RENOWATOR

StażeOśrodka RENOWATOR

Analiza zależności między Analiza zależności między podstawowymi danymi podstawowymi danymi

opisującymi gminy polskie, ze opisującymi gminy polskie, ze szczególnym uwzględnieniem szczególnym uwzględnieniem relacji między wskaźnikami relacji między wskaźnikami

dotyczącymi rozwoju dotyczącymi rozwoju gospodarczego i cywilizacyjnegogospodarczego i cywilizacyjnego

Źródło danych: GUS i obliczenia własneŹródło danych: GUS i obliczenia własne

Wiesława Łapińska-Noworyta

• Analizowany zbiór został utworzony w oparciu o dane z Analizowany zbiór został utworzony w oparciu o dane z GUS dotyczące wskaźników ekonomicznych i GUS dotyczące wskaźników ekonomicznych i cywilizacyjnych 2479 gmin. cywilizacyjnych 2479 gmin.

• Do analizy wybrałam podzbiór 35-u gmin. 20 gmin Do analizy wybrałam podzbiór 35-u gmin. 20 gmin położonych w województwie mazowieckim, w powiatach położonych w województwie mazowieckim, w powiatach pruszkowskim i garwolińskim i 15 w województwie pruszkowskim i garwolińskim i 15 w województwie podlaskim, w powiecie białostockim. podlaskim, w powiecie białostockim.

• Wybór gmin podyktowany był pewną jednorodnością Wybór gmin podyktowany był pewną jednorodnością próby. Powiaty pruszkowski i białostocki zlokalizowane są próby. Powiaty pruszkowski i białostocki zlokalizowane są w obrębie dużych aglomeracji miejskich, powiat w obrębie dużych aglomeracji miejskich, powiat garwoliński ma korzystne położenie na trasie Warszawa - garwoliński ma korzystne położenie na trasie Warszawa - Lublin, w odległości 60 km od Warszawy. Wybrane powiaty Lublin, w odległości 60 km od Warszawy. Wybrane powiaty wyróżnia dobra sytuacja gospodarcza i cywilizacyjna, dobre wyróżnia dobra sytuacja gospodarcza i cywilizacyjna, dobre warunki pod inwestycje, dogodne położenie. Dodatkowym warunki pod inwestycje, dogodne położenie. Dodatkowym aspektem wyboru tych powiatów są względy osobiste. aspektem wyboru tych powiatów są względy osobiste. Powiaty te są mi dosyć dobrze znane i przez to Powiaty te są mi dosyć dobrze znane i przez to interesujące.interesujące.

• Pierwsza część prezentacji jest próbą scharakteryzowania Pierwsza część prezentacji jest próbą scharakteryzowania całego analizowanego zbioru gmin oraz poszczególnych całego analizowanego zbioru gmin oraz poszczególnych typów: typów:

• a) w oparciu o podstawowe wartości dotyczące a) w oparciu o podstawowe wartości dotyczące wskaźników ekonomicznych i cywilizacyjnych.wskaźników ekonomicznych i cywilizacyjnych.

• b) podstawowe statystyki opisoweb) podstawowe statystyki opisowe

• Wskaźniki ekonomiczne dotyczą: Wskaźniki ekonomiczne dotyczą: liczby pracujących, liczby pracujących, podmiotów gospodarczych i bezrobotnych na 1000 podmiotów gospodarczych i bezrobotnych na 1000 mieszkańców.mieszkańców.

• Wskaźniki cywilizacyjne obejmują: Wskaźniki cywilizacyjne obejmują: odsetek mieszkańców odsetek mieszkańców objętych siecią wodociągową, kanalizacyjną, obsługiwanych objętych siecią wodociągową, kanalizacyjną, obsługiwanych przez oczyszczalnie i liczby absolwentów przypadających na przez oczyszczalnie i liczby absolwentów przypadających na 1000 mieszkańców1000 mieszkańców

• Druga część prezentacji jest próbą odpowiedzi na postawioną Druga część prezentacji jest próbą odpowiedzi na postawioną hipotezę, czy istnieje zależność między danymi dotyczącymi hipotezę, czy istnieje zależność między danymi dotyczącymi rozwoju gospodarczego i cywilizacyjnego analizowanego rozwoju gospodarczego i cywilizacyjnego analizowanego zbioru gmin. zbioru gmin.

• W jakim stopniu typ gmin (miejski, miejsko-wiejski, wiejski) W jakim stopniu typ gmin (miejski, miejsko-wiejski, wiejski) wpływa na relacje między poszczególnymi danymi wpływa na relacje między poszczególnymi danymi ekonomicznymi i cywilizacyjnymi.ekonomicznymi i cywilizacyjnymi.

• Które dane odnoszące się sytuacji ekonomicznej i Które dane odnoszące się sytuacji ekonomicznej i cywilizacyjnej są ze sobą najsilniej skorelowane.cywilizacyjnej są ze sobą najsilniej skorelowane.

• Aby odpowiedzieć na te pytania wyznaczyłam współczynniki Aby odpowiedzieć na te pytania wyznaczyłam współczynniki korelacji między danymi gospodarczymi i cywilizacyjnymi dla korelacji między danymi gospodarczymi i cywilizacyjnymi dla całego analizowanego zbioru gmin i poszczególnych rodzajów.całego analizowanego zbioru gmin i poszczególnych rodzajów.

• Dla zależności o najwyższych współczynnikach korelacji Dla zależności o najwyższych współczynnikach korelacji stworzyłam wykresy rozrzutu z liniową funkcją regresji , a stworzyłam wykresy rozrzutu z liniową funkcją regresji , a także 2-go i 3-go stopnia.także 2-go i 3-go stopnia.

• Na następnym slajdzie pokazałam wartości wskaźników ekonomicznych i cywilizacyjnych dla rozpatrywanego zbioru 35-u gmin

• Wskaźniki ekonomiczne są sumą:• Liczby pracujących na 1000 /M• Liczby podmiotów gospodarczych na 1000/M• Liczby bezrobotnych na 1000/M (wartość ujemna)• Wskaźniki cywilizacyjne są sumą:• Odsetka mieszkańców objętych siecią wodociągową• Odsetka mieszkańców objętych siecią kanalizacyjną• Odsetka mieszkańców obsługiwanych przez

oczyszczalnie• Wartości o skrajnej dominacji wskaźników

ekonomicznych i cywilizacyjnych zaznaczyłam kolorem czerwonym

• Skrajnie niskie wartości wskaźników ekonomicznych i cywilizacyjnych zaznaczyłam kolorem niebieskim

Statystyki dotyczące całej populacji i analizowanego Statystyki dotyczące całej populacji i analizowanego zbioruzbioru

Gmina Całość 3 powiaty miejskie m - w wiejskie

Statystyki Ekon Cyw Ekon Cyw Ekon Cyw Ekon Cyw Ekon Cyw

Średnia 172,06 153,84 135,92 145,88 314,97 270,24 108,39 182,76 114,93 104,64

Mediana 94,96 134,26 275,04 265,98 90,57 176,48 65,16 101,06

Odchyl. Stand. 183,91 78,22 126,96 78,25 192,67 72,12 50,1 59,27 115,98 49,88

Zbliżone wartości średnie i odchylenia standardowe dla całej Zbliżone wartości średnie i odchylenia standardowe dla całej populacji i badanej próby wskazują na jej reprezentatywny populacji i badanej próby wskazują na jej reprezentatywny charakter.charakter.Gminy typu - 1 „odstają” pod względem wartości średnich i Gminy typu - 1 „odstają” pod względem wartości średnich i odchyleń standardowych od gmin typu - 2 i typu - 3.odchyleń standardowych od gmin typu - 2 i typu - 3.Gminy miejsko-wiejskie zdecydowanie przewyższają Gminy miejsko-wiejskie zdecydowanie przewyższają „cywilizacyjnie” gminy wiejskie„cywilizacyjnie” gminy wiejskie

Udział wskaźników ekonomicznych i Udział wskaźników ekonomicznych i cywilizacyjnych dotyczących całej cywilizacyjnych dotyczących całej

analizowanej próbyanalizowanej próby

Miejsko-wiejskieMiejsko-wiejskie

Wartości wskaźników dotyczące rozwoju Wartości wskaźników dotyczące rozwoju ekonomicznego i cywilizacyjnego w gminach ekonomicznego i cywilizacyjnego w gminach

miejskichmiejskich

Wartości wskaźników dotyczące rozwoju Wartości wskaźników dotyczące rozwoju ekonomicznego i cywilizacyjnego w gminach typu ekonomicznego i cywilizacyjnego w gminach typu

miejsko-wiejskiegomiejsko-wiejskiego

Wartości wskaźników ekonomicznych i Wartości wskaźników ekonomicznych i cywilizacyjnych dotyczące rozwoju cywilizacyjnych dotyczące rozwoju

gospodarczego i cywilizacyjnego w gminach gospodarczego i cywilizacyjnego w gminach wiejskichwiejskich

Wskaźniki dotyczące rozwoju ekonomicznego Wskaźniki dotyczące rozwoju ekonomicznego analizowanej próbyanalizowanej próby

miejsko-wiejskiemiejsko-wiejskie

wiejskiewiejskie

miejskiemiejskie

Odsetek mieszkańców objętych siecią Odsetek mieszkańców objętych siecią wodociągową, kanalizacyjną i oczyszczalniami wodociągową, kanalizacyjną i oczyszczalniami

w gminach trzech powiatóww gminach trzech powiatów

miejsko-wiejskiemiejsko-wiejskie

wiejskiewiejskie

miejskiemiejskie

Wartości współczynników korelacji między danymi ekonomicznymi i cywilizacyjnymi

badanej próby i całego zbioru

 LP/1000 LB/1000 LG/1000 WOD KAN OCZ ABS

LP/1000 1,00            

LB/1000 0,03 1,00          

LG/1000 0,60 -0,22 1,00       

WODOCIĄGI 0,25 0,26 -0,010,28 0,15

1,00     

KANALIZACJA0,49 0,58

0,02 0,60 0,54 0,52 1,00   

OCZYSZCZALNIE 0,43 0,62

0,08 0,56 0,53 0,47 0,97 1,00 

ABSOLWENCI 0,41 0,66 0,350,41 0,16

0,24 0,35 0,39 1,00

 LP/1000 LB/1000 LG/1000 WOD KAN OCZ ABS

LP/1000 1,00            

LB/1000 0,03 1,00          

LG/1000 0,60 -0,22 1,00       

WODOCIĄGI 0,25 0,26 -0,010,28 0,15

1,00     

KANALIZACJA0,49 0,58

0,02 0,60 0,54 0,52 1,00   

OCZYSZCZALNIE 0,43 0,62

0,08 0,56 0,53 0,47 0,97 1,00 

ABSOLWENCI 0,41 0,66 0,350,41 0,16

0,24 0,35 0,39 1,00

Kolorem niebieskim zaznaczone są wartości dotyczące całego zbioru (2479 gmin)Kolorem czerwonym zaznaczone są maksymalne wartości współczynników rozpatrywanej próby

Zależność odsetka mieszkańców objętych siecią Zależność odsetka mieszkańców objętych siecią kanalizacyjnąkanalizacyjną od liczby pracujących/1000 M w od liczby pracujących/1000 M w

gminach trzech powiatówgminach trzech powiatów

r= 0,58r= 0,58

Wartości współczynników korelacji dotyczące Wartości współczynników korelacji dotyczące wskaźników ekonomicznych i cywilizacyjnych dla wskaźników ekonomicznych i cywilizacyjnych dla

zbioru gmin typu 3 badanej próbyzbioru gmin typu 3 badanej próby

Zależność odsetka mieszkańców objętych Zależność odsetka mieszkańców objętych siecią kanalizacyjną od liczby pracujących na siecią kanalizacyjną od liczby pracujących na

1000 mieszkańców w gminach typu 31000 mieszkańców w gminach typu 3

r = 0,49

Wartości współczynników korelacji dotyczące Wartości współczynników korelacji dotyczące wskaźników ekonomicznych i cywilizacyjnych w wskaźników ekonomicznych i cywilizacyjnych w

gminach wiejskichgminach wiejskich

Zależność odsetka mieszkańców objętych siecią Zależność odsetka mieszkańców objętych siecią kanalizacyjną od liczby pracujących/1000 M w kanalizacyjną od liczby pracujących/1000 M w

gminach wiejskich wyrażona trzema postaciami gminach wiejskich wyrażona trzema postaciami równańrównań

RaszyRaszynn

NadarzynNadarzyn

Wnioski• Wartości średnie i odchylenia standardowe wskaźników Wartości średnie i odchylenia standardowe wskaźników

ekonomicznych i cywilizacyjnych są podobnie rozłożone dla całego ekonomicznych i cywilizacyjnych są podobnie rozłożone dla całego zbioru i badanej próby, co wskazuje na jej reprezentatywny charakter.zbioru i badanej próby, co wskazuje na jej reprezentatywny charakter.

• Gminy miejskie wyróżniają się wysokimi zrównoważonymi wartościami Gminy miejskie wyróżniają się wysokimi zrównoważonymi wartościami wskaźników ekonomicznych i cywilizacyjnych. Wśród gmin miejskich wskaźników ekonomicznych i cywilizacyjnych. Wśród gmin miejskich na uwagę zasługuje Garwolin, miasto o skrajnie dominujących na uwagę zasługuje Garwolin, miasto o skrajnie dominujących wskaźnikach ekonomicznych i cywilizacyjnych. Swoją wyjątkową wskaźnikach ekonomicznych i cywilizacyjnych. Swoją wyjątkową sytuację zawdzięcza dobrze prosperującym fabrykom (Avon, Cora, ) , sytuację zawdzięcza dobrze prosperującym fabrykom (Avon, Cora, ) , dogodnemu położeniu. Miasto w 100% objęte jest siecią dogodnemu położeniu. Miasto w 100% objęte jest siecią wodociągową, w 90% skanalizowane, obsługiwane przez nowoczesną wodociągową, w 90% skanalizowane, obsługiwane przez nowoczesną oczyszczalnię. Wyróżnia się także najwyższą liczbą absolwentów oczyszczalnię. Wyróżnia się także najwyższą liczbą absolwentów ponadgimnazjalnych. ponadgimnazjalnych.

• Gminy miejsko-wiejskie charakteryzują się ogólnie wysokimi Gminy miejsko-wiejskie charakteryzują się ogólnie wysokimi wartościami wskaźników cywilizacyjnych (Supraśl, Tykocin, Czarna wartościami wskaźników cywilizacyjnych (Supraśl, Tykocin, Czarna Białostocka, Wasilków). Gminy te wyróżniają się wyjątkowymi Białostocka, Wasilków). Gminy te wyróżniają się wyjątkowymi walorami turystyczno-rekreacyjnymi . Tykocin, atrakcyjnie położony w walorami turystyczno-rekreacyjnymi . Tykocin, atrakcyjnie położony w malowniczej dolinie Narwi, ma czołową pozycję wśród zabytkowych malowniczej dolinie Narwi, ma czołową pozycję wśród zabytkowych zespołów Podlasia. Pozostałe wymienione gminy położone są w zespołów Podlasia. Pozostałe wymienione gminy położone są w centrum Puszczy Knyszyńskiej w pobliżu Białegostoku. Na szczególną centrum Puszczy Knyszyńskiej w pobliżu Białegostoku. Na szczególną uwagę zasługuje Supraśl, niezwykły zakątek Podlasia, miasto o uwagę zasługuje Supraśl, niezwykły zakątek Podlasia, miasto o bogatej historii i silnym zapleczu naukowym. W 2001 roku Supraśl bogatej historii i silnym zapleczu naukowym. W 2001 roku Supraśl otrzymał status uzdrowiska.otrzymał status uzdrowiska.

• Gminy wiejskie wyróżniają się największym zróżnicowaniem pod Gminy wiejskie wyróżniają się największym zróżnicowaniem pod względem ekonomicznym i niskimi wartościami wskaźników względem ekonomicznym i niskimi wartościami wskaźników cywilizacyjnych. Obok gmin o miejskim charakterze (Raszyn, cywilizacyjnych. Obok gmin o miejskim charakterze (Raszyn, Nadarzyn, Michałowice), występują gminy typowo wiejskie z Nadarzyn, Michałowice), występują gminy typowo wiejskie z zagrodową zabudową, pozbawione prawie infrastruktury cywilizacyjnej zagrodową zabudową, pozbawione prawie infrastruktury cywilizacyjnej ( Maciejowice, Trojanów, Zawady)( Maciejowice, Trojanów, Zawady)

• Z wyznaczonych współczynników korelacji między danymi Z wyznaczonych współczynników korelacji między danymi ekonomicznymi i cywilizacyjnymi wynika, że najlepsza zależność ekonomicznymi i cywilizacyjnymi wynika, że najlepsza zależność występuje między liczbą pracujących i odsetkiem mieszkańców występuje między liczbą pracujących i odsetkiem mieszkańców objętych siecią kanalizacyjną . Dla tych wskaźników objętych siecią kanalizacyjną . Dla tych wskaźników przeprowadziłam analizę regresji prostej i funkcje przedstawiłam na przeprowadziłam analizę regresji prostej i funkcje przedstawiłam na wykresach. Zależności są słabe, charakteryzują się dużym rozrzutem wykresach. Zależności są słabe, charakteryzują się dużym rozrzutem punktów i niskimi współczynnikami determinacji .punktów i niskimi współczynnikami determinacji .

• Wartości współczynników korelacji zależą od typu gminy i są Wartości współczynników korelacji zależą od typu gminy i są najwyższe dla gmin wiejskich, wyróżniających się największym najwyższe dla gmin wiejskich, wyróżniających się największym zróżnicowaniem wskaźników ekonomicznych i cywilizacyjnych.zróżnicowaniem wskaźników ekonomicznych i cywilizacyjnych.

• Gminy o skrajnie dominujących wartościach mają wpływ na wynik Gminy o skrajnie dominujących wartościach mają wpływ na wynik analizy, (szczególnie w przypadku małej próby). Przykładem jest analizy, (szczególnie w przypadku małej próby). Przykładem jest miasto „Garwolin”, którego usunięcie z analizowanego zbioru miasto „Garwolin”, którego usunięcie z analizowanego zbioru zmieniło charakter funkcji z rosnącej na malejącą.zmieniło charakter funkcji z rosnącej na malejącą.

• Na wartość wskaźników dotyczących rozwoju gospodarczego gminy Na wartość wskaźników dotyczących rozwoju gospodarczego gminy ma wpływ jej położenie ( w pobliżu dużej aglomeracji miejskiej, na ma wpływ jej położenie ( w pobliżu dużej aglomeracji miejskiej, na trasie przelotowej, przy ważnych węzłach komunikacyjnych). trasie przelotowej, przy ważnych węzłach komunikacyjnych). Dogodne położenie sprzyja inwestycjom i rozwojowi gospodarczemu.Dogodne położenie sprzyja inwestycjom i rozwojowi gospodarczemu.

• Wartość wskaźników cywilizacyjnych zależy od typu gminy. Gminy Wartość wskaźników cywilizacyjnych zależy od typu gminy. Gminy wiejskie wyróżniają się zdecydowanie niższymi wskaźnikami wiejskie wyróżniają się zdecydowanie niższymi wskaźnikami cywilizacyjnymi, głównie brakiem sieci kanalizacyjnej, oczyszczalni, cywilizacyjnymi, głównie brakiem sieci kanalizacyjnej, oczyszczalni, szkół. Wysokimi wskaźnikami cywilizacyjnymi wyróżniają się gminy o szkół. Wysokimi wskaźnikami cywilizacyjnymi wyróżniają się gminy o charakterze turystyczno-rekreacyjnym, o walorach przyrodniczych, charakterze turystyczno-rekreacyjnym, o walorach przyrodniczych, przykładem mogą być gminy: Supraśl, Wasilków ,Tykocin. Rozwój przykładem mogą być gminy: Supraśl, Wasilków ,Tykocin. Rozwój turystyki pociąga za sobą rozwój infrastruktury cywilizacyjnej.turystyki pociąga za sobą rozwój infrastruktury cywilizacyjnej.