Kolor jako podstawa postrzegania architektury.

Kto nie jest doskonałym rzeźbiarzem czy malarzem, nie może być architektem. Kto jednocześnie nie maluje i nie rzeźbi, jest jedynie budowniczym. John Ruskin

Co to jest architektura ?

• Architektura jest sztuką kształtowania przestrzeni (Bruno Zevi)

• Architektura to gra brył w świetle (Le Corbusier)

• Architektura to wszystko to, co człowiek wykonuje w przestrzeni …i dodajmy: tak aby się tam schować lub zaspokoić swoje materialne, i duchowe potrzeby.

• Architektura to kształtowanie przestrzeni tak samo ważne, jak i ten , który ją kształtuje. • Architektura to ogromna odpowiedzialność jaka spoczywa na architekcie . • Większość architektów na szczęście zamiast poszukiwać formy definicji architektury poszukuje jej

formy właściwej.

• Większość architektów przejmujących się swoją rolą osiąga pełny stan siwizny przed czasem.

Skoro Architektura jest sztuką kształtowania przestrzeni także w płaszczyźnie humanistycznej, więc przyjmuje do wiadomości nie tylko techniczne parametry budowli, ale także pozatechniczne aspekty pojmowania bryły np. fizjologiczne i psychologiczne oddziaływanie kolorem na obserwatora, czasem nieuchwytne gołym okiem i niepojęte przez umysł, jak wiara w duchy, lub impuls komórkowego aparatu telefonicznego. Gdyby ktoś nie wierzył w istnienie promieniowania barwnych plam to już ok. 300 lat temu naukowcy odkryli promieniowanie koloru a dokładniej kolorowego światła, i wpływ tego promieniowania na organizmy żywe.

Co to jest kolor?

Z kolorami jest jak z chorobami — każdy ich doświadcza, każdy uważa się za ich znawcę, ale tak naprawdę to niewiele pewnego można o nich powiedzieć. WOJCIECH MICHERA (Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej UW)

Mówi się iż istnienie koloru jest umowne. Po prostu, gdy znika światło znika także Kolor. Zarówno jako kolorowa bryła jak i kolorowe światło na bryłę.

Stereotypy i symbolika:

niebieski to spokój, bezpieczeństwo ;

niebieski to spokój, bezpieczeństwo

czerwień symbolizuje przeciwstawne zjawiska: władza, miłość, namiętność, rewolucja;

żółty symbolizuje zazdrość ale w Chinach już godność żółty symbolizuje zazdrość ale w Chinach już godność

czerń to smutek

biel to niewinność

Nauka o kolorze.

Z naukowego punktu widzenia kolor, barwa, to promieniowanie elektromagnetyczne w zakresie 400 – 700 nm (światła widzialnego tzw. Widma). Promieniowanie barwy jest rejestrowane przez receptory wzroku człowieka oraz przez skórę. Czy chcemy czy nie jesteśmy pod wpływem tego promieniowania. Barwa jest falą wibracyjną podobnie jak dźwięk. Każda barwa ma wartość fali wibracyjnej charakterystyczną dla danego koloru i mającą swoją skalę kolejności.

za barwę uważa się polichromatyczne światło

kolor powstaje w wyniku mieszania farb.

Sir Isaac Newton (1642 – 1727 ) – angielski fizyk, matematyk, astronom, filozof,

historyk, badacz Biblii i alchemik . Odkrył, że widmo barw obserwowane podczas padania białego światła na pryzmat jest cechą padającego światła, a nie pryzmatu. Od tej pory wiemy, że światło białe jest falą polichromatyczną. Dopiero jego rozszczepienie poprzez siatkę dyfrakcyjną lub pryzmat umożliwia otrzymanie fal w różnych barwach. Przy rozszczepieniu światła białego otrzymamy barwy zwane widmem widzialnym – spektrum. W ramach tego spektrum rozróżniamy kolory według kolejności od najdłuższego do najkrótszego drgania : czerwień, pomarańcz, żółty, zieleń, niebieski, indygo i fiolet.

Johann Wolfgang von Goethe ( 1749 – 1832 ) – najwybitniejszy niemiecki

poeta przełomu XVIII i XIX wieku i jeden z najbardziej znaczących w skali światowej, dramaturg, prozaik, uczony, polityk, wolnomularz.

Ocenił zjawiska barwne pod kątem: • działania na organizm człowieka

( wpływ fizjologiczny ) • działanie na sferę uczuciową

( wpływ psychologiczny ). Goethe brał jednak pod uwagę mieszaninę barw fizycznych, nie świetlnych. Oparł swoje teorie na mylnym twierdzeniu iż barwy widmowe muszą dać po zmieszaniu takie same wyniki , jak barwniki – malarzowi.

WOJCIECH MICHERA (Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej UW) 1987„Etnografia Polska", t. XXXI: 1987. z. 1 PL ISSN 0071-1861

- mówiąc o barwach mamy na myśli człowieka. - krowa i hiszpański byk widzą czerwony kwiat maku lub purpurową płachtę torreadora

jako odcień szarości. - barwa jest wrażeniem, wytworem czynności układu nerwowego ( wrażenie barwy

można wywołać także przez ucisk gałki ocznej, bez udziału światła ) - samo promieniowanie nie jest ani czerwone ani zielone - daltoniści nie widza koloru, ale odbierają prawidłowo jego promieniowanie równie jak

zwierzęta, które widza szarości

Psychologia, fizjologia

Psychologia, fizjologia : Wnioski ogólne: Każdy człowiek świadomie lub podświadomie ma swój kolor, który akceptuje.. Do pewnych barw czujemy sympatię lub antypatię. Kolory wywołują specyficzne działanie na system nerwowy człowieka. Jest to działanie zależne od rodzaju barwy oraz od cech indywidualnych osoby. To co dla jednego człowieka wywołuje odczucia przyjemne, dla innego może być niemiłe lub wręcz drażniące. Barwy mogą być odpowiedzialne za niektóre złudzenia u człowieka, wpływać na jego nastrój i stany emocjonalne więc w sumie na jego zachowanie. Wiadomo z badan, iż psychiczne odczuwanie kolorów dla różnych osób jest różne. Zależy od nastawienia i i stanu psychicznego. Czasem odczuwamy kolor pozytywnie a czasem bez przyczyn negatywnie. Problemem tym zajmuje się nowoczesna psychologia. Psychologiczne odziaływanie barwy, koloru wiąże się głównie z osobistymi skojarzeniami warunkującymi preferencje, przyzwyczajeniami czy tradycjami oraz wspomnieniami i osobistymi skojarzeniami aż w końcu modą i trendami.

Psychologia

PSYCHOLOGIA - psychologiczne oddziaływanie kolorów (wg Dr Aleksandry Sadkiewicz Parczewskiej : Instytut Architektury i Planowania Przestrzennego Politechniki Szczecińskiej) ; Czerwony: podnosi poziom emocji, przyspiesza, potęguje, stymuluje, skłania do ataku, przekracza granice, pęka, kolor skrajnych emocji: zarówno nęci jak i odpycha, ekstremalne doznania: zarówno rozpaczy jak i zachwytu, działanie intensywne i gwałtowne ale krótkie

Pomarańczowy: wibracja, pobudza, wywołuje radość, obfitość, ożywienie, euforia, akceptacja, optymizm, entuzjazm, witalność, symbol energii, nie wywołuje popłochu i rozdrażnienia, właściwości tłumienia agresji, symbol ochoty do życia, działanie w sposób ciągły Brudny pomarańczowy: letarg, zwątpienie, rezygnacja, cienie życia, barwa energii ale nie za wszelką cenę.

Żółty: intelekt, nauka, trzeźwe ocenianie rzeczywistości, racjonalizm, kreatywność, kolor biznesu i polityki, zaloty i kokieteria, generacja optymizmu, energia stworzenia, kolor zazdrości, osamotnienia i pustyni. Przybrudzony żółty: obszar śmierci, bezpłodność, smutek, zawiść, zazdrość, rozczarowanie

Zielony: równowaga , nadzieja, harmonia, spokój, otwartość, pewność, materialne bezpieczeństwo, wytrwałość, dojrzałość, nadzieja, przetrwanie, konserwatyzm, symbol uzdrowienia (zielenie turkusowe) Przybrudzona zieleń: nieuchwytny niepokój, oszustwo (ciemna zieleń) , wstręt (zgniłozielony z dodatkiem brązu) , trucizna (ostro jasny nieczysty)

Kolor jasny niebieski: uspokojenie, wewnętrzny spokój, wierność, wyciszenie, duchowe bezpieczeństwo, medytacja, pobudzenie twórczości na duchowym poziomie, łagodność , cierpliwość, opanowanie, synteza, nieskończoność, dystans, tęsknota, cisza, samotność, oderwanie od zmysłów, zaufanie, dojrzałość, doświadczenie

kolor czarny raczej negatywne emocje, ciemność, cierpienie, zło, zimno i śmierć, domena depresji i braku kontaktu z ludźmi oraz potrzeby rozmowy druga strona czerni: symbol dramatyzmu i tajemniczości, niezależności, zdyscyplinowania, wielkiej siły i pewności siebie, zdecydowania i potęgi, ale jednocześnie zamknięcia na świat.

kolor biały nauka: bóle i zawroty głowy na dłuższą metę oślepienie jeżeli w pełnym słońcu ogólnie jako symbol niewinności wywołuje pozytywne emocje psychiczne, lekkość, błogość, uczucie czystości, sterylności, alienację, uczucie pustki i braku czegoś – w Chinach biel symbolizuje śmierć

Fizjologia

Fizjologiczne oddziaływanie kolorów - dla prawidłowego funkcjonowanie organizmu i poszczególnych organów wymagany jest wyrównany bilans barw które wpływają na nasz system nerwowy i system fizyko- chemiczny. Ponieważ architektura jest grą brył w świetle wg Le Corbusiera, a kolor jest podstawą widzenia architektury ( biel i czerń w architekturze także jest kolorem), więc wiadomość iż kolor wpływa także na zdrowie obserwatora architektury jest istotna dla procesu projektowania.

FIZJOLOGIA Czerwony: uczucie ciepła, gorąca wręcz, działa drażniąco, przyspiesza obieg krwi, podnosi się temperatura ciała, Pomarańczowy: lekko przyspiesza tętno, poprawia dobre ogólne samopoczucie, wzmaga apetyt Żółty: działa oczyszczająco na pory w ciele, poprawia tkankę skóry, działa pozytywnie na układ pokarmowy Zielony: regeneruje układ nerwowy, stabilizuje ciśnienie krwi, Kolor jasny niebieski: działa na organizm tonicznie, antyseptycznie, uczucie chłodu , nadmiar przebywania w pomieszczeniu niebieskim powoduje zmęczenie i depresję,

INTERAKCJE Złudzenia optyczne związane z kolorem czyli budowanie bryły

interakcje kolorów – szczególnie ważne w kreowaniu bryły architektonicznej cechą szczególną zjawiska jest jego powszechność i nieuniknioność , jak np. nieuniknione jest dla budynku tło błękitu nieba w dzień lub indygo w nocy, a także tło zieleni otaczającej przyrody w różnych odcieniach oraz kontekst w pierzei ulicy.

Leonardo da Vinci: „ żaden przedmiot nie pojawia się w swojej naturalnej bieli dlatego, że otoczenie, w którym go widzimy czyni go dla oka o tyle bardziej lub mniej białym, o ile jego otoczenie będzie bardziej lub mniej ciemne” .

INTERAKCJE ujednolicanie zbioru brył przez zastosowanie tego samego koloru

INTERAKCJE czarne na żółtym to przybliżanie czarnego

INTERAKCJE ciepły kolor przybliża, zimny oddala (zasady perspektywy przestrzennej)

Malarstwo Katarzyna Zwolińska

INTERAKCJE zjawisko irradiacji – mylna ocena wielkości obiektów i ich odległości, różne reakcje wizualne, fizjologiczne i estetyczne, w szczególności na odbiór skali obiektu, a to wszystko uzależnione jest od jasności barwy danego obiektu ( irradiacja natężenienia ) oraz od koloru obiektów ( irradiacja barwna ) : różnice między kolorami ulegają wzmocnieniu lub osłabieniu w zależności od koloru sąsiedniego.

INTERAKC JE Leonardo da Vinci : kolor zmienia się w zależności od tła

biel w sąsiedztwie koloru zwiększa jego intensywność i nadaje „lekkości i powietrza” kolorowej płaszczyźnie

czerń w sąsiedztwie koloru wysuwa kolor „do przodu”

dany kolor na szarym tle nabiera blasku a i zarazem zabarwia szare tło

dwie plamy tego samego koloru lecz o różnej tonacji tworzą światłocień

INTERAKCJE dyfuzja barw – zjawisko van Bezolda: Gdy mamy do czynienia z płaszczyzną jednolitego koloru poprzekreślaną liniami innego koloru, wówczas powierzchnia ta upodabnia się kolorystycznie do koloru linii: czerwień przekreślona niebieskimi liniami przebiera fioletowy odcień, a żółtymi nabiera oranżowego kolorytu.

Ergonomia a kolor

ergonomia a kolor - to nie tylko kody kolorystyczne Ergonomia określa zasady dotyczące przestrzeni pracy człowieka, gabarytów budynków oraz mebli, odległości, wymiarów stosowanych także w projektowaniu architektury. Na dobre samopoczucie użytkownika podświadomie wpływają dobrze zaprojektowane proporcje, wymiary, odległości i kolorystyka na zewnątrz jak i wewnątrz budynku. Źle przemyślane elementy kolorystycznej koncepcji w projektowaniu architektonicznym , po zrealizowaniu obiektu mogą prowadzić do niemiłych sytuacji w życiu codziennym prywatnym jak i zawodowym. Niektóre nietrafione zestawienia kolorystyczne, działając na podświadomość mogą być przyczyną chorób, rozdrażnień, spadku efektywności pracy i motywacji do działania.

Preferencje architektów

Preferencje kolorystyczne architektów - pierwsze ostrożne wnioski: 1. Wiedza intuicyjna. 2. Stosowanie kolorystyki zgodnej z naturą. 3. Preferowany najczęściej kolor: szary, czarny. 4. Malujący architekci mają więcej fachowych wiadomości na temat kolorów.

PREFERENCJE SŁAWNYCH le Corbusier : biała forma i budowanie cieniem ( nieśmiała dygresja : cień także ma kolor )

Bruno Taut : mistrz kolorystyki w Modernizmie

PREFERENCJE ludzie są zwyczajni a twórcy niezwyczajni - Prof. Wojciech Bonenberg na wykładzie podczas konferencji w Krakowie pt. Definiowanie Przestrzeni Architektonicznej. Twórcy narzucają swoją wolą, ale nie zawsze jest to akceptowane. Jako architekci możemy zadać sobie pytania: 1. Kreować mimo wszystko, czy poddawać się, w większości niewyrobionym gustom użytkowników architektury. 2. Projektujemy dla siebie? Czy dla ludzi?

Obiekt szary cieszył się u krytyków uznaniem.

Terminal Koroszczyn, fot. W. Bonenberg Terminal Świecko, fot. A. Bonenberg

Obiekt kolorowy nie cieszył się u krytyków uznaniem, ale podobał się użytkownikom terminalu, kierowcom.

PREFERENCJE Kolor to synonim ludyczności , swojskości , nieskrępowanej niczym wyobraźni ? Być może.

„Życie w wielkiej płycie” ( Gazeta Wyborcza, 10.12.2012, str.3 , autor artykułu i fot. Witold Gałązka) - śmierdzące windy, zaspawane zsypy, krzywe podłogi i ściany, przez które wszystko słychać Spontanicznie, bez kontroli malowane balkony. Potrzeba koloru, tego substytutu szczęścia.

PREFERENCJE Z kolei wiemy, że ascetyzm kolorystyczny to z pewnością elegancja.

Fot. Zygmunt Put

Cinque Terre to pięć miasteczek malowniczo położonych na wybrzeżu Morza Liguryjskiego. Są one perełką Liguryjskiej Riwery i jednym z najpiękniejszych miejsc we Włoszech.

MALARSTWO ARCHITEKTÓW

malarstwo architektów 1. Praktyczne, bezkonfliktowe wykorzystanie koloru w pierwszej kolejności na płaszczyźnie, papierze lub płótnie. Możliwości eksperymentów kolorystycznych, metodą prób i błędów. 2. Grupa De Stilj: wszystko zaczyna się od malarstwa. 3. Wyrabianie sobie doświadczenia „oka” 4. Relaks, tak potrzebny w pracy projektowej

Interpretacje architektury

Charles Édouard Jeanneret Gris

Charles Rennie Mackintosh

Ryszard Rogala

Małgorzata Mizia

Kazimierz Hamada

Krzysztof Ludwin

Na kolor architekci są niejako skazani, Nie można nie zauważać istnienia koloru W imieniu własnych preferencji, To tak jakby ktoś zamknął oczy myśląc, Iż skoro sam nie widzi, to dla innych także jest niewidoczny Nikt nie istnieje bez otoczenia, Kolorystykę budynku powinno się proponować Obligatoryjnie w kontekście ziemi , nieba, otoczenia Należy wtedy wziąć pod uwagę Wszystkie problemy związane z odbiorem barw Ich układów wzajemnych Pamiętając, iż przy pomocy koloru Możemy Zepsuć lub wzbogacić Architekturę.

Literatura Rzepińska M. ( 1989). Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego. Warszawa: Wydawnictwo ,,Arkady’’. Popek S. (1999). Barwy i psychika. Percepcja, ekspresja, projekcja. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie – Skłodowskiej. Michera W. Wprowadzenie do antropologii barw. „Etnografia Polska", t. XXXI: 1987. z. 1 PL ISSN 0071-1861 Matela L. ABC leczenia kolorami. STUDIO ASTROPSYCHOLOGII, Białystok 2000. Joniak M. O oddziaływaniu malarstwa na architekturę. Samodzielny Zakład Projektowania Architektury Przemysłowej, Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej, Kraków 2002 CONTEMPORARY COLOR DESIGN, Wyd. DAAB , Londyn, Kolonia, Nowy Jork 2007 Strony internetowe http://zakladeduart.files.wordpress.com/2009/10/limont_psychofizjologia-widzenia_grafika_malarstwo_wykl.pdf http://www.tapetus.pl/91938,kolorowe-promienie-kregi-tekstura.php http://www.salontajemnic.pl/ezoteryka/tajemnice/wplyw-kolorow-na-samopoczucie http://www.google.pl/imgres?q=czerwony+barwy+rewolucyjne&hl=pl&sa=X&tbo=d&biw=1690&bih=728&tbm=isch&tbnid=YpIbGzlNw_-COM:&imgrefurl=http://www.komsomol.pl/forum2/viewtopic.php%3Ff%3D2%26t%3D1704&docid=OpKJi6J1xzPXXM&imgurl=http://www.komsomol.pl/forum2/download/file.php%253Favatar%253D3681_1341834032.jpg&w=150&h=150&ei=e4PbUOKMMIa2hAfMlYDwBQ&zoom=1&iact=hc&vpx=1486&vpy=166&dur=1908&hovh=120&hovw=120&tx=95&ty=65&sig=100271718901294393810&page=2&tbnh=120&tbnw=115&start=39&ndsp=47&ved=1t:429,r:85,s:0,i:348 http://www.google.pl/imgres?q=czerwony+barwy+rewolucyjne&start=86&hl=pl&sa=X&tbo=d&biw=1690&bih=728&tbm=isch&tbnid=Tb1aFzzZ32D1EM:&imgrefurl=http://znaczenie-kolorow.abalm.pl/czerwony.html&docid=4b0XdYvvKgBWJM&imgurl=http://znaczenie-kolorow.abalm.pl/images/czerwony.jpg&w=300&h=251&ei=g4PbUMmvNJOxhAeToIDwBQ&zoom=1&iact=hc&vpx=1405&vpy=295&dur=1702&hovh=200&hovw=240&tx=173&ty=96&sig=100271718901294393810&page=3&tbnh=142&tbnw=164&ndsp=46&ved=1t:429,r:13,s:100,i:43 http://senssorium.blogspot.com/2012/03/kolor-zoty-we-snie.html http://www.google.pl/imgres?imgurl=http://forum.dobreprogramy.pl/gallery/image.php%3Falbum_id%3D1%26image_id%3D613&imgrefurl=http://forum.dobreprogramy.pl/gallery/image_page.php?album_id%3D1%26image_id%3D613&h=800&w=1280&sz=87&tbnid=k7rdI-hu3Gx7mM:&tbnh=75&tbnw=120&prev=/search%3Fq%3Dczer%25C5%2584%26tbm%3Disch%26tbo%3Du&zoom=1&q=czer%C5%84&usg=__DpI3hX5S86W-Hbh3xPSsa5FI2LY=&docid=u_fACh1cD01o7M&hl=pl&sa=X&ei=BYrbUKvGPI-YhQeTr4HQBA&sqi=2&ved=0CC4Q9QEwAA&dur=517 http://www.google.pl/imgres?q=promieniowanie+elektromagnetyczne+w+zakresie+400+-+700+nm&start=302&um=1&hl=pl&sa=N&tbo=d&biw=1690&bih=728&tbm=isch&tbnid=SISr6pLt1G-k7M:&imgrefurl=http://pentax.org.pl/viewtopic.php%3Ft%3D28014&docid=eJnuXyJXaQTclM&imgurl=http://dydaktyka.fizyka.umk.pl/zabawki/files/articles/cd/rys6cd.gif&w=377&h=260&ei=bYzbUKjCG4KQhQfcy4H4CA&zoom=1&iact=rc&dur=516&sig=100271718901294393810&page=8&tbnh=115&tbnw=167&ndsp=45&ved=1t:429,r:12,s:300,i:40&tx=109&ty=39 http://www.pracowniakrawiecka.com/moda/suknie-slubne.html http://www.google.pl/imgres?q=polichromatyczne+%C5%9Bwiat%C5%82o&start=78&hl=pl&sa=X&tbo=d&biw=1690&bih=728&tbm=isch&tbnid=HRcAhCX5FDItWM:&imgrefurl=http://archiwum.swiatdruku.eu/article/articleview/1222/1/109/&docid=xkYkoPLTJQg0PM&imgurl=http://archiwum.swiatdruku.eu/ezimagecatalogue/catalogue/variations/661-300x300.jpg&w=193&h=300&ei=gfjbULuJOsfBhAfksIHABQ&zoom=1&iact=rc&dur=468&sig=100271718901294393810&page=3&tbnh=151&tbnw=97&ndsp=47&ved=1t:429,r:8,s:100,i:28&tx=42&ty=65 http://www.google.pl/imgres?q=mieszanie+farb&um=1&hl=pl&sa=N&tbo=d&biw=1690&bih=728&tbm=isch&tbnid=mc1vCDZ3RQGEsM:&imgrefurl=http://pl.123rf.com/photo_7820595_mieszanie-farb-backrgound.html&docid=CyoYKb_tQMDtLM&itg=1&imgurl=http://us.123rf.com/400wm/400/400/joannawnuk/joannawnuk1008/joannawnuk100800219/7820595-mieszanie-farb-backrgound.jpg&w=400&h=266&ei=e_zbULPdBM-GhQfsqoDwBA&zoom=1&iact=hc&vpx=607&vpy=4&dur=2516&hovh=183&hovw=275&tx=126&ty=37&sig=100271718901294393810&page=2&tbnh=109&tbnw=156&start=38&ndsp=49&ved=1t:429,r:61,s:0,i:290 http://www.biofarben.de/oxid.php/sid/x/shp/oxbaseshop//cl/content/tpl/pld4852856cbacf21.18825253/changelang/1 http://www.midi-france.info/041104_art.htm http://barwykolory.pl/kolor-czarny-psych.html http://polne.blogspot.com/2012/10/sawa-z-la-chaux-de-fonds.html http://landscapeping.blogspot.com/2009_08_01_archive.html http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:House_of_the_Jagiellonian_University_Professors,_15_Slowacki_Av,_Krakow,Poland_.jpg&filetimestamp=20110327210742