Psychologia jako dziedzina nauki i praktyki -...
Transcript of Psychologia jako dziedzina nauki i praktyki -...
Plan
• Co to jest psychologia
• Cele psychologii
• Nauki powiązane z psychologią
• Czym zajmuje się psychologia
(psycholog)
• Psychologia jako nauka - problemy
etyczne postępowania psychologa -
badacza
Co oznacza pojęcie
psychologia?
Słowo psychologia pochodzi od gr. słowa
psyche (dusza) oraz logos (słowo, myśl,
rozumowanie)
Nauki, z których czerpie
psychologia
Filozofia, socjologia, antropologia,
biologia
Psychologia zaliczana jest do nauk
społecznych
Cele psychologii
• Cel podstawowy: rozumienie ludzkiego
zachowania
• Cele szczegółowe: opisywanie,
wyjaśnianie, przewidywanie,
kierowanie, rozwiązywanie ludzkich
problemów
Czym zajmuje się psychologia
jako nauka?
Psychologia teoretyczna (akademicka)
• procesy poznawcze (ps. poznawcza)
• mowa i jej powiązania z innymi
procesami poznawczymi (psycholingwistyka)
• rozwój i zmiany mechanizmów
psychicznych (ps. rozwoju człowieka)
• emocje i motywacja (ps. emocji i motywacji)
• stałe cechy psychiczne (ps. różnic
indywidualnych, ps. osobowości)
• postrzeganie osób i psychiczne aspekty
interakcji między ludźmi (ps. społeczna, ps.
stosunków międzyludzkich)
• zaburzenia osobowości (patopsychologia)
Psychologia stosowana:
• zaburzenia procesów psychicznych
(psychopatologia), ich diagnozowanie i leczenie (ps. kliniczna)
• psychiczne uwarunkowania chorób
somatycznych, promocja zdrowia (psychologia
zdrowia)
• stres i radzenie sobie (ps. stresu)
• diagnoza i rehabilitacja osób z uszkodzeniami
centr. układu nerwowego (neuropsychologia)
• korygowanie zaburzeń i relacji społecznych, w tym w związkach partnerskich, rodzinie (psychoterapia, ps. małżeństwa, ps. rodziny)
• problemy szkolno-wychowawcze (ps. wychowawcza)
• organizacje/przedsiębiorstwa (ps. pracy)
• zachowania ekonomiczne (ps. ekonomiczna)
• niedostosowanie społeczne, wymiar sprawiedliwości (ps. resocjalizacji, ps. sądowa)
• sport (ps. sportu)
• religia (ps. religii)
• uzależnienia (ps. uzależnień)
Wykonywanie zawodu
psychologa
1. Prowadzenie badań naukowych
w dziedzinie psychologii lub działalności
dydaktycznej w tym zakresie
2. Świadczenie usług psychologicznych,
w szczególności:
• diagnozy psychologicznej
• opiniowania
• orzekania
• udzielania pomocy psychologicznej
• psychoterapii
Psychologia jako nauka
Aby można było mówić, że ktoś uprawia
naukę, trzeba poddać ocenie metodę, którą
wykorzystuje do zbierania informacji. Taka
ocena jest możliwa, kiedy wyniki badań są:
• sprawdzalne
• kumulatywne
• upubliczniane
• oszczędne
Badania psychologiczne:
metody i plany badawcze
• eksperymenty
• testy i kwestionariusze
• studium przypadku
• eksperymentalny plan badawczy
• korelacyjny plan badawczy
Testy i kwestionariusze
• Test służy do zmierzenia właściwości jednostki w określonym czasie i miejscu. Test powinien być:
• trafny (mierzy, co ma mierzyć)
• rzetelny (dokładność, z jaką mierzy to, co mierzy)
• wystandaryzowany (każda badana osoba ma takie same możliwości osiągnięcia w nim dobrych wyników)
• znormalizowany (stworzenie, przy pomocy narzędzi statystycznych, norm, które pozwolą ocenić jakie wyniki są przeciętne, a jakie niski i wysokie)
Kwestionariusz jest podobny do testu,
ale w odróżnieniu od niego nie zawiera
odpowiedzi dobrych ani złych
Studium przypadku
Jest badaniem jakościowym, odpowiada
na pytanie jak?
Jest skoncentrowane na zdobyciu
informacji o danej sobie (np. jej historii,
relacjach z innymi, sposobach realizacji
celów, przekonaniach, umiejętnościach,
środowisku, w jakim żyje)
Zasady etyczne postępowania
psychologa-badacza
• wyrażenie świadomej zgody
• prywatność, anonimowość, poufność
• wyjaśnienie celu i przebiegu badania
• osoba uczestnicząca w badaniu jest równoprawnym partnerem psychologa prowadzącego badanie
Problemy etyczne w badaniach
psychologicznych
• Cel uświęca środki; czy realizacja celu naukowego usprawiedliwia sposób, w jaki psycholog traktuje osoby uczestniczące w badaniu?
• „Naciąganie” wyników badań
• Prawa autorskie, plagiaty
• Instrukcja „maskująca” – zadawanie bólu, okłamywanie badanych; (eksperyment Ascha, Milgrama, Zimbardo)