Rola położnej w opiece nad ciężarną, rodzącą, położnicą

z cukrzycą

Leokadia JędrzejewskaKonsultant Krajowy

w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego

Kraków 20 – 21 maja 2011r.

Grażyna Bączek, położna, mgr pielęgniarstwa, dr n. med., Warszawski Uniwersytet Medyczny

Nieco historii Problemem cukrzycy ciężarnych

zajmowano się od ponad wieku, intensywne badania nad procesami metabolizmu w ciąży podjęte zostały w latach 80-tych XX wieku.

Dobre początki w Krakowie Pierwsza praca dotycząca przebiegu ciąży

i porodu u kobiet chorych na cukrzycę powstała w 1929 roku w Klinice Ginekologiczno – położniczej Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Autorką jej była dr Anna Stachurska. Opisała w swojej pracy 13 przypadków

wyraźnie rozgraniczając cukrzycę przedciążąwą od ciążowej

Cukrzyca czynnikiem ryzyka w ciąży Cukrzyca matki jest problemem złożonym z

powodu wieloczynnikowego mechanizmu choroby, możliwości wystąpienia wielu powikłań, wielorakości relacji pomiędzy cukrzycą a innym procesami zachodzącymi w organizmie kobiety

Ciąża jest samodzielnym czynnikiem ryzyka ujawnienia się cukrzycy T1, która w ciąży jest stwierdzana 3,7 razy częściej

W związku z tym należy kobietę objąć opieką ok. 6 m-cy przed planowanym zajściem w ciążę

Opieka nad ciężarną z cukrzycąCelem tej opieki jest : Redukcja wystąpienia powikłań u

matki i płodu poprzez utrzymanie w granicach normy glikemii przed ciążą i przez cały okres jej trwania

Utrzymanie optymalnych warunków zdrowia w okresie przed, w trakcie i bezpośrednio po zapłodnieniu

Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą okresie przedkoncepcyjnym I.

W okresie przedkoncepcyjnym u kobiet chorych na cukrzycę planujących ciążę położna powinna:

podjąć działania edukacyjne uwzględniając wpływ cukrzycy na przebieg ciąży i ciąży na cukrzycę zmierzające do podejmowania przez kobietę świadomych planów związanych z prokreacją

zmobilizować kobietę do korzystania z opieki specjalistycznej (zgodnie z zaleceniami diabetologa) celem wykonania badań i odbycia konsultacji pozwalających na eliminację czynników ryzyka

zachęcać kobiety do intensywnej kontroli glikemii przed planowaną ciążą

Rola i zadania położnej w okresie przedkoncepcyjnym II. mobilizować do przestrzegania zasad

insulinoterapii celem dobrego wyrównania glikemii

wskazać ważność rozpoczęcia w tym okresie suplementacji kwasem foliowym

propagować higienę jamy ustnej wskazywać na konieczność systematycznego

leczenia ognisk zakażenia (infekcje nerek, zębów, zatok i inne)

udzielać wsparcia zgodnie z potrzebami

Rola i zadania położnej w okresie przedkoncepcyjnym III. Ustalić z kobietą optymalne warunki dla

prawidłowego przebiegu ciąży uwzględniające: zaplanowanie w miarę możliwości okresu

zajścia w ciążę korygowanie diety w zależności od

współczynnika masy ciała (BMI), zapotrzebowania energetycznego z uwzględnieniem stylu życia i rodzaju wykonywanej pracy

zalecanie systematycznej, umiarkowanej aktywności fizycznej, która zwiększy wrażliwość na insulinę i poprawi utylizację glukozy

Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą podczas ciąży I.

Nakłonić kobiety z obciążonym wywiadem do natychmiastowego diagnozowania po stwierdzeniu ciąży

Poinformować o możliwości występowania hipoglikemii w pierwszych tygodniach ciąży, ze względu na zmniejszone łaknienie, nudności czy wymioty, wskazać metody zaradcze

Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą podczas ciąży II.

Przekazać informacje dotyczące przestrzegania harmonogramu wizyt kontrolnych

Wskazać korzyści i niebezpieczeństwa z przestrzegania czy nieprzestrzegania zaleceń

Wspierać kobiety w okresie ciąży, uczyć odpowiedzialności za własne zachowanie

Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą podczas ciąży III.

Położna powinna przygotować ciężarną do: do prowadzenia dzienniczka samokontroli do obsługi glukometru kontroli glikemii, glikozurii i acetonurii zmiany miejsc wkłucia przy pobieraniu krwi do badań kontroli ciśnienia tętniczego pomiaru masy ciała oceny objawów hiper- i hipoglikemii oraz

postępowania w przypadku ich zaistnienia systematycznej kontroli w kierunku ew. wystąpienia

powikłań

Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą podczas ciąży IV.

Położna powinna przygotować ciężarną do:

systematycznej oceny samopoczucia wdrożenia zasad właściwego żywienia zmiany stylu życia (sen, wypoczynek,

aktywność) systematycznego prowadzenia karty

ruchów płodu

Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą ciężarną z GDM

Położna powinna nauczyć ciężarne z GDM:

zasad przygotowania insuliny technik wstrzyknięć zasad aseptyki i antyseptyki wyboru miejsc wkłucia, rotacji zasad przechowywania insuliny czasu spożywania posiłków po

wstrzyknięciu

Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą ciężarną z cukrzycą

Położna podczas całej ciąży powinna monitorować poziom wiedzy i umiejętności kobiety ciężarnej, korygować błędy , wskazywać na niedociągnięcia, wspierać.

Rola położnej w monitorowaniu dobrostanu płodu Przygotowanie ciężarnej do

samoobserwacji i oceny ruchów płodu od 24 tygodnia ciąży

Osłuchiwanie czynności serca płodu – słuchawką lub UDT

Wykonywanie kardiotokografii z testem niestresowym ( NST) od 24 do 28 tyg. ciąży w poradni podczas każdej wizyty a podczas hospitalizacji w oddziale codziennie

Rola położnej w opiece nad rodzącą z cukrzycą w sali porodowej I.

Monitorowanie stanu rodzącej i realizacja zleceń lekarskich w tym m.in.

- pomiar stężenia glukozy w surowicy krwi- dożylny wlew glukozy wg zlecenia lekarza- podanie insuliny- uzupełnienie potasu wg potrzeb Osłuchiwanie czynności serca płodu Ocena czynników ryzyka wystąpienia dystocji

barkowej Postępowanie w przypadku wystąpienia dystocji

barkowej

Rola położnej w opiece nad rodzącą z cukrzycą w sali porodowej II.

Inne zasady na ogół nie odbiegają od procedur ujętych w rozporządzeniu MZ z dnia 23 września 2010r. w sprawie standardów postępowania oraz procedur medycznych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem

Rola położnej w opiece nad rodzącą z cukrzycą w sali porodowej

W przypadku podjęcia decyzji o cięciu cesarskim

- przygotowanie do cięcia cesarskiego wg obowiązujących standardów

- współpraca z zespołem sali operacyjnej.

Rola położnej w opiece nad położnicą Monitorowanie poziomu cukru Podanie insuliny Wdrożenie położnicy do samoobserwacji i

samoopieki Pielęgnacja zgodnie z potrzebami (cięcie

cesarskie, poród siłami natury) Zachęcanie położnicy i pomoc w karmieniu

piersią Edukacja i pomoc w opiece nad noworodkiem Przekazanie informacji nt. terminu zgłoszenia

się do lekarza w celu dalszej diagnostyki cukrzycy

Na zakończenie Opieka nad kobietą ciężarną,

rodzącą i położnicą wymaga podejścia zintegrowanego.

W zespole terapeutycznym, w edukacji i w opiece nad kobietą, położna powinna odegrać znaczącą rolę.

EDUKACJA ZDROWOTNA:

SFERA INTELEKTUALNASFERA UMIEJĘTNOŚCISFERA AFEKTYWNA

Dziękuję Państwu za uwagę