1

LITERATURA I TREŚCI

PROGRAMOWE

STUDIÓW

PODYPLOMOWYCH

WIEDZY

O SPOŁECZEŃSTWIE

2

Lp. Nazwa przedmiotu Forma zajęć

Treści programowe: wykłady, warsztaty – ćwiczenia, seminaria Literatura

1. Teoria i funkcjonowanie społeczeństwa obywatelskiego 40 godzin wykładów aktywnych

1. Teorie społeczeństwa obywatelskiego (Demokracja a społeczeństwo obywatelskie, sposoby rozumienia pojęcia, społeczeństwo obywatelskie a państwo, wybrane problemy teoretyczne społeczeństwa obywatelskiego).

2. W świecie pojęć i problemów społeczeństwa obywatelskiego (Obywatel, obywatelskość, kapitał społeczny, zaufanie).

3. Formy aktywności obywatelskiej i jej uwarunkowania (Zaangażowanie społeczne, wolontariat, aktywność wyborcza).

4. Społeczeństwo obywatelskie jako trzeci sektor (Organizacje pozarządowe ich miejsce, rola i znaczenie w społeczeństwie).

5. Trzeci sektor w Polsce (Samoorganizacja sektora, potencjał społeczno-ekonomiczny sektora organizacji, mocne i słabe strony III sektora).

6. Standardy etyczne w praktyce działalności organizacji pozarządowych (Karty zasad, zjawiska patologiczne w funkcjonowaniu organizacji).

7. Społeczeństwo obywatelskie i jego badanie (Sposoby, metody, wskaźniki, badania, wyniki i ich interpretacja).

8. Kultura a społeczeństwo obywatelskie (Kultura jako zmienna wyjaśniająca przebieg procesów i zjawisk charakterystycznych dla społeczeństwa obywatelskiego).

9. Tradycje społeczeństwa obywatelskiego w Polsce (Regionalne tradycje zaangażowania obywatelskiego, ruchu stowarzyszeniowego i aktywności politycznej).

10. Historia i tradycje działalności społecznej w województwie śląskim (Specyfika charakteru społeczeństwa obywatelskiego w regionie – tradycja i współczesność).

11. Problematyka kapitału społecznego (Zakres znaczeniowy pojęcia, kapitał społeczny jak przedmiot badań socjologicznych).

12. Kondycja moralna współczesnego społeczeństwa (Więź moralna i jej patologie, „brudny” kapitał społeczny, kultury manipulacji, cynizmu i obojętności).

13. Obywatelskie nieposłuszeństwo (Zakres znaczeniowy pojęcia, obywatelskie nieposłuszeństwo jako metoda działania i jej skutki).

14. Społeczeństwo obywatelskie w zglobalizowanym świecie (Makrostrukturalne uwarunkowania kondycji społeczeństwa obywatelskiego, przyszłość społeczeństwa obywatelskiego).

3

Literatura:

1) E. Wnuk – Lipiński: Socjologia życia publicznego, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2005.

2) J. Szacki [red.], Ani książę, ani kupiec: Obywatel. Idea społeczeństwa obywatelskiego w myśli współczesnej, ZNAK, Kraków 1997.

3) J. Bartkowski, Tradycja i polityka. Wpływ tradycji kulturowych polskich regionów na współczesne zachowania społeczne i polityczne, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2003.

4) W. Bokajło, K. Dziubka [red.], Społeczeństwo obywatelskie , UW, Wrocław 2001. 5) P. Gliński, B. Lewenstein, A. Siciński [red.], Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci

sektor, IFiS PAN, Warszawa 2002. 6) P. Gliński, B. Lewenstein, A. Siciński [red.], Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: III sektor i

wspólnoty lokalne w jednoczącej się Europie, IFiS PAN, Warszawa 2004. 7) P. Gliński, Style działań organizacji pozarządowych w Polsce. Grupy interesu czy pożytku publicznego?,

IFiS PAN, Warszawa 2006. 8) M. Załuska, W. Toczyski, E. Leś, J. Boczoń, Organizacje pozarządowe w społeczeństwie

obywatelskim, Śląsk, Katowice 1998. 9) M. Grabowska, T. Szawiel [red.], Budowanie demokracji. Podziały społeczne, partie polityczne i

społeczeństwo obywatelskie w postkomunistycznej Polsce, PWN, Warszawa 2001. 10) R. D. Putnam ( przy współpracy z R. Leonardi i R. Y. Nanetti ), Demokracja w działaniu.

Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech, ZNAK, Kraków -Warszawa 1995. 11) R. D. Putnam, Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach

Zjednoczonych, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008. 12) C. Trutkowski, S. Mandes, Kapitał społeczny w małych miastach, Instytut Studiów Społecznych

Uniwersytetu Warszawskiego, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2005. 13) M. S. Szczepański, K. Bierwiaczonek, T. Nawrocki [red.], Kapitały ludzkie i społeczne a

konkurencyjność regionów, UŚ, Katowice 2008. 14) W. Bokajło, A. Wiktorska-Święcka [red.], Europa obywateli. Polskie społeczeństwo obywatelskie in

actu, Oficyna Wydawnicza Atut, Wrocław 2007. 15) J. Herbst, Oblicza społeczeństwa obywatelskiego. Biblioteka Aktywności Lokalnej vol. 4, Ośrodek

Badania Aktywności Lokalnej przy Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, Warszawa 2005.

4

2. Prawa człowieka i wolności obywatelskie – instytucje prawne 30 godzin wykładów Literatura:

1. Pojęcie i istota praw człowieka. 2. Historia praw człowieka. 3. Normatywne źródła praw jednostki. 4. Godność jako podstawa praw jednostki. 5. Prawa a wolności jednostki. 6. Uprawnienia a obowiązki. 7. Generacje praw człowieka. 8. Podział na prawa osobiste, polityczne oraz społeczne. 9. Procedury egzekwowania praw człowieka. 10. System ONZ i Rady Europy a wewnętrzne regulacje praw jednostki.

1) L. Koba, W. Waclawczyk: Prawa człowieka, Wydawnictwo Wolters, Warszawa 2009 2) M. A. Nowicki: Orzecznictwo Trybunały w Strasburgu, Warszawa 2004 (i wydania późniejsze)

3. Historia doktryn ustrojowych i społecznych 10 godzin wykładów Literatura:

1. Państwo I polityka w myśli politycznej Platona i Arystotelesa 2. Myśl społeczna chrześcijaństwa 3. Liberalizm 4. Teorie umowy społecznej 5. Teoria polityki N. Macchiavellego 6. Doktryna socjaldemokracji 7. Teoria państwa dobrobytu 8. Teorie demokracji

1) A. Sylwestrzak, Historia doktryn politycznych i prawnych, Warszawa 1997 2) G. L. Seidler, Przedmarksowska myśl polityczna, Warszawa 1974 3) R. Tokarczyk, Współczesne doktryny polityczne, Warszawa 1994

4. Problemy cywilizacji europejskiej 30 godzin wykładów

1. Cywilizacja, kultura- kondycja człowieka w świecie i jej przemiany 2. Współczesne zagrożenia globalne a procesy cywilizacji 3. Problem odpowiedzialności w filozofii XX wieku 4. Nauka i technika jako podstawowe czynniki współczesnej cywilizacji 5. Szczegółowe problemy etyczne rozwoju współczesnej cywilizacji

5

Literatura:

1) L. W. Zacher (red.), Problemy społeczeństwa informatycznego, Warszawa 1997 2) H. Jonas, Zasada odpowiedzialności, Kraków 1996 3) A. Kiepas (red.), Człowiek wobec wyzwań filozofii i techniki. Katowice 2001 4) A. Piątek, Etyka Środowiskowa, Kraków 1998

5. Filozofia społeczna 10 godzin wykładów Literatura:

1. Przedmiot filozofii społecznej, siatka pojęciowa 2. Państwo Platona, Arystotelesa, Augustyna i Tomasza 3. Historia i polityka Hegla 4. Jednostka a zbiorowość. Stary dylemat ontologiczny w nowej szacie 5. Apologeci wolności; anarchiści i libertarianie 6. Sprawiedliwość społeczna 7. Komunitarianizm a zagadnienie pluralizmu i tolerancji. 8. Postmodernizm 9. Główne nurty filozofii współczesnej.

1) T. Buksiński; Współczesna filozofia polityki. 2) I. Szahaj, M.N. Jakubowski; Filozofia polityki PWN 2005. 3) S. Pinker; Tabula rasa – spory o naturę ludzką. Gdańsk 2005, część V i VI. 4) J. Majka; Filozofia społeczna, Wrocław 1982 , część II rozdz. II i III.

6. Polskie i europejskie instytucje

polityczne 10 godzin wykładów

1. Pojęcie systemu politycznego 2. Znaczenie Konstytucji 3. Trójpodział władzy w Polsce 4. Tworzenie reprezentacji politycznej - wybory, systemy wyborcze 5. System polityczny RP na tle innych państwa europejskich 6. Historyczny rys integracji europejskiej (od Wspólnot Europejskich do UE) 7. Instytucje europejskie – ewolucja ich kompetencji i znaczenia w systemie politycznym UE 8. Porządek prawny Unii Europejskiej (prawo pierwotne i wtórne, rozporządzenia, dyrektywy,

decyzje, opinie i zalecenia) 9. Dynamika struktury instytucjonalnej Unii Europejskiej na początku XXI wieku (Konstytucja

Europejska, Traktat Lizboński)

6

Literatura:

1) Hix Simon, System polityczny Unii Europejskiej, PWN, Warszawa, 2010. 2) Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej, red. nauk. Małuszyńska E., Gruchman B.; aut. Bielecki

S., PWN, Warszawa, 2010 3) Organizacja i funkcjonowanie Unii Europejskiej: zagadnienia wybrane, red. Maliszewska-

Nienartowicz J., Toruń, 2009 4) Integracja Europejska, red. Michałowska G, Warszawa 2003 5) Godlewski Tadeusz, Polski system polityczny: instytucje, procedury, obywatele, Wydawnictwo Adam

Marszałek, Toruń, 2005 6) System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, red. Waniek D., Gulczyński M., Warszawa, 2009

7. Rozwój i zmiany społeczne 10 godzin wykładów

1. Miedzy rozwojem i regresem społecznym: w kręgu pojęć podstawowych. 2. Pokusy nowoczesności – modernizacyjne wizje zmiany i rozwoju.

Teorie modernizacji – preliminaria

Teorie modernizacji – podstawy teoretyczne

Modernizacja – próba definicji

Teorie modernizacji – zarys paradygmatu 3. Człowiek nowoczesny – próba portretu socjologicznego.

Społeczeństwo nowoczesne – owoczesna osobowość

Osobowość nowoczesna – homo hubris 4. Od preindustrii do trzeciej fali.

Społeczeństwo tradycyjne przedprzemysłowe – wstęp do modernizacji?

Społeczeństwo przemysłowe – katechizm nowych industrialistów

Społeczeństwo poprzemysłowe – granice rozwoju 5. Teorie zależności: między peryferiami świata a jego centrum 6. Wizje rozwoju alternatywnego: między indywidualizmem a kolektywizmem.

Rozwój alternatywny – zarys paradygmatu

Wizje rozwoju zrównoważonego (sustainable development) – czy zrównoważenie skutków złego rozwoju (maldevelopment)

7. Społeczeństwo informacyjne – modernizacja epoki komputera. 8. Modernizacja i zależność w warunkach globalizacji.

7

Literatura:

Globalizacja w epoce późnego kapitalizmu

Ład czy nieład globalny?

Wartościowanie globalizacji. 9. Istota rozwoju lokalnego (endogennego). Zasada zmiany immanentnej (P. A. Sorokin,

epigoni i kontynuatorzy). 10. Glokalizacja: społeczności lokalne w dobie globalizacji. 11. Polska lokalna i regionalna – nowy ład administracyjny i jego społeczne konsekwencje. 12. Regiony polskie a proces integracji europejskiej. Podstawowa:

1) K. Krzysztofek, M. S. Szczepański, Zrozumieć rozwój. Od społeczeństw tradycyjnych do informacyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2002.

2) S. P. Huntington, Trzecia fala demokratyzacji, PWN, Warszawa 1995. Uzupełniająca:

3) A. Giddens, Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce później nowoczesności, PWN, Warszawa 2001.

4) K. Krzysztofek, Cywilizacja: dwie optyki, Instytut Kultury, Warszawa 1991. 5) K. Krzysztofek, M. S. Szczepański, Rozwój społeczny: trzy paradygmaty, Kultura i

społeczeństwo, 1987, nr 3. 6) R. K. Merton, Teoria socjologiczna i struktura społeczna, Warszawa 1982 7) M. S. Szczepański, Pokusy nowoczesności. Polskie dylematy rozwojowe, AMP, Katowice – Kraków

1992. 8) B. Jałowiecki, M. S. Szczepański, Rozwój lokalny i regionalny w perspektywie socjologicznej,

WSZiNS, Tychy 2002. 9) E. Jurczyńska-McCluskey (red.), Społeczności lokalne i regionalne. Między teorią socjologiczną a

praktyką, ATH, Bielko – Biała 2002.

8. Gospodarka wolnorynkowa i europejska integracja ekonomiczna 10 godzin wykładów

1. Liberalizm – interwencjonizm państwowy – gospodarka centralnie planowana. Dzieje ekonomiczne Europy w wieku XX.

2. Europejskie centrum i europejskie peryferia a „żelazna kurtyna” w latach 1945 – 1989. 3. Zachodnioeuropejska odbudowa i integracja ekonomiczna między Stanami Zjednoczonymi

a Związkiem Radzieckim w latach 1945 – 1950.

8

Literatura:

4. Od europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali do wspólnej waluty. Dzieje integracji ekonomicznej Europy Zachodniej w latach 1950 – 2005.

5. Od „szóstki” do „dwudziestki piątki”. Rozszerzenia Wspólnoty Europejskiej i związane z nimi problemy.

6. Unia Europejska a globalizacja. 7. Polska w zmieniającej się Unii Europejskiej.

1) J. Drud Hansen, Ekonomiczne aspekty integracji europejskiej, Oficyna Ekonomiczna, 2003. 2) M. Ratajczak, W. Malendowski: Euroregiony. Polski krok do integracji europejskiej, Atla 2, 2000. 3) C. Sobków, M. Zarębski, Obszary wiejskie w Polsce a integracja z Unią Europejską, Wydawnictwo

Adam Marszałek, Toruń 2002. 4) Michałek, W. Siwiński, M. Socha (red.), Od liberalizacji do integracji Polski z Unią Europejską.

Mechanizmy i skutki gospodarcze, PWN, Warszawa 2003. 5) I. Pietrzyk, Polityka regionalna Unii Europejskiej i regiony w państwach członkowskich, PWN,

Warszawa 2000. 6) J. Marszałek-Kawa, Procesy integracyjne w Europie po II wojnie światowej, Wydawnictwo Adam

Marszałek, Toruń 2002. 7) D. Leonard, Przewodnik po Unii Europejskiej, Studio Emka 2003. 8) K. Śledziewska, A. Czarczyńska, Teoria integracji europejskiej, C.H. Beck 2002. 9) L. Ciamaga, Unia Europejska: Podręcznik akademicki, PWN, Warszawa 2000.

9. Systemy oświatowe Polski i Unii Europejskiej 10 godzin wykładów

1. Podstawy polityki oświatowej Unii Europejskiej oraz Rady Europy. Priorytety edukacyjne Unii Europejskiej

2. Paradygmaty i reformy oświatowe w świecie współczesnym (szkoły alternatywne, multimedia w edukacji, szkoła ustawicznie doskonalona)

3. Europejskie wizje "szkoły na miarę ucznia 4. Nauczanie języków obcych w Polsce i Europie 5. Współpraca szkoły i rodziców w procesie kształcenia: tendencje europejskie 6. "społeczeństwo wiedzy" - rozwiązania europejskie i polskie 7. Integracja w oświacie (zagadnienia systemowe i wychowawczo-metodyczne dotyczące pracy z

uczniami o specyficznych potrzebach dydaktycznych i wychowawczych)

9

Literatura:

8. Nowe wizje i metody pracy z dziećmi emigrantów w szkołach krajów członkowskich Unii Europejskiej.

9. Kształcenie nauczycieli w krajach Unii Europejskiej i w Polsce (rozwiązania systemowe, proces kształcenia, wzajemne uznawanie kwalifikacji i kompetencji)

10. Kształcenie samodzielności myślenia ucznia poprzez rozwiązywanie problemów, nowa jakość wiedzy w praktyce szkół europejskich i w Polsce.

11. Współpraca państw członkowskich w obszarze edukacji (Strategia Lizbońska, Deklaracja Kopenhaska, Deklaracja Bolońska i Lipska)

12. Europejskie programy edukacyjne oraz możliwości pozyskiwania funduszy w ramach programów edukacyjnych UE. Projekty edukacyjne i Inicjatywy Wspólnotowe

13. System oświatowy w Polsce a systemy europejskie - analiza porównawcza oraz omówienie reformy oświatowej w kontekście przemian w edukacji w Europie

1) Białecki, Haman, J., Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów OECD/PISA. Wyniki polskie. Raport z badań, Fundacja Res Publika. Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, Warszawa 2001.

2) Bokajło, W., Dziubka, K., Unia Europejska. Leksykon integracji, Wyd. Europa, Wrocław, 2003. 3) Cytowska, B., Drogi edukacyjne dzieci niepełnosprawnych intelektualnie, Instytut Technologii

Eksploatacji, Warszawa, 2003. 4) Gancarz-Stasiak, G., Edukacja w Unii Europejskiej. Poradnik, Telbit. Kraków 2004. 5) Hill, R., My Europejczycy, Wyd. Jacek Santorski. Warszawa, 2004. 6) Komisja Europejska, Biała Księga Kształcenia i Doskonalenia. Nauczanie i uczenie się - na drodze do

uczącego się społeczeństwa, WSiP, Warszawa, 1997. 7) Komitet Prognoz "Polska 2000 Plus", Strategie reform oświatowych w Polsce na tle porównawczym,

Warszawa, 1999. 8) Kupisiewicz, C., Paradygmaty i wizje reform oświatowych, Wyd. Żak. Warszawa, 1996. 9) Leppert, R., (red.): Edukacja w świecie współczesnym. Wybór tekstów z pedagogiki porównawczej wraz

z przewodnikiem bibliograficznym i internetowym, Kraków, 2000. 10) Nowosad, I. Nauczyciele i rodzice. W poszukiwaniu nowych znaczeń i interpretacji współpracy,

Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra, 2004. 11) Okoń, W., Dziesięć szkół alternatywnych, WSiP. Warszawa, 1998. 12) Pachociński, R., Edukacja nauczycieli w krajach Unii Europejskiej, IBE, Warszawa, 1999.

10

13) Pietrzak, A.K., Nauka w Zjednoczonych Niemczech, Warszawa, 2002. 14) Rabczuk W., Polityka edukacyjna Unii Europejskiej na tle przemian w szkolnictwie krajów

członkowskich, IBE, Warszawa, 1994. 15) Świętochowska, U., Systemy edukacyjne cywilizacji przełomu XX i XXI wieku, Warszawa, 2001. 16) Wójcicka, M., (ed.) Dywersyfikacja w szkolnictwie wyższym, Centrum Badań Polityki Naukowej i

Szkolnictwa Wyższego UW, Warszawa, 2002.

10. Sektor socjalny w Polsce i Europie 10 godzin wykładów Literatura:

1. Koncepcje i modele polityki społecznej 2. Instrumenty polityki społecznej 3. Zabezpieczenie społeczne i pomoc społeczna 4. Historia pomocy społecznej 5. Sektor socjalny w Polsce – historia i stan współczesny 6. Pomoc społeczna w wybranych krajach Unii Europejskiej 7. Przyszłość pomocy społecznej – globalizacja, welfare state, aktywna polityka społeczna

1) Frieske Kazimierz W., Poławski Paweł, Opieka i kontrola, Warszawa 1996 2) Kowalczyk Olga, Kamiński Stanisław, Wymiary polityki społecznej, Wrocław 2009 3) Krzyszkowski Jerzy, Pomoc społeczna. Szkic socjologiczny, Warszawa 2008 4) Niesporek Andrzej, Wódz Kazimiera, Praca socjalna w Polsce, Katowice 1999 5) Radwan-Pragłowski Janusz, Frysztacki Krzysztof, Społeczne dzieje pomocy człowiekowi:

od filantropii greckiej do pracy socjalnej, Katowice 1998 6) Sałustowicz Piotr, Pomoc społeczna w wybranych krajach Unii Europejskiej, Warszawa

2009

11. Religia i religijność europejskiego kręgu kulturowego 10 godzin wykładów Literatura:

1. Fenomen religii i religijności w ujęciach interdyscyplinarnych 2. Typy i funkcje religii - ujecie historyczno-porównawcze 3. Religia jako wartość socjokulturowa – wymiary religijności 4. Rola i znaczenie religii w życiu człowieka 5. Przemiany modelu religijności w społeczeństwach europejskich

1) Janusz Mariański: Religia w społeczeństwie ponowoczesnym. Oficyna Naukowa. Warszawa 2010. 2) Wojciech Świątkiewicz: Między sekularyzacją i deprywatyzacją. Socjologiczne refleksje wokół polskiej

religijności w kontekście europejskim. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice 2010.

11

12. Samorządność społeczna, lokalna, regionalna 30 godzin wykładów Literatura:

1. Pojęcie i struktura samorządu terytorialnego. 2. Dzieje samorządu terytorialnego w Polsce. 3. Reforma podziału terytorialnego w Polsce lat 90. 4. Samorząd gminy – ustrój i zadania. 5. Organy gminy. 6. Gospodarka komunalna. 7. Samorząd powiatowy. 8. Samorząd województwa. 9. Samorząd a państwo

1) B. Dolnicki, Samorząd terytorialny, Kraków 2003 2) H. Izdebski, Samorząd terytorialny, Warszawa 2003 3) M. Ofiarski, J. Ciapała (red.), Zarys prawa samorządowego, Poznań 2001

13. Naród, mniejszości narodowe, etniczne i społeczne 10 godzin wykładów Literatura:

1. Grupa etnograficzna – grupa etniczna – mniejszość narodowa, naród: próba socjologicznej interpretacji pojęć

2. Naród i narody a polityka Unii Europejskiej 3. Mniejszości narodowe, etniczne i językowe w RP 4. Czy istnieje naród śląski? Socjologiczne studium przypadku 5. Wielokulturowość a przeobrażenia narodowe

1) Z. Chlewiński , J. Kurcz (red.) Stereotypy i uprzedzenia, Warszaw 1992. 2) J. Mucha, Oblicza etniczności, Zakład Wydawniczy „NOMOS”, Kraków 2005.

3) Jasińska‐Kania , Trzy podejścia do źródeł konfliktów etnicznych i narodowych, w: Trudne sąsiedztwa,red.

nauk. A. Jasińska‐Kania, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2001, 4) S..Łodziński, Etniczność, obywatelstwo i wielokulturowość w procesach globalizacji, w: Kultury

pozaeuropejskie i globalizacja, red. nauk. J. Zdanowski, Warszawa 2001,

5) Szacki, Nacjonalizm, w: Trudne sąsiedztwa, red. nauk. A. Jasińska‐Kania, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2001

6) E. Nowicka, S. Łodziński, Zmieniający się stosunek Polaków do obcych – czy w stronę otwartego świata?, w: Zmiana czy stagnacja?, (red .) M. Marody, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa

12

2004, 7) G. Babiński, Kontrowersje teoretyczne wokół grup etnicznych,[w:]Orientacje teoretyczne we współczesnej

socjologii, red. W. Kwaśniewicz, Kraków 1990.

14. Rozwój indywidualny i społeczny człowieka we współczesnym społeczeństwie 30 godzin wykładów

1. Przedmiot i zadania współczesnej psychologii rozwojowej.

Pojęcie rozwoju i zmiany rozwojowej

Cechy rozwoju

Rodzaje zmian rozwojowych

Czynniki rozwoju

Indywidualne cechy sprzyjające rozwojowi 2. Wybrane koncepcje rozwoju psychicznego człowieka

Psychoanalityczne koncepcje rozwoju człowieka – teoria Z. Freuda

Koncepcja indywiduacji Carla G. Junga

Teoria rozwoju psychospołecznego E. Eriksona

Behawiorystyczne teorie rozwoju człowieka

Teorie poznawcze rozwoju – J. Piaget

Teorie postpiagetowskie – koncepcja G. Labouvie – Vief

Koncepcja J. Pascual – Leone’a

Kompleksowe modele i koncepcje rozwoju – koncepcja rozwoju człowieka dorosłego D. J. Levinsona

Koncepcje i modele rozwoju indywidualnego w psychologii polskiej – rozwój psychiczny jako proces strukturacji i restrukturacji doświadczenia - koncepcja M. Tyszkowej

3. Jednostka a rodzina – interakcje, relacje. Postawa rodzicielska i jej wpływ na psychiczny rozwój dziecka – przykłady. Typy nerwicogennej atmosfery rodzinnej. Wpływ konstelacji rodzinnej na kształtowanie się osobowości dziecka.

4. Subiektywny obraz rodziny w oczach dziecka – rysunek rodzinny jako narzędzie diagnozy psychologicznej rodzinnej sytuacji dziecka.

Podstawowe zasady interpretacji rysunku rodziny

Charakterystyka rozwoju psychicznego człowieka od urodzenia do okresu starości ze szczególnym uwzględnieniem zadań i kryzysów rozwojowych

13

Literatura:

Podstawowe trudności w nauce pisania i czytania – symptomatologia. 5. Geneza dysgrafii, dysleksji i dysortografii. Diagnoza psychologiczna i pedagogiczna

dysortografii. Formy terapii trudności dyslektycznych i dysortograficznych. Podstawowa:

1) B. Harwas – Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwojowa człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka, Tom II, PWN, Warszawa 2002.

2) B. Harwas – Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwojowa człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka, Tom I, PWN, Warszawa 2002.

3) Z. Pietrasiński, Rozwój człowieka dorosłego, Wiedza Powszechna, Warszawa 1990. 4) M. Ziemska (red.), Postawy rodzicielskie, Wiedza Powszechna, Warszawa 1969. 5) M. Żebrowska (red.), Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, PWN, Warszawa 1986.

Uzupełniająca: 6) B. Harwas – Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwojowa człowieka. Charakterystyka

okresów życia człowieka, Tom III, PWN, Warszawa 2002. 7) Birch, T. Malim, Psychologia rozwojowa w zarysie. Od niemowlęctwa do dorosłości, PWN, Warszawa

2001. 8) Jundziłł, Trudności wychowawcze w rodzinie, Nasza Księgarnia, Warszawa 1989. 9) J. Lishman, Podręcznik teorii dla nauczycieli praktyki w pracy socjalnej, Śląsk, Katowice 1998. 10) G. Makiełło – Jarża, M. Przetacznik – Gierowska, Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku

dziecięcego, WSiP, Warszawa 1992. 11) B. Przetacznik – Gierowska, M. Tyszkowa (red.), Psychologia rozwojowa człowieka. Zagadnienia

ogólne, Tom I, PWN, Warszawa 2003. 12) J. Rembowski, Psychologiczne problemy starzenia się człowieka, PWN, Warszawa 1984. 13) M. Susułowska. Psychologia starzenia się i starości, PWN, Warszawa 1989.

15. Rodzina w społeczeństwie obywatelskim 30 godzin wykładów

1. Rodzina jako grupa oraz instytucja społeczna – definicje rodziny, funkcje, typologie rodziny. 2. Proces powstawania grupy małżeńsko-rodzinnej, etapy życia rodzinnego. 3. Rodzina w różnych kulturach i religiach:

rodzina żydowska w czasach biblijnych oraz współcześnie

rodzina islamska (podobieństwa i różnice w poszczególnych krajach)

14

Literatura:

rodzina w krajach Azji – Chiny, Japonia. Indie

rodzina w chrześcijaństwie – katolicyzm, prawosławie, protestantyzm (podobieństwa i różnice m.in. pod kątem trwałości małżeństwa, stosunku do dzietności)

4. Rodzina w procesie przemian społeczno-kulturowych – trendy europejskie (UE) i światowe

zmiany w obrębie typów rodzin oraz funkcji

zmiany w strukturze demograficznej

zmiany w wewnętrznej strukturze małżeństwa i rodziny

alternatywne formy życia rodzinnego (np. kohabitacja, wielorodziny)

rodzina we współczesnej Polsce (dzietność, pełność, warunki ekonomiczne)

kierunki socjologicznej interpretacji zachodzących przemian 5. Polityka wobec rodziny w Polsce i w Europie

Podstawowa: 1) F. Adamski, Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy, Wydawnictwo UJ, Kraków 2002 2) Z. Tyszka (red.), Współczesne rodziny polskie – ich stan i kierunek przemian. Wydawnictwo

Naukowe UAM, Poznań, Poznań 2001. Uzupełniająca:

1) W. Majkowski, Czynniki dezintegracji współczesnej rodziny polskiej. Studium socjologiczne. Wydawnictwo Księży Sercanów, Kraków 1999

2) K. Slany, Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie, Nomos, Kraków 2002

3) W. Świątkiewicz, Tradycja i wybór. Socjologiczne studium religijności na Górnym Śląsku, Katowice – Wrocław 1997

4) Roczniki Socjologii Rodziny – Wydawnictwo UAM, Poznań.

16. Przemiany kulturowe w Polsce i Europie 10 godzin wykładów

1. Przeobrażenia wzorców kobiecości i męskości w kulturze popularnej 2. Nowe tożsamości kulturowe starych mniejszości: queer 3. Od "couch potato" po "master of pilot": o wpływie mass mediów na praktyki kulturowe 4. Nowoczesne i ponowoczesne wzorce osobowości 5. Ponowoczesna moralność

15

Literatura:

6. Postmodernizm w kulturze wysokiej i popularnej

1) T. Kostyrko, M. Czerwiński (red.), Kultura polska w dekadzie przemian, Warszawa 1999 2) A. Siciński, Styl życia. Kultura, Warszawa 2002 3) H. Domański, Społeczeństwa klasy średniej, Warszawa 1994 4) A. Tyszka, Interesy i ideały kultury. Struktura społeczna i udział w kulturze, Warszawa 1987 5) M. Castells, Społeczeństwo sieci, PWN Warszawa 2009

17. Warsztaty metodyczne: - społeczeństwo obywatelskie (I) - wybrane problemy społeczne (II) 40 godzin Literatura:

1. Pojęcie metodyka i dydaktyka, 2. Cele nauczania wiedzy o społeczeństwie, 3. Warunki autentycznego uczenia się, 4. Wymiary uczenia się, 5. Pojęcie metoda nauczania i technika nauczania 6. Podział metod nauczania 7. Metody aktywizujące i ich warunki zastosowania 8. Szanse i zagrożenia zastosowania metod: dyskusji , debaty, symulacji, odgrywania ról , dramy,

pracy w grupach, metody zagadnień kontrowersyjnych, projektu edukacyjnego, burzy mózgów, pogadanki , wykładu , drzewa decyzyjnego.

9. Funkcje oceny 10. Zasady oceniania 11. Ocenianie kształtujące i jego elementy: cele dla nauczyciela , cele dla ucznia , informacja

zwrotna , samoocena, ocena koleżeńska , pytania kluczowe. 12. Zasady konstruowania kryteriów oceniania 13. Metoda Wequestów 14. Zasady tworzenia lekcji e- learningowych

1) Martin V. Covington, Karen Manheim Teel, Motywacja do nauki, tł. Sylwia Pikiel, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004

2) Merrill Harmin, Duch klasy. Jak motywować uczniów do nauki? Tł. Agata Tomaszewska, Civitas, Warszawa 2003

3) Danuta Sterna, Ocenianie kształtujące, CEO, Warszawa 2006

16

4) Czesław Kupisiewicz, Dydaktyka ogólna, Oficyna Wydawnicza Graf Punkt, Warszawa 2000 5) Elżbieta Tołwińska – Królikowska, Jacek Królikowski, Metody nauczania, Program Sierra-Peie,

CODN Warszawa 6) Laura A. Pinhey, Candace L. Boyer, Resources on Civic Education for Democracy: International

Perspectives, ERIC 1997 7) Paul Black, Christine Harrison, Clare Lee, Bethan Marshall, Dylan Wiliam, Jak oceniać, aby

uczyć? [ Assesment for Learning. Putting it into practice], tł. Joanna Dutkiewicz, Civitas , Warszawa 2006

8) Maria Wilk, Marek Szafraniec, Metodyka nauczania przez internet. Rybnickie Centrum Edukacji Zawodowej, Centrum Kształcenia Ustawicznego oraz Praktycznego Rybnik

18. Seminarium problemowe dyplomowe 20 godzin

Na zajęciach seminaryjnych będą przedstawiane i omawiane – pisane pod opieką wybranych promotorów – prace dyplomowe słuchaczy (III semestr).