StażeOśrodka RENOWATOR

WSKAŹNIKI GIEŁDOWE

Analiza

Kazimierz Wiejak

Staż w Instytucie Badań Systemowych PAN

w ramach Ośrodka RENOWATOR

Wstęp ogólny

16 lat temu Polska wywalczyła sobie liczące się miejsce w rodzinie krajów z gospodarką wolnorynkową. W tej chwili praktycznie tylko Kuba i Korea Północna pozostają poza tą rodziną.

Jednym z głównych instrumentów regulujących działanie gospodarki wolnorynkowej jest Giełda Papierów Wartościowych.

Każda firma, która chce się rozwijać, stara się wyemitować akcje i wejść na giełdę. Giełda jest bowiem barometrem stanu gospodarki państw i kondycji firm. Poprzez sprzedaż akcji wśród inwestorów firmy uzyskują środki na inwestycje i, co za tym idzie, na rozwój. Ponieważ liczba akcji jest w dłuższych okresach czasu stała (musi mieć na starcie pokrycie w kapitale firmy) cena akcji i obroty nimi na giełdzie (co wynika z zainteresowania nimi inwestorów chcących zarobić lub korzystnie inwestować) najlepiej świadczą o kondycji firmy, jej perspektywach rozwoju i pozycji na rynku.

Wstęp do analizy

Interesującą dla mnie rzeczą było sprawdzenie czy inwestorzy na polskiej młodej giełdzie biorą pod uwagę raporty finansowe ogłaszane okresowo przez firmy giełdowe. Innymi słowy: czy ceny akcji firm w ogóle lub w pewnych branżach i może obroty nimi zależą w jakikolwiek sposób od jakichkolwiek parametrów finansowych tych firm. W tym celu wybrałem 3 diametralnie różne branże gospodarki:

-  budownictwo- handel-   bankowość

i w tych branżach firmy, które są na giełdzie co najmniej od 2001 roku

Firmy budowlaneBUDOWLANE - 22 firmy BUDOPOL, ELKOP, ENAP, ENERGOPOL, GANT, ELEKTROEX, ELMONTWAR,ENERGOPOLD, ENERGOPOLPN, HYDROBUD, INSTALKRK, INSTAL, MOSTALPLC,MOSTALEXP, MOSTALWAR, MOSTALZAB, NAFTA, PEMUG, POLNORD, PROCHEM,PROJPRZEEM, ELBUDOWA

Są to w większości firmy będące na giełdzie od początku jej istnienia. Przeważnie powstały po przekształceniu lub rozpadzie socjalistycznych gigantów budowlanych korzystając z ich majątku. Większość takich firm istnieje i nieźle sobie radzi, być może właśnie dzięki giełdzie i możliwościwyjścia na rynki europejskie, a nawet bardziej odległe. Dzisiaj wygląda na to, że idą dla nich dobreczasy, bo u nas w zasadzie trzeba wszystko odbudować, a pieniądze z Unii Europejskiej na topopłyną szerokim strumieniem. Są to firmy obarczone dużym ryzykiem, ponieważ w budownictwiewyłożone pieniądze nie zawsze się zwracają, a na pewno nie szybko. Działają sezonowo, pogodama duży wpływ na ich wyniki, bo nie zawsze pozwala budować szybko, czyli tanio,i nigdy nie da się jej przewidzieć w dłuższym okresie.Klimat się jednak obecnie ociepla, co działa na korzyść firm budowlanych.W sumie w branży tej można dużo stracić, ale i dużo zarobić.

 

Firmy handlowe HANDLOWE - 13 firm AMPLI, 7BULLS, CENSTALGD, EFEKT,ELDORADO, FARMACOL,ALMA,KRUK, LPP, LGF, STALPROFI, TIM, WANDALEX

Tych firm jest dużo mniej, chociaż najbardziej w nowej Polsce zmienił i rozwinął się handel. Wynika to chyba z tego, że polski kapitał jest tu bardziej rozdrobniony, a zagraniczne supermarkety, które opanowały nasz rynek nie są notowane na polskiejgiełdzie. Zyski w tej branży jak mawiał Wokulski w „Lalce” Prusa biorą się z obracania kapitałem.Zysk jest tu szybki, ale też niepewny, klienci w sklepach są coraz bardziej wymagający i do końca nie wiadomo, co się dobrze sprzeda, a konkurencja nie śpi. Można jednak zarobić krocie kiedy się trafi w gust klienta.

BankiBANKI- 13 DZPOLSKA, HANDLOWY, MILLENIUM, NORDEABP, BOS, BANK BPH, BRE, GETIN,KREDYT BANK, PEKAO, FORTISPL, INGBSK, BZWBK

Banki kojarzą się z pewnością, zysk jest tu raczej pewny, choć nie zawsze duży.W obecnym systemie każda firma a nawet każdy obywatel jest klientem jakiegoś bankui musi płacić prowizję. Największe banki, czyli te które narzucają reguły gry, są jednak jeszczepaństwowe i rządzone są jeszcze trochę innymi prawami niż firmy prywatne.

Banki udzielają kredytów i nie zawsze mogą lub nie zawsze chcą je ściągać. Do tej poryzbankrutował jednak chyba tylko jeden bank, a jego właściciele na tym nie stracili.

W sumie zysk pewny i chyba niezły.

 

Parametry finansowe 1Jako parametry finansowe firm podawane w okresowych raportach finansowych wybrałem

-   przychody netto ze sprzedaży (dla banków suma przychodów z tytułu odsetek i przychodów z tytułu prowizji) – firma, która się rozwija, więcej sprzedaje i to widać

-  zysk z działalności operacyjnej (dla banków przychody z tytułu prowizji) – tu firma o wysokim zysku jest bardziej widoczna na rynku, jest bardziej znana inwestorom, bo więcej działa

-   kapitał własny – firma zwiększając kapitał własny, np. przez inwestycje, w przyszłości osiągnie lepsze wyniki, jest bardziej interesująca dla inwestorów długofalowych

-   zysk netto – widać kto zarabia („netto”), będzie dywidenda

-   zysk netto na jedną akcję – od razu widać, ile jedna akcja daje zysku

Parametry finansowe 2

Parametry te są podawane przez portal MONEY.PL w raportach rocznych z lat:

2001,2002,2003,2004,2005 oraz kwartalnych II,III i IV kw. 2005 ; I i II kw. 2006.

Dane (poza kapitałem własnym i zyskiem netto na 1 akcję) za I kw. 2005 zostały policzone jako różnica danych z 2005 r minus suma danych z II,III i IV kw. 2005 r. Daje to w sumie 10 danych (kapitał własny – 9).

Ceny i obroty akcji tych spółek giełdowych w dniach kończących powyższe okresy sprawozdawcze również zostały pobrane z portalu MONEY.PL.

* * *

Na kolejnym slajdzie widzimy ilustrację, do której wybrano 6 firm po dwie z każdej branży i dla nich na wykresach przedstawiono: zysk na 1 akcję, kapitał własny i cenę akcji w funkcji czasu obecności na giełdzie

Parametry wybranych firmBudowlane-PROCHEM

Zysk netto na 1 akcjęSerie 2

Kapitał WłasnySerie 3

Cena akcjiSerie 1

Banki-INGBSKHandlowe-FARMACOL

0,000

10,000

20,000

30,000

40,000

50,000

60,000

70,000

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Serie1

Serie2

Serie3

0,000

100,000

200,000

300,000

400,000

500,000

600,000

700,000

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Serie1

Serie2

Serie3

0,000

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

35,000

40,000

45,000

50,000

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Serie1

Serie2

Serie3

0,000

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

6,000

7,000

8,000

9,000

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Serie1

Serie2

Serie3

Banki-MILLENIUM

-5,000

0,000

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

35,000

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Serie1

Serie2

Serie3

Budowlane-INSTAL

0,000

20,000

40,000

60,000

80,000

100,000

120,000

140,000

160,000

180,000

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Serie1

Serie2

Serie3

Handlowe-STALPROFI

Korelacje

Z obserwacji tych wykresów wynika, że zapewne istnieje jakaś zależność ceny akcji od zysku na 1 akcję i od kapitału własnego, czyli od poziomu inwestycji.

Aby tę obserwację potwierdzić i uzyskać dodatkową informację, dotyczącą siły powiązań między zmiennymi, w następnym kroku zostały policzone wartości współczynnika korelacji dla wszystkich zmiennych „wyjaśniających” wobec tych dwóch zmiennych „wyjaśnianych” , zarówno dla wszystkich uwzględnianych firm, jak i wewnątrz branż.

Na kolejnym slajdzie pokazano korelacje między poszczególnymi zmiennymi „wyjaśniającymi” a dwiema zmiennymi hipotetycznie „wyjaśnianymi”, w tym, w szczególności – ceną akcji.

Korelacja wyniki

Budowlane

Banki

Handlowe

Cena akcji-słupki z lewejObroty akcji-słupki z prawej

Wszystkie

Serie1-Zysk netto na 1 akcjęSerie2-Kapitał własny

Serie5-Zysk netto

0,939465092

-0,255740173

0,521990172

0,082425767

0,274685814

-0,060215716

0,18347208

-0,071088968

0,186143138

0,063762489

-0,4

-0,2

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1 2

Serie1

Serie2

Serie3

Serie4

Serie5

0,716599258

-0,053539051

0,491878772

0,163263932

0,337780045

0,07656517

0,256576907

0,07656517

0,229812677

0,117920817

-0,1

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

1 2

Serie1

Serie2

Serie3

Serie4

Serie5

-0,091071349

0,036896495

0,207964097

-0,008904699

0,05634787

-0,028852481

0,073537422

-0,144333713

0,105089284

-0,014139906

-0,2

-0,15

-0,1

-0,05

0

0,05

0,1

0,15

0,2

0,25

1 2

Serie1

Serie2

Serie3

Serie4

Serie5

Serie3-Zysk z działalności operacyjnejSerie4-Przychody netto ze sprzedaży

0,382739812

-0,144275906

0,359083987

-0,182409514

0,203695579

-0,151407269

-0,008263942

-0,143475027

0,17352497

-0,119256221

-0,3

-0,2

-0,1

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

1 2

Serie1

Serie2

Serie3

Serie4

Serie5

Korelacje-komentarzZ analizy danych wynika, że:

1- Obroty akcji nie zależą praktycznie od żadnego z podanych czynników finansowych

2 - Ceny akcji wykazują pewną zależność od tych wskaźników, najwyraźniejszą od zysku netto na 1 akcję i od kapitału własnego

3 – Zależność ta jest najbardziej widoczna w przypadku banków (tu zakres skali współczynnika korelacji = 1, w innych mniej), które są najbardziej stabilne i przewidywalne

4 – Najsłabsza zależność w przypadku firm budowlanych wynika zapewne z ich sezonowej działalności, a także z długiego cyklu inwestycyjnego i długich terminów zwrotu

RegresjePo analizie korelacji w następnym kroku zostały policzone funkcje regresji („modele”) w postaci:

1. y = a1*x1 + b12. y = a2*x2 + b23. y = a3*x1 + b3*x2 + c1

gdzie: y - cena akcjix1 - zysk netto na 1 akcjęx2 - kapitał własny

Wyniki na następnych slajdach

Regresje wyniki 1Wartości współczynniku R kwadrat dla modelu:

y=a*x1+b

Gdzie y - cena akcji x1 – zysk netto na 1 akcję

Dla banków współczynnik b jest nieistotny dla tego modelu.

Następny slajd pokazuje rozrzut R kwadrat dla tych regresji

0,513514497

0,008293991

0,146489763

0,881785528

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1

1

Serie1

Serie2

Serie3

Serie4

Wszystkie-serie1Budowlane-serie2Handlowe -serie3Banki -serie4

Regresje rozrzut 1

y = 2,2345x - 3,8416R2 = 0,8818

-100,00

0,00

100,00

200,00

300,00

400,00

500,00

600,00

700,00

800,00

900,00

-50,000 0,000 50,000 100,000 150,000 200,000 250,000 300,000

Banki

y = 2,0555x + 24,43R2 = 0,5135

-400,00

-200,00

0,00

200,00

400,00

600,00

800,00

1000,00

-200,000 -100,000 0,000 100,000 200,000 300,000

Wszystkie

y = 14,724x + 41,599

R2 = 0,1465

-200,00

0,00

200,00

400,00

600,00

800,00

1 000,00

-10,000 -5,000 0,000 5,000 10,000 15,000 20,000 25,000 30,000

Handlowe

y = -0,1493x + 10,626

R2 = 0,0083

0,00

10,00

20,00

30,00

40,00

50,00

60,00

70,00

80,00

-140,000 -120,000 -100,000 -80,000 -60,000 -40,000 -20,000 0,000 20,000

Budowlane

Regresje wyniki 2Wartości wskaźnika R kwadrat dla modelu:

y=a*x2+b

Gdzie y - cena akcji x2 – kapitał własny

0,241944726

0,043249066

0,126604973

0,266806656

0

0,05

0,1

0,15

0,2

0,25

0,3

1

Serie1

Serie2

Serie3

Serie4

Wszystkie-serie1Budowlane-serie2Handlowe -serie3Banki -serie4

Następny slajd pokazuje rozrzut R kwadrat dla tych regresji

Regresja rozrzut 2

y = 4E-05x + 29,54

R2 = 0,2668

-100,000

0,000

100,000

200,000

300,000

400,000

500,000

600,000

700,000

800,000

900,000

0 1 000 000 2 000 000 3 000 000 4 000 000 5 000 000 6 000 000 7 000 000 8 000 000 9 000 000

y = 4E-05x + 27,648

R2 = 0,2419

0,00

100,00

200,00

300,00

400,00

500,00

600,00

700,00

800,00

900,00

1000,00

-1 000 000 0 1 000 000 2 000 000 3 000 000 4 000 000 5 000 000 6 000 000 7 000 000 8 000 000 9 000 000

y = 0,0005x + 11,733

R2 = 0,1266

-200,000

0,000

200,000

400,000

600,000

800,000

1000,000

0 50 000 100 000 150 000 200 000 250 000 300 000 350 000 400 000 450 000

y = 6E-05x + 9,1876

R2 = 0,0432

-150,000

-100,000

-50,000

0,000

50,000

100,000

-150 000 -100 000 -50 000 0 50 000 100 000 150 000 200 000 250 000

Banki Handlowe

Wszystkie Budowlane

Regresje wyniki 3Wartości wskaźnika R kwadrat dla modelu: y=a*x1+b*x2+c gdzie

y - cena akcji

x1 – kapitał własny

x2 – zysk netto na 1 akcję

Dla firm „wszystkich” współczynnik b jest nieistotny

0,527541127

0,061819197

0,231726632

0,889673941

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1

1

Serie1

Serie2

Serie3

Serie4

Wszystkie-serie1Budowlane-serie2Handlowe -serie3Banki -serie4

Regresje-komentarz

Z analizy wskaźnika R kwadrat dla tych regresji wynika: 1 – potwierdza się zależność cen akcji od zysku netto na 1 akcję i, w mniejszej mierze, kapitału własnego, widoczna szczególnie wyraźnie dla banków 2 – można stworzyć model zależności liniowej zarówno dla jednej zmiennej jak i dla tych dwóch zmiennych3 – modele te sprawdzają się najbardziej dla banków, w mniejszym stopniu dla firm handlowych a w najmniejszym stopniu dla firm budowlanych

Komentarz końcowy

Na koniec nasuwają się następujące wnioski:

1 – Można zauważyć pewne prawidłowości, które rządzą naszą młodą, na pozór chaotyczną, giełdą 2 – Ceny akcji zależą od zysku bo tym się kierują inwestorzy szukający szybkiego zarobku 3 – Ceny akcji zależą także od kapitału własnego, a więc od poziomu inwestycji, bo tym się kierują inwestorzy długofalowi 4 – Ceny akcji bardziej zależą od zysku niż od inwestycji, bo więcej inwestorów chce szybkiego zarobku niż długofalowej lokaty5 – Wskazuje to - być może - na większy udział w zakupach inwestorów spekulacyjnych, w tym zagranicznych, a mniejszy funduszy emerytalnych i inwestycyjnych