prof. T. Kaczmarek - Miejskie obszary funkcjonalne ośrodka ...

Slajd 1

Miejskie obszary funkcjonalne

orodka wojewdzkiego Podstawowe zaoenia zwizane

z planowaniem i delimitacj

Prof. dr hab. Tomasz Kaczmarek

Posiedzenie Zespou Ekspertw ds. Polityki Przestrzennej

przy Konwencie Marszakw , Wrocaw 5-6.11.2015

Zagadnienia

1. Pojcie i problemy rozwoju MOF

2. MOF jako podmiot polityki rozwoju

3. Podstawy prawne i dylematy planowania MOF

4. Kwestie delimitacyjne MOF

5. Konkluzje, rekomendacje.

1. Miejski obszar funkcjonalny

- Pojecie i problemy rozwoju

MOF pojcia pochodne

Miejski ukad osadniczy

Miejski system dzienny

Miejska strefa usug publicznych

Aglomeracja miejska

Obszar metropolitalny

Region miejski

Podstawowe znaczenia pojcia regionu (Dziewoski, 1967):

region jako przedmiot poznania,

region jako narzdzie badania,

region jako narzdzie dziaania (planowania, zarzdzania)

Pojcie MOF w polityce UE

Larger urban zone

(Urban Audit, Eurostat)

Urban functional area (FUA)

(ESPON, OECD Urban Policy Reviews, 2011)

FUA (zurbanizowany obszar funkcjonalny)Functional Urban Areas (FUAs), as labour market basins, are key drivers of European, national, regional and local economic performance and important territorial structures in delivering on the Europe 2020 targets.

Zahamowanie rozwoju terytorialnego miast

Deficyt terenw mieszkaniowych i inwestycyjnych w obrbie granic miejskich

Rnice w cenach nieruchomoci

Rozwj budownictwa mieszkaniowego (urban sprawl) i inwestycje typu green field w strefie podmiejskiej

Rozbudowa infrastruktury technicznej i spoecznej na

terenach dotd wiejskich i sabo zagospodarowanych

Przesanki tworzenia si MOF

Problemy MOF

Nieadekwatno struktur terytorialno-administracyjnych do ukadw miejskich powiza funkcjonalno-przestrzennych

Rna dostpno do usug oraz efektywno ich wiadczenia

Sieciowy charakter problemw

Nierwnowaga dochodowa samorzdw (PIT i CIT)

Utrzymywanie infrastruktury o zasigu aglomeracyjnym gwnie przez miasto centralne

Zjawisko free-riding strefy podmiejskiej

Problemy MOF

Redystrybucja miejsc zamieszkania, pracy i edukacji, eskalacja migracji wahadowych

Rozwj motoryzacji indywidualnej, presja na rozwj drg koowych

Problemy transportowe (kongestia), niedorozwj transportu publicznego

Zmiany w dostpnoci transportowej i stopniu zainwestowania gmin.

Saba kontrola nad rozwojem przestrzennym

Konkurencyjno samorzdw oparta na zblionych politykach rozwoju (hipersuburbanizacja)

KOSZTY NIEKONTROLOWANEJ SUBURBANIZACJI wedug Raportu o ekonomicznych stratach i spoecznych kosztach

niekontrolowanej urbanizacji w Polsce (A. Kowalewski , J. Mordasewicz, J. Osiatyski, J. Regulski, P. leszyski, 2013, 2014)

KATEGORIA WYLICZENIA

Wyznaczenie zbyt duych terenw pod budownictwo mieszkaniowe w planach miejscowych (wykup gruntw, budowa infrastruktury)

40-59 mld z (IGiPZ PAN, 2011)

67 mld z (MTBGiM /GUS, 2012)

129 mld z koszty wykupu gruntw pod drogi gminne (tzw. Raport Olbrysza i Koziskiego) (art. 36 Ustawy o pizp przewiduje, e waciciel nieruchomoci zarezerwowanej w miejscowym planie pod drog, moe domaga si wypaty odszkodowania albo dostarczenia nieruchomoci zamiennej)

Wyzwania rozwojowe MOF

Spjno i efektywno: zarzdzanie infrastruktur i usugami publicznymi

(drogi, transport publiczny, gospodarka wodno-kanalizacyjna, gospodarka odpadami, placwki kultury, suby zdrowia, edukacji)

Wzrost konkurencyjnoci zewntrznej:wspieranie rozwoju gospodarczego, zabieganie o rodki finansowe, marketing terytorialny. Promocja i lobbing na forum krajowym i midzynarodowym.

Realizacja wsplnych strategii

Koordynacja planowania przestrzennego na poziomie MOF

IntegracjaKoordynacja

KooperacjaKomunikacja

Rosnca wsppraca

Wymiana

informacji

Unikanie

konfliktw

Wzajemne

uzgodnienia

strategii, projektw

Wsplna

realizacja

projektw i usug

rdo: J.F. Nowak, 2015

Bariery/ograniczenia wsppracy

Fragmentacja administracyjna,

Ograniczenia ustrojowe,

Rnice potencjaw demograficznych

i gospodarczych JST w MOF

Wykorzystywanie free-riding, brak analiz kosztw funkcjonowania miejskich obszarw funkcjonalnych

Lk maych gmin przed efektem wymywania backwash effect

Obawy duego miasta przed utrat czci kompetencji administrative shadow of hierarchy

Obrona wasnej autonomii

Rnice interesw midzy szczeblami samorzdu

Antagonizmy spoeczne

Miejski obszar funkcjonalny

Mechanizm bottom up

Inicjatywa wsppracy

Zarzdzanie

Instrumenty wsparcia

Forma wsppracy

Strategia Wsplne projekty

Wsplneproblemy

Studium przestrzenne

Stowarzyszenie Metropolia 2011

Projekt czciowo finansowany przez Uni Europejsk w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007 - 2013

Projekt maj 2015

Koncepcja kierunkw rozwoju

przestrzennego Metropolii Pozna

Informacyjna (sporzdzenie bazy danychprzestrzennych dla gmin Stowarzyszenia MetropoliaPozna)

Diagnostyczna (diagnoza stanu zagospodarowania,identyfikacja problemw przestrzennych)

Indykatywna (wskazanie podanych zasad rozwojui kierunkw zagospodarowania oraz ich wdraania)

Edukacyjna (promowanie zintegrowanego podejciaw planowaniu przestrzennym)

rdo: Koncepcja Kierunkw Rozwoju Przestrzennego Metropolii Pozna, CBM UAM 2015

Funkcje KKRPMP

Inicjatywy oddolnej wsppracy

aglomeracyjnej/metropolitalnej

Obszary Metropolitalne.

Wybrane przykady wsppracy.

Forma wsppracy Nazwa

Data

Powstania

Zwizek komunalny

Grnolski Zwizek Metropolitalny, Silesia, 2007

Metropolitalny Zwizek Komunikacyjny Zatoki Gdaskiej 2007

Zwizek Midzygminny Gospodarka odpadami aglomeracji

poznaskiej

2010

Spka prawa

handlowego

Agencja Rozwoju Aglomeracji Wrocawskiej 2005

Stowarzyszenie Stowarzyszenie Metropolia Pozna 2007Stowarzyszenie Metropolia Bydgoska 2010

Gdaski Obszar Metropolitalny

Stowarzyszenie Metropolia Warszawa

Stowarzyszenie Szczeciskiego Obszaru Metropolitalnego

2011

2000

2005/2009

Porozumienie

partnerskie

Porozumienie Partnerskie Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego 2005

Porozumienie Partnerskie w sprawie Bydgosko-Toruskiego Obszaru

Metropolitalnego

2005

Porozumienie Partnerskie Biaostockiego Obszaru Metropolitalnego 2005

Porozumienie w sprawie Lubelskiego Obszaru Metropolitalnego 2005

Rada

Rada Metropolitalna Zatoki Gdaskiej 2007

Rada Aglomeracji Poznaskiej 2007

Rada Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego 2007

Staa Rada Wsppracy Aglomeracji Kalisko- Ostrowskiej 2008

Formy wsppracy w MOF

Zwizki metropolitalne w Europie

http://images.google.pl/imgres?imgurl=http://www.marcct.org/graphics/GMCC%2520Logo%252004.GIF&imgrefurl=http://www.marcct.org/&usg=__g2neOM_BWcHUp3EAxgoQL__MYwo=&h=714&w=720&sz=14&hl=pl&start=11&um=1&tbnid=mltXkBZa8N4qTM:&tbnh=139&tbnw=140&prev=/images%3Fq%3Dgreater%2Bmanchester%2Blogo%26hl%3Dpl%26lr%3D%26um%3D1http://images.google.pl/imgres?imgurl=http://www.marcct.org/graphics/GMCC%2520Logo%252004.GIF&imgrefurl=http://www.marcct.org/&usg=__g2neOM_BWcHUp3EAxgoQL__MYwo=&h=714&w=720&sz=14&hl=pl&start=11&um=1&tbnid=mltXkBZa8N4qTM:&tbnh=139&tbnw=140&prev=/images%3Fq%3Dgreater%2Bmanchester%2Blogo%26hl%3Dpl%26lr%3D%26um%3D1

Biaa Ksiga Obszarw Metropolitalnych

(Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, 2013)

Oddolna integracja zarzdzania wsparta zachtami

finansowymi bdzie pocztkiem wypracowywania rozwiza,

ktrych dynamika oraz kierunek bdzie zalea od wadz

samorzdowych znajdujcych si w granicach obszarw

metropolitalnych.

Narzucanie rozwizania dla caego kraju w drodze odgrnej

reformy nie byoby skutecznym rozwizaniem, gdy oparte

byoby na uoglnieniach, ktre mogyby nie odzwierciedla

realnych potrzeb polskich miast.

2. Miejski obszar funkcjonalny podmiot polityki rozwoju

Miejski obszar funkcjonalny w wietle dokumentw krajowych

2003 - Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (obszar metropolitalny)

2008-2014 Projekty ustaw metropolitalnych

2010 Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2020

2011 Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030

2014 Ustawa o zasadach realizacji programw operacyjnych polityki spjnoci finansowanych w perspektywie finansowej 2014 2020.

2014 Ustawa o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektrych innych ustaw.

2014 Projekt rozporzdzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie w sprawie szczegowych warunkw okrelania obszarw funkcjonalnych i ich granic (projekt)

2015 Ustawa o zwizkach metropolitalnych

2015 Krajowa Polityka Miejska 2023 r.

Zwizki metropolitalne

Miejskie obszary funkcjonalne jako podmioty planowania i zarzdzania

ZIT

Zwizek

Metropo-litalny

Plan

MOF

Planowanie finansowe

Planowanie strategiczne

Planowanieprzestrzenne

Miejski obszar funkcjonalny

top down cooperation

PolitykaUE

Strategia

Zarzdzanie

Polityka kraju

DelimitacjaForma wsppracy

Instrumenty Wsparcia

(ZIT)

rodki MRR na powstanie MOF

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego ogasza

nabr wnioskw do konkursu dotacji na dziaania wspierajce jednostki samorzdu terytorialnego w zakresie planowania miejskich obszarw funkcjonalnych. Na ten cel przeznaczone zostao 30 mln z z Programu Pomoc Techniczna 2007-2013. Konkurs rozpocz si 29 listopada 2012 r.

Wnioskodawcy (2 edycje konkursu)

Liczba wnioskw: 152

MOF Orodki wojewdzkie: 19

MOF Orodki regionalne

i subregionalne: 29

MOF orodki lokalne: 104

Tematyka projektw MOF

Integracja, rozwj,

strategia, ZIT: 123

Gospodarka: 9

Turystyka: 9

Transport: 7

Planowanie przestrzenne 3

Zagadnienia spoeczne: 1

Finansowanie projektw MOF - przykady

Miejski Obszar Funkcjonalny miasta Puawy 2.699 tys. Miejski Obszar Funkcjonalny Malborka 2.696 tys z Delimitacja i kierunki rozwoju MOF Bigoraj 2.599 tys. z Brodnicki Obszar Funkcjonalny 2.338 tys. z Obszar Funkcjonalny Krasnystaw 1,661 tys. z Miejski Obszar Funkcjonalny Orzysz 1.283 tys. z Chojnicko-Czuchowski MOF 1.726 tys. z.----------------------------------------------------------------- Strategia rozwoju Obszaru Metropolitalnego odzi 2.700 tys. z Programowanie rozwoju OM Warszawy - 2.259. tys. z Studium Rozwoju Przestrzennego Metropolii Pozna 1.308. tys. z Biaostocki Obszar Funkcjonalny 1.222 tys. z Studium Wrocawskiego Obszaru Funkcjonalnego 1.106 tys. Kierunki Rozwoju MOF Wocawka 510 tys. z Wsppraca JST dla rozwoju aglomeracji Kalisko-Ostrowskiej 560

tys. z

Miejskie obszary funkcjonalne ?

Obszar funkcjonalny Euroregion Puszcza Biaowieska (Stowarzyszenie Euroregionu)

Obszar funkcjonalny Powile wiadczenie zintegrowanych usug turystycznych (LOT Kraina Lessowych Wwozw)

WMOF w oparciu o walory przyrodniczo-krajobrazowe rzek Skrwy i Sierpenicy (miasto Sierpc)

Strategia rozwoju turystyki Suwalszczyzny (miasto Suwaki) MOF wok drogi wodnej czcej krain wielkich Jezior z

Pojezierzem Eckim i Kanaem Augustowskim (gmina Orzysz) Budowa miejskiego obszaru funkcjonalnego Cud nad Wis

(Powiat Woomiski) Miejski obszar funkcjonalny Rzeka historii (miasto Grajewo) Mezopolitalny Obszar funkcjonalny Strefa Centralna (woj.

Zachodniopomorskie)

3. Podstawy prawne i dylematy planowania przestrzennego MOF

Miejski obszar funkcjonalny w wietle dokumentw krajowych

2011 Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030

2014 Ustawa o zasadach realizacji programw operacyjnych polityki spjnoci finansowanych w perspektywie finansowej 2014 2020.

2015 - Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (nowela)

2015 Ustawa o zwizkach metropolitalnych

MOF wg KPZK 2030

Miejski obszar funkcjonalny jest ukadem

osadniczym cigym przestrzennie, zoonym z odrbnych administracyjnie jednostek.

Obejmuje zwarty obszar miejski oraz powizan z nim funkcjonalnie stref zurbanizowan.

MOF wg KPZK 2030

W Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 zostao wyznaczonych 10 orodkw metropolitalnych:1. Warszawa,

2. Aglomeracja Grnolska,

3. Krakw,

4. d,

5. Trjmiasto,

6. Pozna,

7. Wrocaw,

8. duopol Bydgoszcz i Toru,

9. Szczecin,

10. Lublin.

Klasyfikacja miejskich obszarw funkcjonalnych wg KPZK 2030

Ustalenie

Miejskie

obszary

funkcjonalne

Orodkw

wojewdzkich,

w tym

metropolitalnych

Orodkw

regionalnych

Orodkw

subregionalnych

Orodkw

lokalnych

Zalecenie

Zgodnie z KPZK 2030

Wszystkie miasta wojewdzkie (orodki metropolitalne oraz pozostae orodki wojewdzkie) zobligowane s do delimitacji miejskich obszarw funkcjonalnych oraz do przygotowania strategii i planw zagospodarowania dla caego obszaru funkcjonalnego orodka miejskiego. Ponadto Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (dzi MIiR) wraz z zespoem, w ktrego skad wchodz jednostki samorzdu terytorialnego i resorty przygotuje list podstawowych kryteriw, na podstawie ktrej regiony bd mogy dokona delimitacji tych obszarw. Kryteria brzegowe bd stanowiy obiektywn podstaw do realizacji polityki przestrzennej na poziomie regionu w tym krajowej polityki miejskiej wobec metropolii i miast wojewdzkich, stanowic obiektywne narzdzie dialogu z gminami.

Miejskie obszary funkcjonalne w wietle ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

Plany zagospodarowania przestrzennego obszarw metropolitalnych nowa kategoria planw wprowadzona w ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

Merytoryczna regulacja ustawowa sprowadzona do jednego przepisu o charakterze blankietowym:

Dla obszaru metropolitalnego uchwala si plan

zagospodarowania przestrzennego obszaru metropolitalnego

jako cz planu zagospodarowania przestrzennego

wojewdztwa (art. 39 ust. 6 UPZP)

Brak okrelenia zakresu przedmiotowego planw, ich specyfiki w stosunku do planu wojewdzkiego

Niejasne zasady i kryteria delimitacji obszarw metropolitalnych

Zmiany prawne wynikajce z ustawy z dnia 24 stycznia 2014 r. o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektrych innych ustaw.

Rezygnacja z pojcia obszaru metropolitalnego zastpienie miejskim obszarem funkcjonalnym orodka wojewdzkiego.

Nowy rozdzia 4a ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym dotyczcy obszarw funkcjonalnych

Wikszo nowych przepisw w zakresie obszarw funkcjonalnych dotyczy kwestii ich delimitacji.

Brak konkretnych ustale w zakresie merytorycznego wymiaru planowania metropolitalnego

Miejskie obszary funkcjonalne w wietle ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

Wtpliwoci merytoryczne i interpretacyjne:

Ktry organ samorzdu wojewdztwa (sejmik czy zarzd) i w jakiej formie prawnej powinien okreli granice MOF?

w obliczu propozycji bardzo cisych kryteriw delimitacji MOF w oparciu o dane wskanikowe -samorzd wojewdztwa adresatem rozstrzygnicia delimitacyjnego czy aktywnym podmiotem?

praktyczne trudnoci wyraenia opinii przez lokalne jednostki samorzdowe w formule konferencji (krg jednostek uprawnionych do udziau, sposb ich reprezentacji, forma debaty i wypracowania stanowiska), rola takiej opinii

Dylematy planowania MOF

Merytoryczny zakres planowania metropolitalnego

Zakres przedmiotowy planu zagospodarowania MOF w zasadzie tosamy z planem zagospodarowania wojewdztwa brak przepisw pozwalajcych na okrelenie specyfiki planu miejskiego obszaru funkcjonalnego.

Podstawowe rnice: zasig przestrzenny i skala opracowania

Brak podstaw prawnych dla rozszerzenia wadczych kompetencji samorzdu wojewdztwa wobec gmin MOF w dziedzinie planowania przestrzennego.


Czy ustalenia delimitacyjne przyjte w trybie okrelonym w rozdziale 4a UPZP s wice dla planu wojewdzkiego, czy istnieje moliwo ich weryfikacji dla potrzeb planistycznych?

Czym s zasady zagospodarowania miejskich orodkw funkcjonalnych, okrelone w planie zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa (art. 39 ust. 3 pkt. 4 UPZP)?

Czy zasadne jest rozszerzenie interpretacji prof. Niewiadomskiego dotyczcej planu wojewdztwa - wice ustalenia planu MOF mog dotyczy wycznie spraw wynikajcych z zakresu zada samorzdu wojewdztwa i nie mog tym samym ingerowa w uprawnienia przynalene organom gminy?

W planie wojewdztwa obowizkowo uwzgldnia si ustalenia strategii rozwoju wojewdztwa - w obecnym stanie prawnym ustawodawca w ogle nie dostrzega moliwoci uwzgldniania w planowaniu przestrzennym innych strategii aglomeracyjnych lub metropolitalnych (ZIT MOF, Strategia Zwizku Metropolitalnego?)

rdo: . Mikua, 2015


Czy planowanie metropolitalne powinno by subkategori planowania regionalnego?

Miejski obszar funkcjonalny z reguy stosunkowo niewielka cz duego wojewdztwa, w takiej samej proporcji reprezentowana w sejmiku, plan zagospodarowania dla MOF uchwalaj osoby wybrane w wikszoci poza jego obrbem.

W procedurze przygotowania i uchwalania planu MOF rola jednostek samorzdu lokalnego jest ograniczona.

Ale samorzd wojewdztwa moe w niektrych przypadkach zapewni zintegrowane i zobiektywizowane spojrzenie na sprawy rozwoju przestrzennego MOF, oderwane od lokalnych partykularyzmw.

Jak daleko moe siga ingerencja samorzdu wojewdztwa w planowanie lokalne?

rdo: . Mikua, 2015

Perspektywy planowania MOF

W obecnym stanie prawnym brak instrumentw skutecznego planowania przestrzennego MOF

Jedynym racjonalnym wyjciem - podjcie przez miasta i gminy dobrowolnej wsppracy oraz harmonijne wspdziaanie z samorzdem regionalnym

Polityka przestrzenna wojewdztwa w stosunku do obszaru funkcjonalnego o znaczeniu ponadregionalnym jest prowadzona w konsultacji z jednostkami samorzdu terytorialnego, ktre s pooone na terenie danego obszaru funkcjonalnego (art. 49f UPZP).

Czy moliwe jest wykreowanie nowego podmiotu planowania metropolitalnego czyli zwizku planistycznego gmin, jak w niektrych krajach Europy Zachodniej(OM)?

Zwizki metropolitalne

Ustawa o zwizkach metropolitalnych (2015)

Rozdzia 2 Tworzenie zwizkw metropolitalnych

Art. 4.

1. Rada Ministrw w drodze rozporzdzenia:

1) ustala granice poszczeglnych obszarw metropolitalnych na potrzeby tworzenia zwizkw metropolitalnych przez wskazanie gmin wchodzcych w skad obszarw metropolitalnych;

2) tworzy w poszczeglnych obszarach metropolitalnych zwizki metropolitalne, ustalajc jednoczenie ich nazwy.

2. Wydajc rozporzdzenia, o ktrych mowa w ust. 1, Rada Ministrw uwzgldnia:

1) koncepcj przestrzennego zagospodarowania kraju oraz plan zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa;

2) powizania funkcjonalne oraz zaawansowanie procesw urbanizacyjnych;

3) jednorodno ukadu osadniczego i przestrzennego, uwzgldniajcego wizi spoeczne, gospodarcze i kulturowe.

Ustawa o zwizkach metropolitalnych

Rozdzia 3 Zakres dziaania zwizku metropolitalnego i jego zadania

Art. 12.

Zwizek metropolitalny wykonuje zadania publiczne

w zakresie:

1) ksztatowania adu przestrzennego;

2) rozwoju obszaru zwizku;

3) publicznego transportu zbiorowego na obszarze zwizku;

4) wspdziaania w ustalaniu przebiegu drg krajowych i wojewdzkich na obszarze zwizku;

5) promocji obszaru metropolitalnego.


Art. 5.

Za obszar metropolitalny w rozumieniu ustawy uznaje si

spjn pod wzgldem przestrzennym stref oddziaywania

miasta bdcego siedzib wojewody lub sejmiku wojewdztwa,

chrakteryzujc si istnieniem silnych powiza

funkcjonalnych oraz zaawansowaniem procesw

urbanizacyjnych, zamieszka przez co najmniej 500 000

mieszkacw.


Art. 22.

Do wycznej waciwoci zgromadzenia naley:

1) uchwalanie strategii rozwoju zwizku metropolitalnego;

2) uchwalanie statutu zwizku metropolitalnego;

3) uchwalanie ramowego studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego zwizku metropolitalnego;


Rozdzia 2a

Planowanie przestrzenne na obszarze metropolitalnym

Art. 37o. 1. Zwizek metropolitalny sporzdza ramowe studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego zwizku metropolitalnego, dla caego obszaru metropolitalnego, zwane dalej studium metropolitalnym, uwzgldniajc ustalenia planu zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa.

2. Studium metropolitalne okrela:

1) zasady i obszary rozwoju systemw komunikacji, w tym drg publicznych z podziaem na klasy i kategorie, infrastruktury technicznej oraz rozmieszczenie innych inwestycji celu publicznego o znaczeniu metropolitalnym;

2) zasady i obszary ochrony rodowiska, przyrody i krajobrazu, ponadregionalnych i regionalnych korytarzy ekologicznych, ochrony uzdrowisk oraz dziedzictwa kulturowego i zabytkw oraz dbr kultury wspczesnej, majcych znaczenie dla caoci ob-szaru metropolitalnego, w szczeglnoci w odniesieniu do spo-sobw realizacji infrastruktury technicznej;

3) ustalenia wynikajce z zasad rozwoju i ochrony obszarw, o ktrych mowa w pkt 1 i 2, pooonych w granicach obszaru metropolitalnego;

4) maksymalne powierzchnie przeznaczone pod zabudow, z podziaem na rodzaje zabudowy oraz gminy.


3. Okrelajc ustalenia, o ktrych mowa w ust. 2 pkt 4, uwzgldnia

si potrzeby i moliwoci rozwojowe obszaru metropolitalnego,

uwzgldniajce w szczeglnoci:

1) analizy ekonomiczne, rodowiskowe i spoeczne;

2) prognozy demograficzne, w tym uwzgldniajce, migracje

w ramach obszaru metropolitalnego;

3) moliwoci finansowania przez gminy oraz zwizek

metropolitalny wykonania sieci komunikacyjnej i infrastruktury

technicznej, a take infrastruktury spoecznej, sucych

realizacji zada wasnych odpowiednio tych jednostek;

4) bilans terenw przeznaczonych pod zabudow.

Zmiany w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

po art. 49f dodaje si art. 49g w brzmieniu:

Art. 49g. 1. W przypadku utworzenia, na caoci lub czci obszaru objtego miejskim obszarem funkcjonalnym orodka wojewdzkiego, zwizku metropolitalnego, samorzd wojewdztwa niezwocznie uchyla okrelenie tego obszaru, uchylajc jednoczenie plan zagospodarowania przestrzennego miejskiego obszaru funkcjonalnego orodka wojewdzkiego, o ktrym mowa w art. 39 ust. 6 i 7.

2. W przypadku, o ktrym mowa w ust. 1, w planie zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa okrela si granice obszaru zwizku metropolitalnego..


art. 3 po ust. 2 dodaje si ust. 2a w brzmieniu:

2a. Ksztatowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na obszarze zwizku me-tropolitalnego (obszarze metropolitalnym) naley do zada zwizku metropolitalnego, jeeli zosta utworzony.

1. Dla jakiego obszaru (delimitacja) ?

2. W jakim celu (funkcje planu) ?

3. Z jakiej perspektywy (top down czy bottom up) ?

4. W jakim zakresie merytorycznym?

5. Wedug jakich zasad ?

6. Z jak moc egzekucji ?

7. W jaki sposb plan wdraa ?

8. Powizanie zmian w planowaniu lokalnym z planowaniem miejskich obszarw funkcjonalnych ?

Istotne dylematy planowania MOF:

4. Delimitacja MOF

MOF delimitacja

Region miejski reprezentuje pewn faz rozwoju spoeczestwa a jego granice wykazuj nieustann transformacj. Identyfikacja, definiowanie i delimitowanie regionw ma wic charakter historyczny i zmienny.

A. Paasi (1991) Deconstructing regions: notes on the scale of spatial life.

Environment and Planning

MOF 2 ujcia:

strukturalne i funkcjonalne(Rykiel 2002, Korcelli 2002, Markowski, Marsza 2006, Kaczmarek 2008)

1. W ujciu strukturalnym - cigy obszar okrelony na podstawie cech jego struktury (np. gstoci zaludnienia, gstoci zabudowy, koncentracji podmiotw gospodarczych),

Aglomeracja miejska, miasto w granicach administracyjnych i strefa podmiejska - obszar intensywnie zabudowany i zagospodarowany.

2. W ujciu funkcjonalnym - decydujce znaczenie ma stopie intensywnoci kontaktw z centrum ukadu.

Obszar funkcjonalny, bdcy kombinacj aglomeracji miejskiej i jej strefy wpyww (rynek pracy).

Elementy skadowe MOF

Miejski Obszar Funkcjonalny ma cechy zarwno

regionu strukturalnego (morfologicznego), jak

i funkcjonalnego (wzowego),

z elementami skadowymi:

1. Centrum (due miasto/a)

2. Strefa wewntrzna (obszar silnie zurbanizowany)

3. Strefa zewntrzna (strefa intensywnych powiza funkcjonalno-przestrzennych).

rdo: leszyski 2014

Dojazdy do pracy

STOLICA INNE METROPOLITALNE/

REGIONALNESUBREGIONALNE

Kryteria delimitacji miejskich obszarw funkcjonalnych orodkw wojewdzkich, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, 2013

Do obszaru metropolitalnego

zaliczono 45 jednostek

gminnych

o zrnicowanym statusie

administracyjnym:

6 gmin miejskich,

21 gmin miejsko wiejskich,

18 gmin wiejskich.

POZNA - KSZTATUJCA SI METROPOLIA

RDZE OBSZARU METROPOLITALNEGO - POWIAT POZNASKI

STREFA ZEWNTRZNA OBSZARU METROPOLITALNEGO

Pozna - Obszar metropolitalny wg WBPP

Kryteria delimitacji MOFwg Ekspertyzy MiR (2012)

Wskaniki funkcjonalne

F1 liczba wyjedajcych do pracy najemnej do rdzenia MOF na 1000 mieszkacw w wieku produkcyjnym powyej 50 (2006),

F2 liczba zameldowa z rdzenia MOF na 1000 mieszkacw powyej 3 (2009),

Wskaniki spoeczno-gospodarcze

S1 udzia pracujcych w zawodach pozarolniczych, jako stosunek do redniej wojewdzkiej powyej 75% (2002),

S2 liczba podmiotw gospodarczych na 1000 mieszkacw, jako stosunek do redniej wojewdzkiej powyej 75% (2011),

S3 udzia podmiotw gospodarczych sklasyfikowanych w usugach wyszego rzdu (sekcje JR) w stosunku do wszystkich podmiotw jako stosunek do redniej wojewdzkiej powyej 75% (2011),

Wskaniki morfologiczne

M1 gsto zaludnienia (bez lasw i wd) w stosunku do redniej wojewdzkiej powyej 50% (2011),

M2 liczba mieszka oddanych do uytku na 1000 mieszkacw w latach 2002-2011 w stosunku do redniej wojewdzkiej powyej 75%.

Projekt rozporzdzenia Ministra Infrastruktury

i Rozwoju w sprawie w sprawie szczegowych warunkw okrelania obszarw funkcjonalnych i ich granic

Kryteria delimitacji MOFwg projektu rozporzdzenia MiR (2014)

Funkcjonalne

liczba osb wyjedajcych do pracy do miasta centralnego,

liczba zameldowa na pobyt stay z miasta centralnego,

Spoeczno-gospodarcze

dochody budetw gmin z tytuu udziau w podatku PIT,

liczba podmiotw gospodarki narodowej w rejestrze REGON,

udzia podmiotw gospodarki narodowej w rejestrze REGON w sekcjach J-R,

Morfologiczne

udziau gruntw zabudowanych i zurbanizowanych w powierzchni gminy

liczba mieszka oddanych do uytkowania

Zasady delimitacji MOF

Zasada administracyjna

Zasada topologiczna (cigo przestrzenna)

Zasada rozcznoci

Zasada spenienia liczby minimalnych kryteriw

Nieznaczne korekty eksperckie

(np. minimalnymi braki wartoci wskanikw).

Kryteria delimitacji Poznaskiego Obszaru metropolitalnego

Kryterium spjnoci spoeczno-gospodarczej, wyraone syntetyczn miar dodatnich wartoci wskanika Perkala.

Kryterium stopnia zurbanizowania, ilustrujce, w szczeglnoci stopie zainwestowania i zagospodarowania terenu, wyraone syntetyczna miar dodatnich wartoci wskanika Perkala.

Kryterium dostpnoci transportowej.

Kryterium dojazdw do pracy i szk do Poznania.

Kryterium powiza instytucjonalnych, ilustrujce stan dotychczasowej wsppracy jednostek samorzdowych z Poznaniem.

Kryteria strukturalne

Poziom rozwoju spoeczno-gospodarczego

Poziom zurbanizowana

1. Gsto zaludnienia w os/km2 2012

2. Dynamika zmian liczby ludnoci 2008-2012

3. Dynamika zasobw mieszkaniowych w latach 2008-20124. Odsetek mieszkacw korzystajcych z sieci wodocigowej w % 20125. Odsetek mieszkacw korzystajcych z sieci kanalizacyjnej w % 20126. Odsetek mieszkacw korzystajcych z sieci gazowej w % 20127. Odsetek mieszkacw korzystajcych z oczyszczalni ciekw w % 20128. Udzia lasw w powierzchni oglnej 20129. Udzia uytkw rolnych w powierzchni oglnej 2005

1. Dochody oglne budetw gmin przypadajce na 1 mieszkaca 20122. Dochody wasne budetw gmin przypadajce na 1 mieszkaca 20123. Finansowanie programw UE przypadajce na 1 mieszkaca 20124. Odsetek ludnoci w wieku produkcyjnym w % 2012

5. Liczba podmiotw REGON na 10 tys. mieszkacw 20126. Fundacje, stowarzyszenia i organizacje spoeczne na 10 tys. mieszkacw 20127. Udzia bezrobotnych w oglnej liczbie osb w wieku produkcyjnym w % 20128. Udzia osb w gospodarstwach domowych korzystajcych ze rodowiskowej pomocy spoecznej w ludnoci ogem w % 2011

9. Liczba uczniw przypadajca na 1 komputer z dostpem do Internetu w szkoach podstawowych 201110. Udzia dzieci w wieku 3-6 lat objtych wychowaniem przedszkolnym w %

Wskaniki rozwojuspo-gosp.

Wskaniki urbanizacji

Dostpno czasowa

Powizaniatransportowe

Strefy dojazdwdo pracy

Stopie integracji zarzdzania na obszarze Poznaskiego Obszaru Metropolitalnego

Nazwa jednostki administracyjnej Dziedzina wsppracy

koordynacja

polityczna

transport

publiczny

gospodarka

odpadami

gospodarka

wod.-kan.

usugi

spoeczne

bezpieczes

twoturystyka

Miasto Pozna X X X X X X X 7

Powiat poznaski X - - X X X 4

Gm

iny p

ow

iatu

po

zn

a

sk

ieg

o

Buk X - X - X X - 4

Czerwonak X x X X X X - 6,5

Dopiewo X X - x X X X 5,5

Kleszczewo X - X x X X X 5,5

Komorniki X X - x X X - 4,5

Kostrzyn X - X - X X - 4

Krnik X x - X X X X 5,5

Lubo X X - X X X - 5

Mosina X X - X X X X 6

Murowana

Golina

X x X X X X X 6,5

Pobiedziska X x X - X X X 5,5

Puszczykowo

X X - X X X X 6

Rokietnica X X - x X X - 4,5

Stszew X - - - X X - 3

Suchy Las X X - X X X X 6

Swarzdz X x X X X X X 6,5

Tarnowo

Podgrne

X - - x X X X 4,5

Inn

e g

min

y Skoki X - - - - - X 2

rem X - - - - - X 2

Szamotuy X x - - - - - 1,5

Oborniki X - X - - - X 3

Brodnica - - - X - - - 1

Liczba gmin 22 8+5 9 10+5 18 18 14 -

Kwalifikacja gmin do stref POM

L.P. Miasto/gmina Powiat

Spjno

spoeczno-

gospodarcza

Poziom

urbanizacjiDostpno

transportowa

Dojazdy do

pracy

Dojazdy do

szk

Wsppraca

samorzdowa

Suma

pkt.

Pozna (orodek centralny) Pozna X X X X X X 6

Czerwonak poznaski X X X X X X 6

Dopiewo poznaski X X X X X X 6

Komorniki poznaski X X X X X X 6

Pobiedziska poznaski X X X X X X 6

Rokietnica poznaski X X X X X X 6

Suchy Las poznaski X X X X X X 6

Swarzdz poznaski X X X X X X 6

Tarnowo Podgrne poznaski X X X X X X 6

Lubo poznaski x X X X X X 5,5

Mosina poznaski x X X X X X 5,5

Puszczykowo poznaski X x X X X X 5,5

Stszew poznaski x X X X X x 5

Kleszczewo poznaski X X X X X 5

Kostrzyn poznaski X X X X X 5

Krnik poznaski X X X X X X 5

Murowana Golina poznaski X X X X X 5

Buk poznaski x X X X X 4,5

Oborniki obornicki X x X x X 4,0

Duszniki szamotulski X x x x X 3,5

Szamotuy szamotulski X x X x x 3,5

Kocian kociaski x X x x x 3

Kamierz szamotulski X x x X 3

Opalenica nowotomyski X x x x 2,5

Brodnica remski x x x x x 2,5

rem remski X x x x 2,5

roda Wielkopolska redzki x X x x 2,5

Obrzycko szamotulski x X x x 2,5

Gniezno gnienieski X x x 2

ubowo gnienieski X x x 2

Lwwek nowotomyski X x x 2

Nowy Tomyl nowotomyski x x x x 2

Delimitacja POM

Kryteria delimitacji MOF krytyka i dylematy

Brak cigoci i spjnoci dziaa MIR

Nie do koca klarownie przedstawione wskaniki

Brak atwego dostpu do niektrych w BDL

Kryteria strukturalne, funkcjonalne (propocje)

Inne kryteria: wsppracy samorzadowej

Czy metodologia wyznaczania MOF OW dotyczy ju zdelimitowanych i zatwierdzonych przez samorzd wojewdztwa MOF OW dla ZIT.

Czy metodologia wyznaczania MOF powinna by jednakowa dla wszystkich MOF OW

Czy dla najwiekszych miast (Warszawa, Krakw) kryteria powinny by te same co dla mniejszych (np.. Zielona Gra, Biaystok)

Kompetencja do ustalania granic: czy dzielona pomidzy samorzd wojewdztwa (zarzd, sejmik ?) a wadze lokalne (obszarw funkcjonalnych, ich organizacji)

5. Konkluzje

Konkluzje MOF zagroenia i obawy

1. Niejednoznacznie zdefiniowane OM, kolizja na linii MOF (ZIT) a OM

2. Wielokryterialna delimitacja obszarw funkcjonalnych

3. Pozyskanie rodkw wsparcia gwn przesank tworzenia MOF

4. Nie zawsze uzasadniona dystrybucja rodkw wsparcia na proces tworzenia MOF rozmycie idei MOF

5. Obawy o zintegrowany charakter inwestycji i dziaa

6. MOF zakcaj przejrzysto funkcjonowania podziau terytorialnego kraju

7. Jednorazowy charakter ZIT - obawy o przyszo MOF po ustaniu wsparcia finansowego, zakoczeniu projektw.

MOF - szanse

1. Decentralizacja polityki miejskiej na poziom metropolitalny

2. Mobilizacja samorzdw lokalnych, ograniczenie partykularyzmw

3. Szansa na zintegrowany rozwj - w polityce rozwoju i planowaniu przestrzennym

4. Rozwj mylenia w kategoriach wsplnego rozwizywania problemw, uczenie si wsppracy myl metropolitalnie , dziaaj lokalnie

5. Moliwo pozyskania rodkw z nowych instrumentw wsparcia (ZIT) na projekty, ktre trudno realizowa ze rodkw wasnych.

6. Zadania wasne OM i wsparcie finansowe ze strony rzdu ?

5. Zintegrowane podejcie do

planowania MOF/OM

Plan

MOF OM

Integracja terytorialna

Obszar funkcjonalny orodka wojewdzkiego

Integracja funkcjonalna

Koordynacja rozwoju funkcji i sieci,

szczeglnie ponadlokalnych

Integracja planistyczna

Plany i strategie wojewdzkie i metropolitalne

(np. Strategia ZIT)

Integracja instytucjonalna

Samorzdy 3 szczebli, instytucje, organizacje

dziaajce na OM

DZIKUJ ZA UWAG !

Prof. dr hab. Tomasz Kaczmarek

[email protected]

Posiedzenie Zespou Ekspertw ds. Polityki Przestrzennej

przy Konwencie Marszakw , Wrocaw 5-6.11.2015

prof. T. Kaczmarek - Miejskie obszary funkcjonalne ośrodka ...

Documents

Transcript of prof. T. Kaczmarek - Miejskie obszary funkcjonalne ośrodka ...