniony jest jeden lekarz i pielęgniarka, położna.Czynna jest raz w tygodniu.

2. Prywatne gabinety tj. poradni ogólnej – internistycznej i gabinet stomatologiczny, działają-ce w dawnym Ośrodku Zdrowia w Barszczewie– świadczące usługi medyczne w podstawo-wym zakresie dla mieszkańców okolicznych wsi.3.Kontraktowe Gabinety Lekarskie funkcjonujące w istniejących budynkach WiejskiegoOśrodka Zdrowia w Konowałach i Złotorii prowadzone są przez pielęgniarkę i jednego leka-rza w ramach prywatnej praktyki lekarskiej opartej na podkontrakcie z Samodzielnym Pu-blicznym Terenowym Zakładem Opieki Zdrowotnej w Białymstoku– w gabinetach są świad-czone podstawowe usługi medyczne.4.Mieszkańcy wsi Klepacze korzystają z usług medycznych w Miejskim Zespole OpiekiZdrowotnej w Białymstoku – co jest podyktowane względami komunikacyjnymi.

Należy stwierdzić, iż sieć placówek na obszarze gminy Choroszcz jest wystarczająca.Odległość do poradni specjalistycznych waha się w granicach od 12-17 kilometrów.

Na terenie miasta działają dwa prywatne punkty usług aptecznych tj.

20

• apteka „REMEDIUM” mgr Ryszarda Lewickiego, Choroszcz ul. Powstania Stycznio-wego 6 D czynna od poniedziałku do piątku w godz. od 8.30 do 16.00, a w soboty wgodz. od 9.00 do 14.00,• apteka „W Leśnej Dolinie”s.c, Choroszcz ul. Sienkiewicza 29 –czynna przez sześć dniw tygodniu w godz. od 8.00- 16.00Niezależnie od lecznictwa otwartego na terenie miasta Choroszcz działają placówki

lecznictwa zamkniętego tj.:1. Samodzielny Publiczny Psychiatryczny Zakład Opieki Zdrowotnej świadczący usługi lud-ności województwa podlaskiego i województwom ościennym. W szpitalu jest zorganizowa-nych XIX oddziałów z ogólną liczbą łóżek dla chorych 1170,przy liczbie zatrudnionych 1.124osób. SPP ZOZ Choroszcz działa w oparciu o podpisane kontrakty z Regionalną PodlaskąKasą Chorych jak również z Kasą Warmińsko- Mazurską i Mazowiecką.2. Dom Pomocy Społecznej „TRZY DĘBY” w Choroszczy – z przeznaczeniem dla osób upo-śledzonych umysłowo i z zaburzeniami psychicznymi. Dom Pomocy Społecznej jest za-mieszkiwany przez 302 pensjonariuszy, w tym 69 kobiet. Dom zapewnia mieszkańcom bar-dzo dobre warunki socjalno – bytowe. Wszystkie obiekty charakteryzują się wysokim stan-dardem wykończeniowym, wysokim poziomem techniki i bezpieczeństwa. Dom jest instytu-cją otwartą zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie. Mieszkańcy swobodnie przemieszczająsię pomiędzy poszczególnymi oddziałami, mają swobodne możliwości wyboru uczestnictwaw różnorodnych zajęciach rehabilitacyjnych, czy też terapii zajęciowej w różnych pracow-niach Domu. Duży nacisk położono na stworzenie właściwych warunków czynnego wypo-czynku, sportu i rekreacji. Powierzchnia terenu, na której jest Dom wynosi 3,5 ha. Cały terenjest ogrodzony, oświetlony, uzbrojony we wszystkie podziemne sieci. W części rekreacyjnejzrealizowano boiska do siatkówki i koszykówki, piłki ręcznej i nożnej, letnią stołówkę z za-pleczem sanitarnym, zadaszoną wiatą z kominkiem nad stawem oraz harcówkę z kominkiemw części stanowiącej zaplecze Działu Rehabilitacji z planowanym basenem i salą gimna-styczną w przyszłości. W procesie modernizacji nastąpiła likwidacja barier architektonicz-nych Domu. Budynki wyposażone są w system wind, zjazdy i podjazdy do poszczególnychbudynków oraz szerokie drzwi z dostępem do sanitariatów, umywalek i innych pomieszczeńfunkcjonalnych niezbędnych osobom na wózkach inwalidzkich. Potrzeby religijne mieszkań-ców różnych wyznań wypełniają kapelani wyznania rzymsko – katolickiego i prawosławnegow pięknie urządzonej kaplicy Domu. Z pomieszczeń ogólnodostępnych Dom posiada:

• gabinety lekarskie,• gabinet stomatologiczny,• gabinety zabiegowe w dyżurkach pielęgniarskich,• zespół pomieszczeń fizykoterapeutycznych,• salę ćwiczeń(masaże),• sale do zajęć ruchowych (ping-pong, bilard, siłownia, ergometry rowerowe),• dużą świetlicę ogólną do występów zespołów, wieczorków tanecznych, spotkań oko-licznościowych, imienin, itp.• harcówkę z kominkiem,• pracownie specjalistyczne (krosna, garncarstwa, plastyczne, metalowo-drzewna, saleśpiewu itp.),• kaplica z zapleczem i pomieszczenie PRO-MORTE,• sale telewizyjne,• kawiarenka.

Atutem Domu jest zatrudniona kadra. Kierownictwo reprezentuje wysokie przy-gotowanie zawodowe połączone z długoletnim stażem pracy. Ogółem Dom dysponuje200 etatami. Infrastruktura jak i szereg aktywnych działań wpływają pozytywnie na in-

21

tegrację mieszkańców i personelu, na utożsamianie się z Domem Pomocy jako instytu-cją i misją tego Domu, którego symbol w postaci trzech połączonych dębów to związeksiły, bezpieczeństwa i spokoju.

F. Opieka społecznaPomoc społeczna w nowych strukturach funkcjonuje od 1990 r. Uchwalona wówczas

ustawa o pomocy społecznej wprowadziła podstawowy system, nakładający na organy admi-nistracji rządowej i samorządowej obowiązek niesienia pomocy osobom i rodzinom, któreznalazły się w trudnej sytuacji bytowej, nie są w stanie samodzielnie rozwiązać problemu,przy pomocy własnych środków, możliwości i uprawnień. Realizację zadań z zakresu pomo-cy społecznej wykonuje Miejsko - Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej utworzony na pod-stawie Uchwały Nr XI/80/90 Rady Narodowej Miasta i Gminy w Choroszczy z dnia 27kwietnia 1990 r. Obsadę zatrudnienia stanowią 4 osoby-wszystkie z wymaganym wykształce-niem. Godziny pracy Ośrodka są dostosowane są do godzin pracy Urzędu Miejskiego w Cho-roszczy: od poniedziałku do piątku w godzinach 7.30-15.30.

Finansowanie zadań pomocy społecznejZadania z zakresu pomocy społecznej podzielone zostały na:

1. zadania zlecone finansowane z budżetu centralnego,2. zadania własne finansowe z budżetu gminy.Zadania zlecone gminie m.in. obejmują i są udzielane w następujących formach pomocy:• zasiłki stałe z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem,• zasiłki stałe wyrównawcze,• renty socjalne,• zasiłki okresowe, okresowe specjalne, okresowe gwarantowane,• opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne,• pomoc finansowa kobietom w ciąży i wychowującym dzieci• realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej bądź innychustaw mających na celu ochronę poziomu życia osób i rodzin po zapewnieniu odpowiednichśrodków tj. np. pomoc finansowa kombatantom, zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne.Zadania własne gminy m.in. obejmują i są udzielane w następujących formach pomocy:• przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, specjalnych celowych,• udzielanie pomocy rzeczowej,• udzielenie schronienia, posiłku, niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym,• inne zadania z zakresu pomocy społecznej wynikające z rozeznanych potrzeb.

22

Zasady udzielania pomocy społecznejPomocy społecznej na zasadach określonych w ustawie udziela się osobom i rodzinom

w szczególności z powodu1: ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, potrzeby ochrony macierzyń-stwa, bezrobocia, niepełnosprawności, długotrwałej choroby, bezradności w sprawach opie-kuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinachniepełnych lub wielodzietnych, alkoholizmu lub narkomanii, trudności w przystosowaniu dożycia po opuszczeniu zakładu karnego, klęski żywiołowej lub ekologicznej.

Tabela 10 Liczba rodzin korzystających z pomocy Miejsko - Gminnego Ośrodka Pomo-cy Społecznej w latach 1996-2000 rok. (liczba osób)Lp. Forma pomocy Lata

1996 1997 1998 1999 20001 zasiłki stałe z tyt. sprawowania

opieki nad chorym dzieckiem1 1 4 8 10

2 zasiłki stałe wyrównawcze 45 51 63 69 813 zasiłki okresowe gwarantowane - 8 7 6 64 zasiłki okresowe 167 121 239 257 1735 renty socjalne 145 179 182 192 1926 zasiłki z tyt. ochrony macierzyń-

stwa44 53 41 51 58

7 zasiłki rodzinne 10 11 15 4 68 zasiłki pielęgnacyjne 148 151 59 63 659 pomoc dla kombatantów - - 34 50 5810 pomoc celowa 211 164 138 139 18511 dożywianie dzieci 307 215 241 243 283

G. Ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego.Stosownie do aktualnie obowiązującej struktury organizacyjnej Policji w mieście Cho-

roszcz powołany został Komisariat Policji w składzie etatowym 1+28 funkcjonariuszy, którypodzielony jest na:Ogniwo Prewencji – stan etatowy 1+8Ogniwo Kryminalne –stan etatowy 1+7I Rewir Dzielnicowych – stan etatowy 1+4, obejmujący gminy:

Dobrzyniewo Kościelne (dwa rejony dzielnicowego)Tykocin (jeden rejon dzielnicowego)Zawady (jeden rejon dzielnicowego)

II Rewir Dzielnicowych – stan etatowy 1+5, obejmujący Gminy:Choroszcz (trzy rejony dzielnicowego)Juchnowiec Dolny (dwa rejony dzielnicowego)

Rejon działania Komisariatu Policji w Choroszczy zamieszkuje około 43 tysięcy miesz-kańców na obszarze około 82 tysięcy hektarów. Komisariat Policji realizuje na podległym te-renie zadania w dziedzinie ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, życia i zdrowialudzkiego oraz dorobku materialnego i kulturalnego społeczeństwa przed bezprawnymi zama-chami naruszającymi ich dobra. Ponadto Komisariat realizuje inne czynności przekazywaneprzez jednostki nadrzędne działając w ramach przysługujących im kompetencji.

W roku 2000 na terenie działania Komisariatu Policji w Choroszczy odnotowano 872przestępstwa, z czego w rozbiciu na poszczególne gminy sytuacja ta przedstawia się następu-jąco:

• Choroszcz – 312 przestępstw i 1196 wykroczeń (mandaty karne, wnioski, pouczenia)• Juchnowiec Dolny – 254 przestępstwa, 754 wykroczenia

1 według. art. 3 ustawy o pomocy społecznej

23

• Dobrzyniewo Kościelne – 164 przestępstwa, 590 wykroczeń• Tykocin – 86 przestępstw, 370 wykroczeń• Zawady – 56 przestępstw, 270 wykroczeń.Za 4 miesiące bieżącego roku Komisariat Policji w Choroszczy wszczął 184 dochodze-

nia, a w analogicznym okresie roku 2000 189 dochodzeń, co stanowi dynamikę wszczęć wy-noszącą 97,4 %. W wymienionym okresie roku 2001 ustalono 250 czynów przestępczych tj. o30 mniej niż w roku 2000 i to stanowi dynamikę 89,3 %. Ogólna wykrywalność wynosi 77,9%, która jest o 2,5 % wyższa niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Obecnie w Komisa-riacie Policji na każdej zmianie służbę pełni nie mniej niż 5 funkcjonariuszy. Komisariat pra-cuje całodobowo. Aktualnie wakują dwa stanowiska, które obsadzone zostaną jeszcze w tymroku. Stanowiska dzielnicowych obsadzone są w 100%. Pomimo niskiego stanu etatowego,braku pełnej obsady, od początku 2001 roku na terenie gminy Choroszcz i terenach pozosta-łych gmin obserwuje się systematyczny spadek zaistniałych przestępstw i wykroczeń przyjednoczesnym wzroście wykrywalności – co świadczy o poprawie ładu i porządku w rejoniedziałalności Komisariatu Policji w Choroszczy.

H. Ochrona przeciwpożarowa.Na terenie gminy Choroszcz funkcjonuje 9 jednostek OSP typu M-1 oraz 1 typu M-3, w

tym dwie włączone do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego tj. Choroszcz i Klepacze.W OSP działa 230 czynnych strażaków ochotników.

Tabela 11 Wyposażenie OSPLp. Nazwa OSP Samochód Motopompa

M-800Radiotelefon Hełmy

sztOdzież

KplButyPar

1. Choroszcz 1. Jelcz2. Tatra3. Żuk

Szt 3 + pływająca MotorolaRadmorRadmor

33 23 12

2. Barszczewo Star 246 2 szt Motorola 20 7 73. Klepacze Jelcz Hydromil 2 szt + pływająca Motorola 25 11+6 8+6+124. Izbiszcze Żuk 2 szt Radmor 8 6 65. Kruszewo Żuk 2 szt Radmor 10 6 106. Pańki Star -A26 2 szt Radmor 10 6 77. Rogowo Star -A26 2 szt Radmor 10 10 108. Rogówek Star -A26 2 szt Radmor 12 10 59. Żółtki Star -A26 2 szt Radmor 22 6 810. Złotoria Star 246 2 szt Motorola 30 11 16

Jednostki OSP posiadają również na wyposażeniu niezbędne ilości węży strażackichoraz drobnego sprzętu gaśniczego i kwatermistrzowskiego. Mimo zaopatrzenia w podstawo-wy sprzęt gaśniczy zachodzi potrzeba sukcesywnej wymiany i odnowienia całości sprzętu,który do nowoczesnych nie należy; 8 samochodów ma 30 i więcej lat. Pilną potrzebą jestrównież wymiana (do 31.12.01) radiotelefonów „radmor” na nowoczesne, zgodne z aktual-nymi przepisami „motorola”. Istnieje także potrzeba wymiany i uzupełnienia obuwia i odzie-ży ochronnej. Nie najlepsze warunki techniczne nie zrażają strażaków ochotników do aktyw-nego uczestnictwa w akcjach ratowniczo-gaśniczych. Obsady osobowe OSP są dobrze wy-szkolone i zorganizowane. Średniorocznie ochotnicy biorą udział w ok. 50 akcjach, w tym ok.30 pożarów. Całością prac operacyjnych OSP kieruje Komendant Gminny OSP. Nadzór me-rytoryczny i operacyjny sprawuje Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnych w Bia-łymstoku, która corocznie dokonuje inspekcji gotowości bojowej jednostek oraz kontrolęsprzętu i przygotowania logistycznego.

Tabela 12 Wyniki inspekcji OSP w 2000 r

24

Ocena punktowa działówJednostka

TypŚrodki

Alarmow.Przygotowpraktyczne

Zabezp.techn.

Łącznailość pkt.

Ocena goto-wości bojo-

wejKlepacze S1 50 50 100 200 5Choroszcz S3 50 50 95 195 5Pańki S1 50 50 95 195 5Złotoria S1 50 50 95 195 5Rogówek S1 50 50 85 185 4Izbiszcze S1 50 50 80 180 4Żółtki S1 50 50 70 170 4Barszczewo S1 50 50 70 170 4Rogowo S1 50 40 75 165 4Kruszewo S1 50 0 65 115 3Ocena średni gminy 50 44 83 177 4

Utrzymanie OSP, w tym także zabezpieczenie odpowiedniego sprzętu dla potrzeb ga-śniczo – ratunkowych wymaga stosunkowo wysokich nakładów budżetu gminy. Koniecznośćprowadzenia jednak priorytetowych inwestycji, a zwłaszcza budowa gimnazjum w Chorosz-czy, stwarza potrzebę oszczędnego gospodarowania środkami budżetowymi, w tym równieżw zakresie ochrony przeciwpożarowej.

II.2.2. Sfera infrastruktury technicznejRozwój tej sfery zabezpiecza zaspokojenie potrzeb mieszkańców gminy. Wpływa bez-

pośrednio na poziom życia mieszkańców i na standard rozwoju cywilizacyjnego. Rozwójelementów infrastruktury determinuje możliwości rozwoju gospodarczego i jest bezpośred-nim czynnikiem decydującym o rozwoju działalności gospodarczej.

A. Drogi publiczne.Na terenie gminy Choroszcz znajduje się 12 km dróg krajowych (droga Nr 8), 68,2 km

dróg powiatowych, 54,0 km dróg gminnych, 213 km dróg rolniczych oraz 13,5 km ulic na te-renie Choroszczy i 5,9 km ulic na terenie Klepacz. Spośród 68,2 km dróg powiatowych około20 km stanowią drogi gruntowe i żwirowe, a pozostałe 48,2 km drogi o nawierzchni twardej.Ze względu na wzrastające natężenie ruchu do modernizacji w pierwszej kolejności kwalifi-kują się następujące ciągi dróg:

a/ Choroszcz – Dzikie – Fasty dł. 3,370 km,b/ Białystok – Kruszewo dł. 18,780 km,c/ Klepacze – Niewodnica dł. 2,608 km,d/ Choroszcz – Czaplino – Niewodnica dł. 3,0 km.

W dalszej kolejności do przebudowy należy zakwalifikować następujące ciągi dróg :a/ droga we wsi Rogowo, Kruszewo, Barszczego dł. 2,1 km,b/ Choroszcz – ul. Kościuki, al. Niepodległości, ul. Mickiewicza dł. 2,260 km,c/ Czaplino – Mińce – Trypucie dł. 2,055 km,d/ Barszczewo – Ogrodniki dł. 2,890 km,e/ ul. Kolejowa w Klepaczach.

Na 54 km dróg gminnych jedynie 4,8 km stanowią drogi o nawierzchni twardej. Pozo-stałe 49,2 km to drogi o nawierzchni gruntowej i żwirowej. Do przebudowy nawierzchni żwi-rowych na bitumiczne kwalifikuje się 20,5 km dróg, a wzmocnienie nawierzchni gruntowychna żwirowe wymaga 24,7 km. Z 13,5 km ulic gminnych na terenie Choroszczy jedynie 2,2km posiada nawierzchnie twarde, a 11,3 km nawierzchnie gruntowe i żwirowe. Jeżeli chodzio ulice znajdujące się w ciągach dróg powiatowych o dł. 10,5 km w większości administro-wane przez PZD to 7,6 km stanowią nawierzchnie twarde oraz 2,8 km nawierzchnie gruntowe

25

i żwirowe. Na terenie Klepacz znajduje się 5,9 km ulic gminnych, głównie o nawierzchnigruntowej oraz 3,250 km ulic w ciągach dróg powiatowych.

Drogi rolnicze stanowiące dojazd do pól i siedlisk o łącznej długości 213 km potrzebująmodernizacji i ulepszeń. Część tych dróg z uwagi na zmianę miejscowego planu zagospoda-rowania przestrzennego oraz wzrastające natężenie ruchu wymagać będzie w przyszłościprzekwalifikowania na drogi publiczne. Układ dróg na terenie gminy oraz ulic na terenie m.Choroszcz przedstawiają załączniki 3 i 4.

W wyniku modernizacji stanu dróg zajdzie również potrzeba uzupełnienia tras komuni-kacyjnych, a w szczególności:• Białystok, Choroszcz, Szosa Kruszewska, Izbiszcze,• Białystok, Krupniki, Barszczewo, Choroszcz,• Białystok, Choroszcz, Złotoria.

Przebieg proponowanych tras oznaczono w zał. Nr 8.Poprawa warunków bytu mieszkańców gminy wymaga zwiększenia częstotliwości ko-

munikacji miejskiej (linia 4 i 103) oraz przedłużenia tych linii wg zgłoszonych i uzasadnio-nych potrzeb mieszkańców.

B. Zaopatrzenie w wodę.Gminę Choroszcz zaopatrują w wodę ujęcia i stacje uzdatniania zlokalizowane w Cho-

roszczy, Barszczewie, Rogowie i Złotorii. Pobór wody i wydajność poszczególnych ujęćkształtuje się jak niżej:

Tabela 13 Ujęcia wody.Lp. Miejscowość Opis1 Choroszcz Pobór wody odbywa się z trzech studni wierconych SW – 1 o głębokości 53 m i

zatwierdzonych zasobach Q = 60 m3/h przy depresji s= 17,5 m, SW – 2 o głęboko-ści 188,5 m i zatwierdzonych zasobach Q = 79,6 m3/h przy depresji s = 57,8 m, SW– 1B o głębokości 46,2 m i zatwierdzonych zasobach dla zespołu studni SW – 1, SW– 1B Q = 105 m3/h przy depresji s = 14 mIlość pobieranej wody nie przekraczaQ h śr. = 75,0 m3 /hQ h max = 104,8 m3 /hQ d max = 1800 m3/ dobę

2 Barszczewo Pobór wody odbywa się z dwóch studni wierconych SW – 1 o głębokości 66,5 m3,SW – 2 o głębokości 74,0 m. Wydajność eksploatacyjna wynosi 48 m3/h przy de-presji s = 4,7 m. Pobór wody odbywa się przez 24 godziny/dobę z przeznaczeniemna cele socjalne i gospodarcze.Ilość pobieranej wody nie będzie przekraczać :Q h śr. = 15,0 m3 / hQ h max = 23,7 m3/hQ d śr. = 179,5 m3 / dobęQ d max = 228,4 m3/dobę

3 Rogowo Żródłem zaopatrzenia wodociągu w wodę są dwie studnie wiercone SW – 1 o głę-bokości 139,5 m i SW – 2 o głębokości 169 m przy zatwierdzonych zasobach w kat.„B” – Q = 68 m3/h przy depresji s1 = 43,3 m i s2 = 22,6 m.Wodociąg zaopatruje w wodę następujące wsie : Rogowo, Rogowo Majątek, Rogó-wek, Ruszczany, Pańki, Kruszewo, Izbiszcze, Konowały, Gajowniki, Zaczerlany.Ilość pobieranej wody nie będzie przekraczała :Q hmax = 36,3 m3/hQ d śr. = 207,4 m3/dobęQ dmax – 290,4 m3/dobę

4 Złotoria Pobór wody odbywa się z dwóch studni wierconych SW – 1 o głębokości 55 m i SW– 2 o głębokości 64 m i zatwierdzonych zasobach ujęcia w kat. „B” – Q = 153 m3/hprzy s = 3,31 m.Ilość pobieranej wody nie przekracza :

26

Q max = 53,1 m3/hQ d śr. = 475,2 m3/dobęQ max = 617,4 m3/dobę

Ogółem z wodociągów zbiorczych korzysta 90% mieszkańców gminy. MieszkańcyKlepacz zaopatrywani są w wodę z centralnego wodociągu w Białymstoku. Do zwodociągo-wania na terenie gminy pozostały wsie: Czaplino, Mińce, Ogrodniki, Śliwno, Złotoria Podle-sie oraz gospodarstwa usytuowane w zabudowie kolonijnej. Zgodnie z przyjętymi założenia-mi w roku 2001 zwodociągowane zostaną wsie: Czaplino, Mińce i Ogrodniki. Pozostałe wsieoraz gospodarstwa w zabudowie kolonijnej zwodociągowane będą w miarę posiadanychśrodków i zainteresowań ich mieszkańców. Sieć wodociągowa w układzie miasta i wsi orazilość gospodarstw korzystających z wody ilustruje załącznik Nr 5.

W związku z potrzebą poprawy zaopatrzenia i jakości wody zachodzi konieczność roz-budowy hydroforni w Rogowie i Choroszczy.

C. Odprowadzanie ścieków.Oddana do użytku w roku 1998 oczyszczalnia ścieków w Choroszczy jest w stanie ob-

służyć miasto i wsie gminy Choroszcz. Według stanu na koniec marca 2001r do sieci kanali-zacji sanitarnej w Choroszczy podłączonych było 267 budynków mieszkalnych indywidual-nych i zbiorowego zamieszkania. Instalacje sieci kanalizacji sanitarnej założone są w ulicach:Sienkiewicza, Słonecznej, Powstania Styczniowego, Branickiego, Lipowej, Szkolnej, Szpital-nej, Świerkowej, Klonowej, Brzozowej, Akacjowej, Ogrodowej, Dominikańskiej, Zamkowej,Piaskowej, Mickiewicza, Piłsudskiego, Wyszyńskiego, Chodkiewicza, Berlinga, Traugutta,Raginisa.

Łączna długość sieci w mieście Choroszcz wynosi 17,2 km. W Klepaczach do sieci ka-nalizacyjnej odprowadzającej ścieki do oczyszczalni białostockiej podłączonych jest 20 bu-dynków mieszkalnych. Aktualna długość sieci wynosi 2,0 km z perspektywą jej rozbudowy wpozostałych ulicach Klepacz. Z terenu Choroszczy odprowadzanych jest rocznie 323,4 tys.m3 ścieków, w tym 163,3 z terenu SPP ZOZ. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest rze-ka Horodnianka zaliczona do drugiej klasy czystości.

Istotnym problemem wymagającym podjęcia radykalnych działań jest sanitanizacjaścieków na terenach wiejskich, a w szczególności graniczących z Narwiańskim Parkiem Na-rodowym. Przy kanalizacji terenów wiejskich należy maksymalnie wykorzystać środki pomo-cowe na powyższe zadania z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej i Banku Światowego,a także środków z kontraktu rządowego dla województw.

D. Kanalizacja deszczowa.Na terenie Choroszczy znajduje się 2,5 km kanalizacji w ciągu dróg powiatowych oraz

2,0 km w ciągu ulic gminnych. Dalsza realizacja wymieniowej kanalizacji następować będziez przebudową ulic.

E. Odpady stałe.Wysypisko stałych odpadów komunalnych zlokalizowane jest na działkach Nr 690/6,

690/8 i 690/10 na terenie m. Choroszczy w miejscu wyrobiska po żwirowni. Bezpośrednie są-siedztwo wysypiska stanowią tereny leśne. Najbliższa zabudowa mieszkaniowa znajduje sięw odległości około 250m na zachód od składowiska. Dojazd do wysypiska zapewniony jestdrogą gruntową. Droga oraz teren wysypiska są oznakowane. Obiekt jest ogrodzony siatkąmetalową z bramą wjazdową. Na wysypisku znajduje się budynek gospodarczy, w którymgromadzone jest wapno chlorowane do dezynfekcji oraz makulatura. Do gromadzenia złomusłuży zasiek betonowy. Wysypisko jest w dzierżawie Zakładu Energetyki Cieplnej, Wodocią-

27

gów i Kanalizacji w Choroszczy Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością- do 31 grudnia2001 r. W 2000 roku na wysypisko przyjęto następujące rodzaje odpadów:• odpady z oczyszczalni ścieków – 983,0 Mg,• odpady z rozbiórki obiektów budowlanych – 70,5 Mg,• odpady komunalne – 13 560 m3 (ok. 4,5 Mg).

Na terenie gminy Choroszcz usługi w zakresie usuwania i transportu odpadów komu-nalnych na wysypisko świadczą firmy: PUA „Astwa” w Białymstoku i PUA „MPO” w Bia-łymstoku. Zgodnie z ustaleniami oceny oddziaływania na środowisko wysypiska odpadówstałych zlokalizowanego na gruntach wsi Jeroniki wykonanej przez Biuro Studiów i Projek-tów „Hydro – Eko – Geo” w Białymstoku – budowę geologiczną i warunki hydrologiczne wrejonie opiniowanego obiektu oceniono jako dogodne, mimo że w podłożu wysypiska wystę-pują osady przepuszczalne, wśród których zalega przypowierzchniowa warstwa wodonośna.

W związku z długoletnim istnieniem wysypiska, powierzchniowa warstwa wodonośnaw jego rejonie została nieznacznie zanieczyszczona w wyniku infiltracji odcieków ze składo-wanych odpadów. Z uwagi na powyższe uznano, że dalsza eksploatacja obiektu jest możliwapod warunkiem:• prawidłowego zagospodarowania zdeponowanych odpadów,• przeprowadzenia prac porządkowych na terenie całego wysypiska,• zczerpania odcieku stagnującego w wyrobisku i skierowania go do oczyszczalni ścieków• uszczelnienia dna (w razie potrzeby) i zboczy nowych komór eksploatacyjnych geomem-bramą lub gliną ilastą,• prowadzenia monitoringu lokalnego wód przypowierzchniowych.

W „Ocenie oddziaływania na środowisko gminnego wysypiska odpadów komunalnychw Choroszczy w zakresie powietrza i hałasu” opracowanej przez Zakład Ekspertyz OchronyŚrodowiska AREO w Białymstoku przedstawiono sposoby łagodzenia skutków eksploatacjiskładowiska w zakresie ochrony jakości powietrza poprzez:• odgazowanie wysypiska za pomocą studni gazowych i wyprowadzenie „gazu składowi-skowego” przewodami na wysokość zapewniającą szybkie wymieszanie się i rozcieńczenieprzez powietrze do wartości poniżej wyczuwalnych progów zapachowych substancji odoro-czynnych zawartych w biogazie,• właściwą eksploatację tj. codzienne ugniatanie i przysypywanie warstwą ziemi min. 20 cm,• niedopuszczanie do powstawania pożarów oraz gaszenie samozapłonów.

W zakresie uciążliwości akustycznej dokonano identyfikacji źródeł hałasu i parametrówpoziomu dźwięku. Stwierdzono, że w wyniku pracy obiektu hałas w środowisku (emitowanytylko w krótkich czasach) nie spowoduje przekroczeń norm przyjętych za dopuszczalne. Sto-sownie do oceny oddziaływania na środowisko, istniejące wysypisko w aktualnym stanie mo-że funkcjonować przez kilka lat. Mając na uwadze powyższe, zachodzi potrzeba rozbudowyistniejącego wysypiska (z uwzględnieniem norm przewidzianych w obowiązujących przepi-sach) lub budowy nowego wysypiska.

F. Ciepłownictwo.Gmina nie posiada scentralizowanego systemu zabezpieczenia budynków w ciepło.

Funkcjonująca komunalna kotłownia lokalna zaopatruje w ciepło osiedla mieszkaniowe,szkołę, przedszkole, M-G CK, pocztę i GS „SCh” – zaopatrując w ciepło 2327 mieszkańców.Łączna kubatura ogrzewanych pomieszczeń wynosi 187 037 m3. Pozostałe obiekty użytecz-ności publicznej oraz budynki indywidualne zabezpieczone są w ciepło z kotłowni własnychopalanych drewnem lub węglem kamiennym, a w nielicznych przypadkach olejem. Zestawie-nie kotłowni funkcjonujących na terenie miasta Choroszcz oraz łączną ich moc przedstawiazał. Nr 6.

28

Z uwagi na wysokie zużycie techniczne ciepłowni miejskiej, wymagana jest jej moder-nizacja lub budowa nowej z możliwością przejęcia funkcji obsługi Samodzielnego Publiczne-go Szpitala Psychiatrycznego ZOZ –po zlikwidowaniu ciepłowni wyeksploatowanej tech-nicznie, funkcjonującej aktualnie na terenie SPP ZOZ.

G. Mieszkania.Gmina jest właścicielem 9 budynków komunalnych w Choroszczy o powierzchni użyt-

kowej 1 052 m2. W budynkach tych istnieje 28 lokali, w których zamieszkują 92 osoby. Wwiększości są to budynki drewniane o złym stanie technicznym, wymagające okresowych re-montów. Ponadto gmina posiada trzy ośrodki zdrowia, w których znajduje się 5 lokali miesz-kalnych o powierzchni użytkowej 250 m2, a także budynek mieszkalny w Rogowie z jednymlokalem mieszkalnym o powierzchni użytkowej 35 m2.

Na terenie Choroszczy funkcjonuje Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko – Własno-ściowa dysponująca 24 budynkami mieszkalnymi, w których znajduje się 729 lokali miesz-kalnych. Łączna powierzchnia użytkowa tych lokali wynosi 32 871 m2. W lokalach wymie-nionej Spółdzielni zamieszkuje 2210 osób.

Specyficznymi budynkami mieszkalnymi są budynki należące do Samodzielnego Pu-blicznego Psychiatrycznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Choroszczy w liczbie siedmiu ze102 lokalami mieszkalnymi o łącznej powierzchni 4 692 m2, w których zamieszkuje 350osób, a także 4 budynki mieszkalne Domu Pomocy Społecznej w Choroszczy ze 111 lokalamimieszkalnymi o powierzchni 1 973 m2, w których zamieszkuje 302 osoby.

H. Telekomunikacja.Gmina Choroszcz wyposażona jest w następujące urządzenia telekomunikacyjne:

1/ centrale telefoniczne• Choroszcz – RDLU cyfrowa, operator TPS.A,• Choroszcz – PG analogowa, operator TPS.A,• Konowały – RDLU cyfrowa, operator TPS.A.2/ połączenia światłowodowe• Białystok – Choroszcz.3/ miejscowe sieci rozdzielcze gminy Choroszcz wykonane w 94 %

Planowane są połączenia światłowodowe:• Choroszcz – Barszczewo.• Choroszcz – Konowały – Rzędziany.

Aktualnie na terenie gminy 25 na 100 mieszkańców posiada aparaty telefoniczne, a sa-mo miasto Choroszcz 28 aparatów na 100 mieszkańców. Ilość aparatów w gminie Choroszczw poszczególnych miejscowościach wg stanu na dzień 5 czerwca 2001 r przedstawia załącz-nik Nr 7. Istniejąca sieć połączeń telefonicznych zapewnia w dobrym stopniu usługi teleko-munikacyjne mieszkańcom gminy.

II.2.3. Sfera gospodarczaPoziom rozwoju gospodarczego i rentowność osiągana przez podmioty gospodarcze

działające na terenie gminy decyduje o zdolności gminy do podejmowania działań rozwijają-cych infrastrukturę techniczną i wpływa na wielkość alokowanych środków finansowych nasferę społeczną i na poziom świadczonych w tej sferze usług. Wzrost zamożności każdejgminy jest nierozerwalnie związany z przedsiębiorczością i aktywnością gospodarczą jejmieszkańców. Racjonalnie prowadzona gospodarka każdej gminy zmierza do maksymalizacjiszans rozwoju gospodarczego swojego tereniu i do tworzenia przewagi miejsca do inwesto-waniu przy staraniu się o pozyskanie inwestorów na swój teren.

29

A. Struktura zatrudnienia ludności.Ilość pracujących (bez rolników indywidualnych) wg stanu na koniec 1999 r wyniosła

ogółem na terenie gminy 2 099 osób, w tym kobiet 1 309. Spośród mieszkańców Choroszczypracowało ogółem 1 701 osób, w tym 1 153 to kobiety. Na obszarach wiejskich pracowało398 osób, z tego 156 osób to kobiety. Spośród osób w wieku produkcyjnym zatrudnionychbyło 29,7%. Osoby z obszarów wiejskich wśród zatrudnionych stanowiły 18,9%. Kobietywśród zatrudnionych na terenie gminy stanowiły 62,4% wszystkich zatrudnionych.

Tabela 14 Struktura zatrudnienia.Wyszczególnienie Ogółem Miasto Obszary wiejskieOgółem 100% 100% 100%Kobiety 54,9% 67,8% 39,2%Mężczyźni 45,1% 32,2% 60,8%Przemysł 14,5% 10,4% 29,8%Budownictwo 1,4% 1,0% 2,6%Handel i naprawy 8,7% 2,0% 33,9%Transport, składowanie iłączność 1,3% 1,2% 1,5%Administracja publiczna iobrona narodowa 3,2% 3,6% 1,5%Edukacja 6,9% 5,1% 13,7%Ochrona zdrowia i opiekasocjalna 58,3% 72,9% 3,0%Pozostałe 5,8% 3,6% 13,9%

B. Wielkość i struktura bezrobocia.Trudnym problemem będącym zjawiskiem przemian strukturalnych dla znacznej ilości

społeczeństwa jest brak pracy. Analiza liczby bezrobotnych wskazuje na systematyczny jejwzrost. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Białymsto-ku zamieszkałych na terenie miasta i gminy Choroszcz w latach 1996 – 2000 kształtowała sięnastępująco (stan na koniec grudnia):

Tabela 15 Struktura bezrobocia.Ogółem Miasto Obszary wiejskieWyszczególnienie Rok Liczba Proc Liczba Proc Liczba Proc

1996 552 100,00% 213 38,59% 339 61,41%1997 337 100,00% 136 40,36% 201 59,64%1998 407 100,00% 159 39,07% 248 60,93%1999 551 100,00% 236 42,83% 315 57,17%

Ogółem

2000 569 100,00% 221 38,84% 348 61,16%1996 283 51,27% 111 52,11% 172 50,74%1997 207 61,42% 80 58,82% 127 63,18%1998 227 55,77% 85 53,46% 142 57,26%1999 289 52,45% 117 49,58% 172 54,60%

Kobiety

2000 285 50,09% 115 52,04% 170 48,85%1996 195 35,33% 87 40,85% 108 31,86%1997 116 34,42% 61 44,85% 55 27,36%1998 134 32,92% 68 42,77% 66 26,61%1999 186 33,76% 79 33,47% 107 33,97%

Wiek 18-24

2000 196 34,45% 85 38,46% 111 31,90%1996 137 24,82% 39 18,31% 98 28,91%1997 91 27,00% 29 21,32% 62 30,85%1998 111 27,27% 32 20,13% 79 31,85%1999 147 26,68% 58 24,58% 89 28,25%

Wiek 25-34

2000 142 24,96% 59 26,70% 83 23,85%

30

Ogółem Miasto Obszary wiejskieWyszczególnienie Rok Liczba Proc Liczba Proc Liczba Proc1996 118 21,38% 36 16,90% 82 24,19%1997 65 19,29% 20 14,71% 45 22,39%1998 85 20,88% 22 13,84% 63 25,40%1999 104 18,87% 39 16,53% 65 20,63%

Wiek 35-44

2000 105 18,45% 20 9,05% 85 24,43%1996 82 14,86% 43 20,19% 39 11,50%1997 58 17,21% 23 16,91% 35 17,41%1998 63 15,48% 30 18,87% 33 13,31%1999 93 16,88% 48 20,34% 45 14,29%

Wiek 45-54

2000 109 19,16% 49 22,17% 60 17,24%1996 18 3,26% 7 3,29% 11 3,24%1997 6 1,78% 3 2,21% 3 1,49%1998 13 3,19% 7 4,40% 6 2,42%1999 17 3,09% 10 4,24% 7 2,22%

Wiek 55-59

2000 13 2,28% 6 2,71% 7 2,01%1996 2 0,36% 1 0,47% 1 0,29%1997 1 0,30% 0 0,00% 1 0,50%1998 3 0,74% 2 1,26% 1 0,40%1999 4 0,73% 2 0,85% 2 0,63%

Wiek 60-64

2000 3 0,53% 2 0,90% 1 0,29%1996 7 1,27% 4 1,88% 3 0,88%1997 5 1,48% 2 1,47% 3 1,49%1998 15 3,69% 8 5,03% 7 2,82%1999 18 3,27% 11 4,66% 7 2,22%

Wykształceniewyższe

2000 20 3,51% 11 4,98% 9 2,59%1996 119 21,56% 46 21,60% 73 21,53%1997 81 24,04% 31 22,79% 50 24,88%1998 93 22,85% 36 22,64% 57 22,98%1999 116 21,05% 57 24,15% 59 18,73%

Wykształceniepolicealne i śred-nie zawodowe

2000 115 20,21% 51 23,08% 64 18,39%1996 24 4,35% 16 7,51% 8 2,36%1997 27 8,01% 16 11,76% 11 5,47%1998 19 4,67% 9 5,66% 10 4,03%1999 36 6,53% 17 7,20% 19 6,03%

Wykształcenieśrednie ogólne

2000 39 6,85% 20 9,05% 19 5,46%1996 212 38,41% 80 37,56% 132 38,94%1997 126 37,39% 47 34,56% 79 39,30%1998 162 39,80% 60 37,74% 102 41,13%1999 205 37,21% 82 34,75% 123 39,05%

Wykształceniezasadnicze zawo-dowe

2000 201 35,33% 77 34,84% 124 35,63%1996 190 34,42% 67 31,46% 123 36,28%1997 98 29,08% 40 29,41% 58 28,86%1998 118 28,99% 46 28,93% 72 29,03%1999 176 31,94% 69 29,24% 107 33,97%

Wykształceniepodstawowe iniepełne podsta-wowe

2000 194 34,09% 62 28,05% 132 37,93%1996 65 11,78% 28 13,15% 37 10,91%1997 41 12,17% 20 14,71% 21 10,45%1998 40 9,83% 22 13,84% 18 7,26%1999 48 8,71% 24 10,17% 24 7,62%

Staż pracy do 1roku

2000 114 20,04% 47 21,27% 67 19,25%1996 75 13,59% 29 13,62% 46 13,57%1997 34 10,09% 11 8,09% 23 11,44%1998 52 12,78% 17 10,69% 35 14,11%1999 64 11,62% 26 11,02% 38 12,06%

Staż pracy 1-5 lat

2000 82 14,41% 29 13,12% 53 15,23%Staż pracy 5-10lat

1996 75 13,59% 23 10,80% 52 15,34%

31

Ogółem Miasto Obszary wiejskieWyszczególnienie

Rok

Liczba Proc Liczba Proc Liczba Proc1997 48 14,24% 15 11,03% 33 16,42%1998 57 14,00% 19 11,95% 38 15,32%1999 72 13,07% 27 11,44% 45 14,29%

Rok

2000 70 12,30% 28 12,67% 42 12,07%1996 137 24,82% 48 22,54% 89 26,25%1997 83 24,63% 27 19,85% 56 27,86%1998 104 25,55% 29 18,24% 75 30,24%1999 123 22,32% 49 20,76% 74 23,49%

Staż pracy 10 - 20lat

2000 80 14,06% 23 10,41% 57 16,38%1996 76 13,77% 36 16,90% 40 11,80%1997 42 12,46% 19 13,97% 23 11,44%1998 51 12,53% 27 16,98% 24 9,68%1999 71 12,89% 41 17,37% 30 9,52%

Staż pracy 20 –30lat

2000 49 8,61% 25 11,31% 24 6,90%1996 16 2,90% 7 3,29% 9 2,65%1997 6 1,78% 3 2,21% 3 1,49%1998 5 1,23% 3 1,89% 2 0,81%1999 9 1,63% 3 1,27% 6 1,90%

Staż pracy powy-żej 30 lat

2000 5 0,88% 3 1,36% 2 0,57%1996 108 19,57% 42 19,72% 66 19,47%1997 83 24,63% 41 30,15% 42 20,90%1998 98 24,08% 42 26,42% 56 22,58%1999 164 29,76% 66 27,97% 98 31,11%

Brak stażu pracy

2000 169 29,70% 66 29,86% 103 29,60%Dane na koniec grudnia. Procent liczony do ilości osób bezrobotnych zarejestrowanych w danym roku

Jak wynika z powyższych zestawień sytuacja na rynku pracy w gminie nie jest katastro-falna, aczkolwiek systematyczny wzrost bezrobocia budzi uzasadniony niepokój.

C. Jednostki gospodarcze zarejestrowane w systemie REGON.Na terenie gminy wg stanu na koniec 2000r zarejestrowanych było 920 podmiotów

prowadzących działalność gospodarczą, w tym 804 przez osoby fizyczne. Ilość podmiotówprowadzących działalność gospodarczą systematycznie wzrasta, co wykazuje poniższe zesta-wienie:

Tabela 16 Podmioty gospodarcze.W tymPodmioty go-

spodarcze 1996r 1997r 1998r 1999r 2000rIlość ogółem 500 576 602 712 920

W tym osoby fi-zyczne

486 562 590 606 804

Największa ilość podmiotów zajmuje się branżą handlową – 24,67% oraz rolnictwem ileśnictwem – 23,04%; budownictwem – 13,58%, przetwórstwem przemysłowym – 12,50%.

W układzie przedmiotowym ilość zarejestrowanych podmiotów kształtuje się jak niżej:

Tabela 17 Zarejestrowane podmioty gospodarcze w układzie branżowym.Lp. Wyszczególnienie Liczba1 Ogółem 9202 Rolnictwo i leśnictwo 2123 Przetwórstwo przemysłowe 1154 Budownictwo 125

32

5 Handel 2276 Hotele i restauracje 147 Transport 708 Pośrednictwo finansowe 339 Obsługa nieruchomości 5610 Edukacja 811 Ochrona zdrowia 2312 Pozostałe 31

Spośród ogólnej liczby 78 podmiotów gospodarczych będących spółkami 57 było spół-kami cywilnymi. Na terenie gminy działało 5 spółdzielni.

D. Działalność produkcyjno-usługowa.W gospodarce gminy dominuje handel i usługi niematerialne. Znaczna liczba podmio-

tów zajmuje się działalnością produkcyjną i usługami materialnymi. Produkcja rolno-spożywcza reprezentowana jest m.in. przez:• Zakład produkcji spożywczej „KABO” w Choroszczy zajmujący się produkcją wędlin igarmażerki, którego wyroby sprzedawane są w skali ponadregionalnej,• Dwie piekarnie prowadzące produkcję i dystrybucję pieczywa, również poza teren gminy,• „PERKPOL” Zakład przetwórstwa mięsnego, prowadzący ubój i przetwórstwo mięsa orazsieć własnych sklepów w skali ponadgminnej,• „PELKAT” przetwórstwo rybne w Choroszczy,• Produkcję drzewną reprezentują dwa tartaki w Klepaczach i w Czaplinie oraz kilkanaściezakładów produkcji mebli i usług stolarskich, a także kilka zakładów stolarki budowlanej,• Znaczącym producentem materiałów budowlanych jest „Ceramika Złotoria” zajmująca sięwyrobem cegły oraz Firma „METALKOMPLEX” w Krupnikach produkująca pokrycia da-chowe. W zakresie budownictwa działa kilkadziesiąt firm budowlanych o różnym stopniuzorganizowania i zakresie prowadzonych robót,• Działalność produkcyjną i usługową w branży chemicznej prowadzą m.in. „Unilam” wChoroszczy, „FOLEXIM” w Dzikich oraz zakłady pracy chronionej „Skwat” w Koloni Żółtkii Spółdzielnia Inwalidów Głuchych w Choroszczy,• Kompleksowe usługi w zakresie obsługi transportu (stacja paliw, restauracja, noclegi) re-alizują „M&M Nalewajko w Złotorii i „JABOOIL” w Porosłach,• Ponadto z obsługą ruchu na szosie Nr 18 związane są: Zajazd Chińczyk w Żółtkach orazZajazd „Dworek” w Choroszczy”.

E. Rolnictwo.Powierzchnia Miasta i Gminy Choroszcz wynosi 16378 ha, w tym 9986 ha użytków

rolnych i 2869 ha lasów. W użytkach rolnych grunty orne zajmują powierzchnię 5923 ha,użytki zielone 3940 ha i sady 123 ha. Duża część użytków rolnych charakteryzuje się wysokąbonitacją (przewaga gr. kl. IV i III). Najwartościowsze grunty rolnicze występują w dużychzwartych kompleksach we wsiach Złotoria, Babino, Łyski, Porosły, Barszczewo, Czaplino,Gajowniki, Konowały, Śliwno i Rogowo oraz w południowej części miasta Choroszcz. Po-wierzchnia nieużytków wynosi 1962 ha i ich duży obszar występuje w kompleksie dolinyrzeki Narew i jest aktualnie włączony w obszar Narwiańskiego Parku Narodowego.

W strukturze własnościowej dominuje własność indywidualna. Ogólna ilość gospo-darstw rolnych wynosi 2356 szt. Zachodzące zmiany w strukturze gospodarstw cechuje po-wstawanie znacznej ilości karłowatych gospodarstw rolnych (do 2 ha). Aktualnie ich ilośćwynosi 906 szt. Struktura pozostałych gospodarstw przedstawia się następująco:• gospodarstwa od 2 do 5 ha - 600 szt.,• gospodarstwa od 5 do 7 ha - 244 szt.,

33

• gospodarstwa od 7 do 10 ha - 223 szt.,• gospodarstwa do 15 ha – 227 szt.,• gospodarstwa powyżej 15 ha – 156 szt.

We wsi Barszczewo istnieje Zespół Rolników Indywidualnych, który użytkuje grunty opow. 170,11 ha, specjalizujący się w tuczu trzody chlewnej. Dla własnych potrzeb tucz trzodychlewnej prowadzą gospodarstwa rolne przy Samodzielnym Publicznym PsychiatrycznymZOZ w Choroszczy oraz Państwowym Domu Pomocy Społecznej. Na terenie wsi Łyskidziała Stacja Doświadczalna Oceny Odmian. Organizacją i oceną hodowli i zaopatrzenia wmateriał hodowlany zajmuje się Stacja Hodowli i Unasienniania Zwierząt w Porosłach. Usłu-gi mechanizacyjne, chemizacyjne oraz naprawy sprzętu wykonywane są przez SpółdzielnięKółek Rolniczych w Choroszczy. Doradztwem, oświatą i obsługą ekonomiczną gospodarstwzajmuje się Ośrodek Doradztwa Rolniczego. Istnieją 3 punkty weterynaryjne zajmujące sięprofilaktyką i leczeniem zwierząt.

W strukturze zasiewów na terenie Gminy Choroszcz dominuje uprawa zbóż szczególnieowsa z jęczmieniem i innych mieszanek zbożowych oraz żyta. Dużą powierzchnię stanowi teżuprawa ziemniaków. Wydaje się, że w najbliższych latach struktura ta będzie podobna. Zani-ka zainteresowanie uprawą roślin bardzo pracochłonnych szczególnie buraków cukrowych iroślin oleistych. Duże zasoby użytków zielonych predestynują gminę do intensyfikacji ho-dowli bydła mlecznego. Produkcja mleka jest rozwijającą się gałęzią działalności rolniczej.

Utrzymuje się w kilkunastu gospodarstwach wielkotowarowa produkcja trzody chlew-nej. Wieloletnią tradycją na terenie Gminy jest uprawa warzyw w gruncie i pod osłonami,skupiona w kilku wsiach. Dotyczy to wsi Śliwno, Kruszewo, Izbiszcze i Pańki. Produkcjapowyższa wzrasta i wymaga rozwoju przetwórstwa tych produktów na terenie gminy. W kil-ku gospodarstwach prowadzona jest na wysoką skalę produkcja sadownicza. Gospodarstwa owysokim poziomie produkcji dążąc do dalszego dynamicznego ich rozwoju winny podejmo-wać działania zmierzające do tworzenia grup producenckich mleka, mięsa, warzyw i owoców.

Dobre warunki przyrodnicze oraz sąsiedztwo Narwiańskiego Parku Narodowego tworząodpowiednie możliwości powstawania gospodarstw produkujących żywność ekologiczną, aduże połacie użytków zielonych o wysokich walorach przyrodniczych sprzyjają także prowa-dzeniu ekstensywnej gospodarki polegającej m.in. na ich wykaszaniu, a także wypasie odpo-wiednich ras bydła. Okoliczności powyższe tworzą też dobry klimat do rozwoju gospodarstwagroturystycznych.

Dążąc do poprawy warunków produkcji rolnej należy mieć również na uwadze potrzebęodbudowy i dalszej właściwej eksploatacji obiektów melioracyjnych na terenie gminy podnazwami „Horodnianka”, „Konowały”, „Czaplinianka” i „Lipniki”. Warunki przyrodnicze ipołożenie geograficzne gminy sprzyjają aktywizacji obszarów wiejskich. Obok tradycyjnejprodukcji rolnej istnieją realne możliwości uprawy wikliny i jej przetwórstwa, pozyskiwania iprzetwórstwa trzciny, a także rozwoju rękodzieła ludowego. Względy poprawy walorówprzyrodniczo – krajobrazowych wskazują na potrzebę podjęcia działań zmierzających do za-lesienia i zadrzewienia nie wykorzystanych dotychczas gruntów rolnych kl. V i VI.

34

F. Baza turystyczna.Turystyka może stać się wiodącą funkcją rozwoju gminy. Świadczą o tym cenne walory

przyrodnicze i kulturowe tego terenu w postaci Narwiańskiego Parku Narodowego oraz licz-nych zabytków. Fakt powstania NPN w 1996 r spowodował rozwój turystyki na terenie gmi-ny. Zmieniła się również struktura ruchu turystycznego. Zmniejszyła się turystyka krajoznaw-cza, rozwinęła się zaś turystyka kwalifikowana, w tym zagraniczna, agroturystyka, turystykatranzytowa. Obecnie ruch turystyczny na terenie gminy można szacować na około 15 tysięcyosób rocznie. O takich tendencjach świadczą również inwestycje w turystyce.Baza noclegowa.

Bazę noclegową na terenie gminy Choroszcz na 230 miejsc noclegowych prowadzi 12obiektów. Poniżej przedstawiony jest gestor bazy i liczba miejsc noclegowych.

• Hotel „Dworek” w Choroszczy, P.W.JARD – 38 m.n., karczma, korty tenisowe,parking,• Pensjonat „Dwór nad Narwią”, M.Dowgird – 24 m.n., kuchnia litewska, sala konfe-rencyjna, pole biwakowe,• Motel „Chińczyk” – 20 m.n., bar, parking,• Motel na stacji benzynowej w Złotorii – 20 m.n., parking, bar,• Schronisko w Złotorii – Plebania, 50 m.n.,

Kwatery agroturystyczne:• Izbiszcze, P.Silwonik – 6 m.n.,• Izbiszcze 12, Ryszard Sokół – 7 m.n.,• Pańki 16, Teresa Sokół – 6 m.n.,• Pańki 6, D.K.Kościuczyk – 4 m.n.,• Śliwno, Z.Korpacz – 10 m.n.,• Śliwno, A.K.Zagórscy – 5 m.n.,• Pole biwakowe w Śliwnie – 50 m.n.W perspektywie należy uwzględnić powstanie dwóch stanic wodnych w Izbiszczach i

Kruszewie na około 50 miejsc noclegowych. Należy wybudować również minimum 2 polabiwakowe na 100 miejsc noclegowych w Kruszewie i Choroszczy. Zwiększy to liczbę miejscnoclegowych do 380 i zaspokoi potrzeby turystów na kilka najbliższych lat.

Baza żywieniowa.Baza żywieniowa zlokalizowana jest głównie w obiektach noclegowych oraz przy szo-

sie warszawskiej. Serwowane jest tam jedzenie regionalne oraz typu fast-food. Godna polece-nia jest kuchnia litewska prowadzona w „Dworze nad Narwią” w Rogowie oraz kuchnia re-gionalna w Hotelu „Dworek” w Choroszczy. Wyżywienie można zamówić również w niektó-rych kwaterach agroturystycznych. Na terenie Choroszczy znajduje się kilka barów serwują-cych głównie napoje. Ewenementem jest kawiarnia „U Moesa” w M-GCK prowadzona przezgestora francuskiego. Bary wiejskie funkcjonują w Izbiszczach i Kruszewie. W większościwsi istnieją sklepy prowadzące sprzedaż najpotrzebniejszych artykułów spożywczych. Na te-renie gminy znajdują się również producenci żywności. Wymienić tu należy Zakład Spożyw-czy „KABO” produkujący smaczne wędliny drobiowe, Zakład Masarniczy Państwa Perkow-skich w Choroszczy, Przetwórstwo Warzyw Państwa Malinowskich z Choroszczy i Korpa-czów ze Śliwna. Istnieje również piekarnia, przetwórstwo ryb w Choroszczy. Markowymproduktem turystycznym może stać się w przyszłości ogórek oraz ryba.

35

Baza towarzysząca.Do bazy towarzyszącej zaliczyć należy przede wszystkim szlaki turystyczne, po których

podróżują turyści. Głównym szlakiem komunikacyjnym, po którym przemieszczają się tury-ści zmotoryzowani jest droga krajowa z Białegostoku do Warszawy. Powstały przy niej trzystacje paliw, kilka barów, motele. Przez teren gminy po jej najciekawszych miejscach prowa-dzą szlaki turystyczne: piesze, rowerowe, kajakowe, narciarskie.

Dla turystów pieszych wyznakowane są przez gminę trzy szlaki piesze:• im.Z.Glogera z Białegostoku przez Choroszcz do Tykocina i Jeżewa, 46 km, znakizielone,• Nadnarwiański z Białegostoku do Paniek, 31 km, znaki żółte,• Włókniarzy z Fast do Strabli, 65 km,znaki niebieskie.

W 1999 r powstały również szlaki rowerowe:• Światowida z Białegostoku do Kruszewa, 20 km, znaki zielone,• Rowerowa Obwodnica NPN zaczynająca się i kończąca w Choroszczy, 90 km, znakiczerwone,

Przez gminę prowadzą również dwa szlaki wodne:• Rozlewisk Narwi z Suraża do Rzędzian, 50 km,• Chodkiewicza Supraślą z Gródka do Złotorii, 90 km.Na bazie Narwiańskiego Ośrodka Narciarskiego w Dzikich opracowane są również nie-

znakowane trasy dla nart śladowych. W najbliższej przyszłości wspólnie z NPN należałobyurządzić dwie ścieżki dydaktyczne wychodzące ze szkół w Kruszewie i Rogowie.

Istnieje również możliwość wytyczenia szlaków konnych. Inspiracją do tego mogłobybyć powstanie Ośrodka Jeździeckiego na bazie gospodarstwa wchodzącego w skład założeniaparkowo-pałacowego Branickich. Niewielka stadnina znajduje się już w Krupnikach. Do bazytowarzyszącej można zaliczyć również boiska w niektórych wsiach i Choroszczy, z którychmogą korzystać również turyści. Dla turystyki duże znaczenie mają również ośrodki zdrowia ipoczty w takich miejscowościach jak: Barszczewo, Choroszcz, Konowały, Złotoria, Komisa-riat Policji w Choroszczy. Turyści mogą korzystać również z instytucji kulturalnych w postacibibliotek w Barszczewie, Klepaczach, Choroszczy, zwiedzić Muzeum Wnętrz Pałacowych wChoroszczy, Galerię „U Moesa” wziąć udział w imprezach organizowanych przez M-GCK.

Duże znaczenie dla turystyki posiada Centrum Informacji Turystycznej i Kulturalnej wChoroszczy oraz Lokalna Organizacja Turystyczna Dolina Górnej Narwi. Wydawane są tumateriały promocyjne, prowadzone jest doradztwo turystyczne. Na terenie gminy znajdują siędwie wypożyczalnie sprzętu turystycznego. Narwiański Ośrodek Narciarski w Dzikich wypo-życza narty biegowe dla 30 osób. Klub Kajakowy „Meander” w Choroszczy posiada 8 kaja-ków. Mieszkańcy gminy dysponują ponadto łodziami pychówkami oraz wozami konnymisłużącymi również turystom.

W perspektywie wskazana byłaby mała architektura turystyczna na miejscach biwako-wych, przy szlakach turystycznych. Można również zaadoptować na cele turystyczne dwiewieże widokowe; OSP w Rogowie oraz stary wiatrak w Kruszewie. Docelowo można rów-nież wybudować kładkę wiszącą przez Narew łączącą przyczółki zerwanego mostu. Przyokazji modernizacji drogi Białystok-Kruszewo należałoby wydzielić ścieżkę rowerową orazszlak konny dla turystów.

36

II c. Charakterystyka środowiska przyrodniczego.

A. Budowa geologiczna.Zgodnie z przyjętym podziałem obszaru Polski na jednostki tektoniczne, teren gminy

Choroszcz znajduje się w obrębie tzw. „Wyniesienia Mazursko – Suwalskiego”. Jest to dużajednostka geostrukturalna obejmująca brzeżne strefy platformy wschodnio – europejskiej.

Pod względem geomorfologicznym obszar gminy położony jest w obrębie dużej jed-nostki zwanej Niziną Podlaską. Wschodnia część obszaru gminy Choroszcz, gdzie na po-wierzchni występuje głównie glina zwałowa, jest płaska, słabo morfologicznie zróżnicowana iraczej monotonna. Powierzchnię urozmaicają pojedyncze pagórki morenowe o wysokościwzględnej 15 – 20 m. Rzeki i potoki płyną w szerokich płaskich dolinach, które bardzo słabozaznaczają się w morfologii terenu. Część środkowa i północna obszaru gminy jest bardziejzróżnicowana morfologicznie i pofałdowana. Bardzo liczne, zazwyczaj niedużych rozmiarów,wzgórza moren czołowych znacznie urozmaicają teren. Cieki powierzchniowe płyną w wą-skich, lecz wyraźnie geomorfologicznych zaznaczonych i głęboko wciętych dolinach, częstow bardzo stromych brzegach. Dolina rzeki Narew oraz tereny do niej przyległe są morfolo-gicznie monotonne, płaskie, a miejscami w znacznym stopniu zatorfione i zabagnione.

Na terenie gminy występują surowce budowlane, głównie piaski, żwiry i gliny. Surow-ce ilaste ceramiki budowlanej były już eksploatowane przed rokiem 1914 ze złóż cegielniZłotoria i Kozowszczyna (w Turczynie). Zasoby tej ostatniej wyczerpane zostały w 1965r.Prace poszukiwawcze prowadzone w sąsiedztwie i na cegielni Złotoria pozwoliły w 1978 r naokonturowanie trzech oddzielnych pól górniczych o łącznej powierzchni 87 550 m2. Wg oce-ny Przedsiębiorstwa Geologicznego w Warszawie (opracowanie z 1992r) zasoby bilansoweprzy planowanym rocznym wydobyciu w ilości 16 000 m3 zabezpieczają produkcję cegielnido 2008 r. Materiały geologiczno – kartograficzne wskazują, że na terenie gminy Choroszczbrak jest szans na odkrycie większego złoża surowców ilastych ceramiki budowlanej.

Surowce okruchowe występują powszechnie na terenie gminy i w latach minionychbyły dorywczo eksploatowane przez miejscową ludność na potrzeby lokalne.

Złoża kruszywa występują w formie soczew i gniazd o ograniczonym zasięgu piono-wym i poziomym. W złożach występują zwykle piaski kwarcowo – skaleniowe, drobnoziar-niste lub średnioziarniste, prawie zawsze z domieszką frakcji żwirowej. Jako surowiec bu-dowlany piaski mogą być przydatne po uprzednim uszlachetnieniu. Złoże takich piasków(przydatne do produkcji cegły wapienno – piaskowej) okonturowano w 1991r w rejonie Cza-plino – Barszczewo. Składa się ono z trzech oddzielnych soczew; zajmując łączną powierzch-nię 257 960 m2. Złoża kruszywa grubego – (pospółki, żwiru) o stosunkowo niskiej jakości docelów budowlanych występują w okolicach: wsi Złotoria na północ od cegielni, wsi Żółtki(Góra Niwczana), pomiędzy Choroszczą a Kolonią Ruszczany, na lewym brzegu rz. Horod-nianka na wschodnim od Choroszczy, pomiędzy osadą Zastawie III a wsią Barszczewo, po-między wsią Kruszewo i Kolonią Kruszewo, na południe od wsi Pańki, na północ od wsi Ko-ściuki i na południe od wsi Zaczerlany. a podstawie udzielonych koncesji użytkowane są zło-ża w Jeronikach, Kościukach, Zaczerlanach i Żółtkach.

Należy zwrócić uwagę, że na terenie gminy Choroszcz występują duże złoża torfu, któ-re można by wykorzystać jako surowiec energetyczny lub rolniczo – ogrodniczy (nawóz,ściółka). Z uwagi jednak, iż złoża te występują w większości w granicach NarwiańskiegoParku Narodowego – objęte są zakazem eksploatacji.

37

B. Warunki wodne.Sieć hydrograficzna na terenie gminy jest dobrze rozwinięta. Wszystkie cieki po-

wierzchniowe, drenujące omawiany teren, odprowadzają wody do rzeki Narew, której sąprawymi dopływami. Licząc od północy są to: rzeka Supraśl – oddzielająca obszar gminyChoroszcz od gminy Dobrzyniewo Kościelne, potok Horodnianka (z licznymi bezimiennymidopływami i rowami), potok Czaplinianka – zbierający wody powierzchniowe z południowo– wschodniej części obszaru gminy oraz liczne rowy melioracyjne wpadające wprost do doli-ny rzeki Narew. Wody powierzchniowe nie są wykorzystywane energetycznie. Wody pod-ziemne o znaczeniu użytkowym występują w kilku poziomach wodonośnych. Zatwierdzonezasoby w kategorii B dla obszaru parku, którego znaczna część położona jest na terenie gminyChoroszcz są duże. Według oceny, po dokładnym rozpoznaniu, może okazać się, że są onejeszcze większe, ponieważ nie jest jeszcze znany przebieg zasobnych w wodę warstw geolo-gicznych.

C. Warunki glebowe.Gmina Choroszcz posiada średnio korzystne warunki do rozwoju produkcji rolnej,

31,3% gleb użytkowanych rolniczo jest wytworzonych z piasków gliniastych naglinowych,27,4% to gleby organiczne, 25,5% powierzchni zajmują gleby najsłabsze, wytworzone z pia-sków luźnych i słabogliniastych całkowitych. Pozostałe gleby zajmują niewielki obszar.Wśród gruntów rolnych dominują gleby klas IV a i IV b. Wśród użytków zielonych przewa-żają łąki i pastwiska kl. IV – dominują gleby kompleksów żytnio – ziemniaczanych. Najwięk-szy udział w powierzchni gruntów ornych 73,8% mają gleby bardzo lekkie zawierające do15% części spławialnych w masie glebowej poziomu orno – próchnicznego.

Zawartość próchnicy w glebach na terenie gminy Choroszcz waha się w granicach1,17% w kompleksie żytnim słabym zajmującym 24,3% powierzchni gruntów ornych; 1,26%w kompleksie żytnim dobrym zajmującym 18,7% powierzchni gruntów ornych; 1,29% wkompleksie żytnim bardzo dobrym zajmującym 18,9% powierzchni gruntów ornych. Są tokompleksy dominujące w strukturze gminy i wynika z tego, że gleby są mało zasobne w tenskładnik. Jedynie w kompleksie pszennym dobrym zajmującym około 8,8% powierzchnigruntów ornych występuje dobrze wykształcony poziom orno – próchniczy o miąższościniemniejszej niż 25 cm i zawartości próchnicy średnio 1,31%. Najlepsze użytki zielone zajmująw gminie 18 ha powierzchni i występują w m. Choroszcz. Pozostałe gleby pod użytkami zie-lonymi są bardzo zróżnicowane.

Biorąc za podstawę badania Okręgowej Stacji Chemiczno – Rolniczej w Białymstokuoraz analizy profilów glebowych wykonanych podczas redakcji map glebowo – rolniczych te-renu gminy Choroszcz około 24% gleb użytków rolnych wymaga koniecznie wapnowania, naokoło 21% gleb potrzebne jest wapnowanie i na około 19% gleb wskazane jest wapnowanie.W pozostałym zakresie gruntów wapnowanie można ograniczyć. Zestawienia wyników badańgleb wykazują, że zawartość fosforu bardzo niska występuje na około 6,7 % badanej po-wierzchni, niska na około 24,2%, średnia 30,3%, wysoka 19,7%, bardzo wysoka 19,1%. Za-wartość potasu bardzo niska występuje na 12,4% badanej powierzchni, niska na 26,3 %, śred-nia na 30,3%, wysoka 15 %, bardzo wysoka 16 %. Zawartość magnezu bardzo niska wystę-puje na 10,3% badanej powierzchni, niska na 22,8%, średnia 31,7%, wysoka 21%, bardzowysoka 14,2%.

Obok podstawowych składników pokarmowych dla prawidłowego rozwoju roślin ko-nieczne są mikroelementy głównie: mangan, miedź, bor, molibden, cynk. Brak jest aktual-nych badań w tym zakresie. Analiza profilów glebowych wykonywanych podczas redakcjimap glebowo – rolniczych wykazywała, iż na terenie gminy Choroszcz najbardziej wymaga-ne jest uzupełnienie gleb w molibden i miedź. Określenie szczegółowych dawek nawożenia i

38

konieczności wapnowania powinna jednak być oparta na aktualnych badaniach gleby wyko-nywanych przez Okręgową Stację Chemiczno – Rolniczą.

Określenie zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi ze względu na brak komplekso-wych badań jest utrudnione, jednak z uwagi na brak zakładów przemysłowych powodującychskażenie należy domniemywać, iż jest ono minimalne. Istnieje natomiast zagrożenie w rejoniedrogi Warszawa – Białystok zanieczyszczeniem gruntów związkami ołowiu.

Procentowy udział poszczególnych klas bonitacyjnych na terenie gminy przedstawia sięnastępująco:1. grunty orna klasa III a – 9%, III b – 22%, IV a – 25%, IV b – 30%, V – 12%, VI- 2%,2. użytki zielone - klasa III – 3,17%, IV – 49,01%, V – 35,82%, VI – 12%.

Dominują gleby brunatne wyługowane – 38,9%, pseudbielicowe – 17%, murszaste imurszowo – mineralne – 12,5%, czarne ziemie niedokształcone – 9,4%, czarne ziemie wła-ściwe – 2,5 %, brunatne właściwe – 2,5 %, mułowo – torfowe i torfowe – 14,6%.

D. Szata roślinna i zwierzęca.W stosunku do ogólnej powierzchni gruntów gminy Choroszcz lasy stanowią 16,1% i

powierzchnia ich wynosi 2640 ha, w tym lasy państwowe 671 ha.Szata roślina na terenie gminy Choroszcz jest zróżnicowana. Na terenie Narwiańskiego

Parku Narodowego obejmującego bagienną dolinę Narwi, występuje 46 zespołów roślinnych,w tym najbardziej rozpowszechnione są szuwary i roślinność wodna – 33 zespoły. Obok ro-ślinności szuwarowej i zaroślowej występują liczne gatunki chronione tj. kosaciec syberyjski,storczyk szerokolistny i krwisty, arnika górska, grążel żółty, goździk pyszny, widłak jałow-cowaty i spłaszczony, podkolan biały i pomocnik blaszkowaty.

W dolinie gniazdują ptaki typowe dla terenów podmokłych tj. świstun, różeniec, dublet,batalion, zielonka, wodniczka, których egzystencja w Europie jest już w poważnym stopniuzagrożona.

Dużą liczebność wykazują ptaki rzadko spotykane w kraju, a mianowicie: brzęczka, ry-bitwa czarna, wodnik, kropiatka,, błotniak stawowy, derkacz, podróżniczek i bąk z absolutnądominacją rokitniczka. Dolina jest ostoją wymienionych gatunków, a także ważnym miej-scem odpoczynku i żerowania w okresie przelotów, zwłaszcza wiosennych, w tym batalio-nów, kaczek i siewkowatych. W sumie na obszarze Parku stwierdzono obecność 154 gatun-ków ptaków lęgowych.

W dolinie odnotowano również 34 gatunki ssaków, a wśród nich wydrę i bobra.Spośród dużych ssaków występuje m.in. kilkanaście osobników łosi. Ponadto występują

dziki, sarny, lisy, jenoty, tchórze, kuny domowe, piżmaki i zające.

E. Opady atmosferyczne.Od 1981 roku obserwuje się obniżenie sumy opadów atmosferycznych z jednoczesnym

wyczerpywaniem zasobów wodnych, szczególnie widocznych podczas okresu letniego. Stwa-rza to zakłócenia w zaopatrzeniu w wodę rolnictwa.

II.3 Analiza SWOT

W trakcie prac zespołów problemowych strategii rozwoju dokonano identyfikacji ogra-niczeń i stymulatorów rozwoju gminy Choroszcz. W wyniku tych prac sformułowano słabe imocne strony wykorzystując metodę analizy SWOT. Metoda ta pozwala określić atuty i sła-bości, szanse i zagrożenia. Analiza SWOT wywodzi swoją nazwę od skrótu słów angielskich:Strengths (mocne strony), Weaknesses (słabe strony), Opportunities (szanse), Threats (zagro-żenia). Analiza SWOT obejmuje analizę uwarunkowań rozwojowych zewnętrznych (szans izagrożeń), które są poza bezpośrednimi kompetencjami gminy, wpływają one na funkcjono-

39

wanie gminy i nad którymi gmina nie ma kontroli oraz analizę uwarunkowań rozwojowychwewnętrznych (mocne i słabe strony), na które gmina ma wpływ i może je współkształtowaćczęściowo lub całkowicie.

Wykonana analiza SWOT stała się podstawą do sformułowania misji rozwoju Chorosz-czy i do sformułowania celów strategii rozwoju pierwszego i drugiego rzędu. W tabelach po-niżej przedstawiono poszczególne uwarunkowania rozwojowe, określono ich siłę oddziały-wania na pięciopunktowej skali, trend i czas oddziaływania obecny lub potencjalny.

Uwarunkowania wewnętrzne.Mocne strony

W analizie uwarunkowań wewnętrznych wskazano na grupę uwarunkowań związanychz potencjalnymi możliwościami rozwoju rolnictwa produkującego duże ilości artykułów rol-nych na potrzeby zaopatrzenia handlu i przemysłu rolno-spożywczego w oparciu o metodytradycyjnej produkcji rolnej. Wskazano również na możliwość powstania specjalistycznychgospodarstw mleczarskich w dorzeczu Narwi i na produkcję dużych ilości mleka w oparciu oduże kompleksy użytków zielonych zmeliorowanych. Wskazano również na szansę rozwojusadownictwa i ogrodnictwa.

Podkreślono również możliwość rozwoju różnego rodzaju form wypoczynku dla miesz-kańców Białegostoku i gości krajowych i zagranicznych. Wskazano na szansę rozwoju agro-turystyki i turystyki kwalifikowanej w otulinie Narwiańskiego Parku Narodowego. Atutemrozwojowym w ocenie uczestników zespołów była również dobra współpraca z kierownic-twem Narwiańskiego Parku Narodowego.

W wykonanej analizie atutem rozwojowym jest również przebiegająca przez obszargminy droga ekspresowa Warszawa-Białystok. Tereny położone wzdłuż drogi w sąsiedztwieBiałegostoku stały się bardzo atrakcyjnymi terenami do lokowania różnego rodzaju formdziałalności gospodarczej.

Posiadanie aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego, w którym wyznaczonotereny pod rozwój budownictwa i działalności gospodarczej stanowi mocną stronę gminy. Wpołączeniu z posiadanymi wolnymi mocami w mediach komunalnych i korzystną politykąpodatkową władz gminy wobec podmiotów gospodarczych powstają korzystne warunki przy-szłego rozwoju.

Posiadanie zabytkowego zespołu Pałacowo-Parkowego Branickich i zespołu budynkówpoklasztornych jest atutem dla rozwoju turystyki i organizacji wszelkiego typu imprez kultu-ralnych.

Lokalizacja dużego zespołu szpitalnego na terenie gminy jest atutem rozwojowymprzyciągającym na jej teren wysoko kwalifikowane kadry.

Mocne strony:Kluczowe szanse(obecne , potencjalne)

Siła oddziały-wania szansy(od +1 do +5)

Trend Czasoddzia-ływania

1. Dobra współpraca z kierownictwem Narwiańskiego Parku Narodowe-go, otulina parku jako teren rekreacji,

5 ↑ O, P

2. Duże tradycje i możliwości produkcji ogrodniczej, 3 → P3. Dobre warunki do rozwoju produkcji mleczarskiej w dorzeczu Narwi. 3 → O4. Posiadanie na terenie gminy zabytkowego Zespołu Pałacowo – Par-

kowego.2 → P

5. Funkcjonowanie na terenie gminy Szpitala Psychiatrycznego 3 ↑ P6. Przebieg przez teren gminy krajowej drogi ekspresowej Warszawa-

Białystok.5 ↑ O, P

7. Duża powierzchnia użytków zielonych oraz duża powierzchnia grun-tów zmeliorowanych umożliwiająca powstanie gospodarstw hodowla-

2 → P

40

nych.8. Posiadanie terenów wyznaczonych w planie zagospodarowania prze-

strzennego pod działalność gospodarczą.4 ↑ O, P

9. Posiadanie terenów pod budownictwo mieszkaniowe 4 ↑ O, P10. Dostatecznie rozwinięta sieć wiejskich ośrodków zdrowia. 3 → O, P11. Przychylny stosunek władz gminy do inwestorów lokujących i rozwi-

jających na terenie gminy swoje zakłady.4 ↑ O, P

12. Możliwość rozwoju na terenie gminy gospodarstw agroturystycznychi ekologicznych.

4 ↑ P

13. Rozwój produkcji żywności wysokiej jakości w dużych partiach podpotrzeby giełdy, supermarketów, przetwórstwa.

3 → P

14. Posiadanie aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego 4 ↑ O, P15. Dalszy rozwój wodociągów, energetyki cieplnej, kanalizacji sanitarnej

– posiadanie wolnych mocy w mediach komunalnych.3 ↑ O, P

16. Korzystne przepisy podatkowe kreowane przez gminę. 3 ↑ O, P17. Zachodzące procesy dezurbanizacyjne i związany z nim napływ na

obszar gminy nowych mieszkańców.3 ↑ O, P

18. Istnienie zespołu budynków poklasztornych – lokalizacja muzeumdiecezialnego wraz z centrum konferencyjnym.

3 ↑ O, P

19. Możliwość rozwoju przemysłu rolno-spożywczego. 2 ↑ P20. Posiadanie zasobów siły roboczej do zagospodarowania. 3 → P21. Dobry rozwój sieci telefonicznej. 2 → PCzas oddziaływania; O – obecny, P - potencjalny.Trend; wzrost ↑, stabilizacja →, regres ↓Siła oddziaływania; 1 – bardzo mała, 2 – mała, 3 – przeciętna, 4 – duża, 5 – bardzo duża

Słabe stronySłabych stron w uwarunkowaniach wewnętrznych rozwoju gminy doszukiwano się w

odnotowanym wysokim bezrobociu, niskich kwalifikacjach zawodowych mieszkańców, bra-kiem miejsc pracy poza rolnictwem na terenach wiejskich.

Wskazano również na zagrożenia związane ze wzrostem przestępczości i szerzeniem sięróżnego rodzaju patologii społecznych, w tym szczególnie alkoholizmu.

Do minusów rozwojowych zaliczono również niedorozwój infrastruktury technicznej, wtym szczególnie dróg (duża ilość dróg o nieutwardzonej nawierzchni), brak kanalizacji sani-tarnej szczególnie na obszarach wiejskich, co m. in. przyczynia się do zanieczyszczenia ście-kami bytowymi rzek i cieków wodnych znajdujących się na obszarze gminy. Wskazano rów-nież na zagrożenie związane z brakiem nowoczesnego wysypiska śmieci i sortowni oraz z po-zostawaniem licznych gospodarstw domowych poza zorganizowanym systemem wywozu od-padów stałych na wysypiska. Zagrożenia wystąpiły również ze strony istniejących dzikichwysypisk śmieci.

Zagrożenia rozwojowe odnotowano również w niepełnym zaopatrzeniu w wodę,szczególnie na obszarach wiejskich, co utrudnia rozwój produkcji rolnej.

Brak możliwości zbycia wyprodukowanych produktów rolnych i towarzyszący temuspadek poziomu życia mieszkańców obszarów wiejskich oraz rozszerzanie się obszarów ubó-stwa zostały wskazane jako duże zagrożenie wewnętrzne rozwoju gminy.

Zachodzące procesy emigracji ludzi młodych, wykształconych z obszaru gminy po-wodują starzenie się społeczeństwa i zwiększanie się grupy osób w wieku poprodukcyjnym wstrukturze mieszkańców. Problem ten dotyczy szczególnie obszarów wiejskich.

Wskazano również na zagrożenie ekologiczne związane z przebiegiem przez obszargminy drogi ekspresowej Warszawa-Białystok. Tereny w jej bezpośrednim sąsiedztwie nara-żone są na nadmierną emisję spalin samochodowych. Podkreślono również utrudnienia zwią-zane z przemieszczaniem się zwierząt i ludzi przez tę właśnie drogę.

41

Słabe strony:Kluczowe zagrożenia(obecne , potencjalne)

Siła oddziały-wania zagroże-

nia(od -1 do -5)

Trend Czasoddzia-ływania

1. Wysokie bezrobocie wśród osób w przedziale wieku 18-30 lat. -4 ↑ O2. Wzrost przestępczości, obniżenie poczucia bezpieczeństwa. -3 ↑ O3. Szerzenie się zjawiska alkoholizmu. -4 ↑ O4. Obniżenie się poziomu życia na wsi, rozrastanie się obszaru ubóstwa. -4 ↑ O5. Brak lokalnych rynków zbytu dla produktów rolnych. -3 ↑ O6. Starzenie się mieszkańców wsi, migracja ludzi młodych. -3 ↑ O7. Powstawanie dzikich wysypisk śmieci. -2 ↓ O8. Niepełne zaopatrzenie w wodę z wodociągów na terenach wiejskich,

niska jakość wody pitnej ze studni.-2 ↓ O

9. Barak na terenach wiejskich kanalizacji sanitarnej i sieci gazowniczej. -1 ↓ O10. Zły stan dróg gminnych i powiatowych, duża ilość dróg o nawierzchni

nieutwardzonej.-5 → O

11. Niezadowalająca ochrona środowiska przyrodniczego przed zanie-czyszczeniami ściekami sanitarnymi, zwłaszcza rzeki Narwi oraz in-nych rzek i cieków wodnych przepływających przez gminę.

-3 ↓ O, P

12. Występowanie zagrożenia ekologicznego w strefie szosy „warszaw-skiej”.

-2 → O, P

13. Zbyt wysokie ceny terenów budowlanych położonych blisko Białego-stoku, nieadekwatne do uzbrojenia technicznego.

-3 ↑ O, P

14. Występowanie gospodarstw domowych będących poza zorganizowa-nym systemem wywozu odpadów stałych na wysypiska śmieci.

-4 → O, P

15. Brak miejsc pracy na terenach wiejskich poza rolnictwem. -2 ↑ O16. Brak odpowiedniej struktury kwalifikacji zawodowych mieszkańców

gminy-2 ↓ O

17. Brak nowoczesnego wysypiska śmieci z sortownią. -3 ↑ PCzas oddziaływania; O – obecny, P - potencjalny.Trend; wzrost ↑, stabilizacja →, regres ↓Siła oddziaływania; -1 – bardzo mała, -2 – mała, -3 – przeciętna, -4 – duża, -5 – bardzo duża

Uwarunkowania zewnętrzneSzanse

W uwarunkowaniach zewnętrznych będących poza bezpośrednim wpływem władzgminy wskazano na szanse rozwoju wynikające z położenia gminy w sąsiedztwie Białegosto-ku, miasta prawie 300 tys., i na trasie przebiegu drogi ekspresowej Warszawa-Białystok w pa-sie europejskiego korytarza transportowego Via Baltica.

Czynników rozwoju doszukiwano się w prowadzonej przez państwo polityce prorolni-czej wzmacniającej rodzinne gospodarstwa rolne. Wskazano również na rozwój gospodarczykraju, który będzie sprzyjał rozwojowi gminy i na realizowaną przez rząd politykę stymulo-wania rozwoju regionalnego i lokalnego oraz na środki finansowe przeznaczane na ten cel.Rozwoju upatrywano w polityce preferującej rozwój budownictwa mieszkaniowego. Środkipomocowe Unii Europejskiej przeznaczone na określone inwestycje również zostały wskaza-ne jako szansa rozwoju gminy.

Szans rozwoju upatrywano również z położeniu gminy w ramach obszaru ZielonychPłuc Polski w środowisku naturalnym nie zdegradowanym przez działalność gospodarczączłowieka w preferencjach państwa dla inwestycji proekologicznych.

Wskazano na szansę rozwoju gminy Choroszcz z tytułu położenia przy wschodniej gra-nicy państwa polskiego i na rozwój handlu zagranicznego z państwami Europy Wschodniej.

Szanse tkwiące w otoczeniu:

42

Kluczowe szanse(obecne , potencjalne)

Siła oddziały-wania szansy(od +1 do +5)

Trend Czasoddzia-ływania

1. Położenie gminy w ciągu trasy szybkiego ruchu Warszawa-Białystokw pasie europejskiego korytarza transportowego Via Baltica.

5 ↑ O, P

2. Położenie gminy w sąsiedztwie miasta Białystok 5 ↑ O, P3. Położenie na obszarze gminy części Narwiańskiego Parku Narodowe-

go.5 ↑ O, P

4. Realizacja przez państwo polityki prorolniczej wzmacniającej gospo-darstwa rodzinne – realizacja paktu dla wsi.

4 ↓ O, P

5. Możliwość pozyskania środków finansowych pomocowych z Unii Eu-ropejskiej i w ramach polityki regionalnej realizowanej przez państwo.

4 ↑ O, P

6. Wzrost gospodarczy Polski zapewniający środki na niwelowanie dys-proporcji regionalnych.

3 → O, P

7. Preferencyjna polityka państwa wspierająca rozwój budownictwamieszkaniowego

2 → O, P

8. Rozwój handlu zagranicznego z państwami na Wschodzie Europy. 3 ↓ O, P9. Preferencja państwa dla inwestycji proekologicznych. 1 → O, P10. Położenie gminy w obszarze Zielonych Płuc Polski w środowisku

naturalnym nie zdegradowanym przez działalność człowieka.2 → O, P

Czas oddziaływania; O – obecny, P - potencjalny.Trend; wzrost ↑, stabilizacja →, regres ↓Siła oddziaływania; 1 – bardzo mała, 2 – mała, 3 – przeciętna, 4 – duża, 5 – bardzo duża

ZagrożeniaWśród zagrożeń zewnętrznych wskazano na napływ taniej dotowanej żywności z ob-

szaru Unii Europejskiej, często bez wymaganych opłat celnych. Proceder ten stanowi zagro-żenie dla utrzymania i rozwoju produkcji rolnej na obszarze gminy.

Wskazano na wzrost napływu nielegalnych pracowników zza wschodniej granicy Polskii na nasilanie się różnego rodzaju przestępczości, w tym i przestępczości zorganizowanej do-konywanej przez przybyszów i miejscowych.

Podkreślono spadek poziomu życia ludności, szczególnie na obszarach wiejskich i brakpolityki państwa przeciwdziałania tym procesom. Wskazano również na zagrożenia związanez zainicjowanymi reformami w kraju, na nakładanie nowych zadań na gminy, bez zapewnie-nia środków finansowych na ich realizację ze strony rządu. Uwydatniono niestabilność prze-pisów podatkowych i uregulowań prawnych, które oddziałują ujemnie na rozwój gminy.Uwypuklono również zagrożenie pochodzące z tytułu braku należytego stymulowania roz-woju gospodarczego ze strony państwa.

W dziedzinie rolnictwa wskazano na zagrożenia powodowane przez brak kontraktacji,brak należycie rozwiniętej sieci skupu produktów rolnych w kraju i bazy magazynowej. Wej-ście Polski do struktur Unii Europejskiej było postrzegane również jako potencjalne zagroże-nie rodzinnego rolnictwa.

Wskazano również na zagrożenia powodowane występującymi anomaliami pogodo-wymi i klimatycznymi. Okresy występowania suszy, dużych mrozów i nadmiernych opadówdeszczu i śniegu są dużym zagrożeniem w prawidłowym funkcjonowaniu gminy i w jej roz-woju.

43

Zagrożenia tkwiące w otoczeniu:Kluczowe zagrożenia(obecne , potencjalne)

Siła oddziały-wania zagroże-

nia(od -1 do -5)

Trend Czasoddzia-ływania

1. Wzrost przestępczości, w tym zorganizowanej. -4 ↑ O, P2. Napływ nielegalnej siły roboczej ze Wschodu. -3 ↑ O, P3. Niewłaściwie realizowane przez rząd reformy w kraju. -3 ↑ O, P4. Pogorszenie się stopy życiowej i jej spadek, szczególnie na obszarach

wiejskich i wśród ludności wiejskiej.-4 ↑ O, P

5. Anomalie klimatyczne i pogodowe, występujące okresy dużych mro-zów i suszy.

-2 → O, P

6. Wejście Polski do struktur Unii Europejskiej potencjalnym zagroże-niem dla rolnictwa rodzinnego.

-5 → O, P

7. Brak rozwiniętego systemu skupu i bazy magazynowej produktów rol-nych.

-3 → O, P

8. Brak preferencji dla rozwoju rolnictwa rodzinnego, szczególnie w ob-szarze wspomagania kredytowego.

-3 → O, P

9. Niekontrolowany napływ artykułów żywnościowych z obszaru UniiEuropejskiej zagrażający polskiemu rolnictwu.

-5 ↑ O, P

10. Niestabilność rozwiązań prawnych i podatkowych destabilizującychwarunki działalności gospodarczej.

-3 → O, P

11. Nielegalny napływ towarów bez opłat celnych zagrażający rodzinnymproducentom.

-2 → O,P

12. Nakładanie na samorządy terytorialne przez rząd nowych zadań bezzapewnienia należnych środków finansowych na ich realizację.

-4 ↑ O, P

13. Napływ do Polski substancji i środków (śmieci) zagrażających środo-wisku naturalnemu.

-1 ↓ O

14. Brak polityki stymulowania rozwoju gospodarczego ze strony państwa. -3 ↑ OCzas oddziaływania; O – obecny, P - potencjalny.Trend; wzrost ↑, stabilizacja →, regres ↓Siła oddziaływania; -1 – bardzo mała, -2 – mała, -3 – przeciętna, -4 – duża, -5 – bardzo duża

Przedstawiona analiza SWOT uwzględniła wszystkie istotne uwarunkowania rozwojo-we gminy Choroszcz, jakie występowały i potencjalnie mogły wystąpić w czasie jej opraco-wania. Znajomość tych faktów była bardzo pomocna w wariantowaniu strategii rozwoju i wopracowaniu zaleceń do programów realizacyjnych występujących na etapie realizacji strate-gii rozwoju.

II.4. MiernikiW celu zapewnienia sprawnego i systematycznego monitorowania zmian zachodzących

w gminie wyselekcjonowano grupę mierników odzwierciedlających pozycję gminy Cho-roszcz na tle innych gmin województwa podlaskiego. Dane użyte do rankingowania poszcze-gólnych gmin zostały zaczerpnięte z materiałów Głównego Urzędu Statystycznego. Pozwolito na przeprowadzenie ponownej analizy sytuacji w oparciu o dane źródłowe, które będąprzystawały do siebie pod względem metodologii gromadzenia i obróbki danych.

Monitorowanie zmian zachodzących w gminie i porównanie ich na tle innych gmin po-zwoli na bieżącą ocenę skuteczności przyjętej strategii rozwoju, a zwłaszcza wpływu realizo-wanych zadań strategicznych na rozwój. Mierniki zostały opracowane na podstawie dostęp-nych danych statystycznych GUS za 1999 rok.

W poniższych tabelach przedstawiono gminę Choroszcz na tle 9 gmin miejsko-wiejskich województwa podlaskiego.

44

Tabela 18 Stan ludności i powierzchnia.

Gmina miejsko-wiejska Ludność ogó-łem

Powierzchniamiasta [ha]

Gęstość zalud-nienia na km2

Proc ludnościw wieku

przedproduk-cyjnym

Proc ludnościw wieku po-

produkcyjnym

Proc ludnościw wieku pro-dukcyjnym

Miejsce

Choroszcz 12225 16350 74,8 26,2 59,1 14,7 3Czarna Białostocka 12018 20654 58,2 26,6 58,7 14,7 5Łapy 24339 12757 190,8 26,7 58,9 14,4 1Supraśl 11971 18796 63,7 27,4 58,6 14,0 4Suraż 2207 7660 28,8 22,7 55,0 22,3 10Tykocin 6899 20545 33,6 26,3 55,2 18,6 8Wasilków 11847 12717 93,2 26,9 59,7 13,4 2Zabłudów 11640 34814 33,4 26,7 54,4 18,9 9Dąbrowa Białostocka 13744 26395 52,1 27,1 55,4 17,5 6Ciechanowiec 9513 20146 47,2 26,3 54,9 18,8 7

Tabela 19 Sieć handlowa i telefoniczna.

Gmina miejsko-wiejskaLiczba abonen-tów telefonicz-

nych.

Liczba abonen-tów na 1000mieszkańców

Miejsce Liczba sklepówLiczba sklepówna 1000 miesz-

kańcówMiejsce

Choroszcz 2828 231 2 80 6,5 7Czarna Białostocka 2646 220 6 108 9,0 5Łapy 5445 224 4 225 9,2 4Supraśl 2346 196 7 82 6,8 6Suraż 490 222 5 13 5,9 9Tykocin 1184 172 9 37 5,4 10Wasilków 3171 268 1 110 9,3 3Zabłudów 1730 149 10 73 6,3 8Dąbrowa Białostocka 2683 195 8 131 9,5 2Ciechanowiec 2156 227 3 115 12,1 1

Tabela 20 Dochody miasta w tym udział w podatkach stanowiących dochód państwaGmina miejsko-wiejska Dochody ogółem

[zł]Dochód na 1

mieszkańca [zł] Miejsce Wydatki ogółem[zł]

Wydatki na 1mieszkańca [zł] Miejsce

Choroszcz 11780362 964 4 11354252 929 7Czarna Białostocka 10943490 911 8 12502928 1040 1Łapy 21920185 901 9 24846516 1021 2Supraśl 11271963 942 6 10376843 867 10Suraż 2180293 988 3 2240937 1015 3Tykocin 6452619 935 7 6159342 893 9Wasilków 10555703 891 10 10839403 915 8Zabłudów 11014063 946 5 11244174 966 6Dąbrowa Białostocka 13915517 1012 2 13605092 990 5Ciechanowiec 9696551 1019 1 9454524 994 4

45

Tabela 21 Jednostki gospodarcze zarejestrowane oraz osoby pracujące

Gmina miejsko-wiejska Jednostki gospo-darcze - ogółem

Jednostki gospo-darcze na 1000mieszkańców

Miejsce Pracujący ogó-łem

Liczba pracują-cych na 1000mieszkańców

Miejsce

Choroszcz 714 58,4 3 2099 171,7 2Czarna Białostocka 592 49,3 5 1539 128,1 4Łapy 1231 50,6 4 4436 182,3 1Supraśl 863 72,1 1 1834 153,2 3Suraż 84 38,1 8 128 58,0 9Tykocin 234 33,9 10 321 46,5 10Wasilków 774 65,3 2 1255 105,9 6Zabłudów 567 48,7 6 837 71,9 8Dąbrowa Białostocka 495 36,0 9 1588 115,5 5Ciechanowiec 411 43,2 7 1002 105,3 7Opracowano na podstawie sprawozdania Z-01 dotyczy jednostek, w których liczba pracujących wynosi 5 i wię-cej osób.

Tabela 22 Liczba mieszkań i izb

Gmina miejsko-wiejska Liczba mieszkańLiczba mieszkańna 1000 miesz-

kańcówMiejsce Liczba izb w

mieszkaniach

Liczba osóbprzypadającychna jedną izbę

Miejsce

Choroszcz 3580 292,8 6 12935 1,06 2Czarna Białostocka 3733 310,6 4 13014 1,08 3Łapy 7053 289,8 7 27416 1,13 5Supraśl 3316 277,0 10 13663 1,14 6Suraż 711 322,2 3 2621 1,19 8Tykocin 1925 279,0 9 7236 1,05 1Wasilków 3584 302,5 5 14033 1,18 7Zabłudów 3867 332,2 1 14226 1,22 10Dąbrowa Białostocka 3972 289,0 8 15263 1,11 4Ciechanowiec 3073 323,0 2 11379 1,20 9

Tabela 23 Powierzchnia użytkowa mieszkań oraz liczba aptek i przychodni.

Gmina miejsko-wiejska

Powierzch-nia użytko-wa miesz-kań [m2]

Powierzch-nia użytko-wa miesz-

kań [m2] na1 osobę

Miejsce Apteki -ogółem

Liczbamieszkań-ców na 1

aptekę

Miejsce Przychodnieogółem

Liczbamieszkań-ców na 1

przychodnię

Miejsce

Choroszcz 220178 18,01 9 2 6112,5 6 4 3056 2Czarna Białostocka 211655 17,61 10 1 12018,0 10 1 12018 9Łapy 460644 18,93 8 6 4056,5 3 5 4868 3Supraśl 252694 21,11 5 2 5985,5 5 1 11971 8Suraż 50571 22,91 1 1 2207,0 1 1 2207 1Tykocin 150035 21,75 4 2 3449,5 2 1 6899 4Wasilków 243401 20,55 7 2 5923,5 4 1 11847 7Zabłudów 265531 22,81 2 1 11640,0 9 1 11640 6Dąbrowa Biało-stocka

28423420,68 6

26872,0 7

113744 10

Ciechanowiec 213170 22,41 3 1 9513,0 8 1 9513 5

46

Tabela 24 Ruch naturalny ludności.Gmina miejsko-wiejska Przyrost natural-

ny ogółemPrzyrost natural-ny na 1000 osób Miejsce Urodzenia żywe Urodzenia żywe

na 1000 osób Miejsce

Choroszcz -13 -7,04 10 133 7,20 8Czarna Białostocka 21 -1,09 7 123 10,73 4Łapy -22 -4,73 9 215 4,27 9Supraśl 11 -0,17 4 102 9,52 5Suraż 1 -4,64 8 28 25,83 1Tykocin -32 0,45 3 57 4,06 10Wasilków -2 0,92 2 114 8,61 7Zabłudów -55 -0,90 5 104 18,47 2Dąbrowa Białostocka -15 1,75 1 129 8,95 6Ciechanowiec -67 -1,06 6 88 13,98 3

Tabela 25 Drogi gminne zamiejskie i w granicach administracyjnych miast.

Gmina miejsko-wiejskaDrogi gminne

zamiejskie ogó-łem [km]

Drogi na km2 MiejsceDrogi gminne w

granicach admini-stracyjnych miast

Drogi na km2

miasta Miejsce

Choroszcz 54 0,3293 5 7 0,4118 8Czarna Białostocka 25 0,1214 8 19 1,3571 3Łapy 44 0,3438 4 33 2,7500 1Supraśl 22 0,1170 9 13 2,1667 2Suraż 27 0,3506 3 8 0,2353 10Tykocin 92 0,4488 2 12 0,4138 7Wasilków 18 0,1417 7 22 0,7857 4Zabłudów 72 0,2069 6 5 0,3571 9Dąbrowa Białostocka 28 0,0986 10 15 0,6522 5Ciechanowiec 92 0,4577 1 15 0,5357 6

Tabela 26 Infrastruktura techniczna sieć wodociągowa i kanalizacyjna.

Gmina miejsko-wiejskaWodociągi dłu-

gość czynnej sie-ci rozdzielczej

[km]

Wodociągi nakm2 Miejsce

Kanalizacja dłu-gość czynnej sie-

ci rozdzielczej[km]

Kanalizacja nakm2 Miejsce

Choroszcz 124.9 0,7616 1 17.7 0,1079 4Czarna Białostocka 89.0 0,4320 6 21.7 0,1053 5Łapy 92.9 0,7258 2 28.8 0,2250 2Supraśl 58.3 0,3101 9 43.2 0,2298 1Suraż 33.7 0,4377 5 0,0000 10Tykocin 80.1 0,3907 7 6.3 0,0307 8Wasilków 58.3 0,4591 4 20.9 0,1646 3Zabłudów 63.0 0,1810 10 3.7 0,0106 9Dąbrowa Białostocka 146.1 0,5144 3 11.8 0,0415 6Ciechanowiec 63.4 0,3154 8 7.3 0,0363 7

47

Tabela 27 Szkoły podstawowe i gimnazjaGmina miejsko-

wiejskaLiczba szkółpodstawo-

wych

Liczbauczniów

Liczba uczniów średnio w

szkoleMiejsce Liczba gim-

nazjówLiczba

uczniów

Liczba uczniów średnio w

szkoleMiejsce

Choroszcz 5 1045 209 4 1 146 146 4Czarna Białostocka 3 1361 454 1 2 211 106 8Łapy 9 2801 311 2 2 423 212 1Supraśl 3 845 282 3 1 135 135 5Suraż 2 150 75 10 1 35 35 10Tykocin 8 794 99 9 1 113 113 7Wasilków 6 1180 197 5 1 189 189 3Zabłudów 9 1242 138 8 2 171 86 9Dąbrowa Białostocka 9 1540 171 6 2 255 128 6Ciechanowiec 8 1143 143 7 1 200 200 2

Tabela 28 Przedszkola i bibliotekiGmina miejsko-

wiejskaLiczba przed-

szkoli Liczba miejsc Liczba dziecina 1000 osób Miejsce Liczba bi-

bliotekLiczba wo-luminów

Liczba wo-luminów na 1

osobęMiejsce

Choroszcz 1 200 16,36 4 3 35176 2,88 9Czarna Białostocka 1 332 27,63 2 2 39499 3,29 7Łapy 2 365 15,00 5 4 120398 4,95 2Supraśl 2 175 14,62 6 3 44371 3,71 6Suraż 1 83 37,61 1 1 9508 4,31 3Tykocin 1 75 10,87 7 1 25680 3,72 5Wasilków 1 225 18,99 3 2 37308 3,15 8Zabłudów 2 45 3,87 10 4 45459 3,91 4Dąbrowa Białostocka 2 82 5,97 9 7 91331 6,65 1Ciechanowiec 1 75 7,88 8 1 26221 2,76 10

Tabela 29 Obiekty noclegowe i miejsca

Gmina miejsko-wiejska Liczba obiektówLiczba miejsc

noclegowych sezo-nowych

Liczba miejscnoclegowych cało-

rocznych

Miejsca noclegowena 1000 osób Miejsce

Choroszcz 3 63 63 5,15 7Czarna Białostocka 1 40 40 3,33 8Łapy 2 44 4 1,81 9Supraśl 3 376 256 31,41 2Suraż 3 310 100 140,46 1Tykocin 2 59 8,55 6Wasilków 3 298 292 25,15 3Zabłudów 1 100 8,59 5Dąbrowa Białostocka 1 19 19 1,38 10Ciechanowiec 3 144 76 15,14 4

48

III Finanse

Prognozowanie dochodów budżetu miasta i gminy Choroszcz jest bardzo trudnym za-daniem. Dochody gminy są normowane przez różne szczegółowe regulacje prawne i finanso-we. Zasadą generalną, która przyświeca w większości rozwiązań finansowych przyjętych wpaństwach demokratycznych jest zapewnienie jednostkom samorządu terytorialnego jak naj-większego udziału dochodów własnych w strukturze ogólnej dochodów. Funkcjonowanieróżnego rodzaju subwencji i dotacji, które często są uznaniowo rozdzielane przez administra-cję rządową szczebla centralnego i wojewódzkiego oraz samorządową szczebla wojewódz-kiego rodzi mechanizm rozwiązań klientelskich.

Brak stabilności rozwiązań ustawowych w dochodach jednostek samorządu terytorial-nego wszystkich szczebli powoduje, że opracowanie tego typu prognozy zawsze jest obarczo-ne bardzo dużym prawdopodobieństwem błędu. Zmiany ustawowe wprowadzane w źródłachdochodów jednostek samorządu terytorialnego, które będą miały miejsce w okresie realizacjistrategii rozwoju będą wpływały modyfikująco na dochody samorządu terytorialnego. Na ho-ryzoncie rozwiązań ustawowych w tej dziedzinie pojawia się konieczność zmiany ustawy odochodach województw, powiatów i gmin. Zmiana ta prawdopodobnie będzie miała miejscew 2002 roku kształtując od 2003 roku nowe ramy dochodów jednostek samorządu terytorial-nego.

III.1. UwarunkowaniaZasoby będące w dyspozycji gminy decydują o jej sile i zakresie samorządności. Naj-

ważniejszym zasobem będącym w dyspozycji gminy są środki finanse, które zgodnie z obie-gowym powiedzeniem „rządzi ten, kto ma pieniądze” potwierdzają wagę tego zasobu w reali-zowanych działaniach i warunkują pozycję samorządu w systemie administracji publicznej.Kompetencje organu samorządu terytorialnego w zakresie kształtowania dochodów są jed-nym z najważniejszych mierników samodzielności władz samorządowych.

Kształt i charakter rozwiązań prawnych determinuje pozycję samorządu terytorialnegow relacji ze władzami centralnymi. Regulacje te wpływają na układ dochodów i wydatkówjednostek samorządu terytorialnego. Jednostki samorządu terytorialnego wykonują zróżnico-wane pod względem stopnia kompetencji i obligatoryjności zadania. Dlatego też powinienbyć dostosowany do nich system dochodów, z uwzględnieniem uprawnień władz samorzą-dowych do ich kształtowania. Wzajemne dopasowanie systemu dochodów i wydatków po-zwala na pełną i racjonalną realizację zadań oraz na lepsze zaspokojenie potrzeb społecznościlokalnych.

Źródła dochodów oraz struktura tych dochodów mają istotne znaczenie dla gospodarki ipolityki finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Posiadanie dochodów własnych,pewnych i wyraźnie określonych, co do kryteriów ich poboru zwiększa stopień samodzielno-ści władz samorządowych. Ważny jest również poziom perturbacji w realizacji tych docho-dów. Znaczny natomiast udział dochodów transferowych (dotacje, subwencje), opartych wdużej mierze na uznaniowości i ich redystrybucja przez centrum, ogranicza samodzielność fi-nansową jednostek samorządu terytorialnego.

System dochodów jednostek samorządu terytorialnego w Polsce ma charakter miesza-ny. Gminy, powiaty, województwa samorządowe dysponują, bowiem dochodami własnymi,a te wspierane są dochodami transferowymi występującymi w formie dotacji i subwencji(redystrybucja pionowa) oraz wpływami z tytułu udziałów jednostek samorządu terytorialne-go we wpływach stanowiących dochód budżetu państwa. Ponadto władze samorządowemogą korzystać z dochodów zwrotnych (pożyczki, kredyty, obligacje - posiadanie przez sa-morząd terytorialny osobowości prawnej uprawnia do zaciągania zobowiązań w sferze do-

49

chodów zwrotnych). Ponadto można wyróżnić jeszcze dochody o charakterze uzupełniają-cym i nieperiodycznym (np. darowizny, spadki, zapisy, kary, grzywny).

Dochody i wydatki jednostek samorządu terytorialnego są dochodami i wydatkamisektora finansów publicznych. Dlatego też tradycyjny ich podział (podobnie jak dochodówpaństwowych) wyróżnia dochody bezzwrotne i dochody zwrotne. Do pierwszej grupy nale-ży zaliczyć wpływy z podatków, opłat, subwencji i dotacji, natomiast do drugiej (przycho-dów) zalicza się dochody w formie zaciągniętych pożyczek, kredytów oraz wyemitowanychobligacji. Można również wyodrębnić dochody nieodpłatne (np. podatki, darowizny, spadki,zapisy) i odpłatne (np. opłaty, wpływy z pożyczek, kredytów, obligacji). Ponadto, można jetakże podzielić na przymusowe (np. podatki, opłaty, kary, grzywny) i dobrowolne (np.spadki, zapisy, darowizny) oraz na zasadnicze (np. podatki, opłaty, subwencje, dotacje,udziały we wpływach z podatków centralnych) i uboczne (kary, grzywny, spadki, zapisy, da-rowizny

Ponadto w dokonanych analizach można wskazać na dochody jednostek samorządu te-rytorialnego pochodzące z dochodów podatkowych:

• podatki lokalne (stanowiące dochód gminy), których elementy konstrukcyjne mo-gą być kształtowane przez władze gminy, tj. podatki: od nieruchomości, od środkówtransportowych i od posiadania psów,• podatki w całości pobierane przez gminy, przy których rady gmin nie kształtują ichstawek oraz nie mają prawa wprowadzania generalnych zwolnień, czy przyznawaniaulg w podatku rolnym, leśnym, od spadków i darowizn, podatki dochodowe opłacanena zasadzie uproszczonej, tj. w formie karty podatkowej,• dochody z udziałów w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa, tj. w po-datku dochodowym od osób fizycznych (udziały gmin, powiatów, województw samo-rządowych) i w podatku dochodowym od osób prawnych (udziały gmin i woje-wództw samorządowych).• dochody z samoopodatkowania się mieszkańców gminy w drodze referendum,

oraz z dochodów niepodatkowych:• subwencje ogólne (podzielone na części),• dotacje celowe z budżetu państwa i funduszy celowych,• dochody z majątku (wpływy ze sprzedaży, dzierżawy i najmu składników majątkujednostki samorządu terytorialnego, z użytkowania wieczystego, dochody z tytułu po-siadanych akcji i udziałów w spółkach prawa handlowego itd.),• dochody z opłat: skarbowej, targowej, miejscowej, administracyjnej, eksploatacyj-nej, za usługi świadczone przez: spółki komunalne, zakłady budżetowe, jednostki bu-dżetowe i inne jednostki organizacyjne,• kredyty, pożyczki, obligacje,• zapisy, darowizny, spadki,• kary i grzywny.Z punktu widzenia usytuowania źródeł dochodów można je podzielić na wewnętrzne

(np. podatki i opłaty z terenu jednostki samorządu terytorialnego) i zewnętrzne, czyli sub-wencje, dotacje, kredyty, pożyczki, obligacje.

Należy również wskazać na klasyfikację dochodów jako dochodów własnych i pozo-stałych dochodów. Kryterium ich podziału jest posiadanie tzw. władztwa podatkowego orazposiadanie praw do własności określonych źródeł dochodów.

Według kryterium podmiotowego oraz miejsca wpływu dochodów można wyróżnić do-chody budżetowe gmin, powiatów, województw oraz dochody innych jednostek komunal-nych, gminnych, powiatowych, wojewódzkich, posiadających osobowość prawną i własnymajątek.

50

Jednostki samorządu terytorialnego mają prawo do czerpania korzyści z tytułu posiada-nia majątku, którym sprawnie zarządzają. Majątek ten stanowi mienie komunalne i składająsię na niego:

• obiekty i urządzenia infrastruktury technicznej, np. urządzenia wodnokanalizacyj-ne, komunikacji miejskiej, lokalne elektrownie oraz grunty,• obiekty i urządzenia infrastruktury społecznej, np. przedszkola, szkoły, szpitale,domy kultury oraz związane z nimi grunty,• grunty przeznaczone na cele publiczne, np. pod budownictwo, drogi, parki, ogród-ki,• majątek będący we władaniu spółek – samorządowych - (spółek z całkowitym lubwiększościowym udziałem gmin, powiatów, województw),• wody, lasy, zasoby surowcowe związane bezpośrednio z realizacją zadań,• pozostałe budynki mieszkalne i użytkowe.

Do dochodów majątkowych i pozostałych dochodów własnych samorządu terytorialnegomożna zaliczyć:

• wpływy z najmu i dzierżawy lokalu, budynku, gruntu lub innych rzeczy bądź prawbędących własnością gminy, powiatu, województwa,• opłaty z tytułu oddania gruntu w użytkowanie wieczyste na rzecz osób fizycznychlub osób prawnych albo w zarząd na rzecz jednostek organizacyjnych nie mającychosobowości prawnej,• opłaty adiacenckie pobierane od właścicieli gruntów zobowiązanych do wnoszeniaudziału w kosztach budowy urządzeń komunalnych, energetycznych i gazowych, od-powiednio do wzrostu wartości nieruchomości w wyniku wybudowania na nich tychurządzeń; opłata adiacencka dotyczy także osób, które otrzymały wydzielone działkibudowlane w wyniku odpowiedniego postępowania prowadzonego przez gminęzwiązanego ze scalaniem i podziałem nieruchomości,• opłaty za niezabudowanie lub niezagospodarowanie gruntów w określonym czasie,• opłaty za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej z zakresu:ochrony środowiska, dróg, mostów, placów i organizacji ruchu, wodociągów i za-opatrzenia w wodę, kanalizacji i oczyszczania ścieków, utrzymania czystości orazurządzeń sanitarnych i utylizacji odpadów, zaopatrzenia w energię elektryczną icieplną, lokalnego transportu zbiorowego, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, ko-munalnego budownictwa mieszkaniowego, oświaty, kultury, kultury fizycznej, zielenikomunalnej, porządku publicznego i ochrony przeciwpożarowej,• wpływy ze sprzedaży nieruchomości stanowiących własność gminy, powiatu, wo-jewództwa,• dywidendy od przedsiębiorstw komunalnych (od 1 lipca 1997 r. jednoosobowespółki gminy) i wpłaty z zysku, do których mają zastosowanie przepisy o przedsię-biorstwach państwowych,• dochody związane z przepisami o prywatyzacji przedsiębiorstw komunalnych: zesprzedaży przedsiębiorstwa, ze sprzedaży lub innego udostępnienia akcji prywatyzo-wanych przedsiębiorstw, z oddania do odpłatnego korzystania przedsiębiorstwa lubjego części odpowiednio utworzonej spółce i inne dochody związane z procesamiprywatyzacji przedsiębiorstw,• dochody z odsetek od środków gromadzonych przez gminę, powiat, województwona rachunkach bankowych,• dochody z odsetek od pożyczek udzielonych przez gminy, powiaty, województwa,

51

• opłaty planistyczne z tytułu wzrostu wartości nieruchomości przeznaczonych wplanie zagospodarowania przestrzennego na cele nie związane z produkcją rolną wwypadku ich sprzedaży,• dochody z dywidend z tytułu posiadanych akcji w spółkach akcyjnych oraz zyski ztytułu posiadanych udziałów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, a takżenadwyżki finansowe wpłacane przez gminne, powiatowe, wojewódzkie zakłady bu-dżetowe,• dochody z tytułu sprzedaży akcji i udziałów w spółkach prawa handlowego.Sprzedaż majątku samorządu terytorialnego, ze względu na jednorazowość zasilenia

budżetu samorządowego, traktowana jest jako źródło dochodów nadzwyczajnych. Jednostkisamorządu terytorialnego nie powinny, więc wyzbywać się swojego majątku jedynie w celupozyskania środków (np. na finansowanie bieżących wydatków lub pokrywanie niedoborówbudżetowych), gdyż nie jest to narzędziem realizacji celów polityki.

Sposób zasilania budżetów samorządu terytorialnego ma formę dotacji celowych orazdotacji ogólnych - subwencje. Subwencje ogólne występują w budżetach jednostek samorzą-du terytorialnego obok dotacji celowych. Są one przeznaczone na finansowanie zadań wła-snych, natomiast dotacje celowe służą finansowaniu zadań własnych i zadań zleconych z za-kresu administracji rządowej. Dotacje i subwencje są formą dofinansowania z budżetu pań-stwa zadań wykonywanych przez samorząd terytorialny.

Subwencja ogólna dla gmin jest podzielona na trzy części: podstawową, oświatową irekompensującą.

Dotacje celowe można podzielić na dotacje z budżetu państwa i dotacje z funduszycelowych. Pierwsze przeznaczone są przede wszystkim na zdania zlecone z zakresu admini-stracji rządowej (zlecone ustawami lub na mocy porozumień organów jednostek samorząduterytorialnego z organami administracji rządowej), dotacje celowe - na dofinansowanie zadańwłasnych bieżących i inwestycyjnych, a także dotacje na usuwanie bezpośrednich zagrożeńdla bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Dotacje celowe udzielone z budżetu państwa wykorzystane niezgodnie z przeznacze-niem, pobrane w nadmiernej wysokości lub nie wykorzystane w danym roku budżetowym(dotyczy zadań z zakresu administracji rządowej) podlegają (w przeciwieństwie do subwencjiogólnej) zwrotowi do budżetu państwa. Ponadto, jednostka samorządu terytorialnego reali-zująca zadania z zakresu działania innych jednostek otrzymuje od nich dotacje celowe, wkwocie wynikającej z zawartego porozumienia

Udziały jednostek samorządu terytorialnego w podatkach stanowiących dochód budżetupaństwa były już stosowane w Polsce w okresie międzywojennym, a następnie zostały przy-wrócone w latach 90 jednostkom samorządu terytorialnego. Wzrost poziomu udziału gmin (z15%-17% w latach 1992-1998 na 27, 6% w 1999 i 2000 roku) we wpływach z podatku do-chodowego od osób fizycznych nastąpił w celu zrekompensowania im części utraconych do-chodów z powodu odliczania od 1999 roku od zaliczek na ten podatek 7,5% składki na kasychorych i z traktowania wpływów z ryczałtu wyłącznie jako dochodów budżetu państwa.Również w dochodach od osób prawnych samorząd terytorialny posiadał swój udział 5%.

Jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać kredyty i pożyczki oraz emitowaćpapiery wartościowe na pokrycie występującego w ciągu roku niedoboru ich budżetu, a takżena finansowanie wydatków nie znajdujących pokrycia w planowanych dochodach. Zacią-gnięte kredyty i pożyczki oraz wyemitowane papiery wartościowe na pokrycie bieżącego de-ficytu budżetu podlegają spłacie lub wykupowi w tym samym roku, w którym zostały zacią-gnięte lub wyemitowane. Ponadto, suma zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz zobowiązańz wyemitowanych papierów wartościowych na powyższy cel nie może przekroczyć kwotyokreślonej w budżecie.

52

III 2. Analiza struktury dochodów i wydatków miasta i gminy ChoroszczWielkość i struktura dochodów miasta i gminy Choroszcz są determinowane przez

przyjęte na poziomie centrum rozwiązania regulacyjne w zakresie dochodów budżetu gmin-nego i powiatowego. Przedstawione wcześniej źródła dochodów występujące obecnie mogąw czasie realizacji strategii rozwoju ulegać zmianie, a ich wzajemna relacja przybierać różnewielkości. Przy opracowaniu prognozy dochodów możliwych do uzyskania brano pod uwagęogólne założenia makroekonomiczne sformułowane dla polskiej gospodarki. Na uwarunko-wania te istotny wpływ wywierają czynniki związane z zachodzącymi procesami integracjiPolski ze strukturami Unii Europejskiej. Prognozując dochody miasta i gminy Choroszczmiano na uwadze strukturę obecnie osiąganych dochodów.

W trakcie dyskusji nad rozwiązaniami w zakresie dochodów jednostek samorządu te-rytorialnego rysuje się stanowisko coraz bardziej dominujące, że jednostki samorządu teryto-rialnego powinny uzyskać taki poziom dochodów własnych, który pozwoli na realizację przezte jednostki nałożonych na nie zadań. Przy realizacji takich rozwiązań będą ograniczane sub-wencje i dotacje na rzecz własnych dochodów jednostek samorządu terytorialnego. Zmieniłasię również dotychczasowa rola wojewody, który z organu wspierającego różnego rodzajuzadania powierzone i zlecone przekształca się w organ nadzorujący rozdział środków finan-sowych. Wprowadza się nowy mechanizm przydziału środków finansowych, które mają byćdzielone za pośrednictwem samorządu szczebla wojewódzkiego realizującego politykę roz-woju regionalnego. Środki finansowe mają być alokowane do gmin na konkretne zadania,które będą podlegały procedurom kontraktacji podobnym jak przy programach pomocowychnp. Phare kierowanym przez Unię Europejską dla Polski.

Obecnie w strukturze dochodów budżetu miasta i gminy Choroszcz można wskazać naprzewagę wszelkich dochodów pochodzących z subwencji i dotacji udzielonych przez Rządnad dochodami własnymi. W tabeli poniżej ukazano udział ich procentowy na przestrzeniostatnich lat w budżecie miasta.

Tabela 30 Struktura dochodów miasta i gminy Choroszcz ( w %)LataWyszczególnienie 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Dochody własne budżetu gminyogółem

68,40% 63,55% 42,92% 49,80% 44,81% 41,61% 40,61% 44,67%

Dochody budżetu gminy dotacje isubwencje z budżetu państwa ogó-łem

31,60% 36,45% 57,08% 50,20% 55,19% 58,39% 59,39% 55,33%

Uwaga dochody na rok 2001 opierają się budżecie projektowanym i mogą ulec zmianie po wykonaniu budżetu.

Analizując powyższe dane można stwierdzić systematyczny spadek udziału dochodówwłasnych na przestrzeni analizowanych lat w strukturze dochodów i wzrost dochodów z sub-wencji i dotacji. Stan taki ogranicza w sposób istotny podmiotowość samorządu gminnego iskazuje go na zabieganie o środki finansowe potrzebne na realizację zadań u różnego rodzajudecydentów szczebla wojewódzkiego i krajowego.

Dokładna analiza struktury dochodów wskazuje na to, że największy udział w docho-dach własnych stanowią podatki i opłaty lokalne. Co czwarta złotówka wpływów pochodzi ztego tytułu. Łączne dochody z udziałów w podatkach budżetu państwa stanowią 15,3%wszystkich dochodów, w tym od osób fizycznych 13,3%. Przy analizie tych dochodów widaćspadek udziału dochodów od osób prawnych i od osób fizycznych. Porównując rok 1999 i2000 widać spadek wartości tych dochodów o 7,3%. Dynamika wzrostu dochodów w 1999roku, w porównaniu do roku 1998 wyniosła tylko 1,9% i była niższa od odnotowanej inflacji.Stan ten świadczy o występującej od kilku lata stagnacji w rozwoju aktywności gospodarczejna terenie gminy i w regionie. Udział podatku rolnego w strukturze dochodów kształtuje się

53

na poziomie ok.2% w analizowanych latach. Podatek od nieruchomości w ostatnich dwóchlatach stanowił ponad 10% i wykazywał dynamikę wyższą od inflacji. Stosunkowo dużyudział w dochodach stanowiły dochody ze sprzedaży majątku gminy 4% ogólnych dochodów.

Systematycznie rośnie udział subwencji wszelkiego rodzaju w strukturze dochodów bu-dżetu gminy. Obecnie kształtuje się na poziomie ok. 33,4%2. Wzrasta również udział procen-towy dotacji na zadania własne osiągając poziom 7,5% w projekcie budżetu na 2000 rok.Środki na finansowanie zadań zleconych stanowią 14,2% w strukturze budżetu.

Tabela 31 Struktura dochodów miasta i gminy Choroszcz działami. LataWyszczególnienie

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001Dochody budżetów gmin ogółem 2 856 226 4 011 119 7 445 972 9 334 642 10 645 132 11 780 362 12 401 762 12 117 198A. Dochody własne budżetów gminogółem, w tym m in:

1 185 728 1 527 097 1 948 353 2 880 355 2 788 896 2 999 816 3 265 929 3 430 335

Procentowy udział 41,51% 38,07% 26,17% 30,86% 26,20% 25,46% 26,33% 28,31%Podatek rolny 147 630 178 909 211 799 230 263 263 068 262 084 241 082 268 100Procentowy udział 5,17% 4,46% 2,84% 2,47% 2,47% 2,22% 1,94% 2,21%Podatek od nieruchomości 323 688 372 707 488 187 676 113 1 134 826 1 225 862 1 355 490 1 710 400Procentowy udział 11,33% 9,29% 6,56% 7,24% 10,66% 10,41% 10,93% 14,12%podatek od środków transportowych 126 436 190 327 240 544 296 253 62 290 45 990 53 302 54 200Procentowy udział 4,43% 4,74% 3,23% 3,17% 0,59% 0,39% 0,43% 0,45%Karta podatkowa 55 059 58 951 74 776 102 797 114 315 97 589 76 183 81 900Procentowy udział 1,93% 1,47% 1,00% 1,10% 1,07% 0,83% 0,61% 0,68%Opłata skarbowa 55 794 84 268 91 278 247 973 285 820 329 514 263 414 290 000Procentowy udział 1,95% 2,10% 1,23% 2,66% 2,68% 2,80% 2,12% 2,39%Dochody budżetów gmin z udziałów wpodatkach stanowiących dochody budżetupaństwa, podatek dochodowy od osób fi-zycznych

766 753 1 020 924 1 200 141 1 421 957 1 739 886 1 773 070 1 644 886 1 914 710

Procentowy udział 26,84% 25,45% 16,12% 15,23% 16,34% 15,05% 13,26% 15,80%Dochody budżetów gmin z udziałów wpodatkach stanowiących dochody budżetupaństwa, podatek dochodowy od osóbprawnych

1 069 1 239 271 10 914 15 918 23 638 17 437 18 000

Procentowy udział 0,04% 0,03% 0,00% 0,12% 0,15% 0,20% 0,14% 0,15%Dochody własne budżetów gmin z podat-ków i opłat ogółem

740 033 933 938 1 154 344 1 621 780 1 963 565 2 092 521 2 059 052 2 482 785

Procentowy udział 25,91% 23,28% 15,50% 17,37% 18,45% 17,76% 16,60% 20,49%Dochody własne budżetów gmin opłata zawieczyste użytkowanie.

13 638 20 963 12 632 14 463 23 870 33 683 21 646 21 000

Procentowy udział 0,48% 0,52% 0,17% 0,15% 0,22% 0,29% 0,17% 0,17%Dochody własne budżetów gmin z dzier-żawy i najmu

82 780 137 546 129 169 126 829 139 766 155 121 153 449 145 179

Procentowy udział 2,90% 3,43% 1,73% 1,36% 1,31% 1,32% 1,24% 1,20%Dochody własne budżetów gmin zesprzedaży mienia komunalnego

60 806 230 165 230 979 319 980 172 292 337 386 496 366 400 000

Procentowy udział 2,13% 5,74% 3,10% 3,43% 1,62% 2,86% 4,00% 3,30%Dochody własne budżetów gmin z mająt-ku gminy ogółem

130 477 69 278 78 217 211 446 162 719 89 354 98 905 141 220

Procentowy udział 4,57% 1,73% 1,05% 2,27% 1,53% 0,76% 0,80% 1,17%Dochody własne budżetów gmin z pozo-stałych dochodów własnych

146 886 135 207 343 012 585 857 326 684 291 751 431 638 170 151

Procentowy udział 5,14% 3,37% 4,61% 6,28% 3,07% 2,48% 3,48% 1,40%Przychody budżetu, kredyty i pożyczki 500 000 1 375 455 1 442 105 Procentowy udział 0,00% 0,00% 6,72% 14,73% 13,55% 0,00% 0,00% 0,00%B. Dochody budżetów gmin dotacje isubwencje z budżetu państwa ogółem

902 676 1 461 859 4 250 477 4 685 669 5 875 368 6 877 972 7 365 763 6 704 464

Procentowy udział 31,60% 36,45% 57,08% 50,20% 55,19% 58,39% 59,39% 55,33%Dochody budżetów gmin subwencje ogól-ne razem (łącznie z subwencją oświatową)

305 116 546 030 2 684 838 3 268 353 3 637 122 5 003 394 4 144 691 4 762 907

2 Udział w budżecie w 2000 roku.

54

LataWyszczególnienie1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Procentowy udział 10,68% 13,61% 36,06% 35,01% 34,17% 42,47% 33,42% 39,31%Dochody budżetów gmin dotacje z bu-dżetu państwa na zadania własne razem

186 300 202 199 672 428 196 182 558 749 239 322 926 380 37 790

Procentowy udział 6,52% 5,04% 9,03% 2,10% 5,25% 2,03% 7,47% 0,31%Dochody budżetów gmin dotacje z bu-dżetu państwa na zadania zlecone razem

411 260 713 630 893 211 1 221 134 1 369 220 1 635 256 1 759 626 1 374 736

Procentowy udział 14,40% 17,79% 12,00% 13,08% 12,86% 13,88% 14,19% 11,35%

Dochody za 2001 roku opierają się na projekcie budżetu do realizacji i mogą ulec zmianie po wykonaniu bu-dżetu.

Analizując proporcję wydatków budżetu gminy można stwierdzić w ostatnich latachudział wydatków bieżących na poziomie ok. 85%, a inwestycyjnych na poziomie ok. 15% wbudżecie miasta. Średnio w latach 1994-2001 wydatki inwestycyjne stanowiły ok. 25.8% wogólnych wydatkach. W latach 1996-1998 wydatki inwestycyjne stanowiły 29,2% wydatkówbudżetowych. W tych latach była realizowana oczyszczalnia ścieków, co zaowocowało wzro-stem wydatków. W kolejnych latach zaistniała konieczność spłaty wierzytelności zaciągnię-tych na ten cel, co spowodowało spadek nakładów inwestycyjnych.

Średnio udział nakładów inwestycyjnych w strukturze budżetów samorządu terytorial-nego w 1999 roku kształtował się na poziomie 18,3%, w tym w gminach wyniósł 21,5%, po-wiatach 6,8%, miastach na prawach powiatów 19,4% i w samorządzie wojewódzkim 28,5%.

Poważną pozycję w strukturze wydatków budżetu gminy stanowią wszelkiego typuświadczenia na rzecz osób fizycznych, na które przypada ok. 15% wszystkich wydatków.Świadczenia tego typu średnio w województwie wynoszą w gminach 9,9% wszystkich wy-datków. Należy również wskazać na duży udział w strukturze budżetów jednostek samorząduterytorialnego wydatków na wynagrodzenia. Z pochodnymi stanowią one ok.48% ogółu wy-datków. W gminach średnio wynoszą one 45%, w powiatach 61%, w miastach na prawachpowiatów 49% i w województwie 25%. Wydatki te w gminie Choroszcz stanowią dużo niż-szy udział (ok.38%) w strukturze ponoszonych wydatków, co świadczy o racjonalnym za-trudnieniu i minimalizacji kosztów związanych z funkcjonowaniem administracji.

55

Tabela 32Struktura wydatków miasta i gminy Choroszcz.

LataWyszczególnienie1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Wydatki z budżetów gminogółem

2 754 080 3 702 463 7 875 906 10 669 905 11 613 601 11 354 252 12 105 344 11 890 598

udział 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

dynamika 134,44% 212,72% 135,48% 108,84% 97,77% 106,62% 98,23%

Wydatki bieżące 1 737 196 2 951 785 5 551 596 7 165 231 8 694 612 9 550 096 10 300 226 10 733 422

udział 63,08% 79,72% 70,49% 67,15% 74,87% 84,11% 85,09% 90,27%

dynamika 169,92% 188,08% 129,07% 121,34% 109,84% 107,85% 104,21%

Wydatki inwestycyjneogółem

1 016 884 750 678 2 324 310 3 504 674 2 918 989 1 873 383 1 805 118 1 157 176

udział 58,54% 20,28% 29,51% 32,85% 25,13% 16,5% 14,91% 9,73%dynamika 73,82% 309,63% 150,78% 83,29% 61,81% 100,05% 64,11%Dane za 2001 roku opierają się na projekcie budżetu do realizacji i mogą ulec zmianie po wykonaniu budżetu.

III 3. Prognoza dochodówW opracowanej prognozie dochodów gminy Choroszcz obejmującej lata 2002–2015

można wyróżnić dwa podokresy, które będą cechowały się różnym poziomem dochodów idynamiką ich realnego wzrostu. Pierwszy podokres obejmuje lata 2002-2006, a drugi pod-okres lata 2007-2015.

Pierwszy podokres będzie się cechował wprowadzaniem nowych rozwiązań w zakresieregulacji ustawowych określonych dochodów własnych. W pierwszym podokresie będą rów-nież pozyskiwane środki zewnętrzne pochodzące z budżetu państwa i Unii Europejskiej, któremogą stanowić istotną pozycję uzupełniającą przy realizacji zadań inwestycyjnych. Dużywpływ na poziom dochodów będzie miała również koniunktura gospodarcza notowana wkraju.

W drugim podokresie nastąpi prawdopodobnie przyjęcie Polski w poczet członkówUnii Europejskiej. Członkostwo w Unii Europejskiej będzie oddziaływało na przyjmowanerozwiązania w zakresie lokalnych podatków, opłat oraz stosowanych zwolnień. Przynależ-ność do Unii Europejskiej będzie również oddziaływała na realizowaną politykę lokalną i po-zyskiwane na jej realizację środków finansowych.

Przedstawiona prognoza dochodów i wydatków gminy Choroszcz została przygotowanaw dwóch wariantach i przedstawiona w tabelach poniżej

Wariant umiarkowany prognozy dochodów cechuje się spadkiem wzrostu dochodównominalnych od 6,5% do 3,6% w roku 2015 i wzrostem dochodów realnych od 1,4% do 2,3%w 2015 roku. Związane jest to z prognozowanym spadkiem inflacji i ze wzrostem wartościPKB wytwarzanego w Polsce. Założenia te zakładają stały wzrost PKB i ożywienie gospo-darcze z tym związane. Korzystne zjawiska gospodarcze tym inicjowane będą również od-działywały stymulująco na rozwój gospodarczy gminy Choroszcz i na poziom dochodów od-notowywanych przez budżet miasta.

W pierwszym okresie do 2006 średni poziom dochodów może wzrosnąć o ok. 6,1%. Wdrugim okresie poziom wzrostu może się obniżyć do 5,0%. Przy analizie tych parametrównależy pamiętać, że w pierwszym okresie średni dochód realny może wzrosnąć o 1,2%, a wdrugim okresie o 1,9%. Stan taki powinien zaowocować realnym wzrostem dochodów w dru-gim okresie i wpłynąć dodatnio na dynamikę rozwoju gospodarczego miasta i terenów wiej-skich. W opracowanym wariancie będzie występował systematyczny spadek udziału docho-dów pochodzących z subwencji i wszelkiego rodzaju dotacji (z 57% do 48%).

56

Tabela 33 Wariat umiarkowany prognozy dochodów. (w tys. zł)Rok Ogółem Procent Własne Procent Subwencje

dotacjeProcent Dynamika

dochodówDochódrealny

1 2 3 4 5 6 7 8 92002 12 905 100% 5 549 43,00% 7 356 57,00% 106,50% 1,40%2003 13 692 100% 5 888 43,00% 7 804 57,00% 106,10% 1,10%2004 14 520 100% 6 389 44,00% 8 131 56,00% 106,05% 1,15%2005 15 392 100% 6 772 44,00% 8 619 56,00% 106,00% 1,20%2006 16 292 100% 7 494 46,00% 8 798 54,00% 105,85% 1,25%2007 17 229 100% 7 925 46,00% 9 304 54,00% 105,75% 1,35%2008 18 245 100% 8 575 47,00% 9 670 53,00% 105,90% 1,70%2009 19 289 100% 9 066 47,00% 10 223 53,00% 105,72% 1,82%2010 20 350 100% 9 768 48,00% 10 582 52,00% 105,50% 2,00%2011 21 398 100% 10 271 48,00% 11 127 52,00% 105,15% 2,05%2012 22 404 100% 10 978 49,00% 11 426 51,00% 104,70% 2,10%2013 23 445 100% 11 723 50,00% 11 723 50,00% 104,65% 2,25%2014 24 430 100% 12 459 51,00% 11 971 49,00% 104,20% 2,30%2015 25 309 100% 13 161 52,00% 12 149 48,00% 103,60% 2,30%

W wariancie optymistycznym poziom prognozowanych dochodów uzyskiwanychprzez Choroszcz będzie wykazywał wyższą dynamikę niż w wariancie umiarkowanym. Śred-nia dynamika wzrostu dochodów może wynieść w całym okresie prognozy ok. 6%. W pierw-szym okresie do 2006 roku średni poziom dochodów będzie wynosił 6,7%, w drugim okresie2007-2015 poziom ten obniży się do 5,6%. W wariancie tym, w porównaniu do pierwszego,będzie wyższa dynamika wzrostu dochodów realnych i wyniesie ona średnio dla całego okre-su 2,5%. W pierwszym podokresie może ona oscylować średnio wokół wartości 2% i wzro-snąć do poziomu średniego 2,7% w drugim okresie.

W wariancie tym będzie również odnotowywany systematyczny spadek dynamikiwzrostu dochodów budżetu gminy. Obniży się on z poziomu 7% w 2002 roku do poziomu5,2% w 2015 roku. Wariant ten jednak zakłada wystąpienie sprzyjających makroekonomicz-nych czynników wzrostu gospodarczego ze względu na malejącą inflację.

Tabela 34 Wariat optymistyczny dochodów. ( w tys. zł)Rok Ogółem Procent Własne Procent Subwencje

dotacjeProcent Dynamika

dochodówDochódrealny

1 2 3 4 5 6 7 8 92002 12 965 100% 5 575 43,00% 7 390 57,00% 107,00% 1,80%2003 13 860 100% 6 237 45,00% 7 623 55,00% 106,90% 2,00%2004 14 802 100% 7 105 48,00% 7 697 52,00% 106,80% 2,10%2005 15 787 100% 7 893 50,00% 7 893 50,00% 106,65% 2,15%2006 16 797 100% 8 567 51,00% 8 231 49,00% 106,40% 2,20%2007 17 830 100% 9 450 53,00% 8 380 47,00% 106,15% 2,25%2008 18 900 100% 10 206 54,00% 8 694 46,00% 106,00% 2,30%2009 20 034 100% 11 019 55,00% 9 015 45,00% 106,00% 2,60%2010 21 176 100% 11 859 56,00% 9 317 44,00% 105,70% 2,70%2011 22 362 100% 12 970 58,00% 9 392 42,00% 105,60% 2,80%2012 23 592 100% 13 919 59,00% 9 673 41,00% 105,50% 2,90%2013 24 866 100% 14 919 60,00% 9 946 40,00% 105,40% 3,00%2014 26 172 100% 15 965 61,00% 10 207 39,00% 105,26% 3,06%2015 27 531 100% 17 069 62,00% 10 462 38,00% 105,19% 3,09%

III 4. Prognoza wydatkówW opracowanej prognozie założono, że wydatki będą się równały dochodom. W przy-

jętym wariantowaniu przestrzegano tej zasady. Środki prognozowane w dochodach były wcałości wydatkowane. Przy dochodach otrzymywanych w formie subwencji i dotacji należy

57

pamiętać o tym, że kwoty w ten sposób otrzymane muszą być w większości wydane na okre-ślony cel.

Na podstawie dwóch opracowanych wariantów prognozy dochodów gminy Choroszczopracowano dwie prognozy wydatków budżetu gminy. W opracowanych prognozach wydat-ków założono możliwość pozyskania środków zewnętrznych do budżetu miasta w ramach re-alizowanej polityki regionalnej w województwie lub ze źródeł programów pomocowych re-alizowanych ze środków finansowych Unii Europejskiej. Część wsparcia finansowego możenie trafiać bezpośrednio do budżetu gminy tylko do podmiotów gospodarczych samorządu te-rytorialnego lub do innych podmiotów działających na terenie gminy. Jednak środki te będąrównież wydatkowane na rzecz gminy, tylko poza budżetem miasta.

W umiarkowanym wariancie wydatków budżetu gminy określono, że ok. 83%-85%wszystkich wydatków mogą stanowić wydatki bieżące. Pozostałe wydatki mogą stanowićwydatki majątkowe, w tym i inwestycyjne. Po dopływie środków pomocowych nadzwyczaj-nych wydatki na cele inwestycyjne mogą wzrosnąć do poziomu 18%.

W optymistycznym wariancie założono, że wydatki bieżące budżetu gminy mogą sta-nowić niższy odsetek niż w pierwszym wariancie. W wariancie tym wydatki te określono wprzedziale 81%-83% ogólnych wydatków. Wielkość wydatków majątkowych może oscylo-wać w przedziale 17%-19% ogólnych wydatków budżetu miasta. W grupie tych wydatkówznajdują się również wydatki o charakterze inwestycyjnym.

Tabela 35 Wariat optymistyczny i umiarkowany wydatków bieżących i inwestycyjnych.(w tys. zł)

Wariant optymistyczny Wariat umiarkowanyRok Wydatki

ogółemWydatki bieżące Wydatki in-

westycyjneProc. wydatkówinwestycyjnych

Wydatkiogółem

Wydatki bie-żące

Wydatki in-westycyjne

Proc. wydatkówinwestycyjnych

1 2 3 4 5 6 7 8 92002 12 965 10 632 2 334 18,00% 12 905 10 840 2 065 16,00%2003 13 860 11 365 2 495 18,00% 13 692 11 501 2 191 16,00%2004 14 802 12 212 2 590 17,50% 14 520 12 197 2 323 16,00%2005 15 787 13 024 2 763 17,50% 15 392 13 006 2 386 15,50%2006 16 797 13 774 3 024 18,00% 16 292 13 685 2 607 16,00%2007 17 830 14 532 3 299 18,50% 17 229 14 386 2 843 16,50%2008 18 900 15 498 3 402 18,00% 18 245 15 326 2 919 16,00%2009 20 034 16 428 3 606 18,00% 19 289 16 203 3 086 16,00%2010 21 176 17 322 3 854 18,20% 20 350 17 053 3 297 16,20%2011 22 362 18 158 4 204 18,80% 21 398 17 803 3 595 16,80%2012 23 592 19 109 4 482 19,00% 22 404 18 595 3 809 17,00%2013 24 866 20 141 4 724 19,00% 23 445 19 460 3 986 17,00%2014 26 172 21 200 4 973 19,00% 24 430 20 277 4 153 17,00%2015 27 531 22 300 5 231 19,00% 25 309 21 007 4 303 17,00%

Poziom prognozowanych wydatków i ich struktura są pochodną realizowanej politykiprzez władze gminy. Alokowanie większych kwot po stronie wydatków inwestycyjnych możedziałać stymulująco na rozwój gospodarczy gminy i wyzwalać mechanizm zwrotny w postaciwiększej aktywności środowisk gospodarczych.

58

IV. Misja i cele strategii rozwoju

IV.1. Misja rozwoju

Sformułowana misja rozwoju gminy Choroszcz jest swoistym zapisem kierunków przy-szłej działalności władz gminy. Wytycza ona kurs rozwoju gminy, który ma sprzyjać przy-spieszeniu rozwoju i zdobyciu przez gminę przewagi miejsca do inwestycji nad innymi gmi-nami. Sformułowana misja rozwoju jest ściśle powiązana z przyjętymi celami strategicznymi.

W trakcie prac nad strategią rozwoju ustalono, że misja będzie nakierowana z jednejstrony na przyspieszenie rozwoju gospodarczego, czyli na pozyskanie nowych inwestorów i zdrugiej strony na mieszkańców gminy, którym zapewni się możliwość poprawy poziomu ży-cia i poczucia bezpieczeństwa. Misja rozwoju gminy Choroszcz została sformułowana w na-stępującym zapisie

Misja:Gmina Choroszcz obszarem harmonijnego rozwoju gospodarczego i spo-łecznego zgodnego ze środowiskiem naturalnym oraz przyjaznym i bez-piecznym miejscem w sąsiedztwie Białegostoku

Na podstawie tekstu misji przygotowano motto rozwoju gminy, które jest jej skróconąpostacią i ma charakter sloganu reklamowego, zamieszczanego w przyszłości na materiałach ipublikacjach promocyjnych.

Motto:GMINA CHOROSZCZ OBSZAREM AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ,ZARADNOŚCI I PRZEDSIĘBIORCZOŚCI SWOICH MIESZKAŃCÓW

Na podstawie misji wyodrębniono cele strategiczne I rzędu, które wskazują kierunkirozwoju gminy w latach 2002-2015.

IV 2 Cele strategiczne I rzędu

W trakcie prac nad strategią rozwoju sformułowano cztery cele strategiczne I rzędu.Cele te oznaczono literami. Oznaczenia te nie spełniają funkcji hierarchizujących, a tylkofunkcje porządkujące. Wszystkie cele są sobie równe pod względem wagi i znaczenia w opra-cowanej strategii rozwoju.

Cele strategiczne I rzędu:A GMINA CHOROSZCZ DOBRZE PROMOWANYM OŚRODKIEM ROZWOJU

GOSPODARCZEGO.

B GMINA CHOROSZCZ GMINĄ PRZYJAZNĄ I BEZPIECZNĄ.

C GMINA CHOROSZCZ OBSZAREM HARMONIJNEGO ROZWOJU ZGODNEGOZE ŚRODOWISKIEM NATURALNYM.

D GMINA CHOROSZCZ „BRAMĄ” MIASTA BIAŁEGOSTOKU.

59

Cel A. obejmuje wszelkie działania władz gminy, które mają sprzyjać rozwojowi go-spodarczemu miasta i obszarów wiejskich. Cel ten wiąże się z szeroko rozumianą promocjągminy w kraju i za granicą, rozwojem instytucji z otoczenia biznesu i rolnictwa działającychna terenie gminy. Zakłada rozwój rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego na terenie gminyprzetwarzającego produkty rolne między innymi z obszaru gminy. Założył on również dosto-sowanie zapisów miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego do potrzeb obecnychi przyszłych mieszkańców i inwestorów lokujących swoją działalność na terenie gminy.

Cel B ukierunkowuje działania w zakresie wzrostu bezpieczeństwa mieszkańców orazrozwoju różnych form opieki społecznej. Koncentruje się na działaniach mających zapewnićwzrost bezpieczeństwa publicznego i socjalnego poprzez poprawę współpracy i działalnościinstytucji odpowiedzialnych za te zagadnienia. Zakłada on również dużą aktywność władzzwiązaną z rozwojem różnorodnych form opieki społecznej i rozwojem samoorganizacjimieszkańców w przeciwdziałaniu skutkom bezrobocia.

Cel C zakłada rozwój szeroko rozumianej infrastruktury technicznej. Dobrze rozwiniętainfrastruktura techniczna jest podstawowym czynnikiem decydującym o atrakcyjności inwe-stycyjnej gminy, przez co przyczynia się do stworzenia korzystnego klimatu dla rozwojuprzedsiębiorczości. Ponadto rozwój infrastruktury technicznej determinuje poziom życiamieszkańców. Zakłada on dbałość o ochronę środowiska przyrodniczego i rozwój gospodar-czy zgodny z wymogami ochrony tego środowiska.

Cel D ostatni spośród sformułowanych zakłada wykorzystanie specyficznego położeniagminy Choroszcz w sąsiedztwie Białegostoku. Zakłada prowadzenie wspólnej promocji gmi-ny z Białymstokiem w ramach Gmin Aglomeracji Białostockiej i Stowarzyszenia Gmin Gór-nej Narwi oraz współpracę we wspólnych przedsięwzięciach.

IV 3 Cele strategiczne II rzędu

Konkretyzacja celów I rzędu nastąpiła w celach drugiego rzędu. W trakcie opracowy-wania strategii rozwoju gminy Choroszcz ustalono 17 celów drugiego rzędu. Poniżej znajdujesię ich lista. Podobnie jak w przypadku celów pierwszego rzędu kolejność celów drugiegorzędu nie stanowi o wadze i znaczeniu celu przy realizacji strategii.

Każdy cel strategiczny pierwszego rzędu zawiera kilka celów strategicznych drugiegorzędu. W ramach rozwijania celów pierwszego rzędu sformułowano 17 celów drugiego rzędu,które skonkretyzowały zapisy celów pierwszego rzędu.

A GMINA CHOROSZCZ DOBRZE PROMOWANYM OŚRODKIEM ROZWOJUGOSPODARCZEGO.

1. Dostosowanie zapisów planu zagospodarowania przestrzennego do potrzeb obec-nych i przyszłych inwestorów.

2. Ofensywna promocja miasta i gminy.3. Rozwój instytucji z otoczenia biznesu i rolnictwa.4. Współpraca w ramach „Gmin Górnej Narwi”.5. Rozwój rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego z uwzględnieniem produkcji

ekologicznej.

B GMINA CHOROSZCZ GMINĄ PRZYJAZNĄ I BEZPIECZNĄ.6. Współpraca sektora usług komunalnych ze swoimi odpowiednikami w Białegosto-

ku.7. Współpraca wszystkich instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo mieszkań-

ców gminy.8. Rozwój oświaty i kultury oraz ochrony dziedzictwa kulturowego.

60

9. Rozwój rekreacji, turystyki i agroturystyki.10. Doskonalenie form opieki medycznej.

C GMINA CHOROSZCZ OBSZAREM HARMONIJNEGO ROZWOJU ZGODNEGOZE ŚRODOWISKIEM NATURALNYM.

11. Dostosowanie infrastruktury technicznej do potrzeb rozwoju gospodarczego.12. Wspomaganie inicjatyw mających na celu ochronę środowiska i podniesienie świa-

domości ekologicznej mieszkańców.13. Rozwój scentralizowanych systemów zaopatrzenia w wodę i kanalizacji sanitarnej.14. Dbałość o ład przestrzenny.15. Likwidacja uciążliwych dla środowiska naturalnego źródeł zanieczyszczeń.

D GMINA CHOROSZCZ „BRAMĄ” MIASTA BIAŁEGOSTOKU.16. Wykorzystanie położenia gminy w sąsiedztwie Białegostoku.17. Wspólna z Białymstokiem promocja.

Tak określone cele pierwszego i drugiego rzędu znalazły swoje przełożenie na zadaniastrategiczne realizujące zapisy celów. Sformułowane zadania strategiczne wychodzą naprze-ciw oczekiwaniom i potrzebom mieszkańców oraz rozwoju gospodarczego i społecznegogminy.

61

V. Programy strategii rozwoju

Przy wytyczaniu (w ramach strategii rozwoju) kierunków działań władz gminy Cho-roszcz przełożonych na programy, konieczne było ich skorelowanie z preferencjami miesz-kańców gminy. W wyniku przeprowadzonych badań ankietowych mieszkańców określononajważniejsze problemy do rozwiązania w gminie. Wskazane problemy do rozwiązania nale-żały do najważniejszych dziedzin życia istotnych przy funkcjonowaniu gminy. Przy hierar-chizowaniu zagadnień do rozwiązania, koniecznych przy formułowaniu programów gminy,wskazano na działania stymulujące jej rozwój, zapobiegające ujemnym skutkom odnotowy-wanym na terenie gminy. W tabeli poniżej wskazano na najważniejsze problemy do rozwią-zania w opinii mieszkańców.

Tabela 36 Problemy do rozwiązania.Które z problemów Pan(i) uważa za najważ-niejsze do rozwiązania w gminie?

Procentodpowiedzi

Bezrobocie. 76,98Drogi i parkingi. 49,19Służba zdrowia. 32,79Pomoc socjalna. 28,14Przestępczość. 26,74Komunikacja publiczna. 18,26Budownictwo mieszkaniowe. 17,33Oświata. 16,16Środowisko naturalne. 10,35Telekomunikacja. 3,84

W celu realizacji zawartych w strategii rozwoju Choroszczy celów strategicznychpierwszego rzędu (ogólnych) i celów strategicznych drugiego rzędu (szczegółowych) oraz za-dań strategicznych sformułowano założenia kierunkowe czterech programów strategicznychrealizujących zapisy zawarte w strategii. W każdym spośród opracowanych programów,zgodnie z przyjętymi założeniami stosowanymi w Unii Europejskiej i Polsce, określono:• nazwę programu,• uzasadnienie konieczności realizacji programu,• związki programu z działaniami realizowanymi na poziomie województwa i kraju,• cel strategiczny I rzędu – ogólny,• cel strategiczny II rzędu – szczegółowy,• zadania strategiczne do realizacji w ramach programu z określeniem:

nazwy zadania, opisu istniejącej sytuacji, czasu realizacji, nakładów finansowych, instytucji, organizacji realizujących zadanie, oczekiwanych efektów po realizacji zadania.

• mierniki realizacji programu,• głównych beneficjantów realizowanego programu,• związki z innymi programami,• potencjalne źródła finansowania programu.

Realizacja tak określonych założeń kierunkowych programu będzie wymagała w prak-tyce opracowania szczegółowych projektów realizacyjnych (w ramach opracowanego pro-gramu) ważnych przy staraniu się o środki finansowe zapewniające realizację opracowanychprojektów.

62

Schemat 2Strategiczny program rozwoju

V.1. Program rozwoju gospodarczego gminy.

Wprowadzenie

Uzasadnienie.Funkcjonujące na obszarze gminy podmioty gospodarcze są motorem rozwoju gminy.

One, poprzez system podatków płaconych do budżetu państwa, w których gmina ma swójudział i poprzez podatki lokalne przysparzają dochodów budżetowi gminy. Dochody te po-przez budżet gminy są dzielone na cele należące do sfery infrastruktury technicznej i społecz-nej oraz są realizowane działania podejmowane w otulinie sfery infrastruktury gospodarczej.Podmioty gospodarcze poprzez przetwarzanie produktów powstających na terenie gminy i

63

zatrudnienie mieszkańców gminy przyczyniają się do wzrostu zamożności społeczeństwa izaspokojenia jego potrzeb.

Na terenie gminy dominują małe i średnie podmioty gospodarcze zajmujące się szerokorozumianymi usługami i produkcją. Podmioty te w dużej części cechują się niedoinwestowa-niem kapitałowym i nie do końca określonym rynkiem zbytu i potencjalnej współpracy zpartnerami gospodarczymi. Istnieje konieczność wspierania rozwoju małych i średnich firm,zwłaszcza w zakresie finansowania inwestycji kapitałowych, promocji prowadzonej działal-ności, marketingu produktów i usług oraz poszukiwania nowych rynków zbytu. Władze gmi-ny stymulując rozwój gospodarczy gminy podjęły uchwałę o zwolnieniu od podatku nieru-chomości, gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodar-czej. W uchwale określono, że z zwolnienia mogą korzystać nowotworzone przedsiębiorstwana terenie gminy zatrudniające:1/ powyżej 31 pracowników - na okres 3 lat,2/ od 6 do 30 pracowników – na okres 2 lat.I spełniające ponadto następujące warunki:

1/ zatrudniają minimum 50% pracowników posiadających stałe zameldowanie na tereniegminy Choroszcz,2/ utrzymują zatrudnienia przez cały okres, w którym korzystają ze zwolnienia,3/ przedłożą w terminie do 30 listopada roku poprzedzającego rok zwolnienia zgłoszeniezawierające wniosek z aktualną liczbą zatrudnionych.

Funkcjonujące gospodarstwa rolne na obszarze gminy cechują się dużym rozdrobnie-niem. 38,5% gospodarstw spośród 2356 gospodarstw rolnych posiada obszar do 2 ha. Gospo-darstwa powyżej 15 ha stanowią 7,6% wszystkich gospodarstw. Stan taki nie sprzyja koncen-tracji produkcji i tworzeniu silnych grup producenckich. Na obszarze gminy występująsprzyjające warunki glebowe do rozwoju produkcji roślinnej i zwierzęcej. Większość gleb or-nych jest zaliczona do IV (55%) i III (31%) klasy. Osiągane średnie plony są lepsze od śred-niej krajowej i znacznie poniżej najlepszych wyników w kraju. Na terenie gminy notuje sięrozwój produkcji ogrodniczej gruntowej i pod osłonami oraz sadowniczej. W tabeli poniżejprzedstawiono wskaźniki dla kilku upraw dominujących na obszarze gminy.Tabela 37 Wskaźniki plonów.

Plony przeciętne Stosunek do

UprawyChoroszcz kraj najwyższe od-

notowaneśredniej krajowej

(2/3)

najlepszych plo-nów krajowych

(2/4)1 2 3 4 5 6

pszenica ozima 37 29 80 128% 46%pszenica jara 30 29 79 103% 38%żyto 24 24 50 100% 48%Jęczmień jary 26 27 72 96% 36%Owies 23 26 55 88% 42%pszenżyto 34 27 60 126% 57%zboże pastewne 25 27 61 94% 42%Rzepak 25 17 35 147% 71%ziemniaki 140 160 570 88% 25%buraki cukrowe 370 348 620 106% 60%Uwaga. Wielkość plonów do analizy porównano na poziomie poszczególnych gmin i obliczono wartości średniei najlepsze. Przy obliczeniach średniej pominięto gminy, w których nie odnotowano uprawy wyszczególnionychgatunków roślin.

W hodowli bydła na terenie gminy można odnotować lepsze wskaźniki od średnichkrajowych i gorsze od wojewódzkich. Wskaźniki hodowli trzody chlewnej są gorsze od śred-niej krajowej i wojewódzkiej.

64

Tabela 38 Wskaźniki hodowli zwierzątZwierzęta gospodarcze na100 ha użytków rolnych wszt.

Polska Województwo podlaskie Gmina Choroszcz

bydło 35,6 56,6 41,0w tym krowy 18,5 31,5 21,7trzoda chlewna 100,6 89,6 81,5Uwaga. Opracowano na podstawie danych zawartych w Roczniku statystycznym GUS za 2000 rok, Ważniejszedane o województwach w 1999 r., s.LXXIV i danych Urzędu Miasta i Gminy Choroszcz.

Istnieje pilna konieczność rozwoju przemysłu rolno-spożywczego na obszarze gminy.Rozwijająca się produkcja rolna i warzywniczo-sadownicza wymaga zagospodarowania. Są-siedztwo dużego chłonnego rynku białostockiego i bliskość rynku warszawskiego powinnysprzyjać rozwojowi tego przemysłu. Rozwój przemysłu rolno-spożywczego musi się wiązaćze wzrostem konkurencyjności na rynku krajowym i międzynarodowym. Konieczna jest po-prawa jakości i użyteczności wytwarzanych wyrobów. Należy dostosować procesy technolo-giczne i standardy do wymogów Unii Europejskiej.

Walory środowiska przyrodniczego nie skażonego nadmierną działalnością gospodar-czą człowieka, położenie na obszarze gminy Narwiańskiego Parku Narodowego predestynująją do rozwoju turystyki. Usługi turystyczne stanowią szansę rozwoju społeczno-gospodarczego gminy.

Opracowany w ostatnim czasie plan zagospodarowania przestrzennego gminy wyty-czył nowe kierunki rozwoju przestrzennego. W opracowaniu założono bardziej intensywnewykorzystanie terenów już uzbrojonych w media poprzez zabudowanie działek znajdującychsię w sąsiedztwie już zabudowanych działek. Działania takie powinny prowadzić do powsta-nia zwartych obszarów zabudowy dobrze zagospodarowanych. Polityka taka w dłuższym ho-ryzoncie czasu powinna sprzyjać bardziej racjonalnemu wykorzystaniu mediów komunalnychi obniżeniu cen jednostkowych związanych z eksploatacją tych urządzeń. Inicjatywy te po-winny sprzyjać rozwojowi aktywności gospodarczej wśród mieszkańców i przyciągać na te-ren gminy nowych inwestorów tworzących nowe miejsca pracy. W opracowanym planie za-gospodarowania przestrzennego przyjęto zapis, że tereny znajdujące się w sąsiedztwie drogikrajowej nr 8, na obszarze miasta Choroszcz i w sąsiedztwie miasta Białystok będą przezna-czone pod działalność gospodarczą wszelkiego typu. Na obszarach tych założono równieżwybudowanie w pierwszej kolejności kanalizacji sanitarnej podłączonej do oczyszczalni wChoroszczy. Założono również uzbrojenie tych obszarów w gaz sieciowy wykorzystywany docelów grzewczych i gospodarczych. Przewidziano również na tym terenie modernizację ist-niejących linii przesyłowych energii elektrycznej z budową nowych stacji transformatoro-wych. Dopełnieniem planowanych działań jest modernizacja drogi krajowej nr 8 i powstanienowych rozwiązań komunikacyjnych podnoszących standard i bezpieczeństwo ruchu drogo-wego. Całość tych działań powinna sprzyjać osiągnięciu przez gminę Choroszcz przewagimiejsca do inwestycji w porównaniu z innymi gminami znajdującymi się w regionie.

65

Przy ocenie atrakcyjności gminy jako miejsca do prowadzenia działalności gospodar-czej, co trzeci mieszkaniec stwierdził, że gmina jest atrakcyjnym miejscem do jej prowadze-nia. Wśród mieszkańców panowała również zróżnicowana opinia na temat atrakcyjności gmi-ny pod względem turystycznym, kulturalnym, położenia geograficznego, warunków inwe-stowania kapitału. Większość mieszkańców stwierdziła, że gmina jest atrakcyjna pod wzglę-dem turystycznym i położenia geograficznego. W tabeli poniżej przedstawiono opinie miesz-kańców gminy Choroszcz w trakcie zrealizowanych badań ankietowych.

Tabela 39 Atrakcyjność gminy Choroszcz.Czy Pana(i) zdaniem Gmina Choroszcz jest atrakcyjnym miejscem pod względem: Tak NieDziałalności gospodarczej 38,02 15,93Turystycznym. 70,00 18,02Kulturalnym 26,98 45,58Warunków inwestowania kapitału. 30,47 40,81Położenia geograficznego. 68,02 13,95Uwaga. Pominięto brak odpowiedzi, stąd wyniki nie sumują się do 100%.

GMINA CHOROSZCZ OBSZARY ROZWOJU GOSPODARCZEGO

66

Przy określaniu kierunkówrozwoju za najbardziej pożądanemieszkańcy gminy uznalikierunek rozwoju gminy jakoośrodka produkcji rolnej(44,9%), następnie wskazano nakierunek rozwoju jako ośrodkaturystyki (43,1%). Wiodące dwakierunki rozwoju wskazane przezmieszkańców opierają się naatutach środowiska naturalnego,

które stwarza możliwości korzystania z jego walorów i oparcia rozwoju gminy na tychwłaśnie walorach. Na trzecim miejscu wskazano na rozwój gminy jako ośrodka handlowego

(40,2%). Korzystne położenie na szlaku europejskiego drogowego korytarza transportowegoVia Baltica i bliskość Białegostoku stwarza szanse oparcia rozwoju gminy na handlu i usłu-gach.

Mieszkańcy wskazali także na pewne działania, które gmina może wspierać albo zasto-sować w celu rozwoju gospodarczego swojego terenu. Najczęściej wskazywano na wspieraniepodmiotów gospodarczych poprzez zabieganie o środki finansowe na wsparcie rozwojuprzedsiębiorczości (46,8%) i pomocy w rozwijaniu kontaktów handlowych (38,8%). Wska-zywano również na możliwość zwolnień w podatkach lokalnych (38,4%). Wykres prezentujepoparcie dla różnych form wsparcia podmiotów gospodarczych przez mieszkańców.

Związki z innymi działaniami.Zadania zawarte w tym programie są zbieżne z kierunkami rozwoju kraju określonymi

przez rząd w strategii rozwoju województwa podlaskiego i powiatu białostockiego oraz wwytycznych programów pomocowych Unii Europejskiej, a w szczególności:• Polska 2015. Długoterminowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju.• Strategia rozwoju województwa podlaskiego do roku 2010.• Strategia zrównoważonego rozwoju powiatu białostockiego do roku 2010.• Narodowy program przygotowań Polski do członkostwa w Unii Europejskiej.• Program wspierania rozwoju instytucji regionalnych działających na rzecz transferu tech-nologii• Program SAPARD.• Spójna polityka strukturalna rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa. (dokument rządowyz 1999 roku).• Średniookresowa strategia rolnictwa i obszarów wiejskich.• Strategia rozwoju obszaru funkcjonalnego Zielonych Płuc Polski.• Strategia rozwoju krajowego produktu turystycznego.

Kierunki rozwoju

40,2

44,9

24,3

17,9

43,1

24,7

Ośrodek handlowy.

0środek produkcji rolnej.

Ośrodek przemysłowy.

Ośrodek oświaty.

Ośrodek turystyczny.

Ośrodek kulturalny.

Kierunki wsparcia

38,423,8

38,846,9

21,726,5

21,9

67

Rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw jest również kompatybilny z programamirządowymi dotyczącymi zwalczania bezrobocia i restrukturyzacji obszarów wiejskich.

Cele strategiczne I rzędu (ogólne).A Gmina Choroszcz dobrze promowanym ośrodkiem rozwoju gospodarczego.B Gmina Choroszcz gminą przyjazną i bezpieczną.D. Gmina Choroszcz „bramą” miasta Białegostoku;

Działanie

W ramach realizowanego programu przewidziano realizację 7 celów strategicznych IIrzędu (szczegółowych) wraz z zadaniami strategicznymi.

Cel strategiczny II rzędu (szczegółowy) Zadania strategiczneNr celu Nazwa celu Numer za-

daniaNazwa zadania

1 Dostosowanie zapisów planuzagospodarowania przestrzen-nego do potrzeb obecnych iprzyszłych inwestorów.

A.1.95 Wyznaczenie terenów pod rozwój działalności gospo-darczej

A.3.88 Szkolenie właścicieli małych i średnich przedsiębiorstwdo pozyskiwania i wykorzystywania środków finanso-wych z funduszy krajowych i z Unii Europejskiej

3 Rozwój instytucji z otoczeniabiznesu i rolnictwa.

A.3.91 Prowadzenie wspólnego lobbingu przez władze gminy iorganizacje środowisk gospodarczych na rzecz rozwo-ju. Powołanie Rady ds. Rozwoju Gminy

4 Współpraca w ramach „GminGórnej Narwi”.

A.4.99 Ochrona środowiska w NPN

5 Rozwój rolnictwa i przetwór-stwa rolno-spożywczego zuwzględnieniem produkcjiekologicznej.

A.5.89 Zorganizowanie szkoleń dotyczących rolnictwa ekolo-gicznego, tworzenia grup producenckich i gospodarstwagroturystycznych.

B.9.17 Utworzenie stanicy wodnej w IzbiszczachB.9.18 Utworzenie stanicy wodnej w KruszewieB.9.20 Utworzenie sieci informacji turystycznej

9 Rozwój rekreacji, turystyki iagroturystyki

B.9.16 Budowa ścieżki rowerowej i szlaku konnego Kruszewo– Białystok z mostem wiszącym nad Narwią

16 Wykorzystanie położenia gmi-ny w sąsiedztwie Białegostoku.

D.16.98 Centrum handlowe

17 Wspólna z Białymstokiempromocja.

D.17.97 Przygotowanie oferty inwestycyjnej gminy

MiernikiDo monitorowania realizacji celów i zadań zawartych w tym programie zostaną wyko-

rzystane następujące mierniki:• Liczba gospodarstw agroturystycznych na 1000 gospodarstw.• Liczba wydanych publikacji promocyjnych.• Liczba osób uczestniczących w szkoleniach.• Czas załatwienia formalności związanych z podejmowaniem i prowadzeniem działalnościgospodarczej.• Liczba nowo utworzonych miejsc pracy na 1000 mieszkańców..• Liczba zakładów spełniających wymogi weterynaryjno-sanitarne UE oraz ekologiczne.• Liczba zakładów posiadających wdrożony system bezpieczeństwa produkcji żywności.• Wielkość produkcji rolnej i zwierzęcej w stosunku do wskaźników krajowych.

68

Związki z innymi programami.Program jest powiązany z programem rozwoju infrastruktury technicznej i społecznej

oraz z działaniami promocyjnymi. Wymagany będzie rozwój infrastruktury technicznej służą-cej prowadzeniu i rozwijaniu działalności gospodarczej. Wprowadzenie nowoczesnych roz-wiązań w zakresie marketingu produktów rolnych powinno sprzyjać wzrostowi efektywnościekonomicznej produkcji rolnej i przetwórstwa artykułów rolnych. Powinno to również zwięk-szyć konkurencyjność produktów wytwarzanych przez lokalne podmioty gospodarcze.

Program ten będzie realizowany przy współpracy z agencjami i funduszami działający-mi na obszarze województwa i kraju. Wykonanie programu wymaga również realizacji pozo-stałych programów i jest ściśle z nimi powiązana.

Beneficjanci.W wyniku realizacji programu korzyści odniosą następujące podmioty:

• Podmioty gospodarcze.• Grupy producentów.• Rolnicy.• Gmina Choroszcz i gminy ościenne.• Mieszkańcy gminy Choroszcz.• Turyści i goście.• Inwestorzy lokujący swoją działalność na terenie gminy.

Potencjalne źródła finansowania.Cele i zadania programu będą finansowane przez:

• Budżet Gminy Choroszcz.• Budżet państwa.• Budżety gmin ościennych.• Budżet Starostwa Powiatowego Ziemskiego Białostockiego.• Podmioty gospodarcze.• Środki pomocowe programów PHARE, SAPARD, ISPA

V.2. Program rozwoju infrastruktury technicznej, ochrony środowiska.

Wprowadzenie

Uzasadnienie.Część terenu gminy cechuje się brakiem niektórych elementów infrastruktury technicz-

nej lub ich niedorozwojem. Uzbrojenie terenu w elementy infrastruktury technicznej nie jestrównomierne; są rejony, w których występuje brak elementów infrastruktury technicznej, po-za energią elektryczną. Istnieje konieczność poprawy nawierzchni istniejących dróg i geome-trii ich przebiegu. Towarzyszyć temu powinien rozwój linii autobusowych. Stan taki utrudniarozwój gospodarczy gminy i nie wpływa dostatecznie na zaspokojenie potrzeb społeczeństwaoraz wyznacza niski poziom rozwoju cywilizacyjnego. Poziom rozwoju infrastruktury tech-nicznej gminy wpływa na ocenę jej atrakcyjności inwestycyjnej. Poprawa stanu środowiskaprzyrodniczego nie będzie możliwa bez eliminacji uciążliwości, które mają swoje źródło wniewłaściwym gospodarowaniu odpadami, w niedostatecznej ochronie wód i powietrza at-mosferycznego. Obszar miasta Choroszczy - stolicy gminy i wsi znajdujących się na tereniegminy musi być wyposażony w kanalizację, wodociągi, mieć rozwiązany problem odpadów,

69

a także stwarzać możliwość łatwego dojazdu i skomunikowania z innymi obszarami woje-wództwa i kraju.

Realizacja zadań w ramach tego programu przyczyni się do rozwoju gospodarczegogminy i do zmniejszenia bezrobocia wśród jej mieszkańców. Realizacja projektu przyczynisię również do rozwiązania problemów ochrony środowiska przyrodniczego szczególnie wotulinie Narwiańskiego Parku Narodowego. Rozbudowa kanalizacji sanitarnej i wzrost ilościoczyszczanych ścieków w nowoczesnej oczyszczalni spowoduję poprawę jakości wód po-wierzchniowych i podziemnych. Budowa retencyjnego zbiornika wodnego powinna poprawićogólny bilans wodny na terenie gminy i przyczynić się do rozwoju rekreacji na jej terenie.Towarzyszyć tej inwestycji powinna konserwacja urządzeń melioracyjnych, szczególnie naużytkach zielonych. Utylizacja odpadów poprzez ich właściwe zagospodarowanie zmniejszyzanieczyszczenie powierzchni ziemi i wód podziemnych oraz przyczyni się do objęciawszystkich gospodarstw domowych i podmiotów gospodarczych zorganizowanymi formamiusuwania śmieci. Modernizacja kotłowni i lokalnych systemów grzewczych gospodarstw do-mowych poprzez przejście na gaz, olej opałowy, odnawialne źródła energii powinna przyczy-nić się do zmniejszenia zanieczyszczeń pyłowych. Planuje się budowę stacji redukcyjno-pomiarowej I° zasilającej gminę Choroszcz i Dobrzyniewo Kościelne. Istnieje możliwość ga-zyfikacji terenów gminy w ramach rozbudowy sieci gazowej.

Na terenie gminy znajduje się Narwiański Park Narodowy, który swoim zasięgiemobejmuje 8133 ha powierzchni gminy, co stanowi 49,6% jej obszaru, z czego 1619 ha (9,9%)stanowi powierzchnię parku a 6514 ha (39,7%) otulinę parku. Obszar gminy wchodzący wskład parku stanowi 35,8% całkowitej powierzchni parku. Tak duży udział w strukturze ob-szaru gminy terenów chronionych nakłada na władze gminy obowiązek prowadzania politykizrównoważonego rozwoju mającego na uwadze zachowanie cennych przyrodniczo walorówśrodowiska naturalnego. Działania realizowane w ostatnich latach w zakresie rozbudowy ka-nalizacji sanitarnej oraz wybudowanie oczyszczalni ścieków wychodzą naprzeciw wymogomochrony środowiska naturalnego.

70

Realizacja zadań powinna przyczynić się do rozwoju gospodarczego gminy i podniesie-nia standardu życia jej mieszkańców.

W przeprowadzonych badaniach ankietowych mieszkańcy dokonali oceny elementówśrodowiska i infrastruktury technicznej funkcjonującej na obszarze gminy. Oceny dokonanona pięciopunktowej skali, gdzie ocenie 5 przypisano najwyższą wartość. Najlepiej w oceniemieszkańców wypadła czystość powietrza (3,9 punktu) i stan terenów zielonych (3,6 punktu).

71

Tabela 1 Ocena elementów infrastruktury technicznej.Jak Pan(i) ocenia następujące elementy śro-dowiska na pięciopunktowej skali, gdzie 1oznacza najniższą ocenę, a 5 najwyższą ocenę

Średniaocena

Odchylenieśrednieoceny

1. Jakość wody w wodociągach. 2,79 p 0,94 p2. Czystość powietrza. 3,92 p 0,77 p3. Hałas uliczny. 3,53 p 0,96 p4. Stan terenów zielonych. 3,64 p 0,97 p5. Stężenie spalin komunikacyjnych. 3,30 p 0,95 p

Zdecydowana większość mieszkańców stan dróg i ulic oceniła negatywnie (65,9%)wskazując na ocenę złą (50,3%) i bardzo złą (15,6%). Odmiennego zdania była niespełna, copiąta osoba wyrażając ocenę dobrą i bardzo dobrą (23,0%). Ocena ta wpływała na opinięmieszkańców o funkcjonującej na obszarze gminy komunikacji zbiorowej. Ocenie poddanofunkcjonowanie PKS-u na terenie gminy i komunikacji miejskiej z Białegostoku, która obsłu-guje linie przebiegające przez obszar gminy. W większości wypowiedzi dominowała ocenapozytywna związana z funkcjonowaniem komunikacji zbiorowej. W tabeli poniżej dokonanozestawienia wypowiedzi mieszkańców.

Tabela 2 Ocena funkcjonowania komunikacji miejskiej.PKS Komunikację miejskąJak Pan(i) ocenia jakość połączeń

komunikacji pasażerskiej Pana(i)miejscowości realizowanej przez:

z Białymstokiem z Choroszczą z Białymstokiem z Choroszczą

1.Bardzo dobra 17,21 10,35 10,93 8,262.Dobra 38,72 27,91 25,23 18,723.Dostateczna 21,51 17,33 22,44 18,374.Niedostateczna 7,67 9,88 14,19 12,215.Brak połączeń 6,16 15,12 17,33 21,05Uwaga. W tabeli pominięto brak odpowiedzi, co powoduje, że wyniki nie sumują się do 100%

Związki z innymi działaniami.Zadania określone w ramach programu rozwoju infrastruktury technicznej i ochrony

środowiska są zbieżne z założeniami rozwoju kraju i województwa podlaskiego oraz wytycz-nymi programów pomocowych i restrukturyzacyjnych Unii Europejskiej, a w szczególności:• Polska 2015. Długoterminowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju.• Strategia rozwoju województwa podlaskiego do roku 2010.• Strategia zrównoważonego rozwoju powiatu białostockiego do roku 2010.• Narodowy program przygotowań Polski do członkostwa w Unii Europejskiej.• Wstępny Narodowy Program Rozwoju.

Cele strategiczne I rzędu (ogólne).C. Gmina Choroszcz obszarem harmonijnego rozwoju zgodnego ze środowiskiem natural-nym.A Gmina Choroszcz dobrze promowanym ośrodkiem rozwoju gospodarczego.B Gmina Choroszcz gminą przyjazną i bezpieczną.

Działanie

W ramach realizowanego programu przewidziano realizację 6 celów strategicznych IIrzędu (szczegółowych) wraz z zadaniami strategicznymi.

72

Cel strategiczny II rzędu (szczegółowy) Zadania strategiczneNr celu Nazwa celu Numer za-

daniaNazwa zadania

C.11.52 Budowa ul. Białostockiej i ul. Kościuszki w Chorosz-czy wraz z kanalizacją burzową.

C.11.53 Budowa ul. Ogrodowej w ChoroszczyC.11.54 Budowa ul. Powstania Styczniowego w ChoroszczyC.11.55 Budowa ul. Szpitalnej w ChoroszczyC.11.56 Budowa ul. Zastawie II w ChoroszczyC.11.57 Budowa ul. Piłsudskiego w ChoroszczyC.11.58 Budowa ul. Ks. Grzybowskiego w KlepaczachC.11.59 Budowa ul. Długiej w KlepaczachC.11.60 Budowa ul. Dolnej w KlepaczachC.11.61 Budowa ul. Spokojnej w KlepaczachC.11.62 Droga Konowały – Śliwno do skrzyżowania Nr 6262C.11.63 Droga Klepacze – Krupniki. Nr 6266C.11.64 Droga Szosa Warszawska JeronikiC.11.65 Droga Choroszcz – Żółtki ( ul. Żółtkowska)C.11.66 Droga Złotoria – Złotoria Podlesie. Nr geod. 585/1C.11.67 Droga Złotoria – Babino ozn. Nr geod. 560/1, 1163,

584 i 127C.11.68 Droga Choroszcz – Łyski Nr 6253.C.11.69 Droga Rogowo – Szosa Kruszewska Nr 6259.C.11.70 Droga Kolonia Dzikie – Żółtki nr 6255C.11.71 Droga Gajowniki – Czaplino Nr 6268C.11.72 Droga Gajowniki – Barszczewo Nr 6265C.11.73 Droga Krupniki – Choroszcz Nr 6251C.11.74 Droga Kruszewo – Izbiszcze Nr 6263C.11.75 Droga Konowały – Kolonia Rogowo Nr 6261C.11.76 Droga Szosa Warszawska - ŁyskiC.11.77 Droga Starosielce – Oliszki – Ogrodniki – Barszczewo

– Czaplino Nr 6270C.11.78 Droga Choroszcz – Zastawie – Barszczewo Nr 0305002C.11.79 Droga Pańki do drogi powiatowej obok p. Cieśluka do

Remizy Strażackiej. Droga rolnicza.C.11.80. Droga Kościuki – Zaczerlany Nr 0305014C.11.81. Droga rolnicza we wsi Rogówek Nr 0305008C.11.82. Droga rolnicza Rogowo Majątek Nr 0305022C.11.83. Odbudowa obiektu melioracji wodnej „Horodnianka”C.11.84. Odbudowa obiektu melioracji wodnej „Konowały”.C.11.85. Odbudowa obiektu melioracji wodnej „Czaplinianka”.C.11.86 Odbudowa obiektu melioracji wodnej „Lipniki”.

11 Dostosowanie infrastrukturytechnicznej do potrzeb rozwojugospodarczego.

C.11.101 Rozbudowa sieci telefonicznejC.12.90 Edukacja ekologiczna społeczeństwa12 Wspomaganie inicjatyw mają-

cych na celu ochronę środowi-ska i podniesienie świadomościekologicznej mieszkańców

C.12.99 Ochrona środowiska w otulinie NPN

C.13.24 Budowa wodociągu w OgrodnikachC.13.25. Budowa wodociągu w ŚliwnieC.13.26 Budowa wodociągu w Kol. Złotoria – PodlesieC.13.27 Budowa wodociągu w Kol. MińceC.13.28 Budowa wodociągu w Kol. OliszkiC.13.29 Budowa wodociągu w Kol. CzaplinoC.13.30. Budowa wodociągu w ul. 3-go Maja i os. domkówC.13.31 Rozbudowa hydroforni w RogowieC.13.32. Rozbudowa hydroforni w Choroszczy

13 Rozwój scentralizowanychsystemów zaopatrzenia w wodęi kanalizacji sanitarnej

C.13.36. Budowa sieci kanalizacyjnej w Choroszczy ul. Zasta-wie I

73

C.13.37. Budowa sieci kanalizacyjnej w Choroszczy ul. Zasta-wie II

C.13.38. Budowa sieci kanalizacyjnej w Choroszczy ul. Zasta-wie III

C.13.39 Budowa sieci kanalizacyjnej w Choroszczy ul. Biało-stocka, ul Kościuszki, ul ks Pieściuka

C.13.40. Budowa sieci kanalizacyjnej w Choroszczy Al. Nie-podległości

C.13.41. Budowa sieci kanalizacyjnej w Choroszczy ul. Rybac-ka, ul. Wędkarska, ul Spławikowa, ul Narwiańska.

C.13.49. Budowa sieci kanalizacyjnej w PorosłachC.13.44. Budowa kanalizacji w BarszczewieC.13.45. Budowa kanalizacji w ŻółtkachC.13.46. Budowa kanalizacji w ŁyskachC.13.47. Budowa kanalizacji w JeronikachC.16.58. Budowa kanalizacji w KlepaczachC.16.59. Budowa kanalizacji w PorosłachC.13.50. Budowa kanalizacji w KrupnikachC.13.51 Budowa kanalizacji w pozostałych wsiach

14 Dbałość o ład przestrzenny C.14.96 Harmonizacja obiektów architektonicznych z otocze-niem

C.15.21 Likwidacja dzikich wysypisk śmieciC.15.33 Modernizacja lub budowa ciepłowni dla miasta i SPP

ZOZ w ChoroszczyC.15.34 Rozbudowa sieci ciepłowniczej w ChoroszczyC.15.35 Budowa składowiska odpadów stałych

15 Likwidacja uciążliwych dlaśrodowiska naturalnego źródełzanieczyszczeń

C.15.100 Opracowanie koncepcji gazyfikacji gminy.6 Współpraca sektora usług ko-

munalnych ze swoimi odpo-wiednikami w Białegostoku

B.6.94 Uporządkowanie gospodarki śmieciami w gospodar-stwach domowych

MiernikiDo monitorowania realizacji celów i zadań zawartych w tym programie zostaną wyko-

rzystane następujące mierniki:• Procent gospodarstw domowych korzystających z wodociągów.• Procent gospodarstw domowych korzystających z kanalizacji sanitarnej.• Odsetek oczyszczonych ścieków w oczyszczalni.• Procent gospodarstw domowych posiadających umowy na wywóz śmieci z firmami tymsię zajmującymi,• Odsetek gospodarstw nie podłączonych do kanalizacji sanitarnej posiadających oczysz-czalnie ekologiczne.• Procent dróg o utwardzonej nawierzchni.• Procent gospodarstw domowych korzystających z gazu.• Liczba kilometrów sieci ciepłowniczej.• Liczba miejsc parkingowych.• Liczba kilometrów zmodernizowanych dróg.

Związki z innymi programami.Program jest powiązany z innymi programami realizującymi rozwój infrastruktury

technicznej. Jej rozwój wpłynie na rozwój gospodarczy gminy, na powstanie nowych miejscpracy, na restrukturyzację gospodarczą obszarów wiejskich i powstanie nowych miejsc pracypoza rolnictwem. Realizacja programu wymaga realizacji pozostałych programów i jest ściślez nimi powiązana.

74

Beneficjanci.W wyniku realizacji programu korzyści odniosą następujące podmioty:

• Gmina Choroszcz i gminy ościenne.• Mieszkańcy gminy Choroszcz.• Organizacje i podmioty gospodarcze działające na terenie gminy Choroszcz.

Potencjalne źródła finansowania.Cele i zadania programu będą finansowane przez:• Budżet Gminy Choroszcz.• Budżet państwa.• Budżety gmin ościennych.• Program SAPARD• Program ISPA• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.• Wojewódzki, Powiatowy i Gminny Fundusz ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.• Fundacja EKOFUNDUSZ.

V.3. Program rozwoju infrastruktury społecznej.

Uzasadnienie.

WprowadzeniePoprawa warunków życia mieszkańców gminy Choroszcz jest niemożliwa bez właści-

wego zabezpieczenia funkcjonowania instytucji należących do sfery socjalnej. Jakość świad-czonych przez nie usług decyduje m.in. o zdrowotności społeczeństwa, długości życia, po-ziomie posiadanego wykształcenia, zachowaniu wartości kulturalnych występujących wśródmieszkańców gminy itp. Tylko w społeczeństwie zdrowym, żyjącym w poczuciu bezpieczeń-stwa jest możliwe wprowadzanie zmian społecznych i gospodarczych stymulujących rozwójgminy.

Zaspokojenie potrzeb zbiorowych i indywidualnych mieszkańców przyczynia się dozwiększenia ich aktywności, rozwoju postaw przedsiębiorczości oraz wzrostu innowacyjno-ści. Praktyka krajów wysoko rozwiniętych pokazuje, że wysoka jakość życia mieszkańcówprzyczynia się do pozytywnej oceny swojego miejsca zamieszkania. Na podstawie zrealizo-wanych badań ankietowych wśród mieszkańców gminy można stwierdzić, że pozytywnieswoje miejsce zamieszkania oceniło 67% mieszkańców. Mieszkańcy dokonali również ocenyinstytucji funkcjonujących na terenie gminy zaliczanych do sfery infrastruktury społecznej.

Przy ocenie podmiotów świadczących różnego rodzaju usługi dla ludności wystąpiłaprzewaga ocen negatywnych nad pozytywnymi, poza handlem. W tabeli poniżej dokonanozestawienia ocen wyrażonych przez mieszkańców gminy. Wskazano szczególnie na bardzoduży niedorozwój tego typu usług na terenach wiejskich.

75

Tabela 3 Ocena zadowolenia z nasycenia terenu gminy placówkami handlowymi i usłu-gowymi.Czy jest Pan(i) zadowolony(a) w miejscuswojego zamieszkania (osiedle, wieś) z ilości;

Tak Nie

1 .Sklepów spożywczych. 66,16% 25,35%2. Sklepów przemysłowych. 23,26% 56,28%3. Punktów usługowych krawieckich 8,49% 68,02%4. Punktów usługowych szewskich. 8,84% 67,56%5. Punktów usługowych fryzjerskich. 31,86% 45,70%6. Punktów usługowych magla. 8,14% 66,63%Uwaga. W tabeli pominięto brak odpowiedzi, co powoduje, że wyniki nie sumują się do 100%

Udział mieszkańców gminy w różnego rodzaju imprezach oferowanych przez instytucjekultury różnie się kształtował w zależności od formy imprezy. Najwięcej mieszkańców brało

udział w festynach (63%), seansach filmowych (30%), dyskotekach, dancingach (23%) i kon-certach (23%). Na wykresie przedstawiono udział mieszkańców w różnych formach imprez.

Mieszkańcy dokonali oceny funkcjonowania Miejsko-Gminnego Ośrodka Kulturydziałającego na terenie gminy. Z imprez organizowanych przez MGOK skorzystało w minio-nym roku 40% ankietowanych mieszkańców.. Co czwarta spośród nich (25%) oceniła dzia-łalność MGOK pozytywnie. Odmiennego zdania była prawie co dziesiąta osoba (9%). Zde-cydowana większość mieszkańców (66%) nie miała zdania na temat funkcjonowania MGOK.Zdecydowana większość (86%) osób mających opinię pozytywną o działalności MGOK brałaudział w imprezach organizowanych przez ośrodek. Spośród osób wyrażających opinię ne-gatywną, w imprezach brała tylko co druga osoba (57%).

W opinii mieszkańców nastąpiło po reformie pogorszenie dostępności do świadczeńsłużby zdrowia (54%), a jakość świadczonych przez nią usług została przez większość miesz-kańców oceniona negatywnie (65%). Opinia mieszkańców na temat oceny lekarza pierwszegokontaktu była podzielona; ocenę pozytywną (49%) i negatywną (47%) wyrażał zbliżony dosiebie odsetek mieszkańców gminy.

Większość mieszkańców nie posiadała zdania na temat funkcjonowania opieki społecz-nej (54%). Opinie negatywne (27%) dominowały nad opiniami pozytywnymi (19%). Więk-szość mieszkańców gminy wyraziła pogląd, że gmina jest na ogół bezpieczna i bardzo bez-

Udział w imprezach

13,73%

17,68%

6,17%

22,79%

62,91%

29,65%

17,68%

23,14%

5,47%

11,74%

Spektakle teatru

Wystawy.

Koncerty muzyki poważnej.

Inne koncerty.

Festyny.

Seanse filmowe w kinach.

Wizyty w muzeach.

Dyskoteki, dancingi.

Spotkania z autorami książek, aktorami

Odczyty, konferencje, seminaria.

76

pieczna (63%). Pogląd przeciwny, stwierdzający, że gmina nie jest bezpieczna, wyrażałoznacznie mniej mieszkańców (16%). Lepiej się przedstawiała ocena bezpieczeństwa w miej-scu swojego zamieszkania w stwierdzeniu mieszkańców. Najwięcej z nich stwierdziło, żeczuje się bezpiecznie (69%). Poczucie braku bezpieczeństwa występowało u stosunkowomałej grupy mieszkańców (13%). Mieszkańcy gminy będący rodzicami dzieci w wiekuszkolnym wyrazili opinię na temat bezpieczeństwa w szkołach. Tylko nieliczni spośród nichstwierdzili, że ich dzieci czują się zagrożone (4%). Większość wskazała na to, że w szkołachwystępują sporadyczne sytuacje zagrożenia (51%) lub ich brak (45%).

Związki z innymi działaniami.Zadania i cele przyjęte w tym programie są zbieżne z celami przyjętymi w kraju, po-

wiecie białostockim i województwie podlaskim. Cele i zadania wychodzą naprzeciw progra-mom pomocowym i restrukturyzacyjnym Unii Europejskiej i innym programom, a w szcze-gólności:• Polska 2015.• Długoterminowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju.• Strategia rozwoju województwa podlaskiego do roku 2010.• Strategia zrównoważonego rozwoju powiatu białostockiego do roku 2010.• Narodowy program przygotowań Polski do członkostwa w Unii Europejskiej.• Wstępny Narodowy Program Rozwoju.• Kontrakt województwa podlaskiego z rządem

Cele strategiczne I rzędu (ogólne).B Gmina Choroszcz gminą przyjazną i bezpieczną

Działanie

W ramach realizowanego programu przewidziano realizację 4 celów strategicznych IIrzędu wraz z zadaniami.

Cel strategiczny II rzędu (szczegółowy) Zadania strategiczneNr celu Nazwa celu Numer za-

daniaNazwa zadania

7 Współpraca wszystkich insty-tucji odpowiedzialnych za bez-pieczeństwo mieszkańcówgminy.

B.7.92 Wdrożenie programu współpracy mieszkańców z Poli-cją

B.8.1 Budowa gimnazjum w ChoroszczyB.8.2 Budowa hali sportowej przy gimnazjum w ChoroszczyB.8.3 Budowa boisk sportowych przy gimnazjum w Chorosz-

czyB.8.4 Budowa zaplecza świetlicowo – stołówkowego przy

gimnazjum w ChoroszczyB.8.11 Utworzenie szkoły ponadgimnazjalnejB.8.12 Rewaloryzacja Rynku 11 ListopadaB.8.22 Organizacja imprez kulturalnych z Białymstokiem

8 Rozwój oświaty i kultury orazochrony dziedzictwa kulturo-wego.

B.8.23 Utworzenie orkiestry dętejB.9.19 Utworzenie sieci informacji turystycznejB.9.20 Budowa boiska w Zaczerlanach

9 Rozwój rekreacji, turystyki iagroturystyki.

B.9.5 Budowa stadionu miejskiego z zapleczem socjalnym ikrytymi trybunami

77

B.9.6 Zorganizowanie Zielonej Szkoły w Kruszewie – adap-tacja pomieszczeń na zaplecze stołówkowe i miejscanoclegowe

B.9.7 Budowa punktu widokowego w KruszewieB.9.8 Budowa punktu widokowego w RogowieB.9.9 Utworzenie Muzeum Archidiecezjalnego w budynkach

przyklasztornychB.9.10 Rewaloryzacja Zespołu Parkowo - PałacowegoB.9.13 Utworzenie zalewu miejskiegoB.9.14 Budowa basenu krytegoB.9.16 Budowa ścieżki rowerowej i szlaku konnego Kruszewo

– Białystok z mostem wiszącym nad NarwiąB.12.17 Utworzenie stanicy wodnej w IzbiszczachB.12.18 Utworzenie stanicy wodnej w Kruszewie

10 Doskonalenie form opieki me-dycznej.

B.10.193 Wdrażanie programów profilaktycznych w zakresieprzeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii w gmi-nie.

Mierniki.Do monitorowania realizacji celów i zadań zawartych w tym programie zostaną wyko-

rzystane następujące mierniki:• Średnia długość życia.• Ocena poziomu usług medycznych.• Liczba imprez sportowych i kulturalnych organizowanych w gminie.• Uczestnictwo w imprezach mieszkańców,• Poczucie bezpieczeństwa.• Poziom wykształcenia.• Rozwój sieci placówek handlowych i usługowych.

Związki z innymi programami.Program rozwoju infrastruktury społecznej jest powiązany z innymi realizowanymi

programami. Promocja programu wpływa na stymulowanie rozwoju gospodarczego gminy ina powstanie nowych miejsc pracy oraz na ograniczenie zjawisk bezrobocia i ubóstwa.Wprowadzenie programu przeciwdziała także skutkom bezrobocia i podnosi poziom świad-czonych usług. Jego realizacja wymaga realizacji pozostałych programów i jest ściśle z nimipowiązana.

Beneficjanci.W wyniku realizacji programu korzyści odniosą następujące podmioty:

• Gmina Choroszcz,• Turyści,• Mieszkańcy gminy Choroszcz.• Organizacje i podmioty gospodarcze działające na terenie gminy Choroszcz.

Potencjalne źródła finansowania.Cele i zadania programu będą finansowane przez:

• Budżet Gminy Choroszcz. Organizację i podmioty gospodarcze.• Budżet państwa.• Fundacja Kultury Polskiej.• Fundacja Batorego.• Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

78

V.4. Program współpracy i promocji oraz zarządzania realizowaną strategią gminy.

Uzasadnienie.

WprowadzeniePraktyka wdrożenia opracowanej strategii rozwoju i realizacji zapisów znajdujących się

w niej na poziomie gminy pokazuje, że istnieje konieczność powołania odpowiedniej struktu-ry organizacyjnej, która zajęłaby się koordynacją realizowanych zadań strategicznych. Takastruktura jest wskazana przy koordynacji współpracy różnych podmiotów i środowisk na ob-szarze gminy Jednostka taka zajęłaby się koordynacją realizowanych programów i zadań,monitorowaniem ich realizacji oraz zachodzących zmian na obszarze gminy. Powołana jed-nostka zajęłaby się również koordynacją współpracy przy realizacji strategii rozwoju GminyChoroszcz z innymi gminami powiatu białostockiego oraz innymi jednostkami samorządu te-rytorialnego oraz jego organizacji. Ważnym zagadnieniem w procesie realizacji strategii roz-woju jest promocja przyjętych celów strategicznych i zadań strategicznych w ramach realizo-wanych programów. Promocja pozwala na dotarcie z informacją do mieszkańców gminy i in-nych osób spoza gminy (fizycznych i prawnych) zainteresowanych problemami gminy. Pro-mocja pozwoli na dotarcie z ofertą do potencjalnych inwestorów spoza gminy, którzy mogązlokalizować swoją działalność gospodarczą na terenie gminy, tworząc w ten sposób nowemiejsca pracy i przysparzając dochodów do kasy gminy.

Związki z innymi działaniami.Zadania określone w tym programie są zbieżne z rozwiązaniami przyjętymi w kraju,

powiecie białostockim i województwie podlaskim. Cele i zadania wychodzą naprzeciw pro-gramom pomocowym i restrukturyzacyjnym Unii Europejskiej i innym programom, a wszczególności:• Polska 2015.• Długoterminowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju.• Strategia rozwoju województwa podlaskiego do roku 2010.• Strategia zrównoważonego rozwoju powiatu białostockiego do roku 2010.• Narodowy program przygotowań Polski do członkostwa w Unii Europejskiej.• Wstępny Narodowy Program Rozwoju.

Cele strategiczne I rzędu (ogólne).A Gmina Choroszcz dobrze promowanym ośrodkiem rozwoju gospodarczegoD Gmina Choroszcz „Bramą miasta Białystok”

Działanie

W ramach realizowanego programu przewidziano realizację 3 celów strategicznych IIrzędu (szczegółowych) wraz z zadaniami strategicznymi.

79

Cel strategiczny II rzędu (szczegółowy) Zadania strategiczneNr celu Nazwa celu Numer za-

daniaNazwa zadania

16 Wykorzystanie położenia gmi-ny w sąsiedztwie Białegostoku.

D.16.98 Centrum handlowe

17 Wspólna z Białymstokiempromocja

D.17.97 Przygotowanie oferty inwestycyjnej gminy

3 Ofensywna promocja miasta igminy

A.3.91 Prowadzenie wspólnego lobbingu przez władze gminy iorganizacje środowisk gospodarczych na rzecz rozwo-ju. Powołanie Rady ds. Rozwoju Gminy

Mierniki.Do monitorowania realizacji celów i zadań zawartych w tym programie zostaną wyko-

rzystane następujące mierniki:• Liczba publikacji poświęconych gminie.• Liczba targów, wystaw, w których promowano gminę.• Liczba zawartych kontraktów i podpisanych umów.• Liczba wydanych materiałów reklamowych,• Liczba podmiotów gospodarczych promowanych na targach i wystawach.

Związki z innymi programami.Program jest powiązany z innymi programami realizowanymi poprzez wspólny moduł

promocji gminy i realizacji opracowanej strategii rozwoju. Promocja towarzysząca realizacjistrategii wpływa na rozwój gospodarczy gminy, na powstanie nowych miejsc pracy, na re-strukturyzację gospodarczą obszarów wiejskich i powstanie nowych miejsc pracy poza rol-nictwem. Realizacja programu wymaga realizacji pozostałych programów i jest ściśle z nimipowiązana.

Beneficjanci.W wyniku realizacji programu korzyści odniosą następujące podmioty:

• Gmina Choroszcz i gminy ościenne.• Mieszkańcy gminy Choroszcz.• Organizacje i podmioty gospodarcze działające na terenie gminy Choroszcz.

Potencjalne źródła finansowania.Cele i zadania programu będą finansowane przez:

• Budżet Gminy Choroszcz. Organizacje i podmioty gospodarcze.• Budżet państwa.• Budżety gmin ościennych.• Program PHARE• Fundacja Inicjatyw Społeczno-Gospodarczych.• Fundusz KNOW-HOW.

80

VI Warianty strategii

Planowanie kierunków rozwoju konkretnego miasta czy gminy zawsze jest obarczonebardzo dużą niepewnością i ryzykiem popełnienia błędu. Wiąże się to z dużym prawdopodo-bieństwem pojawienia się dużej ilości zmiennych niezależnych od gminy. U podwalin opra-cowanej strategii rozwoju gminy Choroszcz legło założenie, że za pomocą zastosowanych na-rzędzi analitycznych da się prognozować zarysowo zachodzące zmiany w otoczeniu gminy iwychodzić im naprzeciw. Proces ten opiera się na prognozowanej wizji przyszłych wydarzeńi został zanalizowany metodą zdyskontowanych strumieni przepływów pieniężnych Bez wy-konania tego typu działań planistyczno-prognostycznych nie może być w praktyce mowy oracjonalnym zarządzaniu rozwojem własnego miasta oraz obszarów wiejskich i wychodzeniunaprzeciw nadchodzącym wyzwaniom niesionym przez zmienną rzeczywistość.

Okres objęty strategią rozwoju (2002-2015) cechuje się zmiennymi w czasie czynnika-mi rozwojowymi, możliwymi obecnie do zasygnalizowania. Czynniki te będą oddziaływały zróżną siłą w różnych latach, co wpłynie na zmianę warunków realizacji opracowanej strategiirozwoju.

VI.1 Periodyzacja okresów rozwojowychPrzy wariantowaniu „Strategii rozwoju Choroszczy” dokonano podziału lat 2002-2015

na dwa podokresy. Pierwszy podokres obejmuje lata 2002-2006 i może się pokrywać zokresem przedakcesyjnym stowarzyszenia Polski ze strukturami Unii Europejskiej. W tympodokresie na wewnętrzną sytuację gminy Choroszcz będzie oddziaływało szereg czynni-ków, w tym szczególnie wchodzenie w okres aktywności zawodowej wyżu demograficznego,co wynika z opracowanej prognozy demograficznej dla Polski. Pojawienie się licznych rocz-ników poszukujących pracy będzie wywoływało presję na tworzenie nowych miejsc pracy iprowadziło prawdopodobnie do protestów na tym tle. Sytuacja ta może również rzutować nastan i poczucie bezpieczeństwa wśród mieszkańców.

W tym podokresie skumulują się także płatności Polski z tytułu obsługi zadłużenia za-granicznego, co może prowadzić do obniżenia poziomu realnych dochodów samorządu tery-torialnego. Spadek poziomu dochodów może znaleźć swoje bezpośrednie przełożenie na ob-niżenie się wielkości realnych nakładów na inwestycje realizowane przez gminę.

W tym podokresie nastąpi także skumulowanie się reform, inicjowanych przez władzecentralne, zmierzających do dostosowania polskiego prawa, przepisów jak i norm do regulacjiobowiązujących na obszarze Unii Europejskiej.

Podokres ten może się również charakteryzować deficytem budżetowym stale wystę-pującym z którego będzie się pokrywało zwiększone wydatki związane z realizowanymi re-formami. Owocować to będzie zwiększonymi kosztami obsługi tego deficytu i spadkiem real-nych nakładów inwestycyjnych w gminach.

Trudności gospodarcze i wkroczenie wyżu demograficznego zaowocuje również praw-dopodobnie zwiększoną emigracją młodych osób w poszukiwaniu pracy poza granice Polski.Proces ten będzie również odnotowywany na terenie gminy powodując emigrację jednostekaktywnych, przedsiębiorczych, dobrze wykształconych.

Drugi podokres obejmuje lata 2007-2015. W tym podokresie Polska stanie się praw-dopodobnie członkiem struktur Unii Europejskiej i na obszarze naszego państwa będą obo-wiązywały zasady wspólnotowej polityki realizowanej przez Unię. Wzrośnie znaczenie ob-szarów położonych na wschód od Wisły na mapie gospodarczej kraju. Obszary przygranicznepołożone na wschodzie Polski staną się regionami granicznymi Unii Europejskiej. Odnotujesię również zwiększone wkraczanie w okres wieku poprodukcyjnego roczników powojennegowyżu demograficznego. W strukturze społeczeństwa wzrośnie udział osób, które ukończyły80 i więcej lat. Będzie się to wiązało z koniecznością wzrostu nakładów kierowanych na tę

81

grupę społeczną. Ograniczona zostanie presja na tworzenie nowych miejsc pracy w wynikuspadku liczebności roczników wchodzących w okres aktywności zawodowej.

Wyodrębnienie tych dwóch podokresów w strategii rozwoju wiąże się również z ko-niecznością zastosowania różnych narzędzi w zakresie stymulowania rozwoju gminy Cho-roszcz i odpowiednio dobranych do określonych celów zadań realizacyjnych.

VI.2 Scenariusze rozwojuScenariusze są powszechnie stosowanym w planowaniu strategicznym sposobem pre-

zentacji możliwej przyszłości. Ich celem jest wybór wariantu polityki rozwojowej, jej celów ipriorytetów. Scenariusze opisują zwykle sytuacje skrajne, które w rzeczywistości nie poja-wiają się. Dzięki zwięzłości i zrozumiałości zapisu scenariusze umożliwiają szeroki udziałspołeczny w wyborze celów i priorytetów rozwoju.

Scenariusze rozwoju gminy Choroszcz można określić za pośrednictwem pola poten-cjalnego rozwoju. Sformułowane w opracowanej strategii scenariusze koncentrują się na zja-wiskach i procesach, które wyznaczają kierunki i poziom rozwoju. Procesy i zjawiska wystę-pujące w okresie realizacji strategii rozwoju można podzielić na trzy grupy czynników:grupa I obejmuje – wpływ na przemiany strukturalne gospodarki gminy i na zmianę układu

przestrzennego czynników rozwojowych.grupa II obejmuje – wpływ na występowanie różnego rodzaju ograniczeń i powstanie barier

rozwojowych będących pochodnymi warunków np. środowiska przyrodniczego, zasobównaturalnych, warunków klimatycznych, istniejącej infrastruktury technicznej.

grupa III obejmuje – wpływ na poziom zaspokojenia potrzeb mieszkańców np. mieszkanio-wych, oświatowych, zdrowotnych itp.

Określenia potencjalnych kierunków rozwoju gminy Choroszcz dokonano na podstawiekrańcowo od siebie różnych scenariuszy rozwoju, które wyznaczyły pole potencjalnego roz-woju gminy.

Schemat 1Pole rozwoju

Pole potencjalnego rozwoju gminy Choroszcz, zakreślone scenariuszem pożądanych iniepożądanych zmian, wyznacza przestrzeń, w obrębie, której jest możliwy rozwój gminy isformułowanie wariantów strategii rozwoju.

Pole niepożądanych zmian

Pole pożądanych zmian

Scenariusz niepożądanych zmianZagrożeń

Scenariusz pożądanych zmianSzans

Pole prawdopodobnegorozwoju

1

24

3

Czaszadania strategiczne

Uwarunkowaniaśrodki realizacji strategii Sfera dynamicznego rozwoju

Sfera przełamywania recesji

Polityka zmierzająca do mak-symalizacji szans

Polityka zmierzająca do mi-nimalizacji zagrożeń

82

Scenariusz niepożądanych zmian analizuje potencjalnie możliwe do wystąpienia nie-korzystne warunki rozwoju w otoczeniu zewnętrznym gminy Choroszcz jak i w uwarunko-waniach wewnętrznych funkcjonowania gminy. Scenariusz wyznacza potencjalne punkty napolu rozwoju, po przekroczeniu których mogą już wystąpić zjawiska i procesy recesyjne.Tworzą one linię scenariusza niepożądanych zmian. Wskazuje on również na konsekwencjeodnotowywanych niekorzystnych tendencji rozwojowych i możliwości ich nasilenia w czasie,co może rzutować na wystąpienie niepożądanego rozwoju sytuacji. Scenariusz ten ma cha-rakter ostrzegawczy, sygnalizuje możliwość: niezrealizowania podstawowych potrzeb społecznych i gospodarczych, co grozi powsta-

niem sytuacji konfliktowych, nasileniem się procesów dekapitalizacji istniejącego majątku, wzrostem zanieczyszczenia środowiska naturalnego, spadkiem ilości świadczonych usług w sferze społecznej, nieprzygotowania terenów rozwojowych pod inwestycje, co zaowocuje spadkiem poten-

cjału gospodarczego.Scenariusz niepożądanych zmian koncentruje się na działaniach zmierzających jedynie

do utrzymania istniejącego poziomu rozwoju gminy oraz poziomu zainwestowania przydziałaniach eliminujących dominujące zagrożenia i bariery. Następuje spadek atrakcyjnościlokalizacyjnej gminy dla kapitału, utrwalając tym samym niekorzystne układy funkcjonalno-przestrzenne, które prowadzą do kryzysu funkcjonowania miasta i do obniżenia poziomu ży-cia mieszkańców.

Scenariusz pożądanych zmian nawiązuje do możliwości wystąpienia korzystnychzmian w uwarunkowaniach zewnętrznych i wewnętrznych, które będą wykorzystywały czyn-niki wzrostu i rozwoju istniejące w gminie. Zakłada się w nim prowadzenie przez władzegminy polityki kreującej dobre warunki i klimat dla inwestorów tworzących nowe miejscapracy. Scenariusz ten zakłada przyspieszenie rozwoju we wszystkich sferach. Szczególny na-cisk jest kładziony na rozwój gospodarczy zwiększający dochody własne gminy. Zakłada onrównież wystąpienie korzystnych zjawisk i procesów w uwarunkowaniach zewnętrznych iwewnętrznych. Ma on charakter inspirujący, dynamizujący i stymulujący. Na jego podstawierysują się warianty przyszłego rozwoju gminy Choroszcz. Scenariusz ten uwzględnia i prze-widuje: zaspokojenie potrzeb społecznych na co najmniej dotychczasowym poziomie, z możliwo-ścią jego podwyższenia w przyszłości, rozwój urządzeń infrastruktury technicznej i systemów zapewniających optymalną spraw-

ność ich funkcjonowania oraz jak najwyższą jakość świadczonych usług, maksymalne wykorzystanie walorów położenia i zasobów gminy oraz istniejących rezerw

terenowych do stymulowania zmian przestrzennych i kreowania rozwoju.Scenariusz pożądanych zmian prowadzi do stymulowania rozwoju w wyniku wzrostu

atrakcyjności lokalizacyjnej gminy Choroszcz dla kapitału, co spowoduje rozwój gospodarczygminy i wzrost poziomu życia mieszkańców. Posłużył on również do sformułowania warian-tów strategii rozwoju gminy Choroszcz.

W polu rozwoju tak zakreślonym występuje linia obszaru przełamywania recesji, poprzekroczeniu której rozwój wkracza w obszar przyspieszonego rozwoju, a fazą kulminacyjnąjest dynamiczny rozwój obejmujący obszar pola rozwoju znajdujący się w sąsiedztwie scena-riusza pożądanych zmian.

Formułując scenariusze rozwoju gminy Choroszcz, oparto się na wynikach dokonanejdiagnozy stanu istniejącego, badaniach ankietowych mieszkańców gminy oraz na analiziemożliwości rozwoju. Wykonana analiza SWOT określiła szanse i zagrożenia rozwojowegminy.

83

Dwa brzegowe scenariusze pożądanych i niepożądanych zmian należy traktować jakomożliwe teoretycznie do wystąpienia, ale mało prawdopodobne do zaistnienia w praktyce. Wobszarze znajdującym się wewnątrz pola wyznaczonego przez te dwa scenariusze znajdują siętrzy scenariusze, które mogą potencjalnie zaistnieć w okresie realizacji strategii rozwoju.Możliwe do zaistnienia scenariusze różnią się między sobą dynamiką procesów rozwojowychi różnym czasem osiągnięcia zakładanych w strategii rozwoju rezultatów. W opracowanejstrategii sformułowano trzy scenariusze rozwoju: scenariusz optymistyczny – dynamicznego rozwoju (I), scenariusz umiarkowany – zrównoważonego rozwoju (II), scenariusz zachowawczy – minimalnego rozwoju (III).

Schemat 2Scenariusze rozwoju

Scenariusz optymistyczny (I)W pierwszym prezentowanym scenariuszu strategii rozwoju wskazuje się na możliwość

przyspieszenia rozwoju dzięki wystąpieniu bardzo sprzyjających warunków rozwojowychzewnętrznych i wewnętrznych. Zakłada on wystąpienie - w ciągu całego okresu realizacjistrategii - sprzyjających czynników rozwoju w kraju. Również sytuacja międzynarodowa bę-dzie sprzyjała realizacji strategii rozwoju. Założono, że międzynarodowa sytuacja gospodar-cza będzie sprzyjała ożywieniu wzajemnej wymiany między poszczególnymi państwami.Ożywienie międzynarodowej wymiany gospodarczej powinno sprzyjać przyspieszeniu roz-woju ekonomicznego i społecznego.

W tym scenariuszu założono stabilizację sytuacji politycznej i gospodarczej na Wscho-dzie Europy. Przyjęto także założenie, że sytuacja u naszych wschodnich sąsiadów: Białorusi,Rosji i Ukrainy będzie ewoluowała w kierunku rozwiązań demokratycznych i gospodarkirynkowej. Taki rozwój sytuacji może oddziaływać ożywczo na rozwój wzajemnej wymianygospodarczej i kulturalno-oświatowej między miastem a partnerami na Wschodzie.

W uwarunkowaniach rozwoju gminy Choroszcz założono pogłębianie się procesu inte-gracji ze strukturami powiatu. Proces integracji będzie występował we wszystkich scenariu-szach rozwoju, różniąc się dynamiką i siłą.

Przyjęto realizację zakrojonych na szeroką skalę działań, zmierzających do ochronyśrodowiska naturalnego i minimalizacji oddziaływania gospodarki na środowisko naturalne,między innymi dzięki stosowaniu mało uciążliwych technologii produkcji i ograniczeniu za-nieczyszczenia środowiska przyrodniczego odpadami bytowymi. Działania proekologiczne

Pole prawdopodobnegorozwoju

Uwarunkowania

Scenariusz pożądanychzmian

Scenariusz niepożąda-nych zmian

Scenariusz optymistyczny

Scenariusz umiarkowany

Scenariusz zachowawczy

Czas

84

będą się znajdowały w centrum polityki realizowanej przez władze gminy. Będą one wspiera-ne środkami finansowymi, asygnowanymi na ten cel przez budżet państwa w ramach kon-traktów regionalnych, jak i środkami pomocowymi asygnowanymi przez Unię Europejską.Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa powinien sprzyjać wspieraniu działań słu-żących ochronie środowiska przyrodniczego, inicjowanych przez władze gminy zgodnych zinteresem społecznym.

Założono również rozwój przemysłu rolno-spożywczego opierającego się na lokalnychnaturalnych produktach, konkurującego jakością swoich wyrobów na rynku europejskim.Dominującym motorem rozwoju gminy będą małe i średnie przedsiębiorstwa.

Przyjęto również założenie, że wzrost gospodarczy będzie oscylował wokół 6%-7% wkraju. Taki wzrost gospodarczy wiąże się również z koniecznością akumulacji wewnętrznejna poziomie około 30% PKB. Ten poziom powinien zabezpieczyć środki finansowe na inwe-stycje w gospodarce i spowodować potanienie kredytów dla pożyczających. Z analiz wyko-nanych wynika, że przy wzroście 5,2% powstają w Polsce nowe miejsca przy wzrościeznacznie niższym odnotowuje się spadek ilości miejsc pracy. W USA dla przykładu nowemiejsca pracy powstają już przy wzroście 0,5% PKB w skali roku.

Scenariusz umiarkowany (II)Scenariusz umiarkowany jest wypadkową scenariusza rozwoju optymistycznego i za-

chowawczego. Zakłada on występowanie w gospodarce światowej systematycznie po sobiewystępujących cykli wzrostu i stagnacji. Cykle te będą się nawzajem przeplatać, a ich wypad-kowa da w rezultacie stały trend wzrostu gospodarki światowej. W tym scenariuszu założonorównież umacnianie się gospodarki wolnorynkowej i demokracji jako wartości dominującej wstylu sprawowania władzy.

Zakłada się, że Polska może być przyjęta w poczet członków Unii Europejskiej po roku2006 i objęta jednolitymi zasadami polityki wspólnotowej.

Gospodarka Polski w tym scenariuszu może rozwijać się w tempie około 4,1%-6% wskali roku, średnioroczna inflacja w tym scenariuszu może ustabilizować się na poziomie 6%.Bezrobocie na terenie powiatu białostockiego i miasta Białystok może utrzymać się na po-ziomie około 12%. Może nastąpić wzrost dochodów nominalnych ludności i oscylować wo-kół 1,5% w skali roku.

W scenariuszu tym zakłada się dalsze pogłębienie działań prowadzących do zmniejsze-nia ujemnego oddziaływania człowieka na środowisko przyrodnicze poprzez stosowanietechnologii produkcji mało uciążliwych i ograniczenie zanieczyszczenia środowiska przyrod-niczego odpadami bytowymi. Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa powiniensprzyjać wspieraniu działań służących ochronie środowiska przyrodniczego zgodnych z inte-resem społecznym.

Scenariusz umiarkowany zakłada stały wzrost gospodarczy w okresie realizacji strategiirozwoju z małymi podokresami stagnacji gospodarczej. Utrzymanie stałego trendu rozwojugospodarki zaowocuje systematycznym rozwojem. Podobnie jak w wariancie wcześniejszymmotorem rozwoju gospodarczego będą małe i średnie przedsiębiorstwa, tworzące większośćmiejsc pracy i przynoszące największe dochody dla budżetu gminy.

85

Scenariusz zachowawczy (III)Scenariusz zachowawczy zakłada możliwość wystąpienia destabilizacji sytuacji poli-

tycznej i gospodarczej na terenie Białorusi. Taka możliwość istnieje również w Rosji i naUkrainie. Destabilizacja sytuacji politycznej i gospodarczej może w pewnych okresach reali-zacji strategii rozwoju działać osłabiająco na wzajemne stosunki gospodarcze, kulturalne ipolityczne. Może to znajdować swoje reperkusje w spadku wzajemnej wymiany handlowejmiędzy partnerami gospodarczymi z terenu gminy i ze wskazanych państw. Może to znaleźćswoje odzwierciedlenie we wzroście stopy bezrobocia i spadku dochodów budżetu miasta.Destabilizacja sytuacji może owocować również wzrostem napięcia między Rosją i NATO.

Osłabienie tempa rozwoju gospodarczego będzie znajdowało swoje odzwierciedlenie wspadku dynamiki przyrostu dochodów własnych gminy. Rozwój gospodarczy na poziomie1,5%-3,5% w skali roku, jaki może wystąpić w tym scenariuszu, jest niewystarczający do od-robienia zapóźnień, występujących między Polską a państwami Europy Zachodniej. Takietempo rozwoju może tylko pogłębić istniejące dysproporcje rozwojowe i powodować, że ob-szar Polski będzie traktowany jako teren cechujący się dużym ryzykiem do inwestycji, zewzględu na liczne konflikty powstające na tle sytuacji gospodarczej.

W tym wariancie nie przewiduje się przystąpienia Polski do struktur Unii Europejskiej.Powodem może być brak akceptacji ze strony społeczeństwa wyrażony w referendum, jakrównież wzrost zadłużenia wewnętrznego budżetu państwa powyżej 8% PKB w skali roku,który to poziom może być przeszkodą w przyjęciu polski do UE. Rząd polski w takiej sytuacjimoże zawrzeć porozumienia o współpracy, w których zobowiąże się do utrzymania wiz dlaobcokrajowców, przybywających z obszaru byłego Związku Radzieckiego. Zaowocuje torównież uszczelnieniem granicy oraz utrudnieniami w ruchu towarowym i pasażerskim mię-dzy Polską i tymi państwami.

Destabilizująco w tym scenariuszu może również oddziaływać wzrost zadłużenia we-wnętrznego i zewnętrznego budżetu państwa. Narastanie zadłużenia połączone z ujemnymbilansem w handlu zagranicznym może powodować osłabienie tempa rozwoju gospodarki.

W sferze społecznej może wystąpić obniżenie dostępności do świadczeń medycznych wwyniku wzrostu kosztów procedur medycznych, co będzie owocowało obniżeniem zdrowot-ności społeczeństwa. Zjawiska gospodarcze będą pogłębiały proces ubożenia społeczeństwa,co wpłynie na wzrost zapotrzebowania na różnego rodzaju formy pomocy społecznej. Będzierównież w tym scenariuszu odnotowywana duża emigracja zarobkowa osób młodych dopaństw Europy Zachodniej i USA. Trudna sytuacja gospodarcza znajdzie również swoje od-zwierciedlenie we wzroście ilości osób korzystających z pomocy społecznej, wzroście ilościprzestępstw i zjawisk patologii społecznej, w tym narkomani i alkoholizmu.

W gospodarce dadzą o sobie znać zjawiska recesji. W okresach przejściowych może na-stąpić spadek ilości zatrudnionych bez powstania nowych miejsc pracy w innych działach go-spodarki. Niska opłacalność działalności gospodarczej i duże koszty pracy będą powodowaćrozwój gospodarki drugiego obiegu. Miejsca pracy, które powstaną, będą się charakteryzo-wały zapotrzebowaniem na pracowników o niskich kwalifikacjach. Mogą być to miejsca pra-cy sezonowej np. w budownictwie. Wystąpi upadek przemysłów dotychczas funkcjonujących(np. spożywczego, drzewnego) w wyniku braku opłacalności ich działalności.

W uwarunkowaniach wewnętrznych założono minimalny rozwój małych i średnichprzedsiębiorstw będący pochodną powolnego rozwoju gospodarczego kraju. Można równieżzałożyć niedorozwój lokalnego przemysłu rolno-spożywczego, który nie będzie w stanie za-gospodarować wszystkich wyprodukowanych towarów. Część produktów rolnych będzie wpostaci nieprzetworzonej wywożona do innych regionów Polski bądź zagranicę. Wystąpiąrównież trudności w zagospodarowaniu terenów przygotowanych pod działalność gospodar-czą. Zainteresowanie inwestorów zewnętrznych lokowaniem swoich zakładów na tereniegminy będzie umiarkowane.

86

Scenariusz zachowawczy jest projekcją, która mogłaby zaistnieć tylko przy bardzo du-żym, niekorzystnym splocie różnych czynników regresu, występujących w Polsce. Jest tomało prawdopodobne, niemniej trzeba mieć te czynniki na uwadze przy formułowaniu scena-riuszy rozwoju. Wszystkie te czynniki zostały wyartykułowane w analizie SWOT jako dzia-łające ujemnie na rozwój gminy Choroszcz podczas realizacji strategii rozwoju.

VI.3 Zadania strategii rozwojuW wyniku prac zespołów problemowych opracowujących strategię rozwoju zostało

zgłoszonych do realizacji 101 zadań, na łączną kwotę szacunkową 71 040 tys. zł. Spośródzgłoszonych zadań, 83 zostało określone jako zadania wewnętrzne do realizacji przez gminę.Pozostałe zadania (18 zadań) zostały określone jako zadania zewnętrzne realizowane przezinne podmioty, działające na terenie gminy bądź przez administrację samorządu terytorialne-go szczebla powiatowego i wojewódzkiego lub przez administrację rządową.

Tabela 4 Zadania strategii rozwojuZadania Liczba zadań NakładyWewnętrzne ogółem 83 59 750

bieżące 12 1 235inwestycyjne 71 58 515

Zewnętrzne ogółem 18 14 290bieżące 3 1 030inwestycyjne 15 10 260

Razem 101 71 040bieżące 15 2 265inwestycyjne 86 69 775

Uwaga wielkość nakładów określono w tys. zł.

W grupie zadań razem znajdowało się 15 zadań, zaliczonych do bieżących i 86 zadańzaliczanych do inwestycyjnych. Nakłady za zadania bieżące razem zostały określone orienta-cyjnie na kwotę 2 265 tys. zł, a na zadania inwestycyjne ogółem na kwotę 69 775 tys. zł. Narealizację zadań wewnętrznych (83 zadania) realizowanych przez gminę nakłady zostałyoszacowane ogółem na kwotę 59 638 tys. zł, w tym na zadania inwestycyjne (71 zadań) na-kłady zostały określone na kwotę 58 515 tys. zł a na zadania bieżące (12 zadań) nakłady osza-cowano na kwotę 1 235 tys. zł..

Spośród zgłoszonych zadań strategii rozwoju najwięcej zadań (68 zadań) zostało zali-czonych do celu strategicznego I rzędu C (Gmina Choroszcz obszarem harmonijnego rozwojuzgodnego ze środowiskiem naturalnym) nakłady na te zadania oszacowano na kwotę łączną51 825 tys. zł. Następnie na drugim miejscu wskazano na celu B (Gmina Choroszcz gminąprzyjazną i bezpieczną) wskazano w nim na 23 zadana i na łączną kwotę nakładów17 778 tys. zł.. Na trzecim miejscu wskazano na 9 zadań zaliczonych do celu strategicznegopierwszego rzędu A (Gmina Choroszcz dobrze promowanym ośrodkiem rozwoju gospo-darczego) na łączną kwotę szacunkową 1 345 zł.. Na ostatnim miejscu wskazano na cel stra-tegiczny D (Gmina Choroszcz bramą miasta Białegostoku)

87

Tabela 5 Zadania strategii rozwoju w układzie celów I rzęduCel strategiczny Liczba zadań NakładyA. Gmina Choroszcz dobrze promowa-nym ośrodkiem rozwoju gospodarczego

9 1 345

B. Gmina Choroszcz gminą przyjazną ibezpieczną

23 17 778

C Gmina Choroszcz obszarem harmo-nijnego rozwoju zgodnego ze środowi-skiem naturalnym

68 51 825

D. Gmina Choroszcz bramą miastaBiałegostoku

2 100

Uwaga wielkość nakładów określono w tys. zł.

W podziale zadań według celów II rzędu najwięcej zadań znalazło się w celu nr 11, 13 i9. W tabeli poniżej dokonano zestawienia zadań według celów II rzędu.

Tabela 6 Zadania strategii rozwoju w układzie celów II rzęduCel strategiczny Liczba zadań Nakłady1. Dostosowanie zapisów planu zagospodarowania przestrzenne-

go do potrzeb obecnych i przyszłych inwestorów.1 100

2. Ofensywna promocja miasta i gminy. 1 203. Rozwój instytucji z otoczenia biznesu i rolnictwa. 2 1154. Współpraca w ramach „Gmin Górnej Narwi”. 1 1 0005. Rozwój rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego z

uwzględnieniem produkcji ekologicznej.2 40

6. Współpraca sektora usług komunalnych ze swoimi odpowied-nikami w Białegostoku.

1 250

7. Współpraca wszystkich instytucji odpowiedzialnych za bezpie-czeństwo mieszkańców gminy.

1 80

8. Rozwój oświaty i kultury oraz ochrony dziedzictwa kulturowe-go.

8 7 930

9. Rozwój rekreacji, turystyki i agroturystyki. 14 9 43810. Doskonalenie form opieki medycznej. 1 15011. Dostosowanie infrastruktury technicznej do potrzeb rozwoju

gospodarczego.36 11 220

12. Wspomaganie inicjatyw mających na celu ochronę środowiskai podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców.

1 150

13. Rozwój scentralizowanych systemów zaopatrzenia w wodę ikanalizacji sanitarnej.

24 27 675

14. Dbałość o ład przestrzenny. 1 8015. Likwidacja uciążliwych dla środowiska naturalnego źródeł za-

nieczyszczeń.5 10 700

16. Wykorzystanie położenia gminy w sąsiedztwie Białegostoku 2 2 07017. Wspólna z Białymstokiem promocja 1 80

Uwaga wielkość nakładów określono w tys. zł.

Zadania wewnętrzne były podstawą do wykonania wariantowania strategii rozwoju aich realizacja, rozłożona w latach, będzie decydowała o powodzeniu planowanych przedsię-wzięć. Kwoty zgłoszonych zadań do realizacji zostały określone w cenach bieżących i w trak-cie realizacji strategii rozwoju będą ulegały zmianie w kolejnych latach. W wykonanym wa-riantowaniu w ten sposób określone kwoty poddano wzrostowi o prognozowane wskaźnikimakroekonomiczne kształtujące warunki rozwoju gospodarczego.

VI.4 Środki finansowe strategii rozwojuNa podstawie wykonanej prognozy dochodów budżetu gminy Choroszcz określono

prawdopodobną wielkość wydatków. Opracowana prognoza zawiera również przewidywaną

88

strukturę wydatków i wolnych środków finansowych, które mogą być przeznaczone na finan-sowanie zadań inwestycyjnych, realizowanych przez władze gminy w kolejnych latach. Przysymulacjach budżetu gminy Choroszcz uwzględniono również skutki wprowadzenia znoweli-zowanej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Analizując strukturę potencjalnych przyszłych wydatków budżetu gminy, możnastwierdzić występowanie pewnych prawidłowości w okresie realizacji strategii rozwoju.Udział wydatków bieżących może charakteryzować się w dłuższym okresie czasu stałymudziałem procentowym w strukturze wydatków budżetu i kształtować się na poziomie 80%-90%. Wydatki inwestycyjne w latach realizacji strategii rozwoju mogą kształtować się na po-ziomie 10%-20%, w zależności od ilości dostępnych środków zewnętrznych na zadania inwe-stycyjne. W tabeli poniżej znajdują się dane z prognozy dochodów i wydatków, w tym wy-datków inwestycyjnych, określone dla strategii rozwoju. W rekomendowanym wariancie dorealizacji przyjęto poziom dochodów określony w wariancie umiarkowanym. Założono w nimdopływ środków zewnętrznych przeznaczonych na zadania realizowane przez gminę pocho-dzących z różnych funduszy celowych, środków pochodzących z dotacji i środków pozyska-nych w ramach kontraktu wojewódzkiego oraz na zadania wspomagane ze środków przedak-cesyjnych unijnych, w ramach wyrównywania dysproporcji rozwojowych pomiędzy poszcze-gólnymi regionami.

Tabela 7 Wariant optymistyczny i umiarkowany wydatków ogólnych i inwestycyjnych.Wariant optymistyczny Wariat umiarkowanyRok

Wydatki ogółem bu-dżetu gminy

Wydatki inwestycyjne gminy Wydatki ogółem bu-dżetu gminy

Wydatki inwestycyjne gminy

1 2 3 3 42002 12 965 2 334 18,00% 12 905 2 065 16,00%2003 13 860 2 495 18,00% 13 692 2 191 16,00%2004 14 802 2 590 17,50% 14 520 2 323 16,00%2005 15 787 2 763 17,50% 15 392 2 386 15,50%2006 16 797 3 024 18,00% 16 292 2 607 16,00%2007 17 830 3 299 18,50% 17 229 2 843 16,50%2008 18 900 3 402 18,00% 18 245 2 919 16,00%2009 20 034 3 606 18,00% 19 289 3 086 16,00%2010 21 176 3 854 18,20% 20 350 3 297 16,20%2011 22 362 4 204 18,80% 21 398 3 595 16,80%2012 23 592 4 482 19,00% 22 404 3 809 17,00%2013 24 866 4 724 19,00% 23 445 3 986 17,00%2014 26 172 4 973 19,00% 24 430 4 153 17,00%2015 27 531 5 231 19,00% 25 309 4 303 17,00%Uwaga Dane w tabeli podano w tys. zł.

W opracowanej prognozie przyjęto stały wzrost dochodów gminy w kolejnych latach.Dynamika prognozowanego dochodu może utrzymywać się na poziomie średnio okresowym:w wariancie optymistycznym na poziomie 6%, a w wariancie umiarkowanym na poziomie5%. W wariancie umiarkowanym założono wydatki inwestycyjne na poziomieok. 2 065 tys. zł w 2002 roku. Kwota ta w następnych latach będzie ulegała zwiększeniu dopoziomu 4 303 tys. zł (w 2015 roku). W wariancie optymistycznym kwota ta może wzrosnąćdo wielkości ok. 5 231 tys. zł w 2015 roku. Wielkości kwot w ten sposób określone stały sięwyjściowymi danymi do wariantowania opracowanej strategii rozwoju.

VI.5 Warianty strategii rozwojuCechą charakterystyczną strategii rozwoju przeznaczonej do realizacji jest wariantowy

zapis działań zmierzających do jej realizacji. Na Zarządzie Gminy Choroszcz będzie spoczy-wał obowiązek realizacji strategii rozwoju i wdrożenia procedur zarządzania strategicznego.

89

Podstawą do sformułowania wariantów strategii rozwoju były oczekiwania społeczeństwa iśrodowisk gospodarczych, przedstawione w toku prac nad strategią i we wcześniej zrealizo-wanych badaniach ankietowych mieszkańców miasta i obszarów wiejskich. Zainteresowaniwypowiedzieli się w ten sposób na szereg tematów istotnych przy opracowaniu strategii roz-woju. Oczekiwania lokalnych liderów biorących udział w opracowaniu strategii rozwojuznalazły swoje przełożenie na zadania i programy.

Warianty strategii rozwoju są wypadkową zadań zgłoszonych i oczekiwań przełożonychna scenariusze rozwoju gminy Choroszcz. Sprzeczne preferencje różnych środowisk co dowagi zadań z poszczególnych sfer powodują, że zaproponowane warianty strategii rozwoju sąwypadkową oczekiwań i preferencji z jednej strony, a możliwościami finansowymi i rzeczo-wymi posiadanymi przez gminę z drugiej strony.

Przy formułowaniu wariantów strategii brano pod uwagę następujące czynniki: oczekiwania i preferencje mieszkańców gminy Choroszcz i podmiotów gospodarczych

działających na jej terenie, stosunek do otoczenia prezentowany przez władze gminy i mieszkańców przejawiający się

otwartością i gotowością do przyjmowania i podejmowania nowych inicjatyw, hierarchizację sformułowanych zadań w obrębie poszczególnych celów, wielkość dostępnych środków finansowych własnych i zewnętrznych na realizację przyję-

tych zadań, determinujących możliwości ich realizacji.Tak określone kryteria pozwoliły na sformułowanie wariantów strategii rozwoju z

punktu widzenia kierunków, priorytetów i tempa rozwoju gminy jako całego organizmu orazposzczególnych sfer funkcjonalnych. Wszystkie spośród opracowanych wariantów dążą dominimalizacji zagrożeń i maksymalizacji szans rozwojowych.

W proponowanych wariantach rozwoju występuje grupa wspólnych dla nich wszystkichdziałań władz gminy, które winny zmierzać do: niedopuszczenia do regresu w rozwoju gminy tzn. spadku poziomu życia mieszkańców,

rozmiarów produkcji i szeroko rozumianych usług, pogorszenia się stanu środowiska natural-nego i stanu bezpieczeństwa publicznego oraz obniżenia jakości świadczonych usług społecz-nych i w obszarze infrastruktury technicznej, utrzymania obecnego poziomu i rozwoju funkcji ogólnomiejskich Choroszczy oraz świad-

czonych przez gminę na swoim terenie usług.Warianty strategii rozwoju, aby spełniały swoje zadania, muszą być utrzymane na od-

powiednim poziomie ogólności. Wskazują przy tym wiodące kierunki rozwoju i proponująrozstrzygnięcia kierunkowe.

Tworząc warianty strategii rozwoju, opracowano pole wariantów, na którym określonodziewięć możliwych do realizacji wariantów strategii rozwoju, w zależności od przyjętegoscenariusza rozwoju i określonych preferencji w zakresie zarządzania sprawami gminy. Moż-liwość realizacji części spośród zarysowanych wariantów strategii rozwoju jest tylko teore-tyczna. Brak jest uzasadnień merytorycznych do ich realizacji.

90

Tabela 8Warianty strategii rozwoju.

ScenariuszOptymistyczny Umiarkowany ZachowawczyWariant strategii

I II III

OfensywnyA Optymistyczny ofen-

sywnego rozwoju(I A)

Umiarkowany ofen-sywnego rozwoju

(II A)

Zachowawczy ofen-sywnego rozwoju

(III A)

ZrównoważonyB Optymistyczny zrów-

noważonego rozwoju(I B)

Umiarkowany zrów-noważonego rozwoju

(II B)

Zachowawczy zrów-noważonego rozwoju

(III B)

Mod

el z

arzą

dzan

ia

DefensywnyC Optymistyczny defen-

sywnego rozwoju(I C)

Umiarkowany defen-sywnego rozwoju

(II C)

Zachowawczy defen-sywnego rozwoju

(III C)

W wyniku analizy dziewięciu sformułowanych wariantów strategii rozwoju do realiza-cji rekomendowano wariant umiarkowany zrównoważonego rozwoju. Przy sprzyjającychwarunkach, jakie mogą wystąpić w otoczeniu gminy, może zaistnieć możliwość przejścia dorealizacji wariantu optymistycznego zrównoważonego rozwoju. Wariant optymistycznegozrównoważonego rozwoju zakłada wystąpienie tak sprzyjających warunków rozwojowych itaki poziom dopływu środków finansowych, który pozwoli na realizację większości zgłoszo-nych zadań poprzez programy w okresie realizacji strategii rozwoju. Wariant umiarkowa-nego zrównoważonego rozwoju zakłada realizację poprzez programy takich zadań, które bę-dą stymulować rozwój gminy Choroszcz. Trudności w pozyskiwaniu środków finansowychmogą owocować przesunięciem w czasie realizacji niektórych zadań, szczególnie inwestycyj-nych. Przy realizacji tego wariantu będzie występowało koncentrowanie się na zadaniach,które mogą przynieść najbardziej pożądane przez społeczeństwo efekty.

Rekomendowany wariant zakłada skoncentrowanie się na zadaniach, które mogąsprzyjać uzyskaniu przez gminę przewagi miejsca do lokalizacji inwestycji i stworzenia w tensposób w przyszłości czynnika zachęcającego do umiejscawiania przedsięwzięć gospodar-czych na terenie gminy Choroszcz. Koncentracja na zadaniach inwestycyjnych o charakterzeprorozwojowym ze sfery infrastruktury technicznej -z jednej strony- i na zadaniach zmierza-jących do podniesienia wykształcenia społeczeństwa poprzez dostarczenie mu odpowiedniejwiedzy, należących do sfery infrastruktury społecznej-z drugiej strony - powinna sprzyjaćkumulowaniu czynników rozwojowych na terenie gminy. Wykorzystanie potencjału endoge-nicznego i oparcie na nim przyszłego rozwoju gminy w korelacji z układem przestrzennymbędącym w sąsiedztwie Białegostoku powinno sprzyjać rozwojowi przemysłu rolno-spożywczego na terenie gminy bazującego na naturalnych surowcach wytwarzanych w oto-czeniu rolniczym. Rozwój produkcji w oparciu o lokalne zasoby może być czynnikiem sty-mulującym rozwój innych dziedzin działalności gospodarczej, powodując tym samym wzrostgospodarczy notowany na terenie gminy.

Przy formułowaniu wariantu umiarkowanego zrównoważonego rozwoju przyjęto zasa-dę dostosowania do prognozowanych dochodów i wydatków liczby zadań znajdujących się wprogramach w procesie zarządzania strategicznego. Przy formułowaniu zadań strategii roz-woju określono orientacyjne koszty ich realizacji w cenach obecnych (z roku 2000). Zadaniaprzewidziane do realizacji w kolejnych latach i określone kwoty poddano wzrostowi o zało-żone wskaźniki makroekonomiczne wzrostu cen do 2015 roku. W wyniku tak wykonanejanalizy otrzymano liczbę zadań możliwą do realizacji wraz z ich kwotami w kolejnych latachrealizacji strategii. W tabeli poniżej przedstawiono ilość zadań do realizacji wraz z nakładamifinansowymi na ich realizację w poszczególnych latach.

91

Tabela 9 Zadania strategii w ujęciu ilościowym i wartościowym w wariancie umiarko-wanym zrównoważonego rozwojuRok Liczba zadań Nakłady w cenach bieżących Nakłady w cenach powiększo-

nych o prognozowany wskaźnikich wzrostu

1 2 3 42002 27 5 426 6 2832003 43 5 437 6 6052004 32 4 897 6 2332005 29 5 106 6 8002006 30 5 345 7 4082007 38 5 578 8 0802008 29 5 508 8 2952009 31 5 610 8 7582010 29 5 811 9 3732011 30 6 152 10 2192012 28 6 352 10 8242013 33 6 107 10 6572014 34 6 190 11 0252015 30 6 753 12 230Uwaga Dane w tabeli podano w tys. zł.

W tabeli na końcu opracowania dokonano zestawienia zadań zawartych w strategii roz-woju do realizacji w poszczególnych latach. Przyjęta hierarchizacja kładzie nacisk w pierw-szym okresie realizacji strategii rozwoju (2001-2006) na zadania tworzące warunki do roz-woju gospodarczego i wyrównujące dotychczasowe dysproporcje w rozwoju mediów komu-nalnych. Zadania te preferują również minimalizację ujemnego oddziaływania na środowiskoprzyrodnicze w wyniku prowadzonej przez człowieka działalności gospodarczej i zaspokaja-nia potrzeb bytowych mieszkańców gminy.

Władze gminy Choroszcz, podobnie jak innych gmin w Polsce, stanęły przed koniecz-nością poszukiwania własnych rozwiązań stymulujących przyspieszenie rozwoju gospo-darczego swojego terenu. Dokonujące się obecnie przejście społeczeństw rozwiniętych regio-nów do ery cywilizacji informacyjnej wymaga podjęcia działań dostosowujących się do tychprocesów i poszukiwania w nich miejsca dla rozwoju własnej gminy. Zachodzące zmiany sąw dużej mierze inicjowane przez dynamiczny postęp naukowo-techniczny, globalizację1 za-chodzących procesów i postępującą integrację regionów i ich gospodarek w ramach gospo-darki światowej. Przynoszą nowe wyzwania i decydują o konkurencyjnej przewadze gospo-darki danego regionu, kraju. Charakterystyczną cechą zachodzących zmian będzie wykorzy-stywanie wiedzy jako podstawowego zasobu produkcyjnego – obok surowców, kapitału i pra-cy.

W wariancie tym położono z jednej strony nacisk na realizację zadań związanych z sze-roko rozumianym wsparciem dla środowisk gospodarczych. Polegają one na udziale przed-stawicieli gminy i środowisk gospodarczych w różnego rodzaju targach i wystawach krajo-wych i zagranicznych, promujących lokalne podmioty gospodarcze, z drugiej strony nawspieraniu działań transferujących nowe technologie i rozwiązania do praktyki działalnościgospodarczej. Założono również, w ramach programu infrastruktury technicznej, realizacjęzadań budowy szeregu dróg o znaczeniu komunikacyjnym ogólnomiejskim i gminnym orazrozbudowę elementów infrastruktury technicznej służącej rozwojowi działalności gospodar-czej. Przewidziano również przyjęcie nowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy

1 Tendencja zacieśniania się powiązań społecznych, ekonomicznych, ekologicznych w skali światowej. Oznaczawłączenie do strategii rozwoju regionu uwarunkowań zewnętrznych o wymiarze światowym.

92

wyznaczającego nowe tereny pod rozwój działalności gospodarczej i budownictwa mieszka-niowego.

Realizacja tego wariantu strategii rozwoju powinna zaowocować przyspieszeniem roz-woju gminy i skumulowaniem środków i czynników wzrostu w dziedzinach cechujących sięnajwyższą dynamiką rozwojową. Rekomendowany wariant umożliwia, w sprzyjających wa-runkach, przejście przez władze gminy do innego wariantu w toku realizacji strategii rozwoju.Opracowana strategia i rekomendowany wariant umożliwi maksymalizację efektów rozwo-jowych przy minimalizacji kosztów społecznych zachodzących zmian gospodarczych i spo-łecznych.

93

ZADANIA REALIZACYJNE STRATEGICZNE

Lp. Numerzadania

CelstrategI rzędu

Celstrateg. IIrzędu

Nazwa zadania Opis istniejącej sytuacji Oczekiwany efekt porealizacji zadania

Czas realizacji(w latach)

Nakładyfinansowe

Instytucje,organizacjerealizujące zadania

1. 95 A 1 Wyznaczenie terenów podrozwój działalnościgospodarczej

Obecnie odczuwa siębrak terenówprzeznaczonych poddziałalność gospodarcząpołożonych wzdłuż drogiWarszawa-Białystok.

Udostępnienienowych terenów podlokalizacjędziałalnościgospodarczej

2002 –2015 100 000 Gmina ChoroszczZainteresowanepodmiotygospodarcze

2. 15 A 2 Wydanie monografiiChoroszczy

Brak monografii Promocja miasta 2005 – 2007 20 000 TowarzystwoPrzyjaciółChoroszczy

3. 88 A 3 Szkolenie właścicieli małych iśrednich przedsiębiorstw dopozyskiwania iwykorzystywania środkówfinansowych z funduszykrajowych i z UniiEuropejskiej

Rozwój gospodarczygminy

Wobec wyzwaństawianych przezUnię Europejskąkonieczna staje sięrealizacja szkoleńlokalnychprzedsiębiorców wcelu przygotowaniaich do umiejętnegosporządzaniawniosków opozyskiwanieśrodków z funduszypomocowych, jak teżkrajowych.

2002 - 2015 15 000 Gmina Choroszcz,Organizacjeśrodowiskgospodarczych,Agencje,Instytucjepomocowe

4. 91 A 3 Prowadzenie wspólnegolobbingu przez władze gminy iorganizacje środowiskgospodarczych na rzeczrozwoju. Powołanie Rady ds.Rozwoju Gminy

Działania władzgminnych oraz środowiskgospodarczych na rzeczrozwoju są rozproszone inieskoordynowane.Należy określić wspólnekierunki działań iprowadzić je w sposóbskoordynowany. Temucelowi ma służyć

Rozwój Gminy 2002-2015 100 000 Gmina ChoroszczOrganizacje

środowiskgospodarczych

94

Lp. Numerzadania

CelstrategI rzędu

Celstrateg. IIrzędu

Nazwa zadania Opis istniejącej sytuacji Oczekiwany efekt porealizacji zadania

Czas realizacji(w latach)

Nakładyfinansowe

Instytucje,organizacjerealizujące zadania

powołanie Rady ds.Rozwoju Gminy

5. 99 A 4 Ochrona środowiska w otulinieNPN

Wspomaganie działańrealizowanych przezNPN w zakresie ochronyśrodowiskaprzyrodniczego poprzezrozwój systemówkanalizacji sanitarnej wparku i jego otulinie

Poprawa stanuśrodowiskaprzyrodniczego

2002-2015 1 000 000 Dyrekcja NPN,Gmina Choroszcz,StowarzyszenieGmin Górnej Narwi

6. 87 A 5 Opracowanie programuwspierania rozwojugospodarczego gminy

Rozwój gospodarczygminy

Na podstawie w/wprogramu UrządMiejski orazinstytucjewspółpracujące będąrealizować planwspieraniapodmiotówgospodarczychzajmujących sięwykorzystaniemmiejscowychsurowców wprzetwórstwie rolno– spożywczym(przetwory mleczne,przemysł mięsny,owocowo-warzywny)

2002 25 000 Gmina ChoroszczŚrodowiskagospodarcze gminne

7. 89 A 5 Zorganizowanie szkoleńdotyczących rolnictwaekologicznego, tworzenia grupproducenckich i gospodarstwagroturystycznych.

Szkolenia takie sąkonieczne, abyumożliwićprzekwalifikowanie sięrolnikom

Utworzeniegospodarstwekologicznych, grupproducenckich igospodarstwagroturystycznych

2002 –2010 15 000 Gmina Choroszcz,Izba Rolnicza, ODRAgencjaModernizacji iRestrukturyzacjiRolnictwa,LudowyUniwersytet

95

Lp. Numerzadania

CelstrategI rzędu

Celstrateg. IIrzędu

Nazwa zadania Opis istniejącej sytuacji Oczekiwany efekt porealizacji zadania

Czas realizacji(w latach)

Nakładyfinansowe

Instytucje,organizacjerealizujące zadania

Katolicki,Szkoły

8. 94 B 6 Uporządkowanie gospodarkiśmieciami w gospodarstwachdomowych

Wprowadzenie na tereniegminy zorganizowanychform gromadzenia iwywozu śmieci zgospodarstw domowych.Obecnie częśćgospodarstw domowychpozbywa się śmiecipozostawiając je wprzygodnych miejscachzanieczyszczając w tensposób środowisko

Poprawa czystościgminy, eliminacjazagrożeńepidemiologicznych.

2002-2009 250 000 Gmina Choroszcz,Gospodarstwadomowe, Podmiotygospodarcze.

9. 92 B 7 Wdrożenie programuwspółpracy mieszkańców zPolicją

Istnieje pilna potrzebarozwoju różnych formwspółpracy mieszkańcówz policją

Poprawabezpieczeństwamieszkańców

2002-2015 80 000 Komisariat Policji,,Gmina Choroszcz

10. 1 B 8 Budowa gimnazjum wChoroszczy

Brak bazy oświatowej Zapewnienie naukidla 450 uczniów

2001 - 2004 3 000 000w tym do

sfinansowania1 500 000

Gmina Choroszcz

11. 2 B 8 Budowa hali sportowej przygimnazjum w Choroszczy

Brak pełnowymiarowejhali sportowej na tereniegminy

Zapewnieniewarunków dorozwoju kulturyfizycznej

2002 - 2004 3 000 000 Gmina Choroszcz

12. 3 B 8 Budowa boisk sportowychprzy gimnazjum w Choroszczy

Brak boisk na tereniemiasta do gierzespołowych

Zapewnieniewarunków dorozwoju kulturyfizycznej

2003 - 2004 500 000 Gmina Choroszcz

13. 4 B 8 Budowa zapleczaświetlicowo– stołówkowegoprzy gimnazjum w Choroszczy

Brak zaplecza Zapewnieniezaplecza socjalnegodla 450 uczniów

2002 - 2005 1 300 000 Gmina Choroszcz

14. 11 B 8 Utworzenie szkołyponadgimnazjalnej

Brak szkołyponadgimnazjalnej

Zapewnieniemożliwościkontynuacji nauki wmiejscu

2002 - 2006 1 000 000 Gmina ChoroszczStarostwopowiatowebiałostockie,

96

Lp. Numerzadania

CelstrategI rzędu

Celstrateg. IIrzędu

Nazwa zadania Opis istniejącej sytuacji Oczekiwany efekt porealizacji zadania

Czas realizacji(w latach)

Nakładyfinansowe

Instytucje,organizacjerealizujące zadania

zamieszkania ok.400 uczniom

Kuratorium Oświaty

15. 12 B 8 Rewaloryzacja Rynku 11Listopada

Prowadzone są pracemające na celuprzywrócenie świetności

Zapewnienieochrony dziedzictwakulturowego

2002 - 2007 300 000 Gmina Choroszcz,TowarzystwoPrzyjaciółChoroszczy

16. 22 B 8 Organizacja imprezkulturalnych z Białymstokiem

Dotychczasowawspółpraca nieuwzględnia wszystkichmożliwości

Zapewnienieatrakcyjności imprez

ciągły 300 000 M-G CKBiałystok

17. 23 B 8 Utworzenie orkiestry dętej Rozpoczęto prace przytworzeniu orkiestry

Uświetnienieorganizowanychimprez artystycznych

2002 30 000 Szkoła Podstawowaw Choroszczy

18. 5 B 9 Budowa stadionu miejskiego zzapleczem socjalnym i krytymitrybunami

Istnieje boisko z dwomapłytami piłkarskimi

Poprawa warunkówrozwoju kulturyfizycznej

2008 - 2010 3 000 000 Gmina Choroszcz

19. 6 B 9 Zorganizowanie ZielonejSzkoły w Kruszewie –adaptacja pomieszczeń nazaplecze stołówkowe i miejscanoclegowe

Istnieje budynek szkolnywraz z budynkiemgospodarczymposadowione na dużejdziałce nad rzeką

Zapewnieniemożliwościkorzystania z obiektudla ok. 100 osób

2002 - 2003 50 000 Szkoła Podstawowaw Kruszewie

20. 7 B 9 Budowa punktu widokowegow Kruszewie

Brak punktuwidokowego na granicyNPN

Zapewnienie atrakcjiwidokowychturystom

2003 - 2005 30 000 Gmina ChoroszczNPN

21. 8 B 9 Budowa punktu widokowegow Rogowie

Istnieje wieża przystrażnicy OSP wRogowie

------:----- 2002 - 2003 30 000 Gmina ChoroszczPodlaskieStowarzyszenieOchrony Ptaków

22. 9 B 9 Utworzenie MuzeumArchidiecezjalnego wbudynkach przyklasztornych

Istnieje klasztorpodominikański w fazieremontu

Zapewnienie atrakcjiturystom

2002 - 2005 1 000 000 ParafiaRzymskokatolicka

23. 10 B 9 Rewaloryzacja ZespołuParkowo - Pałacowego

W parku prowadzone sąprace odtworzeniowe

Zapewnienieochrony dziedzictwakulturowego

2002 - 2015 1 000 000 Muzeum Okręgowew Białymstoku

24. 13 B 9 Utworzenie zalewu miejskiego Brak zalewu miejskiego Stworzeniemożliwości czynnejrekreacji

2005 - 2012 700 000 UrządMarszałkowskiGmina Choroszcz

97

Lp. Numerzadania

CelstrategI rzędu

Celstrateg. IIrzędu

Nazwa zadania Opis istniejącej sytuacji Oczekiwany efekt porealizacji zadania

Czas realizacji(w latach)

Nakładyfinansowe

Instytucje,organizacjerealizujące zadania

mieszkańcom miastai gminy

25. 14 B 9 Budowa basenu krytego Brak basenu Możliwośćuprawiania sportuwodnego przezmieszkańców gminy

2010 - 2012 2 000 000 Gmina Choroszcz

26. 16 B 9 Budowa ścieżki rowerowej iszlaku konnego Kruszewo –Białystok z mostem wiszącymnad Narwią

Istnieje ścieżka rowerowabiegnąca wąską szosąBiałystok – Kruszewo,brak mostu

Zapewnieniewiększych atrakcjiturystom

2003 - 2010 1 400 000 Gmina ChoroszczStarosta PowiatowyNPNGmina Białystok

27. 17 B 9 Utworzenie stanicy wodnej wIzbiszczach

Istnieje budynek po byłejlodowni

Poprawa warunkówuprawiania sportówwodnych

2003 - 2006 50 000 Osoby fizyczne

28. 18 B 9 Utworzenie stanicy wodnej wKruszewie

Brak stanicy Poprawa warunkówuprawiania sportówwodnych

2005 100 000 Osoby fizyczne lubspółki

29. 19 B 9 Utworzenie sieci informacjiturystycznej

Istnieje punkt informacjiturystycznej przy M-GCK w Choroszczy

Poprawa warunkówobsługi turystycznej

2002 - 2003 50 000 M-G CK

30. 20 B 9 Budowa boiska wZaczerlanach

Brak boiska Stworzeniemożliwości rozwojukultury fizycznej wsiZaczerlany i OśrodkaMONAR

2003 - 2005 20 000 Gmina ChoroszczMONARMieszkańcy wsi

31. 93 B 10 Wdrażanie programówprofilaktycznych w zakresieprzeciwdziałaniaalkoholizmowi i narkomanii wgminie.

Z problememalkoholizmu i narkomaniiboryka się wiele rodzin,należy wdrażaćprogramy, które temuprzeciwdziałają

Poprawa stanuzdrowiamieszkańców

2002-2015 150 000 Gmina Choroszcz

32. 52 C 11 Budowa ul. Białostockiej i ul.Kościuszki w Choroszczy wrazz kanalizacją burzową.

Istniejąca nawierzchniażwirowa szer. 6m. Naodcinku od ul.Białostockiej do ul.Piłsudskiego dł. 300 mzlecono opracowaniekanalizacji sanitarnej i

Poprawa warunkówbytowych isanitarnychmieszkańcom:zmniejszenie hałasu,kurzu, poprawaestetyki ulicy

2003 - 2004 300 000 Gmina Choroszcz

98

Lp. Numerzadania

CelstrategI rzędu

Celstrateg. IIrzędu

Nazwa zadania Opis istniejącej sytuacji Oczekiwany efekt porealizacji zadania

Czas realizacji(w latach)

Nakładyfinansowe

Instytucje,organizacjerealizujące zadania

deszczowej – wymaganawierzchni. dł. ogólna500m – nawierzchniutwardzonej.

33. 53 C 11 Budowa ul. Ogrodowej wChoroszczy

Na odcinku od ul.Szkolnej do ul.Dominikańskiej istniejepełne uzbrojenie ulicywraz z kanalizacjąsanitarną i burzową – 140m wymaga budowy. dł.ogólna 640 m –nawierzchni utwardzonej

Poprawa warunkówbytowych isanitarnychmieszkańcom:zmniejszenie hałasu,kurzu, poprawaestetyki ulicy

2004 - 2005 60 000 Gmina Choroszcz

34. 54 C 11 Budowa ul. PowstaniaStyczniowego w Choroszczy

Nawierzchnia z trylinkidł. 400 m i 150 mnawierzchni bitumicznejszer. 6m. Nawierzchniawymaga remontu

Poprawa warunkówbytowych isanitarnychmieszkańcom:zmniejszenie hałasu,kurzu, poprawaestetyki ulicy

2003 - 2004 150 000 Gmina Choroszcz

35. 55 C 11 Budowa ul. Szpitalnej wChoroszczy

Nawierzchnia żwirowaszer. 6m bez chodników.Ulica uzbrojona wkanalizację sanitarną. Dł.ogólna 300m – wymaganawierzchni utwardzonej.

Poprawa warunkówbytowych isanitarnychmieszkańcom:zmniejszenie hałasu,kurzu, poprawaestetyki ulicyModernizacja na dł.300m

2005 - 2007 120 000 Gmina Choroszcz

36. 56 C 11 Budowa ul. Zastawie II wChoroszczy

Nawierzchnia żwirowaszer. 6m. Brakkanalizacji sanitarnej ideszczowej. Dł. ogólna850m – potrzebanawierzchni utwardzonej.

Poprawa warunkówbytowych isanitarnychmieszkańcom:zmniejszenie hałasu,kurzu, poprawaestetyki ulicy.Modernizacja na dł.

2005 - 2007 3 000 000 Gmina Choroszcz

99

Lp. Numerzadania

CelstrategI rzędu

Celstrateg. IIrzędu

Nazwa zadania Opis istniejącej sytuacji Oczekiwany efekt porealizacji zadania

Czas realizacji(w latach)

Nakładyfinansowe

Instytucje,organizacjerealizujące zadania

200m37. 57 C 11 Budowa ul. Piłsudskiego w

ChoroszczyNawierzchnia żwirowaszer. 5m uzbrojona wkanalizację sanitarną.Możliwość podłączeniakanalizacji deszczowejdo ul. Kościuszki. Dł.ogólna 180m – potrzebanawierzchni utwardzonej.

Poprawa warunkówbytowych isanitarnychmieszkańcom:zmniejszenie hałasu,kurzu, poprawaestetyki ulicyModernizacja na dł.180m

2004 - 2006 70 000 Gmina Choroszcz

38. 58 C 11 Budowa ul. Ks.Grzybowskiego w Klepaczach

Ulica dług. 150mwymaga żwirowania inawierzchni utwardzonej.

Poprawa warunkówbytowych isanitarnychmieszkańcom :zmniejszenie hałasu,kurzu, poprawaestetyki ulicy.

2004 - 2008 100 000 Gmina Choroszcz

39. 59 C 11 Budowa ul. Długiej wKlepaczach

Długość ulicy 500m.Droga gruntowa wymagażwirowania i nawierzchniutwardzonej.

Poprawa warunkówbytowych isanitarnychmieszkańcom:zmniejszenie hałasu,kurzu, poprawaestetyki ulicy

2004 - 2012 200 000 Gmina Choroszcz

40. 60 C 11 Budowa ul. Dolnej wKlepaczach

Droga gruntowa wymagaodwodnienia,nawierzchni żwirowej iutwardzonej.

Poprawa warunkówbytowych isanitarnychmieszkańcom:zmniejszenie hałasu,kurzu, poprawaestetyki ulicy

2004 - 2008 150 000 Gmina Choroszcz

41. 61 C 11 Budowa ul. Spokojnej wKlepaczach

Droga gruntowa –wymaga żwirowania inawierzchni utwardzonej.

Poprawa warunkówbytowych isanitarnychmieszkańcom:zmniejszenie hałasu,kurzu, poprawa

2004 - 2012 150 000 Gmina Choroszcz

100

Lp. Numerzadania

CelstrategI rzędu

Celstrateg. IIrzędu

Nazwa zadania Opis istniejącej sytuacji Oczekiwany efekt porealizacji zadania

Czas realizacji(w latach)

Nakładyfinansowe

Instytucje,organizacjerealizujące zadania

estetyki ulicy42. 62 C 11 Droga Konowały – Śliwno do

skrzyżowania Nr 6262Droga częściowożwirowa o dobrejpodbudowie,konserwowana każdegoroku ( dosypywanieżwiru,równiarka). Dług.Ok. 3000mb – wymagabudowy nawierzchniutwardzonej bitumicznej

Poprawaprzejezdności zuwagi na dużeznaczenie dlamieszkańców wsiŚliwno, Izbiszcze,Kruszewo, Kol.Konowały. Kol.Pańki. W w/wmiejscowościachprzewiduje sięprowadzeniegospodarstwagroturystycznych.Nasilenie ruchu –90poj. na dobę.

2002 - 2008 450 000 Gmina Choroszcz

43. 63 C 11 Droga Klepacze – Krupniki.Nr 6266

Nawierzchnia gruntowaod km 0+000 do km2+920Nawierzchnia gruntowaod km 2+920 do km3+450. Ogólna dł.3450mb – wymagabudowy nawierzchnibitumicznej.

Poprawaprzejezdności.Nasilenie ruchu –110 poj. na dobę

20023- 2006 700 000 Gmina Choroszcz

44. 64 C 11 Droga Szosa WarszawskaJeroniki

Nawierzchnia żwirowa.Dług. ok. 1km – wymagabudowy nawierzchnibitumicznej.

Zakwalifikowaniedrogi do kategoriidróg publicznych.Poprawaprzejezdności.Nasilenie ruchu – 60poj. na dobę.

2005 - 20067 100 000 Gmina Choroszcz

45. 65 C 11 Droga Choroszcz – Żółtki ( ul.Żółtkowska)

Nawierzchnia żwirowa1300mb, polbruk na dł.200 mb – wymagabudowy nawierzchni

Poprawaprzejezdności.Nasilenie ruchu 110poj. na dobę.

2003 – 2005 200 000 Gmina Choroszcz

101

Lp. Numerzadania

CelstrategI rzędu

Celstrateg. IIrzędu

Nazwa zadania Opis istniejącej sytuacji Oczekiwany efekt porealizacji zadania

Czas realizacji(w latach)

Nakładyfinansowe

Instytucje,organizacjerealizujące zadania

bitumicznej.46. 66 C 11 Droga Złotoria – Złotoria

Podlesie. Nr geod. 585/1Nawierzchnia żwirowa.Dł. 2750mb – wymagabudowy nawierzchnibitumicznej.

Poprawaprzejezdności.Zakwalifikowanie dokategorii drógpublicznych.Nasilenie ruchu – 40poj. na dobę.

2005 - 2007 300 000 Gmina Choroszcz

47. 67 C 11 Droga Złotoria – Babino ozn.Nr geod. 560/1, 1163, 584 i127

Nawierzchnia żwirowa,w części żwirowo –żużlowa. Droganierówna, wyboista. Dł.3000mb – wymagabudowy nawierzchnibitumicznej.

Poprawaprzejezdności.Zakwalifikowaniedrogi do kategoriidróg publicznych.Nasilenie ruchu – 60poj. na dobę.

2003 - 2005 300 000 Gmina Choroszcz

48. 68 C 11 Droga Choroszcz – Łyski Nr6253.

Nawierzchnia w częścigruntowa, brukowa,żużlowa. Dł. 2250 mb wtym na terenie m.Choroszcz 500 mb. –wymaga nawierchnibitumicznej. Dojazd dowysypiska.

Poprawaprzejezdności.Nasilenie rchu – 60poj. na dobę.

2005 – 2010 350 000 Gmina Choroszcz

49. 69 C 11 Droga Rogowo – SzosaKruszewska Nr 6259.

Nawierzchnia żwirowa.Dł. ok. 1800 mb –potrzeba nawierzchnibitumicznej.

Poprawaprzejezdności.Nasilenie ruchu – 90poj. na dobę.

2005 - 2007 250 000 Gmina Choroszcz

50. 70 C 11 Droga Kolonia Dzikie – Żółtkinr 6255

Nawierzchnia gruntowa.Dł. 3660mb – potrzebabudowy nawierzchniżwirowej.

Poprawaprzejezdności.Nasilenie ruchu – 50poj. na dobę.

2007 - 2010 200 000 Gmina Choroszcz

51. 71 C 11 Droga Gajowniki – CzaplinoNr 6268

Nawierzchnia gruntowa.Dł. 3150mb – potrzebabudowy nawierzchniżwirowej.

Poprawaprzejezdności.Nasilenie ruchu – 40poj. na dobę.

2007 - 2010 200 000 Gmina Choroszcz

52. 72 C 11 Droga Gajowniki –Barszczewo Nr 6265

Nawierzchnia żwirowa.Dł. 2750 mb – potrzeba

Poprawaprzejezdności.

2005 - 2007 400 000 Gmina Choroszcz

102

Lp. Numerzadania

CelstrategI rzędu

Celstrateg. IIrzędu

Nazwa zadania Opis istniejącej sytuacji Oczekiwany efekt porealizacji zadania

Czas realizacji(w latach)

Nakładyfinansowe

Instytucje,organizacjerealizujące zadania

budowy nawierzchnibitumicznej.

Nasilenie ruchu – 80poj. na dobę.

53. 73 C 11 Droga Krupniki – ChoroszczNr 6251

Nawierzchnia żwirowa.dł. 2800 mb – potrzebanawierzchni bitumicznej.

Poprawaprzejezdności.Nasilenie ruchu –110 poj. na dobę.

2005 - 2007 400 000 Gmina Choroszcz

54. 74 C 11 Droga Kruszewo – IzbiszczeNr 6263

Nawierzchnia brukowaod km 0+000 do km0+270, chodnikjednostronny.Nawierzchnia żwirowaod km 0+270 do km4+120. Nawierzchniabrukowa od km 4+120 dokm 4+200 – potrzebabudowy nawierzchnibitumicznej.

Poprawaprzejezdności.Przedłużenie liniiautobusowejKruszewo –Izbiszcze. Nasilenieruchu – 70 poj. nadobę.

2003 - 2006 650 000 Gmina Choroszcz

55. 75 C 11 Droga Konowały – KoloniaRogowo Nr 6261

Nawierzchnia gruntowaulepszona żwirem. Drogawymaga poszerzenia pasadrogowego. Dł. 2250 mb– remont nawierzchniżwirowej.

Poprawaprzejezdności.Nasilenie ruchu – 40poj. na dobę.

2006 - 2008 150 000 Gmina Choroszcz

56. 76 C 11 Droga Szosa Warszawska -Łyski

Dł. 640 mb – potrzebanawierzchni bitumicznejdł. 180 m.

Poprawaprzejezdności.Nasilenie ruchu 120poj. na dobę.

2006 - 2008 60 000 Gmina Choroszcz

57. 77 C 11 Droga Starosielce – Oliszki –Ogrodniki – Barszczewo –Czaplino Nr 6270

Nawierzchnia gruntowa.dł. 5050 mb – wymaganawierzchni żwirowej.

Poprawaprzejezdności.Nasilenie ruchu 40poj. na dobę.

2008 - 2012 250 000 Gmina Choroszcz

58. 78 C 11 Droga Choroszcz – Zastawie –Barszczewo Nr 0305002

Nawierzchnia gruntowaulepszona żwirem. dł.800mb – wymaganawierzchni bitumicznej.

Poprawaprzejezdności .Nasilenie ruchu – 80poj. na dobę.

2007 - 2009 130 000 Gmina Choroszcz

59. 79 C 11 Droga Pańki do drogipowiatowej obok p. Cieśluka

Droga częściowożwirowa, przejezdna dla

Poprawaprzejezdności. Droga

2007 - 2009 80 000 Gmina Choroszcz

103

Lp. Numerzadania

CelstrategI rzędu

Celstrateg. IIrzędu

Nazwa zadania Opis istniejącej sytuacji Oczekiwany efekt porealizacji zadania

Czas realizacji(w latach)

Nakładyfinansowe

Instytucje,organizacjerealizujące zadania

do Remizy Strażackiej. Drogarolnicza.

sprzętu rolniczego. Niewskazany przejazdsamochodów powyżej10t, ograniczonaprędkość ze względu naukształtowanie orazpodłoże. dł. 1450 mb –wymaga remontunawierzchni żwirowej.

niezbędna dlamieszkańców wsiPańki orazokolicznych wsi.Nasilenie ruchu – 40poj. na dobę

60. 80 C 11 Droga Kościuki – ZaczerlanyNr 0305014

Nawierzchnia gruntowaulepszona żwirem. Dł.1950 mb – potrzebanawierzchni bitumicznej.

Poprawaprzejezdności.Nasilenie ruchu – 70poj. na dobę.

2008 - 2010 400 000 Gmina Choroszcz

61. 81 C 11 Droga rolnicza we wsiRogówek Nr 0305008

Droga podsypanapiaskiem, żużlem,żwirem, nierówna,wyboista, wąska.Wysokie skarpy boczne.Dł. 3000 mb.

Poprawaprzejezdności.Nasilenie ruchu – 40poj. na dobę.

2008 - 2012 150 000 Gmina Choroszcz

62. 92 C 11 Droga rolnicza RogowoMajątek Nr 0305022

Nawierzchnia gruntowaulepszona. Dł. 2500 mb –potrzeba budowynawierzchni żwirowej.

Poprawaprzejezdności.Nasilenie ruchu – 40poj. na dobę.

2008 - 2010 120 000 Gmina Choroszcz

63. 83 C 11 Odbudowa obiektu melioracjiwodnej „Horodnianka”

Pow. zmeliorowanaobiektu – 887.00 ha wtym drenowanie – 588.00ha zaś melioracje rowami– 299.00 ha. Kompleksten obejmuje następującewsie : Krupniki pow.zmeliorowana ogółem22.41 ha, Ogrodniki –pow. zmel. – 42.31 ha,Ruszczany – pow. zmel.– 79.11 ha, Porosły –pow. zmel. – 58.75 ha,Sienkiewicze – pow.

Poprawa warunkówgospodarowaniapoprzez zwiększenieretencji wodnejużytków rolnych łąki pastwisk i związanyz tym wzrostplonów. Poprawadojazdu doposzczególnychdziałek.

2002 - 2012 350 000 Wojewódzki ZarządMelioracji iUrządzeń WodnychGminna SpółkaWodna „Biele” wChoroszczy

104

Lp. Numerzadania

CelstrategI rzędu

Celstrateg. IIrzędu

Nazwa zadania Opis istniejącej sytuacji Oczekiwany efekt porealizacji zadania

Czas realizacji(w latach)

Nakładyfinansowe

Instytucje,organizacjerealizujące zadania

zmel. – 55.00 ha,Barszczewo – pow. zmel.– 185.11 ha, Czaplino –pow. zmel. – 5.72 ha,Czaplino Kol. – pow.zmel. – 4.27 ha, Oliszki –pow. zmel. – 56.78 ha,Rogówek – pow. zmel. –16.86 ha, Łyski – pow.zmel. – 123.47 ha,Jeroniki – pow. zmel. –6.86 ha, Klepacze – pow.zmel. – 19.92 ha,Choroszcz – pow. zmel.– 212.04 ha. Obiekt jestpołożony w dolinie rz.Horodnianka wykonanyw latach 1972-74. DSTanurządzeń jestniedostateczny. Odpływydrenarskie idoprowadzalniki wodydo nawodnień wymagająodbudowy.. Zły stantechniczny drógdojazdowych do łąk (nierówne, wyboiste,podmokłe).

64. 84 C 11 Odbudowa obiektu melioracjiwodnej „Konowały”.

Powierzchniazmeliorowana obiektu428.30 ha , w tymdrenowanie 71.08 h, zaśmelioracje rowami357.22 ha obejmujenastępujące wsie :Konowały pow. zmel. –85.55 ha, Kościuki pow.

Poprawienie retencjiwodnej górnej częściobiektu o pow. 42.00ha.

2003 - 2012 50 000 Wojewódzki ZarządMelioracji iUrządzeń WodnychGminna SpółkaWodna „Biele” wChoroszczy

105

Lp. Numerzadania

CelstrategI rzędu

Celstrateg. IIrzędu

Nazwa zadania Opis istniejącej sytuacji Oczekiwany efekt porealizacji zadania

Czas realizacji(w latach)

Nakładyfinansowe

Instytucje,organizacjerealizujące zadania

zmel. – 111.30 ha,Rogowo pow. zmel. –45.53 ha, Izbiszcze pow.zmel. 156.67 ha, MajątekRogowo pow. zmel. –18.19 ha. Obiekt„Konowały” zostałwykonany w latach 1984-86 w dolinie rz. Narew,nazywany też jestpolderem Konowały wzwiązku z położeniemwysokościowym terenuw stosunku do rz. Narew.Stan obiektu jest dobry.Górna część obiektu opow. ok. 42.00 ha jestprzesuszona.

65. 85 C 11 Odbudowa obiektu melioracjiwodnej „Czaplinianka”.

Powierzchniazmeliorowana obiektuogółem : 123.61 ha wtym drenowanie 38.40ha, melioracje rowami85.21 ha. Obszarzmeliorowany obejmujewsie : Barszczewo pow.zmel. – 17.57 ha,Czaplino pow. zmel. –18.19 ha, Czaplino Kol.pow. zmel. – 3.03 ha,Gajowniki pow. zmel. –27.12 ha, Mińce pow.zmel. – 32.97 ha,Zaczerlany Kol. pow.zmel. – 19.23 ha,Zaczerlany pow. zmel. –5.50 ha. Obiekt

Zwiększenie retencjiwodnej gleby orazpoprawieniefunkcjonowaniaurządzeńszczegółowych tj.rowy drenarskie.

2004 - 2012 70 000 Wojewódzki ZarządMelioracji iUrządzeń WodnychGminna SpółkaWodna „Biele” wChoroszczy

106

Lp. Numerzadania

CelstrategI rzędu

Celstrateg. IIrzędu

Nazwa zadania Opis istniejącej sytuacji Oczekiwany efekt porealizacji zadania

Czas realizacji(w latach)

Nakładyfinansowe

Instytucje,organizacjerealizujące zadania

wykonany w latach 1970-74 jest obecnie w złymstanie technicznym,wymaga budowybudowli piętrzących narz. Czaplinianka orazodbudowy urządzeńszczegółowy i zbieraczedrenarskie.

66. 86 C 11 Odbudowa obiektu melioracjiwodnej „Lipniki”.

Powierzchniazmeliorowana obiektu140.00 ha melioracjirowami, całość jestzlokalizowana na tereniewsi Złotoria. Obiektwykonany w latach 1977-78 jest położony wdolinie rz. Narew, stantechniczny urządzeń jestniedostateczny wymagarenowacjidoprowadzalników wodydo nawodnieńpodsiąkowych i remontukapitalnego budowlipiętrzących.

Poprawi sięnawodnienieużytków zielonychco zwiększy ichproduktywność orazjakość uzyskanejpaszy.

2005 - 2012 110 000 Gminna SpółkaWodna „Biele” wChoroszczy

67. 101 C 11 Rozbudowa sieci telefonicznej Nie wszystkiezainteresowanegospodarstwa domowemają możliwośćpodłączenia telefonu dosieci kablowejtelefonicznej

Możliwość poprawyjakości połączeń iinstalacji łączy ISDNod obsługi internetu

2003-2006 500 000 Zakłady świadcząceusługitelekomunikacyjne

68. 90 C 12 Edukacja ekologicznaspołeczeństwa

Organizowanie imprez iszkoleń ekologicznych

Wzrost świadomościekologicznejspołeczeństwa

2002-2015 150 000 Szkoły gminneOrganizacjespołeczneGmina Choroszcz

107

Lp. Numerzadania

CelstrategI rzędu

Celstrateg. IIrzędu

Nazwa zadania Opis istniejącej sytuacji Oczekiwany efekt porealizacji zadania

Czas realizacji(w latach)

Nakładyfinansowe

Instytucje,organizacjerealizujące zadania

69. 24 C 13 Budowa wodociągu wOgrodnikach

Brak wody dla potrzebgospodarstw domowych iświadczonych usług

Dostarczeniemieszkańcom wodydobrej jakości - 24podłączeń

2002 110 000 Gmina Choroszcz,ZECWiK wChoroszczy

70. 25 C 13 Budowa wodociągu w Śliwnie Brak wody dla potrzebgospodarstw domowych iświadczonych usług

Dostarczeniemieszkańcom wodydobrej jakości - 32podłączeń

2002 300 000 Gmina Choroszcz,ZECWiK wChoroszczy

71. 26 C 13 Budowa wodociągu w Kol.Złotoria – Podlesie

Brak wody dla potrzebgospodarstw domowych iświadczonych usług

Dostarczeniemieszkańcom wodydobrej jakości - 15podłączeń

2002 135 000 Gmina Choroszcz,ZECWiK wChoroszczy

72. 27 C 13 Budowa wodociągu w Kol.Mińce

Brak wody dla potrzebgospodarstw domowych iświadczonych usług

Dostarczeniemieszkańcom wodydobrej jakości - 10podłączeń

2003 95 000 Gmina Choroszcz,ZECWiK wChoroszczy

73. 28 C 13 Budowa wodociągu w Kol.Oliszki

Brak wody dla potrzebgospodarstw domowych iświadczonych usług

Dostarczeniemieszkańcom wodydobrej jakości - 30podłączeń

2003 - 2004 90 000 Gmina Choroszcz,ZECWiK wChoroszczy

74. 29 C 13 Budowa wodociągu w Kol.Czaplino

Brak wody dla potrzebgospodarstw domowych iświadczonych usług

Dostarczeniemieszkańcom wodydobrej jakości - 10podłączeń

2003 - 2004 45 000 Gmina Choroszcz,ZECWiK wChoroszczy

75. 30 C 13 Budowa wodociągu w ul. 3-goMaja i os. domków

Brak wody dla potrzebgospodarstw domowych iświadczonych usług

Dostarczeniemieszkańcom wodydobrej jakości - 38podłączeń

2002 - 2004 68 000 Gmina ChoroszczZECWiK wChoroszczy

76. 31 C 13 Rozbudowa hydroforni wRogowie

Brak dostatecznej ilościwody w okresie letnim(369 odbiorców)

Zabezpieczenieodbiorców wodpowiednią ilość ijakość wody

2002 – 2004 600 000 Gmina ChoroszczZECWiK wChoroszczy

77. 32 C 13 Rozbudowa hydroforni wChoroszczy

Brak dostatecznej ilościwody w okresie letnim(1559 odbiorców

Zabezpieczenieodbiorców wodpowiednią ilość ijakość wody

2003 - 2005 600 000 Gmina ChoroszczZECWiK wChoroszczy

78. 36 C 13 Budowa sieci kanalizacyjnej w Niekontrolowane Poprawa warunków 2002 - 2003 350 000 Gmina Choroszcz

108

Lp. Numerzadania

CelstrategI rzędu

Celstrateg. IIrzędu

Nazwa zadania Opis istniejącej sytuacji Oczekiwany efekt porealizacji zadania

Czas realizacji(w latach)

Nakładyfinansowe

Instytucje,organizacjerealizujące zadania

Choroszczy ul. Zastawie I działania wzagospodarowaniunieczystości płynnych –zagrożenie dlaśrodowiska

ekologicznych,ochrona środowiskanaturalnego - 31 podł

79. 37 C 13 Budowa sieci kanalizacyjnej wChoroszczy ul. Zastawie II

Niekontrolowanedziałania wzagospodarowaniunieczystości płynnych –zagrożenie dlaśrodowiska

Poprawa warunkówekologicznych,ochrona środowiskanaturalnego - 25 podł

2003 - 200 275 000 Gmina Choroszcz

80. 38 C 13 Budowa sieci kanalizacyjnej wChoroszczy ul. Zastawie III

Niekontrolowanedziałania wzagospodarowaniunieczystości płynnych –zagrożenie dlaśrodowiska

Poprawa warunkówekologicznych,ochrona środowiskanaturalnego - 20 podł

2004 - 2005 200 000 Gmina Choroszcz

81. 39 C 13 Budowa sieci kanalizacyjnej wChoroszczy ul. Białostockaul Kościuszki, ul Ks. Pieściuka

Niekontrolowanedziałania wzagospodarowaniunieczystości płynnych –zagrożenie dlaśrodowiska

Poprawa warunkówekologicznych,ochrona środowiskanaturalnego - 18 podł

2002 - 2004 365 000 Gmina Choroszcz

82. 40 C 13 Budowa sieci kanalizacyjnej wChoroszczy Al. Niepodległości

Niekontrolowanedziałania wzagospodarowaniunieczystości płynnych –zagrożenie dlaśrodowiska

Poprawa warunkówekologicznych,ochrona środowiskanaturalnego - 6 podł

2003 360 000 Gmina Choroszcz

83. 41 C 13 Budowa sieci kanalizacyjnej wChoroszczy ul. Rybacka,ul Spławikowa, ul. Wędkarskaul Narwiańska,

Niekontrolowanedziałania wzagospodarowaniunieczystości płynnych –zagrożenie dlaśrodowiska

Poprawa warunkówekologicznych,ochrona środowiskanaturalnego - 20 podł

2002 - 2004 85 000 Gmina Choroszcz

84. 42 C 13 Budowa kanalizacji kol.Porosły

Niekontrolowanedziałania w

Poprawa warunkówekologicznych,

2003 - 2006 600 000 Gmina Choroszcz

109

Lp. Numerzadania

CelstrategI rzędu

Celstrateg. IIrzędu

Nazwa zadania Opis istniejącej sytuacji Oczekiwany efekt porealizacji zadania

Czas realizacji(w latach)

Nakładyfinansowe

Instytucje,organizacjerealizujące zadania

zagospodarowaniunieczystości płynnych –zagrożenie dlaśrodowiska

ochrona środowiskanaturalnego

85. 43 C 13 Budowa sieci kanalizacyjnej wChoroszczy ul. 3-go Maja i os.Domków

Niekontrolowanedziałania wzagospodarowaniunieczystości płynnych –zagrożenie dlaśrodowiska

Poprawa warunkówekologicznych,ochrona środowiskanaturalnego - 30podł.

2003-2005 187 000 Gmina Choroszcz

86. 44 C 13 Budowa kanalizacji wBarszczewie

Niekontrolowanedziałania wzagospodarowaniunieczystości płynnych –zagrożenie dlaśrodowiska

Poprawa warunkówekologicznych,ochrona środowiskanaturalnego - 90podł.

2004 – 2006 810 000 Gmina Choroszcz

87. 45 C 13 Budowa kanalizacji wŻółtkach

Niekontrolowanedziałania wzagospodarowaniunieczystości płynnych –zagrożenie dlaśrodowiska

Poprawa warunkówekologicznych,ochrona środowiskanaturalnego - 61podł.

2004 – 2006 500 000 Gmina Choroszcz

88. 46 C 13 Budowa kanalizacji w Łyskach Niekontrolowanedziałania wzagospodarowaniunieczystości płynnych –zagrożenie dlaśrodowiska

Poprawa warunkówekologicznych,ochrona środowiskanaturalnego - 101podł.

2003 – 2006 700 000 Gmina Choroszcz

89. 47 C 13 Budowa kanalizacji wJeronikach

Niekontrolowanedziałania wzagospodarowaniunieczystości płynnych –zagrożenie dlaśrodowiska

Poprawa warunkówekologicznych,ochrona środowiskanaturalnego - 17podł.

2003 - 2006 600 000 Gmina Choroszcz

90. 49 C 13 Budowa kanalizacji wPorosłach

Niekontrolowanedziałania wzagospodarowaniu

Poprawa warunkówekologicznych,ochrona środowiska

2005 1 600 000 Gmina Choroszcz

110

Lp. Numerzadania

CelstrategI rzędu

Celstrateg. IIrzędu

Nazwa zadania Opis istniejącej sytuacji Oczekiwany efekt porealizacji zadania

Czas realizacji(w latach)

Nakładyfinansowe

Instytucje,organizacjerealizujące zadania

nieczystości płynnych –zagrożenie dlaśrodowiska

naturalnego - 94podł.

91. 50 C 13 Budowa kanalizacji wKrupnikach

Niekontrolowanedziałania wzagospodarowaniunieczystości płynnych –zagrożenie dlaśrodowiska

Poprawa warunkówekologicznych,ochrona środowiskanaturalnego - 45podł.

2003 - 2005 400 000 Gmina Choroszcz

92. 51 C 13 Budowa kanalizacji wpozostałych wsiach

Niekontrolowanedziałania wzagospodarowaniunieczystości płynnych –zagrożenie dlaśrodowiska

Poprawa warunkówekologicznych,ochrona środowiskanaturalnego - 904podł.

2006 - 2015 18 600 000 Gmina Choroszcz

93. 96 C 14 Harmonizacja obiektówarchitektonicznych zotoczeniem

Istnieje koniecznośćograniczeniazachwaszczaniakrajobrazu przez obiektybudowlane niezgodne zmiejscową tradycją.

Zachowaniekrajobrazu terenucharakterystycznegodla obszarunadnarwiańskiego

2002-2015 80 0)0 Gmina Choroszcz

94. 21 C 15 Likwidacja dzikich wysypiskśmieci

Istnieje szereg wysypiskdzikich śmieci

Poprawa warunkówekologicznychgminy

2002 - 2005 70 000 Gmina Choroszcz

95. 33 C 15 Modernizacja lub budowaciepłowni dla miasta i SPPZOZ w Choroszczy

Ciepłownia zużyta,technicznie nie nadającasię do dłuższejeksploatacji(5000 odbiorców)

Ochrona środowiska,zapewnienie źródłaciepła dla całegomiasta, DomuPomocy Społecznej ijednostekkomunalnych

2003 - 2004 6 100 000 Gmina ChoroszczZECWiK wChoroszczyUrządMarszałkowski woj.Podlaskiego.

96. 34 C 15 Rozbudowa sieciciepłowniczej w Choroszczy

Sieć przestarzała,powodująca dużą stratęciepła i wzrost kosztówjego przesyłki( 5000 odbiorców)

Racjonalnewykorzystaniewytwarzanej energiicieplnej

2003 - 2010 3 000 000 Gmina Choroszcz,ZECWiK wChoroszczy

97. 35 C 15 Budowa składowiska odpadów Ograniczona ilość Wprowadzenie 2002 - 2005 1 500 000 Gmina Choroszcz

111

Lp. Numerzadania

CelstrategI rzędu

Celstrateg. IIrzędu

Nazwa zadania Opis istniejącej sytuacji Oczekiwany efekt porealizacji zadania

Czas realizacji(w latach)

Nakładyfinansowe

Instytucje,organizacjerealizujące zadania

stałych miejsca do gromadzeniaodpadów stałychumożliwiająca dalsząeksploatację wysypiska (12 000 korzystających)

segregacji odpadów,zmniejszenieuciążliwości dlaotoczenia,zapewnienieskładania odpadówdla całej gminy

98. 100 C 15 Opracowanie koncepcjigazyfikacji gminy.

Brak na terenie gminydostępu do gazuziemnego jako paliwaekologicznego.Konieczność ochronyśrodowiskaprzyrodniczego wotulinie NPN

Eliminacjazanieczyszczeńpowietrza, poprawawarunków życiamieszkańców

2002-2006 30 000 MazowieckieZagładyGazownictwaoddział BiałystokGmina Choroszcz

99. 98 D 16 Centrum handlowe Wyznaczenie terenówpod lokalizację wielkopowierzchniowychobiektów handlowych

Rozwój gospodarczygminy, powstanienowych miejsc pracy

2003-2007 20 000 Inwestorzyzainteresowani,Gmina Choroszcz

100. 48 C 16 Budowa kanalizacji wKlepaczach

Niekontrolowanedziałania wzagospodarowaniunieczystości płynnych –zagrożenie dlaśrodowiska

Poprawa warunkówekologicznych,ochrona środowiskanaturalnego - 280podł.

2002 - 2008 2 000 000 Gmina Choroszcz

101. 97 D 17 Przygotowanie ofertyinwestycyjnej gminy

Przygotowanie wspólniekatalogu inwestycyjnegoaktualizowanego corocznie.

Promocja gminy 2002-2015 80 000 Gmina Choroszcz,Urząd Miejski wBiałymstoku

Strategia Rozwoju Gminy Choroszcz do 2015 roku

112

UCHWAŁA Nr XVIII/ 143/2000Rady Miejskiej w Choroszczy

z dnia 21 sierpnia 2000r

w sprawie przystąpienia do opracowania Strategii Rozwoju Gminy Choroszcz.

Na podstawie art. 18 ust.2 pkt.6 ustawy z dnia 8 marca 1990r osamorządzie gminnym (Dz.U.z 1996r Nr l3, poz.74 Nr58, poz.261, N rl06,poz.496, Nr l32, poz.622, z 1997r Nr9,poz.43, Nrl06, poz.679, Nr l07, poz.686,Nrll3, poz.734, Nrl23, poz.775, z l998r Nr 155, poz. 1014, Nr l62, poz. 1126, z2000r Nr 26, poz.306 i Nr 48,poz.552)- Rada Miejska w Choroszczy uchwala conastępuje :

§1Przystąpić do opracowania Strategii Rozwoju Gminy Choroszcz.

§2Powołać Komitet Koordynujący opracowania Strategii w składzie wymienionymw załączniku Nr l.

§3Wykonanie uchwały zleca się Zarządowi Miasta i Gminy Choroszcz.

§4Uchwała wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

Załącznik Nr l do Uchwały Nr XVIII/143/00 Rady Miejskiej w Choroszczy z dn.21.08.00

Komitet Koordynujący opracowania Strateii Rozwoju Gminy Choroszcz

L/p Imię i nazwisko Stanowisko1 Romuald Szydłowski Przewodniczący Rady Miejskiej2 Jerzy Ułanowicz Burmistrz - Przewodniczący Zarządu

M i G3 Witold Wróblewski Wiceprzewodniczący Zarządu M i G4 Piotr Dojlida Członek Zarządu5 Urszula Jeneralczuk Członek Zarządu6 Jarosław Tyborowski Członek Zarządu7 Jerzy Siemieniuk Członek Zarządu8 Józef Waczyński Członek Zarządu9 Stefan Bielski Sekretarz Gminy

Strategia Rozwoju Gminy Choroszcz do 2015 roku

113

UCHWAŁA Nr 100/2000

Zarządu Miasta i Gminy w Choroszczy

z dnia 24 sierpnia 2000r

w sprawie powołania zespołów problemowych celem opracowania

Strategii Rozwoju Gminy Choroszcz.

Na podstawie § 3 uchwały Nr XVIII/143/2000 Rady Miejskiejw Choroszczy z dnia 21 sierpnia 2000r - Zarząd Miasta i Gminy w Choroszczy w składzie :

Jerzy Ułanowicz - Przewodniczący Zarządu

Witold Wróblewski - Wiceprzewodniczący Zarządu

Urszula Jeneralczuk - członek Zarządu

Jarosław Tyborowski - członek Zarządu

Jerzy Siemieniuk - członek Zarządu

Piotr Dój lida - członek Zarządu

Józef Waczyński - członek Zarządu

uchwala co następuje :

§ lPowołać zespoły problemowe celem opracowania Strategii Rozwoju Gminy Choroszcz.

a/ do spraw infrastruktury technicznej

b/ do spraw infrastruktury społecznej

c/ do spraw rozwoju gospodarczego

d/ do spraw rolnictwa

§ 2Ustalić składy osobowe zespołów wymienionych w §1 stanowiących załączniki Nr l do 4 niniejszej uchwały.

§ 3Uchwała uchodzi w życie z dniem podjęcia.

Strategia Rozwoju Gminy Choroszcz do 2015 roku

114

Załącznik Nr l do UchwałyNr 100/2000 Zarządu Miastai Gminy w Choroszczy zdnia 24 sierpnia 2000r

Gminny Zespół Problemowy - Do spraw Infrastruktury Technicznej

L.p. Imię i nazwisko Nazwa instytucjil 2 3

l. Urszula Jeneralczuk Zarząd Miasta i Gminy2. Stanisław Bycuł Urząd Miasta i Gminy3. Andrzej Kuczyński Samodzielny Publiczny Psychiatryczny

ZOZ4. Henryk Smilewicz Dom Pomocy Społecznej5. Andrzej Karwowski ZEC - WiK6. Tomasz Fiłończuk Sołectwo w Klepaczach7. Aleksander Zyskowski Energetyka Cieplna8. Stanisław Perkowski Rada Miejska9. Aleksander Werpachowski Rada Miejska10. Jarosław Sokół Rada Miejska11. Jacek Kajetan Romanowski Rada Miejska12. Ryszard Andrzejewski Rada Miejska

Strategia Rozwoju Gminy Choroszcz do 2015 roku

115

Załącznik Nr 2 do UchwałyNr 100/2000 Zarządu Miastai Gminy w Choroszczy zdnia 24 sierpnia 2000r

Gminny Zespół Problemowy - Do spraw Infrastruktury Społecznej

L.p. Imię i nazwisko Nazwa instytucjil 2 3

l. Jarosław Tyborowski Zarząd Miasta i Gminy2. Józef Waczyński Zarząd Miasta i Gminy Urząd3. Andrzej Winnicki Miasta i Gminy4. Wanda Jankowska Zespół Szkół5. Elżbieta Marek Szkoła Podstawowa w Kruszewie6. Leon Gygorczyk Parafia Rzymsko-katolicka7. Stanisława Jolanta Andruszkiewicz Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy

Społecznej8. Sławomir Halicki Miejsko-Gminne Centrum Kultury9. Jan Adamski Towarzystwo Przyjaciół Choroszczy10. Barbara Wiszowata Stowarzyszenie Honorowych Dawców

Krwi11. Mieczysław Waczyński M-G Komisja ds. Rozwiązywania

Problemów Alkoholowych12. Barbara Krysztopik Zespół Szkół13. Róża Buńkowska-Urban Sołectwo Zaczerlany14. Andrzej Łukaszewicz Sołectwo Sienkiewicze15. Agnieszka Jaroszewicz Sołectwo Żółtki16. Wanda Kuczyńska Rada Miejska17. Jan Ostrowski Rada Miejska18. Damian Raczkowski Rada Miejska19. Ryszard Szawluk Rada Miejska20. Zygmunt Dobrogowski Sołectwo Gajowniki21. Jerzy Dąbrowski Firma Ubezpieczeniowa22. Andrzej Bołbot Parafia Prawosławna

Strategia Rozwoju Gminy Choroszcz do 2015 roku

116

Załącznik Nr 3 do UchwałyNr 100/2000 Zarządu Miastai Gminy w Choroszczy zdnia 24 sierpnia 2000r

Gminny Zespół Problemowy - Do spraw Rozwoju Gospodarczego

L.p. Imię i nazwisko Nazwa instytucjil 2 3

l. Piotr Paweł Dójlida Zarząd Miasta i Gminy2. Edmund Komła Rada Miejska3. Tomasz Rydzewski Rada Miejska4. Stanisław Kalata Urząd Miasta i Gminy5. Alicja Rasteńska Ceramika - Złotoria6. Mieczysław Nalewajko Stacja Paliw - Złotoria7. Maciej Dowgird Pensjonat w Rogowie8. Wiaczesław Karpieszuk KABO - Choroszcz9. Leszek Zaniewski Metal-kompleks Krupniki10. Andrzej Arefiew Opel Top- Auto Krupniki11. Stanisław Zalewski Zakład Kamieniarski Choroszcz12. Antoni Bogdan Działalność gospodarcza13. Bożenna Wróblewska JABOOIL Porosły14. Waldemar Hryniewicki Sołectwo Jeroniki15. Józef Puchalski Działalność gospodarcza Turczyn

Strategia Rozwoju Gminy Choroszcz do 2015 roku

117

Załącznik Nr 4 do UchwałyNr 100/2000 Zarządu Miastai Gminy w Choroszczy zdnia 24 sierpnia 2000r

Gminny Zespół Problemowy - Do spraw Rolnictwa

L.p. Imię i nazwisko Nazwa instytucjil 2 3

l. Witold Wróblewski Zarząd Miasta i Gminy2. Jerzy Siemieniuk Zarząd Miasta i Gminy3. Marek Zmujdzin Komisja Rolnictwa - Starostwo Powiatowe4. Adam Radłowski Sołectwo Kruszewo5. Jacek Choiński Giełda Rolna6. Krzysztof Błażkowski Sołectwo Oliszki7. Witold Rojecki Sołectwo Złotoria - Rada Miejska8. Witold Stypułkowski Rada Miejska9. Eugeniusz Czochański Urząd Miasta i Gminy10. Albin Milewski Kółko Rolnicze Złotoria11. Zdzisław Adamski ODR—Choroszcz12. Wiesław Zajkowski Spółka Wodna - Rogówek13. Piotr Silwonik Rada Miejska14. Tadeusz Zahorenko Izba Rolnicza - Dzikie15. Wiesław Zinówko Sołectwo Puszczany16. Wojciech Harasimowicz Sołectwo Czaplino17. Janusz Sakowicz Sołectwo Rogowo18. Sławomir Korpacz Sołectwo Śliwno19. Marzanna Półkośnik Sołectwo Konowały20. Kazimierz Nierodzik Sołectwo Kościuki21. Wiesław Szewczul Sołectwo Mince22. Hieronim Sierko Sołectwo Ogrodniki23. Krzysztof Sokół Sołectwo Pańki24. Jadwiga Czaczkowska Sołectwo Kolonia Porosły25. Robert Backiel Ogrodnik – Kolonia Porosły26. Michał Dybowski Stacja Doświadczalna Badania Odmian

Roślin w Łyskach