Stara Lampa i Nowy Aparat - Paweł Spychalski

SSTARATARA LAMPALAMPA BŁYSKOWABŁYSKOWA II NOWYNOWY APARATAPARAT 1 /10

SSTARATARA LAMPALAMPA BŁYSKOWABŁYSKOWA II NOWYNOWY APARATAPARAT

I – WI – WSTĘPSTĘP

Nie jeden z nas (fotografów amatorów znaczy się) ma w domu jakąś starą manualną lampę

błyskową. Leży taka lampa w szufladzie, ani ją do lustrzanki AF podłączyć, bo napięcie na stopce

spali aparat, ani z cyfrą użyć, bo oprócz wysokiego napięcia na lampie, większość cyfrówek nie ma

gorącej stopki, o wyjściu na przewód synchronizacyjny nie wspominając. Więc lampa leży i się

kurzy... sprzedać też nie ma sensu, bo cena takiej lampy to zaledwie 20 złotych.... może więcej jak

jest mocna. Ale nie jest tak źle, taka lampa może się przydać, trzeba tylko ruszyć lekko głową i za

kilka (kilkadziesiąt) złotych taka lampa okaże się całkiem przydatna.

Wszelkie prawa zastrzeżone Paweł Spychalski 2004Kopiowanie i rozpowszechnianie bez zezwolenia zabronione


II – DII – DOO CYFRÓWKICYFRÓWKI JAKJAK WW SAMSAM RAZRAZ, , AA MOŻEMOŻE II DODO PROSTEGOPROSTEGO STUDIOSTUDIO......

Jakie są wady lamp błyskowych dołączanych do cyfrowych kompaktów? Po pierwsze są

słabe... normą jest Liczba Przewodnia 12, a może nawet mniej. Z taką mocą można zrobić zdjęcie

najwyżej z kilku (3-4) metrów, dalej sama czerń. W dodatku są położone tak blisko osi obiektywu,

że efekt “czerwonych oczu” jest nie do uniknięcia. I jednemu i drugiemu można w pewnym stopniu

zaradzić przez używanie zewnętrznej lampy błyskowej. Lecz, jak już pisałem, większość

popularnych cyfrówek nie ma możliwości połączenia zewnętrznej lampy.

Ale od czego pomysłowość i kojarzenie faktów? Jak robimy zdjęcie z lampą, to lampa

błyska... Na ten błysk można użyć to wyzwolenia drugiej lampy lub nawet kilku. Rzeczą jakiej

potrzebujemy jest tak zwana “fotocela”, czyli urządzenie które po wykryciu silnego błysku światła

wyzwoli podłączoną do niej lampę błyskową. Takie urządzenia są bardzo często wykorzystywane w

studiach fotograficznych i są sprzężone z lampami studyjnymi. Można je kupić za kilkadziesiąt

(zwykle powyżej 100) złotych i podłączyć do naszej lampy. Występują w różnych odmianach i o

różnym poziomie możliwości, mogą wyzwalać podłączoną lampę na pierwszy lub drugi błysk, mieć

możliwość zamocowania na statywie itp. Wszystkie są jednak relatywnie drogie i mało który amator

ich używa. Na szczęście, za kilka złotych możemy sami wyposażyć naszą starą lampę błyskową w

fotocelę i stosować razem z cyfrowym kompaktem. Przedstawię sposób wykonania prostej fotoceli

reagującej na pojedyncze błyski na podstawie lampy Elwa XELA 18LA1, lecz można ją założyć do

praktycznie każdej starej lampy.

Oto części które będziemy potrzebowali:

• Fotodiody BPW34 – 2szt.

• Tyrystor TIC106 lub podobny – 1szt.

• Kondensator 100nF – 1szt.

• Trochę przewodów w izolacji

• Lutownica, cyna, śrubokręt i inne proste narzędzia



Schemat prostej fotoceli

Jak widać na powyższym obrazku, schemat fotoceli jest banalny. Każdy da radę ją zbudować

i zainstalować wewnątrz lampy, gdyż zajmuje ona bardzo mało miejsca. Podstawowym elementem

układu jest tyrystor pełniący rolę czułego przełącznika i w miarę potrzeby zwierającego styki lampy

w celu jej wyzwolenia. Dwie fotodiody BPW34 połączone szeregowo pełnią rolę detektora ilości

światła. Zaś dzięki kondensatorowi lampa nie będzie błyskać zawsze gdy jest jasno, lecz tylko w

przypadku nagłego wzrostu poziomu światła, czyli właśnie podczas błysku innej lampy. Musimy

jeszcze poznać wyprowadzenia elementów. Oto one:

Wyprowadzenia tyrystora (widok od góry)

Wyprowadzenia fotodiody (widok z góry)


Anoda

Katoda

Bramka

100nF

TIC106

BPW34

BPW34 Anoda

Katoda

Anoda

Katoda


Wyprowadzeń kondensatora nie ma potrzeby omawiać, gdyż nie ważne jak go podłączymy będzie

dobrze.

Zaczynamy montaż. Lubiący porządek mogą posłużyć się płytka uniwersalną lub

przygotować płytkę samemu, ale tak prosty układ można zmontować w wersji “powietrzno

desantowej” przylutowując jedne elementy do drugich. Z całą pewnością zajmie to mniej miejsca.

Musimy tylko zdecydować się, czy fotocelę wbudować w lampę, czy zrobić z niej osobne

urządzenie. Większość lamp powinna mieć dość wolnego miejsca w środku aby zrobić wersję

zintegrowaną. Moja lampa miała kilka milimetrów “pustki” za palnikiem i tam na klej przykleiłem

tyrystor z kondensatorem, zaś fotodiody przeniosłem na przód lampy i przykryłem fragmentem

plastikowego pudełka po filmie.

Montaż fotoceli w lampie

Ostatnią sprawą jest właściwe podłączenie tyrystora do układów lampy, tak aby mógł on ją

bez problemu wyzwalać. Chyba najlepszym do tego miejscem są styki lampy do aparatu. Dwa

kabelki, trochę cyny i już. Należy tylko pamiętać o właściwej polaryzacji (plus do plusa, minus do

minusa). Znacząca większość lamp (99,9%) plus ma na styku wewnętrznym (bolcu wystającym ze



stopki).

Koniec montażu, teraz kilka słów o tym jak można taką lampę zastosować. Trzymania

lampy w lewej ręce aby mocniej doświetlić plan chyba nie trzeba opisywać. Jest to najprostsze

zastosowanie. Można też lampą błyskać w sufit (biały i dość niski) aby ładnie wszystko rozświetlić.

Można też na aparat założyć prosty odbłyśnik aby wbudowana lampa błyskała w sufit, a dodatkowa

na obiekty... Zastosować jest wiele, ale chyba najciekawszym jest zbudowanie prostego domowego

studia. Wystarczą dwie, trzy lampy z fotocelami rozmieszczone w pomieszczeniu wraz z prostymi

softboxami lub dyfuzorami i w zaciszu pokoju można popróbować swoich sił w fotografii studyjnej.

A koszty takiego oświetlenia będą nieporównywalnie niższe niż zakup “normalnego” i najtańszego

oświetlenia studyjnego.

Jest tylko jedno ale... wiele współczesnych aparatów cyfrowych posługuje się przedbłyskiem

w celu pomiaru parametrów do właściwego zdjęcia. Taki przedbłysk następuje ułamek sekundy

przed błyskiem właściwym i niestety spowoduje wyzwolenia lampy przez naszą fotocelę... na błysk

główny dodatkowa lampa już nie zareaguje bo będzie rozładowana. Na szczęście, w większości

przypadków jeśli aparat ma ustawienie manualne, to w trybie M wbudowana lampa błyska tylko

raz. Przykładem takich aparatów są Canon A60, A70, A80 i inne. Innym wyjściem jest budowa

fotoceli ignorującej błysk pomiarowy, ale to już zupełnie inna sprawa.



III – DIII – DOO LUSTRZANKILUSTRZANKI PRZEZPRZEZ STOPKĘSTOPKĘ II DODO STUDIOSTUDIO MARSZMARSZ!!!!

Jak już pisałem, stare lampy błyskowe nie nadają się do nowoczesnych lustrzanek AF. Ich

podłączenie (fizycznie stopka pasuje) może skończyć się tragicznie dla aparatu: spalony układ

wyzwalania lampy, spalony cały aparat... w wersji optymistycznej nic sie nie stanie, ale lampa też

nie będzie działać jak powinna. Przyczyna jest prozaiczna: stare manualne lampy mają zwykle

napięcie na stopce rzędu 50-200V. Jest to zbyt dużo na nowoczesnych lustrzanek akceptujących

zwykle napięcie do 5-6V. Wyższe napięcie może trwale uszkodzić aparat kosztujący grube

pieniądze, a gwarancja nie obejmuje takich uszkodzeń powstałych z winy użytkownika i stosowania

niewłaściwych akcesoriów.

Napięcie na stopce lampy można sprawdzić w bardzo prosty sposób. Wystarczy posłużyć sie

woltomierzem ustawionym na pomiar napięcia prądu stałego i zakres powyżej 300V. Włączamy

lampę, sondę plus podłączmy do centralnego styku lampy, a minus do styku bocznego. Jeśli nasza

lampa podaje napięcie powyżej 5V, lepiej nie ryzykować podłączenia do lustrzanki AF.

Na szczęście, istnieje możliwość podłączenia takiej lampy do naszego aparatu. Wystarczy

obniżyć napięcie od strony aparatu i odizolować galwanicznie układ lampy od aparatu.

Schemat układu obniżającego napięcie na stopce lampy błyskowej

Jak widać, powyższy schemat również nie należy do skomplikowanych. Oto lista rzeczy

jakie będziemy potrzebowali aby go zrealizować:

• Optotriak MOC3020 lub podobny – 1szt.

• Rezystor 100Ohm – 1szt.

• Bateria 3V np. CR2025 – 1szt.

• Przewody w izolacji

• Ewentualnie kostka do lampy błyskowej i wtyk od kabelka synchronizacji z lampą błyskową

• Lutownica, cyna, śrubokręt i inne proste narzędzia


3V

100OhmMOC3020

Do lampybłyskowej

Do aparatu

1

3 4

6

2 5


Wyprowadzenia optotriaka MOC3020

Sposobów na zmontowanie układu jest wiele. Najbardziej “eleganckie” zamontowanie

układu w środku lampy na miejsce oryginalnych połączeń ze stopką. Jednak nie zawsze jest to

możliwe ze względu na konstrukcję lampy. W takim przypadku można zrezygnować z baterii 3V i

zasilanie od strony aparatu pobrać z baterii zasilających lampę. W takim przypadku konieczne też

będzie zastąpienie rezystora mocniejszym, na przykład 280 Ohm jeśli lampa zasilana jest z 6V.

Lecz jeśli lampa jest zasilana z sieci 220/230V bateria będzie konieczna. Z punktu bezpieczeństwa,

rozwiązanie z osobną baterią jest lepsze, gdyż żadne ewentualne przepięcia podczas wyzwalania

lampy nie dojdą do aparatu.

Innym pomysłem jest budowa kabla do wyzwalania lampy położonej gdzieś dalej. Jest to

najlepsze rozwiązanie do budowy własnego małego studia foto. W takim przypadku będziemy

potrzebowali popularną kostkę do lampy błyskowej aby podłączyć układ do aparatu i wtyk do

gniazda synchronizacji w lampie. Jeśli nie posiadamy odpowiedniego wtyku, lub lampa nie posiada

gniazdka synchronizacji, można podłączyć się na stałe do stopki.

Osobiście zdecydowałem się na to drugie rozwiązanie i powstał z tego specyficzny kabelek

o długości 5m pozwalający na swobodne operowanie aparatem podłączonym do ustawionej na stałe

lampy.


MOC3020

1 3

46

2

5


Montaż kabelka synchronizacyjnego

Całą “niezwykle skomplikowaną” elektronikę można zamknąć w małym plastikowym

pudełku lub po prostu owinąć taśmą klejącą. Pobór prądu z baterii jest tak mały, że powinna

starczyć ona na kilka lat funkcjonowania urządzenia.



IV – ZIV – ZAKOŃCZENIEAKOŃCZENIE

Jak widać, dla fotografa amatora stara lampa błyskowa może mieć wiele zastosowań. Za

100-200 zł można już zbudować własne, proste i składane studio i popróbować zdjęć portretowych

lub aktów wybranki serca i nie tylko. Zastosowań jest wiele, trzeba tylko ruszyć głową i próbować,

próbować i jeszcze raz próbować..... Powodzenia!!



IINFORMACJENFORMACJE DODATKOWEDODATKOWE

Podczas pisania tego artykułu opierałem się na różnych opracowaniach znalezionych tu i

ówdzie w sieci, a także posłużyłem się schematem zamieszczonym w Chip 03/2004 odnośnie

obniżania napięcia na stopce lampy. W żaden możliwy sposób nie przypisuję sobie autorstwa

zamieszczonych tu schematów, tym bardziej, że są one tak proste, że o żadnych prawach autorskich

nie może być mowy. Opisane urządzenia zbudowałem i działają doskonale, lecz nie biorę żadnej

odpowiedzialności za ewentualne uszkodzenia sprzętu wynikające z zastosowania opisanych

rozwiązań.

Paweł [email protected]://www.dzikie.net

http://www.foto.dzikie.prv.pl


Stara Lampa i Nowy Aparat - Paweł Spychalski

Documents

Transcript of Stara Lampa i Nowy Aparat - Paweł Spychalski