Pozostałe obowiązki dotyczące dokumentów rządowych wynikające z Regulaminu pracy RM
Sprawozdanie - BGK · A5 – Dłużne papiery wartościowe P5 – Fundusze ogółem (bez wyniku...
Transcript of Sprawozdanie - BGK · A5 – Dłużne papiery wartościowe P5 – Fundusze ogółem (bez wyniku...
Sprawozdanie
w zakresie zarządzania ryzykiem
i adekwatności kapitałowej
Banku Gospodarstwa Krajowego
na dzień 31 grudnia 2015 r. (Filar III)
Strona 2 z 46
Spis treści
1. Wstęp ........................................................................................................................................................................ 3
2. Ogólne informacje .................................................................................................................................................... 3
2.1. Ogólne informacje o Banku ............................................................................................................................ 3
2.2. Prezentacja danych sprawozdawczych ........................................................................................................... 3
2.3. Oświadczenie na temat ryzyka ....................................................................................................................... 4
3. Zasady zarządzania ryzykiem w Banku ..................................................................................................................... 5
3.1. Ogólne zasady zarządzania ryzykiem .............................................................................................................. 5
3.2. Struktura organizacyjna zarządzania ryzykiem ............................................................................................... 7
3.3. Zasady wyboru członków Zarządu Banku ..................................................................................................... 10
3.4. Liczba funkcji w organach innych podmiotów sprawowanych przez członków Zarządu i Rady Nadzorczej
Banku ............................................................................................................................................................ 11
3.5. Ryzyko kredytowe, koncentracji zaangażowań i kredytowe kontrahenta ................................................... 11
3.5.1. Ryzyko kredytowe i koncentracji zaangażowań .............................................................................. 11
3.5.2. Ryzyko kredytowe kontrahenta ....................................................................................................... 13
3.5.3. Techniki ograniczania ryzyka kredytowego ..................................................................................... 15
3.5.4. Obniżenie oceny wiarygodności kredytowej klienta ....................................................................... 16
3.5.5. Informacja tabelaryczna z zakresu ryzyka kredytowego i kredytowego kontrahenta .................... 16
3.6. Ryzyko płynności ........................................................................................................................................... 23
3.7. Ryzyko rynkowe ............................................................................................................................................ 26
3.7.1 Charakter ryzyka stopy procentowej w portfelu bankowym .......................................................... 27
3.7.2 Wrażliwość wyniku finansowego na zmiany stóp procentowych ................................................... 27
3.8. Ryzyko operacyjne ........................................................................................................................................ 28
3.9. Ryzyko braku zgodności ................................................................................................................................ 30
3.10. Pozostałe ryzyka ........................................................................................................................................... 30
3.11. Raportowanie ryzyka .................................................................................................................................... 30
3.12. Ekspozycje kapitałowe nieuwzględnione w portfelu handlowym ................................................................ 32
4. Fundusze własne ..................................................................................................................................................... 32
5. Adekwatność kapitałowa ........................................................................................................................................ 35
5.1. Wymogi kapitałowe ...................................................................................................................................... 36
5.1.1. Wymogi kapitałowe – ryzyko kredytowe i kredytowe kontrahenta ................................................ 37
5.2. Kapitał wewnętrzny ...................................................................................................................................... 39
5.3. Bufory kapitałowe ......................................................................................................................................... 40
6. Dźwignia finansowa ................................................................................................................................................ 40
7. Aktywa obciążone oraz aktywa wolne od obciążeń ............................................................................................... 41
8. Informacje dotyczące polityki zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze 42
Słownik ............................................................................................................................................................................ 46
Strona 3 z 46
1. Wstęp
Niniejszy dokument stanowi realizację przez Bank Gospodarstwa Krajowego postanowień określonych w części
ósmej CRR w zakresie ujawniania informacji dotyczących zarządzania ryzykiem i adekwatności kapitałowej.
Sprawozdanie zostało przygotowane zgodnie z „Zasadami polityki informacyjnej Banku Gospodarstwa Krajowego
w zakresie ogłaszania przez Bank informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących adekwatności
kapitałowej”1 zatwierdzonymi przez Zarząd Banku i Radę Nadzorczą Banku.
Informacje, które nie są objęte badaniem sprawozdania finansowego i sprawozdania z działalności Banku przez
biegłego rewidenta, są weryfikowane przez właściwe merytorycznie komórki organizacyjne centrali Banku.
Niniejsze sprawozdanie przed publikacją podlega zatwierdzeniu przez Zarząd Banku.
2. Ogólne informacje
2.1. Ogólne informacje o Banku
Bank Gospodarstwa Krajowego jako państwowa instytucja finansowa o dużej wiarygodności, specjalizuje się
w obsłudze sektora finansów publicznych. Bank zapewnia ekonomicznie efektywne i operacyjnie skuteczne
wspieranie polityki gospodarczej Rady Ministrów, rządowych programów społeczno-gospodarczych oraz programów
samorządności lokalnej i rozwoju regionalnego.
Na siłę wsparcia ze strony Skarbu Państwa wskazują zapisy ustawy o BGK w zakresie przekazywania BGK przez
Ministra właściwego do spraw finansów publicznych środków na utrzymanie funduszy własnych na poziomie
gwarantującym realizację zadań Banku oraz płynności Banku.
Ponadto, wysoka wiarygodność Banku została potwierdzona poprzez nadanie przez Agencję Ratingową Fitch ratingu
dla Banku Gospodarstwa Krajowego na poziomie równym ratingowi Polski (rating "A-") – ocena została
potwierdzona w komunikacie Agencji Ratingowej Fitch z dnia 1 marca 2016 r.
2.2. Prezentacja danych sprawozdawczych
Zgodnie z ustawą o BGK, do zadań Banku – obok wykonywania czynności określonych w ustawie Prawo bankowe –
należy między innymi obsługa funduszy utworzonych, powierzonych lub przekazanych BGK na podstawie odrębnych
ustaw, stanowiąca tak zwaną działalność zleconą.
W ramach działalności zleconej prowadzonej przez Bank za pośrednictwem wyodrębnionych funduszy należy
wyróżnić:
fundusze związane z udzielaniem kredytów, pożyczek lub zobowiązań pozabilansowych na ryzyko Banku
– „fundusze narażone na ryzyko kredytowe”,
fundusze związane z zarządzaniem przepływami środków finansowych na określone cele budżetowe
– „fundusze przepływowe”.
Sprawozdanie finansowe Banku obejmuje działalność własną Banku i działalność zleconą prowadzoną w ramach
funduszy narażonych na ryzyko kredytowe. Bilanse, zestawienia pozycji pozabilansowych oraz rachunki zysków
i strat poszczególnych funduszy związanych z działalnością zleconą (zarówno funduszy narażonych na ryzyko
kredytowe, jak i funduszy przepływowych) są prezentowane w załączniku do sprawozdania finansowego.
W celu limitowania nadzorczych miar ryzyka oraz sporządzania sprawozdawczości obligatoryjnej wynikającej
z przepisów CRR, Bank uwzględnia łącznie działalność własną Banku i działalność zleconą prowadzoną zarówno
1 dokument udostępniony na stronie internetowej Banku www.bgk.pl
Strona 4 z 46
w ramach funduszy narażonych na ryzyko kredytowe, jak i funduszy przepływowych. W związku z powyższym, dane
zaprezentowane w niniejszym dokumencie obejmują łącznie działalność własną i działalność zleconą Banku.
Na dzień 31 grudnia 2015 r. Bank Gospodarstwa Krajowego nie podlegał konsolidacji przeprowadzanej dla celów
rachunkowych ani konsolidacji ostrożnościowej zgodnie z przepisami CRR.
2.3. Oświadczenie na temat ryzyka
W tabeli nr 1 przedstawiona została informacja na temat kluczowych wskaźników i danych liczbowych dotyczących
ryzyka, a na wykresach nr 1 i 2 struktura bilansu Banku, które w połączeniu obrazują profil ryzyka Banku.
Tabela nr 1. Kluczowe wskaźniki i dane liczbowe2
Limit nadzorczy Wartość na
31.12.2015 r.
Wartość na 31.12.2014 r.
Dane liczbowe dotyczące bilansu Banku
Aktywa razem prezentowane w sprawozdaniu finansowym w mln zł 43 419,1 51 231,4
Aktywa razem z uwzględnieniem funduszy przepływowych w mln zł 90 057,1 96 858,1
Wynik netto w mln zł 362,7 434,6
Adekwatność kapitałowe
Fundusze własne w mln zł 9 445,8 8 611,1
Wymogi kapitałowe w mln zł 2 343,1 1 805,8
Współczynnik CET1 4,5% 31,35% 37,00%
Współczynnik wypłacalności 8% 32,25% 38,15%
Ryzyko nadmiernej dźwigni
Wskaźnik dźwigni 9,26% 7,99%
Ryzyko kredytowe i kredytowe kontrahenta
Wartość ekspozycji uwzględnianej w metodzie standardowej wyznaczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego i kredytowego kontrahenta w mln zł
113 909,6 114 376,4
Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego i kredytowego kontrahenta w mln zł
2 148,8 1 652,1
Rezerwy celowe w mln zł 620,9 621,4
Ryzyko płynności
M1 w mln zł 0 6 095,0 8 356,5
M4 1,00 1,18 1,24
LCR 60% 212% 294%
Ryzyko rynkowe
VaR(1D) dla pozycji walutowej Banku w mln zł 1,8 0,5
BPV dla portfela handlowego w mln zł 0,01 0,04
Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka rynkowego w mln zł 50,2 22,6
Ryzyko stopy procentowej w portfelu bankowym
Zmiana wyniku odsetkowego przy zmianie stóp procentowych o -2 p.p. w zakresie portfela bankowego w mln zł
-202,5 -287,5
Zmiana wyniku odsetkowego przy zmianie stóp procentowych o +2 p.p. w zakresie portfela bankowego w mln zł
67,9 64,7
Ryzyko operacyjne
Strata netto z tytułu zdarzeń operacyjnych w mln zł 5,1 2,9
Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego w mln zł 117,8 117,8
2 Dane dotyczące wskaźników ryzyka oraz dane porównywalne przedstawiono łącznie dla działalności własnej Banku i działalność zleconej przy
zastosowaniu przepisów CRR
Strona 5 z 46
Wykres nr 1. Struktura bilansu Banku w sprawozdaniu finansowym
Wykres nr 2. Struktura bilansu Banku z uwzględnieniem funduszy przepływowych
3. Zasady zarządzania ryzykiem w Banku
3.1. Ogólne zasady zarządzania ryzykiem
Wewnętrznym celem zarządzania ryzykiem w Banku jest utrzymywanie wysokiej jakości aktywów w ramach
akceptowalnego poziomu ryzyka.
Główne kierunki w zakresie zarządzania ryzykiem w BGK określone są w Strategii Banku oraz politykach zarządzania
poszczególnymi rodzajami ryzyka. Apetyt na ryzyko określony jest poprzez akceptowalny poziom współczynnika
Tier 1, współczynnika wypłacalności i wskaźnika kapitału wewnętrznego, jak również akceptowalny poziom
poszczególnych rodzajów ryzyka. W procesie alokacji wymagany kapitał jest dystrybuowany na poszczególne rodzaje
ryzyka, określając poziom limitów dla poszczególnych ryzyk w BGK.
Na schemacie nr 1 został przedstawiony ogólny schemat obszarów objętych limitami.
3 Pozostałe aktywa dla Banku z uwzględnieniem funduszy przepływowych uwzględniają należności Krajowego Funduszu Drogowego
19 874
4 882
2 778
374
5 802
21 796
2 884
1 174
9 243
13 347
2 838
1 846
0 10 000 20 000 30 000 40 000 50 000
Pasywa
Aktywa
w mln zł
19 874
4 882
28 425
374
25 406
21 796
2 884
1 174
9 244
15 213
4 225
46 618
0 20 000 40 000 60 000 80 000 100 000
Pasywa
Aktywa
w mln zł
A1 – Gotówka, środki w NBP P1 – Depozyty klientów
A2 – Lokaty międzybankowe P2 – Kredyty zaciągnięte
A3 – Kredyty netto P3 – Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych
A4 – Należności z tytułu zakupionych papierów wartościowych
z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu
P4 – Zobowiązania z tytułu sprzedanych papierów wartościowych
z udzielonym przyrzeczeniem odkupu
A5 – Dłużne papiery wartościowe P5 – Fundusze ogółem (bez wyniku bieżącego oraz lat ubiegłych)
A6 – Pozostałe aktywa3 P6 – Pozostałe pasywa
A1 A6 A2 A3 A4 A5
P6 P5 P4 P3 P2 P1
A6 A5 A4 A3 A2 A1
P6 P5 P4 P3 P2 P1
Strona 6 z 46
Schemat nr 1. Obszary objęte limitami
Zarządzanie ryzykiem w Banku realizowane jest na podstawie:
Polityki zarządzania kapitałem w BGK oraz Zasad funkcjonowania procesu oceny adekwatności kapitału
wewnętrznego w BGK zatwierdzonych przez Radę Nadzorczą,
polityk, zasad i procedur zarządzania ryzykiem dotyczących identyfikacji, pomiaru/oceny, monitorowania,
raportowania i kontroli ryzyka, opracowanych w formie pisemnej i zatwierdzonych przez Radę Nadzorczą lub
Zarząd Banku,
zasad ładu korporacyjnego, zasad wyboru, wynagradzania i monitorowania pracowników sprawujących
funkcje istotne dla Banku oraz Polityki zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska
kierownicze zatwierdzonych przez Radę Nadzorczą lub Zarząd Banku.
Regulacje wewnętrzne podlegają regularnej weryfikacji w celu ich dostosowania do zmian profilu ryzyka Banku,
otoczenia gospodarczego, w którym Bank działa oraz dobrych praktyk branżowych.
Organizacja systemu zarządzania ryzykiem ma na celu zapewnienie jednoznacznego i efektywnego procesu
identyfikacji, pomiaru/oceny, monitorowania, raportowania i kontroli ryzyka, a także podejmowanie działań
zabezpieczających.
Proces identyfikacji ryzyka obejmuje określenie rodzajów ryzyka, źródeł powstawania (czynniki ryzyka), istotności
oraz wzajemnych relacji pomiędzy poszczególnymi rodzajami ryzyka.
Proces pomiaru/oceny ryzyka obejmuje metody kwantyfikacji ryzyka i określenie jego akceptowalnego poziomu,
ustalenie zależności, reguł i trendów oraz szacowanie kosztów ponoszonego ryzyka, a także przeprowadzanie testów
warunków skrajnych.
Proces monitorowania i kontroli ryzyka obejmuje nadzór nad poziomem podejmowanego ryzyka, kontrolę
aktualności i dokładności stosowanych metod oceny ryzyka oraz ocenę efektywności stosowanych narzędzi.
Proces raportowania ryzyka obejmuje informację o profilu ryzyka, identyfikację potencjalnych zagrożeń oraz
informację o podjętych działaniach.
Podejmowanie działań zabezpieczających obejmuje regulacje (polityki, zasady, instrukcje, procedury, regulaminy,
plany awaryjne), system limitów wewnętrznych, planowanie poziomu wskaźników i badanie odchyleń od planu,
APETYT NA RYZYKO
Adekwatność kapitałowa
Ryzyko kredytowe
Ryzyko płynności
Ryzko stopy procentowej
Ryzyko walutowe
Ryzyko operacyjne
Strona 7 z 46
rekomendacje i zalecenia dla komórek organizacyjnych centrali i oddziałów Banku, a także ubezpieczenia oraz
transfer ryzyka.
Bank sprawuje nadzór nad ryzykiem związanym z działalnością podmiotów zależnych, w tym w szczególności
w obszarze ryzyka płynności, kapitałowego, operacyjnego oraz braku zgodności.
W ocenie Zarządu Banku system zarządzania ryzykiem przedstawiony w niniejszym sprawozdaniu jest adekwatny
w stosunku do profilu i Strategii Banku.
Organizację zarządzania ryzykiem w Banku przedstawia schemat nr 2.
Schemat nr 2. Organizacja zarządzania wybranymi rodzajami ryzyka w Banku
3.2. Struktura organizacyjna zarządzania ryzykiem
Skład, zakres działania i kompetencje organów Banku oraz przedmiot działalności Banku określają: ustawa o BGK,
statut Banku i regulaminy tych organów.
Poniżej przedstawiono organy Banku oraz wiodące komórki organizacyjne centrali Banku uczestniczące w procesie
zarządzania ryzykiem w Banku.
Rada Nadzorcza Banku
Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie podejmowania ryzyka ze Strategią
i planem finansowym Banku.
Nadzór nad zarządzaniem
ryzykiem
Apetyt na ryzyko
Zarządzanie na poziomie
taktycznym
Zarządzanie na poziomie
strategicznym
Monitorowanie ryzyka
Ryzyko kredytowe Zarząd Banku
KKB KKB
DRK DZRK DKT
Rada Nadzorcza Rada Nadzorcza
Zarząd Banku
Ryzyko rynkowe Zarząd Banku
KFB
DS
DRFS DRF Rada Nadzorcza
Rada Nadzorcza
Zarząd Banku
Ryzyko płynności Zarząd Banku
KFB DS DRF Rada Nadzorcza
Rada Nadzorcza
Zarząd Banku
Ryzyko operacyjne Zarząd Banku
KRO
Każda komórka organizacyjna
centrali/oddział
DRF Rada Nadzorcza Rada Nadzorcza
Zarząd Banku
Ryzyko braku zgodności
Zarząd Banku
KRO
Każda komórka organizacyjna
centrali/oddział
Komórka ds. zgodności
Rada Nadzorcza Rada Nadzorcza
Zarząd Banku
Adekwatność kapitałowa
Zarząd Banku
KFB Każda jednostka
biznesowa DRF Rada Nadzorcza
Rada Nadzorcza
Zarząd Banku
Strona 8 z 46
Komitet do spraw Ryzyka4
Komitet do spraw Ryzyka wspiera działania Rady Nadzorczej Banku sprawując nadzór nad systemem zarządzania
wszystkimi ryzykami zidentyfikowanymi w działalności Banku, w szczególności poprzez opiniowanie całościowej
bieżącej i przyszłej gotowości Banku do podejmowania ryzyka. W skład Komitet do spraw Ryzyka wchodzą osoby
powoływane spośród członków Rady Nadzorczej Banku.
Komitet do spraw Audytu
Komitet do spraw Audytu wspiera działania Rady Nadzorczej Banku, w szczególności sprawując nadzór nad
obszarem audytu wewnętrznego oraz monitorując proces sprawozdawczości finansowej i zarządczej. W skład
Komitet do spraw Audytu wchodzą osoby powoływane spośród członków Rady Nadzorczej Banku.
Zarząd Banku
Zarząd Banku odpowiada za zorganizowanie i funkcjonowanie procesu zarządzania ryzykiem oraz skuteczność
systemu zarządzania ryzykiem. W strukturze Zarządu jeden z jego członków nadzoruje obszar ryzyka działalności
bankowej obejmujący komórki organizacyjne zarządzające m.in. ryzykiem kredytowym, finansowym i operacyjnym.
Komitet Finansowy Banku
Komitet pełni funkcje opiniodawcze i decyzyjne. Podstawowym celem działalności Komitetu jest określanie bieżącej,
średnio i długoterminowej polityki zarządzania aktywami i pasywami Banku mającej na celu optymalizację wyników
oraz efektywną alokację kapitału Banku, przy uwzględnieniu adekwatnego poziomu ekspozycji na ryzyko oraz
charakteru zadań realizowanych przez Bank w ramach prowadzonej obsługi funduszy utworzonych, powierzonych
lub przekazanych Bankowi na podstawie odrębnych ustaw bądź innych aktów prawnych.
Komitet Ryzyka Operacyjnego Banku
Podstawowym celem działalności Komitetu jest zapewnienie efektywnego zarządzania ryzykiem operacyjnym
i ryzykiem braku zgodności. Komitet pełni funkcje opiniodawcze i decyzyjne. Komitet jest odpowiedzialny za
ograniczanie ryzyka operacyjnego i ryzyka braku zgodności, w szczególności poprzez: inicjowanie oraz
koordynowanie działań w zakresie identyfikacji, pomiaru i monitorowania ryzyka operacyjnego i ryzyka braku
zgodności, opiniowanie poziomu limitów ograniczających ryzyko operacyjne, a także ocenę systemu stosowanych
technik redukcji tych ryzyk. Komitet koordynuje działania w zakresie identyfikacji, pomiaru i monitorowania ryzyka
utraty reputacji oraz raportowania w tym zakresie.
Komitet Kredytowy Banku
Do podstawowych zadań Komitetu należy: podejmowanie decyzji w sprawie wniosków kredytowych oraz wniosków
dotyczących czynności restrukturyzacyjnych, windykacyjnych, rekomendowanie Zarządowi Banku wniosków
o podjęcie decyzji w sprawach zastrzeżonych do kompetencji Zarządu Banku, dokonywanie kwartalnych przeglądów
portfela kredytowego i podejmowanie decyzji w sprawie klasyfikacji i poziomu tworzonych rezerw celowych,
dokonywanie rocznych przeglądów branż i podejmowanie decyzji w sprawie ich klasyfikacji do odpowiednich
kategorii ryzyka inwestycyjnego.
Komitet Zmian Banku
Komitet pełni funkcje opiniodawcze i decyzyjne. Do podstawowych zadań Komitetu należy zarządzanie portfelem
przedsięwzięć w granicach kompetencji przyznanych Komitetowi oraz akceptacja, w powiązaniu z celami Strategii
Banku, podstawowych zasad dotyczących produktów i usług bankowych, procesów, aplikacji i infrastruktury IT.
4 W grudniu 2015 r. w celu dostosowania do zmian w zapisach ustawy Prawo bankowe, uchwałą Rady Nadzorczej został powołany Komitet do
spraw Ryzyka. Zakres dotychczasowych zadań realizowanych przez Komitet do spraw Audytu w części dotyczącej systemu zarządzania ryzykiem został przeniesiony do Komitetu do spraw Ryzyka. W 2015 r. nie odbyło się posiedzenie Komitetu do spraw Ryzyka.
Strona 9 z 46
Departament Ryzyka Finansowego
Departament Ryzyka Finansowego odpowiada za tworzenie i rozwój efektywnego systemu zarządzania ryzykiem
finansowym (płynności, rynkowym, kredytowym banku - kontrahenta i kraju oraz adekwatnością kapitałową)
i niefinansowym (operacyjnym i modeli), sprawowanie kontroli nad operacjami przeprowadzanymi na rynkach
finansowych, wyznaczanie wartości wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka rynkowego i operacyjnego, szacowanie
kapitału wewnętrznego oraz koordynowanie procesu ICAAP.
Departament Ryzyka Kredytowego
Departament Ryzyka Kredytowego odpowiada za zarządzanie jednostkowym ryzykiem kredytowym oraz prawidłową
klasyfikację:
klienta lub grupy podmiotów powiązanych klienta, nie będącego instytucją finansową oraz nie znajdującego
się w portfelu zarządzanym przez Departament Kredytów Trudnych,
transakcji kredytowej
oraz prawidłowość ustanowionych zabezpieczeń pojedynczej transakcji kredytowej, z wyłączeniem zabezpieczeń
transakcji udzielanych instytucjom finansowym w ramach przyznanych przez Bank limitów zaangażowania dla
banków.
Departament Zarządzania Ryzykiem Kredytowym
Departament Zarządzania Ryzykiem Kredytowym odpowiada za projektowanie kierunków i zasad polityki kredytowej
Banku, zarządzanie ryzykiem kredytowym portfela ekspozycji kredytowych Banku, opracowywanie zasad oceny
ryzyka kredytowego i technik jego redukcji, przygotowywanie danych dotyczących aktywów obciążonych ryzykiem
kredytowym oraz obliczanie wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego i kredytowego kontrahenta,
koordynację planowania rezerw celowych oraz monitoring zasad w zakresie ich tworzenia i rozwiązywania, a także
za optymalizację procesów kredytowych.
Departament Kredytów Trudnych
Departament Kredytów Trudnych odpowiada za prowadzenie działań restrukturyzacyjnych i windykacyjnych,
odzyskiwanie należności z tytułu zawartych umów kredytowych oraz odzyskiwanie innych wierzytelności
wymagających postępowania restrukturyzacyjnego lub windykacyjnego.
Departament Audytu Wewnętrznego
Departament Audytu Wewnętrznego podlega bezpośrednio Prezesowi Zarządu i odpowiada za dokonywanie
niezależnej oceny systemu kontroli wewnętrznej oraz procesów zarządzania ryzykiem w Banku i jego podmiotach
zależnych, w tym adekwatności i skuteczności stosowanych mechanizmów kontrolnych oraz pełnienie funkcji
doradczej poprzez formułowanie rekomendacji dotyczących usprawnienia istniejących mechanizmów kontrolnych
lub wdrożenia nowych rozwiązań zwiększających efektywność systemu kontroli wewnętrznej.
Komórka ds. zgodności
Komórka ds. zgodności odpowiada za rozwój i koordynację procesu zarządzania ryzykiem braku zgodności oraz
ryzykiem utraty reputacji, realizację testów zgodności w kluczowych obszarach ryzyka braku zgodności, a także za
wsparcie merytoryczne w zakresie zagadnień związanych z ryzykiem braku zgodności. Działania komórki
ds. zgodności nadzoruje i nimi kieruje Compliance Officer podległy bezpośrednio Prezesowi Zarządu.
Poniżej przedstawiono ogólny zarys struktury organizacyjnej Banku obrazujący podział realizowanych w Banku
zadań, który zapewnia niezależność funkcji pomiaru, monitorowania i kontrolowania ryzyka od działalności
operacyjnej, z której wynika podejmowanie ryzyka przez Bank.
Strona 10 z 46
Schemat nr 3. Ogólny zarys struktury organizacyjnej Banku na dzień 31.12.2015 r.
3.3. Zasady wyboru członków Zarządu Banku
Skład i kadencję Zarządu oraz zasady powoływania, przyczyny wygaśnięcia mandatu oraz zasady zawieszania
członków Zarządu określają art. 10 i 11 ustawy o BGK.
Zarząd składa się z nie mniej niż 3 i nie więcej niż 7 członków, w tym prezesa, wiceprezesa - pierwszego zastępcy
prezesa i wiceprezesów. Liczbę wiceprezesów i członków Zarządu określa Rada Nadzorcza.
Prezesa Zarządu powołuje Rada Nadzorcza na wniosek ministra właściwego do spraw instytucji finansowych,
a odwołuje – minister właściwy do spraw instytucji finansowych na wniosek Rady Nadzorczej.
Wiceprezesa - pierwszego zastępcę prezesa powołuje Rada Nadzorcza na wniosek ministra właściwego do spraw
transportu, a wiceprezesów i pozostałych członków Zarządu powołuje Rada Nadzorcza na wniosek prezesa Zarządu.
Wiceprezesa - pierwszego zastępcę prezesa, wiceprezesów i pozostałych członków Zarządu odwołuje Rada
Nadzorcza.
Powołanie prezesa Zarządu i jednego członka Zarządu następuje za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego. Przepisy
art. 22a ust. 2 i art. 22b ustawy Prawo bankowe stosuje się odpowiednio.
Rada Nadzorcza może, z ważnych powodów, zawiesić w czynnościach poszczególnych lub wszystkich członków
Zarządu, na okres nie dłuższy niż 3 miesiące.
Rada Nadzorcza może delegować, na okres nie dłuższy niż 3 miesiące, członków Rady Nadzorczej do wykonywania
czynności członków Zarządu:
którzy zostali odwołani, złożyli rezygnację albo z innych przyczyn nie mogą sprawować swoich czynności,
jeżeli uzna takie działanie za niezbędne w celu ostrożnego i stabilnego zarządzania Bankiem.
Rada Nadzorcza
Wiceprezes Zarządu
Obszary: sprzedaż
i zarządzanie produktami bankowymi,
finansowanie projektów
inwestycyjnych, działalność
zlecona
Wiceprezes Zarządu
Obszary: operacje
bankowe, IT, logistyka
i administracja
Prezes Zarządu
Obszar ogólnego
zarządzania
Departament Audytu
Wewnętrznego
Compliance Officer
KZB
Wiceprezes Zarządu - Pierwszy Zastępca Prezesa
Obszar działalności
zleconej
Wiceprezes Zarządu
KFB
Obszary: finanse, rynki
finansowe, inwestycje kapitałowe
Wiceprezes Zarządu
KKB, KRO
Zarządzanie ryzykiem
Komitet ds. Wynagrodzeń
Komitet ds. Ryzyka
Komitet ds. Audytu
Strona 11 z 46
Mandat członka Zarządu wygasa z upływem kadencji, wskutek śmierci, rezygnacji albo odwołania go ze składu
Zarządu. W przypadku wygaśnięcia mandatu członka Zarządu w trakcie trwania kadencji Zarządu Rada Nadzorcza
powołuje nowego członka na okres do końca kadencji Zarządu.
3.4. Liczba funkcji w organach innych podmiotów sprawowanych przez członków Zarządu i Rady Nadzorczej Banku
W tabeli nr 2 przedstawiono informację na temat ilości funkcji sprawowanych przez członków Zarządu i Rady
Nadzorczej Banku w organach innych podmiotów.
Tabela nr 2. Liczba funkcji w organach innych podmiotów wg stanu na 31.12.2015 r.
Członkowie Rady Nadzorczej BGK
Członkowie Zarządu BGK
Liczba funkcji w radach nadzorczych innych podmiotów 0 8
Liczba funkcji w zarządach innych podmiotów 0 1*
Razem 0 9
* pełnienie funkcji członka zarządu w stowarzyszeniu
3.5. Ryzyko kredytowe, koncentracji zaangażowań i kredytowe kontrahenta
3.5.1. Ryzyko kredytowe i koncentracji zaangażowań
Ryzyko kredytowe stanowi jeden z najważniejszych rodzajów ryzyka, na jakie narażony jest Bank
w ramach prowadzonej działalności i zostało zdefiniowane jako zagrożenie związane z niewypłaceniem przez
kredytobiorcę zobowiązania wynikającego z umowy, tj. niespłaceniem należności z tytułu ekspozycji kredytowej
wraz z wynagrodzeniem Banku, w terminach określonych w umowie.
Głównymi celami zarządzania ryzykiem kredytowym są:
identyfikacja obszarów ryzyka kredytowego i jego ograniczanie do akceptowalnego przez Bank poziomu,
systematyczna kontrola podejmowanych działań w obszarze tego ryzyka,
kształtowanie pozycji bilansowych i pozabilansowych Banku w celu minimalizacji ryzyka negatywnego
odchylenia się wyniku finansowego od założonego w planie finansowym Banku.
Proces zarządzania ryzykiem kredytowym realizowany jest na poziomie ryzyka klienta z uwzględnieniem
jednostkowej ekspozycji kredytowej oraz ryzyka portfela kredytowego w oparciu o stosowane w Banku:
planowane, celowe działania określone w polityce kredytowej,
wewnętrzne regulacje,
dostępne systemy i narzędzia wspomagające,
rekomendacje i zalecenia dla oddziałów oraz innych komórek Banku.
Bank sformalizował podejście do zarządzania ryzykiem kredytowym w Polityce zarządzania ryzykiem kredytowym
w BGK oraz w procedurze Zasady zarządzania ryzykiem kredytowym w BGK. Zasady te określają sposób oceny
i pomiaru ryzyka kredytowego na moment zawierania transakcji obarczonych tym ryzykiem oraz w okresie trwania
transakcji. Zasady te wskazują także mechanizmy kontroli poziomu tego ryzyka w odniesieniu do pojedynczych
transakcji oraz całego portfela kredytowego, w tym mechanizmy kontroli poziomu ryzyka koncentracji zaangażowań.
Ryzyko koncentracji zaangażowań jest ważnym czynnikiem ryzyka kredytowego. W Banku są wprowadzone
odpowiednie wewnętrzne zasady i stosowane procedury w zakresie koncentracji zaangażowań ze szczególnym
uwzględnieniem dużych zaangażowań w odniesieniu do pojedynczych klientów i grup klientów Banku. Koncentracja
w portfelu poddawana jest monitoringowi w podziale na poszczególnych kredytobiorców, podmioty powiązane ze
sobą kapitałowo lub organizacyjnie, branże itp. Zasady koncentracji zaangażowań odnoszą się do różnych obszarów
działalności Banku (nie tylko działalności kredytowej, ale również inwestycyjnej czy transakcji na rynku pieniężnym).
Strona 12 z 46
W Banku stosowane są metodyki badania zdolności kredytowej poszczególnych podmiotów uwzględniające ich
specyfikę działania, a także określone są zasady przyjmowania i oceny wartości prawnych zabezpieczeń.
Bank monitoruje terminowość spłat zobowiązań z tytułu ekspozycji obarczonych ryzykiem kredytowym i dokonuje
okresowych ocen sytuacji ekonomiczno-finansowej kredytobiorców. Dokonywana jest klasyfikacja poszczególnych
ekspozycji oraz tworzone są odpowiednie rezerwy celowe. Utrzymywany jest również adekwatny poziom kapitału
dla zapewnienia wypłacalności w sytuacji braku spłaty należności od dłużników.
Bank kontroluje poziom ekspozycji na ryzyko kredytowe:
łącznie oraz w podziale na działalność własną, a także związaną z obsługą funduszy utworzonych,
powierzonych lub przekazanych na podstawie odrębnych ustaw,
w zakresie koncentracji zaangażowań wobec jednego podmiotu i/lub podmiotów powiązanych kapitałowo
bądź organizacyjnie,
w zakresie dużych zaangażowań,
w odniesieniu do poszczególnych branż działalności gospodarczej,
odrębnie z tytułu ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie,
w stosunku do wybranych segmentów i produktów,
z tytułu transakcji walutowych lub indeksowanych do waluty,
z tytułu udzielonych przez Bank zobowiązań pozabilansowych (gwarancji, poręczeń i akredytyw).
W maju 2009 r. Bank wycofał z oferty produkty kredytowe dla osób fizycznych. Jedyne kredyty udzielane przez Bank
osobom fizycznym w ramach realizacji programu rządowego, to kredyty dla osób fizycznych z dopłatami do
oprocentowania na usuwanie skutków powodzi, osuwisk ziemnych i huraganów (udzielane m.in. na podstawie
ustawy z dnia 8 lipca 1999 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na usuwanie
skutków powodzi (Dz. U. Nr 62, poz. 690, z późn. zm.)).
Zarząd Banku określa politykę kredytową, uwzględniając apetyt na ryzyko i Strategię Banku oraz dotychczasowy
poziom ryzyka kredytowego ponoszonego przez Bank, strukturę portfela kredytowego, strukturę prawnych
zabezpieczeń, spłaty transakcji obarczonych ryzykiem kredytowym oraz zewnętrzne czynniki makroekonomiczne.
W polityce kredytowej wskazywane są między innymi: akceptowalny poziom ryzyka dla portfela kredytowego, cele
i rekomendacje kredytowe, profil kredytowy poszczególnych segmentów klienta oraz produktów, proces zarządzania
ryzykiem wraz z przedstawieniem dobrych praktyk w tym zakresie.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami Bank co najmniej raz w roku przeprowadza testy warunków skrajnych
dotyczące wrażliwości ekspozycji kredytowych na zmiany kursu walutowego, zmiany stóp procentowych oraz zmianę
wartości przyjętych zabezpieczeń hipotecznych.
Podstawowym instrumentem redukcji ryzyka kredytowego jest prawne zabezpieczenie wierzytelności Banku.
W Banku stosuje się wewnętrzną procedurę dotyczącą ustanawiania i oceny prawnego zabezpieczenia
wierzytelności na moment zawierania transakcji obarczonych ryzykiem kredytowym oraz monitorowania
zabezpieczenia w okresie trwania transakcji.
Do kalkulacji wartości zabezpieczeń rzeczywistych (rzeczowych) przyjmuje się zweryfikowaną przez Bank wartość
z wyceny z zastosowaniem wskaźników korygujących wartość zabezpieczeń. W przypadku zabezpieczeń
nierzeczywistych badana jest sytuacja ekonomiczno-finansowa wystawcy zabezpieczenia. Ponadto, każdorazowo
oceniane jest spełnienie warunków formalno-prawnych uznania zabezpieczenia oraz jego realność i płynność,
a także korelacja z sytuacją ekonomiczno-finansową dłużnika.
W okresie trwania transakcji obarczonej ryzykiem kredytowym prawne zabezpieczenie jest okresowo
monitorowane. Kontroli podlega stan i wartość zabezpieczenia, możliwość zaspokojenia z zabezpieczenia
wierzytelności Banku oraz relacja aktualnej wartości zabezpieczenia do aktualnej kwoty wierzytelności.
Strona 13 z 46
Częstotliwość monitorowania zabezpieczenia uzależniona jest od formy zabezpieczenia, wartości ekspozycji
kredytowej oraz oceny ryzyka zabezpieczonej transakcji kredytowej.
W zakresie ryzyka kredytowego jednym z narzędzi zarządzania ryzykiem w BGK jest system limitów. Proces
limitowania odbywa się zarówno na poziomie operacyjnym jak i poziomie strategicznym, zgodnie
z właściwymi kompetencjami. W zależności od profilu ryzyka ekspozycji Bank stosuje następujące limity:
branżowe, odzwierciedlające ryzyko wynikające z rodzaju działalności klienta,
przedmiotowe, wynikające z ryzyka, jakim obarczony jest cel udzielonego kredytu,
podmiotowe, określone ze względu na typ klienta,
produktowe.
Przyjęte rodzaje limitów wewnętrznych oraz ich wysokość zatwierdza Zarząd Banku lub odpowiedni Komitet
powołany przez Zarząd Banku. W Banku określa się w procedurach wewnętrznych zasady ustalania i aktualizowania
wysokości limitów wewnętrznych oraz częstotliwość monitorowania ich przestrzegania i raportowania o wynikach
tego monitoringu.
Proces monitorowania portfelowego ryzyka kredytowego polega na cyklicznej kontroli wielkości limitowanych
parametrów i analizowaniu stopnia wykorzystania wyznaczonych limitów.
Bieżące monitorowanie oraz raportowanie są kluczowymi elementami procesu zarządzania ryzykiem kredytowym.
Regularnie są określane i przekazywane informacje o profilu ryzyka, potencjalnych zagrożeniach i podjętych
działaniach.
Dodatkowym czynnikiem ograniczającym ryzyko kredytowe jest obowiązujący w Banku podział kompetencji przy
podejmowaniu decyzji kredytowych.
3.5.2. Ryzyko kredytowe kontrahenta
W Banku obowiązują procedury określające zasady:
oceny sytuacji finansowej banku - kontrahenta,
ustalania i monitorowania limitów zaangażowania przyznanych bankowi - kontrahentowi oraz krajowi,
monitorowania, klasyfikacji i raportowania bieżącej ekspozycji wobec banku - kontrahenta oraz kraju.
Celem ustalania limitów zaangażowania jest ograniczenie ryzyka, które należy rozumieć jako:
w odniesieniu do banków - kontrahentów:
○ ryzyko rozliczenia, związane z możliwością niezrealizowania przez bank - kontrahenta zobowiązania
wobec BGK w dacie rozliczenia, kiedy cała wartość kontraktu (umowy) jest zagrożona ryzykiem, przy
czym ryzykiem objęte są wszystkie przepływy realizowane pomiędzy BGK a bankiem -
kontrahentem,
○ ryzyko przedrozliczeniowe, związane z możliwością nie wywiązania się przez bank - kontrahenta
w części lub w całości z udzielonego przyrzeczenia zapłaty o danym czasie trwania, na skutek czego
Bank może ponieść straty.
w odniesieniu do krajów:
○ ryzyko polityczne – ryzyko związane z możliwością, iż decyzje polityczne, warunki lub wydarzenia
w danym kraju wpłyną negatywnie na sektor finansowy w wyniku czego inwestorzy poniosą szkody
lub utracą zyski,
○ ryzyko ekonomiczne – ryzyko nie odzyskania należności w wyniku pogorszenia sytuacji gospodarczej
w danym kraju.
Strona 14 z 46
Ograniczenie tego ryzyka jest realizowane poprzez wyznaczenie stosownych limitów, gdzie:
w przypadku banków są to:
○ limit rozliczeniowy na operacje rynku międzybankowego,
○ limit przedrozliczeniowy na operacje rynku międzybankowego,
○ limit dla transakcji finansowania handlu,
○ limit dla grupy bankowej,
w przypadku krajów:
○ limit zaangażowania na kraj,
○ limit na emitenta skarbowych papierów wartościowych.
Bieżąca ekspozycja obciążająca limity dla banków oraz pozostałych kontrahentów uwzględnia dodatnią wartość
wyceny oraz zmienność parametrów rynkowych.
Na wykresie nr 3 przedstawiony jest rozkład jakości kredytowej banków - kontrahentów w oparciu o rating
w odniesieniu do istniejących ekspozycji BGK.
Wykres nr 3. Jakość kredytowa banków - kontrahentów5
W celu wyznaczenia wartości ekspozycji z tytułu transakcji pochodnych w ramach kalkulacji wymogu kapitałowego
z tytułu ryzyka kredytowego i kredytowego kontrahenta Bank stosuje metodę wyceny według wartości rynkowej,
o której mowa w art. 274 CRR.
Wartość ekspozycji z tytułu transakcji pochodnych wyznaczana jest jako suma:
aktualnego kosztu odtworzenia równego bieżącej wartości rynkowej, w przypadku gdy jest dodatnia,
potencjalnej przyszłej ekspozycji kredytowej równej kwotom nominalnym (lub ekwiwalentowi delta
w przypadku opcji) pomnożonym przez wartości procentowe określone w CRR zależne od rodzaju transakcji
pochodnej.
Na dzień 31 grudnia 2015 r. Bank nie korzystał z technik kompensowania transakcji na potrzeby szacowania wymogu
kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego i kredytowego kontrahenta.
W tabeli nr 3 przedstawiono informację na temat dodatniej wartość godziwej instrumentów pochodnych.
Tabela nr 3. Dodatnia wartość godziwa instrumentów pochodnych na dzień 31.12.2015 r. (w mln zł)
suma dodatnich wartości
godziwych brutto ustanowione
zabezpieczenie wartość netto
Razem 234,5 192,1 42,3
W celu obniżenia ryzyka banku - kontrahenta Bank zawiera umowy ramowe oraz umowy zabezpieczające, które
umożliwiają kompensowanie wzajemnych należności w uzasadnionych przypadkach („przypadek naruszenia” oraz
5 zestawienie bazuje na ratingach zewnętrznych przyznanych przez agencje Moody’s, Standard & Poor’s i Fitch Ratings zmapowanych na
jednolitą skalę AAA-B
AA i wyższe 0.9%
A 81.6%
BBB 7.2%
BB i niższe 5.0%
brak ratingu 5.3%
Strona 15 z 46
„przypadek uzasadniający rozwiązanie”) oraz przewidują wymianę depozytów zabezpieczających w celu pokrycia
ekspozycji z tytułu instrumentów pochodnych. Zawierane umowy są oparte o powszechnie stosowane standardy
ISDA CSA lub ZBP.
Wysokość zmiennego zabezpieczenia wymienianego z kontrahentami na podstawie podpisanych umów
zabezpieczających ryzyko związane z transakcjami pochodnymi nie jest uzależnione od obniżenia wiarygodności
kredytowej. Natomiast obniżenie wiarygodności kredytowej mogłoby wpłynąć na konieczność ustanowienia
zabezpieczenia stałego (initial margin).
3.5.3. Techniki ograniczania ryzyka kredytowego
Bank w zakresie przedsięwzięć mających na celu ograniczenie lub redukcję ryzyka kredytowego stosuje następujące
instrumenty i metody:
dywersyfikację ryzyka,
zabezpieczenie ryzyka,
podział ryzyka,
rekompensatę ryzyka.
Bank stosuje kompleksową metodę ujmowania zabezpieczeń finansowych w celu wyznaczania wymogu
kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego.
Okresowo monitorowana jest wartość zabezpieczenia w okresie trwania transakcji obarczonej ryzykiem
kredytowym. W przypadku stwierdzenia niekorzystnej zmiany wartości zabezpieczenia Bank wdraża procedury
postępowania adekwatne do sytuacji.
W Banku przyjmowane są następujące główne rodzaje zabezpieczeń:
hipoteka na nieruchomości,
gwarancja bankowa i Skarbu Państwa,
gwarancja lub ubezpieczenie KUKE S.A.,
poręczenie jednostki samorządu terytorialnego,
zastaw rejestrowy na rzeczach ruchomych,
weksel.
Ustanowienie określonych typów zabezpieczeń uzależnione jest m.in. od całkowitego zaangażowania Banku wobec
klienta, sytuacji ekonomiczno-finansowej klienta, rodzaju klienta oraz produktu.
W działalności kredytowej w Banku występują jako główni gwaranci jednostki samorządu terytorialnego poręczające
zobowiązania kredytowe, jak również Skarb Państwa oraz KUKE S.A.
Każdorazowo przed ustanowieniem zabezpieczenia w postaci poręczenia jednostki samorządu terytorialnego
badana jest sytuacja ekonomiczno-finansowa podmiotu zgodnie z obowiązującą w Banku metodyką oceny
ratingowej i badania zdolności kredytowej jednostek samorządu terytorialnego. Co do zasady poręczycielami mogą
być tylko jednostki samorządu terytorialnego posiadające zdolność kredytową i legitymujące się pozytywną opinią
Regionalnej Izby Obrachunkowej między innymi dotyczącej wykonania budżetu oraz o prawidłowości łącznej kwoty
długu.
Eksportowe transakcje kredytowe realizowane z bankami - kontrahentami w ramach Programu rządowego
Finansowe Wspieranie Eksportu objęte są pełną ochroną wynikającą z umów ubezpieczenia zawartych przez Bank
z KUKE S.A. Ochrona ubezpieczeniowa KUKE S.A. realizowana jest zgodnie z ogólnymi warunkami gwarantowanych
przez Skarb Państwa ubezpieczeń kredytów eksportowych.
W tabeli nr 4 przedstawiono rodzaje ochrony kredytowej dla poszczególnych kategorii ekspozycji.
Strona 16 z 46
Tabela nr 4. Ekspozycje objęte ochroną kredytową w standardowej metodzie obliczania wymogu kapitałowego na 31.12.2015 r. (w mln zł)
6
Kategoria ekspozycji Wartość
ekspozycji*
Ochrona kredytowa
w % Gwarancje i poręczenia
Zabezpieczenia finansowe
Razem
Rządy i banki centralne 73 501,9 0,0 0,0 0,0 0,0%
Samorządy regionalne i władze lokalne 6 510,5 0,0 0,0 0,0 0,0%
Podmioty sektora publicznego 592,4 183,4 0,6 184,0 31,1%
Instytucje, w tym banki 4 433,8 66,8 854,3 921,0 20,8%
Przedsiębiorstwa 17 791,5 4 087,3 329,0 4 416,3 24,8%
Detaliczne 1 011,0 0,9 0,2 1,1 0,1%
Zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach 4 692,9 276,6 45,3 321,9 6,9%
Dotyczące niewykonania zobowiązania 1 679,2 75,4 4,1 79,5 4,7%
Związane ze szczególnie wysokim ryzykiem 1 818,1 647,1 0,1 647,1 35,6%
Ekspozycje kapitałowe 1 090,2 0,0 0,0 0,0 0,0%
Inne pozycje 788,2 0,0 0,0 0,0 0,0%
Razem 113 909,6 5 337,5 1 233,4 6 571,0 5,8%
* wartość ekspozycji bilansowych i ekwiwalentu bilansowego zobowiązań pozabilansowych oraz transakcji pochodnych bez uwzględniania skutków ograniczania ryzyka kredytowego
Dominująca ochrona kredytowa, charakteryzująca się maksymalną redukcją ryzyka dotyczy transakcji
z przedsiębiorstwami, zabezpieczonych poręczeniami lub gwarancjami, których głównymi wystawcami są jednostki
samorządu terytorialnego oraz Skarb Państwa. Jednostki samorządu terytorialnego poręczają głównie ekspozycje
powiązanych Towarzystw Budownictwa Społecznego, szpitali i spółek komunalnych. Znaczącym udziałem poręczeń
jednostek samorządu terytorialnego charakteryzują się również podmioty lecznicze. Redukcje ryzyka dla transakcji z
bankami możliwe są dzięki skarbowym papierom wartościowym.
3.5.4. Obniżenie oceny wiarygodności kredytowej klienta
W przypadku obniżenia oceny wiarygodności kredytowej klienta, podobnie jak i spadku wartości zabezpieczenia,
w okresie trwania transakcji obarczonej ryzykiem kredytowym, Bank może żądać od dłużnika ustanowienia
dodatkowego zabezpieczenia lub zmiany zabezpieczenia, w zależności od indywidualnej oceny ryzyka. Takie
działanie jest przewidziane we wzorach umów z dłużnikiem.
3.5.5. Informacja tabelaryczna z zakresu ryzyka kredytowego i kredytowego kontrahenta
Definicje
Definicja należności przeterminowanych
Bank w działalności kredytowej definiuje należności przeterminowane i postępuje zgodnie z podejściem określonym
w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw.
Definicja należności zagrożonych
Bank w działalności kredytowej definiuje należności zagrożone i postępuje zgodnie z podejściem określonym
w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw. Jako ekspozycje zagrożone przyjmowane są
ekspozycje klasyfikowane do kategorii „poniżej standardu”, „wątpliwe” lub „stracone”. Klasyfikacja do
poszczególnych kategorii następuje w oparciu o ocenę sytuacji ekonomiczno-finansowej klienta oraz terminowości
spłat zobowiązań.
6 w związku z zaokrąglaniem wartości prezentowanych w tabelach, w dokumencie mogą występować różnice w sumach i udziałach
procentowych
Strona 17 z 46
Definicja korekt wartości i rezerw
W Banku stosuje się zasady tworzenia rezerw celowych dla portfela bankowego określone w rozporządzeniu
Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw. W Banku obowiązuje także wewnętrzna instrukcja służbowa
dotycząca zasad klasyfikacji ekspozycji kredytowych i tworzenia rezerw celowych wskazująca zasady i tryb
podejmowania decyzji w sprawie klasyfikacji i tworzenia rezerw celowych. Przedmiotowe decyzje podejmowane są
w okresach kwartalnych w drodze szczegółowego przeglądu portfela kredytowego z uwzględnieniem terminowości
spłat oraz sytuacji ekonomiczno-finansowej podmiotów, a także stanu prawnego zabezpieczenia branego pod uwagę
przy pomniejszaniu podstawy tworzenia rezerw celowych. W przypadku wystąpienia niekorzystnych zjawisk Bank
dokonuje zmiany klasyfikacji należności oraz tworzenia rezerw celowych również w okresach pomiędzy kwartalnymi
przeglądami portfela kredytowego.
W przypadku banków - kontrahentów Bank przypisuje ekspozycjom kategorie (zgodne z rozporządzeniem Ministra
Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw) na podstawie sytuacji ekonomiczno-finansowej banków lub analizy
terminowości spłat. Bank wyznacza kategorie sytuacji ekonomiczno-finansowej banków na podstawie dwóch
kryteriów: oceny wskaźnikowej oraz wielkości funduszy własnych banków.
Ponadto, w Banku tworzy się rezerwę na ryzyko ogólne, w oparciu o parametry prawdopodobieństwa wystąpienia
zdarzenia niewykonania zobowiązania (PD), straty na ekspozycji w przypadku której wystąpiło niewykonanie
zobowiązania (LGD) oraz prawdopodobieństwa wykorzystania przez kontrahenta części pozabilansowej ekspozycji
w horyzoncie zawiązywania rezerwy (CCF).
Wartość odpisu wyznaczana jest według wzoru: (Ekspozycja bilansowa + Ekspozycja pozabilansowa*CCF)*PD*LGD.
Ze względu na nieodwoływalny charakter ekspozycji w portfelu Banku przyjmuje się CCF w wysokości 100%.
Parametr PD wyznaczany jest w oparciu o stosowany w Banku system ratingowy, a w przypadku portfeli nieobjętych
ratingiem, w oparciu o historyczne kształtowanie się poziomu ekspozycji, których dotyczy niewykonanie
zobowiązania.
Parametr LGD wyznaczany jest w oparciu o historyczną analizę odzysków, a dla portfeli, w przypadku których brak
jest wystarczającej historii odzysków według oceny eksperckiej.
Niezależenie od wartości odpisu wyznaczonej według wyżej opisanego wzoru, tworzy się dodatkowe odpisy
w związku ze zidentyfikowanym podwyższonym ryzykiem niektórych portfeli np. spółek węglowych lub
budownictwa mieszkaniowego o bardzo odległych terminach zapadalności.
Informacje ogólne
Łączna kwota ekspozycji z tytułu ryzyka kredytowego (po korektach rachunkowych), bez uwzględnienia skutków
ograniczania ryzyka kredytowego według stanu na 31 grudnia 2015 r. wyniosła 113 909,6 mln zł.
Kwota ekspozycji przedstawiona w tabelach w części 3.5.5 została wyznaczona jako suma wartość ekspozycji
bilansowych i ekwiwalentu bilansowego zobowiązań pozabilansowych oraz transakcji pochodnych bez
uwzględniania skutków ograniczania ryzyka kredytowego.
Średnia kwota ekspozycji w podziale na kategorie przedstawiona jest w tabeli nr 5 (pominięte zostały kategorie ekspozycji o zerowych wartościach).
Strona 18 z 46
Tabela nr 5. Średnia kwota ekspozycji w 2015 r. w podziale na kategorie (w mln zł)7
Wartość
ekspozycji Średnia kwota
ekspozycji
Rządy i banki centralne 73 501,9 2 303,7
Samorządy regionalne i władze lokalne 6 510,5 5,8
Podmioty sektora publicznego 592,4 4,6
Instytucje, w tym banki 4 433,8 278,0
Przedsiębiorstwa 17 791,5 72,2
Detaliczne 1 011,0 0,8
Zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach 4 692,9 7,4
Dotyczące niewykonania zobowiązania 1 679,2 0,6
Związane ze szczególnie wysokim ryzykiem 1 818,1 50,2
Ekspozycje kapitałowe 1 090,2 53,5
Inne pozycje 788,2 105,7
Razem 113 909,6
Dokonywana przez Bank obsługa finansowa przedsięwzięć instytucji rządowych skutkuje szczególnie wysokimi
kwotami ekspozycji zarówno w kategorii Rządy i banki centralne, jak i Instytucje, w tym banki.
W tabeli nr 6 przedstawiono rozkład geograficzny ekspozycji kredytowych w podziale na kraje, natomiast w tabeli
nr 7 w podziale na województwa.
Tabela nr 6. Rozkład geograficzny ekspozycji BGK w podziale na kraje na 31.12.2015 r. (w mln zł)
Kraj
Rzą
dy
i ban
ki
cen
tral
ne
Sam
orz
ądy
regi
on
aln
e
i wła
dze
loka
lne
Inst
ytu
cje,
w t
ym b
anki
Prz
edsi
ęb
iors
twa
Zab
ezp
iecz
on
e
hip
ote
kam
i na
nie
ruch
om
ośc
iach
Zwią
zan
e ze
szcz
egó
lnie
wys
oki
m r
yzyk
iem
Po
zost
ałe
kate
gori
e
Raz
em
Białoruś 0,0 0,0 18,6 0,0 0,0 637,6 0,0 656,2
Chińska Republika Ludowa 0,0 0,0 102,5 0,0 0,0 0,0 0,0 102,5
Federacja Rosyjska 0,0 0,0 67,5 221,8 0,0 0,0 0,0 289,3
Francja 686,6 0,0 1 024,4 0,0 0,0 0,0 0,0 1 711,0
Kanada 0,0 0,0 0,7 437,1 0,0 0,0 0,0 437,8
Luksemburg 0,0 0,0 29,5 0,0 0,0 251,7 8,0 289,3
Niemcy 0,0 0,0 158,9 46,5 0,0 0,0 0,0 205,4
Polska 72 815,3 6 510,5 2 679,6 16 910,2 4 692,9 904,2 5 153,0 109 665,6
Stany Zjednoczone 0,0 0,0 80,1 0,0 0,0 0,0 0,0 80,1
Wielka Brytania 0,0 0,0 214,6 0,0 0,0 0,0 0,0 214,6
Pozostałe 0,0 0,0 57,4 175,9 0,0 24,5 0,0 257,8
Razem 73 501,9 6 510,5 4 433,8 17 791,5 4 692,9 1 818,1 5 161,0 113 909,6
Zaangażowania wobec podmiotów poza granicami Polski wynikają przede wszystkim z transakcji z bankami
zagranicznymi jak również realizacji programu Finansowe Wspieranie Eksportu.
7 średnia wyznaczona na podstawie danych kwartalnych dotyczących ekspozycji wobec poszczególnych klientów Banku zakwalifikowanych do
danej kategorii
Strona 19 z 46
Tabela nr 7. Struktura ekspozycji BGK w podziale na województwa na 31.12.2015 r. (w mln zł)
Województwo
Rzą
dy
i ban
ki
cen
tral
ne
Sam
orz
ądy
regi
on
aln
e
i wła
dze
loka
lne
Inst
ytu
cje,
w t
ym b
anki
Prz
edsi
ęb
iors
twa
Zab
ezp
iecz
on
e
hip
ote
kam
i na
nie
ruch
om
ośc
iach
Do
tycz
ące
nie
wyk
on
ania
zo
bo
wią
zan
ia
Po
zost
ałe
kate
gori
e
Raz
em
Dolnośląskie 0,0 1 179,7 272,8 402,1 603,0 92,9 114,0 2 664,5
Kujawsko-Pomorskie 0,0 496,0 12,8 18,9 297,2 47,6 52,2 924,6
Lubelskie 0,0 291,1 1,8 281,6 103,2 227,1 16,5 921,4
Lubuskie 0,0 236,7 0,0 1,5 124,8 40,4 2,4 405,7
Łódzkie 0,0 362,9 0,0 141,9 126,4 49,5 58,2 738,9
Małopolskie 0,0 513,3 40,0 663,5 338,7 70,1 92,8 1 718,3
Mazowieckie 72 815,3 501,4 2 352,2 9 692,4 816,8 162,4 3 729,0 90 069,5
Opolskie 0,0 220,3 0,0 26,4 30,8 7,7 10,4 295,7
Podkarpackie 0,0 317,4 0,0 0,3 52,2 35,7 10,5 416,1
Podlaskie 0,0 248,6 0,0 32,9 143,8 19,6 55,4 500,3
Pomorskie 0,0 458,7 0,0 805,6 388,0 117,3 60,4 1 830,0
Śląskie 0,0 293,3 0,0 2 490,6 528,3 639,2 12,3 3 963,6
Świętokrzyskie 0,0 208,4 0,0 27,5 54,6 20,7 3,6 314,8
Warmińsko-Mazurskie 0,0 421,4 0,0 47,7 133,7 19,6 37,7 660,2
Wielkopolskie 0,0 476,9 0,0 2 162,6 584,2 59,8 86,2 3 369,7
Zachodniopomorskie 0,0 284,4 0,0 114,9 367,1 69,6 36,3 872,3
Razem 72 815,3 6 510,5 2 679,6 16 910,2 4 692,9 1 679,2 4 377,9 109 665,6
Około 82% ekspozycji dotyczy województwa mazowieckiego. Taki stan rzeczy wynika z faktu skupienia
w tym województwie organów centralnych, zaangażowania wobec których stanowią największą część portfela
Banku.
W tabeli nr 8 przedstawiono strukturę ekspozycji zagrożonych BGK w podziale na regiony.
Tabela nr 8. Struktura ekspozycji zagrożonych i rezerw celowych w podziale na województwa na 31.12.2015 r. (w mln zł)
Województwo
Ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania
Rezerwy celowe Ekspozycje zagrożone
nieprzetermi- nowane
struktura w %
Ekspozycje zagrożone przetermi-
nowane
struktura w %
Dolnośląskie 91,9 5,6% 0,9 3,1% 16,3
Kujawsko-Pomorskie 47,5 2,9% 0,0 0,1% 4,9
Lubelskie 227,1 13,8% 0,0 0,0% 10,7
Lubuskie 40,4 2,4% 0,0 0,0% 7,6
Łódzkie 49,5 3,0% 0,0 0,0% 35,2
Małopolskie 59,7 3,6% 10,4 35,7% 79,6
Mazowieckie 155,6 9,4% 6,8 23,5% 78,7
Opolskie 7,7 0,5% 0,0 0,1% 2,1
Podkarpackie 35,6 2,2% 0,1 0,3% 42,9
Podlaskie 18,1 1,1% 1,6 5,4% 9,7
Pomorskie 111,2 6,7% 6,1 20,9% 53,4
Śląskie 638,8 38,7% 0,4 1,4% 201,7
Świętokrzyskie 20,7 1,3% 0,0 0,0% 10,9
Warmińsko-Mazurskie 19,6 1,2% 0,0 0,0% 9,2
Wielkopolskie 59,8 3,6% 0,0 0,0% 38,9
Zachodniopomorskie 66,8 4,1% 2,7 9,4% 18,9
Razem 1 650,1 100,0% 29,2 100,0% 620,9
Strona 20 z 46
Najwięcej ekspozycji zagrożonych występuje w województwach śląskim, lubelskim i mazowieckim. Ekspozycje
zagrożone w województwie śląskim to przede wszystkim skutek finansowania podmiotów z branży wydobywczej
węgla. W przypadku województwa lubelskiego podstawowym powodem znacznego poziomu kredytów zagrożonych
są ekspozycje byłego KFM, a także transakcje wobec przedsiębiorstw. W przypadku województwa mazowieckiego
wynika to w dużej mierze ze znacznego udziału ekspozycji deweloperskich mających charakter historyczny z lat
2006-2009, a w drugiej kolejności ekspozycji byłego KFM.
W tabeli nr 9 przedstawiono strukturę ekspozycji BGK w podziale na branże (pominięte zostały kategorie ekspozycji
o zerowych wartościach).
Tabela nr 9. Struktura ekspozycji BGK w podziale na branże na 31.12.2015 r. (w mln zł)
Branża Kategorie ekspozycji*
Razem E1 E2 E3 E4 E5 E6 E7 E8 E9 E10 E11
Administracja publiczna, obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenie społeczne
67 252 6 505 0 0 0 0 0 81 0 106 0 73 944
Budownictwo 0 0 0 0 689 3 2 961 658 0 35 0 4 345
Działalność finansowa 5 556 0 37 2 680 1 413 0 100 0 903 756 0 11 445
Działalność naukowa, profesjonalna, techniczna i edukacja
0 0 115 0 217 2 77 2 0 0 0 414
Górnictwo i wydobywanie 0 0 0 0 678 0 5 588 0 0 0 1 272
Handel hurtowy 0 0 0 0 314 13 19 8 0 0 0 354
Hotele i restauracje 0 0 0 0 2 4 9 19 0 0 0 33
Obsługa rynku nieruchomości, administrowanie
0 0 0 0 201 3 958 27 0 0 0 1 190
Opieka zdrowotna i pomoc społeczna
0 0 421 0 19 5 59 46 0 0 0 550
Pozostała działalność usługowa, sportowa, rozrywkowa, rekreacyjna
7 6 16 0 14 0 6 15 0 0 0 65
Przetwórstwo przemysłowe
0 0 0 0 2 152 12 198 32 0 11 0 2 405
Transport, gospodarka magazynowa i łączność
0 0 0 0 4 636 4 84 185 0 15 0 4 923
Zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę
0 0 4 0 6 556 4 209 10 0 5 0 6 786
Pozostałe (osoby fizyczne, brak PKD)
687 0 0 1 754 901 962 8 7 914 162 788 6 183
Razem 73 502 6 510 592 4 434 17 792 1 011 4 693 1 679 1 818 1 090 788 113 910
* E1 – rządy i banki centralne E2 – samorządy regionalne i władze lokalne E3 – podmioty sektora publicznego E4 – instytucje, w tym banki E5 – przedsiębiorstwa E6 – ekspozycje detaliczne
E7 – zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach E8 – dotyczące niewykonania zobowiązania E9 – związane ze szczególnie wysokim ryzykiem E10 – ekspozycje kapitałowe E11 – inne pozycje
W strukturze portfela dominuje administracja publiczna oraz działalność finansowa ze względu na rozwiniętą
współpracę BGK z rządem centralnym oraz samorządami lokalnymi, co jednocześnie determinuje potrzebę
współpracy z podmiotami finansowymi w celu zapewnienia finansowania i płynności działania. Relatywnie dużą
grupę ekspozycji stanowi również branża budowlana przede wszystkim za sprawą kredytów udzielonych w ramach
byłego KFM. Bank angażuje się również w finansowanie przedsięwzięć strategicznych z punktu widzenia Skarbu
Państwa, w tym dotyczących energetyki, sektora paliwowego i chemicznego oraz transportu. Przedsięwzięcia tego
typu są realizowane w formie dużych projektów inwestycyjnych.
Tabela nr 10 przedstawia strukturę ekspozycji wobec małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w podziale na branże.
Strona 21 z 46
Tabela nr 10. Struktura ekspozycji BGK wobec MŚP w podziale na branże na 31.12.2015 r. (w mln zł)
Branże
Ekspozycje wobec MŚP
Razem Struktura
w % Przedsiębiorstwa Detaliczne Zabezpieczone hipotekami na
nieruchomościach
Administracja publiczna, obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenie społeczne
0,0 0,0 0,0 0,0 0,0%
Budownictwo 0,8 2,8 2,6 6,3 1,0%
Działalność finansowa 0,0 0,3 0,0 0,3 0,0%
Działalność naukowa, profesjonalna, techniczna i edukacja
0,0 1,6 0,0 1,6 0,2%
Górnictwo i wydobywanie 0,0 0,5 0,0 0,5 0,1%
Handel hurtowy 0,0 12,3 0,1 12,4 1,9%
Hotele i restauracje 0,0 4,0 0,0 4,0 0,6%
Obsługa rynku nieruchomości, administrowanie
0,5 3,0 4,0 7,5 1,1%
Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 0,1 4,5 1,1 5,7 0,9%
Pozostała działalność usługowa, sportowa, rozrywkowa, rekreacyjna
0,0 0,3 0,0 0,3 0,0%
Przetwórstwo przemysłowe 1,8 11,6 4,1 17,5 2,7%
Transport, gospodarka magazynowa i łączność 2,6 3,8 0,0 6,4 1,0%
Zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę
1,1 3,6 0,0 4,7 0,7%
Pozostałe (osoby fizyczne, brak PKD) 0,0 588,2 0,0 588,2 89,7%
Razem 6,9 636,5 12,0 655,4 100,0%
Ekspozycje wobec MŚP klasyfikują się do trzech kategorii: przedsiębiorstw, ekspozycji detalicznych oraz ekspozycji
zabezpieczonych hipotekami na nieruchomościach.
W tabeli nr 11 przedstawiono jakość ekspozycji BGK w podziale na branże.
Tabela nr 11. Jakość ekspozycji BGK w podziale na branże na 31.12.2015 r. (w mln zł)
Branża
Ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania
Rezerwy celowe
Ekspozycje zagrożone
nieprzetermi- nowane
struktura w %
Ekspozycje zagrożone przetermi-
nowane
struktura w %
Administracja publiczna, obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenie społeczne
81,0 4,9% 0,0 0,0% 28,0
Budownictwo 641,3 38,9% 16,3 56,0% 229,0
Działalność finansowa 0,4 0,0% 0,0 0,0% 0,4
Działalność naukowa, profesjonalna, techniczna i edukacja
2,5 0,2% 0,0 0,0% 2,4
Górnictwo i wydobywanie 588,4 35,7% 0,0 0,0% 215,1
Handel hurtowy 6,5 0,4% 1,8 6,0% 37,6
Hotele i restauracje 18,4 1,1% 0,4 1,5% 20,1
Obsługa rynku nieruchomości, administrowanie 27,0 1,6% 0,3 1,0% 6,2
Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 45,9 2,8% 0,0 0,0% 6,5
Pozostała działalność usługowa, sportowa, rozrywkowa, rekreacyjna
15,4 0,9% 0,0 0,0% 0,9
Przetwórstwo przemysłowe 23,2 1,4% 8,8 30,1% 33,8
Transport, gospodarka magazynowa i łączność 184,6 11,2% 0,0 0,1% 9,5
Zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę 9,8 0,6% 0,0 0,0% 10,4
Pozostałe (osoby fizyczne, brak PKD) 5,8 0,4% 1,6 5,3% 20,9
Razem 1 650,1 100,0% 29,2 100,0% 620,9
Branżą charakteryzującą się zdecydowanie najgorszą strukturą jakościową w portfelu BGK jest budownictwo. Wynika
to z kompozycji branży, na którą składają się głównie kredyty dla deweloperów (w znacznym stopniu zagrożone),
Strona 22 z 46
a także kredyty byłego KFM o dużym udziale ekspozycji zagrożonych – przekwalifikowanych ze względu na ocenę
sytuacji finansowej klientów. Kolejną branżą o istotnie słabej strukturze jakościowej jest górnictwo i wydobywanie ze
względu na znaczny udział ekspozycji wobec podmiotów wydobywających węgiel, klasyfikowanych do gorszych grup
ryzyka ze względu na sytuację finansową.
W tabeli nr 12 przedstawiono rezerwę na ryzyko ogólne w podziale na rodzaje działalności.
Tabela nr 12. Rezerwa na ryzyko ogólne w podziale na rodzaje działalności na 31.12.2015 r. (w mln zł)
Rodzaj działalności Rezerwa na ryzyko
ogólne
Narzuty z tytułu rezerwy na ryzyko ogólne w 2015 r.
Działalność komercyjna, w tym: 138,1 3,2
duże podmioty 45,2 -23,2
małe i średnie podmioty, osoby fizyczne, pozostałe 92,9 26,5
Jednostki samorządu terytorialnego 11,1 -5,9
Działalność poręczeniowa zlecona 32,7 2,6
Program budownictwa mieszkaniowego 103,7 -6,9
Razem 285,6 -7,0
W tabeli nr 13 przedstawiono strukturę ekspozycji BGK z punktu widzenia ich rezydualnych terminów zapadalności
(pominięte zostały kategorie ekspozycji o zerowych wartościach).
Tabela nr 13. Struktura ekspozycji BGK w podziale na rezydualne terminy zapadalności na 31.12.2015 r. (w mln zł)
Termin rezydualny
Ekspozycje
Razem do 1 m-ca
powyżej 1 m-ca
do 3 m-cy
powyżej 3 m-cy
do 6 m-cy
powyżej 6 m-cy
do 1 roku
powyżej 1 roku
do 3 lat
powyżej 3 lat
do 5 lat
powyżej 5 lat
dla których termin upłynął
Rządy i banki centralne 6 320,9 320,3 36,5 2 096,9 3 295,1 1 082,4 60 349,8 0,0 73 501,9
Samorządy regionalne i władze lokalne
4,9 5,9 13,1 177,9 511,7 1 133,5 4 663,5 0,0 6 510,5
Podmioty sektora publicznego 1,3 2,1 20,7 48,7 82,0 71,9 347,5 18,2 592,4
Instytucje, w tym banki 1 921,9 388,7 1 323,5 0,0 127,2 176,2 496,2 0,0 4 433,8
Przedsiębiorstwa 139,4 412,0 452,6 902,0 2 277,9 7 134,9 6 441,7 31,2 17 791,5
Ekspozycje detaliczne 1,7 1,0 0,8 580,3 21,0 17,7 387,9 0,7 1 011,0
Zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach
15,0 26,3 21,9 42,4 226,8 69,7 4 287,2 3,5 4 692,9
Dotyczące niewykonania zobowiązania
19,4 12,7 10,8 22,1 283,1 395,6 921,7 13,9 1 679,2
Związane ze szczególnie wysokim ryzykiem
1,7 5,1 35,9 37,4 353,3 256,9 1 127,6 0,0 1 818,1
Ekspozycje kapitałowe 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 19,6 1 070,6 0,0 1 090,2
Inne pozycje 6,9 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 781,3 0,0 788,2
Razem 8 433,1 1 174,1 1 915,7 3 907,6 7 178,2 10 358,3 80 875,1 67,6 113 909,6
Struktura w % 7,4% 1,0% 1,7% 3,4% 6,3% 9,1% 71,0% 0,1% 100,0%
Największą grupę zaangażowań stanowią ekspozycje w kategorii Rządy i banki centralne z terminem zapadalności
powyżej 5 lat wynikające z obsługi przez Bank funduszy przepływowych. Duży udział w portfelu stanowią również
ekspozycje wobec przedsiębiorstw, w dużej mierze o terminach zapadalności powyżej 3 lat co wynika z finansowania
przez Bank dużych projektów inwestycyjnych o długich okresach realizacji i spłaty. Ponadto, istotną pod względem
wielkości grupą są kredyty, których rezydualna zapadalność przekracza 5 lat, udzielane Towarzystwom Budownictwa
Społecznego oraz spółdzielniom mieszkaniowym w ramach byłego KFM oraz kredyty udzielane jednostkom
samorządu terytorialnego.
Strona 23 z 46
Rezerwy
W tabelach nr 14 i 15 przedstawiono stan rezerw i korekt w 2015 roku.
Tabela nr 14. Uzgodnienie zmian stanów korekt wartości i rezerw celowych BGK za 2015 r. (w mln zł)
Wyszczególnienie Stan na
01.01.2015 r. Utworzone
odpisy Rozwiązane
odpisy Spisanie w
ciężar odpisów Inne korekty
Stan na 31.12.2015 r.
Rezerwy celowe 621,4 346,3 -339,6 -7,3 0,1 620,9
normalne 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
pod obserwacją 14,6 27,3 -43,7 0,0 10,1 8,3
poniżej standardu 87,2 60,9 -62,1 0,0 -54,8 31,2
wątpliwe 103,3 167,0 -129,4 0,0 63,4 204,4
stracone 416,3 91,1 -104,4 -7,3 -18,6 377,0
W 2015 r. Bank odzyskał należności w kwocie 171,3 mln zł.
Tabela nr 15. Uzgodnienie zmian stanów korekt wartości i rezerw BGK za 2015 r. (w mln zł)
Wyszczególnienie
Rezerwa z tytułu odroczonego
podatku dochodowego
Rezerwy na sprawy sporne
Rezerwy na emerytury i inne
świadczenia pracownicze
Rezerwy na zobowiązania
pozabilansowe (finansowe
i gwarancyjne)
Rezerwy na ryzyko ogólne
Razem
Bilans otwarcia 108,5 22,4 14,9 176,8 292,6 615,2
1. Zawiązania 0,0 1,5 0,9 167,2 46,6 216,2
2. Rozwiązanie 0,0 -9,9 0,0 -188,4 -53,6 -251,9
3. Inne zmiany wartości, w tym:
-52,2 -0,1 -0,8 -10,8 0,0 -63,9
- zwiększenie rezerwy z tyt. odroczonego podatku
11,0 0,0 0,0 0,0 0,0 11,0
- zmniejszenie rezerwy z tyt. odroczonego podatku
-63,2 0,0 0,0 0,0 0,0 -63,2
Bilans zamknięcia 56,3 13,9 15,0 144,8 285,6 515,6
Bank ewidencjonuje każde zawiązanie i rozwiązanie rezerw w zależności od przyczyn ich powstania i ustąpienia – bez
kompensowania kosztów i przychodów z tego tytułu w podziale na pojedyncze zdarzenia.
3.6. Ryzyko płynności
Definicja
Ryzyko płynności oznacza zagrożenie wystąpienia utraty zdolności do terminowego regulowania zobowiązań, na
skutek niekorzystnego ukształtowania się struktury aktywów i pasywów, transakcji pozabilansowych,
niedopasowania terminowego bieżących strumieni pieniężnych, powodujące konieczność poniesienia
nieakceptowalnych strat.
Ryzyko płynności jest rozpatrywane także w kontekście:
ryzyka płynności rynku (produktu) rozumianego jako zagrożenie utraty możliwości zamiany na gotówkę
w wymaganym czasie określonych produktów na rynku, powodujące konieczność poniesienia strat
finansowych na tych produktach,
ryzyka finansowania rozumianego jako zagrożenie niedostatku stabilnych źródeł finansowania
w perspektywie średnio- i długoterminowej, skutkujące rzeczywistym lub potencjalnym ryzykiem
niewywiązania się przez Bank z zobowiązań finansowych, takich jak płatności i zabezpieczenia, w momencie
ich wymagalności w perspektywie średnio- i długoterminowej, bądź w całości, bądź związane z koniecznością
poniesienia nieakceptowalnych kosztów finansowania,
ryzyka koncentracji płynności rozumianego jako ryzyko niewywiązania się z bieżących zobowiązań ze
względu na uzależnienie się (brak dywersyfikacji) lub nadmierną ekspozycję wobec jednego podmiotu lub
Strona 24 z 46
podmiotów powiązanych,
ryzyka płynności w poszczególnych walutach, w których Bank prowadzi działalność, rozumianego jako brak
możliwości wywiązania się przez Bank z zobowiązań w danej walucie obcej ze względu na ograniczenia
w wymienialności walut.
W zakresie zarządzania ryzykiem płynności w Banku obowiązują procedury określające sposób jego monitorowania
i zarządzania.
Celami zarządzania ryzykiem płynności są:
zapewnienie i utrzymywanie zdolności Banku do wywiązywania się zarówno z bieżących jak i z przyszłych
planowanych zobowiązań, z uwzględnieniem kosztów pozyskania płynności i rentowności kapitałów
własnych,
zapobieganie wystąpieniu sytuacji kryzysowej,
określenie rozwiązań umożliwiających przetrwanie sytuacji kryzysowej w przypadku jej ewentualnego
wystąpienia (plan awaryjny).
Pomiar
Obowiązujący w BGK system pomiaru ryzyka płynności obejmuje następujące metody:
wskaźniki płynności (zarówno nadzorcze, jak i wewnętrzne), analizę kontraktowej i urealnionej luki
płynności, analizy stabilności środków, dzienny monitoring bazy depozytowej,
miary ryzyka w warunkach skrajnych (stress testy).
Stosowane miary płynności pozwalają na monitorowanie płynności w różnych horyzontach czasowych. Bank
monitoruje miary płynności śróddziennej opracowane na podstawie dokumentu Komitetu Bazylejskiego „Monitoring
tools for intraday liquidity management”8. Nadzorcze miary płynności kalkulowane są zgodnie z definicjami
określonymi w uchwale nr 386/2008 KNF oraz rozporządzeniu delegowanym nr 2015/619. W ramach wskaźników
wewnętrznych Bank monitoruje w szczególności wskaźniki obrazujące różnicę między aktywami płynnymi
a środkami niestabilnymi w różnych horyzontach (30 dni, 3 miesięcy oraz 12 miesięcy), miary określające poziom
długoterminowego finansowania, wskaźniki dotyczące koncentracji i stabilności źródeł finansowania.
Nadzorcze miary płynności przedstawia tabela nr 16.
Tabela nr 16. Nadzorcze miary płynności limit 31.12.2015 r.
M1 – luka płynności krótkoterminowej (w mln zł) 0,00 6 095,0
M2 – współczynnik płynności krótkoterminowej 1,00 1,38
M3 – współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych funduszami własnymi 1,00 5,96
M4 – współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych i aktywów o ograniczonej płynności funduszami własnymi i środkami obcymi stabilnymi
1,00 1,18
LCR – wskaźnik pokrycia wypływów netto (ang. liquidity coverage ratio) 60% 212%
M1 – różnica pomiędzy sumą wartości podstawowej i uzupełniającej rezerwy płynności a wartością środków obcych niestabilnych,
M2 – iloraz sumy wartości podstawowej i uzupełniającej rezerwy płynności do wartości środków obcych niestabilnych,
M3 – iloraz funduszy własnych Banku pomniejszonych o łączną wartość wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka rynkowego i z tytułu ryzyka rozliczenia dostawy oraz ryzyka kontrahenta do aktywów niepłynnych,
M4 – iloraz sumy funduszy własnych pomniejszonych o łączną wartość wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka rynkowego i z tytułu ryzyka rozliczenia dostawy oraz ryzyka kontrahenta i środków obcych stabilnych do sumy aktywów niepłynnych i aktywów o ograniczonej płynności,
LCR – iloraz bufora płynności do wypływów netto.
8 http://www.bis.org/publ/bcbs248.pdf
9 w uchwale nr 386/2008 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie ustalenia wiążących banki norm płynności
(Dz. Urz. KNF Nr 8, poz. 40, z późn. zm.) zostały zdefiniowane miary M1-M4
w Rozporządzeniu Delegowanym Komisji (UE) 2015/61 z dnia 10 października 2014 r. uzupełniającym rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do wymogu pokrycia wypływów netto dla instytucji kredytowych (Dz. U. UE L 11 z dnia 17 stycznia 2015 r., s. 1) został zdefiniowany wskaźnik LCR
Strona 25 z 46
W ramach pomiaru ryzyka płynności Bank sporządza kontraktową oraz urealnioną lukę płynności. Luka płynności
polega na zestawieniu aktywów i pasywów według przedziałów czasowych między datą sporządzenia informacji,
a datą spłaty należności bankowej (aktywa) oraz datą realizacji przez Bank zobowiązań (pasywa). Kontraktowa luka
płynności jest sporządzana zgodnie z umownymi terminami zapadalności/wymagalności, natomiast w ramach luki
urealnionej urealnieniu podlegają w szczególności wartości depozytów (w oparciu o szacowany osad), płynnych
papierów wartościowych (wykazywane w kwotach możliwych do uzyskania w poszczególnych terminach) oraz
udzielonych zobowiązań pozabilansowych o charakterze finansowym i gwarancyjnym (w zakresie szacowanych kwot
i terminów realizacji).
Wybrane miary płynności monitorowane są także w poszczególnych walutach znaczących, tj. walutach dla których
wartość zobowiązań w danej walucie przekracza 5% wartości łącznych zobowiązań. Płynność rynku (produktu) jest
odzwierciedlona w miarach płynności poprzez uwzględnianie aktywów płynnych z odpowiednim haircutem.
W celu oceny wpływu negatywnych warunków na poziom płynności, Bank regularnie przeprowadza testy warunków
skrajnych. W ramach stress testów Bank opracowuje analizy scenariuszowe, analizy wrażliwości oraz testy
odwrócone, które uwzględniają zarówno czynniki wewnętrzne, jak również systemowe. Stress testy przeprowadzane
są dla scenariuszy obejmujących między innymi wycofanie depozytów, obniżenie płynności papierów
wartościowych, realizację zobowiązań pozabilansowych. Rezultaty testów warunków skrajnych wykorzystywane są
w procesie zarządzania ryzykiem płynności, w tym w szczególności w ramach awaryjnych planów płynności oraz
w procesie planowania strategicznego.
Metody ograniczania ryzyka
Istotnym narzędziem zarządzania ryzykiem płynności w BGK jest system limitów. Stosuje się limity i wartości
progowe wskaźników płynności. Proces monitorowania ryzyka polega na cyklicznej kontroli wielkości limitowanych
parametrów i analizowaniu wykorzystania limitów. W 2015 r. nadzorcze miary płynności oraz wewnętrzne limity
wskaźników płynności nie były przekroczone.
W celu ograniczenia ryzyka i zabezpieczenia płynności Bank stosuje poniższe działania:
zawieranie transakcji na rynku pieniężnym, w tym w szczególności transakcji lokacyjno-depozytowych,
reverse repo, repo, kupna i sprzedaży bonów pieniężnych NBP, bonów skarbowych, obligacji i innych,
utrzymywanie portfela płynnych papierów wartościowych,
monitorowanie stanu środków oraz możliwości finansowania z NBP w ciągu dnia,
posiadanie linii zabezpieczających płynność Banku,
emisje obligacji własnych oraz zarządzanie poziomem depozytów, w celu optymalizacji struktury źródeł
finansowania,
posiadanie mechanizmu ustalania i stosowania cen transferowych (system FTP), w tym regulowanie marży
płynności,
modelowanie, prognozowanie i planowanie płynności realizowane w ramach prac prognostycznych
i procesów planowania,
przygotowanie planu postępowania w sytuacjach awaryjnych, związanych ze stanem zmniejszenia lub
zagrożenia płynności.
W celu zabezpieczenia ryzyka płynności Bank utrzymuje odpowiedni poziom nadwyżki płynnych aktywów, które
charakteryzują się w szczególności wysoką jakością kredytową, łatwą zbywalnością oraz wysoką płynnością na rynku
transakcji repo. W ramach nadwyżki płynności uwzględniane są między innymi obligacje skarbowe oraz bony
pieniężne NBP.
Głównym źródłem finansowania Banku są depozyty, w tym w szczególności depozyty od sektora budżetowego. Bank
pozyskuje finansowanie także poprzez emisje obligacji własnych jak również zaciąga kredyty z międzynarodowych
instytucji finansowych. Stabilne źródła finansowania działalności własnej Banku (osad o horyzoncie utrzymania
Strona 26 z 46
powyżej roku) są zdywersyfikowane – procentowy udział poszczególnych kategorii zobowiązań na 31 grudnia 2015 r.
kształtuje się następująco: depozyty stanowią 58%, wyemitowane obligacje 29%, zaciągnięte kredyty 14%.
3.7. Ryzyko rynkowe
Definicja
Ryzyko rynkowe rozumiane jest jako zagrożenie pogorszenia się wartości portfela instrumentów finansowych Banku
lub wyniku finansowego na skutek niekorzystnych zmian parametrów rynkowych (kursów walut, stóp procentowych,
cen instrumentów dłużnych, cen instrumentów kapitałowych).
W zakresie zarządzania ryzykiem rynkowym w Banku obowiązują procedury określające sposób monitorowania
i zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka rynkowego.
Celami zarządzania ryzykiem rynkowym są:
dla ryzyka stopy procentowej (w tym ryzyka zmiany cen dłużnych papierów wartościowych) – ograniczenie
ryzyka utraty części dochodu odsetkowego lub poniesienia nadmiernych kosztów odsetkowych na skutek
zmiany rynkowych stóp procentowych oraz ryzyka niekorzystnej zmiany wartości rynkowej posiadanych
przez Bank instrumentów finansowych,
dla ryzyka walutowego – ograniczenie ryzyka poniesienia strat na skutek zmian rynkowych kursów wymiany
walut,
dla ryzyka cen kapitałowych papierów wartościowych – ograniczenie ryzyka poniesienia strat na skutek
zmian cen instrumentów kapitałowych.
Pomiar
Obowiązujący w BGK system pomiaru ryzyka rynkowego obejmuje następujące metody:
miary wielkości pozycji – dotyczą ryzyka walutowego i ryzyka stopy procentowej (w tym ryzyka cenowego),
miary wrażliwości służące do szczegółowych analiz (BPV, duration, wrażliwość wyniku odsetkowego na
zmianę wysokości stóp procentowych) – dotyczą ryzyka stopy procentowej i ryzyka cenowego,
wartość zagrożona (VaR) – miara wykorzystywana w odniesieniu do wszystkich rodzajów ryzyka rynkowego,
miary ryzyka w warunkach skrajnych (stress testy).
Walutową pozycję całkowitą Banku, VaR ryzyka walutowego oraz BPV dla portfela handlowego przedstawiono
w tabeli nr 17.
Tabela nr 17. Walutowa pozycja całkowita, VaR ryzyka walutowego oraz BPV dla portfela handlowego na 31.12.2015 r. (w mln zł)
Walutowa pozycja całkowita Banku 90,3
VaR(1D) dla pozycji walutowej Banku 1,8
BPV dla portfela handlowego 0,01
Metody ograniczania ryzyka
Istotnym elementem zarządzania ryzykiem rynkowym jest obowiązujący w Banku system limitów. Stosowane są
następujące limity:
w zakresie ryzyka stopy procentowej – limity miar wrażliwości (BPV dla portfela bankowego i handlowego,
ryzyka dochodu odsetkowego dla portfela bankowego) oraz limity straty,
w zakresie ryzyka walutowego – limity wielkości pozycji całkowitej Banku i pozycji portfela handlowego oraz
limity straty.
Strona 27 z 46
Z systemem limitów wiąże się proces monitorowania ryzyka polegający m.in. na cyklicznej kontroli poziomów miar
ryzyka i badaniu wykorzystania limitów. Dodatkowo Bank posiada przygotowany plan postępowania w przypadku
zwiększonego poziomu zagrożenia ryzykiem rynkowym.
3.7.1 Charakter ryzyka stopy procentowej w portfelu bankowym
Celem zarządzania ryzykiem stopy procentowej jest ograniczenie ryzyka utraty części dochodu odsetkowego lub
poniesienia nadmiernych kosztów odsetkowych na skutek zmiany rynkowych stóp procentowych oraz ryzyka
niekorzystnej zmiany wartości rynkowej posiadanych przez Bank instrumentów finansowych.
Poziom ryzyka stopy procentowej determinowany jest w znacznym stopniu przez portfel długoterminowych
kredytów, w tym w szczególności udzielonych ze środków byłego KFM, których finansowanie pozyskiwane od
instytucji międzynarodowych ma charakter długoterminowy o terminie przeszacowania do 3 miesięcy. Ponadto, na
ryzyko stopy procentowej w działalności własnej istotny wpływ mają depozyty złożone w Banku oraz portfel
dłużnych papierów wartościowych. Depozyty o nieustalonym terminie wymagalności ujmowane są w analizach
ryzyka stopy procentowej w zależności od grupy klienta w terminach przeszacowania nieprzekraczających
1 miesiąca.
Ryzyko przedterminowych spłat kredytów lub zerwań depozytów Bank ocenia jako niskie. Ryzyko opcji klienta
zarządzane jest w szczególności przez stosowaną politykę cenową oraz taryfę opłat i prowizji Banku. Ogólna zasada
dotyczy ograniczenia opcji klienta poprzez stosowanie zerowych oraz obniżonych w stosunku do pierwotnych
ustaleń stawek oprocentowania w przypadku przedterminowego wycofania depozytu oraz prowizji
rekompensacyjnej przy wcześniejszej spłacie kredytu.
Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej w Banku jest realizowane w dwóch obszarach:
ryzyka dochodu, rozumianego jako ryzyko utraty części dochodu odsetkowego lub poniesienia nadmiernych
kosztów odsetkowych na skutek niekorzystnej zmiany rynkowych stóp procentowych,
ryzyka cenowego, rozumianego jako ryzyko zmniejszenia się wartości rynkowej posiadanego przez Bank
portfela instrumentów finansowych na skutek niekorzystnej zmiany rynkowych stóp procentowych.
Zarządzanie ryzykiem dochodu jest realizowane poprzez dopasowanie terminów przeszacowania pozycji aktywnych
i pasywnych. Zarządzanie ryzykiem cenowym odbywa się poprzez odpowiednie kształtowanie struktury portfela
instrumentów finansowych, których wycena zależy od poziomu rynkowych stóp procentowych.
3.7.2 Wrażliwość wyniku finansowego na zmiany stóp procentowych
Bank bada ryzyko stopy procentowej poprzez analizy:
ryzyka dochodu,
ryzyka cenowego z podziałem na portfel bankowy i portfel handlowy,
testów warunków skrajnych,
potrzeb kapitałowych dla portfela bankowego.
Analiza ryzyka dochodu wykonywana jest w oparciu o:
lukę terminów przeszacowania stopy procentowej,
symulację wrażliwości wyniku z tytułu odsetek – jako metodę przewidywania wpływu zmian rynkowych stóp
procentowych na wynik odsetkowy Banku (obejmującą różne scenariusze zmiany stóp procentowych).
Wykorzystywane są następujące miary stopnia ekspozycji Banku na ryzyko dochodu:
wskaźnik luki stopy procentowej,
wskaźnik skumulowanej luki stopy procentowej,
prognozowana kwota, o którą może być w określonym momencie w przyszłości pomniejszony lub
powiększony wynik z tytułu odsetek Banku przy założonej zmianie rynkowych stóp procentowych.
Strona 28 z 46
Analizy ryzyka dochodu Banku sporządzane są w cyklu miesięcznym, na podstawie danych bilansowych
i pozabilansowych według stanu na koniec ostatniego dnia każdego miesiąca.
Tabela nr 18 prezentuje lukę stopy procentowej portfela bankowego.
Tabela nr 18. Luka stopy procentowej w portfelu bankowym na 31.12.2015 r. (w mln zł)
Okresy przeszacowania
do 1 mies. 1-3 mies. 3-6 mies. 6-12 mies. 1-3 lata 3-5 lat pow. 5 lat
Luka w przedziałach przeszacowań
-2 530,1 3 355,9 5 013,9 2 013,6 2 030,5 153,9 336,0
Luka skumulowana -2 530,1 825,8 5 839,7 7 853,3 9 883,8 10 037,7 10 373,7
Zmianę wyniku odsetkowego przy zmianie stóp procentowych o ±2 p.p. przedstawia tabela nr 19.
Tabela nr 19. Zmiana wyniku odsetkowego przy zmianie stóp procentowych o ± 2 p.p. na 31.12.2015 r. (w mln zł)
Portfel: zmiana stóp o -2 p.p. zmiana stóp o +2 p.p.
Bankowy -202,5 67,9
PLN -200,1 130,5
EUR -12,8 -49,4
USD 11,8 -14,3
pozostałe waluty -1,4 1,2
Handlowy 0,7 -0,7
Razem portfel bankowy i handlowy -201,8 67,2
Metodologia testowania warunków skrajnych w zakresie ryzyka stopy procentowej polega na wyznaczeniu zmiany
wyniku odsetkowego Banku przy założeniu przesunięcia krzywej rynkowych stóp procentowych o 2 punkty
procentowe. Przyjmuje się, że oszacowane w ten sposób ryzyko dochodu określa poziom dodatkowych potrzeb
kapitałowych z tytułu ryzyka stopy procentowej dla portfela bankowego.
Dla instrumentów w portfelu bankowym wrażliwych na ryzyko cenowe pomiar ryzyka cenowego dokonywany jest
dodatkowo w trybie dziennym za pomocą miar BPV oraz VaR. Wg stanu na dzień 31 grudnia 2015 r. BPV dla portfela
bankowego wyniosło 0,8 mln zł, natomiast VaR w okresie prognozy 1 dnia roboczego wyniósł 2,3 mln zł.
3.8. Ryzyko operacyjne
Informacje jakościowe
Ryzyko operacyjne rozumiane jest jako ryzyko poniesienia przez Bank strat wynikających z niedostosowania lub
zawodności wewnętrznych procesów, ludzi i systemów technicznych lub ze zdarzeń zewnętrznych. Definicja ta
obejmuje ryzyko prawne, natomiast nie uwzględnia ryzyka utraty reputacji i ryzyka strategicznego. Celem
zarządzania ryzykiem operacyjnym jest bieżące utrzymywanie poziomu ryzyka operacyjnego na dopuszczalnym
poziomie, niezagrażającym prowadzonej działalności.
Ryzyko operacyjne obejmuje wszystkie istotne obszary działalności Banku oraz wszelkie nowe, istniejące
i modyfikowane: produkty, procesy i systemy oraz uwzględnia czynniki wewnętrzne (takie jak: struktura
organizacyjna, specyfika działalności, użytkowane systemy informatyczne, specyfika klientów, skargi od klientów,
jakość kadr, zmiany organizacyjne oraz rotacja kadr) i czynniki zewnętrzne (otoczenie działania Banku).
Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym obejmuje wszystkie oddziały/komórki organizacyjne centrali Banku oraz
podmioty zależne.
Identyfikacja ryzyka operacyjnego realizowana jest na podstawie:
źródeł wewnętrznych, w tym:
o zdarzeń operacyjnych,
o samooceny ryzyka własnego,
Strona 29 z 46
o oceny procesów w ramach linii biznesowych,
o oceny produktów o podwyższonym ryzyku,
źródeł zewnętrznych, w tym:
o zewnętrznej bazy zdarzeń z obszaru ryzyka operacyjnego,
o zewnętrznych opracowań.
Bank ocenia faktycznie występujące zagrożenia związane z ryzykiem operacyjnym na podstawie:
kształtowania się kluczowych wskaźników ryzyka,
analizy zdarzeń operacyjnych.
W zakresie ryzyka operacyjnego komórki organizacyjne centrali Banku w ramach zakresu swoich obowiązków
podejmują stosowne działania mające na celu wybór i zaproponowanie odpowiedniej dla danego obszaru metody
zabezpieczenia i ograniczania ryzyka operacyjnego.
Komórki organizacyjne Banku w ramach zakresu swoich obowiązków dokonują zabezpieczenia zagrożonych
obszarów operacyjnych następującymi typami zabezpieczeń:
plany awaryjne – służące przeciwdziałaniu i minimalizowaniu negatywnych skutków nieoczekiwanych
zdarzeń, w tym ataków wewnętrznych i zewnętrznych, które mogą szkodzić funkcjonowaniu organizacji,
mitygacja zagrożeń związanych z cyberprzestępczością, działania prewencyjne związane z działalnością
Banku w bankowości elektronicznej oraz dotyczących relacji z klientami,
ochrona ubezpieczeniowa – ubezpieczenia mienia od zdarzeń losowych, na wypadek awarii sprzętu
elektronicznego, komputerowego i sieci komputerowych, strat w wyniku fałszerstwa lub oszustwa,
odpowiedzialności cywilnej,
zlecanie wyspecjalizowanym firmom zewnętrznym świadczenia wybranych usług związanych z systemami
informatycznymi, transportem lub windykacją należności,
inne zabezpieczenia (prawne, organizacyjne, techniczne) takie jak procedury w zakresie zatrudniania,
procedury oceny pracowników, procedury nadawania uprawnień dostępu do systemów informatycznych,
stosowne postanowienia w umowach, systemy kompetencji, szkolenia, kontrole.
W przypadku wykazania zwiększonego stopnia ekspozycji Banku na ryzyko operacyjne, odpowiednia komórka
organizacyjna Banku przedstawia opracowany plan działań zmierzających do poprawy zaistniałej sytuacji obejmujący
poszczególne kategorie ryzyka operacyjnego, uzgadnia z komórkami, które będą go realizować i przedkłada
Komitetowi Ryzyka Operacyjnego do akceptacji, a następnie Zarządowi Banku w celu zatwierdzenia. Zarząd Banku
podejmuje decyzję o realizacji przedłożonego planu, jego zmianie lub odrzuceniu.
Informacje ilościowe
W tabeli nr 20 przedstawione zostały informacje na temat zdarzeń operacyjnych ze stratą zaraportowanych
w 2015 r. do wewnętrznej bazy.
Tabela nr 20. Zdarzenia operacyjne ze stratą zaraportowane w 2015 r. do wewnętrznej bazy (w tys. zł)
Rodzaj zdarzenia Strata brutto* Strata zrealizowana
(netto)
Oszustwo wewnętrzne 628 628
Oszustwo zewnętrzne 303 121
Praktyka kadrowa i bezpieczeństwa pracy 73 69
Uszkodzenia aktywów 10 4
Zakłócenia działalności 12 12
Wykonywanie transakcji, dostawa i zarządzanie procesami operacyjnymi 4 229 4 229
Razem 5 255 5 063
* strata brutto z wyłączeniem strat odwróconych (odzyskanych bezpośrednio pomiędzy okresami sprawozdawczymi)
Strona 30 z 46
W 2015 r. w zakresie istotnych zdarzeń odnotowano w ramach kategorii wykonywanie transakcji jedno zdarzenie
polegające na podwójnym wczytaniu przez pracownika zleceń płatniczych. Znaczną część środków odzyskano
poprzez zwrot przez kontrahentów. Obecnie toczy się sprawa sądowa w zakresie odzyskania 4,2 mln zł. Bank podjął
szereg działań mitygujących m.in. dokonano odpowiednich modyfikacji w systemach informatycznych Banku,
uściślono procesy operacyjne w tym zakresie oraz przeprowadzono szkolenia dla pracowników.
W zakresie oszustw wewnętrznych w 2015 r. odnotowano jedno zdarzenie dotyczące wpływu żądania zapłaty
z tytułu gwarancji – brak dokumentów i ewidencji w systemach księgowych Banku. Utworzono rezerwę na ryzyko
operacyjne w wysokości 0,6 mln zł. Zdarzenie znajduje się w grupie zdarzeń powiązanych, w których toczyły się
postępowania przed sądem i zakończyły się korzystnie dla Banku.
W ramach oszustw zewnętrznych odnotowana strata głównie powstała w wyniku bezprawnej zmiany rachunku
bankowego przez klienta, w wyniku czego środki nie wpływały na spłatę kredytu obrotowego w odnawialnej linii
kredytowej w Banku. W wyniku podjętych przez Bank działań podpisano ugodę z klientem, który regularnie spłaca
zadłużenie w ratach (na koniec 2015 r. strata netto wyniosła 0,1 mln zł).
W 2015 r. łączna strata zrealizowana (netto) wyniosła 5,1 mln zł, była generowana w 83,5% przez zdarzenie
operacyjne z rodzaju „Wykonywanie transakcji, dostawa i zarządzanie procesami operacyjnymi”.
Strata netto stanowiła 1,4% zysku netto odnotowanego przez Bank w 2015 r.
3.9. Ryzyko braku zgodności
Ryzyko braku zgodności obejmuje ryzyko sankcji prawnych lub regulaminowych, strat finansowych lub utraty
reputacji, które może ponieść Bank jako wynik niedostosowania się do przepisów prawa, wytycznych regulatora, czy
też ogólnie przyjętych praktyk postepowania i standardów etycznych w działalności biznesowej oraz wewnętrznych
polityk i procedur mających zastosowanie w działalności Banku.
Ryzyko braku zgodności związane jest z działaniem każdej komórki organizacyjnej centrali/oddziału Banku,
a pracownicy komórek organizacyjnych centrali/oddziałów Banku odpowiadają za podejmowanie działań
zapewniających wyeliminowanie lub zminimalizowanie ryzyka braku zgodności. Proces zarządzania ryzykiem braku
zgodności obejmuje również podmioty zależne.
Komórką odpowiedzialną za koordynowanie procesu zarządzania ryzykiem braku zgodności jest komórka ds.
zgodności, która opracowuje i wdraża zasady zarządzania ryzykiem braku zgodności oraz metody prowadzenia
postępowań wyjaśniających i testów zgodności.
3.10. Pozostałe ryzyka
Poza ryzykami, o których mowa w pkt 3.5 do 3.9, w ramach procesu ICAAP zidentyfikowano jako istotne ryzyko
związane z CVA, ryzyko biznesowe, ryzyko zmian warunków makroekonomicznych, ryzyko modeli oraz ryzyko utraty
reputacji.
Bank zarządza ryzykami, które zostały uznane za istotne, w tym opracowywane są procedury zarządzania tymi
ryzykami oraz szacowany jest kapitał wewnętrzny z tytułu tych ryzyk.
3.11. Raportowanie ryzyka
Raportowanie ryzyka przebiega ściśle według wewnętrznych regulacji zgodnie z przyjętymi podziałami kompetencji
w Banku.
Raporty bieżące (intraday, dzienne, tygodniowe, miesięczne, ad-hoc) w zależności od charakteru ryzyka i zakresu
informacji kierowane są do Zarządu Banku, właściwych komitetów oraz osób uczestniczących w procesie zarządzania
danym rodzajem ryzyka.
Raporty okresowe (kwartalne, półroczne i roczne) w zależności od charakteru ryzyka i zakresu informacji kierowane
Strona 31 z 46
są do Zarządu Banku, Komitetu do spraw Ryzyka i Rady Nadzorczej Banku.
Raporty są przekazywane adresatom w formie elektronicznej lub papierowej w zależności od rodzaju raportu.
W tabeli nr 21 przedstawione zostały informacje na temat rodzajów i zakresów sporządzanych raportów
dotyczących zarządzania ryzykiem.
Tabela nr 21. Rodzaje i zakres sporządzanych raportów
Rodzaj ryzyka Typy
raportów Zakres raportów
Ryzyko kredytowe
bieżące wykorzystanie wewnętrznych limitów zaangażowania zgodnie z przepisami dotyczącymi ustalenia i monitorowania wewnętrznych limitów maksymalnego zaangażowania BGK w ekspozycje kredytowe; wykorzystanie zewnętrznych limitów koncentracji zaangażowań; informacja o charakterze zaangażowań i strukturze ryzyka całego portfela kredytowego
okresowe rozszerzona informacja o charakterze zaangażowań, strukturze ryzyka całego portfela kredytowego oraz wykorzystaniu zewnętrznych oraz wewnętrznych limitów zaangażowania; informacja o testach warunków skrajnych ryzyka koncentracji zaangażowań; sprawozdanie z działalności kredytowej ze środków własnych i powierzonych w portfelu kredytowym z uwzględnieniem ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie
Ryzyko kredytowe banku - kontrahenta i kraju
bieżące wykorzystanie limitów rozliczeniowych i kredytowych (limity na banki i limity zaangażowań na kraje), nierozliczone transakcje na rynku międzybankowym; banki, z którymi BGK wstrzymuje rozliczenie transakcji, banki pod obserwacją ze względu na zwiększone ryzyko rozliczeniowe w danym dniu
okresowe wykorzystanie limitów na kraje oraz limitów zaangażowania dla banków zagranicznych i krajowych
Ryzyko płynności
bieżące wykorzystanie nadzorczych oraz wewnętrznych limitów płynności, kształtowanie się miar płynności śróddziennej oraz luk płynności, stan depozytów Banku, analiza stabilności środków obcych oraz wyniki stress testów
okresowe wykorzystanie nadzorczych oraz wewnętrznych limitów płynności, kształtowanie się luk płynności, analiza stabilności środków obcych oraz wyniki stress testów, symulacje miar płynności, analizy płynności długoterminowej, informacja na temat oceny wielkości i profilu ryzyka płynności Banku związanego z działalnością podmiotów zależnych
Ryzyko stopy procentowej
bieżące informacje o wykorzystaniu wewnętrznych limitów ryzyka stopy procentowej, BPV, Duration, Modified Duration, VaR, wynikach z tytułu zmian stóp procentowych dla portfeli papierów dłużnych, luki stopy procentowej w poszczególnych terminach przeszacowania, wrażliwość dochodu odsetkowego, wyniki przeprowadzonych stress testów
okresowe wrażliwość dochodu odsetkowego, wykorzystanie wewnętrznych limitów ryzyka stopy procentowej, miary: VaR, BPV, wyniki przeprowadzonych stress testów
Ryzyko kapitałowych papierów wartościowych
bieżące informacje o kapitałowych papierach wartościowych, z wyłączeniem pozycji strukturalnych w akcjach (tj. pozycji, które pomniejszają fundusze własne Banku lub są zaklasyfikowane do aktywów trwałych Banku lub nie wpływają na poziom wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego), w tym VaR
okresowe informacje o kapitałowych papierach wartościowych, z wyłączeniem pozycji strukturalnych w akcjach, w tym VaR
Ryzyko walutowe
bieżące informacje o wykorzystaniu wewnętrznych limitów ryzyka walutowego, otwartych pozycjach walutowych, VaR, wynikach z tytułu zmian kursów walutowych, wynikach przeprowadzonych stress testów i poziomie ekspozycji Banku na ryzyko walutowe
okresowe wykorzystanie wewnętrznych limitów ryzyka walutowego, VaR, wyniki przeprowadzonych stress testów
Adekwatność kapitałowa i ryzyko nadmiernej dźwigni
bieżące kształtowanie się wskaźników adekwatności kapitałowej i dźwigni, wymogu kapitałowego, kapitału wewnętrznego, miary ekspozycji całkowitej i funduszy własnych, wykorzystanie limitów kapitałowych oraz wyniki testów warunków skrajnych
okresowe kształtowanie się wskaźników adekwatności kapitałowej i dźwigni, wymogu kapitałowego, kapitału wewnętrznego, miary ekspozycji całkowitej i funduszy własnych, wykorzystania limitów kapitałowych, wyniki testów warunków skrajnych, porównanie współczynnika wypłacalności BGK ze współczynnikami innych banków, informacja na temat oceny wielkości i profilu ryzyka kapitałowego Banku związanego z działalnością podmiotów zależnych
Strona 32 z 46
Ryzyko operacyjne
bieżące informacje o istotnych zdarzeniach operacyjnych z Rejestru Ryzyka Operacyjnego wraz z opisem podjętych działań
okresowe
informacje na temat poszczególnych metod pomiaru ryzyka operacyjnego tj. analiza bazy zdarzeń w Rejestrze Ryzyka Operacyjnego, analiza strat w bazie zewnętrznej, kluczowe wskaźniki ryzyka operacyjnego
informacje z samooceny procesów w ramach aktywnych linii biznesowych w Banku, analiza poziomu rezerw na ryzyko operacyjne, informacje na temat pomiaru ryzyka operacyjnego w podmiotach zależnych
Ryzyko braku zgodności
okresowe informacje na temat realizacji poszczególnych zadań komórki ds. zgodności w danym okresie uwzględniające ocenę ryzyka braku zgodności oraz informacje o wszystkich incydentach ujawnionych w danym okresie, reklamacjach i testach zgodności w odniesieniu do Banku i podmiotów zależnych
3.12. Ekspozycje kapitałowe nieuwzględnione w portfelu handlowym
W tabeli nr 22 przedstawiona jest charakterystyka ekspozycji kapitałowych poza portfelem handlowym.
Tabela nr 22. Ekspozycje w papierach kapitałowych nieuwzględnionych w portfelu handlowym na 31.12.2015 r. w mln zł
Wartość księgowa Wartość
godziwa/rynkowa
Podział ze względu na rodzaj inwestycji
spółki notowane na GPW, w tym: 787,8 787,8
spółki z WIG20 721,7 721,7
pozostałe 66,1 66,1
spółki nienotowane 180,8 180,8
fundusze poręczeniowe 61,9 61,9
pozostałe 119,0 119,0
Razem 968,6 968,6
Podział ze względu na cel inwestycji
zyski kapitałowe 0,0 0,0
cele strategiczne 152,3 152,3
inne 816,3 816,3
Razem 968,6 968,6
Wycena ekspozycji kapitałowych dokonywana jest:
w zakresie spółek notowanych na GPW – według wartości godziwej, ustalonej na podstawie kursu
zamknięcia notowań z ostatniego dnia miesiąca sprawozdawczego (miesięcznie),
w zakresie pozostałych spółek – według wartości nabycia (wniesienia) i pomniejszana o ewentualne odpisy
aktualizacyjne lub odpisy z tytułu trwałej utraty wartości (kwartalnie).
W 2015 r. Bank nie dokonywał sprzedaży akcji.
Całkowita wartość niezrealizowanych zysków lub strat ujętych w kapitale podstawowym Tier I na 31 grudnia 2015 r.
wynosiła -58,0 mln zł.
W 2015 r. Bank nie posiadał ekspozycji kapitałowych w portfelu handlowym.
Strona 33 z 46
4. Fundusze własne
Fundusze własne BGK wyznaczone zgodnie z przepisami CRR obejmują:
kapitał Tier I:
○ kapitał podstawowy Tier I (kapitał CET1, ang. Common Equity Tier 1 capital):
– fundusz statutowy10 stanowiący, na mocy art. 3 ust. 3c ustawy o BGK, instrument kapitałowy
w rozumieniu art. 26 ust. 1 lit. a i art. 28 CRR
Fundusz statutowy jest tworzony ze środków pieniężnych i innych składników majątkowych
wnoszonych przez Skarb Państwa (w tym z przekazanych przez ministra właściwego do
spraw finansów publicznych skarbowych papierów wartościowych) oraz z corocznych
odpisów z zysku netto Banku zgodnie z zasadami określonymi w statucie BGK.
– skumulowane inne całkowite dochody
Niezrealizowane zyski i straty związane z aktywami i pasywami wycenianymi według
wartości godziwej podlegają okresowi przejściowemu; w 2015 r. Bank uwzględniał
w kapitale Tier I 100% niezrealizowanych strat oraz usuwał z kapitału podstawowego Tier I
60% niezrealizowanych zysków.
– pozostałe kapitały rezerwowe obejmujące fundusz zapasowy i fundusz rezerwowy
Fundusz zapasowy i fundusz rezerwowy są tworzone z odpisów z rocznego zysku netto
zgodnie z zasadami określonymi w statucie BGK.
– funduszy ogólnego ryzyka bankowego
Fundusz ogólnego ryzyka bankowego jest tworzony z odpisów z rocznego zysku netto
zgodnie z zasadami określonymi w statucie BGK.
– odliczenia z tytułu wartości niematerialnych i prawnych
Kwota odliczana od kapitału podstawowego Tier I jest pomniejszana o powiązane rezerwy
z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
– korekty wartości z tytułu wymogów w zakresie ostrożnej wyceny (ang. Additional Valuation
Adjustments, AVA)
AVA wyznaczana jest metodą uproszoną zgodnie z Rozporządzeniem Delegowanym Komisji
(UE) 2016/101 z dnia 26 października 2015 r. uzupełniającym rozporządzenie Parlamentu
Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do regulacyjnych standardów
technicznych dotyczących ostrożnej wyceny zgodnie z art. 105 ust. 14 (Dz. U. UE L 21 z dnia
28 stycznia 2016 r., s. 54).
○ kapitał dodatkowy Tier I – na 31 grudnia 2015 r. Bank nie posiadał pozycji w kapitale dodatkowym Tier I
kapitał Tier II:
○ korekty z tytułu ogólnego ryzyka kredytowego, przed skutkami podatkowymi, w wysokości do maksymalnie 1,25% kwot ekspozycji ważonych ryzykiem obliczanych zgodnie z częścią trzecią tytuł II rozdział 2 CRR.
W tabeli nr 23 przedstawiono fundusze własne w okresie przejściowym oraz informacje dodatkowe dotyczące
aktywów ważonych ryzykiem, współczynników kapitałowych i buforów kapitałowych, pozycji nieodliczonych od
funduszy własnych oraz uwzględniania rezerw w kapitale Tier II. W celu przedstawienia pozycji funduszy własnych
zastosowany został format i numeracja pozycji określone w załączniku VI do Rozporządzenia Wykonawczego Komisji
nr 1423/2013 z pominięciem pozycji zerowych lub niedotyczących Banku.
10
Z uwagi na specyfikę funduszy własnych Banku główne cechy instrumentów kapitałowych w kapitale podstawowym Tier I nie zostały wykazane w formacie określonym w załączniku II do Rozporządzenia Wykonawczego Komisji (UE) nr 1423/2013
Strona 34 z 46
Tabela nr 23. Fundusze własne w okresie przejściowym oraz informacje dodatkowe na 31.12.2015 r. (w mln zł)
(A) Kwota w dniu
ujawnienia
(B) Odniesienie do artykułu CRR
(B) Kwota rezydualna określona
w CRR
Kapitał podstawowy Tier 1: instrumenty i kapitały rezerwowe
1 Instrumenty kapitałowe i powiązane ażio emisyjne 8 409,5
art. 26 ust. 1, art. 27, 28 i 29, wykaz EBA,
o którym mowa w art. 26 ust. 3
Fundusz statutowy zgodnie z art. 3 ust. 3c ustawy o BGK 8 409,5
3 Skumulowane inne całkowite dochody (i pozostałe kapitały rezerwowe, z uwzględnieniem niezrealizowanych zysków i strat zgodnie z mającymi zastosowanie standardami rachunkowości)
677,8 art. 26 ust. 1
3a Fundusze ogólne ryzyka bankowego 155,5 art. 26 ust. 1 lit. f)
6 Kapitał podstawowy Tier I przed korektami regulacyjnymi 9 242,8
Kapitał podstawowy Tier I: korekty regulacyjne
7 Korekty wartości z tytułu wymogów w zakresie ostrożnej wyceny – Additional Valuation Adjustments, AVA (kwota ujemna)
-14,6 art. 34, 105
8 Wartości niematerialne i prawne (po odliczeniu powiązanej rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego) (kwota ujemna)
-24,4 art. 36 ust. 1 lit. b),
art. 37 i art. 472 ust. 4
26a Korekty regulacyjne dotyczące niezrealizowanych zysków i strat zgodnie z art. 467 i 468
-21,3 -14,2
w tym: ...filtr dla niezrealizowanego zysku (instrumenty dłużne) -16,8 art. 468 -11,2
w tym: ...filtr dla niezrealizowanego zysku (nieruchomości inwestycyjne) -4,6 art. 468 -3,1
28 Całkowite korekty regulacyjne w kapitale podstawowym Tier I -60,3 -14,2
29 Kapitał podstawowy Tier I 9 182,5 -14,2
36 Kapitał dodatkowy Tier I przed korektami regulacyjnymi 0,0
43 Całkowite korekty regulacyjne w kapitale dodatkowym Tier I 0,0
44 Kapitał dodatkowy Tier I 0,0
45 Kapitał Tier 1 (kapitał Tier I = kapitał podstawowy Tier I + kapitał dodatkowy Tier I) 9 182,5
Kapitał Tier II: instrumenty i rezerwy
50 Korekty z tytułu ryzyka kredytowego 263,4 art. 62 lit. c) i d)
51 Kapitał Tier II przed korektami regulacyjnymi 263,4
57 Całkowite korekty regulacyjne w kapitale Tier II 0,0
58 Kapitał Tier II 263,4
59 Łączny kapitał (łączny kapitał = kapitał Tier I + kapitał Tier II) 9 445,8
60 Aktywa ważone ryzykiem razem 29 289,2
Współczynniki i bufory kapitałowe11
61 Kapitał podstawowy Tier I (wyrażony jako odsetek kwoty ekspozycji na ryzyko) 31,35% art. 92 ust. 2 lit. a),
art. 465
62 Kapitał Tier I (wyrażony jako odsetek kwoty ekspozycji na ryzyko) 31,35% art. 92 ust. 2 lit. b),
art. 465
63 Łączny kapitał (wyrażony jako odsetek kwoty ekspozycji na ryzyko) 32,25% art. 92 ust. 2 lit. c)
64
Wymóg bufora dla poszczególnych instytucji (wymóg dotyczący kapitału podstawowego Tier I zgodnie z art. 92 ust. 1 lit. a) powiększony o wymogi utrzymywania bufora zabezpieczającego i antycyklicznego, jak również bufor ryzyka systemowego oraz bufor instytucji o znaczeniu systemowym (bufor globalnych instytucji o znaczeniu systemowym lub bufor innych instytucji o znaczeniu systemowym) wyrażony jako odsetek kwoty ekspozycji na ryzyko)
4,5% CRDIV, art. 128, 129,
130
65 w tym: wymóg utrzymywania bufora zabezpieczającego 0%
66 w tym: wymóg utrzymywania bufora antycyklicznego 0%
67 w tym: wymóg utrzymywania bufora ryzyka systemowego 0%
11
BGK nie podlega obowiązkowi przestrzegania buforów kapitałowych, o których mowa w CRDIV i ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym (Dz. U. z 2015 r. poz. 1513)
Strona 35 z 46
67a w tym: bufor globalnych instytucji o znaczeniu systemowym lub bufor innych instytucji o znaczeniu systemowym
0% CRDIV, art. 131
Kwoty poniżej progów odliczeń (przed ważeniem ryzyka)
72 Bezpośrednie i pośrednie udziały kapitałowe podmiotów sektora finansowego, jeżeli instytucja nie dokonała znacznej inwestycji w te podmioty (kwota poniżej progu 10% oraz po odliczeniu kwalifikowanych pozycji krótkich)
782,6
art. 36 ust. 1 lit. h), art. 45, 46, art. 472
ust. 10, art. 56 lit. c), art. 59,
60, art. 475 ust. 4 art. 66 lit. c), art. 69,
70, art. 477 ust. 4
73
Posiadane przez instytucję bezpośrednie i pośrednie udziały kapitałowe w instrumentach w kapitale podstawowym Tier I podmiotów sektora finansowego, jeżeli instytucja dokonała znacznej inwestycji w te podmioty (kwota poniżej progu 10% oraz po odliczeniu kwalifikowanych pozycji krótkich)
148,5 art. 36 ust. 1 lit. i),
art. 45, 48, 470, art. 472 ust. 11
75
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego wynikające z różnic przejściowych (kwota poniżej progu 10%, po odliczeniu powiązanej rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego w przypadku spełnienia warunków określonych w art. 38 ust. 3)
106,2 art. 36 ust. 1 lit. c),
art. 38, 48, 470, art. 472 ust. 5
Pułapy stosowane do uwzględniania rezerw w kapitale Tier II
76 Korekty z tytułu ryzyka kredytowego uwzględnione w kapitale Tier II w odniesieniu do ekspozycji objętych metodą standardową (przed zastosowaniem pułapu)
263,4 art. 62
77 Pułap uwzględniania korekt z tytułu ryzyka kredytowego w kapitale Tier II zgodnie z metodą standardową
335,7 art. 62
Zgodnie z wymogami Rozporządzenia Wykonawczego nr 1423/2013 tabela nr 24 przedstawia uzgodnienie pozycji
bilansu wykorzystywanych do obliczania funduszy własnych Banku wg stanu na 31 grudnia 2015 roku.
Tabela nr 24. Uzgodnienie pozycji regulacyjnych funduszy własnych do pozycji w sprawozdaniu finansowym na 31.12.2015 r. (w mln zł)
Pozycje w sprawozdaniu
finansowym Pozycje regulacyjnych
funduszy własnych
AKTYWA
Wartości niematerialne i prawne 25,2 -24,4
KAPITAŁY
Kapitał (fundusz) podstawowy 8 409,5 8 409,5
Kapitał (fundusz) zapasowy 614,4 614,4
Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny (skumulowane inne całkowite dochody) -13,5 -34,8
Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe 232,3 232,3
Fundusz ogólnego ryzyka bankowego 155,5 155,5
Pozostałe 76,8 76,8
POZYCJE DODATKOWE
Korekty wartości z tytułu wymogów w zakresie ostrożnej wyceny -14,6
Korekty z tytułu ogólnego ryzyka kredytowego według metody standardowej 263,4
REGULACYJNE FUNDUSZ WŁASNE 9 445,8
5. Adekwatność kapitałowa
Zarządzanie adekwatności kapitałową obejmuje:
wyznaczanie i monitorowanie wskaźników adekwatności kapitałowej,
ustalanie i monitorowanie wykorzystania limitów kapitałowych na poszczególne obszary działalności
opartych o wysokość kapitału wewnętrznego,
przeprowadzanie testów warunków skrajnych,
raportowanie poziomu ryzyka zgodnie z tabelą nr 21,
planowanie kapitałowe,
opracowanie kapitałowego planu awaryjnego.
Strona 36 z 46
Adekwatność kapitałowa Banku monitorowana jest za pomocą wskaźników adekwatności kapitałowej:
współczynników kapitałowych wyznaczanych zgodnie z przepisami CRR:
o współczynnika kapitału podstawowego Tier I (współczynnik CET1),
o współczynnika kapitału Tier I,
o współczynnika wypłacalności (łącznego współczynnika kapitałowego),
wskaźnika kapitału wewnętrznego, o którym mowa w art. 128 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo bankowe,
rozumianego jako stosunek kapitału wewnętrznego do funduszy własnych.
W 2015 r. Bank spełniał limity nadzorcze określone w CRR i ustawie Prawo bankowe. Kształtowanie wskaźników
adekwatności kapitałowej oraz ich składników przedstawiają tabela nr 25 oraz wykresy nr 4 i 5.
Tabela nr 25. Wskaźniki adekwatności kapitałowej
Wskaźnik Limit nadzorczy 31.12.2015 r. 31.12.2014 r.
współczynnik CET1 min. 4,5% 31,35% 37,00%
współczynnik kapitału Tier I min. 6% 31,35% 37,00%
współczynnik wypłacalności min. 8% 32,25% 38,15%
wskaźnik kapitału wewnętrznego max. 100% 31,85% 25,09%
Zmiany wysokości współczynników kapitałowych oraz wskaźnika kapitału wewnętrznego wynikały głównie z:
wzrostu wysokości funduszy własnych na skutek podwyższenia funduszu statutowego BGK przez Skarb
Państwa poprzez przekazanie pakietu akcji PKO BP S.A.,
wzrostu wymogu kapitałowego i kapitału wewnętrznego w związku z rozwojem działalności Banku
w obszarze finansowania przedsiębiorstw oraz z nabyciem certyfikatów inwestycyjnych Funduszy
Inwestycyjnych Zamkniętych.
Wykres nr 4. Wskaźniki adekwatności kapitałowej Wykres nr 5. Składniki wskaźników adekwatności kapitałowej
5.1. Wymogi kapitałowe
W celu wyznaczania wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka (I Filar) Bank stosuje metody
opisane w tabeli nr 26. Wysokość wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów przedstawia tabela
nr 26, a w ujęciu graficznym wykres nr 6.
0%
10%
20%
30%
40%
50%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
gru 14 mar 15 cze 15 wrz 15 gru 15
Współczynnik wypłacalności
Wskaźnik kapitału wewnętrznego
0
2
4
6
8
10
gru 14 mar 15 cze 15 wrz 15 gru 15
w mld zł Całkowity wymóg kapitałowy Kapitał wewnętrzny
Fundusze własne
Strona 37 z 46
Tabela nr 26. Metody stosowane do wyznaczania wymogów oraz struktura wymogów kapitałowych BGK (w mln zł)
Wymóg kapitałowy z tytułu: Metoda 31.12.2015 r.
ryzyka kredytowego metoda standardowa (art. 111 - 141 CRR) kompleksowa metoda ujmowania zabezpieczeń (art. 223 - 224 CRR)
2 123,5
ryzyka kredytowego kontrahenta, w tym: metoda wyceny według wartości rynkowej (art. 274 CRR) 25,2
z tytułu ekspozycji wobec kwalifikującego się kontrahenta centralnego (CCP)
metoda alternatywna (art. 310 CRR) 0,002
ryzyka walutowego metoda podstawowa (art. 351 CRR) 0,0
ryzyka cen towarów metoda uproszczona (art. 360 CRR) 0,0
ryzyka pozycji w portfelu handlowym, w tym: 50,2
ryzyka szczególnego i ogólnego w zakresie instrumentów kapitałowych
zgodnie z art. 342 - 343 CRR 0,0
ryzyka szczególnego w zakresie instrumentów dłużnych
zgodnie z art. 336 CRR 0,0
ryzyka ogólnego w zakresie instrumentów dłużnych
metoda terminów zapadalności (art. 339 CRR) 50,2
ryzyka związanego z CVA metoda standardowa (art. 384 CRR) 26,4
ryzyka rozliczenia zgodnie z art. 378-380 CRR 0,0
dużych ekspozycji w portfelu handlowym zgodnie z art. 397 CRR 0,0
ryzyka operacyjnego metoda podstawowego wskaźnika (art. 315 – 316 CRR)
117,8
Razem 2 343,1
Wykres nr 6. Struktura wymogów kapitałowych BGK na 31.12.2015 r.
5.1.1. Wymogi kapitałowe – ryzyko kredytowe i kredytowe kontrahenta
W celu przypisania wag ryzyka ekspozycjom, Bank stosuje powiązanie ocen wiarygodności kredytowej ze stopniami
jakości kredytowej zgodnie z CRR. Bank wykorzystuje oceny wiarygodności kredytowej nadawane przez następujące
zewnętrzne instytucje wiarygodności kredytowej:
Fitch Ratings,
Moody’s Investors Service,
Standard & Poor’s Ratings Services.
Bank stosuje oceny wiarygodności kredytowej nadawane przez zewnętrzne instytucje wiarygodności kredytowej do
następujących kategorii ekspozycji:
Rządy i banki centralne,
Instytucje – banki,
Przedsiębiorstwa,
Samorządy regionalne i władze lokalne.
W tabeli nr 27 przedstawiono wartość ekspozycji przed i po zastosowaniu technik ograniczania ryzyka kredytowego
91.7%
5.0%
2.1%
1.1%
ryzyko kredytowe i kredytowe kontrahenta
ryzyko operacyjne
ryzyko pozycji
ryzyko związane z CVA
Strona 38 z 46
związanych z każdym stopniem jakości kredytowej w metodzie standardowej wyznaczania wymogu kapitałowego
z tytułu ryzyka kredytowego.
Tabela nr 27. Wartość ekspozycji przed i po zastosowaniu technik ograniczania ryzyka kredytowego związanych z każdym stopniem jakości kredytowej na 31.12.2015 r. (w mln zł)
Stopień jakości kredytowej Wartość ekspozycji Wartość ekspozycji po
ograniczeniu ryzyka kredytowego Wymóg kapitałowy
1 700,4 700,4 0,2
2 74 806,9 79 344,2 85,8
3 4 001,3 4 001,3 292,5
4 0,5 0,5 0,0
5 0,0 0,0 0,0
6 963,5 266,7 32,0
brak 33 437,0 28 363,2 1 738,2
Razem 113 909,6 112 676,2 2 148,8
Na 31 grudnia 2015 r. nie występowały pozycje pomniejszające fundusze własne z przypisanym stopniem jakości
kredytowej.
Tabela nr 28 przedstawia wartość ekspozycji przed i po zastosowaniu technik ograniczania ryzyka kredytowego dla
poszczególnych wag ryzyka w metodzie standardowej wyznaczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka
kredytowego.
Tabela nr 28. Ekspozycje objęte ochroną kredytową w standardowej metodzie wyliczania wymogu kapitałowego na 31.12.2015 r. (w mln zł)
Waga ryzyka Wartość ekspozycji Wartość ekspozycji po
ograniczeniu ryzyka kredytowego Wymóg kapitałowy
0% 73 449,9 78 014,6 0,0
20% 9 532,4 9 612,7 153,8
35% 7,4 7,4 0,2
50% 2 656,8 2 286,5 91,5
75% 1 011,0 1 009,9 51,5
100% 24 285,3 19 440,7 1 554,9
150% 2 712,2 2 049,7 246,0
250% 254,6 254,6 50,9
Razem 113 909,6 112 676,2 2 148,8
W tabeli nr 29 przedstawiono wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego i kredytowego kontrahenta w podziale
na kategorie ekspozycji (pominięte zostały kategorie ekspozycji o zerowych wartościach).
Tabela nr 29. Wymogi kapitałowe z tytułu ryzyka kredytowego i kredytowego kontrahenta na 31.12.2015 r. w podziale na kategorie ekspozycji (w mln zł)
Kategorie ekspozycji wymóg kapitałowy
Rządy i banki centralne 13,7
Samorządy regionalne i władze lokalne 114,3
Podmioty sektora publicznego 16,6
Instytucje, w tym banki 100,7
Przedsiębiorstwa 1 070,5
Ekspozycje detaliczne 51,5
Zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach 349,1
Dotyczące niewykonania zobowiązania 163,1
Związane ze szczególnie wysokim ryzykiem 140,5
Ekspozycje kapitałowe 117,8
Inne pozycje 11,0
Razem 2 148,8
Strona 39 z 46
Struktura wymogów kapitałowych zarówno ze względu na wagi ryzyka, jak i na rodzaje kategorii ekspozycji
odzwierciedla dwa główne segmenty działalności Banku: kredyty i emisje obligacji przedsiębiorstw – kategoria
ekspozycji przedsiębiorstwa (dominująca waga ryzyka 100%) oraz kredyty dla Towarzystw Budownictwa
Społecznego oraz spółdzielni mieszkaniowych, udzielane ze środków byłego KFM – kategoria ekspozycji
zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach (dominująca waga ryzyka 100%).
5.2. Kapitał wewnętrzny
Kapitał wewnętrzny (II Filar) jest to oszacowana przez Bank kwota, niezbędna do pokrycia wszystkich
zidentyfikowanych istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności Banku oraz zmian otoczenia
gospodarczego, uwzględniająca przewidywany poziom ryzyka.
Kapitał wewnętrzny szacowany jest na pokrycie ryzyk, które zostały zidentyfikowane jako istotne. Dla ryzyk
nieistotnych nie jest wyznaczany kapitał wewnętrzny na ich pokrycie. Istotność ryzyka badana jest w ramach
corocznych przeglądów procesu ICAAP.
Kwota całkowitego kapitału wewnętrznego wyznaczana jest jako suma kapitału wewnętrznego z tytułu
poszczególnych rodzajów ryzyka. W celu oszacowania kapitału wewnętrznego z tytułu poszczególnych rodzajów
ryzyka Bank stosuje metody wykorzystywane do wyznaczania wymogów kapitałowych określone w CRR lub metody
wewnętrzne opracowane przez Bank.
W tabeli nr 30 przedstawione zostały metody stosowane w celu wyznaczenia kapitału wewnętrznego z tytułu
poszczególnych rodzajów ryzyka.
Kapitał wewnętrzny według stanu na 31 grudnia 2015 r. wyniósł 3 008 mln zł, a wskaźnik kapitału wewnętrznego
31,85%. Strukturę procentową kapitału wewnętrznego przedstawia wykres nr 7.
Tabela nr 30. Metody stosowane do wyznaczania kapitału wewnętrznego
Ryzyko Metoda
ryzyko kredytowe i kredytowe kontrahenta wymóg kapitałowy, metoda standardowa
ryzyko związane z CVA wymóg kapitałowy, metoda standardowa
ryzyko koncentracji zaangażowań metoda wewnętrzna oparta na potencjalnym wzroście wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego związanego z koncentracją zaangażowań
ryzyko stopy procentowej w portfelu handlowym metoda wewnętrzna oparta na VaR
ryzyko stopy procentowej w portfelu bankowym metoda wewnętrzna oparta o zmianę wyniku odsetkowego w warunkach skrajnych
ryzyko cen papierów kapitałowych w portfelu bankowym metoda wewnętrzna oparta na VaR
ryzyko płynności metoda wewnętrzna oparta o kwotę dodatkowego kosztu finansowania
ryzyko zmian warunków makroekonomicznych metoda wewnętrzna oparta o zmiany PKB
ryzyko operacyjne metoda wewnętrzna oparta na ankietach samooceny ryzyka
ryzyko braku zgodności metoda wewnętrzna oparta na ankietach samooceny ryzyka
ryzyko utraty reputacji procentowy narzut kapitałowy
ryzyko biznesowe procentowy narzut kapitałowy
ryzyko modeli procentowy narzut kapitałowy
Strona 40 z 46
Wykres nr 7. Struktura kapitału wewnętrznego wg stanu na 31.12.2015 r.
5.3. Bufory kapitałowe
BGK nie podlega obowiązkowi przestrzegania buforów kapitałowych określonych w CRDIV, które zostały
wprowadzone do polskiego porządku prawnego na mocy ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze
makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym
(Dz. U. z 2015 r. poz. 1 513).
6. Dźwignia finansowa
Zarządzanie ryzykiem nadmiernej dźwigni obejmuje:
wyznaczanie i monitorowanie wskaźników dźwigni, w tym regulacyjnego wskaźnika dźwigni wyznaczonego
zgodnie z Rozporządzeniem Delegowanym Komisji nr 2015/62,
ustalanie i monitorowanie wykorzystania wewnętrznego limitu dla regulacyjnego wskaźnika dźwigni,
przeprowadzanie testów warunków skrajnych,
raportowanie poziomu ryzyka zgodnie z tabelą nr 21,
planowanie poziomu regulacyjnego wskaźnika dźwigni,
opracowanie planu awaryjnego.
Regulacyjny wskaźnik dźwigni wyznaczany jest na koniec każdego miesiąca zgodnie z Rozporządzeniem
Delegowanym Komisji (UE) 2015/62 jako kapitał Tier I podzielony przez miarę ekspozycji całkowitej. W obliczeniach
wskaźnika dźwigni Bank stosuje kapitał Tier I uwzględniający korekty okresu przejściowego. Bank nie stosuje
wyłączenia pozycji powierniczych z obliczeń miary ekspozycji całkowitej.
W tabeli nr 31 przedstawiono wysokość wskaźnika dźwigni oraz podział miary ekspozycji całkowitej.
Tabela nr 31. Wskaźnik dźwigni oraz podział miary ekspozycji całkowitej na 31.12.2015 r. (w mln zł)
Miara ekspozycji całkowitej, w tym: 99 115,7
Aktywa Banku z wyłączeniem instrumentów pochodnych 89 916,9
Instrumenty pochodne, w tym: 1 046,2
Dodatnia wartość rynkowa 234,5
Potencjalna przyszła ekspozycja kredytowa 811,7
Narzut z tytułu transakcji finansowania papierów wartościowych 8,2
Pozycje pozabilansowe o niskim ryzyku po zastosowaniu wskaźnika konwersji równego 10% 0,0
Pozycje pozabilansowe o średnim/niskim ryzyku po zastosowaniu wskaźnika konwersji równego 20% 96,0
Pozycje pozabilansowe o średnim ryzyku po zastosowaniu wskaźnika konwersji równego 50% 6 272,5
Inne pozycje pozabilansowe po zastosowaniu wskaźnika konwersji równego 100% 1 836,3
Pozycje odliczone od kapitału Tier I -60,3
Kapitał Tier I po zastosowaniu korekt okresu przejściowego 9 182,5
Wskaźnik dźwigni 9,26%
71.4%
8.9%
6.7%
6.2%
1.8%
4.9%
Ryzyko kredytowe i kredytowe kontrahenta
Ryzyko koncentracji zaangażowań
Ryzyko stopy procentowej w portfelu bankowym
Ryzyko cen papierów kapitałowych w portfelu bankowym
Ryzyko operacyjne
Pozostałe
Strona 41 z 46
W tabeli nr 32 przedstawiono uzgodnienie miary ekspozycji całkowitej z informacjami publikowanymi w sprawozdaniu finansowym.
Tabela nr 32. Uzgodnienie miary ekspozycji całkowitej z informacjami publikowanymi w sprawozdaniu finansowym na 31.12.2015 r. (w mln zł)
Aktywa ogółem w sprawozdaniu finansowym 43 419,1
Korekta z tytułu transakcji pochodnych 810,3
Korekta z tytułu transakcji finansowania papierów wartościowych 8,2
Korekta z tytułu pozycji pozabilansowych innych niż transakcje pochodne 8 204,8
Inne korekty, w tym: 46 673,4
Pozycje odliczone od kapitału Tier I -60,3
Pozycje związane z ekspozycjami funduszy przepływowych 46 640,2
Pozostałe 93,5
Miara ekspozycji całkowitej 99 115,7
Na wykresach nr 8 i 9 przedstawiono wskaźnik dźwigni oraz miarę ekspozycji całkowitej w 2015 r.
Wykres nr 8. Wskaźnik dźwigni Wykres nr 9. Miara ekspozycji całkowitej
* środki w NBP, bony pieniężne, papiery skarbowe, należności z tytułu transakcji reverse repo, lokaty międzybankowe, środki na rachunkach nostro
Zmiany wysokości wskaźnika dźwigni wynikały ze zmian łącznej kwoty aktywów głównie na skutek zmian stanu
aktywów wynikających z lokowania wolnych środków zaprezentowanych na wykresie nr 9.
7. Aktywa obciążone oraz aktywa wolne od obciążeń
Dany składnik aktywów jest traktowany jako obciążony, jeżeli został on zastawiony lub podlega jakiejkolwiek formie
ustaleń mających na celu ochronę, zabezpieczenie lub wsparcie jakości kredytowej transakcji bilansowej lub
pozabilansowej, z której zakresu nie może on zostać swobodnie wycofany (np. w celu zastawiania dla potrzeb
finansowania).
Tabele nr 33, 34 i 35 przedstawiają informacje na temat aktywów obciążonych i aktywów wolnych od obciążeń,
otrzymanych zabezpieczeń i powiązanych zobowiązań przygotowane zgodnie z Wytycznymi EBA z dnia 27 czerwca
2014 r. w sprawie ujawniania informacji o aktywach obciążonych i aktywach wolnych od obciążeń.
Tabela nr 33. Aktywa na 31.12.2015 r. (w mln zł)
Wartość bilansowa
aktywów obciążonych Wartość godziwa
aktywów obciążonych
Wartość bilansowa aktywów wolnych od
obciążeń
Wartość godziwa aktywów wolnych od
obciążeń
Aktywa razem 4 052,3 x 86 004,8 x
Instrumenty kapitałowe 0,0 0,0 1 281,6 1 281,6
Dłużne papiery wartościowe 2 882,2 2 882,2 16 474,2 16 474,2
Inne aktywa 1 170,1 x 68 249,0 x
0%
2%
4%
6%
8%
10%
gru 14 mar 15 cze 15 wrz 15 gru 15
Wskaźnik dźwigni
0
30
60
90
120
150
gru 14 mar 15 cze 15 wrz 15 gru 15
w mld zł Miara ekspozycji całkowitej
Aktywa wynikające z lokowania wolnych środków*
Strona 42 z 46
Tabela nr 34. Zabezpieczenie otrzymane na 31.12.2015 r. (w mln zł)
Wartość godziwa obciążonych zabezpieczeń otrzymanych lub
wyemitowanych własnych dłużnych papierów
wartościowych
Wartość godziwa zabezpieczeń otrzymanych lub
wyemitowanych własnych dłużnych papierów
wartościowych dostępnych dla celów obciążenia
Zabezpieczenia otrzymane razem 0,0 1 173,7
Instrumenty kapitałowe 0,0 0,0
Dłużne papiery wartościowe 0,0 1 173,7
Inne zabezpieczenia otrzymane 0,0 0,0
Wyemitowane własne dłużne papiery wartościowe inne niż obligacje zabezpieczone lub papiery typu ABS
0,0 0,0
Tabela nr 35. Powiązane zobowiązania na 31.12.2015 r. (w mln zł)
Odpowiadające zobowiązania,
zobowiązania warunkowe i udzielone pożyczki papierów
wartościowych
Aktywa, zabezpieczenia otrzymane i wyemitowane
własne dłużne papiery wartościowe inne niż obciążone
obligacje zabezpieczone i papiery typu ABS
Wartość bilansowa wybranych zobowiązań finansowych 2 897,5 2 904,3
Głównymi źródłami obciążeń są:
finansowanie transakcji z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu,
pożyczki z Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Ministerstwa Finansów i Banku Rozwoju Rady Europy,
transakcje pochodne (wycena pasywna).
Wartość zobowiązań będących źródłem obciążenia aktywów (3 863,3 mln zł) stanowi 95,3% wartości aktywów
obciążonych (4 052,3 mln zł).
Wśród innych aktywów wolnych od obciążeń Bank uznaje za niedostępne dla celów obciążenia w ramach normalnej
działalności pozycje wykazane w tabeli nr 36.
Tabela nr 36. Inne aktywa wolne od obciążeń uznane za niedostępne dla celów obciążenia w ramach normalnej działalności na 31.12.2015 r. (w mln zł)
Kredyty i pożyczki* 52 830,7 98,61%
Wycena instrumentów pochodnych ujęta w bilansie 233,8 0,44%
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 161,8 0,30%
Udziały w jednostkach zależnych i stowarzyszonych 142,4 0,27%
Rzeczowe aktywa trwałe 110,8 0,21%
Wartości niematerialne i prawne 25,2 0,05%
Kasa 6,5 0,01%
Pozostałe 64,4 0,11%
Razem 53 575,6 100,00%
* oprócz kredytów i pożyczek pozycja obejmuje m.in. należności Krajowego Funduszu Drogowego, rachunki nostro oraz lokaty
międzybankowe
Strona 43 z 46
8. Informacje dotyczące polityki zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących
stanowiska kierownicze
Ogólne zasady ustalania, przyznawania i wypłacania zmiennych składników wynagrodzeń na stanowiskach
kierowniczych w Banku zostały określone w Polityce zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących
stanowiska kierownicze w BGK, opracowanej na podstawie Uchwały Nr 258/2011 Komisji Nadzoru Finansowego
z dnia 4 października 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad funkcjonowania systemu zarządzania ryzykiem
i systemu kontroli wewnętrznej oraz szczegółowych warunków szacowania przez banki kapitału wewnętrznego
i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz zasad ustalania polityki
zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w banku (Dz. Urz. KNF Nr 11,
poz. 42), zatwierdzonej przez Radę Nadzorczą Banku.
W proces tworzenia i realizacji Polityki zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska
kierownicze w BGK zaangażowany jest Komitet do spraw Wynagrodzeń, powołany spośród członków Rady
Nadzorczej Banku, w składzie:
w okresie od 1.01.2015 r. do 5.11.2015 r.:
○ Dorota Podedworna-Tarnowska – Przewodniczący Komitetu,
○ Tomasz Szałwiński – Członek Komitetu,
○ Ryszard Pazura – Członek Komitetu,
w okresie od 6.11.2015 r. do 31.12.2015 r.:
○ Ryszard Pazura – Przewodniczący Komitetu,
○ Joanna Bęza-Bojanowska – Członek Komitetu,
○ Grażyna Grzyb – Członek Komitetu.
Do zadań Komitetu należy:
monitorowanie i wydawanie opinii na temat polityki zmiennych składników wynagrodzeń oraz jej realizacji,
w tym wysokości i rodzajów składników wynagrodzeń osób zajmujących w Banku stanowiska kierownicze,
przygotowywanie zaleceń dla Zarządu w odniesieniu do wynagrodzeń osób zajmujących w Banku stanowiska
kierownicze,
opiniowanie i monitorowanie zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących w Banku stanowiska
kierownicze związane z zarządzaniem ryzykiem oraz zachowaniem zgodności działania Banku z przepisami
prawa i regulacjami wewnętrznymi,
opiniowanie raportu z przeprowadzonego przez komórkę audytu wewnętrznego Banku przeglądu wdrożenia
i realizacji zasad polityki zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących w Banku stanowiska
kierownicze.
Zgodnie z Regulaminem Komitetu do spraw Wynagrodzeń, posiedzenia Komitetu odbywają się co najmniej raz
w roku. W 2015 r. zwołano jedno posiedzenie Komitetu.
Osobami, zajmującymi stanowiska kierownicze w rozumieniu Polityki zmiennych składników wynagrodzeń są:
członkowie Zarządu,
dyrektor zarządzający odpowiadający za finanse Banku, sprawujący obowiązki związane z prowadzeniem
ksiąg rachunkowych Banku,
dyrektorzy zarządzający, kierujący pionami:
○ rynków finansowych,
○ zarządzania ryzykiem,
○ zarządzania i sprzedaży produktów bankowych,
Strona 44 z 46
Compliance Officer,
dyrektorzy departamentów odpowiedzialnych w Banku za:
○ ryzyko kredytowe i finansowe,
○ inwestycje kapitałowe i finansowanie strukturalne,
dyrektorzy departamentów:
○ Audytu Wewnętrznego,
○ Prawnego,
○ Zarządzania Kadrami.
Wykaz stanowisk objętych Polityką ustalany jest na podstawie kryteriów wpływu poszczególnych osób na profil
ryzyka Banku:
członek organu zarządzającego pełniącego funkcję zarządzania – członkowie Zarządu,
pełnienie funkcji kontrolnych – odpowiedzialność wobec Zarządu za działania niezależnej funkcji zarządzania
kadrami, funkcji zarządzania ryzykiem, funkcji zgodności z przepisami, funkcji audytu wewnętrznego,
odpowiedzialność za przygotowanie transakcji w istotnej jednostce gospodarczej – dyrektorzy
zarządzający/dyrektorzy komórek, którym przyznano limit kapitałowy stanowiący co najmniej 2%
całkowitego limitu kapitałowego z wyłączeniem działalności dotyczącej realizacji programów rządowych,
pełnienie funkcji głównego księgowego – osoba odpowiedzialna za księgi Banku lub wskazana przez Zarząd
do pełnienia funkcji głównego księgowego,
uczestnictwo w procesie opiniowania istotnych transakcji – spełnienie co najmniej jednego z warunków:
○ odpowiedzialność za proponowanie limitów na transakcje na rynku międzybankowym,
○ odpowiedzialność za ocenę ryzyka kredytowego dla wysokokwotowych transakcji,
○ bezpośrednia odpowiedzialność za wykonywanie transakcji na rynku międzybankowym,
w szczególności w zakresie lokowania nadwyżek płynnościowych,
○ odpowiedzialność za kwestie prawne.
Wykaz stanowisk podlega przeglądowi i ewentualnej weryfikacji corocznie przed rozpoczęciem kolejnego roku
kalendarzowego, na który ma obowiązywać lub w sytuacji zaistnienia zmian organizacyjnych, wpływających na
konieczność weryfikacji tego wykazu.
Zmienne składniki wynagrodzeń to w szczególności: premie kwartalne, nagroda roczna i nagrody uznaniowe,
wypłacane ww. osobom na podstawie obowiązujących w Banku regulaminów, którymi są objęte z racji pozostawania
z Bankiem w stosunku pracy na określonym stanowisku, w tym regulaminu premiowania oraz regulaminu nagród.
Roczne wynagrodzenie zmienne pracownika zajmującego stanowisko kierownicze w Banku, nie może stanowić
więcej niż 100% jego rocznego wynagrodzenia zasadniczego.
Wynagrodzenie zmienne jest przyznawane i wypłacane w zależności od sytuacji finansowej Banku oraz gdy jest
uzasadnione wynikami Banku, efektami pracy danej komórki organizacyjnej centrali Banku oraz efektami pracy
osoby zajmującej stanowisko kierownicze w Banku.
Podstawą określenia rodzaju i wysokości oraz przyznania wynagrodzenia zmiennego jest ocena stopnia realizacji
zadań przez pracownika oraz jakości i efektów pracy (karty celów) oraz osiągnięcie przez Bank dodatniego wyniku
finansowego netto liczonego narastająco od początku roku.
Bank stosuje zasadę odroczenia wypłaty wynagrodzenia zmiennego w stosunku do osób, których wynagrodzenie to
w danym roku przekroczy określoną przez Radę Nadzorczą Banku kwotę graniczną 120 tys. zł, ustaloną z uwagi na
maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego wypłacanego członkom Zarządu (w Banku obowiązuje „ustawa
kominowa”). W 2015 r. wynagrodzenie zmienne żadnej z osób objętych Polityką nie osiągnęło kwoty, powyżej której
Strona 45 z 46
następowałoby odroczenie 40% wynagrodzenia zmiennego i jego wypłata w rocznych ratach, w ciągu trzech lat od
zakończenia okresu oceny, za jaki to wynagrodzenie przysługuje.
Z uwagi na formę prawną BGK (bank państwowy), charakter prowadzonej działalności oraz indywidualny profil
ryzyka – zgodnie z zasadą proporcjonalności – Bank stosuje neutralizację niektórych wymogów, w tym nie dokonuje
wypłaty zmiennej części wynagrodzenia w akcjach i instrumentach innych niż akcje.
Kierownicy komórki audytu wewnętrznego, komórki ds. zgodności, komórek organizacyjnych odpowiedzialnych za
zarządzanie ryzykiem i sprawy kadrowe są wynagradzani w zakresie zmiennych składników wynagrodzeń za
osiągnięcie celów wynikających z pełnionych przez nich funkcji, a ich wynagrodzenie nie jest uzależnione od
wyników ekonomicznych uzyskiwanych w kontrolowanych przez nich obszarach działalności Banku.
Kształtowanie się wynagrodzeń wypłaconych za 2015 r. osobom zajmującym stanowiska kierownicze w rozumieniu
Polityki zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w BGK przedstawiają tabele
nr 37 i 38.
Tabela nr 37. Wynagrodzenia w głównych obszarach działalności12
(w tys. zł)
linia biznesowa wynagrodzenia stałe wynagrodzenia zmienne
sprzedaż 1 171 349
zarządzanie ryzykiem 951 280
pozostała działalność 1 016 315
Tabela nr 38. Wynagrodzenia na stanowiskach12
(w tys. zł)
członkowie Zarządu
(7 osób)
osoby podległe bezpośrednio członkowi zarządu oraz główny
księgowy (11 osób)
pozostałe osoby zajmujące stanowiska kierownicze
w BGK (4 osoby)
wynagrodzenia stałe 1 453 2 713 425
wynagrodzenia zmienne13
: 311 815 129
wypłacone w gotówce 311 815 129
wypłacone w instrumentach finansowych
0 0 0
wynagrodzenia zmienne przyznane z odroczoną wypłatą
0 0 0
wynagrodzenia zmienne wypłacone z odroczoną wypłatą
0 0 0
płatności związane z przyjęciem do pracy 0 0 0
płatności związane z odprawą: 187 530 0
najwyższa odprawa 187 270 0
liczba osób z odprawą 1 2 0
W 2015 r. wynagrodzenie żadnej z osób zatrudnionych w BGK nie przekroczyło kwoty 1 mln EUR.
12
z uwzględnieniem zmian zaistniałych w trakcie roku 13
w tym symulacja nagrody rocznej za 2015 r. (na dzień sporządzenia tabeli nagroda roczna za 2015 r. nie została wypłacona)
Strona 46 z 46
Słownik
BGK, Bank – Bank Gospodarstwa Krajowego
BPV (Basis Point Value) – wartość punktu bazowego
CRDIV – Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków
dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi
i firmami inwestycyjnymi, zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE
(Dz. U. UE L 176 z dnia 27 czerwca 2013 r., s. 338)
CRR – Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów
ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz. U.
UE L 176 z dnia 27 czerwca 2013 r., s. 1)
CSA (Credit Support Annex) – umowa zabezpieczająca
CVA (Credit Valuation Adjustment) – korekta wyceny kredytowej
DKT – Departament Kredytów Trudnych
DRF – Departament Ryzyka Finansowego
DRFS – Departament Rynków Finansowych i Sprzedaży
DRK – Departament Ryzyka Kredytowego
DS – Departament Skarbu
DZRK – Departament Zarządzania Ryzykiem Kredytowym
EBA (European Banking Authority) – Europejski Urząd Nadzoru Bankowego
GPW – Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie
ICAAP (Internal Capital Adequacy Assessment Process) – Proces oceny adekwatności kapitału wewnętrznego
ISDA (International Swap and Derivatives Association) – Międzynarodowe Stowarzyszenie Dealerów Swapowych
KFB – Komitet Finansowy Banku
KFM – Krajowy Fundusz Mieszkaniowy – KFM uległ likwidacji z dniem 31 maja 2009 r., a jego aktywa netto zostały
przeniesione na fundusz statutowy Banku – zgodnie z ustawą z dnia 2 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy o poręczeniach
i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne, ustawy o Banku Gospodarstwa Krajowego
oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 65, poz. 545)
KKB – Komitet Kredytowy Banku
KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
KRO – Komitet Ryzyka Operacyjnego Banku
KUKE S.A. – Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych S.A.
KZB – Komitet Zmian Banku
Rozporządzenie Delegowane Komisji nr 2015/62 – Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) 2015/62 z dnia
10 października 2014 r. zmieniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do
wskaźnika dźwigni (Dz. U. UE L 11 z dnia 17 stycznia 2015 r., s. 37)
Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw – Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia
16 grudnia 2008 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków (Dz. U. Nr 235 poz. 1589,
z późn. zm.)
Rozporządzenie Wykonawcze Komisji nr 1423/2013 – Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) nr 1423/2013 z dnia
20 grudnia 2013 r. ustanawiające wykonawcze standardy techniczne w zakresie wymogów dotyczących ujawniania
informacji na temat funduszy własnych instytucji zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)
nr 575/2013 (Dz. U. UE L 355 z dnia 31 grudnia 2013 r., s. 60)
Statut BGK – statut Banku stanowiący załącznik do rozporządzenia Ministra Skarbu Państwa z dnia 11 maja 2010 r.
w sprawie nadania statutu Bankowi Gospodarstwa Krajowego (Dz. U. Nr 81, poz. 535, z późn. zm.)
Ustawa o BGK – ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o Banku Gospodarstwa Krajowego (Dz. U. z 2014 r. poz. 510, z późn. zm.)
Ustawa Prawo bankowe – ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 128, z późn. zm.)
VaR (Value at Risk) – wartość narażona na ryzyko
ZBP – Związek Banków Polskich