Biuro Studiów i Pomiarów Proekologicznych„EKOMETRIA” Sp. z o.o.

80-761 Gda sk, ul. Elbl ska 66tel. (058) 301-42-53, fax (058) 301-42-52

PROGRAM OCHRONY POWIETRZA

dla stref województwa ódzkiego: powiatu sieradzkiego,zdu skowolskiego, wielu skiego i brzezi skiego

TOM III

Powiat wielu ski

Zadanie zrealizowano z udzia em rodków Wojewódzkiego Funduszu Ochronyrodowiska i Gospodarki Wodnej w odzi

Gda sk 2007

EKOMETRIA Strona 2

Biuro Studiów i Pomiarów Proekologicznych „EKOMETRIA” Sp. z o.o.

80-761 Gda sk, ul. Elbl ska 66 tel. (058) 301-42-53, fax (058) 301-42-52

ZAMAWIAJ CY:

ódzki Urz d Wojewódzki w odzi

TYTU OPRACOWANIA: Program ochrony powietrza dla strefwojewództwa ódzkiego: powiatu sieradzkiego, zdu skowolskiego, wielu skiego ibrzezi skiego TOM III: Powiat wielu ski

FUNKCJA IMI I NAZWISKO PODPIS

WYKONAWCYówny Projektant:

Ma gorzata Paciorek

Magdalena Balun

Mariola Fijo ek

Maciej Paciorek

Ma gorzata Rolewicz

Wojciech Trapp

Adam Wierzcho

DYREKTOR Wojciech Trapp

GDA SK 2007

EKOMETRIA Strona 3

SPIS TRE CI

1. WST P.................................................................................................................................................... 8

2. PODSTAWY PRAWNE.......................................................................................................................... 9

3. CHARAKTERYSTYKA STREFY POWIATU WIELU SKIEGO.................................................... 11

3.1. INFORMACJE OGÓLNE ....................................................................................................................... 113.2. GEOLOGIA, GEOMORFOLOGIA ................................................................................................. 123.3. GLEBY ............................................................................................................................................. 133.4. ZIELE , OBSZARY CHRONIONE ............................................................................................... 13

3.4.1. Ziele i u ytkowanie terenów.................................................................................................... 133.4.2. Wody ....................................................................................................................................... 15

3.5. OBSZARY CHRONIONE ...................................................................................................................... 153.5.1. Obszary chronione natura 2000 w powiecie wielu skim............................................................ 19

3.6. GOSPODARKA WIELUNIA I POWIATU ................................................................................................. 203.7. HISTORIA I ZABYTKI......................................................................................................................... 21

3.7.1. Zabytki Wielunia...................................................................................................................... 233.8. LUDNO I URBANISTYKA................................................................................................................. 243.9. CHARAKTERYSTYKA OBECNEGO SPOSOBU ZAOPATRZENIA ODBIORCÓW W ENERGI CIEPLN .............. 25

3.9.1. Energia elektryczna.................................................................................................................. 283.9.2. Gazownictwo ........................................................................................................................... 28

3.10. KLIMAT ..................................................................................................................................... 293.11. WARUNKI METEOROLOGICZNE W 2005 ROKU ................................................................................ 31

4. ZAGADNIENIA OCHRONY ATMOSFERY W ISTNIEJ CYCH DOKUMENTACH, PLANACH,PROGRAMACH .......................................................................................................................................... 36

4.1. PLANY KRAJOWE .............................................................................................................................. 364.2. PLANY WOJEWÓDZKIE ...................................................................................................................... 384.3. PLANY MIEJSCOWE ........................................................................................................................... 41

5. EMISJA PY U PM10 ............................................................................................................................ 47

5.1. EMISJA PM10 DLA POWIATU WIELU SKIEGO ...................................................................................... 525.1.1. Emisja zewn trzna ................................................................................................................... 525.1.2. Emisja z terenu powiatu wielu skiego....................................................................................... 59

6. POMIARY ZANIECZYSZCZE POWIETRZA W WIELUNIU W 2005R. ..................................... 68

7. ST ENIA PM10 WYZNACZONE MODELOWO............................................................................ 70

7.1. MODEL CALMET/CALPUFF .......................................................................................................... 707.2. IMISJA NAP YWOWA NA TERENIE POWIATU WIELU SKIEGO................................................................ 747.3. S ENIA PM10 POCHODZ CE OD EMISJI PUNKTOWEJ......................................................................... 847.4. S ENIA PM10 POCHODZ CE OD EMISJI POWIERZCHNIOWEJ .............................................................. 877.5. S ENIA PM10 POCHODZ CE OD EMISJI LINIOWEJ............................................................................. 917.6. S ENIA CA KOWITE NA TERENIE POWIATU WIELU SKIEGO ............................................................. 947.7. OCENA WIARYGODNO CI PRZEPROWADZONYCH OBLICZE MODELOWYCH ROZK ADÓW PY U PM10.... 99

8. OBSZARY ZAGRO .................................................................................................................... 100

8.1. OBSZARY Z PONADNORMATYWNYMI ST ENIAMI PM10 ................................................................... 1008.1.1. Miasto Wielu - imisja ca kowita............................................................................................ 100

9. OBSZARY NARUSZE STANDARDÓW JAKO CI RODOWISKA ATMOSFERYCZNEGO –PODSUMOWANIE.................................................................................................................................... 104

10. SCENARIUSZE NAPRAWCZE..................................................................................................... 106

10.1. WARIANT 1 ................................................................................................................................ 10610.2. WARIANT 2 ................................................................................................................................ 109

EKOMETRIA Strona 4

11. KIERUNKI I ZAKRES DZIA NIEZB DNYCH DO PRZYWRÓCENIA STANDARDÓWJAKO CI POWIETRZA ........................................................................................................................... 112

11.1. TERMIN REALIZACJI PROGRAMU .................................................................................................. 117

12. DZIA ANIA NAPRAWCZE.......................................................................................................... 118

13. OBOWI ZKI I OGRANICZENIA WYNIKAJ CE Z REALIZACJI PROGRAMU.................. 120

14. ZASADY SPORZ DZANIA INFORMACJI O PROGRAMACH OCHRONY POWIETRZA .. 121

14.1. PROGNOZA NA LATA 2005, 2010 I NA PIERWSZY ROK PO ZAKO CZENIU REALIZACJI POP............. 132

EKOMETRIA Strona 5

SPIS RYSUNKÓWRysunek 1 Przebieg rednich miesi cznych temperatur na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicyWielunia w 2005 r........................................................................................................................................... 31Rysunek 2 Roczna ró a wiatrów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy Wielunia w 2005 r.32Rysunek 3 Ró a wiatrów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy Wielunia w 2005 r.. pó rocze zimowe ............................................................................................................................................. 32Rysunek 4 Ró a wiatrów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy Wielunia w 2005 r. pó rocze letnie ................................................................................................................................................ 33Rysunek 5 rednie miesi czne warto ci wilgotno ci wzgl dnej powietrza na stanowisku z modelu UMPLzlokalizowanym w okolicy Wielunia w 2005 r. ................................................................................................. 34Rysunek 6 Miesi czne sumy opadów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy Wielunia w 2005r. .................................................................................................................................................................... 35Rysunek 7 Nap yw py u PM10 spoza obszaru województwa ódzkiego ............................................................... 49Rysunek 8 Nap yw dwutlenku siarki SO2 spoza obszaru województwa ódzkiego............................................... 49Rysunek 9 Nap yw tlenków azotu NOx spoza obszaru województwa ódzkiego .................................................. 50Rysunek 10 Nap yw cz stek SO4 spoza obszaru województwa ódzkiego........................................................... 50Rysunek 11 Nap yw cz stek NO3 spoza obszaru województwa ódzkiego .......................................................... 51Rysunek 12 Udzia y procentowe poszczególnych typów emisji PM10 w emisji nap ywowej na powiat wielunskiw 2005r. ......................................................................................................................................................... 52Rysunek 13 Emisja PM10 z emitorów punktowych, wy szych ni 30 m z terenu województwa ódzkiego (pozapowiatem wielu skim i pasem 30 km wokó powiatu) i wielkopolskiego w 2005r. ............................................. 53Rysunek 14 Emisja PM10 z emitorów punktowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu wielu skiego w 2005r............................................................................................................................................................. 54Rysunek 15 Emisja PM10 ze róde powierzchniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu wielu skiegow 2005r. ......................................................................................................................................................... 55Rysunek 16 Ca kowita emisja liniowa PM10 z pasa 30 km wokó powiatu wielu skiego w 2005r. ..................... 56Rysunek 17 Emisja py u PM10 z kurzu, ze róde komunikacyjnych z pasa 30 km wokó powiatu wielu skiego w2005r.............................................................................................................................................................. 57Rysunek 18 Emisja py u PM10 ze spalania paliw, ze róde komunikacyjnych pasa 30 km wokó powiatuwielu skiego w 2005r...................................................................................................................................... 57Rysunek 19 Emisja py u PM10 z tarcia, ze róde komunikacyjnych z pasa 30 km wokó powiatu wielu skiego w2005r.............................................................................................................................................................. 58Rysunek 20 Udzia procentowy poszczególnych typów róde emisji w ca ci zinwentaryzowanej emisji PM10na terenie powiatu wielu skiego w 2005r. ....................................................................................................... 59Rysunek 21 Kataster emisji liniowej w powiecie wielu skim (bez uwzgl dnienia miasta Wielu ) w 2005r......... 61Rysunek 22 Udzia procentowy poszczególnych typów róde emisji w ca ci zinwentaryzowanej emisji PM10na terenie miasta Wielu w 2005r. .................................................................................................................. 62Rysunek 23 Emisja punktowa PM10 z emitorów punktowych w Wieluniu w 2005r. ............................................ 63Rysunek 24 Emisja powierzchniowa PM10 w Wieluniu w 2005r........................................................................ 64Rysunek 25 G sto emisji powierzchniowej PM10 w Wieluniu w 2005r. .......................................................... 65Rysunek 26 Ca kowita emisja liniowa PM10 w Wieluniu w 2005 r. ................................................................... 66Rysunek 27 Emisja py u PM10 z kurzu, ze róde komunikacyjnych w Wieluniu w 2005 r................................... 66Rysunek 28 Emisja py u PM10 ze spalania paliw, ze róde komunikacyjnych w Wieluniu w 2005 r................... 67Rysunek 29 Emisja py u PM10 z tarcia, ze róde komunikacyjnych w Wieluniu w 2005 r. ................................. 67Rysunek 30 Przekroczenia warto ci dopuszczalnej PM10 24h 36 max na stacji wyznaczonej przez WIO do ocenyrocznej w Wieluniu w 2005r. ........................................................................................................................... 69Rysunek 31 Usytuowanie stacji z pomiarami meteorologicznymi wykorzystanymi w obliczeniachrozprzestrzeniania zanieczyszcze dla POP za 2005 r...................................................................................... 72Rysunek 32 St enia PM10 24h w powiecie wielu skim pochodz ce od emitorów punktowych zlokalizowanych wpasie 30 km od powiatu wielu skiego w 2005r................................................................................................. 74Rysunek 33 St enia PM10 rok w powiecie wielu skim pochodz ce od emitorów punktowych zlokalizowanych wpasie 30 km od powiatu wielu skiego w 2005r................................................................................................. 75Rysunek 34 St enia PM10 24h w powiecie wielu skim pochodz ce od emitorów punktowych o h> 30 mzlokalizowanych na terenie województwa ódzkiego (poza pasem 30 km od powiatu) w 2005r. ......................... 76Rysunek 35 St enia PM10 rok w powiecie wielu skim pochodz ce od emitorów punktowych o h> 30 mzlokalizowanych na terenie województwa ódzkiego (poza pasem 30 km od powiatu) w 2005r. ......................... 76Rysunek 36 St enia PM10 24h w powiecie wielu skim pochodz ce od emitorów powierzchniowychzlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2005r........................................................................................ 77Rysunek 37 St enia PM10 rok w powiecie wielu skim pochodz ce od emitorów powierzchniowychzlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2005r........................................................................................ 78

EKOMETRIA Strona 6

Rysunek 38 St enia PM10 24h w powiecie wielu skim pochodz ce od emitorów liniowych zlokalizowanych wpasie 30 km od powiatu w 2005r. .................................................................................................................... 79Rysunek 39 St enia PM10 rok w powiecie wielu skim pochodz ce od emitorów liniowych zlokalizowanych wpasie 30 km od powiatu w 2005r. .................................................................................................................... 80Rysunek 40 St enia PM10 24h w powiecie wielu skim pochodz ce od emitorów spoza województwa ódzkiego w2005r.............................................................................................................................................................. 81Rysunek 41 St enia PM10 rok w powiecie wielu skim pochodz ce od emitorów spoza województwa ódzkiego w2005r.............................................................................................................................................................. 81Rysunek 42 St enia PM10 24h w powiecie wielu skim pochodz ce od emisji nap ywowej w 2005r. ................. 82Rysunek 43 St enia PM10 rok w powiecie wielu skim pochodz ce od emisji nap ywowej w 2005r. .................. 83Rysunek 44 Rozk ad st PM10 24h (36max) pochodz cych od emisji punktowej na terenie powiatuwielu skiego w 2005r...................................................................................................................................... 84Rysunek 45 Rozk ad st PM10 24h (36max) pochodz cych od emisji punktowej w Wieluniu w 2005r............ 85Rysunek 46 Rozk ad st PM10 rok pochodz cych od emisji punktowej na terenie powiatu wielu skiego w2005r.............................................................................................................................................................. 86Rysunek 47 Rozk ad st PM10 rok pochodz cych od emisji punktowej w Wieluniu w 2005r. ......................... 87Rysunek 48 Rozk ad st PM10 24h (36max) pochodz cych od emisji powierzchniowej na terenie powiatuwielu skiego w 2005r...................................................................................................................................... 88Rysunek 49 Rozk ad st PM10 24h (36max) pochodz cych od emisji powierzchniowej w Wieluniu w 2005r.. 88Rysunek 50 Rozk ad st PM10 redniorocznych pochodz cych od emisji powierzchniowej na terenie powiatuwielu skiego w 2005r...................................................................................................................................... 89Rysunek 51 Rozk ad st PM10 redniorocznych pochodz cych od emisji powierzchniowej w Wieluniu w2005r.............................................................................................................................................................. 90Rysunek 52 Rozk ad st PM10 24h (36 max) pochodz cych od emisji komunikacyjnej na terenie powiatuwielu skiego w 2005r...................................................................................................................................... 91Rysunek 53 Rozk ad st PM10 24h (36 max) pochodz cych od emisji komunikacyjnej w Wieluniu w 2005r... 92Rysunek 54 Rozk ad st PM10 redniorocznych pochodz cych od emisji komunikacyjnej na terenie powiatuwielu skiego w 2005r...................................................................................................................................... 92Rysunek 55 Rozk ad st PM10 redniorocznych pochodz cych od emisji komunikacyjnej w Wieluniu w 2005r........................................................................................................................................................................ 93Rysunek 56 Rozk ad st PM10 24h (36max) na terenie powiatu wielu skiego w 2005r. ................................ 94Rysunek 57 Rozk ad st PM10 24h (36max) na terenie Wielunia w 2005 r.................................................... 94Rysunek 58 Udzia typów emisji w imisji PM10 24h w receptorach na obszarze powiatu wielu skiego w 2005 r.95Rysunek 59 Procentowy udzia emisji powierzchniowej w imisji PM10 24h w receptorach na obszarze powiatuwielu skiego. .................................................................................................................................................. 95Rysunek 60 Rozk ad st PM10 rok na terenie powiatu wielu skiego w 2005r................................................ 96Rysunek 61 Rozk ad st PM10 redniorocznych na terenie Wielunia w 2005r............................................... 97Rysunek 62 Udzia typów emisji w imisji PM10 rok w receptorach na obszarze powiatu wielu skiego w 2005 r. 97Rysunek 63 Procentowy udzia emisji powierzchniowej w imisji PM10 rok w receptorach na obszarze powiatuwielu skiego. .................................................................................................................................................. 98Rysunek 64 Obszar Wielunia w obr bie izolinii 50 µg/m3, st enia PM10 24h pochodz ce od ca ci emisji w2005r............................................................................................................................................................ 100Rysunek 65 Udzia y emisji w imisji PM10 24h w Wieluniu w 2005r................................................................. 101Rysunek 66 Udzia % emisji pow. w imisji ca kowitej PM10 24h w Wieluniu w 2005r...................................... 102Rysunek 67 Warto procentowa przekrocze st PM10 - 24h w stosunku do warto ci dopuszczalnejdla ca kowitej imisji w Wieluniu w 2005r....................................................................................................... 102Rysunek 68 Rozk ad st PM10 24h, pochodz cych od emisji powierzchniowej, po zastosowaniu wariantu 1...................................................................................................................................................................... 107Rysunek 69 Rozk ad st PM10 rok, pochodz cych od emisji powierzchniowej, po zastosowaniu wariantu 1.107Rysunek 70 Rozk ad st PM10 24h, pochodz cych od ca kowitej emisji, po zastosowaniu wariantu 1 ......... 108Rysunek 71 Rozk ad st PM10 rok, pochodz cych od emisji ca kowitej, po zastosowaniu wariantu 1 .......... 108Rysunek 72 Rozk ad st PM10 24h, pochodz cych od emisji powierzchniowej, po zastosowaniu wariantu 2...................................................................................................................................................................... 109Rysunek 73 Rozk ad st PM10 rok, pochodz cych od emisji powierzchniowej, po zastosowaniu wariantu 2.110Rysunek 74 Rozk ad st PM10 24h, pochodz cych od ca kowitej emisji, po zastosowaniu wariantu 2 ......... 110Rysunek 75 Rozk ad st PM10 rok, pochodz cych od emisji ca kowitej, po zastosowaniu wariantu 2 .......... 111Rysunek 76 Prognoza spalania paliw [PJ] w produkcji energii elektrycznej i ciep a do roku 2020 ................. 132Rysunek 77 Prognoza spalania paliw [PJ] w produkcji przemys owej i budownictwie do roku 2020............... 133Rysunek 78 Prognoza spalania paliw [Gg] w transporcie do roku 2020......................................................... 134

EKOMETRIA Strona 7

SPIS TABEL

Tabela 1 U ytkowanie terenów w gminach (wed ug danych z roku 2002) ......................................................... 14Tabela 2 Obszar Za cza skiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny w powiecie wielu skim........................ 17Tabela 3 Obszar Parku Krajobrazowego Mi dzyrzecza Warty i Widawki i jego otuliny w powiecie wielu skim 19Tabela 4 Liczba ludno ci w powiecie (dane z 30 czerwca 2005)....................................................................... 24Tabela 5 Dane ludno ciowe dla gmin powiatu wielu skiego (z 30.06.2004r.)................................................... 25Tabela 6 Lokalne ród a ciep a w Wieluniu ( ród o: Projekt za do planu zaopatrzenia w ciep o, energielektryczn i paliwa gazowe Gminy Wielu na lata 2004-2020 r.).................................................................... 26Tabela 7 Zapotrzebowanie mocy cieplnej w sektorach gospodarki ( ród o Projektu za do planuzaopatrzenia w ciep .)................................................................................................................................ 28Tabela 8 Limity okre lone w zaktualizowanej Polityce ekologicznej pa stwa na lata 2003÷2006 zuwzgl dnieniem perspektywy na lata 2007÷2010............................................................................................. 37Tabela 9 Sumy emisji nap ywowej ................................................................................................................... 52Tabela 10 Udzia poszczególnych rodzajów emisji py u PM10 w ca kowitej emisji liniowej py u PM10 w pasie 30km otaczaj cym powiat wielu ski w 2005 roku. ............................................................................................... 56Tabela 11 Sumy emisji PM10 dla ró nych typów róde zlokalizowanych na terenie powiatu wielu skiegow 2005r. ......................................................................................................................................................... 59Tabela 12 Procentowy udzia paliw u ywanych do celów grzewczych w powiecie wielu skim szacowany napodstawie Narodowego Spisu Powszechnego .................................................................................................. 60Tabela 13 Sumy emisji PM10 dla ró nych typów róde zlokalizowanych na terenie miasta Wielu w 2005r. ..... 62Tabela 14 Procentowy udzia paliw u ywanych do celów grzewczych dla ogrzewania indywidualnego wWieluniu. ........................................................................................................................................................ 63Tabela 15 Stacja pomiarowa, z której wyniki pomiarów PM10 zakwalifikowane zosta y do oceny rocznej w 2005r.i stanowi y podstaw wyznaczenia stref do programu naprawczego ochrony powietrza. ................................... 68Tabela 16 St enia PM10 oraz procent przekrocze na stacji zakwalifikowanej przez WIO do oceny rocznej naterenie Wielunia w 2005r. ............................................................................................................................... 68Tabela 17 Wymagana dok adno modelowania.............................................................................................. 99Tabela 18 Dok adno modelowania py u PM10 w otoczeniu stacji manualnej w Wieluniu................................ 99Tabela 19 Obszary przekrocze warto ci dopuszczalnych, wyznaczone na podstawie modelowania, dla danychemisyjnych za 2005 rok ................................................................................................................................. 105Tabela 20 Zakres st PM10 w 2005 roku oraz po zastosowaniu wariantów naprawczych w obszarachprzekrocze warto ci dopuszczalnych w Wieluniu w ostatnim roku obowi zywania programu........................ 111Tabela 21 Zestawienie szacowanych kosztów (brutto) realizacji programu likwidacji niskiej emisji energetycznejw analizowanym fragmencie Wielunia (w mln z )........................................................................................... 115Tabela 22 Propozycja struktury finansowania i udzia u w realizacji poszczególnych elementów programulikwidacji niskiej emisji energetycznej w Wieluniu ......................................................................................... 116Tabela 23 Zakres dzia naprawczych niezb dnych do przywracania poziomów dopuszczalnych PM10 wWieluniu oraz terminy realizacji, koszty, ród a finansowania poszczególnych zada . .................................... 119Tabela 24 Prognoza spalania paliw [PJ] w produkcji energii elektrycznej i ciep a do roku 2020.................... 132Tabela 25 Prognoza spalania paliw [PJ] w produkcji przemys owej i budownictwie do roku 2020................. 133Tabela 26 Prognoza spalania paliw [Gg] w transporcie do roku 2020........................................................... 133Tabela 27 Prognozowane wartosci rednioroczne i liczby przekrocze .......................................................... 134

EKOMETRIA Strona 8

1. Wst p

Poni szy program „Program ochrony powietrza dla stref województwa ódzkiego:powiatu sieradzkiego, zdu skowolskiego, wielu skiego i brzezi skiego, tom III strefapowiat wielu ski jest realizacj umowy nr ON.VII.3221/42/07 zawartej w dniu 12.10.2007r. w odzi pomi dzy Wojewod ódzkim, a BSiPP „Ekometria” Sp. z o.o. z siedzib wGda sku, który Wykonawca przekazuje Zamawiaj cemu. Program wykonywany jest wzwi zku z przekroczeniem parametrów dopuszczalnych jako ci powietrza w zakresie py uzawieszonego PM10.

Podstawowym dokumentem wskazuj cym na konieczno wykonania naprawczegoprogramu ochrony powietrza w strefie powiatu wielu skiego w zakresie zanieczyszcze PM10by a ocena bie ca stanu zanieczyszczenia powietrza w strefach (powiatach) województwaódzkiego za 2005 rok, wykonana przez WIO w odzi.Naprawczy Program Ochrony Powietrza koncentruje si na istotnych powodachwyst powania przekrocze zanieczyszcze powietrza py em PM10 oraz na zaproponowaniuskutecznych i mo liwych do zrealizowania dzia , których wdro enie spowoduje obni eniepoziomu zanieczyszcze co najmniej do poziomu dopuszczalnego.

ównym celem sporz dzenia oraz wdro enia naprawczego programu ochrony powietrza jestprzywrócenie naruszonych standardów jako ci powietrza, a przez to poprawa jako ci yciamieszka ców, podwy szenie standardów cywilizacyjnych oraz poprawa atrakcyjno ci miast ipowiatów.Realizacja zada wynikaj cych z programu ochrony powietrza ma na celu zmniejszeniest substancji zanieczyszczaj cych w powietrzu w danej strefie do poziomudopuszczalnego na rok bazowy 2005 dla PM10 i utrzymywania go na takim poziomie.

Warto ci st zanieczyszcze do osi gni cia i utrzymania w powiecie wielu skim to:

PM10 24-godzinne, 36 maksimum - 50 µg/m3;PM10 rednioroczne - 40 µg/m3

wg Rozporz dzenia Ministra rodowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnychpoziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancjiw powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji.(Dz. U. z dnia 27 czerwca 2002 r.)Powy sze standardy s wg znowelizowanego prawa wi ce dla w adz terytorialnych i muszby osi gni te i dotrzymane we wszystkich strefach.

W zakresie badania jako ci powietrza w powiecie wielu skim funkcjonuj stacjemonitoringowe manualne i pasywne, mierz ce poziomy dwutlenku azotu, dwutlenku siarki,py u zawieszonego BS. Pomiary wykonywane s w stacji pomiarowej w Wieluniu przy ul.POW (pe ny monitoring) oraz na 8 stacjach mierz cych opad py u, prowadzonych przezPowiatow Stacj Sanitarno-Epidemilogiczn . Natomiast ocena bie ca stanuzanieczyszczenia powietrza wykonywana jest równie na podstawie modelowaniamatematycznego.Ocena jako ci powietrza za 2005 r. w województwie ódzkim zosta a wykonana na podstawiepomiarów automatycznych, manualnych i metod uzupe niaj cych: pomiarów pasywnych imodelowania. Nale y wspomnie , e dla celów modelowania zasoby banku danychemisyjnych s w dalszym ci gu uzupe niane. Na podstawie oceny wykonanej przez WIO w

odzi zosta y wytypowane strefy do programów ochrony powietrza.

EKOMETRIA Strona 9

2. Podstawy prawne

Programy ochrony powietrza okre lane na mocy art. 91 Ustawy Prawo Ochronyrodowiska, sporz dzane s dla stref, dla których, w bie cej ocenie stwierdzono

przekroczenie poziomu dopuszczalnego cho by jednej substancji powi kszonej o marginestolerancji. Program taki musi zawiera kierunki i zakres niezb dnych dzia , któredoprowadz do przywrócenia obowi zuj cych norm, na wytypowanym obszarze.Poni ej przedstawiono podstawy prawne warunkuj ce wykonanie naprawczych programówochrony powietrza w strefach:

Na podstawie Ustawy z dnia 27.04.2001r. Prawo Ochrony rodowiska(Dz.U.2001.62.627 z dnia 20 czerwca 2001 r.) art. 91, wojewoda, w terminie 15 miesi cy oddnia otrzymania wyników oceny poziomu substancji w powietrzu i klasyfikacji stref (októrych mowa w art. 89, ocena i klasyfikacja stref musza by wykonane corocznie do 31maja, przez w ciwy WIO ), po zasi gni ciu opinii w ciwych starostów, okre la w drodzerozporz dzenia, program ochrony powietrza. Program ten ma na celu osi gni ciedopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu dla stref, w których poziom cho by jednejsubstancji przekracza poziom dopuszczalny. Dla stref, w których zosta przekroczony poziomwi cej ni jednej substancji, sporz dza si wspólny program ochrony powietrza dotycz cywszystkich tych substancji.

Przy czym wg powy szej Ustawy, art.87, pkt. 2 stref stanowi:- aglomeracja o liczbie mieszka ców wi kszej ni 250 tysi cy,- obszar jednego lub wi cej powiatów po onych na obszarze tego samego

województwa nie wchodz cy w sk ad aglomeracji.

Nale y pami ta i Wojewoda i Marsza ek województwa zapewniaj mo liwo udzia uspo ecze stwa w post powaniu, którego przedmiotem jest sporz dzenie programu ochronypowietrza.Zgodnie z artyku em 91 PO Wojewoda przedstawia do zaopiniowania w ciwym starostomprojekt rozporz dzenia w sprawie programu ochrony powietrza, maj cego na celu osi gni ciepoziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu, a Starosta jest obowi zany do wydaniaopinii w terminie miesi ca od dnia otrzymania projektu rozporz dzenia w sprawie programuochrony powietrza.

Minister rodowiska, w drodze rozporz dzenia - Rozporz dzenie M z dnia5.07.2002r. w sprawie szczegó owych wymaga , jakim powinny odpowiada programyochrony powietrza (Dz.U. z dnia 24 lipca 2002r.), okre li wymagania jakim powinnyodpowiada programy ochrony powietrza. Termin realizacji programu, w tym terminyrealizacji poszczególnych zada programu ustala si , uwzgl dniaj c: 1) wielko przekroczenia, 2) rozk ad g sto ci zaludnienia, 3) uwarunkowania finansowe, spo eczne i gospodarcze, 4) uwarunkowania wynikaj ce z funkcjonowania obiektów i obszarów chronionych napodstawie odr bnych przepisów

Rozporz dzenie Ministra rodowiska z dnia 6.06.2002r. w sprawie ocenypoziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z dnia 27 czerwca 2002 r.), w za czniku nr 1

EKOMETRIA Strona 10

okre la dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu oraz górne i dolne progi oszacowaniadla poszczególnych substancji.

Wed ug Rozporz dzenia Ministra rodowiska z dnia 05.04.2006 r. w sprawiezakresu i sposobu przekazywania informacji dotycz cych zanieczyszcze powietrza (Dz.U. z dnia 13 kwietnia 2006 r.), § 6. 1. Wojewoda przekazuje ministrowi w ciwemu dospraw rodowiska informacje o programach ochrony powietrza niezw ocznie po og oszeniurozporz dzenia wojewody w sprawie programu ochrony powietrza, obejmuj ce: 1) opracowanie tekstowe, na bazie którego sporz dzono program ochrony powietrza; 2) rozporz dzenie wojewody w sprawie programu ochrony powietrza; 3) zestawienie informacji dotycz cych programów ochrony powietrza.

Ponadto Ministerstwo rodowiska w 2003 r. wyda o "Zasady sporz dzania naprawczychprogramów ochrony powietrza w strefach", opracowane w Zak adzie Ochrony AtmosferyInstytutu Ochrony rodowiska, które jest materia em pomocniczym przy opracowywaniuprogramów ochrony powietrza.

ównym celem ochrony powietrza i sporz dzania naprawczych programów ochronypowietrza w strefach jest utrzymanie stanu zanieczyszczenia powietrza okre lonymisubstancjami poni ej poziomów dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach, a wi cosi gni cie jak najlepszego stanu aerosanitarnego w danej strefie.

EKOMETRIA Strona 11

3. Charakterystyka strefy powiatu wielu skiego

3.1. Informacje ogólne

Powiat Wielu ski jest jednym z 24 powiatów województwa ódzkiego. Zostautworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzib jest miastoWielu . Powiat zajmuje obszar 928 km² i graniczy z powiatami: wieruszowskim, sieradzkim,askim, paj cza skim, oleskim, be chatowskim, k obuckim. Po enie w centrum Polski,

nieopodal du ych aglomeracji i fakt, i przez miasto i gmin przebiegaj g ówne trasykomunikacyjne sprawia, e powiat jest atrakcyjnym terenem dla ró nego rodzaju inwestycji.

W sk ad powiatu wchodzi 10 gmin:

• miasto: Wielu ,

• gmina miejsko-wiejska: Wielu ,

• gminy wiejskie: Bia a, Czarno y, Konopnica, Mokrsko, Osjaków, Ostrówek,tnów, Skomlin, Wierzchlas.

Wielu jest miastem, siedzib powiatu wielu skiego oraz gminy miejsko-wiejskiej Wielu ,po onym na kra cu Wy yny Wielu skiej. W latach 1975-1998 miasto administracyjnienale o do województwa sieradzkiego. Ca kowita powierzchnia Miasta i Gminy to 13 030ha, natomiast samo miasto ma powierzchni 1690 ha. Wielu jest jednym z nielicznychpolskich miast, w których do dzisiaj zosta zachowany redniowieczny uk ad zabudowy.W Wieluniu krzy uj si krajowe i mi dzynarodowe szlaki komunikacyjne:

• droga mi dzynarodowa nr 8 (E67) - Kudowa - Warszawa

• droga krajowa nr 43 - Cz stochowa - Wielu

• droga krajowa nr 45 - Opole - Sieradz

• droga wojewódzka nr 481 - Wielu - ask

• droga wojewódzka nr 486 - Wielu - Radomsko.

cznie na terenie gminy znajduje si 157,1 km dróg

Odleg ci Wielunia od wi kszych miast:- Warszawa - 220 km- Cz stochowa - 70 km- ód - 100 km- Opole - 85 km- Wroc aw - 122 km- Katowice – 130 km.

EKOMETRIA Strona 12

3.2. GEOLOGIA, GEOMORFOLOGIA

Powiat Wielu ski po ony jest w po udniowo-zachodniej cz ci województwaódzkiego na pograniczu regionów fizycznogeograficznych: Wy yny Wielu skiej (cz JuryKrakowsko-Wielu skiej) wchodz cej w sk ad Wy yny sko-Krakowskiej oraz Wysoczyzny

oczewskiej i Kotliny Szczercowskiej nale cych do Niziny Po udniowowielkopolskiej. Podwzgl dem geologicznym jest to obszar le cy w Monoklinie Przedsudeckiej, która w tejrejonie przyjmuje nazw Monokliny sko-Krakowskiej.Wy yna Wielu ska b ca jednym z mezoregionów Wy yny Wo nicko-Wielu skiej stanowicz p yty górnojurajskiej i jest najwy sz cz ci powiatu, ma równie najbardziejurozmaicon rze , dla której charakterystyczne s pagórki morenowe ze ska ami jurajskimiw pod u. Po ona jest na wysoko 220 – 280 m n.p.m. Ska y pod a tylko miejscamiods aniaj si spod osadów czwartorz dowych. Wy yna jest rozcinana przez doliny rzeczne,w tym trzykrotnie przez dolin Warty. Wy yna Wielu ska zbudowana jest g ównie z wapienigórnojurajskich, a tak e ze ska jury rodkowej i górnego triasu. Ska y te przykryte sosadami czwartorz dowymi i tylko gdzie niegdzie ods aniaj si na powierzchni.Charakterystycznym elementem ukszta towania powierzchni ziemi na tym terenie jest tzw.kuesta, czyli próg bardziej odpornych ska . Charakterystyczne dla tego obszaru, jak i dlawszystkich obszarów zbudowanych ze ska w glanowych, s formy krasowe, przejawiaj cesi tutaj w postaci lejów i szczelin w pod u wy yny.Dzieje geologiczne Wy yny Krakowsko-Cz stochowskiej rozpocz y si ponad 150 mln lattemu, kiedy to w jurze rodkowej ery mezozoicznej morze osadzi o pok ady i ówrudono nych. Pok ady te wychodz b zbli aj si do powierzchni ziemi na zachodnimskraju Wy yny od okolic Zawiercia, nast pnie na zachód od Cz stochowy, K obucka iKrzepie i dochodz w pobli e Wielunia. Morze górno-jurajskie osadzi o z kolei kilka odmianwapieni, m.in.: skalisty, p ytowy i grubo awicowy. Wapie skalisty, jako bardziej odporny naniszcz ce procesy naturalne, tworzy charakterystyczne dla Wy yny Krakowskiej samotneska y tzw. osta ce (pozosta ci dzia alno ci erozyjnej na wierzchowinach) i ska ki (wdolinach potoków). Po ust pieniu morza jurajskiego (ok. 135 mln lat temu) tereny te zalewaneby y i opuszczane przez kolejne morza kredowe. Osady tych mórz na ca ej prawie Wy ynieKrakowskiej zosta y usuni te przez pó niejsz erozj . W wi kszych p atach wyst puj oneprzewa nie na wschodnich kra cach Wy yny. W trzeciorz dzie nasuwaj ce si od po udniamasy fliszu karpackiego spowodowa y pop kanie sztywnej masy wapieni. Cz z nichzosta a wyd wigni ta, inne za zapad y si , pod koniec ruchów górotwórczych czpo udniow terenu pokry o morze mioce skie. Zala o ono doliny jurajskie, pozostawiaj c posobie przewa nie tzw. i y mioce skie, które grub warstw do dzi za cielaj dna szereguobni . Na koniec trzeciorz du (pliocen) przypada równie tworzenie si jaski .Czwartorz d rozpocz si ok. 1 mln lat temu. Nast pi o bardzo intensywne erodowaniewcze niejszych osadów, b te osadzanie nowych, pochodzenia l dowego. Dla Wy ynyWielu skiej szczególnie charakterystyczne lady w postaci wysokich wa ów i wzgórzmorenowych pozostawi o kolejne zlodowacenie rodkowopolskie. Ci gn si one mi dzyLiswart , a prze omem Dolnej Warty pod Dzia oszynem oraz na po udnie od Wielunia.Przeci tna wysoko Wy yny Wielu skiej nad poziom morza jest znacznie mniejsza nipo udniowych partii Wy yny Krakowskiej i tam zjawiska odpreparowania rze by mia yznacznie wolniejszy przebieg, wi c krajobraz jest agodniejszy.Na Wy ynie Wielu skiej wyodr bni mo na trzy. równole nikowo przebiegaj ce pasemka:Gór Kawich na pó noc od Cz stochowy oraz morenowe ci gi wzgórz - od Paj czna przez

e w kierunku Jaworzna (wielu skiego) i na po udnie od Wielunia.Formy krasowe, powstaj ce w wyniku chemicznego rozpuszczania w wodzie wapienijurajskich, stanowi najbardziej istotny i charakterystyczny element krajobrazu jurajskiego.

EKOMETRIA Strona 13

Obfite i zimne na ogó ród a -wywierzyska spotykamy w wi kszej ilo ci w po udniowejcz ci P askowy u Ojcowskiego i w Garbie Tenczy skim. ,,Wyspowo”, w odosobnieniuzjawiska te obserwowa mo na na Wy ynie Wielu skiej, w prze omach Warty podDzia oszynem i Krzeczowcem.Na Wy ynie Krakowskiej znajduje si ok. 900 jaski i schronisk skalnych (ok. 70% znanychw Polsce), które stanowi jedn z najbardziej typowych form krasowych. Jaskinie wwi kszych ilo ciach zgrupowane s w kilku rejonach Jury: w po udniowo-wschodniej cz ci

askowy u Ojcowskiego (Ojców i s siednie dolinki), na P askowy u Cz stochowskim - ko oStrzegowej, Smolenia, Trzebniowa, w Dolinie Wiercicy, Sokolich Górach oraz w Prze omieDzia oszy skim Warty na Wy ynie Wielu skiej (wzgórze Zelce i s siednie).Kraina prze omów Warty - to Wy yna Wielu ska, zwana te czasem Jur Wielu sk . W tejcz ci Jury dominuj i najbardziej charakterystyczn form krajobrazu s wzgórzamorenowe: na pó nocny wschód od Cz stochowy, dalej wa wysokich, zalesionych wzniesie ,biegn cych od Dzia oszyna (Góry Bugajowe) ku po udniowemu zachodowi oraz w pobli ukra ca pó nocnego Wy yny (na po udnie od Wielunia).Wysoczyzna Z oczewska to falista wysoczyzna morenowa o niewielkich deniwelacjach,Kotlina Szczercowska urozmaicona jest pagórkami i wydmami parabolicznymi.Oprócz osadów lodowcowych w ród utworów czwartorz dowych wyst puj piaski eoliczne iholoce skie w dolinie rzeki Pysznej. Piaski eoliczne buduj wydmy wysokiej terasy Warty(pomi dzy Szynkielowem a Rych ocicami). Torfy zajmuj znaczn powierzchni wzddoliny Pysznej w okolicy Mokroszy oraz Olewina.Kopalinami gospodarczo u ytecznymi w powiecie wielu skim s :- czwartorz dowe: piaski, wiry, pospó ki gliny i torfy- trzeciorz dowe: w giel brunatny udokumentowany w z u „Z oczew” oraz i y

plioce skie z okolic O arowa i Chotowa- jura – wapienie, margle (z e „Wielu ”), i y (z a „Krzyworzeka”, Mokrsko, Z ote

Góry)- trias – i y (z e Wielu – Widoradz).

3.3. Gleby

Na terenie powiatu wielu skiego przewa aj gleby kompleksów pszennegodobrego i ytniego bardzo dobrego z du ym udzia em ytniego. Gleby wyst puj ce wregionie wielu skim zosta y wytworzone g ównie z py ów, glin, piasków osadówaluwialnych i ska wapiennych. Najcz ciej s to gleby brunatne w ciwe, wytworzone zglin, o uregulowanych stosunkach wodnych, zasobne w sk adniki pokarmowe oraz glebybrunatne wy ugowane wytworzone na piaskach, glinach, i ach, py ach.

3.4. ZIELE , OBSZARY CHRONIONE

3.4.1. Ziele i u ytkowanie terenów

Powiat wielu ski jest do bogato wyposa ony w lasy, wody i tereny rekreacyjno-turystyczne. Wielu szczyzn okre la si mianem "zielonych p uc" Górnego ska.Dla ro linno ci powiatu wielu skiego charakterystyczne jest du e zró nicowaniespowodowane przebiegiem granicy mi dzy dwiema krainami geobotanicznymi tzn. Wy ynKrakowsko - Wielu sk i Pó nocnymi Wysoczyznami Brze nymi. W rezultacie

EKOMETRIA Strona 14

reprezentowana jest tutaj ro linno typowa dla wy yn Polski po udniowej i nizin Polskirodkowej.

Ro linno le obszaru wy ynnego reprezentuj g ównie lasy jod owe, bory mieszanebowo - jod owe i buczyny. Zachowa y si one w niewielu miejscach na Wy ynie

Wielu skiej. Charakterystycznym zespo em ro linnym dla nizin s gr dy obejmuj cezbiorowiska wielogatunkowych lasów li ciastych. W sk ad warstwy drzewostanu wchodz :

b szypu kowy, lipa drobnolistna, klon, wierk, jod a, buk, a podszytu: leszczyna, tarnina,kruszyna, kalina i g óg. Obecnie spotyka si tylko niewielkie p aty gr dów, bowiemwi kszo siedlisk zajmuj uprawy rolne. Nizinnym zbiorowiskiem ro linnym wyst puj cymna terenie powiatu jest równie wietlista d browa, sk adaj ca si z d bu bezszypu kowego zdomieszk sosny. W podszycie dominuje leszczyna, natomiast runo odznacza si wielkró norodno ci ro lin.Lasy zajmuj 24% powierzchni powiatu wielu skiego i jest to wska nik wy szy ni redniawojewództwa ódzkiego – 20,4%. Najwi ksze kompleksy le ne usytuowane s w rejonieWielunia. Gospodark w lasach pa stwowych prowadzi Nadle nictwo Wielu . Nadzór nadlasami prywatnymi sprawuje Starostwo Powiatowe w Wieluniu. Powierzchnia lasówpa stwowych wynosi 13528 ha, a prywatnych 8982 ha. Natomiast przeci tny wiekdrzewostanów wynosi 39 lat. Lasy oprócz funkcji produkcyjnej i rekreacyjnej korzystniewp ywaj równie na klimat, warunki ycia cz owieka oraz równowag przyrodnicz . Powiatwielu ski posiada wysoki potencja gruntów do zalesienia – nieu ytki 699 ha, grunty klasy Vponad 18000 ha, grunty klasy VI ponad 9000 ha.

Tabela 1 U ytkowanie terenów w gminach (wed ug danych z roku 2002)gmina Obszar [km2] % u ytków

rolnych% u ytkówle nych

% powierzchnipowiatu

miejsko-wiejska Wielu 131,2 74 14 14,14Bia a 74,99 88 3 8,08Czarno y 69,9 76 18 7,53Konopnica 83,06 66 25 8,95Mokrsko 77,75 74 18 8,38Osjaków 100,74 58 36 10,86Ostrówek 101,6 68 25 10,95

tnów 114,3 60 34 12,32Skomlin 54,95 77 14 5,94Wierzchlas 119,2 60 35 12,85

Najbardziej zalesione s gminy Osjaków, P tnów i Wierzchlas, natomiast najmniejszyodsetek lasów jest w gminie Bia a. Dla porównania lesisto w województwie ódzkimwynosi 20,4%.W mie cie Wielu reprezentowana jest przez dwa stosunkowo du e parki miejskie orazplanty miejskie im. Jana Paw a II powsta e w miejscu dawnej fosy, a tak e wiele skwerów iziele ców.

Park Miejski im. wirki i Wigury powsta w 1852 r. z inicjatywy komisarza obwodowegoFryderyka Augusta Gole skiego i wed ug projektu in yniera powiatu Karola Brochockiego namiejscu fosy i murów obronnych, mi dzy dzisiejszymi ulicami sk i KrakowskiePrzedmie cie, wzd ul. Pi sudskiego. Na terenie parku znalaz y si dawny zamek, synagogai wybudowana pó niej cerkiew. Obszar parku powi kszono po zasypaniu fosy ko o zamku iratusza. Obecnie obejmuje on powierzchni 3,95 ha. Na drzewostan parku sk adaj si buki,

EKOMETRIA Strona 15

klony pospolite, wi zy pospolite, d by szypu kowe, kasztanowce zwyczajne, jesionywynios e, robinie akacjowe, lipy, brzozy i wierzby. Najokazalsze drzewa rosn w najstarszejcz ci parku wzd ul. Pi sudskiego. W miejscu dawnej fosy przebiega rów z ciekiemwodnym zasilanym ze róde w klasztorze bernardynek, ponadto w po udniowo-zachodniejcz ci znajduje si staw z fontann .

Lasek Miejski jest to park le ny po ony po pó nocnej stronie ul. Wojska Polskiego, naterenie nazywanym dawniej Podszubienice, s siaduj cy ze stadionem WKS-u, dawnymamfiteatrem, gruntami wsi Turów i ogródkami dzia kowi. Teren ten do lat 20. XX w. bywysypiskiem mieci, nast pnie zosta uporz dkowany i zalesiony. G ówn osi za eniaparkowego jest aleja spacerowa równoleg a do ul. Wojska Polskiego, do niedawna wysadzana70-letnimi modrzewiami. Drzewostan stanowi w du ym stopniu nasadzenia z lat 20 -modrzewie, sosny, wierki i d by. Ca y park ma powierzchni 37,76 ha. W latach 1998-2000z cz ci Lasku Miejskiego wydzielono Wielu ski Ogród Botaniczny. Zajmuje onpowierzchni 10 ha. Rosn tu wierki, sosny, brzozy, d by i olsze z nasadze z l. 20 XX w.Oprócz funkcji rekreacyjnych ogród ma tak e s celom dydaktycznym.

Ogrody dzia kowe w Wieluniu zlokalizowane s we wschodniej cz ci miasta – wzd torówkolejowych, w zachodniej cz ci miasta – przy ul. Powsta ców oraz w cz ci po udniowejprzy ul. Granicznej.

3.4.2. Wody

System rzeczny powiatu tworz Warta o d ugo ci 57,5 km, Wierznica – 9,35 km,Ole nica – 9,4 km, Pyszna o d ugo ci 34,67 km, Prosna – 4,65 km, O arka – 5,94 km orazStruga W glewska o d ugo ci 4,3 km. W granicach powiatu rzeka Warta przep ywa przezgminy – P tnów, Wierzchlas, Osjaków i Konopnica. Dolina Warty na terenie gmin P tnów iWierzchlas g boko wcina si w wapienne pod e i tworzy prze omy o stromych,kilkudziesi ciometrowych brzegach. Warta silnie meandruj c tworzy liczne starorzecza,achy, wyspy. Ten dziki charakter Warty tworzy niezwykle cenne siedlisko dla licznych

organizmów. Na terenie Za cza skiego Parku Krajobrazowego wyst puje wiele ródekrasowych, tzw. „wywierzysk” tworz cych dop ywy Warty. Rzeka Ole nica ma nawi kszo ci swojego biegu uregulowane koryto, a zbiera wod z terenów silniezmeliorowanych podobnie jak inny dop yw Warty Prosna.W powiecie wielu skim brak jest wi kszych naturalnych i sztucznych zbiorników wodnych.Wody stoj ce stanowi zespo y sztucznych i naturalnych stawów (w rejonie cukrowni„Wielu ”) oraz podmok e tereny torfowo-bagienne.

3.5. Obszary chronione Na terenie gminy Wielu ro nie 46 drzew chronionych jako pomniki przyrody, wparkach w Olewinie, Rudzie i Mas owicach.Zespó podworski w Mas owicach - Ju w 1511 r. wymienia si w Mas owicach trzy folwarki,nale ce w okresie staropolskim do Mas owskich h. Samson, a po 1814 r. do Kr ckich h.Nadelwicz, w których r ku maj tek pozosta do II wojny wiatowej. Do folwarku nale yprzed I wojn wiatow gorzelnia i m yn wodny. Eklektyczny dwór pochodzi z XIX w.,dawna oficyna dworska i stajnie z lat 1820-30. Do zespo u podworskiego nale y równiemurowana klasycystyczna kaplica z pocz tku XIX wieku i brama wjazdowa. Wszystkiezabudowania s murowane z wapienia i ceg y. Dwór otacza park o powierzchni 2,98 ha zlicznymi pomnikami przyrody: cisem pospolitym (170 cm obwodu), d bami szypu kowymi

EKOMETRIA Strona 16

(480, 480, 460, 390, 430), d bem bezszypu kowym (330), orzechem czarnym (290), klonemzwyczajnym (410), wi zem szypu kowym (330) i lip drobnolistn (340). Zespó podworski Olewin jest to maj tek o powierzchni 294 ha (1934 r.) przed wojn naledo rodziny Grodzickich. Zachowa si murowany dworek z po owy XIX w., obecnie

ytkowany przez szko . W tutejszym bardzo niegdy okaza ym parku podworskim ro niewiele drzew chronionych jako pomniki przyrody: lipa drobnolistna o obwodzie 550 cm i 32buki zwyczajne 110-260 cm. Ponadto w Olewinie przy polnej drodze ro nie obj ta ochrontopola bia a o obwodzie 560 cmZespó podworski w Rudzie - Neorenesansowy pa ac wzniesiony zosta w XIX w. przezEmanuela Taczanowskiego h. Jastrz biec. Pa ac jest budowl pi trow , od frontu posiada dwaboczne ryzality, za g ówne wej cie prowadzi przez czterokolumnowy portyk tworz cyganek. Obecnie budynek jest opuszczony i stopniowo niszczeje. Spo ród zabudowafolwarcznych zachowa y si oficyna z 1855 r., o miorak i czworaki z ko ca XIX w.,stró ówka i brama wjazdowa z po owy XIX w. Wokó pa acu znajduje si zniszczony park opowierzchni 0,48 ha. Ro nie tu chroniony jako pomnik przyrody d b szypu kowy o obwodzie500 cm, drugi o obwodzie 310 cm oraz po amany cis.

Wszystkie drzewa na terenie gminy Wielu obj to ochron jako pomniki przyrody 3 lutego1998 r.

Na terenie powiatu wielu skiego funkcjonuj 2 rezerwaty przyrody:

Cz ciowy rezerwat le ny „Lasek Kurowski” utworzony zosta Zarz dzeniem MLiPD zdnia 24 listopada 1983 roku (MP nr 39, poz. 230). Wed ug aktu powo ania rezerwatobejmowa powierzchni 22,13 ha w Le nictwie Wróblew. Aktualnie rezerwat obejmuje22,07 ha powierzchni ogólnej, w tym o powierzchni niele nej 0,24 ha. Rezerwat tenutworzono dla ochrony pozosta ci wielogatunkowego lasu li ciastego, w którymwyró niono 3 naturalne zbiorowiska le ne: gr d z jod , olsz i g olszowy. Wyst puje tukilka gatunków chronionych: wawrzynek, wilcze yko, bluszcz pospolity, kalina koralowa,kruszynek szerokolistny, konwalia majowa, kopytnik pospolity. Rezerwat po ony jest wuroczysku o tej samej nazwie. Przewa aj tu siedliska wie e i wilgotne. Przez rezerwatprzechodzi rów melioracyjny, który tworzy lokalne zabagnienie. Drzewostany rezerwatureprezentuj przede wszystkim dobrze zachowane gr dy z du ym udzia em jod y na granicyjej zasi gu. W rezerwacie wyst puj nast puj ce zespo y ro linne:- szuwar sitowia le nego,- ols porzeczkowy,- g jesionowo – olszowy,- subkontynentalny las gr dowy

Rezerwat Konopnica – „Houda” o powierzchni 71,24 ha, który obejmuje naturalne, ma ozmienione obszary le ne charakterystyczne dla nizin rodkowych.

Parki krajobrazowe utworzono dla ochrony walorów naturalnych rodowiskaprzyrodniczego oraz warto ci historycznych i kulturowych. S celom dydaktycznym irekreacyjnym. Na terenie parków promuje si proekologiczne metody gospodarowania.

Za cza ski Park Krajobrazowy zosta powo any uchwa Wojewódzkiej Rady Narodowejw Sieradzu z dnia 5 stycznia 1978 r., jako pierwszy w centralnej Polsce. Celem jegoutworzenia by a ochrona krajobrazu jurajskiego Wy yny Wielu skiej.

EKOMETRIA Strona 17

Tabela 2 Obszar Za cza skiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny w powiecie wielu skimPowierzchnia (ha)

GminaPark Otulina Razem

tnów 5360 1720 7080

Wierzchlas 4317 4470 8787

Wielu - 506 506

Osjaków 6 98 104

Razem 9683 6794 16477

Park po ony jest w po udniowo-zachodniej cz ci województwa ódzkiego, w gminachtnów, Wierzchlas i Dzia oszyn. Fragmentami wchodzi równie na teren województwaskiego w gminie Lipie oraz opolskiego w gminie Rudniki. Jego ca kowita powierzchnia

wynosi 14.485 ha, a strefy ochronnej 12.328 ha. Obszar Parku zajmuje pó nocno-wschodnicz Wy yny Krakowsko-Cz stochowskiej zwanej Jur Polsk , stanowi c ostatnie pó nocneogniwo systemu jurajskich parków krajobrazowych. Zadaniem Parku jest ochronaniepowtarzalnego krajobrazu jurajskich wapiennych osta ców kryj cych w sobie wiele formkrasu, wraz z osobliw faun i flor oraz urokliwego odcinka rzeki Warty okre lanego jakonajpi kniejszy, najwarto ciowszy przyrodniczo w stosunku do ca ego jej biegu. Warta p ynieprzez Park blisko 40-sto kilometrowym "Wielkim ukiem" wrzynaj c si g boko w skaliste,wapienne pod e. Z kraw dzi prze omów: dzia oszy skiego i krzeczowskiego rozci gaj simalownicze widoki na dolin i wysoczyzn z agodnymi pagórami jurajskich osta ców orazpasmami morenowych wzgórz. Dolina ta, o wysokich, stromych zboczach, cz sto poci taparowami i dolinkami pobocznymi, tylko w niewielkim stopniu nosi lady ludzkiejgospodarki, natomiast koryto rzeki jest ca kowicie naturalne. Nurt Warty cz sto zmieniakierunek meandruje, podmywa brzegi, usypuje piaszczyste achy, tworzy i niszczy licznewyspy. Terenowi ZPK swoisty charakter nadaje zespó przyrodniczych zjawisk zwi zanych zwapiennym pod em Jury Polskiej. Jurajskie ska y ukazuj si na powierzchni gruntu naszczytach osta ców wapiennych, na kraw dzi doliny Warty pod Lisowicami oraz w licznychkamienio omach. S one efektem tradycyjnego, d ugotrwa ego gospodarowaniamieszkaj cych tu ludzi. Powsta y podczas pozyskiwania kamienia wapiennegowykorzystywanego jako budulec, b do wypa u wapna w prymitywnych piecachbudowanych na kraw dziach kamienio omów. Wiele takich „wapienników" pozosta o do dzijako turystyczna atrakcja, a zarazem charakterystyczny element krajobrazu Parku. Wkamienio omach eksponowane s g bokie przekroje geologiczne górnojurajskich wapieni,kopalne zjawiska krasowe oraz skamienia ci zwierz t morskich. Najwarto ciowszymiprzyrodniczo elementami zwi zanymi z jurajskim pod em Parku s osta ce wapienne. Ichods oni te szczyty porasta wielobarwna murawa kserotermiczna, a po ród ska ek rozwin ysi osobliwe zespo y wapieniolubnej ro linno ci. Znajduje si tu równie wiele form rze bykrasowej, a w ród nich stanowi ce turystyczn atrakcj jaskinie krasowe. Najwi ksze inajciekawsze znajduj si w rezerwacie geologii W e na szczycie góry Zelce. Jest tu 10jaski . W ZPK panuje wyj tkowy, leczniczy mikroklimat, który swoje zalety zawdzi czacharakterystycznej, sucholubnej ro linno ci porastaj cej rozleg e nieurodzajne, odkryteprzestrzenie. Teren Parku wyró nia si tak e znacznymi warto ciami kulturowymi. Znajdujesi tu wiele cennych i bogatych stanowisk archeologicznych. Obok wielu warto ciowszychznalezisk najcenniejsze to datowane na II-III w. n. e. dwa okaza e kurhany po one nakraw dzi doliny Warty w Przywozie. Przypuszczalnie pochowano w nich miejscowychwodzów plemiennych.

EKOMETRIA Strona 18

Na terenie Za cza skiego Parku Krajobrazowego oraz w jego otulinie utworzono 5rezerwatów przyrody, 8 u ytków ekologicznych oraz 22 pomniki przyrody:

W rezerwacie geologicznym „W e" o powierzchni 20,74 ha, ochronie poddano wapiennyostaniec, gór „Zelce", najdalej na pó noc wysuni ty fragment skalnego krajobrazu juryPolskiej, z systemem 10 jaski krasowych, z cennymi stanowiskami paleontologicznymikopalnej l dowej fauny pliocenu, innymi licznymi zjawiskami krasowymi, a tak enajbogatszymi w tej cz ci Jury stanowiskami ro linno ci wapieniolubnej, w tym murawykserotermiczne i naskalne oraz szczelinowy zespó wapieniolubnych paproci.Rezerwat geologiczny „Szachownica", o powierzchni 12,70 ha chroni poro ni te yznbuczyn ni ow wapienne wzgórze „Krzemienn Gór ", z profilem geologicznym orazwielkim systemem korytarzy proglacjalnej jaskini „Szachownica". W jej cianach ods aniajsi liczne skamienia e zwierz ta buduj ce jurajskie ska y: amonity, belemity, nagromadzenia

bek. „Szachownica" jest wyj tkowym w kraju miejscem hibernacji nietoperzy.Rezerwat le ny „D browa w Ni ankowicach", o powierzchni 100,73 ha. Przedmiotemochrony jest tu naturalna kwa na d browa trzcinnikowa i d browa wietlista oraz stanowiskarzadkich gatunków ro lin.Rezerwat le ny „Bukowa Góra", o powierzchni 1,06 ha. jest rezerwatem cis ym. Ochroniepoddano fragment kwa nej buczyny ni owej z udzia em jod y otaczaj cy urokliw niszródliskow . W drzewostanie wyró niaj si stare, okaza e buki.

Rezerwat le ny „Stawiska", o powierzchni 6,28 ha, chroni le ny p at gr du niskiego izbiorowisk gowych z du ilo ci ponad 300-letnich d bów.Z ytków ekologicznych na uwag zas uguje urokliwe starorzecze Warty „WroniaWoda". jest to stosunkowo niedawno odci ty rzeczny meander, b cy cennym siedliskiemdla ptaków i innych zwierz t wodnych.

Znaczn ilo spo ród 22 pomników przyrody w powiecie stanowi obiekty o ciekawejgeologii, np. najwi ksza wapienna ska a Parku Góra wi tej Genowefy, jaskinia "Ewy",Uj cie Suchej Strugi ( ród a przykorytowe b ce uj ciem gin cego w "ponorach" krasowegostrumyka), Granatowe ród a (jedyne na Jurze Polskiej krasowe ród a terasowe), abi Staw(urokliwy zbiornik wodny z masow populacj grzybie pó nocnych).Park Krajobrazowy Mi dzyrzecza Warty i Widawki o powierzchni 25,3 tys. ha po onyjest na terenie powiatów: askiego, sieradzkiego, wielu skiego, zdu skowolskiego.Utworzony zosta w dniu 14.09.1989 r., uchwa Nr VIII/45/89 WRN w Sieradzu, w celuobj cia szczególn ochron , dla potrzeb dydaktyczno-naukowych i krajoznawczychbezcennego, niepowtarzalnego krajobrazu naturalnych dolin rzecznych Warty, Widawki,Grabi, Niecieczy i Ole nicy. Wiele odcinków tych rzek, zw aszcza Warty, ma charakterwyra nych prze omów. Z ich kraw dzi otwieraj si efektowne ci gi widokowe na dolinoraz meandruj ce, pi knie otoczone bujn ro linno ci naturalne koryta rzeczne. Cennabiologiczna obudowa rzek i strumieni, liczne starorzecza, torfowiska i tereny podmok e zmozaik dobrze wykszta conych zespo ów ro linno ci bagiennej, wodnej i szuwarowej, dajeschronienie dla wielu, cz sto bardzo rzadkich gatunków zwierz t. Szczególnie dla wodnegoptactwa mokrad a Parku to wymarzone l gowe siedliska. Podstawowe przyrodnicze waloryParku zwi zane s ze rodowiskiem wodnym, jednak nie brak tu innych warto ci, jak np.

atów kserotermicznych muraw i zaro li oraz ciekawych fragmentów borów i lasówli ciastych. Wyst puje tu równie wiele interesuj cych i cennych dla nauki procesów orazstruktur geomorfologicznych urozmaicaj cych krajobraz Parku. Park KrajobrazowyMi dzyrzecza Warty i Widawki jest fragmentem krajowego korytarza ekologicznego.

EKOMETRIA Strona 19

Tabela 3 Obszar Parku Krajobrazowego Mi dzyrzecza Warty i Widawki i jego otuliny w powieciewielu skim

Powierzchnia (ha)Gmina

Park Otulina Razem

Konopnica 3630 2473 6103

Ostrówek - 177 177

Osjaków - 81 81

Razem 3630 2731 6361

Ponadto w powiecie znajduje si 1 stanowisko dokumentacyjne o powierzchni 0,52 ha -odkrywka geologiczna w Olewinie, 55 u ytków ekologicznych o cznej powierzchni 84, 1ha oraz dwa zespo y przyrodniczo-krajobrazowe o powierzchni 2 766 ha.

3.5.1. Obszary chronione natura 2000 w powiecie wielu skim

Na oficjalnej stronie Ministerstwa rodowiska dotycz cej sieci Natura 2000 w Polscehttp://natura2000.mos.gov.pl/natura2000/index.php, aktualizowanej w dniu 2 pa dziernika2007 r. (w portalu umieszczono nowe obszary Natura 2000, których bazy zosta y przekazanedo Komisji Europejskiej w dniu 31 sierpnia 2007 r.) w powiecie wielu skim widnieje jedenobszar Natura 2000.

Obszar PLH100007 Za cza ski uk Warty, o powierzchni 9317.238 ha obejmuje dolinWarty od Lisowic do Kochlewa i du y teren w zakolu rzeki, na 40 kilometrze jej biegu. Wkrajobrazie dominuj formacje plejstoce skie (wzgórza morenowe, równiny piaszczyste,sandry). Wyst puj tu tak e liczne utwory krasowe takie jak: jaskinie, ród a, ska ki, studnie ileje. Charakterystyczn cech krajobrazu jest g boko wci ta w wapienne pod e (30-60 m) itworz ca trzy prze omy dolina Warty. Zmienione w wyniku ekstensywnej gospodarki lasy,aktualnie zdominowane s przez sosn . Obszar ten po ony jest na terenie Za cza skiegoParku Krajobrazowego (14 493,0 ha; 1978) z rezerwatami przyrody: D browa wNi ankowicach (102,25 ha; 1983) i W e (20,74 ha; 1972).

Siedliska wyst puj ce w obszarze (pokrycie [%])- lasy iglaste 54 %- tereny rolnicze z du ym udzia em elementów naturalnych 17 %- grunty orne 17 %- lasy w stanie zmian 4 %- z one systemy upraw i dzia ek 3 %- lasy li ciaste 3 %- ki i pastwiska 2 %

Siedliska wymienione w Za czniku I w obszarze (pokrycie [%])

- Pomorski kwa ny las brzozowo-d bowy 20%- Ciep olubne d browy 7%- Ni owe i górskie wie e ki u ytkowane ekstensywnie 5%- Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze m ak, turzycowisk i mechowisk 3%

EKOMETRIA Strona 20

- Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne 1%- Ciep olubne, ródl dowe murawy napiaskowe 1%- Murawy kserotermiczne - priorytetowe s tylko murawy z istotnymi stanowiskami storczyków 1%- gi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 1%- ródliska wapienne ze zbiorowiskami 0.1%- Ciep olubne buczyny storczykowe 0.1%- Podgórskie i wy ynne rumowiska wapienne 0.03%

Ssaki wymienione w Za czniku II- bóbr europejski- nocek Bechsteina- nocek du y- wydra

Ryby wymienione w Za czniku II- bole- minóg strumieniowy- piskorz

Do sieci Natura 2000 zosta równie zg oszony obszar Mi dzyrzecza Warty i Widawki, alena ww. stronie internetowej obszar ten nie zosta umieszczony.

3.6. Gospodarka Wielunia i powiatu

Powiat wielu ski charakteryzuje si stosunkowo niskim uprzemys owieniem, bowiemwiod cym kierunkiem jest tu produkcja rolna. Jednak e przemys , handel i us ugi odgrywajrównie wa rol w jego strukturze gospodarczej, poniewa wielu mieszka ców czyprac w rolnictwie z prac w zak adach przemys owych i us ugowych. Obecnie na tereniepowiatu funkcjonuje oko o 4000 podmiotów gospodarczych, o zró nicowanej wielko ci.Liczba zarejestrowanych podmiotów w poszczególnych gminach jest zró nicowana.Najwi cej – oko o 3000 jest w Wieluniu, gmina Czarno y – 154, Wierzchlas – 298,Osjaków – 189, Ostrówek – 103, Bia a – 194, Skomlin – 103, P tnów – 321, Mokrsko – 145,Konopnica – 141.Pierwszy du y zak ad przemys owy powsta w Wieluniu w 1912 roku – by a nim dzia aj cado 2002 roku cukrownia "Wielu ". Obecnie najwi kszym zak adem w mie cie jest ZUGiL(Zak ady Urz dze Galwanicznych i Lakierniczych). Innymi stosunkowo du ymi lubposiadaj cymi rozpoznawaln mark firmami s : Protyl-Serwis 44, Korona (produkcjawiec), Galaxia (palarnia kawy), Wielton, Gras (produkcja naczep), SDM (Spó dzielnia

Dostawców Mleka), CH Ania (centrum elektryczne).

Wielu jako miasto, które jest siedzib w adz powiatu i miasta, w którym s ulokowanewszystkie zak ady obs uguj ce ludno , ma wiod ce znaczenie dla zabezpieczenia potrzebpowiatu zw aszcza w us ugach.

Na terenie gminy Wielu dominuj nast puj ce ga zie gospodarki:• przemys- przetwórstwo rolno-spo ywcze (Spó dzielnia Dostawców Mleka, Spo em

Powszechna Spó dzielnia Spo ywców T cza)

EKOMETRIA Strona 21

- produkcja urz dze technologicznych i konstrukcji stalowych (Zak ad Urz dzeGalwanicznych i Lakierniczych, Przedsi biorstwo Modernizacji Przemys uMaszynowego TECHMA)

- metalowy, motoryzacyjny (Holding PTS S.A.)- odzie owy (PPHU Cosma, Spó dzielnia Inwalidów Przysz )

• us ugi- budowlano-monta owe (PPHU Esbud, MUREX-BUD s.c.)- transportowe (Przedsi biorstwo Pa stwowej Komunikacji Samochodowej)

• handel• rolnictwo

Inwestorami zagranicznymi w gminie s :

• Ba tyk-Gaz Sp. z o.o. - przemys paliwowy

• Ipizza - przetwórstwo rolno-spo ywcze

• Korona - przemys chemiczny

• Statoil - dystrybucja paliw

W ogólnej ilo ci jednostek gospodarczych w gminie Wielu dominuj przedsi biorstwazatrudniaj ce do 5-ciu osób, które stanowi 95% wszystkich podmiotów gospodarczych,natomiast wed ug prowadzonej dzia alno ci dominuje handel i us ugi - 87% ca ci.Dla przewa aj cej cz ci firm dzia aj cych w gminie Wielu rynkiem zbytu jest terenpowiatu Wielu skiego.

3.7. Historia i Zabytki

Powiat Wielu ski powsta na obszarze historycznej ziemi rudzkiej (wielu skiej). Naprzestrzeni wieków granice powiatu ulega y zmianom. W czasie okupacji powiat zostawcielony do Rzeszy Niemieckiej. Po wyzwoleniu odbudowano administracj powiatowwedle stanu z 1939 r. Kolejne zmiany, a zarazem du y cios ukszta towanej przez stuleciawspólnocie kulturalnej, ekonomicznej i spo ecznej, jak na przestrzeni blisko o miu wiekówby a ziemia wielu ska, zada a reforma podzia u administracyjnego pa stwa z 1 VI 1975 r.Powiat wielu ski przesta istnie , a jego obszar znalaz si w granicach dwóch województw:sieradzkiego i cz stochowskiego. Sytuacja ta trwa a do 1990 r. kiedy to zmiany ustrojowewprowadzone w Polsce, spowodowa y równie przekszta cenia w funkcjonowaniuadministracji rz dowej i samorz dowej. Powiatowi patronuje herb przyj ty przez radnych, b cy zarazem symbolem jedno citerytorium po onego nad górn Prosn i Wart . Herb pochodzi z po owy XIV w. iprzedstawia Baranka Bo ego z chor giewk . W powiecie wielu skim znajduje si wiele zabytków kultury. W ród nich nale y wymienistaroszlachecki dworek w O arowie, wiejskie drewniane ko ció ki z XVI w., oniepowtarzalnym uroku i bogatym wystroju wn trz – powiat wielu ski stanowi najwi kszepoza Podhalem skupisko drewnianych ko ció ków z okresu XVI-XVIII w. Równie wZa cza skim Parku Krajobrazowym zachowane s do dnia dzisiejszego interesuj ce zabytkiarchitektury i sztuki. Przede wszystkim drewniane budownictwo sakralne pochodz ce zpierwszej po owy XVI w., ko ció ki typu wielu skiego, o niespotykanej gdzie indziej wPolsce architekturze i oryginalnym, podnosz cym ich warto wystroju artystycznym wpostaci cennych obrazów i rze b. Ko ció ki te znajduj si w aszewie Rz dowym, wGn bieniu (z renesansow polichromi fundacji Jana askiego), Popowicach, Gaszynie,

EKOMETRIA Strona 22

Kad ubie i Wierzbiu. Spotkamy tu równie interesuj ce zabytki techniki, zwi zane zlokalnymi uwarunkowaniami przyrodniczymi, takie jak drewniane m yny wodne oraz piecedo wypa u wapna, tzw. wapienniki. Wiele ma ych miejscowo ci posiada zabytkowzabudow m. in. w D browie, Gaszynie, Mas owicach, Niedzielsku i innych. W Kurowieznajduje si grodzisko z okresu kultury yckiej oraz zabytkowy wiatrak, natomiast wokolicach Wiroradza grodzisko pier cieniowe.Do najciekawszych budowli pod wzgl dem architektonicznym i kulturowym nale wpowiecie:- Barokowy ko ció w Czarno ach z XVIII w., rozbudowany w latach 1914-16- Drewniany ko cio y: w agiewnikach z 1623 r., w yskorni z 1660 r., w Raczynie z 1843

r., w Rych ocicach z 1770 r.- Wczesnobarokowy ko ció w Konopnicy z 1642 r.- Zespó dworsko-parkowy z XVIII wieku w O arowie, obecnie Muzeum Wn trz

Dworskich- Ko ció parafialny w Rudzie z pocz tku XII w., rozbudowany w XVII i XIX w.- Ko ció i dzwonnica w Krzyworzece z II po owy XIII w.- Ko ció parafialny z 1743 r. i drewniana dzwonnica z po owy XVIII w. w Bia ej- drewniana dzwonnica z prze . XVIII/XIX w. w Raczynie- ko ció parafialny, murowany z 1642 . i dwór murowany z pierwszej po owy XIX w. w

Konopnicy- Strobin – Lesisko cmentarzysko- Strobin – Mie cisko osiedle obronne- Okalew – osada otwarta i cmentarzysko- Wielgie – dwór murowany i spichlerz murowany z XIX w- Drewniany m yn w K powinie z 1914 r.- Drewniany ko ció parafialny z 1740 r. oraz drewniany spichlerz z XVII w Skomlinie- Ko ció parafialny w D browie z XIV w.- Wiatrak drewniany w Kurowie z 1888 r.- Ko ció parafialny w Mierzycach, murowany z 1837-39 r.- Ko ció parafialny w Wierzchlesie, murowany z 1760 r.- Kurhany w aszewie, Przywozie, Strugach, Okalewie, Konopnicy i Lesiskach

Wielu jest miastem o prawie 800-letniej historii. Pierwsze wzmianki o osadzie pochodz z 2po owy XIII w. Przypuszcza si , e prawa miejskie Wielu uzyska ok. 1283 roku. W XIVwieku Kazimierz III Wielki wybudowa w Wieluniu zamek, który potem by wielokrotnieprzebudowywany w zwi zku z po arami. Dzi w tym miejscu na fundamentach zamku stoipa acyk klasycystyczny. Miasto by o stolic historycznej ziemi wielu skiej.W czasie II wojny wiatowej Wielu zosta zniszczony w ok. 70-75%, przy czym ródmie ciezosta o niemal zrównane z ziemi (w 90%) – po bombardowaniu z zabudowy starego Rynkuocala o jedynie kolegium Pijarów.

EKOMETRIA Strona 23

3.7.1. Zabytki Wielunia

Wielu jest jednym z 25 miast otoczonych za czasów Kazimierza Wielkiego muramiobronnymi. Tworzy on wraz z m.in. „orlimi gniazdami” pas fortyfikacji strzeg cychpo udniowo-zachodniej granicy Korony ci gn cych si od Krakowa a do Ostrzeszowa.Wielu skie fortyfikacje powstawa y po po arze miasta w 1335 roku stopniowo zast puj cumocnienia drewniano-ziemne. Mury obronne Wielunia mia y d ugo oko o 1300 metrów iobejmowa y teren starego miasta o powierzchni 12 ha. Zosta y zbudowane z kamieniawapiennego, zwie czonego ceglanym krenela em, na planie nieregularnego owalu z onegoz prostych odcinków. Mia y wysoko 8,5 metra. Pierwotnie mury nie posiada y adnychbaszt, a jedynie dwie bramy: Kalisk i Krakowsk .- Bramy i baszty:

• Brama Krakowska - jedyna zachowana do dzi brama miejska. Zbudowana w XIV w.u wylotu traktu do Krakowa, na pocz tku XIX wieku rozebrano stary ratusz miejski,za now budowl postanowiono dobudowa do Bramy Krakowskiej wykorzystuj c jjako wie ratuszow .

• Brama Kaliska - zbudowana u wylotu traktu do Kalisza

• Brama Maksymilia ska - (dobudowana w XVI wieku) u wylotu na Opole

• Baszta M czarnia - znajduje si w pobli u ratusza i Bramy Krakowskiej, przy ulicyPodwale.

• Baszta Prochownia - ruiny baszty znajduj si w s siedztwie ratusza.

• Baszta Skarbczyk - zlokalizowana w pobli u Muzeum Ziemi Wielu skiej przy ulicyNarutowicza.

• Baszta Swawola - znajduje si na plantach przy ul. Palestranckiej

- Dawny zamek- Relikty Fary- Ko ció Bo ego Cia a obecnie jest ko cio em kolegiackim. Jest to ko ció zbudowany wraz

z klasztorem w XIV w., przez Kazimierza Wielkiego dla ojców augustianów. Ko ció jestte sanktuarium Matki Bo ej Pocieszenia.

- Ko ció w. Miko aja i klasztor Bernardynek - Ko ció pw. w. Miko aja w Wieluniu wrazze szpitalem zosta wzniesiony poza murami miejskimi w latach 1370-1380 z fundacji

adys awa Opolczyka. Wkrótce szpital przeniesiono pozostawiaj c zakonnikomwszystkie zabudowania wraz z ko cio em. Ko ció i drewniany klasztor sp on y w 1631roku w czasie po aru miasta. Ko ció odbudowano w stylu barokowym z zachowaniemwielu elementów gotyckich, ponadto zbudowano nowy, murowany klasztor istniej cy dodnia dzisiejszego.

- Ko ció w. Barbary w Wieluniu wzniesiony w 1521 roku w formie zbli onej doko ció ków w typie wielu skim, poza miastem, mia chroni przed zaraz . W XIX wiekuzniszczone drewniane ciany zast piono murowanymi pozostawiaj c oryginalne, w szeod nawy i zamkni te wielobocznie prezbiterium konstrukcji zr bowej. W latach 70-tychXX w. ko ció gruntownie odrestaurowano. Od 2000 r. jest ko cio em parafialnym. A w

EKOMETRIA Strona 24

2003 roku rozpocz to budow wi kszego ko cio a przylegaj cego do jednej ze cianstarego ko ció ka.

- Klasztor i ko ció Zwiastowania Naj wi tszej Panny Marii po ony jest poza muramimiejskimi Wielunia, wznoszony by w latach 1629 -1634. W latach 1645-53 przebywali tuprze ladowani w Irlandii tamtejsi franciszkanie. W latach 1737 - 1754 klasztorrozbudowano do dzisiejszych rozmiarów. Ko ció zbudowany zosta w stylu barokowym,murowany, orientowany, jednonawowy. Wewn trz posiada wystrój rokokowy.

- Budynek dawnego Kolegium Pijarskiego- Ko ció parafialny pw. w. Józefa w Wieluniu nale do zespo u zabudowa dawnego

kolegium pijarskiego i pe ni funkcj wi tyni przyklasztornej. W 1957 ko ció sta siwi tyni parafialn . Ko ció jest murowany, zbudowany zosta w stylu barokowym, na osi

pó noc-po udnie, wi tynia jest trójnawowa, w uk adzie bazylikowym.- Ko ció Ewangielicki Pierwotnie by to ko ció przyklasztorny sióstr bernardynek. Zosta

zbudowany wraz z klasztorem w latach 1612-15 z fundacji Anny Koniecpolskiej. Budynekko cio a przebudowano po 1850 r., w okresie mi dzywojnia by odnawiany, ulegcz ciowemu spaleniu w 1939 r. Ko ció odrestaurowano w 1950 r. (staraniem pastoraHenryka Wendta).

- budynek Muzeum Ziemi Wielu skiej- Cmentarze - rzymskokatolicki i ewangielicki- Plebania parafii w. Józefa- Wielu ski Dom Kultury - dawna Cerkiew pw. Przenaj wi tszej Bogarodzicy Maryi.

Wzniesiona zosta a w latach 1900-02 zast puj c pierwsz wielu sk cerkiew pw. w.odzimierza z 1852 r. (budynek przy ulicy Palestranckiej). W trakcie prac adaptacyjnych

usuni to liczne kopu y wie cz ce naw , krucht i boczne kaplice, a budynekprzekszta cono w 1935 r. w muzeum.

3.7.1.1. Najciekawsze budynki obj te opiek konserwatorsk nie uj te w rejestrze

zabytków

- by y m yn „Amerykanka”- hala i budynek administracyjny cukrowni

3.8. Ludno i urbanistyka

Tabela 4 Liczba ludno ci w powiecie (dane z 30 czerwca 2005)

Opis Ogó em Kobiety M czy ni

osób % osób % osób %

ogó em 78 326 100 40 096 51,2 38 230 48,8

miasto 24 432 100 12 912 52,8 11 520 47,2

wie 53 894 100 27 184 50,4 26 710 49,6

EKOMETRIA Strona 25

Ludno powiatu wielu skiego liczy 78 326 osób, w tym 40 096 kobiet i 38 230 m czyzn.Jest to oko o 3,02% ludno ci województwa ódzkiego. Przewa aj ca cz ludno ci, oko o69% mieszka na wsi.Ludno w wieku przedprodukcyjnym stanowi oko o 23% ogó u mieszka ców, w wiekuprodukcyjnym – oko o 60,2%, a poprodukcyjnym – oko o 16,8%. Wysoki udzia osób wwieku produkcyjnym jest zjawiskiem pozytywnym.Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w po owie 2005 r. wynosi a 4765, tj. 6,1% ogó u, wtym 48,3% stanowi y kobiety. W porównaniu z rokiem 2003 liczba bezrobotnych obni a sio 791 osób.

Tabela 5 Dane ludno ciowe dla gmin powiatu wielu skiego (z 30.06.2004r.)

Gmina

mie

jsko

-w

iejs

kaW

ielu

Bia

a

Cza

rno

y

Kon

opni

ca

Mok

rsko

Osj

aków

Ost

rów

ek

tnów

Skom

lin

Wie

rzch

las

osoby 32 969 5498 4590 3957 5452 4743 4640 6502 3463 6640% 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100

Ludnoogó em

sto 251,3 73,3 65,7 47,6 70,1 47,1 45,7 56,9 63 55,7osoby 17 244 2787 2286 1998 2751 2390 2348 3298 1750 3308% 52,3 50,7 49,8 50,5 50,5 50,4 50,6 50,7 50,5 49,8Kobiety

sto 131,4 37,2 32,7 24,1 35,4 23,7 23,1 28,9 31,8 27,8osoby 15 725 2711 2304 1959 2701 2353 2292 3204 1713 3332% 47,7 49,3 50,2 49,5 49,5 49,6 49,4 49,3 49,5 50,2czy ni

sto 119,9 36,2 33 23,6 34,7 23,4 22,6 28 31,2 28

W poszczególnych gminach powiatu wielu skiego g sto zaludnienia jest s abozró nicowana – mi dzy 73 osoby/km2 w gminie Bia a, a 47 osoby/km2 w gminach Osjaków iKonopnica. Wyró nia si jedynie gmina miejsko-wiejska Wielu z g sto ci zaludnieniaoko o 251 osób/km2.

3.9. Charakterystyka obecnego sposobu zaopatrzeniaodbiorców w energi ciepln

Brak jest dok adnej informacji dotycz cej udzia u paliw sta ych w systemieciep owniczym powiatu, ale „Program Ochrony rodowiska Powiatu Wielu skiego”przyjmuje, i oko o 90% gospodarstw domowych w powiecie (bez Wielunia) ogrzewanychjest z lokalnych systemów grzewczych opalanych paliwem sta ym.Oko o 75% odbiorców komunalno-bytowych w Wieluniu pod czonych jest do ciep ownimiejskiej. Produkcj i dystrybucj energii cieplnej na terenie miasta Wielu zajmuje si prawiewy cznie jedna firma - Energetyka Cieplna Wielu Sp. z o.o..Ciep ownia zasila w ciep o centrum miasta i wi ksze osiedla, natomiast kot ownia le naobrze ach dzielnic "Cukrownia". „Energetyka Cieplna” zajmuje si produkcj orazprzesy aniem i dystrybucj ciep a na terenie miasta Wielunia. Ciep o produkowane jest wdwóch ród ach. Ciep ownia miejska wyposa ona jest w dwa wodne kot y typu WR 25 oraz

EKOMETRIA Strona 26

jeden kocio wodny typu WR 25/10M, o cznej mocy zainstalowanej 68,15 MW i zaopatrujew ciep o odbiorców z terenu Wielunia poprzez sie ciep ownicz wysokotemperaturow o

cznej d ugo ci 24,5 km. Do sieci przesy owych wysokotemperaturowych przy czonych jest58 grupowych w ów cieplnych oraz 152 w y indywidualne. Wszystkie w yeksploatowane przez Spó wyposa one s w energooszcz dn automatyk pogodow .Energetyka Cieplna eksploatuje równie ponad 6 km sieci cieplnych niskotemperaturowych,

cz cych grupowe w y cieplne z ogrzewanymi obiektami.Rejony Wielunia obj te scentralizowanym systemem wody gor cej:- rejon Wyszy skiego- rejon Kopernika- rejon Stare Sady- rejon Centrum Stodolniana- rejon Fabryczna- tereny przemys owe- rejon Moniuszki i S du- rejon Bugaj i A.K.- rejon ZUGiLZainstalowana moc cieplna wykorzystywana jest w oko o 69%.Lokalne ród a ciep a równie odgrywaj istotn rol w zaopatrzeniu gminy w ciep o i suzupe nieniem miejskiego systemu ciep owniczego. Cz z nich posiada rezerw mocy.Najwi kszym, lokalnym ród em na terenie miasta, posiadaj cym nadwy mocy jestkot ownia Spó dzielni Dostawców Mleka. ród o to produkuje ciep o w postaci parygrzewczej, g ównie na potrzeby technologiczne. Mimo rezerwy mocy obecnie jegowykorzystanie jest nieop acalne, gdy jest zlokalizowane w zbyt du ej odleg ci odpotencjalnych odbiorców.Drugim jest kot ownia lokalna o mocy zainstalowanej 0,36 MW, która zaopatruje w ciep o mieszka ców osiedla„Cukrownia”, oko o 18 budynków (eksploatacja przewidziana by a do 2004 r.)Ponadto znacz cymi ród ami w bilansie energetycznym miasta s kot ownie w gloweprzedsi biorstwa Techma – Wielu i Spó dzielnia Inwalidów „Przysz ”. Oba te ród a sznacz co wyeksploatowane, a ich w ciciele deklaruj gotowo do pod czenia si do siecimiejskiej.

Tabela 6 Lokalne ród a ciep a w Wieluniu ( ród o: Projekt za do planu zaopatrzenia w ciep o,energi elektryczn i paliwa gazowe Gminy Wielu na lata 2004-2020 r.)

Moc kot owni [MW]Nazwa u ytkownika Adres kot ownizainstalowana wykorzystana

Paliwo

Spó dzielnia DostawcówMleka

Wielu , Kolejowa 63 26,0 13,0 Miaglowy

Cukrownia Wielu Wielu , ul. D ugosza5

27,2 2,6 Miaglowy

PMPM Techma -Wielu Wielu , ul.Fabryczna 10

7,5 5,0 Miaglowy

Spó dzielnia Inwalidów Wielu , ul. Szkolna 5 1,67 0,84 giel gruby1,31 1,175 gazGalaxia Sp. z o.o. Wielu , ul.

Rymarkiewicza 6 0,105 0,1 olej

EKOMETRIA Strona 27

Welton Trading Sp. zo.o.

Wielu , ul.Fabryczna

1,26 1,0 olej

Korona Sp. z o.o. Wielu , ul.Fabryczna 10

2,0 1,0 olej

Ba tyk Gaz Wielu , ul. D uga 37 0,95 0,12 gaz0,6 0,5 gielGospodarstwo

OgrodniczeWielu , ul. Sieradzka82 0,9 0,72 olej

GospodarstwoOgrodnicze

Wielu , ul. Sieradzka85

1,4 0,85 giel

GospodarstwoOgrodnicze

Wielu , ul. kowa 1,0 0,75 giel

Przedsi biorstwo „HAS” Wielu , ul.Przemys owa 1

0,225 0,2 Olej

Hamburska Spó kaHandlowa

Wielu , ul.Przemys owa 3

0,17 0,15 Olej

Przedsi biorstwo PKS Wielu , ul. Traugutta53

0,5 0,4 Olej

Budowlana Spó dzielnia„Romabud”

Wielu , ul.Rymarkiewicza 6

0,06 0,06 Olej

Oczyszczalnia cieków Wielu , ul. B ska 0,089 0,08 GazGWO-MAL Wielu , ul. Wojska

Polskiego 450,27 0,075 mia + w giel

Rejon EnergetycznyWielu

Wielu , ul. Sieradzka 0,174 0,15 Olej

Spó dzielnia PracySAWIKON

Wielu , ul.Narutowicza 2

0,176 0,15 giel

0,1 0,1 gazWILPEX - piekarnia Wielu , ul. WojskaPolskiego 63 0,1 0,08 giel

Oczyszczalnia SDM Wielu , ul. B ska 0,1 0,05 Energiaelektryczna

PROMET Sp. z o.o. Wielu , ul.Baranowskiego

0,08 0,05 Energiaelektryczna

Firma DUDEK Wielu , ul. WojskaPolskiego 45

0,048 0,04 Gaz

ELDOM Wielu , ul.Baranowskiego

0,32 0,032 giel

S.P.Z.O.Z. - szpital Wielu , ul. Szpitalna16

1,5 1,2 Brykietdrzewny

Komenda PowiatowaPolicji

Wielu , ul.Warszawska

0,17 0,15 Olej

Komenda PowiatowejStra y Po arnej

Wielu , ul. Wodna 1 0,285 0,25 Olej

Szko a Podstawowa nr 5 Wielu , ul. Traugutta38 a

0,6 0,5 Miaglowy

Zespó Szkó nr 4 Wielu , ul.KrakowskiePrzedmie cie 46

0,084 0,08 giel

Spó dzielnia PracySAWIKON

Wielu , ul.Ewangelicka 7

0,28 0,05 giel

EKOMETRIA Strona 28

Globalna rezerwa mocy w ród ach ciep a w mie cie (Energetyka Cieplna i lokalne ród aciep a) wynosi oko o 44%. Wi kszo ci rezerwy z lokalnych róde nie mo na wykorzysta zewzgl du na niekorzystne po enie, brak sieci przesy owej oraz istniej ce strukturyorganizacyjne dostawców ciep a.

Tabela 7 Zapotrzebowanie mocy cieplnej w sektorach gospodarki ( ród o Projektu za do planuzaopatrzenia w ciep o….)

Wyszczególnienie Zapotrzebowanie mocy [MW]Mieszkalnictwo 60,635Instytucje i obiekty u yteczno ci publicznej 12,208Przemys 49,023

cznie 121,866

Prognozowane zapotrzebowanie mocy cieplnej, w gminie Wielu w 2020 r. (wg scenariuszarodkowego” – umiarkowanie pozytywne uwarunkowania koniunktury gospodarczej) b dzie

wynosi :Miasto - 115,853 MWTereny wiejskie - 20,464 MWRazem gmina - 136,317 MW

Wg Projektu za do planu zaopatrzenia w ciep o, energi elektryczn i paliwa gazoweGminy Wielu na lata 2004-2020 r. w Wieluniu, w nast puj cych wi kszychprzedsi biorstwach przemys owych i us ugowych funkcjonuj kot ownie w glowe:- Energetyka Cieplna Sp. z o.o. ul. Ciep ownicza 26 (ciep ownia miejska)- Spó dzielnia Dostawców Mleka, ul. Kolejowa 63- Cukrownia Wielu , ul. D ugosza 5- PMPM Techma – Wielu , ul. Fabryczna 10- Zak ad Produkcyjno-Monta owy ZUGiL, ul. Sieradzka 56- Spó dzielnia Inwalidów „Przysz ”, ul. Szkolna 5- Gospodarstwa Ogrodnicze na: ul. Sieradzkiej 82 i 85, ul. J. ubr 29, ul. kowej 14, ul.

Poprzecznej 9Kot ownie w glowe w instytucjach i przedsi biorstwach u yteczno ci publicznej- Szko a Podstawowa nr 5, ul. Traugutta 12- Zespó Szkó nr 4, ul. Krakowskie Przedmie cie 46

Polityka energetyczna miasta jak i przedsi biorstwa zak ada systematyczn likwidacj niskiejemisji.

3.9.1. Energia elektrycznaEnergia elektryczna dystrybuowana jest przez: Zak ad Energetyczny ód -Teren S.A. –Rejon Energetyczny Wielu . Od lipca 1939 roku miasto jest w czone do krajowych siecielektroenergetycznych.

3.9.2. GazownictwoZak ad Gazownictwa Bezprzewodowego zosta oddany przez miasto w leasing firmie Ba tykGaz Sp. z o.o. Dystrybucj gazu bezprzewodowego zajmuje si ponadto kilka mniejszych

EKOMETRIA Strona 29

firm. Od kilkudziesi ciu lat podejmuje si bezskuteczne próby wzbogacenia infrastrukturymiejskiej o sie gazownicz . Przez teren powiatu wielu skiego nie przebiegaj typowegazoci gi tranzytowe.Program gazyfikacji (Studium Zagospodarowania Przestrzennego WojewództwaSieradzkiego – kwiecie 1997 r.) przewiduje realizacj gazoci gu przesy owego DN 250 dlapo udniowej cz ci województwa. Ma on po czy Gorzów ski, Wielu i Dzia oszyn. Dlagmin powstanie sie dystrybucyjna. Zosta opracowany plan miejscowy dla przebiegugazoci gu wysokiego ci nienia z lokalizacj stacji redukcyjnej we wsi D browa, nazachodnim kra cu Wielunia. Warunki zasilania gazem dla Gminy Wielu uzyska a firma ZiutA. Brzozowski z Opola i na ich bazie wykonuje projekt budowlany gazoci gu.Obecnie jedynie Konopnica posiada w ci gu ulicy Szkolnej gazoci g propan-butan,wybudowany przez firm „Centrogaz”.

Energia odnawialnaW Wieluniu energia odnawialna zastosowana zosta a w szpitalu, gdzie energi cieplnwytwarza si w kot owni o mocy 1,5 MW opalanej biomas . Planowane jest zainstalowanie wSzpitalu kolektorów s onecznych w celu ogrzewania wody u ytkowej. Równie w gminieOstrówek zmieniono kocio opalany olejem na opalany biomas .Wg danych prof. Juliana Soko owskiego i zespo u zamieszczonych w opracowaniu KatedryGeologii, Geosynoptyki i Zrównowa onego Rozwoju Wydzia u Biologii i Nauk o ZiemiUniwersytetu ódzkiego Pt. „Geosynoptyka i zrównowa ony rozwój podstaw umocnienia

odzi jako centrum regionu (wg Programu Ochrony rodowiska Powiatu Wielu skiego)powiat posiada potencjalne zasoby energii cieplnej zawarte w wodach geotermalnych.Najwi ksze zasoby wód geotermalnych stanowi zbiorniki rodkowo-triasowe o temperaturze45-50oC znajduj ce si w stropach o g boko ci ok. 850-1050 m. Wysokie nak ady zwi zanez wykorzystaniem wód geotermalnych zwi zane s przede wszystkim z wierceniem otworów.W powiecie wielu skim wykonano 68 odwiertów, w tym 18 g bokich.

3.10. KLIMAT

Polska le y w strefie klimatu umiarkowanego. Nad obszarem naszego kraju cierajsi ró ne masy powietrza, co jest wynikiem po enia w centrum Europy orazrównole nikowego uk adu krain geograficznych. Na klimat Europy przez ca y rok oddzia ujWy Azorski i Ni Islandzki, których zmienno sezonowa jest do du a. W zimie du ywp yw na klimat Polski wywiera Ni Islandzki oraz zalegaj cy nad Eurazj olbrzymi o rodekwysokiego ci nienia – Wy Azjatycki.Wy yna Krakowska w ca ci nale y do rodkowoeuropejskiej strefy klimatycznejcz stochowsko-kieleckiej (od Krakowa po Cz stochow ) i ódzkiej (Wy yna Wielu ska).

rednia temperatura roczna jest tu nieco ni sza od redniej krajowej i wynosi ok. 7,5°C.Przeci tna opadów wynosi ok. 700 mm rocznie, ale ich ilo wzrasta nieco z pó nocy kupo udniowi. D ugo okresu wegetacyjnego dla Wy yny Krakowskiej wynosi 201-210 dni wroku, jest wi c krótsza o blisko dwa tygodnie od s siednich terenów, z wyj tkiem po onychna wschodzie. Nieco d szy okres wegetacyjny posiada Wy yna Wielu ska, wyst puje tamrównie mniej opadów.Po enie fizyczno - geograficzne powiatu wielu skiego powoduje, e nad jego obszarnap ywaj ró norodne masy powietrzne. Dominuj masy powietrza polarno - morskiego ipolarno - kontynentalnego, wywo uj ce du dobow i roczn zmienno pogody.Najcz ciej wyst puj cymi kierunkami wiatru s wiatry zachodnie i po udniowo - zachodnie,

EKOMETRIA Strona 30

najrzadziej wyst puj wiatry pó nocne. rednia miesi czna pr dko wiatru wynosi 4,0 m/s.Najwi ksze rednie miesi czne zachmurzenie przypada na listopad i grudzie (7,9 i 7,6stopnia), najmniejsze na sierpie i wrzesie (5,7 i 5,6 stopnia). W ci gu roku przypadajrednio 150 dni pochmurne, a wi c z zachmurzeniem wi kszym ni 8 stopni i 100 dni

pogodnych, z zachmurzeniem mniejszym ni 2 stopnie. Najwi ksze miesi cznenas onecznienie obserwuje si w czerwcu (8,3 h/dob ), najmniejsze w grudniu (4,3 h/dob ).

rednia roczna temperatura powietrza obszaru powiatu wynosi 8,1oC. Najzimniejszymmiesi cem w roku jest stycze (- 21,9oC), najcieplejszym - lipiec (17,9oC), rednia rocznaamplituda temperatury wynosi 19,8oC. Liczba dni bardzo mro nych (z temperaturmaksymaln ni sz od - 10) wynosi rednio oko o 15 w ci gu roku, natomiast rednia rocznaliczba dni upalnych (z temperatur maksymalna wy sz od 30) wynosi oko o 10. redniawarto wilgotno ci w ci gu roku wynosi 60% i jest zbli ona do siebie w poszczególnychmiesi cach. W skali rocznej notuje si rednio 42 dni z mg . rednia suma opadówatmosferycznych wynosi 606 mm. Najwi ksz ilo ci opadów charakteryzuje si lipiec (96mm), najmniejsz pa dziernik (33 mm), marzec (34 mm), luty (35 mm), stycze (37 mm).

EKOMETRIA Strona 31

3.11. Warunki meteorologiczne w 2005 roku

Warunki meteorologiczne w 2005 roku

Prezentacj warunków meteorologicznych Wielunia wykonano na podstawie danychpochodz cych z modelu UMPL. Do analizy wybrano wirtualn stacj ICM zlokalizowanw okolicach miasta.

W 2005 r. rednia roczna temperatura powietrza na stacji w okolicach Wieluniawynosi a 8,8°C. rednia temperatura pó rocza zimowego wynosi a 2,0°C, natomiast redniatemperatura pó rocza letniego 15,6°C. Przeci tne temperatury w pierwszym kwartale,tradycyjne najch odniejszym okresie roku, wynios y –0,3°C. Najcieplejszy by okres od lipcado wrze nia, kiedy to rednia warto omawianego wska nika ukszta towa a si na poziomie18,0°C. Najch odniejszym miesi cem w badanym okresie by luty, ze redni temperatur–2,5°C, a najcieplejszym lipiec z temperatur 20,3°C. Korzystaj c z poni szego wykresumo na obliczy roczn amplitud powietrza – dla Wielunia wynosi a ona w omawianymokresie 22,8°C.

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

T[st.C]

Rysunek 1 Przebieg rednich miesi cznych temperatur na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym wokolicy Wielunia w 2005 r.

Na rozprzestrzenia nie si zanieczyszcze na obszarach miejskich du y wp yw maj tak epr dko ci oraz kierunki wiatrów. Niskie pr dko ci wiatru lub cisze sprzyjaj tworzeniu silokalnych koncentracji zanieczyszcze , natomiast wiatry o wi kszych pr dko ciach sprzyjajich rozpraszaniu. Sytuacja przewietrzania miasta jest jednak warunkowana jego zabudow , toznaczy musz istnie korytarze bez zabudowy na kierunkach prostopad ych doprzewa aj cych kierunków wiatru. Istnienie takich korytarzy powinno by uj te w planachprzestrzennego zagospodarowania miast.

EKOMETRIA Strona 32

Poni ej zaprezentowano ró e wiatrów dla stacji z modelu. Ró e wiatrów wykonano dlaca ego roku oraz dla pó roczy letniego i zimowego:

Rysunek 2 Roczna ró a wiatrów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy Wielunia w2005 r.

Rysunek 3 Ró a wiatrów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy Wielunia w 2005 r.. –pó rocze zimowe

EKOMETRIA Strona 33

Rysunek 4 Ró a wiatrów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy Wielunia w 2005 r. –pó rocze letnie

Z analizy rocznej ró y wiatrów wynika, e w 2005 r. na omawianym obszarze przewa ywiatry z sektora zachodniego – najcz ciej odnotowywano wiatry zachodnie – 10,7% orazwiatry z kierunków NWW (9,6%) oraz SWW (8,7%). Najcz ciej obserwowano wiatrywiej ce w przedzia ach pr dko ci 1,5–3,1 m/s (39,5%) oraz 3,1–5,1 m/s (37,1%). Rzadkoobserwowano wiatry o pr dko ciach przekraczaj cych 8 m/s – zaledwie oko o 0,5%. Dorzadko wyst powa y tak e cisze, czyli sytuacje bezwietrzne lub z wiatrem o pr dko ci <1 m/s– zaledwie 1% .

Sezon zimowy by zdominowany przez wiatry zachodnie i po udniowo – zachodnie.Wiatry z tych kierunków stanowi y ponad po ow przypadków. Najrzadziej odnotowywanonap yw wiatrów z kierunków pó nocnych i wschodnich. Na stacji ICM w omawianym okresienajcz ciej wyst powa y wiatry o pr dko ciach z przedzia u 3,1-5,1 m/s (44,4%) – by y to

ownie wiatry z kierunku SSW. Oko o 30% przypadków w sezonie zimowym przypada o nawiatry o pr dko ciach w przedziale 1,5-3,1 m/s. Niewielki by natomiast udzia wiatrówo pr dko ciach przekraczaj cych 8 m/s – zaledwie 1%. W analizowanym okresie w zasadzienie stwierdzono cisz.

W sezonie letnim równie przewa y wiatry z sektora zachodniego – zachodnie oraz zkierunku WNW – cznie prawie 20%. Nale y podkre li , e w porównaniu z sezonemzimowym oraz ca ym rokiem w sezonie letnim wyra nie wzrasta udzia wiatrów z innychkierunków, zw aszcza po udniowego i wschodniego – po oko o 7%. W okresie letnim cz ciejwyst powa y tak e wiatry o niskich pr dko ciach – najcz ciej odnotowywano wiatryo pr dko ciach 1,5-3,1 m/s – prawie 50%. W porównaniu z innymi okresami znaczny bytak e udzia wiatrów o pr dko ciach <1,5 m/s (powy ej 16%) oraz zdecydowanie mniejszyudzia wiatrów wiej cych z pr dko ci >5 m/s (4,5%). Stwierdzono 1% sytuacji ciszy.

Poni ej zaprezentowano wykres rednich miesi cznych warto ci wilgotno ci wzgl dnejpowietrza na stanowisku z modelu. Istotnym jest fakt, e wysoka zawarto pary wodnejsprzyja koncentracji zanieczyszcze .

EKOMETRIA Strona 34

60

65

70

75

80

85

90

95

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

f[%]

Rysunek 5 rednie miesi czne warto ci wilgotno ci wzgl dnej powietrza na stanowisku z modelu UMPLzlokalizowanym w okolicy Wielunia w 2005 r.

rednia wilgotno powietrza w omawianym okresie wynosi a 75%. Pó rocze zimowecharakteryzowa o si zdecydowanie wy szymi warto ciami tego wska nika – w grudniuodnotowano redni wilgotno na poziomie 93,5%, w styczniu, lutym oraz listopadzie –w zakresie oko o 85-90%. Najmniejsze warto ci wilgotno ci wzgl dnej powietrzaodnotowano w kwietniu, czerwcu oraz lipcu, omawiany parametr kszta towa si wówczas napoziomie 62%.

Poni ej przedstawiono wykres miesi cznych sum opadów na stacji ICM. Analiza wykresupozwala stwierdzi , e w 2005 roku roczna suma opadów w okolicach Wielunia wynios a648,6 mm. Najbardziej deszczowym miesi cem okaza si grudzie , w którym odnotowano142,9 mm opadu. Stosunkowo wilgotne by y tak e maj i lipiec, w których spad o oko o 84,5mm opadu. W 2005 roku najsuchszymi miesi cami okaza y si pa dziernik (zaledwie 10,5mm opadu), a tak e kwiecie , czerwiec, sierpie i wrzesie – w ka dym przypadku poni ej30 mm. W omawianym okresie opad wyst powa 220 dni w roku.

EKOMETRIA Strona 35

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0

80.0

90.0

100.0

110.0

120.0

130.0

140.0

150.0

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

P [mm]

Rysunek 6 Miesi czne sumy opadów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy Wieluniaw 2005 r.

EKOMETRIA Strona 36

4. Zagadnienia ochrony atmosfery w istniej cychdokumentach, planach, programach

Naprawczy Program Ochrony Powietrza powinien by zintegrowany z wojewódzkimioraz lokalnymi programami i planami zatwierdzonymi dla omawianego obszaru, a tak ezawiera odniesienia do strategicznych planów krajowych. Na stan aerosanitarny danegoterenu (tworzenie si lokalnych obszarów przekrocze ) oddzia uje nie tylko emisjazanieczyszcze , ale równie sposób zagospodarowania przestrzennego obszaru, pokrycieterenu, lokalne mo liwo ci przewietrzania itp. Natomiast mo liwo ci zmian w wielko ci irodzaju emisji (np. z indywidualnych palenisk domowych, czy z komunikacji) s silnieuzale nione od istniej cych zapisów w strategii rozwoju miast (powiatów), w planachzagospodarowania przestrzennego, a tak e od planów rozwoju komunikacji, mo liwo cirozwoju sieci energetycznych, czy gazowych, od planowanych inwestycji oraz mo liwo cifinansowych w adz lokalnych i podmiotów gospodarczych.

W ramach tworzenia naprawczego programu dla powiatu wielu skiego przeanalizowanoponi sze dokumenty krajowe, wojewódzkie i miejscowe. Poni ej przedstawiono te informacjez poszczególnych dokumentów i planów, które s znacz ce dla wniosków zawartych wprogramie ochrony powietrza dla powiatu wielu skiego.

4.1. Plany krajowe

Podstawow zasad polityki ekologicznej pa stwa polskiego jest przyj ta w Konstytucji RPzasada zrównowa onego rozwoju, której podstawowym za eniem jest takie prowadzeniepolityki i dzia we wszystkich dziedzinach gospodarki i ycia spo ecznego, aby zachowazasoby i walory rodowiska w jak najlepszym stanie, przy jednoczesnym zachowaniutrwa ci funkcjonowania procesów przyrodniczych oraz naturalnej ró norodno cibiologicznej.„Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania Kraju – Polska 2000 plus” –raporty 1, 2, 3, 4 wykonane przez zespo y ekspertów w Centralnym Urz dzie Planowania,Warszawa 1995 r. (wraz z dyskusjami makroregionalnymi) oraz opracowanie „Koncepcjapolityki przestrzennego zagospodarowania Kraju – Polska 2000 plus” wykonane wRz dowym Centrum Studiów Strategicznych, Warszawa, lipiec 1997 r. (wszystkie podredakcj prof. Jerzego Ko odziejskiego) stanowi , jak dot d, podstawowy materia studialnydotycz cy polityki przestrzennej pa stwa.Istotne znaczenie dla dzia na rzecz ochrony powietrza maj dokumenty strategicznezatwierdzone przez Rad Ministrów i Sejm Rzeczpospolitej Polskiej1:- II Polityka ekologiczna pa stwa (przyj ta przez RM 13.06.2000r, a przez Sejm

23.08.2001r.) – g ównym celem jest zapewnienie bezpiecze stwa ekologicznegospo ecze stwa polskiego w XXI wieku oraz stworzenie podstaw do opracowania irealizacji strategii zrównowa onego rozwoju kraju. Metodami realizacji polityki ma bystosowanie tzw. dobrych praktyk gospodarowania i systemów zarz dzaniarodowiskowego. Wyznacza ona kierunki dzia prowadz cych do zmniejszenia

energoch onno ci gospodarki, okre la priorytety w zakresie wykorzystanie odnawialnychróde energii, unowocze nienia systemów grzewczych w gospodarce komunalnej.

2 Polityka Klimatyczna Polski. Strategie redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2020,Ministerstwo rodowiska, Warszawa, pa dziernik 2003 r. Dokument przyj ty przez Rad Ministrów dnia04.11.2003 r.

EKOMETRIA Strona 37

Cele polityki ekologicznej pa stwa:• Poprawa stanu rodowiska w dziedzinie ochrony przyrody i racjonalnego u ytkowania

zasobów przyrody, w wyniku mi dzy innymi zmniejszenia materia och onno ci,wodoch onno ci, energoch onno ci i odpadowo ci gospodarki, wzrostu wykorzystaniaenergii ze róde odnawialnych, zasady likwidacji zanieczyszcze , uci liwo ci i zagrou ród a (zmniejszenie energoch onno ci zarówno w procesach wytwórczych, w sferzeus ug oraz konsumpcji, wzrost wykorzystania energii ze róde odnawialnych do 7,5 % w2010 r., wzrost udzia u w produkcji energii elektrycznej i cieplnej energii ze ródeodnawialnych: energia wody i wiatru, energia geotermalna, energia s oneczna, energia zbiomasy) oraz z odpadów)

• Poprawa jako ci rodowiska i wzrost bezpiecze stwa ekologicznego w wyniku podj ciadzia dotycz cych mi dzy innymi: jako ci wód, jako ci powietrza, oddzia ywaniaha asu i promieniowania elektromagnetycznego,

W tym w zakresie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem:– poprawa stanu czysto ci powietrza,– dotrzymywanie norm emisyjnych wymaganych przez przepisy UE,– konsekwentne przechodzenie na likwidacj zanieczyszcze „u ród a",– coraz szersze normowanie emisji w przemy le, energetyce i transporcie,– wprowadzanie norm ograniczaj cych emisj do powietrza zanieczyszcze w

procesie produkcyjnym (w pe nym cyklu ycia produktów i wyrobów),• Ochrona powietrza atmosferycznego

– Wdro enie Dyrektywy 2001/80/WE w sprawie ograniczenia emisji z du ychróde spalania paliw

– Wdro enie Dyrektywy 2001/3/WE w sprawie emisji z du ych róde spalaniapaliw

– Wdro enie Dyrektywy 2001/81/WE w sprawie krajowych przep ywów emisji– Wdro enie Dyrektywy 2001/77/WE w sprawie promocji energii ze róde

odnawialnych- „Program wykonawczy do II polityki ekologicznej pa stwa na lata 2002-2010”

opracowany w 2002 r., który jest dokumentem o charakterze operacyjnym- „Polityka ekologiczna pa stwa na lata 2003-2006 z uwzgl dnieniem perspektywy na

lata 2007-2010” – opracowana z ko cem 2002 r., stanowi aktualizacj i uszczegó owienieugookresowej „II polityki ekologicznej pa stwa” w nawi zaniu do wymaga

znowelizowanej ustawy Prawo Ochrony rodowiska oraz wymaga i dzia UniiEuropejskiej w dziedzinie ochrony rodowiska.

Tabela 8 Limity okre lone w zaktualizowanej Polityce ekologicznej pa stwa na lata 2003÷2006z uwzgl dnieniem perspektywy na lata 2007÷2010

Lp. Limity

1 Wzrost lesisto ci do 30% w 2020 r., zgodnie z krajowym programem zwi kszenia lesisto ci (2003)2 Europejska Sie Ekologiczna 2000, rednio 15%3 Rekultywacja starych sk adowisk od 20034 Osi gni cie dobrego stanu ekologicznego wód powierzchniowych (zgodnie z Ramow Dyrektyw Wodn ) do

2015 r5 Redukcja biogenów w dorzeczu Wis y i Odry ze cieków komunalnych o 75% do 2015 r.6 Zaprzestanie odprowadzania do Ba tyku substancji niebezpiecznych do 2006 r.7 Wyposa enie aglomeracji licz cych powy ej 15 tys. mieszka ców w oczyszczalnie cieków do 2010 r8 Wyposa enie aglomeracji licz cych 2÷15 tys. mieszka ców w oczyszczalnie cieków do 2015 r.9 Ograniczenie zanieczyszcze azotowych pochodz cych z rolnictwa (budowa nowoczesnych stanowisk do

sk adowania obornika i zbiorników na gnojówk w gospodarstwach rolnych) do 2010 r.

EKOMETRIA Strona 38

Lp. Limity

10 Udzia energii odnawialnej - 7,5% do 2010 r., zgodnie ze Strategi rozwoju energetyki odnawialnej irozporz dzeniem Ministra Gospodarki z dnia 15 grudnia 2000 r.

11 Opracowanie programów naprawczych ochrony powietrza (dla obszarów, gdzie wyst puje przekroczeniepoziomów odniesienia jako ci powietrza) do 2003 r.

12 Wzrost odzysku odpadów komunalnych o 30% do 2006 r. i 75 % do 2010 r. (w stosunku do 2000 r.)13 Sporz dzenie wojewódzkich planów zarz dzania ryzykiem oraz powiatowych, gdy wyst puje wi cej ni 5

obiektów niebezpiecznych do 2010 r.14 Sporz dzenie dla wszystkich aglomeracji powy ej 100 tys. mieszka ców map akustycznych do 2010 r.

- „Narodowy plan rozwoju ochrony rodowiska i gospodarki wodnej na lata 2004-2006”. Plan ten okre la priorytety w zakresie inwestycji ekologicznych, mo liwe dosfinansowania z funduszu spójno ci oraz z polskiego wk adu. Jednym z priorytetów jestdokonanie licz cego si post pu w ograniczeniu emisji do powietrza: dwutlenku siarki,tlenku azotu, tlenków w gla i benzenu.

- Za enia polityki energetycznej Polski do 2020 r (przyj te przez RM 22.02.2000r.) - wktórej jednym z celów jest troska o w ciw ochron rodowiska przyrodniczego, waspekcie minimalizacji negatywnego wp ywu energetyki.

- Strategia rozwoju energetyki odnawialnej (przyj ta przez RM 5.09.2000r, a przez Sejm23.08.2001r.) zak ada wzrost udzia u energii ze róde odnawialnych w bilansie paliwowo- energetycznym kraju do 7,5 % w 2010 r. i do 14 % w 2020 r. w strukturze zu yciano ników pierwotnych.

- Sektorowy Program Operacyjny Transport na lata 2004-2006 w którym okre lonodzia ania dotycz ce m.in. modernizacji linii kolejowych mi dzy aglomeracjami miejskimii w aglomeracjach, przebudow dróg krajowych, usprawnienie przejazdów przez miasta.

- Ustawa z dnia 10.04.1997 r. - Prawo energetyczne okre la zasady gospodarowaniaenergi , oszcz dzania jej zasobów oraz wzrost wykorzystania odnawialnych ródeenergii. Rozporz dzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spo ecznej z dnia30.05.2003 r. nak ada na przedsi biorstwa energetyczne obowi zek udzia u energiielektrycznej pochodz cej ze róde odnawialnych w wysoko ci 7,5 % do roku 2010.

- Ustawa z dnia 18.12.1998 r. o wspieraniu przedsi wzi termomodernizacyjnych(Dz.U. Nr 162, poz. 1121z pó n. zm.) uchwalona w celu zmniejszenia zu ycia energii naogrzewanie budynków, zmniejszenie strat energii w lokalnych sieciach ciep owniczychoraz lokalnych ród ach ciep a, a tak e konwencjonalnych róde energii na odnawialne.

ównym instrumentem finansowym jest premia termomodernizacyjna wyp acana przezBank Gospodarstwa Krajowego.

4.2. Plany wojewódzkie

Projekt „Studium zagospodarowania przestrzennego województwa ódzkiego” zostawykonany w 1997 r. przez zespó autorski w Regionalnej Pracowni Urbanistycznej w odzipod kierunkiem mgr in . arch. Jerzego Sadowskiego, zaopiniowany pozytywnie Uchwa NrXVIII/113/98 z dnia 30 marca 1998 r. Sejmiku Samorz dowego Województwa ódzkiego.Do zakresu wojewódzkiego programu realizacji ponadlokalnych celów publicznychzaliczono mi dzy innymi:

- program dzia zwi zanych z budow sieci autostrad i drógekspresowych,

EKOMETRIA Strona 39

- program dzia zwi zanych z modernizacj i rozbudow drógwojewódzkich, w tym program budowy obej drogowych miastwojewództwa,

- program dzia zmierzaj cych do poprawy gospodarki komunalnej,- program dzia zmierzaj cych do poprawy warunków rodowiskowych

województwa,Regionalna funkcja tych przedsi wzi wskazuje na to, i ich realizacja przebiega b dzie nawniosek i poprzez uchwa y gminy, ale tak e pod patronatem i przy ewentualnym finansowymwspó udziale Wojewody.

W opracowaniu Polityka Ekologiczna Województwa ódzkiego - za enia doWojewódzkiego Programu Ochrony rodowiska, ód , maj 2001, proponuje si , w celurealizacji tej polityki w województwie ódzkim, zastosowanie metody dobrych praktykgospodarowania i systemów zarz dzania rodowiskowego, która pozwala czy efektygospodarcze z efektami ekologicznymi, mi dzy innymi:- budow obwodnic wokó miast,- unowocze nienie systemów grzewczych z wykorzystaniem lokalnych zasobów energii

odnawialnej,- termomodernizacje zasobów budowlanych,- modernizacje sieci cieplnych- wykorzystanie ciep a odpadowego.Wyznacza si cele polityki ekologicznej w zakresie jako ci rodowiska w obszarze tzw. stresumiejskiego (jest to wynik koncentracji róde emisji zanieczyszcze , ha asu ipromieniowania) Ka da poprawa stanu rodowiska na terenach wyst powania stresumiejskiego wi e si z istotnymi korzy ciami dla gospodarki i spo ecze stwa w skali ogólnej.Poprawa jako ci na tych obszarach musi obejmowa :- zmniejszenie zakresu i skali przekrocze dopuszczalnych st szkodliwych

zanieczyszcze w powietrzu, co wymaga b dzie dalszego zmniejszenia ilo cizanieczyszcze odprowadzanych do powietrza (m.in. z indywidualnych paleniskdomowych), przy jednoczesnym ograniczaniu dynamiki wzrostu emisji ze rodkówtransportu,

- popraw relacji pomi dzy powierzchni terenów intensywnie zainwestowanych ipowierzchni terenów otwartych zapewniaj cych w ciw cyrkulacj i wymianpowietrza z obszarami s siednimi.

- popraw estetyki otoczenia, m.in. poprzez kszta towanie zieleni zorganizowanej, którape ni ponadto funkcje ochronne.

Wyznaczono kierunki dzia w zakresie ochrony atmosfery, w horyzoncie do 2010 r. :- ograniczanie roli indywidualnych palenisk w glowych w strukturze systemu

grzewczego miast,- wspieranie wszelkich dzia inwestycyjnych ograniczaj cych drogowy ruch

tranzytowy przez miasta oraz dzia organizacyjnych ograniczaj cych uci liwoemisyjn rodków transportu drogowego,

- programowanie inwestycji w zakresie rozwoju transportu szynowego,- programowanie zintegrowanych dzia na rzecz minimalizacji zu ycia energii i

surowców energetycznych- zintegrowanie programów ochrony powietrza z planami zagospodarowania

przestrzennego.Podstawowe instrumenty wykonawcze i stymulatory przemian to:- opracowanie i realizacja programów naprawczych dla stref, gdzie standardy jako ci

powietrza nie s dotrzymywane,

EKOMETRIA Strona 40

- budowa obwodnic miejskich, dzia ania na rzecz lepszej organizacji ruchu drogowego,- rozwój komunikacji szynowej w miastach i mi dzy nimi,- restrukturyzacja funkcjonalno-przestrzenna miast (alokacja przemys owych róde emisji

poza centrum miast, rozg szczenie zabudowy, kreowanie warunków intensyfikuj cychprocesy rozprzestrzeniania si zanieczyszcze powietrza),

- rozwój wytwarzania energii w systemie skojarzonym,- eliminacja z ruchu pojazdów generuj cych ponadnormatywne emisje zanieczyszcze

powietrza (zw aszcza autobusów i samochodów ci arowych)

W Strategii Rozwoju Województwa ódzkiego przyj tej przez Sejmik Województwa wdniu 26.09.2000 r. Uchwa Nr XXIII/286/2000 okre lone zosta y g ówne cele ekologicznedla województwa ódzkiego.Misja Regionu:Podniesienie atrakcyjno ci województwa ódzkiego w strukturze regionalnej Polski i Europyjako obszaru sprzyjaj cego zamieszkaniu ludzi i gospodarce oraz d enie do budowy jedno cistrukturalnej regionu przy zachowaniu ró norodno ci jego miejsc, wykorzystuj c atutcentralnego po enia regionu, przekszta cenie jego gospodarki z produkcyjnej(przemys owo-rolniczej) na us ugowo-produkcyjn .

Program Ochrony rodowiska Województwa ódzkiego, lipiec 2003,skonstruowany na lata 2003-2010, jest zasadniczym strategicznym narz dziem zarz dzaniarodowiskiem w skali ca ego województwa.

W Programie.…wyznaczono ogólne cele i kierunki dzia w celu realizacji regionalnejpolityki ekologicznej. Poni ej te z nich, które mog mie wp yw na stan aerosanitarnywojewództwa:

1. w sferze racjonalnego u ywania zasobów naturalnych:- zmniejszenie materia och onno ci i odpadowo ci produkcji przez likwidacj

zanieczyszcze , uci liwo ci i zagro u ród a. Do roku 2010 winna zostaograniczona materia och onno produkcji o 50% w stosunku do roku 1990oraz wycofanie z produkcji i u ytkowania substancji niebezpiecznych,zw aszcza zawieraj cych metale ci kie, trwa e zanieczyszczenia organiczneoraz niszcz ce warstw ozonow .

- Zmniejszenie energoch onno ci gospodarki i wzrost wykorzystania energii zeróde odnawialnych przez: restrukturyzacj gospodarki (ograniczenie

produkcji energoch onnej); modernizacj procesów wytwórczych; podniesieniesprawno ci procesów wytwarzania energii; racjonalizacj zu ycia ioszcz dzania energii dla celów konsumpcyjnych; minimalizacj start energii wtrakcie jej przesy u, wspieranie przedsi wzi zmniejszaj cychenergoch onno

- Wzbogacanie i racjonaln eksploatacj zasobów le nych przez m.in. wzrostlesisto ci do 30% w roku 2010

2. w sferze jako ci rodowiska:- w zakresie jako ci powietrza i zmian klimatu przez: dostosowanie programów

dotycz cych ochrony jako ci powietrza do szczegó owych aktów prawnychwynikaj cych z ustawy PO i prawa mi dzynarodowego; uwzgl dnienie wprocedurach ocen oddzia ywania na rodowisko norm emisyjnych dla 12dziedzin dzia alno ci przemys owej (zgodnie z protoko em Aarhus w sprawiemetali ci kich oraz trwa ych zanieczyszcze organicznych); ograniczenieemisji py ów o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenków azotu o 31%,

EKOMETRIA Strona 41

niemetalowych lotnych zwi zków organicznych (poza metanem) o 4% iamoniaku o 8% w stosunku do stanu z 1990 r.;

- w zakresie minimalizacji stresu miejskiego poprzez ograniczenie (a docelowolikwidacj ) emisji zanieczyszcze powietrza z indywidualnych paleniskdomowych, zw aszcza w centrach miast; rozwój i kszta towanie nowychobszarów zieleni; rozwój zabudowy o mniejszej intensywno ci zabudowy;zintensyfikowanie dzia minimalizuj cych uci liwo ci komunikacyjne;kszta towanie proekologicznych systemów gospodarki i transportu;

- w zakresie „obszarów problemowych” i tzw. gor cych punktów, czyliobszarach gdzie w procesie nadmiernego korzystania ze rodowiskakoncentruj si zanieczyszczenia i uci liwo ci.

W ramach dzia na rzecz poprawy stanu aerosanitarnego wyznaczono:- opracowanie programów naprawczych w zakresie ochrony powietrza,- opracowanie programu kompleksowej rewitalizacji,- rozbudowa systemów komunikacji zbiorowej celem ograniczenia ruchu samochodowego

w centrum miast.Podstawowe instrumenty i stymulatory przemian:- przygotowanie i realizacja programów naprawczych w zakresie ochrony powietrza,

ównie w aspekcie ograniczenia róde niskiej emisji energetycznej (likwidacjadomowych palenisk w glowych),

- szczególna ochrona istniej cych parków krajobrazowych i rezerwatów, dolin, strumieni irzek, róde , lasów i parków komunalnych a tak e wprowadzenie nowych zalesie ,lokowanie nowych parków i terenów zieleni,

- budowa autostrad oraz dróg obwodnicowych wokó miast z równoczesn zabudowtechniczn chroni przed ha asem,

- rozbudowa i modernizacja gazoci gów, zdalnego ogrzewania obiektów,- budowa nowych stacji monitoringu rodowiska, intensyfikacja kontroli i nadzoru,- alokacje zak adów przemys owych poza centrum miast,- opracowanie i realizacja programu oszcz dzania i racjonalnego u ytkowania energii, w

tym podprogramu termomodernizacji obiektów.

Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa ódzkiego, opracowany i przyj tyuchwa Sejmiku Województwa ódzkiego Nr XLV/524/2002 z dnia 9.07.2002 r. wraz zPrognoz oddzia ywania na rodowisko.W zakresie istotnych dla ochrony rodowiska, a w tym powietrza przed zanieczyszczeniemstrukturalnych przemian uk adu funkcjonalnego Plan okre la:

- strefy rozwoju przestrzennego wraz z ich oddzia ywaniem na rodowisko- kszta tuje zharmonizowany system osadniczy i uk ad komunikacyjny- zmiany i rozbudow systemów infrastruktury technicznej – m. in. elektroenergetyki,gazownictwa i gospodarki paliwowej- przestrzenny rozk ad stref intensywnych dolesie

4.3. Plany miejscowe

Strategia Rozwoju Powiatu Wielu skiego, 2005 r. (materia otwarty do dyskusji irozbudowy), zosta a sformu owana na lata 2005-2013. Misj powiatu wg Strategii jest:„Wzrost jako ci ycia ludno ci powiatu wielu skiego przez zapewnienie zrównowa onegorozwoju spo eczno-gospodarczego, z poszanowaniem rodowiska naturalnego iwykorzystaniem jego turystycznych walorów.”

EKOMETRIA Strona 42

Realizacja poni ej wymienionych celów strategicznych i operacyjnych powinna przyczynisi do wzrostu konkurencyjno ci i rangi powiatu w regionie oraz w kraju.Cele g ówne wyznaczone w Strategii:

1. Wspieranie procesów restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa;2. Wykorzystanie walorów rodowiska naturalnego dla potrzeb rozwoju gospodarczego

powiatu i podniesienia poziomu ycia ludno ci;3. Wspieranie kapita u lokalnego i dzia na rzecz pozyskiwania kapita u

zagranicznego;4. Budowa spo ecze stwa obywatelskiego jako podstawy funkcjonowania

demokratycznego pa stwa prawa poprzez zabezpieczenie mo liwie optymalnychwarunków rozwoju intelektualnego, spo ecznego, kulturowego i fizycznego rozwojumieszka ców Powiatu Wielu skiego;

5. Poprawa stanu infrastruktury spo ecznej w zakresie s by zdrowia;6. Rozwój infrastruktury technicznej.

Poni ej przedstawiono zadania wyznaczone w Strategii dla poszczególnych celówoperacyjnych, maj ce znaczenie dla poprawy jako ci powietrza w powiecie:

Ad 1.- Realizacja zalesie gruntów V i VI klasy- Tworzenie warunków przestrzennych dla procesu zwi kszania lesisto ci powiatuAd 2- Zachowanie cech krajobrazowych (parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody, pomniki

przyrody)Ad 3.- Wprowadzanie przez gminy uzasadnionych zmian w planach przestrzennego

zagospodarowania, wskazywanie obszarów nadaj cych si pod inwestycje idzia alno gospodarcz

Ad 4.- Podniesienie poziomu stanu technicznego placówek o wiatowych i o wiatowo-

wychowawczychAd 6.- Podj cie dzia zwi zanych z procesem przygotowania inwestycji i budowy sieci

gazowej i dystrybucyjnej na terenie poszczególnych gmin- Zapobieganie dalszej degradacji dróg- Wspó dzia anie z samorz dami i innymi zarz dcami dróg w celu poprawy jako ci dróg

i wy czenia ruchu tranzytowego z miejscowo ci (budowa obwodnic drogi Nr 8 i Nr45)

- Wspieranie budowy drogi szybkiego ruchu S-8

Program Ochrony rodowiska Powiatu Wielu skiego, 2004 r. proponuje nast puj cepriorytetowe przedsi wzi cia dla powiatu wielu skiego w zakresie ochrony powietrza:- Budowa gazoci gu wysokiego ci nienia (grudzie 2006)- Budowa gazoci gu redniego ci nienia (grudzie 2008)- Gmina Osjaków – wymiana kot owni w glowych na olejowe lub gazowe,

termomodernizacja budynków komunalnych.- Utworzenie Powiatowego Centrum Energetyki Odnawialnej, którego celem b dzie:opracowanie powiatowej strategii rozwoju róde energii odnawialnej; inwentaryzacja ródeenergii odnawialnej; gromadzenie informacji na temat róde energii odnawialnej, warunkówtechnicznych ich zainstalowania oraz mo liwo ci finansowania; inwentaryzacja sk adowisk

EKOMETRIA Strona 43

oraz okre lenie ilo ci i sk adu biogazu oraz ustalenie mo liwo ci jego gospodarczegowykorzystania; wdra anie i monitorowanie strategii rozwoju róde energii odnawialnej

Miasto i gmina Wielu tworz jednostk administracyjn o statusie gminy miejsko-wiejskiej,tak wi c wszystkie dokumenty strategiczne obejmuj t jednostk , a nie samo miasto Wielu .

Strategia Rozwoju Spo eczno-Gospodarczego Gminy Wielu na lata 2004-2013, marzec2004 r. jako cel g ówny wyznacza: Stworzenie podstaw dla harmonijnego i dynamicznegorozwoju gospodarczego gminy w warunkach cz onkostwa Polski w Unii Europejskiejprowadz cego do ci ej poprawy warunków bytowych ludno ci i jako ci rodowiskanaturalnego. W ramach tak sformu owanego celu w Strategii wyró niono 7 obszarówstrategicznych,

1. Gospodarka2. Warunki bytowe ludno ci3. Infrastruktura4. Komunikacja5. Dziedzictwo kulturalno-historyczne i turystyka6. Edukacja7. Kompetentny i przyjazny obywatelowi Urz d

a w nich cele strategiczne, cele operacyjne i zadania realizacyjne. Poni ej wymieniono tezadania, których realizacja mo e mie wp yw na popraw jako ci powietrza na tym terenie:Ad. 1- opracowanie i wdro enie programu uprawy wierzby energetycznej

Ad. 2- opracowanie studium efektywno ci ekonomicznej budowy nowych budynków

mieszkalnych i modernizacja istniej cych- modernizacja istniej cych zasobów mieszkaniowych gminy w oparciu o program zmiany

klasyfikacji istniej cych zasobów (komunalne/socjalne)Ad. 3- wspó praca z Energetyk Ciepln Sp. z o.o. w Wieluniu w zakresie wdra ania

odnawialnych zasobów energii w ogrzewnictwie komunalnym i indywidualnym oraz wpod czaniu obiektów komunalnych do sieci ciep owniczej

- opracowanie ekspertyzy maj cej na celu rozpoznanie mo liwo ci wykorzystania ródegeotermalnych dla celów ciep owniczych gminy

- wykorzystanie biomasy (g ównie wierzby energetycznej) w procesach produkcji ciep a –zgodnie z wcze niej opracowanym programem

- wypracowanie i wdro enie programu budowy dróg w osiedlach mieszkaniowych- opracowanie i wdro enie programu „ma ej architektury” na terenach zielonych w

Wieluniu, obejmuj cego budow alejek spacerowych, placów- poprawa estetyki terenu poprzez finansowanie architektury zieleni w centrum miastaAd. 4- opracowanie koncepcji przebiegu obwodnicy dróg 45/43 oraz wdro enie procesu

uzgodnienia i akceptacji ww. koncepcji z GDDKiA- wspó praca logistyczna przy przygotowaniu terenów dla potrzeb budowy obwodnicy

drogi nr 8- opracowanie i zatwierdzenie programu modernizacji systemu komunikacyjnego gminy

(wraz z parkingami) – uzgodnienie wzajemnie uzupe niaj cych si dzia z gestoramidróg, tj. w adzami powiatowymi i wojewódzkimi

Ad 5

EKOMETRIA Strona 44

- sporz dzenie i wdro enie projektu rewitalizacji obszaru centralnego Wielunia,uwzgl dniaj cego pozabud etowe ród a finansowania i dotychczasowe opracowania iprojekty rozwi za urbanistycznych

Ad. 6- poprawa stanu technicznego bazy lokalowej szkolnictwa i placówek o wiatowych m.in.

poprzez termomodernizacj

Program Ochrony rodowiska wraz z planem gospodarki odpadami w Gminie Wieludo 2012 r., 2004 r. jest podstawowym dokumentem koordynuj cym dzia ania na rzeczochrony rodowiska w gminie. Program stawia przed gmina nast puj ce cele, realizowanepoprzez kolejne dzia ania (poni ej wymieniono tylko te dzia ania, których realizacja b dziemia a wp yw na popraw jako ci powietrza w gminie):

o Zachowanie oraz odtwarzanie bogactwa przyrodniczego i walorówkrajobrazowych gminy

§ Usuwanie lub ograniczanie istniej cych i potencjalnych róde zagro rodowiskaprzyrodniczego

§ Zagospodarowanie terenów wzd rzeki Pyszna zwi kszaj ce ich znaczenie dlaogólnego stanu rodowiska w mie cie

§ Zwi kszanie powierzchni obszarów zieleni miejskiej poprzez dokonywanie nasadzedrzew i krzewów, za enie parku oraz nowych skwerów

o Ochrona wód, racjonalne u ytkowanie kopalin, gleb i powierzchni ziemio Poprawa stanu czysto ci terenów i zapobieganie zanieczyszczaniu

powierzchni ziemio Poprawa jako ci powietrza atmosferycznego

§ Ograniczanie zu ycia energii cieplnej poprzez termomodernizacj budynków§ Modernizacj róde ciep a w mie cie w zakresie: zwi kszenia sprawno ci kot ów m.

in. poprzez automatyczn regulacj procesów spalania; wymiany kot ów opalanychglem lub koksem na kot y opalane paliwem bardziej przyjaznym dla rodowiska, a

szczególnie biomas ; wspieranie zastosowania kolektorów i baterii s onecznych§ Ograniczenie „niskiej emisji” poprzez rozbudow miejskiej sieci cieplnej; popieranie

inwestycji zwi zanych z wykorzystaniem odnawialnych róde energii, tj. kolektorówi baterii s onecznych, biomasy

§ Doprowadzenie oczyszczalni cieków do samowystarczalno ci energetycznej§ Gazyfikacj miasta

o Zmniejszenie uci liwo ci ha asu dla ludno ci zamieszkuj cej osiedlamieszkaniowe wzd g ównych tras komunikacyjnych

§ Budowa obwodnic miejskich§ Tworzenie pasów zadrzewie wzd dróg o intensywnym ruchu pojazdów§ Budowa cie ek rowerowych, motywuj cych do korzystania z przyjaznych dla

rodowiska rodków transportu§ Systematyczna naprawa zniszczonej nawierzchni ulic

o Rozwini cie wiadomo ci ekologicznej mieszka ców, kszta towanieprzyjaznych rodowisku postaw i zachowa

Poni ej wymieniono zadania inwestycyjne w asne i koordynowane zapisane w PO dlagminy Wielu , z zakresu ochrony powietrza:o Budowa gazoci gu wysokiego ci nienia (do 31.12.2006)o Budowa gazoci gu redniego i niskiego ci nienia (od 31.12.2006)o Budowa obwodnicy w ci gu drogi krajowej nr 8 (2004-2008)o Opracowanie kaskadowego wykorzystania róde geotermalnych (2003-2004)o Wdro enie systemu alternatywnych róde energii cieplnej (2014-2018)

EKOMETRIA Strona 45

o Optymalizacja procesu produkcji energii cieplnej i modernizacja systemu odpylaniaspalin dla EC w Wieluniu (2004-2006)

o Budowa sieci i przy czy w rejonie ul. Sk odowskiej, Paderewskiego i Roosevelta (2004-2006)

o Modernizacja kot ów nr 2 i 3 w technologii cian szczelnych w EC Wielu (2007-2010)o Budowa kot owni ekologicznej – GS Samopomoc Ch opskao Modernizacja systemu odpylania spalin w Spó dzielni Dostawców Mleka w Wieluniu

(2004-2005)o Termomodernizacja budynków (2004-2012)

Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Wielu na lata 2005-2013, uchwalony Uchwa NrXXIX/295/05 Rady Miejskiej w Wieluniu z dnia 3 czerwca 2005 r. zak ada, i g ównymcelem rozwoju Gminy Wielu , jest: Zapewnienie mieszka com wysokiego poziomu yciapoprzez wp yw na rozwój przedsi biorczo ci, przeciwdzia anie bezrobociu, tworzenieprzyjaznych warunków zamieszkania, ochron zdrowia i bezpiecze stwa oraz zwi kszeniedost pu do kultury i sportu. W Planie… wymieniono szereg zada , dla zrealizowania celu

ównego. W ród tych zada s równie takie, których realizacja wp ynie na jako powietrzaw powiecie. Zadania te s jednakowe lub zbie ne z wymienionymi w Strategii RozwojuSpo eczno-Gospodarczego Gminy Wielu na lata 2004-2013.

Projekt za enia do planu zaopatrzenia w ciep o, energi elektryczn i paliwa gazoweGminy Wielu na lata 2004-2020 r., wykonane przez Biuro Ekspertyz Energetycznych z

odzi zak ada, e scentralizowany system produkcji i dostawy ciep a dla miasta jestrozwi zaniem optymalnym. Proponowane s trzy warianty modernizacji Ciep owni wWieluniu:

- Wariant A – utrzymanie w 100% wytwarzania ciep a w oparciu o paliwa w glowe, wci gu 5 lat zmodernizowanie 2 kot ów WR 25 i zast pieniu jednego WR 25 kot em WR10, wprowadzenie pe nej automatyzacji kot owni i wysokosprawnych urz dzeodpylaj cych;

- Wariant B – wprowadzenie jako podstawowego paliwa gazowego z ewentualnymutrzymaniem cz ci jednostek kot owych opalanych mia em w glowym, wprowadzeniedo ciep owni gospodarki skojarzonej opartej na gazie sieciowym wraz z likwidacj kot anr 1, a w terminie pó niejszym likwidacj ca ej cz ci w glowej

- Wariant C – stopniowe uzupe nianie systemu ciep owniczego o ród a wykorzystuj ceenergi z biopaliw, modernizacja kot ów nr 2 i 3 oraz zast pienie kot a 1 ród em o mocy10 MW na biopaliwo.

W ramach modernizacji systemu sieciowego proponuje si jego rozbudow w celupozyskania nowych odbiorców, co skutkowa b dzie ograniczeniem niskiej emisji ilikwidacj du ych, nieefektywnych róde przemys owych. Projekt… zaleca pod czenienast puj cych odbiorców do sieci ciep owniczej miasta:

- Spó dzielni Inwalidów „Przysz ”- Przedsi biorstwa Modernizacji Przemys u Maszynowego „Techma-Wielu ”- Zespo u Szkól nr 4- Szko y Podstawowej nr 5- Budynków mieszkalnych przy ulicy: Sk odowskie, Paderewskiego i Roosevelta- Odbiorców z rejonu ulic Ewangelickiej i Pi sudskiego- Osiedli domów jednorodzinnych przy ul. Prostej i ul. Asnyka- Zabudowa wzd nitki ciep owniczej zamykaj cej p tle sieci wokó miasta.

czne zapotrzebowanie dla tych odbiorców kszta towa si b dzie na poziomie oko o 10,0MW.

EKOMETRIA Strona 46

Proponuje si równie , aby nowo powsta e przedsi biorstwa, instytucje i budynkimieszkalne pod czane by y do miejskiej sieci ciep owniczej, b korzysta y z w asnychróde ekologicznych.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wielu obejmuje szczegó owo lata 2005-06 orazmniej szczegó owo lata 2007-13. Rewaloryzacja urbanistyczna polega b dzie na wsparciukompleksowych dzia technicznych, takich jak: remonty, modernizacja infrastrukturypodstawowej oraz rewaloryzacja zabudowy, poprawa funkcjonalno ci ruchu ko owego iruchu pieszego, zwi kszenie funkcjonalno ci i estetyki przestrzeni publicznych, w tymrenowacja obiektów o warto ci architektonicznej i znaczeniu historycznym znajduj cychsi na terenach rewitalizowanych. Cele Lokalnego Programu… s zbie ne z celami ipriorytetami strategicznymi Narodowego planu Rozwoju. Dla Wielunia szczególneznaczenie ma priorytet„Ochrona kulturowego dziedzictwa europejskiego, w tym transport publiczny i odnowamiast” . Jako najwa niejszy obszar wymagaj cy rewitalizacji uznano w Programie… obszarStarego Miasta, rozgraniczony ulicami Zamenhofa, Reformacka, Krakowskie Przedmie cie,Pi sudskiego, Kopernika ( cznie z tymi ulicami). Drugim obszarem jest Park przy ulicyWojska Polskiego wraz ze stadionem.Wyodr bniono nast puj ce cele rewitalizacji w obszarze przestrzennym:- Poprawa funkcjonalno ci struktury ruchu ko owego, ruchu pieszego i estetyki

przestrzeni publicznych- Likwidacja tzw. „niskiej emisji”- Ochrona obiektów cennych architektonicznie i obszarów przyrodniczo cennych- Modernizacja budynków u yteczno ci publicznej dla celów kulturalnych, edukacyjnych

i integracyjnych dla spo eczno ci lokalnej

EKOMETRIA Strona 47

5. Emisja py u PM10

Zmiana struktury oraz spadek znaczenia przemys u na rzecz wzrostu znaczenia sektoraus ug w latach dziewi dziesi tych spowodowa a istotne obni enie emisji ze ródeprzemys owych, w tym zarówno py u PM10 jak i NOx. G ównymi przyczynami tego by o:

- zmniejszenie produkcji,- unowocze nianie technologii przemys owych,- instalacje urz dze redukuj cych emisje,- poprawa jako ci paliwa u ywanego w du ych elektrociep owniach,- zaostrzanie przepisów zwi zanych z emisj zanieczyszcze z du ych instalacji

energetycznych i przemys owych. Niestety, ograniczenia emisji z przemys u uwypukli y problem emisji z innych róde .Istnieje wiele prac, które wi ponadnormatywne st enia PM10 z tzw. nisk emisj ,pochodz z ogrzewania indywidualnego, gdzie jako podstawowe paliwo u ywany jest

giel, szczególnie ten niskiej jako ci, o du ej zawarto ci popio u i siarki, a jako ród ogrzewcze u ywane s kot y o niskiej sprawno ci. Na wysokie st enia zanieczyszcze nie bezwp ywu pozostaje charakter zabudowy na danym terenie. rednia i wy sza zabudowao zwartym charakterze, przy niektórych scenariuszach meteorologicznych sprzyja tworzeniusi sytuacji smogowych. Szczególnie istotnym czynnikiem rozpraszaj cym jest wiatr, któryprzy tego typu zabudowie ma ograniczone mo liwo ci przewietrzania. Spory problemstanowi te osiedla domków jednorodzinnych o g stej zabudowie. Domki te opalane s

ównie paliwem sta ym, które generuje znaczne adunki zanieczyszcze , a skupienie wieludomków w jednym miejscu dodatkowo wzmaga efekt. Równocze nie narasta problem z zanieczyszczeniami transportowymi. Wzrost liczbysamochodów, a co za tym idzie cz stsze migracje ludno ci, z y stan nawierzchni orazpowstawanie nowych odcinków dróg wi e si ze wzrostem emisji, w szczególno ci tlenkówazotu, ale równie z py em pochodz cym ze cierania: ok adzin hamulcowych, opon oraznawierzchni jezdni. Dodatkowy problem stanowi emisja py u pochodz cego z zabrudzeniajezdni. St enia pochodz ce od tego typu emisji zale od typu nawierzchni jezdni, ilo cipojazdów, ich wagi oraz opadu deszczu. Konstruuj c program naprawczy dla danej strefy nale y wzi pod uwag adunkiemisji ze wszystkich mo liwych róde , równie tych zlokalizowanych poza obszarem strefy.Ze wzgl du na rodzaj i zasi g wp ywu oraz na wykonywane obliczenia modelowe emisjepodzielono na trzy podstawowe typy:

- punktow – pochodz ze róde przemys owych technologicznych i energetycznych,- powierzchniow – nisk emisj z palenisk domowych,- liniow - emisj zwi zan z komunikacj .

Wp yw emisji powierzchniowej i komunikacyjnej oraz niskiej emisji punktowej(o wysoko ci emitora do 30 m), a co za tym idzie zasi g imisji od nich pochodz cychogranicza si do kilku, kilkunastu kilometrów od ród a. Z tego wzgl du emisj ze wszystkichtypów róde analizowano wewn trz strefy oraz w pasie 30 km wokó stref. Poza tym pasembrano pod uwag wp yw emisji punktowej z emitorów o wysoko ci powy ej 30 m – z terenuwojewództwa ódzkiego i wielkopolskiego. Bardzo istotnym elementem w st eniach py u PM10 jest imisja aerozoli wtórnych.Zastosowany do oblicze rozprzestrzeniania si zanieczyszcze model CALPUFF jestwyposa ony w schemat przemian chemicznych zwi zków siarki i azotu MEZOPUFF.Schemat ten ujmuje pi substancji: emitowane – NOx i SO2 oraz obliczane – NO3, HNO3oraz SO4. Koniecznym warunkiem uruchomienia oblicze jest okre lenie t a amoniaku (np.w ramach opracowywanego programu przyj to 12 warto ci rednich miesi cznych st dla

EKOMETRIA Strona 48

powiatów wyznaczonych na podstawie danych statystycznych) oraz ozonu – najlepiejw postaci szeregu cogodzinnych warto ci pomiarowych.

Amoniak jest emitowany do atmosfery w postaci gazowej i nast pnie, w zale no ciod panuj cych warunków meteorologicznych oraz obecno ci innych zwi zków w powietrzu,mo e przekszta ca si w jon amonowy NH4

+ lub pozostawa w niezmienionej formie.Amoniak reaguje z takimi zanieczyszczeniami powietrza jak tlenki azotu i tlenki siarki,a konkretniej z tworz cymi si z nich kwasami: azotowym (V) i siarkowym (VI). W wynikutych reakcji powstaj siarczany i azotany, g ówne prekursory kwa nych deszczy oraz aerozolinieorganicznych, które wchodz w sk ad py u PM2.5, a wi c i PM10. Py PM2.5 ze wzgl du naniewielkie rozmiary i sk ad chemiczny stanowi du e niebezpiecze stwo dla zdrowia ludzi.Siarczany i azotany mog powstawa zarówno w fazie gazowej jak i ciek ej, zgodniez równaniami reakcji:

NH3(g) + HNO3 = NH4NO3(s)NH3(g) + H2SO4 = (NH4)2SO4(s)

NH3 obecny w powietrzu jest usuwany i wraca do powierzchni ziemi wskutekdzia ania mokrej lub suchej depozycji. Depozycja mokra polega na wymywaniuzanieczyszcze z atmosfery w wyniku opadów deszczu, niegu lub mg y, natomiast depozycjasucha jest zwi zana z suchym osiadaniem zanieczyszcze py owych. W wyniku dzia aniatych zjawisk, nast puje wtórne zanieczyszczenie gleby oraz wód powierzchniowychi podziemnych, g ównie zwi zkami azotu i siarki.

Czas „ ycia” gazowego NH3 w atmosferze jest stosunkowo krótki, dlatego suchadepozycja zachodzi szybko przewa nie w pobli u ród a emisji. Trwa jonu amonowegojest natomiast wi ksza i mo e on by przenoszony na wi ksze odleg ci, gdzie nast pujejego wymywanie lub suche osiadanie.

Dla potrzeb programu ochrony powietrza dla powiatu wielu skiego model CALPUFFskonfigurowano w czaj c przemiany chemiczne z uwzgl dnieniem zmienno ci ozonu (napodstawie pomiarów automatycznych) i t a amoniaku oraz depozycje such i mokr . Jest topodstawowy warunek prawid owego wyznaczenia st py u PM10. Nap yw zanieczyszcze spoza obszaru obliczeniowego uwzgl dniono w czaj cw modelu CALPUFF modu st brzegowych, dzi ki czemu wprowadza si czasowi przestrzenn zmienno t a. Warunki brzegowe, dla wszystkich substancji pierwotnychi wtórnych (azotany i siarczany) oraz amoniaku wyznaczono zgodnie z procedur , wed ug którejw polach pasa zewn trznego pola meteorologicznego okre la si warto ci redniorocznesubstancji, jak pokazano na poni szych rysunkach oraz ich comiesi czn zmienno . Od jako cidost pnej informacji zale y jej zró nicowanie: maksymalnie mo na uwzgl dni tyle ró nychwarto ci st ile jest pól w pasie zewn trznym. Do wyznaczenia warto ci w polu zewn trznymwykorzystano wyniki ze stacji pomiarowych systemu EMEP lub modelu EMEP. Prawid owei wiarygodne okre lenie warto ci brzegowych jest szczególnie istotne dla aerozoli wtórnych(reprezentowanych w dalszym opisie przez SO4 i NO3, poniewa st enia tych zwi zkóww rezultacie przemian tlenków siarki i azotu emitowanych lokalnie s znacznie mniejsze odnap ywaj cych z otoczenia. Poni ej przedstawiono nap yw py u PM10, tlenków siarki SO2 i azotuNOx oraz powstaj cych w wyniku przemian aerozoli: NO3 i SO4.

EKOMETRIA Strona 49

Rysunek 7 Nap yw py u PM10 spoza obszaru województwa ódzkiego

Rysunek 8 Nap yw dwutlenku siarki SO2 spoza obszaru województwa ódzkiego

EKOMETRIA Strona 50

Rysunek 9 Nap yw tlenków azotu NOx spoza obszaru województwa ódzkiego

Rysunek 10 Nap yw cz stek SO4 spoza obszaru województwa ódzkiego

EKOMETRIA Strona 51

Rysunek 11 Nap yw cz stek NO3 spoza obszaru województwa ódzkiego

EKOMETRIA Strona 52

5.1. Emisja PM10 dla powiatu wielu skiego

5.1.1. Emisja zewn trzna

W trakcie prac wykorzystano dane o emitorach punktowych, liniowychi powierzchniowych otrzymane ze Starostw Powiatowych z województwa ódzkiegoi wielkopolskiego oraz z WIO w odzi. Dane statystyczne natomiast zosta y udost pnioneprzez Urz d Statystyczny w odzi.

cznie do oblicze wp ywu ró nych typów emisji spoza powiatu wielu skiego nast enia zanieczyszcze wzi to pod uwag 9243 emitory wszystkich typów o cznej emisjipy u PM10 20025.4 ton.

Tabela 9 Sumy emisji nap ywowej

TYP EMISJI PM10 [Mg/rok] Liczbaemitorów

punktowa h>30m 4077.4 409

punktowa pas 30km 1129.4 642

powierzchniowa pas 30 km 13192.3 1447

liniowa pas 30km 1626.3 6745

w tym spaliny 214.1 -

w tym tarcie 151.3 -

w tym kurz 1305.3 -

SUMA 20025.4 9243

20%

6%

66%

8%

punktowa h>30m

punktowa pas 30 km

powierzchniowa pas 30 km

liniowa pas 30 km

Rysunek 12 Udzia y procentowe poszczególnych typów emisji PM10 w emisji nap ywowej na powiatwielunski w 2005r.

EKOMETRIA Strona 53

5.1.1.1. Emisja punktowa

Na terenie województwa ódzkiego (poza obszarem powiatu wielu skiego i pasem30 km wokó powiatu) i s siedniego województwa wielkopolskiego zinwentaryzowano 409emitorów o wysoko ci przekraczaj cej 30 m. Wyemitowany przez nie py PM10 stanowi 20%emisji nap ywowej.

&\&\ &\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\

&\ &\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\&\&\&\&\

&\

&\&\&\ &\&\

&\&\&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\&\

&\&\

&\&\&\&\

&\&\&\&\

&\

&\&\ &\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\

&\&\&\

&\&\&\

&\&\&\

&\&\&\

&\&\

&\

&\&\

&\&\&\&\

&\&\

&\

&\

&\

&\

&\

&\

&\

&\&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\

&\&\&\&\

&\

&\

&\&\&\&\&\

&\

&\

&\&\&\&\&\

&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\

&\

&\&\

&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\&\

&\&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\

&\

&\

&\&\&\&\&\

&\

&\&\&\

&\&\

&\

&\&\

&\

&\

&\

&\&\

&\&\

&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\

&\

&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\ &\&\&\&\

&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\

&\&\ &\&\&\&\&\&\

&\&\

&\

&\

&\&\&\ &\&\

&\

&\&\

&\&\&\&\

&\&\&\&\&\

&\&\&\&\&\

&\&\&\&\&\&\

&\

&\

&\&\

&\

&\ &\

&\

&\&\&\&\

&\

&\

&\&\

&\&\ &\&\&\&\

ocki

kieleckiopolski

koni ski

ski

kaliski

radomski

kolski

sieradzki

oleski

grójecki

konecki

owicki

turecki

aski

oc awski

piotrkowski

brzeski

ole nicki

milicki

zgierski

obucki

cz stochowski

gnie nie ski

upecki

rawski

drzejowski

wielu ski

czycki

ko

opoczy ski

opat

radomszcza ski

kutnowski

wo

i

przysuski

ot

podd bicki

lubliniecki

kluczborski

be chatowski

ki

pi ski

wski

paj cza ski

oszczowski

wrzesi ski

pleszewskijaroci ski

skierniewicki

ód

namys owski

krotoszy ski

ostrzeszowski

bia obrzeski

gostyni ski

ost

sochaczewski

nowodworski

Warszawa

radziejowski

piaseczy ski

pabianicki

yrardowski

wieruszowski

skar yski

starachowicki

brzezi ski

szyd owiecki

legionowski

ódzki wschodni

warszawski zachodni

zdu skowolski

pruszkowski

Kielce

Opole

ock

Radom

Konin

Cz stochowa

Kalisz

Piotrków Trybunalski

Skierniewice

N

EW

S

WieluPowiaty

PM10 [Mg/rok]&\ 0 - 7.83&\ 7.83 - 25.08&\ 25.08 - 54.5&\ 54.5 - 101.37

&\ 101.37 - 199.3

Rysunek 13 Emisja PM10 z emitorów punktowych, wy szych ni 30 m z terenu województwa ódzkiego(poza powiatem wielu skim i pasem 30 km wokó powiatu) i wielkopolskiego w 2005r.

W pasie do 30 km od powiatu zlokalizowane zosta y 642 emitory punktowe o cznejemisji py u PM10 1129.4 Mg/rok.

EKOMETRIA Strona 54

&\&\

&\&\

&\&\

&\&\&\&\

&\&\&\&\&\ &\

&\

&\&\&\&\&\&\&\ &\

&\&\

&\&\&\

&\&\&\&\&\&\

&\&\&\

&\&\

&\

&\&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\

&\

&\&\&\

&\&\&\ &\&\

&\&\

&\&\

&\

&\&\

&\

&\

&\

&\&\

&\

&\

&\&\&\&\

&\&\&\

&\ &\&\&\&\&\&\&\&\ &\

&\&\&\&\

&\&\

&\&\&\&\

&\&\&\&\&\&\

&\&\&\&\&\

&\&\&\

&\&\&\&\

&\

&\

&\

&\&\&\

&\&\

&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\&\&\&\

&\&\&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\&\&\

&\

&\&\

&\

&\&\

&\

&\

&\

&\

&\&\

&\&\

&\&\

&\&\&\

&\

&\

&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\

&\

&\&\&\

&\&\&\&\&\&\

&\&\&\&\

&\

&\

&\

&\&\&\&\&\

&\&\&\&\&\&\

&\&\ &\

&\

&\&\

&\

&\

&\

&\&\&\&\

&\

&\&\&\

&\&\&\&\

&\

&\&\

&\&\

&\&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\&\

&\ &\&\&\&\

&\&\&\

&\

&\

&\&\&\

&\&\

&\

&\&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\

&\

&\

&\

&\&\&\&\

&\&\&\

&\

&\&\&\&\&\&\

&\&\

&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\&\&\

&\&\&\&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\&\&\&\

&\

&\&\&\

opolski

kaliski

sieradzki

oleski

aski

piotrkowski

icki

obucki

cz stochowski

wielu ski

radomszcza skikluczborski

be chatowski

pi ski

paj cza ski

w

ód

namys owski

ski

ostrzeszowski

pabianicki

wieruszowski

ódzki wschodnizdu skowolski

Cz stochowa

Kalisz

Piotrków Trybuna

N

EW

S

PM10 [Mg/rok]&\ 0 - 1.56&\ 1.56 - 4.98&\ 4.98 - 12.56&\ 12.56 - 42.6&\ 42.6 - 88.17

PowiatyWielu

Rysunek 14 Emisja PM10 z emitorów punktowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatuwielu skiego w 2005r.

W sumie do analizy emisji punktowej poza powiatem wzi to pod uwag 1051emitorów o cznym adunku 5206.8 Mg PM10, co stanowi 26% ca kowitej emisjinap ywowej.

5.1.1.2. Emisja powierzchniowa

Emisja powierzchniowa poza powiatem wielu skim zosta a wyznaczona na podstawieliczby ludno ci w miejscowo ciach oraz informacji o sposobach ogrzewania. Wi kszomiejscowo ci w pasie 30 km rozmieszczona jest równomiernie. Ogó em emisjapowierzchniowa z pasa 30 km stanowi 66% emisji nap ywowej PM10.

EKOMETRIA Strona 55

opolski

kaliski

sieradzki

oleski

aski

piotrkowski

i

obucki

wielu ski

kluczborski

be chatowski

pi ski

paj cza ski

ód

namys owski

ki

ostrzeszowski

pabianicki

wieruszowski

ódzki wschodni

zdu skowolski

Cz stochowa

Kalisz

Piotrków Trybunalski

N

EW

S

PowiatyWielun

PM10 [Mg/rok]0 - 5.325.32 - 11.2611.26 - 19.9719.97 - 34.9834.98 - 62.97

Rysunek 15 Emisja PM10 ze róde powierzchniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatuwielu skiego w 2005r.

5.1.1.3. Emisja liniowa

Dane dotycz ce emisji komunikacyjnej (liniowej) dla dróg krajowych i wojewódzkichpozyskano z opracowania wykonanego przez "Transprojekt – Warszawa", wydaj cego copi lat mapy ruchu drogowego zawieraj ce warto ci rednie dobowe z uwzgl dnieniemstruktury pojazdów oraz zamieszczaj cego wska niki ilustruj ce dotychczasow orazprognozowan zmienno parametrów ruchu w kolejnych latach. Baza zosta a zweryfikowanai uaktualniona dla roku 2005. Ze wzgl du na to, i baza nie pokrywa wszystkich dróg w pasie30 km od powiatu wielu skiego, wykonano kataster emisji komunikacyjnej w polach siatki1000m x 1000m. W celu uzupe nienia katastru za ono, e punkty pomiaru nat eniai struktury ruchu zosta y zlokalizowane w miejscach najwi kszego ruchu. Wyró niononast pnie dwa rodzaje pól katastru wymagaj ce uzupe nienia:

- pola, w których emisja zwi zana z nat eniem i struktur ruchu okre lona jest nacz ci odcinków ulic, lub na wszystkich ulicach,

- pola, w których brak jest jakiejkolwiek informacji o emisji (nat eniu i strukturzeruchu).

W kolejnym kroku uzupe niono kataster w polach obu typów.

Najwi kszy udzia w emisji py u PM10 ca kowitego ma emisja z kurzu – emisje z rurywydechowej i z tarcia s znacz co mniejsze.

EKOMETRIA Strona 56

Tabela 10 Udzia poszczególnych rodzajów emisji py u PM10 w ca kowitej emisji liniowej py u PM10w pasie 30 km otaczaj cym powiat wielu ski w 2005 roku.

Rodzaj py u Emisja [Mg/a] Udzia [%]PM10 ze spalania 206.7 12,6

PM10 z tarcia 143.9 8,7PM10 z kurzu 1297.9 78,7

PM10 ca kowite z emisjikomunikacyjnej 1648.5 100.0

Na poni szych rysunkach przedstawiono kataster emisji liniowej PM10 ca kowitej orazz rozbiciem na py ze spalania paliwa, z tarcia i z unosu py u (kurzu). Emisja komunikacyjnaz pasa 30 km wokó powiatu stanowi 8% ca kowitej emisji nap ywowej.

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

%

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%% %%%%%%%%%%% %% %%% %%%%%%%%%%%%%% %%% %%% %%%%%%%%%%%%%% %%%%%% %% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%% %%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%% %%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%% %%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

%

opolski

kaliski

sieradzki

oleski

aski

piotrkowski

k obucki

cz stochowski

wielu ski

radomszcza ski

lubliniecki

kluczborski

be chatowski

k pi ski

paj cza ski

w oszcz

ód

ys owski

ostrzeszowski

pabianicki

wieruszowski

ódzki wschodni

zdu skowolski

Opole

Cz stochowa

Kalisz

Piotrków Trybunalski

N

EW

S

PM10 [Mg/rok]% 0 - 0.29% 0.29 - 0.84% 0.84 - 1.8% 1.8 - 3.52% 3.52 - 8.43

Powiaty

Rysunek 16 Ca kowita emisja liniowa PM10 z pasa 30 km wokó powiatu wielu skiego w 2005r.

EKOMETRIA Strona 57

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

%

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%% %%%%%%%%%%% %% %%% %%%%%%%%%%%%%% %%% %%% %%%%%%%%%%%%%% %%%%%% %% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%% %%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%% %%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%% %%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

%

opolski

kaliski

sieradzki

oleski

aski

piotrkowski

k obucki

cz stochowski

wielu ski

radomszcza ski

lubliniecki

kluczborski

be chatowski

k pi ski

paj cza ski

w oszcz

ód

ys owski

ostrzeszowski

pabianicki

wieruszowski

ódzki wschodni

zdu skowolski

Opole

Cz stochowa

Kalisz

Piotrków Trybunalski

N

EW

S

PM10 z unosu [Mg/rok]% 0 - 0.28% 0.28 - 0.84% 0.84 - 1.69% 1.69 - 3.03% 3.03 - 6.79

Powiaty

Rysunek 17 Emisja py u PM10 z kurzu, ze róde komunikacyjnych z pasa 30 km wokó powiatuwielu skiego w 2005r.

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

%

%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%% %% %%% %%%%%%%%%%%%%% %%% %%% %%%%%%%%%%%%%% %%%%%% %% % %%% %%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%% %%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%% %%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%% %%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

%

opolski

kaliski

sieradzki

oleski

aski

piotrkowski

obucki

cz stochowski

wielu ski

radomszcza ski

lubliniecki

kluczborski

be chatowski

pi ski

paj cza ski

oszcz

ód

y owski

ostrzeszowski

pabianicki

wieruszowski

ódzki wschodni

zdu skowolski

Opole

Cz stochowa

Kalisz

Piotrków Trybunalski

N

EW

S

PM10 ze spalania [Mg/rok]% 0 - 0.04% 0.04 - 0.12% 0.12 - 0.25% 0.25 - 0.46% 0.46 - 1.12

Powiaty

Rysunek 18 Emisja py u PM10 ze spalania paliw, ze róde komunikacyjnych pasa 30 km wokó powiatuwielu skiego w 2005r.

EKOMETRIA Strona 58

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

%

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%% %%%%%%%%%%% %% %%% %%%%%%%%%%%%%% %%% %%% %%%%%%%%%%%%%% %%%%%% %% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%% %%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%% %%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%% %%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

%

opolski

kaliski

sieradzki

oleski

aski

piotrkowski

k obucki

cz stochowski

wielu ski

radomszcza ski

lubliniecki

kluczborski

be chatowski

k pi ski

paj cza ski

w oszcz

ód

ys owski

ostrzeszowski

pabianicki

wieruszowski

ódzki wschodni

zdu skowolski

Opole

Cz stochowa

Kalisz

Piotrków Trybunalski

N

EW

S

PM10 z tarcia [Mg/rok]% 0 - 0.03% 0.03 - 0.08% 0.08 - 0.16% 0.16 - 0.3% 0.3 - 0.74

Powiaty

Rysunek 19 Emisja py u PM10 z tarcia, ze róde komunikacyjnych z pasa 30 km wokó powiatuwielu skiego w 2005r.

EKOMETRIA Strona 59

5.1.2. Emisja z terenu powiatu wielu skiego

Inwentaryzacja emisji w obszarze powiatu wielu skiego obj a:- 105 emitorów punktowych,- 158 emitorów powierzchniowych,- 890 emitorów liniowych, w katastrze na bazie siatki 1000m x 1000m dla powiatu,

250m x 250m dla miasta

Poni sza tabela przedstawia sumy oraz g sto emisji z poszczególnych typów róde .

Tabela 11 Sumy emisji PM10 dla ró nych typów róde zlokalizowanych na terenie powiatu wielu skiegow 2005r.

TYP EMISJI PM10 [Mg/rok] PM10[Mg/rok/km2]

Liczbaemitorów

powierzchniowa 1357.9 1.46 158

punktowa 198.4 0,21 105

liniowa 242.5 0,26

w tym spaliny 29.7 0,03 -

w tym tarcie 20.1 0,02 -w tym kurz 192.7 0,21 -

SUMA 1798,8 1,94 263

76%

11%

13%

powierzchniowa

punktowa

liniowa

Rysunek 20 Udzia procentowy poszczególnych typów róde emisji w ca ci zinwentaryzowanej emisjiPM10 na terenie powiatu wielu skiego w 2005r.

Najwi kszy udzia w emisji PM10 ma emisja powierzchniowa (76%), zwi zanaównie z ogrzewaniem indywidualnym. Wp yw emisji liniowej i punktowej wynosi

odpowiednio 13% i 11% ca kowitej emisji z terenu powiatu wielu skiego.

EKOMETRIA Strona 60

Do wyznaczenia emisji powierzchniowej w gminach powiatu wielu skiego (pozamiastem Wielu ) wykorzystano informacje o liczbie ludno ci w miejscowo ciach orazinformacj pozyskan z Narodowego Spisu Powszechnego o sposobie ogrzewania mieszkaw gminach.

Natomiast na terenie miasta Wielu ród o wyznaczenia emisji powierzchniowejstanowi y:

- Projekt za do planu zaopatrzenia w ciep o, energi elektryczn i paliwa gazowedla m. Wielunia,

- Wizja lokalna przeprowadzona na terenie miasta przez pracowników B.S.P.iP.Ekometria Sp. z o.o.,

- Informacja statystyczna ze spisu powszechnego pochodz ca z Urz du Statystycznegow odzi.

Na podstawie liczby ludno ci i informacji o powierzchni mieszka na osob zosta awyznaczona powierzchnia mieszka ogrzewanych indywidualnie w gminach. Danez Narodowego Spisu Powszechnego pozwoli y na oszacowanie struktury paliw u ywanych doogrzewania. Wynika z niego, i dominuj cym medium s paliwa sta e – w giel i drewno.

Tabela 12 Procentowy udzia paliw u ywanych do celów grzewczych w powiecie wielu skim szacowany napodstawie Narodowego Spisu Powszechnego

CO w giel CO drewno CO gaz Piece -giel Piece - drewno

79.31 19.38 0.51 79.25 19.81

EKOMETRIA Strona 61

Emisj komunikacyjn (liniow ) w powiecie wielu skim wyznaczono analogicznie dowyznaczenia emisji z pasa 30 km od powiatu wielu skiego.

%%%% %%% %%%%%%% %% %%%% %%%

%% %% %%%%%% %% %%% % %%%%%%% %%% %% %%% % %% % %%%%% %% % %% %% %

%% % %%%% %%%% %% % % % % %% % % %%% %%%% %% % %% % % %% % %%%%%% % %%%%%%%%% %% % %%%%%%%%

%%%%%%% %% %%%%%%%%%% %% %%%%%%% %%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%% %% %%%%%%% % %% %%%%%%% %% %%%% %%%%% %% %%%%%%% %% % %

%%%%%%% %% %%%% %%%%% %%%%%%% %%% %% %%%%%%%% %%%%%%%%%% % %%%%%%% %%% %%%% %%% % %%%%%%%%%% %% %%%%%%% %% % % % %%%%%%%% %% %%%%%%%%%% %% %%%%%%%%%%%%%%%% %% % %%% %%%%% %%%%%%%%%%%% %%% %%% %% %%%%%%%%%%%%%%%% % %%%%%%%%%% %% %%% %%%%%% %% %% % %%% %%%%%%% % %%%%%%%%%% %% %%%%%%% % % %%%%%%%%%% %%%%%% % %% %%%%%% % % %% %%%%%% %%%%%%%% % %% %% %%% %% %% %%%

%%%%%%% % %%%%%%%%% %% %%%%%% %% %% %%%%%% %% %%%%%%%%%% %% % %%% % %%% %% %%%%%%%%% %% %%%%%%%%% %% % %%% %%% %% %%%%%%% %% %%%%%%%%% % %% % % %%% % %% %% %%%%%% %% %%%%%%%%%% % %%%%%%%%% %%%% %%%% % %%% %% %% %% % %% %%% %%%%%%%%%%% % %%%%%%% %% % %%%%%%%%%%%%%%%%%% % % %% %% %%% %% %% %%% %%% % %%%%%%

%%% %% %% %%% %%% %%% %% %%%%%%%%%% %% % %% %%% %% %%%%%%%%%%%% %% %%%%%%% %%% % %%%%%% %

%% %%%% %%%% % %% %%%%%%%%%%%%% % % %% %%%%

%% % % %%%%%%%%% % %%%%% % %%%% %

Welu

tnów

Bia a

Osjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

PM10 [Mg/rok]% 0 - 0.2% 0.2 - 0.52% 0.52 - 1.18% 1.18 - 2.23% 2.23 - 5.71

WieluGminy

Rysunek 21 Kataster emisji liniowej w powiecie wielu skim (bez uwzgl dnienia miasta Wielu ) w 2005r.

Zgodnie z roczn ocen jako ci powietrza w województwie ódzkim za 2005 rokwykonan przez WIO w odzi wysokie st enia py u PM10 wyst puj w mie cie Wielu .Dlatego dalsz , szczegó ow analiz ograniczono do sytuacji emisyjnej w mie cie.

Inwentaryzacja emisji w obszarze miasta Wielu obj a:- 59 emitorów punktowych,- 21 emitory powierzchniowe- 206 emitorów liniowych

Poni sza tabela przedstawia sumy oraz g sto emisji z poszczególnych typów róde .

EKOMETRIA Strona 62

Tabela 13 Sumy emisji PM10 dla ró nych typów róde zlokalizowanych na terenie miasta Wielu w2005r.

TYP EMISJI PM10 [Mg/rok] PM10[Mg/rok/km2]

Liczbaemitorów

punktowa 130.8 10.0 59

powierzchniowa 220.8 16.9 21

liniowa 53.8 4.1 206

w tym spaliny 6.2 -

w tym tarcie 2.3 -w tym kurz 45.3 -

SUMA 405.4 31,1 286

55%32%

13%

powierzchniowapunktowaliniowa

Rysunek 22 Udzia procentowy poszczególnych typów róde emisji w ca ci zinwentaryzowanej emisjiPM10 na terenie miasta Wielu w 2005r.

Najwi kszy udzia w emisji PM10 ma emisja powierzchniowa (55%), zwi zanaównie z ogrzewaniem indywidualnym. Du e znaczenie ma te emisja punktowa (32%).

Najmniejszy (13%) udzia ma emisja liniowa.

5.1.2.1. Emisja punktowa

W mie cie Wielu uwzgl dniono 59 emitorów punktowych. Ze wzgl du na parametrykominów, emisja punktowa ma jednak zdecydowanie mniejszy udzia w st eniach naobszarze miasta ni niskie ród a powierzchniowe.

Poni ej pokazano rozmieszczenie najistotniejszych róde punktowych na tereniemiasta Wielu .

EKOMETRIA Strona 63

&\&\&\&\

&\

&\&\

&\

&\

&\&\

&\&\&\

&\

&\&\

&\&\

&\&\

&\

&\&\

&\

&\&\

&\

&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\

&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\&\

&\&\&\

&\&\&\&\

&\

&\&\

&\

&\

N

EW

S

ZabudowaDrogiWielu

PM10 [Mg/rok]&\ 0 - 0.47&\ 0.47 - 1.63&\ 1.63 - 4.96&\ 4.96 - 9.57

&\ 9.57 - 46.23

Rysunek 23 Emisja punktowa PM10 z emitorów punktowych w Wieluniu w 2005r.

5.1.2.2. Emisja powierzchniowa

Dzi ki temu, i w Wieluniu dost pna by a dok adniejsza informacja, miastopodzielono na 21 fragmentów, dla których okre lono typ ogrzewania oraz, na podstawieliczby ludno ci, powierzchni ogrzewan indywidualnie. „Za enia do planu zaopatrzenia wciep o dla m. Wielunia”, informacje o rozmieszczeniu sieci cieplnej oraz wizja lokalnapozwoli y zlokalizowa powierzchnie ogrzewane indywidualnie piecami oraz ogrzewanecentralnie indywidualnie, a tak e okre li struktur paliw wykorzystywanych do ogrzewania.

Tabela 14 Procentowy udzia paliw u ywanych do celów grzewczych dla ogrzewania indywidualnegow Wieluniu.

giel Koks Drewno Gaz Olej Energiaelektryczna

Obszary[%]

ogrzewanie piecami 93 2 3 - - 2

centralne ogrzewanieindywidualne 87 - 1 4 7 1

EKOMETRIA Strona 64

Nale y zaznaczy , i nie brano pod uwag powierzchni ogrzewanej z miejskiej sieciciep owniczej. G ówne rejony pod czone zasilane centralnie w ciep o: osiedla ArmiiKrajowej, Bugaj, Wojska Polskiego, Kopernika, Wyszy skiego oraz Stare Sady.Na podstawie tych informacji mo liwe by o okre lenie emisji powierzchniowej PM10.

N

EW

S

ZabudowaWieluDrogi

PM10 [Mg/rok]00 - 7.87.8 - 15.615.6 - 22.3322.33 - 28.73

Rysunek 24 Emisja powierzchniowa PM10 w Wieluniu w 2005r.

Tak wyznaczona emisja powierzchniowa jest niestety szacunkowa. Brak jestdok adnej inwentaryzacji róde i wielko ci emisji niskiej, danych o rodzaju i ilo ci spalanychpaliw. Bior c pod uwag fakt ubo enia mieszka ców, przez co notuje si przechodzeniena gorszy jako ciowo, ale ta szy, w giel oraz ze wzgl du na wysok cen gazu – powrótdo opalania w glem oraz spalanie odpadów, rzeczywista emisja powierzchniowa mo e byniedoszacowana. Typ zabudowy oraz wyznaczona emisja powierzchniowa pozwalaj na wyznaczenie

sto ci emisji, która stanowi podstaw oblicze imisji. Im wi ksza g sto emisji tymwi ksze prawdopodobie stwo wyst pienia przekrocze . Nale y zaznaczy , i wi kszoscenariuszy meteorologicznych sprzyjaj cych wysokim koncentracjom wyst puje w sezoniegrzewczym, co pot guje mo liwo wyst pienia przekrocze . Na terenie miasta Wieluzdecydowanie najg stsz emisj charakteryzuje si centralna oraz po udniowa cz miasta,gdzie wyst puje g ównie zabudowa ogrzewana indywidualnie – jednorodzinna orazwielorodzinna. Taki uk ad mo e sprzyja lokalnemu tworzeniu si wysokich st . Ogólnieemisj powierzchniow w szacuje si na 220.8 Mg/a.

EKOMETRIA Strona 65

N

EW

S

ZabudowaWieluDrogi

PM10 [Mg/rok/m2]00 - 0.0000550.000055 - 0.0001120.000112 - 0.0001780.000178 - 0.000249

Rysunek 25 G sto emisji powierzchniowej PM10 w Wieluniu w 2005r.

5.1.2.3. Emisja liniowa

Dane dotycz ce emisji komunikacyjnej (liniowej) by y bardzo ubogie. Praktyczniew Wieluniu i powiecie wielu skim nie prowadzi si adnych pomiarów nat enia i strukturyruchu pojazdów. Tak wi c informacje dotycz ce ruchu pojazdów by y okre lone jedynie dladróg krajowych nr 8 (ulice Traugutta, G owackiego, Warszawska) nr 43 (ul. Cz stochowska)nr 45 (Kopernika, Sieradzka, 3-go Maja) oraz drogi wojewódzkiej nr 486 (ulice Pi sudskiegoi 18-go Stycznia). Ruch na pozosta ych, istotniejszych ulicach oszacowano w czasie wizjilokalnej dziel c ulice Wielunia na kilka kategorii. Przyj to za enie, e szacunek powinienraczej zani ni zawy ocen nat enia ruchu. Tak przygotowana informacja emisyjnanie pokrywa wszystkich ulic miasta. Dlatego wykonano kataster w polach siatki 250 muzupe niaj c dane dla tych ulic, na których nie by o adnych pomiarów nat enia i strukturyruchu pojazdów. W celu uzupe nienia katastru za ono, e punkty pomiaru nat eniai struktury ruchu zosta y zlokalizowane w miejscach najwi kszego ruchu. Nast pniewyró niono dwa rodzaje pól katastru wymagaj ce uzupe nienia:

- pola, w których emisja zwi zana z nat eniem i struktur ruchu okre lona jest nacz ci odcinków ulic, lub na wszystkich ulicach,

- pola, w których brak jest jakiejkolwiek informacji o emisji (nat eniu i strukturzeruchu).

Na poni szych rysunkach przedstawiono kataster emisji liniowej PM10 z rozbiciem napy ze spalania paliwa, z tarcia i z unosu py u (kurzu) oraz emisj tlenków azotu. Najwi kszy udzia w emisji py u PM10 ca kowitego ma emisja z kurzu, natomiastemisje z rury wydechowej i z tarcia s znacz co mniejsze.

EKOMETRIA Strona 66

%% % %

% % % % %% % % % % % % % % %

% % % % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % % % % % % % % %

% % % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % % % % % % %

% % % % % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % % % % %

% % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % %

% % % % % % %% % % % %

% % % % % % %% % % % % % % % %

% % % % % % % %% % %%%

N

EW

S

ZabudowaDrogiWielu

PM10 [Mg/rok]% 0 - 0.06% 0.06 - 0.23% 0.23 - 0.52% 0.52 - 0.94% 0.94 - 2.04

Rysunek 26 Ca kowita emisja liniowa PM10 w Wieluniu w 2005 r.

%% % %

% % % % %% % % % % % % % % %

% % % % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % % % % % % % % %

% % % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % % % % % % %

% % % % % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % % % % %

% % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % %

% % % % % % %% % % % %

% % % % % % %% % % % % % % % %

% % % % % % % %% % %%%

N

EW

S

ZabudowaDrogiWielu

PM10 z unosu [Mg/rok]% 0 - 0.05% 0.05 - 0.19% 0.19 - 0.44% 0.44 - 0.79% 0.79 - 1.72

Rysunek 27 Emisja py u PM10 z kurzu, ze róde komunikacyjnych w Wieluniu w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 67

%% % %

% % % % %% % % % % % % % % %

% % % % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % % % % % % % % %

% % % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % % % % % % %

% % % % % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % % % % %

% % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % %

% % % % % % %% % % % %

% % % % % % %% % % % % % % % %

% % % % % % % %% % %%%

N

EW

S

ZabudowaDrogiWielu

PM10 ze spalania [Mg/rok]% 0 - 0.01% 0.01 - 0.03% 0.03 - 0.06% 0.06 - 0.11% 0.11 - 0.24

Rysunek 28 Emisja py u PM10 ze spalania paliw, ze róde komunikacyjnych w Wieluniu w 2005 r.

%% % %

% % % % %% % % % % % % % % %

% % % % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % % % % % % % % %

% % % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % % % % % % %

% % % % % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % % % % %

% % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % % % % %% % % % % % % % % % % %

% % % % % % %% % % % %

% % % % % % %% % % % % % % % %

% % % % % % % %% % %%%

N

EW

S

ZabudowaDrogiWielu

PM10 z tarcia [Mg/rok]% 0 - 0% 0 - 0.01% 0.01 - 0.03% 0.03 - 0.05% 0.05 - 0.09

Rysunek 29 Emisja py u PM10 z tarcia, ze róde komunikacyjnych w Wieluniu w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 68

6. Pomiary zanieczyszcze powietrza w Wieluniu w 2005r.

Pomiary zanieczyszcze atmosfery we Wieluniu opiera y si na pomiarachmanualnych nadzorowanych przez WSSE. Na podstawie tych pomiarów, wg Rozporz dzenia Ministra rodowiska z dnia6.06.2002r., w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu,alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dladopuszczalnych poziomów niektórych substancji, mo na stwierdzi przekroczenie warto cidopuszczalnych 24-godzinnych dla PM10. Na terenie powiatu wielu skiego, do oceny rocznej jako ci powietrza, WIO w odziwytypowa jedn stacj .

Tabela 15 Stacja pomiarowa, z której wyniki pomiarów PM10 zakwalifikowane zosta y do oceny rocznejw 2005r. i stanowi y podstaw wyznaczenia stref do programu naprawczego ochrony powietrza.

Stacja StrefaLp.

Miejscowo Kod stacji Nazwa strefy Kod strefy

1. Wielu LdWielunWSSEMPOW14 wielu ski 4.10.12.17

Program naprawczy ma na celu wskazanie obszarów, dla których musz by podj tedzia ania ograniczaj ce imisj do warto ci dopuszczalnych. Poni ej, w tabeli i na rysunku,przedstawiono charakterystyk stanowiska, na którym w 2005 roku zosta y przekroczonedopuszczalne warto ci py u zawieszonego PM10, bez marginesów tolerancji.

Tabela 16 St enia PM10 oraz procent przekrocze na stacji zakwalifikowanej przez WIO do ocenyrocznej na terenie Wielunia w 2005r.

stanowisko x y kompl.serii typ stacji typ py u 24h

[ug/m3]%

przekr.rok

[ug/m3]%

przekr.

P.O.W. 14 18º34’51’’ 51º13’08’’ 100 manualna PM10 55 10 23,8 -

We Wieluniu pomiar py u PM10 prowadzony by na stacji manualnej przy ul.Wary skiego 14. W 2005 r. stwierdzono przekroczenie dobowych warto ci py u zawieszonoPM10, natomiast rednioroczne pomiary tego wska nika nie wykaza y stponadnormatywnych.

Pomiary wykonane we Wieluniu wskazuj na wyst powanie zagro dla jako cipowietrza we wschodniej zabudowanej cz ci miasta. Przekroczenia dopuszczalnych warto ci24h pochodz g ównie z emisji z indywidualnego ogrzewania mieszka . Z wynikówpomiarów wynika, e problem przekrocze st py u zawieszonego PM10 jest w Wieluniuproblemem istotnym.

EKOMETRIA Strona 69

#Y

N

EW

S

KolejUliceZieleZabudowaWielu

Stacja pomiarowa#Y przekroczenia PM10 24h

Rysunek 30 Przekroczenia warto ci dopuszczalnej PM10 24h 36 max na stacji wyznaczonej przez WIOdo oceny rocznej w Wieluniu w 2005r.

EKOMETRIA Strona 70

7. St enia PM10 wyznaczone modelowo

Do oblicze rozk adu st zanieczyszcze PM10 na obszarze powiatu wielu skiegoyto modelu CALMET/CALPUFF. Obliczenia wykonano w oparciu o uzupe nion baz

emisji i dane meteorologiczne za 2005 rok. Uzupe nieniom i uszczegó owieniu podlega yinformacje dotycz ce wszystkich typów emisji, przy czym za zadowalaj ce mo na uznarozpoznanie w zakresie wszystkich typów emisji: punktowej (energetyczneji technologicznej), powierzchniowej oraz liniowej (komunikacyjnej).

Obliczenia modelem CALPUFF wykonano w podziale na typy róde : punktowe,powierzchniowe i liniowe. Dodatkowo ród a podzielono na te zlokalizowane na terenieWielunia i poza nim (pas 30 km dla róde powierzchniowych, liniowych i punktowycho wysoko ci do 30 m oraz ca e województwo dla róde punktowych o wysoko ci powy ej30 m).

Takie rozwi zanie umo liwia niezale ne wyznaczenie imisji pochodz cej oddowolnego typu emisji, a w konsekwencji do wyznaczenia udzia ów imisji pochodz cej odka dego typu róde w imisji ca kowitej oraz powierzchnie przekrocze i liczb ludno cinara onej na ponadnormatywne st enia zanieczyszcze , w ca ci i dla ró nych typówróde .

Istotny jest równie fakt uwzgl dnienia tzw. py u wtórnego pochodz cego z przemianazotu i siarki.

7.1. Model CALMET/CALPUFF

Model CALPUFF zosta opracowany w Earth Tech. Inc. w Kalifornii.CALMET/CALPUFF jest modelem ob oku ostatniej generacji uwzgl dniaj cym rzeterenu oraz czasow i przestrzenn zmienno warunków meteorologicznych w trzechwymiarach. Jest to wielowarstwowy, niestacjonarny model w uk adzie Lagrange’a,przygotowany do obliczania st wielu substancji, który mo e wyznacza wp yw pólmeteorologicznych zmiennych w czasie i w przestrzeni na transport, przemiany i depozycjzanieczyszcze . CALPUFF mo e wykorzystywa informacje z trójwymiarowych pólmeteorologicznych lub z pojedynczej stacji naziemnej w formacie zgodnym z modelem ISC3lub CTDM. Model CALPUFF zawiera modu y umo liwiaj ce opcjonalnie uwzgl dnienietransportu zanieczyszcze nad obszarami wodnymi, wp ywu du ych zbiorników wodnych(morza), omywania budynków, suchej i mokrej depozycji, prostych przemian chemicznych. Zasi g modelu CALMET/CALPUFF wynosi od dziesi tków metrów do kilkusetkilometrów. Model ten odznacza si du wra liwo ci na przestrzenne charakterystykirodowiska oraz zmienno pola meteorologicznego.

Model CALPUFF przyjmuje informacje o emisji ze róde :- punktowych (o sta ej b zmiennej emisji)- liniowych (o sta ej b zmiennej emisji)- powierzchniowych (o sta ej b zmiennej emisji). Model uwzgl dnia niestacjonarn (o parametrach zmiennych w czasie) emisji warunki meteorologiczne – trójwymiarowe pola meteorologiczne (wiatr, temperatura,ci nienie itp.), przestrzenn zmienno wysoko ci warstwy mieszania, szorstko ci, pr dko ci

EKOMETRIA Strona 71

konwekcyjnej, d ugo ci Monina-Obuchowa, opadu, pionowej i poziomej turbulencji.W obliczeniach wykorzystano informacj meteorologiczn pochodz z modelu UMPL.

Dzia aj cy operacyjnie w ICM od 1997 roku model UMPL (Unified Model for PolandArea) jest mezoskalow wersj opracowanego w Wielkiej Brytanii i stosowanego przezBrytyjsk S Meteorologiczn globalnego modelu prognostycznego Unified Model.Wyznaczone przez model UMPL, w siatce o rozpi to ci oko o 17 km, prognozowane szeregiczasowe reprezentuj ce poszczególne parametry meteorologiczne s wprowadzane na wej ciemodelu CALMET, który wyznacza informacj meteorologiczn w formacie odpowiednim dlamodelu dyspersji CALPUFF, w siatce o wymiarach 5 km x 5 km dla województwa i 1 km x 1km dla miasta Wielu .

Zakres danych mo liwych do pobrania z ICM jest ca kowicie zgodny z wymaganiamimodelu CALMET zarówno na powierzchni jak i na poziomach ci nieniowych i obejmujenast puj ce parametry:

Na powierzchni modelu

- sk adowa Vx wiatru na poziomie 10 m- sk adowa Vy wiatru na poziomie 10 m- temperatura na poziomie 1.5 m- wilgotno wzgl dna na poziomie 1.5 m- wielkoskalowy opad deszczu kg/m2

- wielkoskalowy opad niegu kg/m2

- konwekcyjny opad deszczu kg/m2

- konwekcyjny opad niegu kg/m2

- zachmurzenie- podstawa niskich chmur w stopach nad poziomem morza- ci nienie na poziomie morza

Na poziomach ci nieniowych

- wysoko geopotencjalna- sk adowa Vx wiatru- sk adowa Vy wiatru- temperatura- wilgotno wzgl dna

Prognoza 60-cio godzinna jest wyznaczana w ICM co 3 godziny. Pierwszy wiersz jestrezultatem tzw. analizy to znaczy uwzgl dnia wyniki pomiarów ze stacji naziemnych,aerologicznych, lotnisk, sonda y balonowych, satelitów z ca ego obszaru obj tego modelemUMPL. Nast pne wiersze s wynikiem prognozy. Archiwizuj c wiersze analizy uzyskuje sizbiór danych opisuj cych sytuacj meteorologiczn w przesz ci. Dla oblicze modelowychrozprzestrzeniania zanieczyszcze dla potrzeb naprawczego programu ochrony powietrza zarok 2005 wykorzystano dane meteorologiczne z tzw. "analizy" zakupione przez Wykonawc .Zbiory te stanowi y podstaw do utworzenia plików wej ciowych do modelu CALMET. Powykonaniu oblicze modelem CALMET, plik z warto ciami opisuj cymi polemeteorologiczne jest podawany na wej cie modelu dyspersji CALPUFF wraz z plikamiemisyjnymi.

EKOMETRIA Strona 72

Informacja meteorologiczna z tzw. analizy, czyli danych zweryfikowanych w oparciuo wyniki pomiarów dowolnego typu, podawana co 3 godziny, jest bardzo g sta w czasiei w przestrzeni.

Rysunek 31 Usytuowanie stacji z pomiarami meteorologicznymi wykorzystanymi w obliczeniachrozprzestrzeniania zanieczyszcze dla POP za 2005 r.

Model CALPUFF wyznacza st enia wybranych substancji równie w siatce polaobliczeniowego. Model CALMET/CALPUFF w badaniach maj cych na celu wyznaczenie zmienno ciprzestrzennej i czasowej st zanieczyszcze w skalach: miejskiej, regionalneji ponadregionalnej jest znakomitym narz dziem pozwalaj cym na uwzgl dnienie nie tylkodu ej ilo ci, zró nicowanych emitorów, ale i charakterystyk rodowiska przyrodniczego.W pakiecie CALMET/CALPUFF obliczenia s prowadzone w kilku wzajemnie powi zanychsiatkach prostok tnych. Wielko boku pola podstawowego ka dej z siatek mo e byka dorazowo ustalona przez u ytkownika i zale y od wielko ci obszaru i zró nicowania jegofizjografii (rze ba i u ytkowanie terenu) oraz od przyj tej skali bada .W 2003 roku w USA ukaza a si aktualizacja regulacji prawnych w USA w zakresie zmianstatusu modeli transportu zanieczyszcze , stosowanych przy sporz dzaniu stanowych planówwdro eniowych (SIP), operatów dla nowych róde (NSR) z w czeniem zapobieganiaistotnemu pogorszeniu jako ci powietrza (PSD). W rezultacie model CALPUFF zostaprzesuni ty z grupy modeli alternatywnych do grupy modeli preferowanych, równiedla zastosowa zwi zanych z transportem na odleg ci powy ej 50 km. W modelu CALMET/CALPUFF na ka dym etapie przetwarzania wykorzystywane

czasowe serie cogodzinne obliczane dla ka dego pola siatki. Oznacza to, e w ka dym polusiatki okre lone s cogodzinne szeregi czasowe parametrów meteorologicznych i stzanieczyszcze , na kilku poziomach. Szeregi te s nast pnie zapisywane do plikówwyj ciowych i mog by wielokrotnie przetwarzane przy u yciu specjalnego postprocesora

EKOMETRIA Strona 73

CALPOST lub wielofunkcyjnego programu przygotowanego w firmie „Ekometria”atwiaj cego wyznaczenie wszystkich niezb dnych charakterystyk.

Model pozwala na uwzgl dnienie wszystkich emitorów znajduj cych siw ramach siatki obliczeniowej, tzn. np. emitorów punktowych z ca ego województwaprzy receptorach ustawionych tylko na terenie badanej strefy.

Proces modelowania rozprzestrzeniania zanieczyszcze przebiega w trzech fazach:

Faza 1 - przygotowanie danych wej ciowych do modelu. Jest to faza najbardziej czaso-i pracoch onna. Wymaga zebrania lub uzupe nienia danych meteorologicznych i emisyjnychroku, dla którego maj zosta wykonane obliczenia.Faza 2 - proces modelowania. Czas trwania tej fazy zale y od powierzchni obszaru,dla którego przeprowadzane jest modelowanie, skali odwzorowania (dok adno ci), od ilo ciemitorów oraz od ilo ci receptorów. Przebiega ona dwuetapowo – w pierwszym etapiepreprocesorem CALMET modeluje si rozk ad pól meteorologicznych dla danego obszaru;w etapie drugim korzystaj c z tych oblicze oraz z danych emisyjnych oblicza si rozk adyst zanieczyszcze przy u yciu modelu CALPUFF.Faza 3 – przetworzenie, wizualizacja i analiza uzyskanych danych obliczeniowych.Narz dzia przygotowane przez firm "Ekometria" pozwalaj na sprawn obs ug wszystkichdanych, tak wej ciowych jak i wyj ciowych. Natomiast Zleceniodawca uzyskuje tak du ei ró norodne dane wynikowe, i mo na je wykorzystywa do ró nych zada , w ró nymczasie. Wszystkie obliczenia po przetworzeniu przygotowanymi przez firm "Ekometria"narz dziami s wizualizowane przy pomocy programów GIS.

Pliki wej ciowe przygotowywane s w oparciu o wzorce proponowane przez twórcówpakietu. Pliki te zawieraj bardzo du o komentarzy u atwiaj cych osobom zainteresowanymzrozumienie zasady pracy modelu jak i organizacji zbiorów wej ciowych i wynikowych(wyj ciowych). Podobnie jak w przypadku receptorów, dla ka dego rodzaju emisjiprzygotowano w firmie "Ekometria" specjalne programy przetwarzaj ce zbiory baz danychemisyjnych na odpowiednie pliki tekstowe przygotowane w postaci umo liwiaj cejbezpo rednie przeniesienie zawarto ci do plików wej ciowych do modelu. Obliczenia przeprowadzono osobno dla ka dego rodzaju zanieczyszczenia tzn.dla emisji liniowej, powierzchniowej i punktowej, z dodatkowym podzia em na ród awewn trz i na zewn trz badanego obszaru, a nast pnie wyniki sumowane programemCALSUM, który sumuje i skaluje st enia wyznaczone z dwóch lub wi cej grup ródez ró nych przebiegów CALPUFF’a. Wyznaczone przy pomocy modelu CALMET/CALPUFFprzestrzenne rozk ady st PM10 przedstawiono poni ej.

EKOMETRIA Strona 74

7.2. Imisja nap ywowa na terenie powiatu wielu skiego

Jako powietrza na danym obszarze kszta towana jest nie tylko poprzez emisj tamwyst puj , ale znaczenie ma równie imisja nap ywowa. Wa rol w rozprzestrzenianiusi zanieczyszcze odgrywaj czynniki meteorologiczne oraz fizyczno-geograficzne.Czynniki te zosta y uj te w procesie wykonywania oblicze rozprzestrzeniania sizanieczyszcze dla emisji spoza strefy. Obliczenia wykonano dla emisji pe nej (punktowej,liniowej, powierzchniowej) z pasa 30 km wokó miasta oraz dla emisji z emitorówpunktowych, wy szych ni 30 m z pozosta ej cz ci województwa oraz z województwawielkopolskiego. Podzia taki wynika z ograniczonego zasi gu oddzia ywania emisji niskiej.Uwzgl dniono równie wp yw emisji spoza województwa w postaci warunków brzegowych,wyznaczonych na podstawie wyników modelu EMEP.

Najwy sze st enia PM10 24h pochodz ce od nap ywowej emisji punktowej wyst pujw zachodniej cz ci powiatu wielu skiego, ale s to warto ci na poziomie oko o 0,7%warto ci dopuszczalnej. Dla redniorocznych warto ci st udzia nap ywowej imisji odemitorów punktowych wynosi do 0,4% warto ci dopuszczalnej.

Welu

tnów

Bia a Osjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

ZabudowaDrogiGminyWielu

PM10 24h [ug/m3]0.14 - 0.160.16 - 0.20.2 - 0.260.26 - 0.30.3 - 0.36

Rysunek 32 St enia PM10 24h w powiecie wielu skim pochodz ce od emitorów punktowychzlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu wielu skiego w 2005r.

EKOMETRIA Strona 75

Welu

tnów

Bia a Osjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

ZabudowaDrogiGminyWielu

PM10 rok [ug/m3]0.065 - 0.0750.075 - 0.090.09 - 0.1050.105 - 0.1250.125 - 0.145

Rysunek 33 St enia PM10 rok w powiecie wielu skim pochodz ce od emitorów punktowychzlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu wielu skiego w 2005r.

Najwy sze st enia py u PM1024h oraz PM10rok pochodz ce od wysokich emitorów(h > 30 m) wyst puj w pó nocnej cz ci powiatu – w gminach Konopnica oraz Osjaków.Osi gaj one warto ci 0,4% warto ci dopuszczalnej zarówno dla st dobowych jaki redniorocznych.

EKOMETRIA Strona 76

Wielu

tnów

Bia a

Osjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

ZabudowaDrogiGminyWielu

PM10 24h [ug/m3]0.152 - 0.160.16 - 0.1760.176 - 0.1920.192 - 0.2080.208 - 0.224

Rysunek 34 St enia PM10 24h w powiecie wielu skim pochodz ce od emitorów punktowych o h> 30 mzlokalizowanych na terenie województwa ódzkiego (poza pasem 30 km od powiatu) w 2005r.

Wielu

tnów

Bia a

Osjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

ZabudowaDrogiGminyWielu

PM10 rok [ug/m3]0.051 - 0.0540.054 - 0.060.06 - 0.0660.066 - 0.0720.072 - 0.078

Rysunek 35 St enia PM10 rok w powiecie wielu skim pochodz ce od emitorów punktowych o h> 30 mzlokalizowanych na terenie województwa ódzkiego (poza pasem 30 km od powiatu) w 2005r.

EKOMETRIA Strona 77

Najwy sze warto ci st pochodz ce z nap ywowej emisji powierzchniowejwyst puj w po udniowej, a tak e zachodniej cz ci powiatu (w gminach Mokrsko i P tnów)i stanowi do 22% warto ci dopuszczalnej dla PM10 24h, jednak oddzia ywanie to jest bardzolokalne a w wi kszo ci receptorów jest ono na poziomie oko o 14%. Dla warto ciredniorocznych oddzia ywanie emitorów powierzchniowych z pasa 30 km od miasta jest na

poziomie do 9% warto ci dopuszczalnej.

Wielu

tnów

Bia a

Osjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

ZabudowaDrogiWielunGminy

PM10 24h [ug/m3]4 - 5678 - 910 - 11

Rysunek 36 St enia PM10 24h w powiecie wielu skim pochodz ce od emitorów powierzchniowychzlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2005r.

EKOMETRIA Strona 78

Wielu

tnów

Bia a

Osjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

ZabudowaDrogiWielunGminy

PM10 rok [ug/m3]1.81.8 - 2.12.1 - 2.72.7 - 33 - 3.6

Rysunek 37 St enia PM10 rok w powiecie wielu skim pochodz ce od emitorów powierzchniowychzlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2005r.

EKOMETRIA Strona 79

Mimo uwzgl dnienia emisji py u wtórnego wp yw emisji z komunikacji na poleimisyjne PM10 wewn trz powiatu jest niewielki, zarówno dla warto ci 24h (do 2,4% warto cidopuszczalnej) jak i rocznych (do 1.1%). Na mapach imisji, w cz ci zachodniej i pó nocnejwyró niaj si drogi krajowe nr 8 i 45.

Wielu

tnów

Bia a

Osjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

ZabudowaDrogiWielunGminy

PM10 24h [ug/m3]0.6 - 0.70.7 - 0.80.8 - 0.90.9 - 11 - 1.2

Rysunek 38 St enia PM10 24h w powiecie wielu skim pochodz ce od emitorów liniowychzlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2005r.

EKOMETRIA Strona 80

Wielu

tnów

Bia a

Osjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

ZabudowaDrogiWielunGminy

PM10 rok [ug/m3]0.20.2 - 0.240.24 - 0.280.28 - 0.360.36 - 0.44

Rysunek 39 St enia PM10 rok w powiecie wielu skim pochodz ce od emitorów liniowychzlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2005r.

Najwy sze warto ci st z emisji nap ywowej pochodz od emisji spozawojewództwa (do 38,8% warto ci dopuszczalnej dla PM10 24h i do 27,1% warto cidopuszczalnej dla PM10 redniorocznych).

EKOMETRIA Strona 81

Wielu

tnów

Bia a

Osjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

ZabudowaDrogiWielunGminy

PM10 24h [ug/m3]17.8 - 1818 - 18.418.4 - 18.818.8 - 1919 - 19.4

Rysunek 40 St enia PM10 24h w powiecie wielu skim pochodz ce od emitorów spoza województwaódzkiego w 2005r.

Wielu

tnów

Bia a

Osjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

ZabudowaDrogiWielunGminy

PM10 rok [ug/m3]10.2 - 10.310.3 - 10.4510.45 - 10.610.6 - 10.7510.75 - 10.85

Rysunek 41 St enia PM10 rok w powiecie wielu skim pochodz ce od emitorów spoza województwaódzkiego w 2005r.

EKOMETRIA Strona 82

o imisyjne pochodz ce od uwzgl dnionej emisji nap ywowej PM10 w powieciewielu skim, z terenu jak i spoza województwa, dla warto ci 24h wynosi od 41 do 52%warto ci dopuszczalnej. Dla st rocznych wynosi od 31 do 37%. Mo na zatem uzna , ema ono znacz cy wp yw na stan aerosanitarny w powiecie.

Wielu

tnów

Bia a

Osjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

ZabudowaDrogiGminyWielu

PM10 24h [ug/m3]20.4 - 2121 - 22.222.2 - 23.423.4 - 24.624.6 - 25.8

Rysunek 42 St enia PM10 24h w powiecie wielu skim pochodz ce od emisji nap ywowej w 2005r.

EKOMETRIA Strona 83

Wielu

tnów

Bia a

Osjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

ZabudowaDrogiGminyWielu

PM10 rok [ug/m3]12.3 - 12.612.6 - 13.213.2 - 13.513.5 - 14.114.1 - 14.7

Rysunek 43 St enia PM10 rok w powiecie wielu skim pochodz ce od emisji nap ywowej w 2005r.

Na podstawie powy szych rysunków okre lono szacunkow warto redniorocznegoa regionalnego oraz t a ca kowitego PM10 dla powiatu wielu skiego.

T o regionalne, definiowane jako poziom zanieczyszcze , jaki mo e by wywo anyna rozpatrywanym obszarze od róde zlokalizowanych w odleg ci do 30 km od jegogranicy, wynosi od 0,05 µg/m3 do 3,6 µg/m3. T o ca kowite, definiowane jako suma t a regionalnego oraz oddzia ywania istotnychróde po onych w odleg ci ponad 30 km od granicy badanego obszaru, wynosi od

12,3 µg/m3 do 14,7 µg/m3.

EKOMETRIA Strona 84

7.3. St enia PM10 pochodz ce od emisji punktowej

Rozk ad st PM10 (krótko- i d ugookresowych) wyznaczonych poprzezmodelowanie wskazuje, e emisja z emitorów punktowych nie jest problemem na tereniepowiatu wielu skiego. Maksymalne st enia wyst puj ce w mie cie Wielu osi gaj 1,2%warto ci dopuszczalnej dla PM10 24h i 0,7% dla warto ci redniorocznych. Zwi zane jest to zwprowadzaniem przez wi ksze zak ady filtrów odpylaj cych na du ych emitorachpunktowych. Pomimo to wszelkie dzia ania zmierzaj ce do obni enia emisji zanieczyszczeprzemys owych PM10 b wp ywa na popraw stanu aerosanitarnego w powiecie.

Wielu

tnów

Bia a

Osjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

ZabudowaDrogiGminyWielu

PM10 24h [ug/m3]0.10.1 - 0.20.2 - 0.30.3 - 0.40.4 - 0.6

Rysunek 44 Rozk ad st PM10 24h (36max) pochodz cych od emisji punktowej na terenie powiatuwielu skiego w 2005r.

EKOMETRIA Strona 85

N

EW

S

ZabudowaDrogiGminyWielu

PM10 24h [ug/m3]0.10.1 - 0.20.2 - 0.30.3 - 0.40.4 - 0.6

Rysunek 45 Rozk ad st PM10 24h (36max) pochodz cych od emisji punktowej w Wieluniu w 2005r.

EKOMETRIA Strona 86

Wielu

tnów

Bia a

Osjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

ZabudowaDrogiGminyWielu

PM10 rok [ug/m3]0.030.03 - 0.090.09 - 0.150.15 - 0.210.21 - 0.27

Rysunek 46 Rozk ad st PM10 rok pochodz cych od emisji punktowej na terenie powiatu wielu skiegow 2005r.

EKOMETRIA Strona 87

N

EW

S

ZabudowaDrogiGminyWielu

PM10 rok [ug/m3]0.030.03 - 0.090.09 - 0.150.15 - 0.210.21 - 0.27

Rysunek 47 Rozk ad st PM10 rok pochodz cych od emisji punktowej w Wieluniu w 2005r.

7.4. St enia PM10 pochodz ce od emisji powierzchniowej

Warto ci st PM10 24h wyznaczone na podstawie modelowania pochodz ceod emisji powierzchniowej na wi kszej cz ci obszaru powiatu wynosz maksymalnie 40%warto ci dopuszczalnej. Jednak w Wieluniu wyst puje niewielki obszar, gdzie warto cidopuszczalne s przekroczone.

EKOMETRIA Strona 88

Wielu

tnów

Bia a

Osjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

ZabudowaDrogiGminyWielu

PM10 24h [ug/m3]20 - 2530 - 3540 - 4550-poz. dopuszczalny>50

Rysunek 48 Rozk ad st PM10 24h (36max) pochodz cych od emisji powierzchniowej na tereniepowiatu wielu skiego w 2005r.

N

EW

S

ZabudowaDrogiGminyWielu

PM10 24h [ug/m3]20 - 2530 - 3540 - 4550-poz. dopuszczalny>50

Rysunek 49 Rozk ad st PM10 24h (36max) pochodz cych od emisji powierzchniowej w Wieluniuw 2005r.

EKOMETRIA Strona 89

Warto ci st PM10 rednioroczne wyznaczone na podstawie modelowaniapochodz ce od emisji powierzchniowej na terenie powiatu maksymalnie dochodz do 30%warto ci dopuszczalnej. Natomiast na terenie Wielunia wyst puj obszary, w którychwarto ci st enia osi gaj 53% warto ci dopuszczalnej.

Wielu

tnów

Bia a

Osjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

ZabudowaDrogiGminyWielu

PM10 rok [ug/m3]34 - 910 - 1213 - 1516 - 21

Rysunek 50 Rozk ad st PM10 redniorocznych pochodz cych od emisji powierzchniowej na tereniepowiatu wielu skiego w 2005r.

EKOMETRIA Strona 90

N

EW

S

ZabudowaDrogiGminyWielu

PM10 rok [ug/m3]34 - 910 - 1213 - 1516 - 21

Rysunek 51 Rozk ad st PM10 redniorocznych pochodz cych od emisji powierzchniowej w Wieluniuw 2005r.

EKOMETRIA Strona 91

7.5. St enia PM10 pochodz ce od emisji liniowej

Wielko ci st PM10 (24h i rednioroczne) pochodz ce od komunikacji majznaczny wp yw na sumaryczne warto ci PM10 na wi kszo ci badanego obszaru i si gaj do38% warto ci dopuszczalnej dla PM10 24h oraz do 20% dla warto ci redniorocznych. Jeszczewi kszy wp yw na warto ci st emisja komunikacyjna ma w samym Wieluniu, gdziewarto ci PM10 24h osi gaj 49% a rednioroczne 25% warto ci dopuszczalnych.

Wielu

tnów

Bia aOsjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

ZabudowaDrogiGminyWielu

PM10 24h [ug/m3]2.7 - 5.45.4 - 10.810.8 - 16.216.2 - 18.918.9 - 24.3

Rysunek 52 Rozk ad st PM10 24h (36 max) pochodz cych od emisji komunikacyjnej na tereniepowiatu wielu skiego w 2005r.

EKOMETRIA Strona 92

N

EW

S

ZabudowaDrogiGminyWielu

PM10 24h [ug/m3]2.7 - 5.45.4 - 10.810.8 - 16.216.2 - 18.918.9 - 24.3

Rysunek 53 Rozk ad st PM10 24h (36 max) pochodz cych od emisji komunikacyjnej w Wieluniuw 2005r.

Wielu

tnów

Bia aOsjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

ZabudowaDrogiGminyWielu

PM10 rok [ug/m3]1 - 23 - 45 - 67 - 89 - 10

Rysunek 54 Rozk ad st PM10 redniorocznych pochodz cych od emisji komunikacyjnej na tereniepowiatu wielu skiego w 2005r.

EKOMETRIA Strona 93

N

EW

S

ZabudowaDrogiGminyWielu

PM10 rok [ug/m3]1 - 23 - 45 - 67 - 89 - 10

Rysunek 55 Rozk ad st PM10 redniorocznych pochodz cych od emisji komunikacyjnej w Wieluniuw 2005r.

EKOMETRIA Strona 94

7.6. St enia ca kowite na terenie powiatu wielu skiego

Wielu

tnów

Bia a

Osjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

ZabudowaDrogiGminyWielu

PM10 24h [ug/m3]20 - 2530 - 3540 - 4550-poz. dopuszczalny>50

Rysunek 56 Rozk ad st PM10 24h (36max) na terenie powiatu wielu skiego w 2005r.

N

EW

S

ZabudowaDrogiGminyWielu

PM10 24h [ug/m3]20 - 2530 - 3540 - 4550-poz. dopuszczalny>50

Rysunek 57 Rozk ad st PM10 24h (36max) na terenie Wielunia w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 95

N

EW

S

Udzia y PM10 24hemisja nap ywowaemisja powierzchniowaemisja liniowa

GminyWieluPM10 24h 50 [ug/m3]

Rysunek 58 Udzia typów emisji w imisji PM10 24h w receptorach na obszarze powiatu wielu skiegow 2005 r.

N

EW

S

% udzia pow. PM10 24h0 - 1010 - 2020 - 3030 - 4040 - 5050 - 6060 - 7070 - 8080 - 9090 - 100

GminyWieluPM10 24h 50 [ug/m3]

Rysunek 59 Procentowy udzia emisji powierzchniowej w imisji PM10 24h w receptorach na obszarzepowiatu wielu skiego.

EKOMETRIA Strona 96

Obszar przekrocze w powiecie wielu skim wyst pi jedynie na terenie gminymiejskiej Wielu . W wi kszo ci receptorów na terenie powiatu w imisji PM10 24hi redniorocznej przewa a emisja nap ywowa (g ównie spoza województwa). Natomiastw Wieluniu, w obszarach przekrocze warto ci dopuszczalnej PM10 24h i redniorocznejprzewa a udzia emisji powierzchniowej.Wynika oby z powy szego, e za przekroczenia warto ci normatywnych PM10 24hi PM10 rok w powiecie wielu skim odpowiedzialna jest przede wszystkim emisjaz ogrzewania indywidualnego.

Wielu

tnów

Bia a

Osjaków

Wierzchlas

Ostrówek

Mokrsko

Konopnica

Skomlin

Czarno y

N

EW

S

ZabudowaDrogiWieluGminy

PM10 rok [ug/m3]1617 - 2021 - 2425 - 2829 - 32

Rysunek 60 Rozk ad st PM10 rok na terenie powiatu wielu skiego w 2005r.

EKOMETRIA Strona 97

N

EW

S

ZabudowaDrogiWieluGminy

PM10 rok [ug/m3]1617 - 2021 - 2425 - 2829 - 32

Rysunek 61 Rozk ad st PM10 redniorocznych na terenie Wielunia w 2005r.

N

EW

S

Udzia y PM10 rokemisja nap ywowaemisja powierchniowa

WieluGminy

Rysunek 62 Udzia typów emisji w imisji PM10 rok w receptorach na obszarze powiatu wielu skiegow 2005 r.

EKOMETRIA Strona 98

N

EW

S

% udzia pow. PM10 rok0 - 1010 - 2020 - 3030 - 4040 - 5050 - 6060 - 7070 - 8080 - 9090 - 100

WieluGminy

Rysunek 63 Procentowy udzia emisji powierzchniowej w imisji PM10 rok w receptorach na obszarzepowiatu wielu skiego.

Rozk ad st PM10 wyznaczonych poprzez modelowanie wskazuje na istnieniejednego obszaru z przekroczonymi st eniami normatywnymi PM10 24h na terenie powiatuwielu skiego. Obszar ten zlokalizowany jest na terenie gminy miejskiej Wielu . Obejmujezachodni i po udniowo-zachodni cz miasta.

EKOMETRIA Strona 99

7.7. Ocena wiarygodno ci przeprowadzonych obliczemodelowych rozk adów py u PM10.

Zgodnie z prawem polskim i Unii Europejskiej podstaw do oceny jako ci powietrzaw strefach jest pomiar st zanieczyszcze gazowych i py owych na terenie strefy, przyczym najbardziej wiarygodne (obci one najmniejszym b dem) s stacje automatyczne.Modelowanie, b ce metod uzupe niaj w ramach systemu oceny, jest wykorzystywaneprzede wszystkim do oceny w „czystych” strefach klasy A. W trakcie realizacji programówochrony powietrza modelowanie staje si natomiast podstawowym narz dziem analitycznym.Dotyczy to zarówno etapu diagnozy stanu w ca ym obszarze strefy, ale przede wszystkimetapu wskazania róde odpowiedzialnych za przekroczenia i konstruowania wariantówdzia naprawczych oraz oceny ich skuteczno ci.

Rozporz dzenie Ministra rodowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie ocenypoziomów substancji w powietrzu okre la wymagania, jakie spe ni maj wynikimodelowania

Tabela 17 Wymagana dok adno modelowania

Dok adno SO2, NO2, NOx PM i Pb Benzen CO OzonSt enie rednie godzinowe 50% do 60% - - 50% w dzie

St enie redniemiogodzinne

- - 50% 50% 50%

St enie rednie dobowe 50% - - - -St enie rednie roczne 30% 50% - - -

Dok adno jest definiowana jako maksymalne odchylenie mierzonych i obliczanychpoziomów substancji odpowiednio do okresu u rednienia wyników pomiarów, dla któregookre lono dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu. Jak wida w przypadku py u b d dla warto ci rednich dobowych nie jestdefiniowany.

Zestawienie dok adno ci modelowania py u PM10 w ramach realizacji programuochrony powietrza dla powiatu wielu skiego przedstawiono poni ej:

Tabela 18 Dok adno modelowania py u PM10 w otoczeniu stacji manualnej w Wieluniu

ADRES

Typ stacjiA -automat

M - manualnaPM10_24h

pomiarPM10_24h

model B d [%]PM10rokpomiar

PM10rokmodel

d[%]

LdWielunWSSEMPOW14 M 55.0 39.2 28.7 23.8 23.7 0.42

W otoczeniu stacji dok adno modelowania jest bardzo dobra.

EKOMETRIA Strona 100

8. Obszary zagro

Szczegó owe obszary zagro zosta y wyznaczone na podstawie wyników zmodelowania. Wyznaczenie obszarów zagro na podstawie pojedynczych, rozrzuconychpomiarów jest bardzo problematyczne. Z drugiej strony wyniki z modelowania nale yprzyjmowa z pewnym przybli eniem. Przy opisie poszczególnych obszarów podawane skody sytuacji przekrocze wyja nione w rozdziale 14 i zgodne z za cznikiem nr 4 doRozporz dzenia Ministra rodowiska z dnia 5 kwietnia 2005 r. w sprawie zakresu i sposobuprzekazywania informacji dotycz cych zanieczyszczenia powietrza, okre la zakres i uk adprzekazywanych informacji o programach ochrony powietrza.

8.1. Obszary z ponadnormatywnymi st eniami PM10

8.1.1. Miasto Wielu - imisja ca kowita

KIJAK

J.UB

R

WARSZAWSKA

POLN

A

3-GO

MAJ

A

PRZE

MYS

OW

A

WOJSKA POLSKIEGO

FAB

RYCZ

NA

ZIEL

ON

A

GRANIC

POPI

EU

S ZKI

TRAUGUTTA

GASZYNSKA

MOKRA

RYMARKIEWICZOWEJ

GBOKA

WI NIOWA

DBOWA

STASZICA

GOWACKIEGO

K OW

A

CIEP OWNICZA

POLSKIEJ ORGANIZACJI WOJSKO

W.B

ARBA

RY

AKACJOWA

KOPERNIKA

B O SKA

WI

SZPITALNA

SZKOLNA

PU ASKIEGO

TUWIMA

MO

DZI

EO

WA

KASZTANOWA

WYSOCKIEGO

POWSTA CÓW 1863r.

Y TN

I A

BIE

DA L

A

STO

DO

LNIA

NAZAMENHOFA

RYNEK

PI SUDSKIEGO

P RO

STA

BARYCZ

POU

DNIO

WA

ROOSEVELTA KRÓTK

A

ORZESZKOWEJ

SK ODOWSKIEJ

PÓNO

CNA

NADO

DRZA

SKA

MIC

KIEW

ICZA

POWSTA CÓW WARSZAWY

PAWLIKOWSKIEJ

PADEREWSKIEGO

GR

ABO

WSK

IEJ

ZAMIE JSK

A

N

EW

S

GminyWieluZabudowaUlice

PM10 24h [ug/m3]55

PM10 24h 50 [ug/m3]

Rysunek 64 Obszar Wielunia w obr bie izolinii 50 µg/m3, st enia PM10 24h pochodz ce od ca ci emisjiw 2005r.

Jak wskazywa y dotychczasowe rysunki za ponadnormatywne st enia PM10odpowiedzialna jest przede wszystkim emisja z niskich emitorów energetycznych. Napodstawie analizy wyników oblicze modelowych (mapa cyfrowa) szczegó owo opisanoobszar przekrocze PM10 24h:

EKOMETRIA Strona 101

- po udniowa, centralna oraz pó nocna cz miasta Wielunia; jest to rejon ograniczonyulicami: od pó nocy: ul. Wysockiego, Ciep ownicz ; od wschodu: ul. Zamiejsk , Zamenhofa,Kopernika, Struga, 3 Maja; od po udnia: ul. Powsta ców Warszawy, Graniczn ; od zachodu:ul. Granica miasta Wielunia, ul. Zielon oraz ul. J. ubr; zajmuje powierzchni 261.2ha azamieszkuje go oko o 6500 osób; jest to obszar zabudowy ródmiejskiej, wielorodzinnej orazjednorodzinnej cz ciowo ogrzewanej indywidualnie; zakres st PM10 24h: 41.2µg/m3 –75.6µg/m3; zakres st PM10 rok: 21.3µg/m3 – 40.7µg/m3; ca kowita liczba przekroczepoziomu dopuszczalnego: 0 - 62; skala przestrzenna po enia róde emisji poddanychdzia aniu naprawczemu: 1.5km; kod sytuacji przekrocze : Ld05WielPM10d01.

.

N

EW

S

Udzia y PM10 24hemisja nap ywowaemisja powierzchniowaemisja liniowa

PM10 24h 50 [ug/m3]WieluGminy

Rysunek 65 Udzia y emisji w imisji PM10 24h w Wieluniu w 2005r.

EKOMETRIA Strona 102

N

EW

S

% udzia pow. PM10 24h0 - 1010 - 2020 - 3030 - 4040 - 5050 - 6060 - 7070 - 8080 - 9090 - 100

GminyWieluPM10 24h 50 [ug/m3]

Rysunek 66 Udzia % emisji pow. w imisji ca kowitej PM10 24h w Wieluniu w 2005r.

KIJAK

J.UB

R

WARSZAWSKA

POLN

A

3-GO

MAJ

A

PRZE

MYS

OW

A

WOJSKA POLSKIEGO

FAB

RYCZ

NA

ZIEL

ON

A

GRANIC

POPI

EU

S ZKI

TRAUGUTTA

GASZYNSKA

MOKRA

RYMARKIEWICZOWEJ

GBOKA

WI NIOWA

DBOWA

STASZICA

G OWACKIEGO

K OW

A

CIEP OWNICZA

POLSKIEJ ORGANIZACJI WOJSKO

W.B

ARBA

RY

AKACJOWA

KOPERNIKA

B O SKA

WI

SZPITALNA

SZKOLNA

PU ASKIEGO

TUWIMA

MO

DZI

EO

WA

KASZTANOWA

WYSOCKIEGO

POWSTA CÓW 1863r.

YTN

IA

BIE

DAL

A

STO

DOLN

IAN

AZAMENHOFA

RYNEK

PI SUDSKIEGO

PRO

STA

BARYCZ

POU

DNIO

WA

ROOSEVELTA KRÓTK

A

ORZESZKOWEJ

SK ODOWSKIEJ

PÓNO

CNA

NADO

DRZA

SKA

MIC

KIEW

ICZA

POWSTA CÓW WARSZAWY

PAWLIKOWSKIEJ

PADEREWSKIEGO

GR

ABO

WSK

IEJ

ZAMIEJSK

A

N

EW

S

GminyWieluZabudowaUlice

% przekrocze PM10 24h10

PM10 24h 50 [ug/m3]

Rysunek 67 Warto procentowa przekrocze st PM10 - 24h w stosunku do warto ci dopuszczalnejdla ca kowitej imisji w Wieluniu w 2005r.

EKOMETRIA Strona 103

W obszarach przekrocze warto ci dopuszczalnej PM10 24h w Wieluniu znacz cyudzia w imisji ma emisja nap ywowa oraz emisja powierzchniowa, zwi zana zindywidualnym (g ównie w glowym) systemem ogrzewania. W pó nocnej cz ci miastazaznacza si równie udzia emisji liniowej. Maksymalne warto ci przekrocze poziomudopuszczalnego (do 10 %) wyst puj w centrum miasta.

EKOMETRIA Strona 104

9. Obszary narusze standardów jako ci rodowiskaatmosferycznego podsumowanie

Przedstawiona powy ej diagnoza stanu aerosanitarnego miasta Wielunia wskazuje najeden obszar z naruszonymi standardami jako ci rodowiska atmosferycznego obejmuj cycentrum oraz po udniowa i pó nocn cz miasta. Jest to rejon ograniczony ulicami: odpó nocy: ul. Wysockiego, Ciep ownicz ; od wschodu: ul. Zamiejsk , Zamenhofa, Kopernika,Struga, 3 Maja; od po udnia: ul. Powsta ców Warszawy, Graniczn ; od zachodu: ul. Granicamiasta Wielunia, ul. Zielon oraz ul. J. ubr; jest to obszar zabudowy ródmiejskiej,wielorodzinnej oraz jednorodzinnej, cz ciowo ogrzewanej indywidualnie. Na terenie Wielunia mo emy wyró ni dwa ogniska o wy szych warto ciach st ,

to; skrzy owanie ulic Traugutta, G owackiego i Sieradzkiej oraz rejon pomi dzy ulicamiowackiego, Szkoln , Akacjow i ul. Zielon (przekroczenia o 10% w stosunku do warto ci

dopuszczalnej). G ównym celem opracowania naprawczego programu ochrony powietrza jestwskazanie niezb dnych dzia w zakresie gospodarczym i urbanistycznym w mie cie tak,aby mo liwa by a poprawa jako ci powietrza oraz jako ci ycia mieszka ców. Podstawowym narz dziem polityki przestrzennej miast s plany zagospodarowaniaprzestrzennego, które jako prawo miejscowe musz by przestrzegane przez wszystkich

ytkowników danego obszaru. Wszystkie dzia ania, które bezpo rednio lub po rednio mogprzyczyni si do poprawy sytuacji aerosanitarnej w miastach powinny by uj te w planachzagospodarowania przestrzennego.

EKOMETRIA Strona 105

Tabela 19 Obszary przekrocze warto ci dopuszczalnych, wyznaczone na podstawie modelowania, dla danych emisyjnych za 2005 rok

Obszar przekrocze warto ci dopuszczalnej [ha] / ludno/max warto z oblicze [µg/m3]/max warto z pomiaru

[µg/m3]PM10

Nazwa obszaru Opis obszaru

PM10 24h PM10 rok

Dzia ania naprawcze

Miasto Wielu , jest to rejonograniczony ulicami: odpó nocy: ul. Wysockiego,Ciep ownicz ; od wschodu:ul. Zamiejsk , Zamenhofa,Kopernika, Struga, 3 Maja;od po udnia: ul. Powsta cówWarszawy, Graniczn ; odzachodu: ul. Granica miastaWielunia, ul. Zielon orazul. J. ubr

Jest to obszar zabudowyródmiejskiej, wielorodzinnej

oraz jednorodzinnej cz ciowoogrzewanej indywidualnie.

261.2/6500 /55.0/ 75.6 brak 1. Pod czenie mieszka wzabudowie wielorodzinnejkomunalnej do miejskiej sieciciep owniczej.2. Pod czenie mieszka wzabudowie jednorodzinnej domiejskiej sieci ciep owniczej.

EKOMETRIA Strona 106

10. Scenariusze naprawcze

Na terenie miasta Wielunia obszary przekrocze st zanieczyszcze wyst puj dlast py u PM10 24h.. Obszar przekrocze wyst puje w centralnej, po udniowej orazpó nocnej cz ci miasta. Wyniki oblicze pokazuj , i podstawowym problemem w mie cie jest ogrzewaniekomunalne, w szczególno ci piece o niskiej sprawno ci w zabudowie wielorodzinnejzlokalizowanej w centralnej cz ci miasta oraz ogrzewanie centralne indywidualne wdomkach wielo- i jednorodzinnych. Taka struktura czynników grzewczych zwi zana jest zsytuacj ekonomiczn ludno ci oraz z polityk energetyczn pa stwa. Wysokie ceny gazuzniech caj , zw aszcza osoby prywatne, do korzystania z ogrzewania gazowego. Cz sto docelów grzewczych wykorzystywane s odpady, których spalanie jest niezmiernie szkodliwedla zdrowia. Zasadniczo najkorzystniejsze rozwi zanie stanowi pod czenie maksymalnejliczby mieszka , zw aszcza tych ogrzewanych paliwami sta ymi, do miejskiej sieciciep owniczej i do takiego rozwi zania powinno si d . Jednak nale y te bra pod uwaginne mo liwo ci. Zaznacza si równie wp yw emisji z komunikacji, dlatego te nale ypodj dzia ania poprawiaj ce system komunikacyjny w mie cie.

10.1. Wariant 1

Za eniem niniejszego wariantu jest obni enie emisji powierzchniowej na terenieWielunia poprzez pod czenie do miejskiej sieci ciep owniczej wszystkich wielorodzinnychbudynków komunalnych ogrzewanych indywidualnie zlokalizowanych w centralnej cz cimiasta.

Z analizy dost pnych dokumentów wynika, i sie cieplna jest doprowadzona docentrum miasta.

Rezultatem wariantu 1 jest obni enie emisji powierzchniowej w mie cie ze 132.0 Mg/rok do 102.28 Mg/rok, czyli o 22.5%.

Jak wida na poni szych rysunkach, po zastosowaniu wariantu 1 st enia PM10 24hpochodz ce od emisji powierzchniowej znacz co zmala y, jednak st enia ca kowite nadalprzekraczaj na niewielkim obszarze poziom dopuszczalny. Zatem nale y skonstruowakolejny scenariusz naprawczy.

EKOMETRIA Strona 107

N

EW

S

ZabudowaDrogiWieluGminy

PM10 24h [ug/m3]34 - 910 - 1213 - 1819 - 24

Rysunek 68 Rozk ad st PM10 24h, pochodz cych od emisji powierzchniowej, po zastosowaniuwariantu 1.

N

EW

S

ZabudowaDrogiWieluGminy

PM10 rok [ug/m3]1 - 23 - 45 - 67 - 89 - 11

Rysunek 69 Rozk ad st PM10 rok, pochodz cych od emisji powierzchniowej, po zastosowaniuwariantu 1.

EKOMETRIA Strona 108

N

EW

S

ZabudowaDrogiWieluGminy

PM10 24h [ug/m3]20 - 2530 - 3540 - 4550-poz. dopuszczalny>50

Rysunek 70 Rozk ad st PM10 24h, pochodz cych od ca kowitej emisji, po zastosowaniu wariantu 1

N

EW

S

ZabudowaDrogiWieluGminy

PM10 rok [ug/m3]1516 - 1819 - 2122 - 2425 - 30

Rysunek 71 Rozk ad st PM10 rok, pochodz cych od emisji ca kowitej, po zastosowaniu wariantu 1

EKOMETRIA Strona 109

10.2. Wariant 2

Za eniem niniejszego wariantu (wraz z za eniami z wariantu 1) jest obni enieemisji powierzchniowej na terenie Wielunia poprzez pod czenie do miejskiej sieciciep owniczej budynków jednorodzinnych ogrzewanych indywidualnie zlokalizowanych wobszarze przekrocze warto ci dopuszczalnych PM10 24h.

Rezultatem wariantu 1 jest obni enie emisji powierzchniowej w mie cie ze 132.0 Mg/rok do 62.6 Mg/rok, czyli a o 52.6%.

Jak wida na poni szych rysunkach, po zastosowaniu wariantu 2 st enia PM10 24hpochodz ce od emisji powierzchniowej znacz co zmala y i w adnym punkcie w mie ciest enia ca kowite nie przekraczaj poziomu dopuszczalnego. Zak adany cel zostaosi gni ty.

N

EW

S

ZabudowaDrogiWieluGminy

PM10 24h [ug/m3]1 - 23 - 45 - 78 - 1011 - 13

Rysunek 72 Rozk ad st PM10 24h, pochodz cych od emisji powierzchniowej, po zastosowaniuwariantu 2.

EKOMETRIA Strona 110

N

EW

S

ZabudowaDrogiWieluGminy

PM10 rok [ug/m3]0.5 - 11 - 22 - 33 - 4.54.5 - 6

Rysunek 73 Rozk ad st PM10 rok, pochodz cych od emisji powierzchniowej, po zastosowaniuwariantu 2.

N

EW

S

ZabudowaDrogiWieluGminy

PM10 24h [ug/m3]2526 - 3031 - 3536 - 4041 - 45

Rysunek 74 Rozk ad st PM10 24h, pochodz cych od ca kowitej emisji, po zastosowaniu wariantu 2

EKOMETRIA Strona 111

N

EW

S

ZabudowaDrogiWieluGminy

PM10 rok [ug/m3]1516 - 1819 - 2122 - 24

Rysunek 75 Rozk ad st PM10 rok, pochodz cych od emisji ca kowitej, po zastosowaniu wariantu 2

Na podstawie analizy wyników modelowych na mapie cyfrowej wyznaczono zakresyst PM10 rednioroczne w 2005 roku oraz st enia po zastosowaniu wariantównaprawczych w zdefiniowanym obszarze przekrocze warto ci dopuszczalnych w Wieluniu wostatnim roku obowi zywania programu. Wyniki przedstawiono poni ej.

Tabela 20 Zakres st PM10 w 2005 roku oraz po zastosowaniu wariantów naprawczych w obszarachprzekrocze warto ci dopuszczalnych w Wieluniu w ostatnim roku obowi zywania programu.

Lp Kod obszaruprzekrocze

Subs-tancja

Czasred-

niania

2005 rok[µg/m3]

2017 rok[µg/m3]

1 Ld05WielPM10d01 PM10 rok 21.3-40.7 17.7-29.2

EKOMETRIA Strona 112

11. Kierunki i zakres dzia niezb dnych do przywróceniastandardów jako ci powietrza

Zdecydowane dzia ania w adz miejskich Wielunia powinny si skupi mi dzyinnymi na uporz dkowaniu i "od wie eniu" struktury miejskiej w centralnychcz ciach miasta. Dzia ania takie powinny obj - kolejno od wymagaj cych najmniejszychnak adów finansowych do tych, które wymagaj bardzo du ych nak adów:- edukacja ekologiczna mieszka ców - u wiadomienie mieszka com, e mog

wspó kszta towa wygl d tej cz ci miasta w której mieszkaj ;- akcje "zazieleniania miasta", nie tylko przez sadzenie drzew i krzewów, ale równie

zieleni balkonowej, dbania o ziele podwórkow ;- aktywne korzystanie w adz miejskich i wojewódzkich z powstaj cego systemu

monitoringu powietrza, stworzenie systemu informacyjnego dla mieszka ców poprzezinternet oraz tablice wietlne, stworzenie systemu prognoz i alarmów dot. zanieczyszczepowietrza;

- wyburzenie zruderowanych budynków, z jednoczesnym zakazem ponownej zabudowy.Place takie nale y przeznaczy na ziele miejsk (zró nicowan , z wod - niewielkieoczka wodne, fontanny itp). Miejsca takie z jednej strony spowoduj wzmo oncyrkulacj powietrza, co pozwoli na szybsze oczyszczanie miasta, z drugiej stronyupi ksz miasto, zwi ksz jego atrakcyjno turystyczn oraz uprzyjemni yciemieszka ców;

- preferencje dla wprowadzania dzia alno ci us ugowej (banki, restauracje, sklepy, firmynieprodukcyjne), a wyprowadzanie poza centrum dzia alno ci produkcyjnej;

- wprowadzenie zakazu ogrzewania w glowego dla jednostek dzia alno ci gospodarczej(kontrola);

- wypracowanie i wdro enie polityki finansowej miasta, wspieranej przez województwo,preferuj cej proekologiczne sposoby ogrzewania lokali i dofinansowuj cej ch tnych dozmiany ogrzewania w glowego na proekologiczne, tam gdzie nie jest mo liwepod czenie do m.s.c.;

- wykonanie modernizacji miejskiej sieci ciep owniczej oraz jej rozbudowa;- stopniowa renowacja, rewitalizacja substancji mieszkaniowej po czona ze zmian

sposobu ogrzewania lub tylko zmiana sposobu ogrzewania (co jednak wi e si zkonieczno ci remontów) - dzia anie priorytetowe z punktu widzenia ograniczaniazanieczyszcze powietrza.

Ponadto, w zwi zku ze znacznym udzia em emisji komunikacyjnej (liniowej) wkoncentracjach py u PM10:- aktywna dzia alno w adz wojewódzkich i miejskich w sprawie budowy obwodnic i

autostrad;- reorganizacja systemu komunikacyjnego - zmiany techniczne: naprawa dróg, budowa

parkingów;- zmiany organizacyjne: utworzenie strefy ruchu ograniczonego, zakaz parkowania na

jezdniach (szczególnie w centrum miasta), system p atnego parkowania,- priorytet dla komunikacji miejskiej,- tworzenie nowych ci gów pieszych - "deptaków" z zieleni ,- budowa cie ek rowerowych,- utrzymanie czysto ci dróg i ich otoczenia.

EKOMETRIA Strona 113

Z punktu widzenia zarz dzania jako ci powietrza w miastach istnieje du a lukaprawna. Wprowadzanie do powietrza zanieczyszcze z palenisk domowych przez osobyfizyczne nie podlega adnym ograniczeniom prawnym, organizacyjnym czy ekonomicznym.Osoby ogrzewaj ce mieszkania (w budynkach istniej cych, inaczej jest przy budowie np.nowych domów jednorodzinnych, gdzie sposób ogrzewania mo e by narzucony) nie muszuzyskiwa zgody na funkcjonowanie pieców domowych, nie podlegaj kontroli w zakresiewielko ci emisji i nie wnosz op at za korzystanie ze rodowiska, nie podlegaj tak e kontroliw zakresie rodzaju i jako ci spalanych paliw. Poniewa w przewa aj cej cz ci zaprzekroczenia warto ci normatywnych PM10 odpowiadaj indywidualne paleniska w glowe,ich likwidacja ma priorytetowe znaczenie, a pod czenie zewn trznych róde energiiumo liwi sterowanie systemem ochrony atmosfery, w tym zapobieganie sytuacjomalarmowym. W obszarze centrum miasta w asno obiektów jest zró nicowana - przewa ajobiekty b ce w asno ci Miasta Wielu , co jest czynnikiem u atwiaj cym realizacj planurestrukturyzacji systemów grzewczych. Jednak e pewna cz obiektów jest w asno ciprywatn lub mieszan , co w przysz ci wymusi prowadzenie negocjacji z licznymi

cicielami. W pozosta ych obszarach przewa aj domki jednorodzinne. Wytworzona w EC Wielu energia cieplna mo e by dostarczana do poszczególnychdzielnic ruroci gami magistralnymi wody gor cej, a nast pnie rozprowadzana do obiektówsieci ruroci gów rozdzielczych i przy czami. Od w ów cieplnych gor ca woda dlapotrzeb CO i CWU musi by rozprowadzona po budynkach za pomoc sieci wewn trznych

do grzejników. Niezb dne sieci wewn trzne jak i zewn trzne musz by realizowane jakonowa inwestycja. Istnieje potrzeba wprowadzenia na szczeblu wojewódzkim i miejskim w Wieluniupolityki finansowej wspomagaj cej w cicieli lokali zdecydowanych do zamianyogrzewania w glowego na ogrzewanie proekologiczne, z priorytetem na systemcentralny, miejski. Równie dostawca ciep a (EC) wobec dzia oszcz dno ciowych odbiorców,przeprowadzanych termomodernizacji, a wi c spadku poboru ciep a, powinni byzainteresowani poszerzaniem rynku oraz inwestowaniem w jego rozwój. Jest to tym bardziejuzasadnione, e trzymanie nadwy ek produkcyjnych jest kosztowne.

Osobnym zagadnieniem jest rewitalizacja zabudowy, która je li b dzieprzeprowadzana (uzale nienie finansowe), powinna wi za si z termorenowacj budynków.Rozwi zanie takie mo e przynie wielorakie korzy ci:- zmniejszenie zu ycia energii cieplnej,- znaczna poprawa standardu ycia mieszka ców,- poprawa atrakcyjno ci turystycznej i inwestycyjnej dzielnicy

Poni ej podano oszcz dno ci energii cieplnej mo liwe do uzyskania przezposzczególne elementy termorenowacji i modernizacji:- automatyka pogodowa, regulacja w ów i róde ciep a - 5 do 10%,- modernizacja instalacji c.o., regulacja hydrauliczna, zawory termostatyczne, podzielniki

ciep a - 10 do 20 %,- monta ekranów zagrzejnikowych - ok. 5 %,- docieplenie zewn trznych przegród budowlanych - 10 do 20 %,- uszczelnienie stolarki okiennej i drzwiowej - 3 do 5 %,- wymiana okien na trzyszybowe -10 do 15 %.

Rzeczywista wielko uzyskanych oszcz dno ci zale y od aktualnego stanu budynku ijego charakterystyki cieplnej. Celowo i op acalno poszczególnych dzia powinna by

EKOMETRIA Strona 114

okre lona na podstawie audytu energetycznego. Pomocna w tych dzia aniach mo e byustawa termorenowacyjna, zapewniaj ca preferencyjne kredyty i ich cz ciowe umorzenie dladzia uzasadnionych w audycie energetycznym.

Nale y zwróci uwag na fakt, e zadowalaj cy efekt ekologiczny mo na uzyskaprzy realizacji wy ej omówionego wariantu, bez uwzgl dnienia planowanych dziamodernizacji ciep owni, centrum zarz dzania i linii przesy owych oraz termomodernizacjibudynków, które niew tpliwie, dzi ki obni eniu strat i poprawie sprawno ci, spowodujobni enie emisji py u. Dlatego w przedstawionym poni ej szacunku kosztów uwzgl dnione

jedynie dzia anie opisane w p. rozdz. 8.

Przyj to nast puj ce za enia do wyliczenia kosztów uciep ownienia:- Planem obj to wszystkie obiekty dotychczas ogrzewane indywidualnymi piecami

glowymi. O w czeniu do wykazu nie decydowa stan techniczny obiektów.- Uwzgl dniono cen niezb dnego (w danym obiekcie) w a cieplnego.- Wykluczono potrzeb prowadzenia powszechnych prac termomodernizacyjnych.- Jako optymalny kierunek restrukturyzacji systemu ogrzewczego przyj to rozszerzenie

zasi gu przestrzennego zdalaczynnych dostaw energii cieplej z EC.- Niezb dne b dzie zbudowanie instalacji do rozprowadzenia wody gor cej CO i CWU

oraz instalacja grzejników.- Koszty realizacji sieci cieplnych oszacowano na podstawie aktualnych cen realizacji

inwestycji tego typu.- Pomini to koszty realizacji projektów technicznych, które mog si ga kilku %

warto ci inwestycji.Z analizy dost pnych dokumentów wynika, e jednostkowe koszty przedstawiaj sinast puj co (w tys. z ):

1) Pod czenie do sieci ciep owniczej jednego budynku wielorodzinnego:Koszt w a cieplnego z przy czem (20mb) 30.5

Koszt instalacji c.o. 55

Razem 85.5

1.2) Pod czenie do sieci ciep owniczej jednego budynku jednorodzinnego:

Koszt w a cieplnego z przy czem (20mb) 20

W przypadku budynków, które znajduj si poza zasi giem istniej cej sieci ciep owniczej, wobu przypadkach nale y doliczy nast puj ce koszty:

• Sieci magistralne – 1850z /m• Sieci rozdzielcze – 550z /m• Przy cza – 525z /m

EKOMETRIA Strona 115

Tabela 21 Zestawienie szacowanych kosztów (brutto) realizacji programu likwidacji niskiej emisjienergetycznej w analizowanym fragmencie Wielunia (w mln z ).

Rozbudowa sieci ciep owniczej, w y cieplne, przy cza, instalacje c.o. w budynkachkomunalnych oraz u yteczno ci publicznej w zabudowie ogrzewanej indywidualniezlokalizowanej w centrum miasta Wielunia.

3.249

Rozbudowa sieci ciep owniczej, w y cieplne, przy cza, instalacje c.o. w budynkachjednorodzinnych ogrzewanych indywidualnie zlokalizowanej w obr bie nast puj cych ulic: ul.Wysockiego, ul. Pu askiego, rejon pomi dzy ul. Graniczn i ul. Wi niow , ul. J. ubr, ul.Wojska Polskiego, ul. Kijak, ul. 3 Maja.

6.88

Razem 10.129

Finansowanie przedsi wzi cia likwidacji róde niskiej emisji energetycznej powinnoopiera si na wykorzystaniu ró nych róde , po cz ci powi zanych w uk ad partnerstwapubliczno – prywatnego. Program restrukturyzacji systemu grzewczego Wielunia obejmuje obszar opowierzchni 2.612km2. Bior c pod uwag oszacowany koszt realizacji tego programu mo nastwierdzi , e jednostkowy wska nik kosztów dla Wielunia wynosi ok. 3.88 mln. z /km2. Proponuje si , aby w strukturze finansowania przedsi wzi cia uwzgl dni nast puj ceród a finansowania:§ Dostawcy ciep a (Energetyka Cieplna Sp. z o.o. w Wieluniu)§ Miasto Wielu§ Pozostali W ciciele nieruchomo ci§ Fundusz Spójno ci Unii Europejskiej,§ preferencyjne kredyty z BO lub przewidziane w ustawie termomodernizacyjnej.

EKOMETRIA Strona 116

Tabela 22 Propozycja struktury finansowania i udzia u w realizacji poszczególnych elementów programulikwidacji niskiej emisji energetycznej w Wieluniu

Zakres rzeczowy ród a finansowaniaNak ady

(mln. z )

Udzia w realizacji danegozadania

Sie ciep ownicza,y cieplne oraz

instalacje wewn trzobiektówkomunalnych

EC

MIASTO WIELU

CICIELENIERUCHOMO CI

WFO /NFO

3.249

18%

32%

30%

20%

Sie ciep ownicza,y cieplne oraz

instalacje wewn trzobiektówjednorodzinnych

EC

CICIELENIERUCHOMO CI

WFO /NFO

6.8820%

60%

20%

Razem 10.129

Nale y równie zbada mo liwo cz ciowego finansowania przedsi wzi cialikwidacji niskich róde emisji z innych róde , np. z systemu funduszy ekologicznych - zNarodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej oraz WojewódzkiegoFunduszu Ochrony rodowiska, z Banku Ochrony rodowiska S.A., który cz kredytów, ocharakterze preferencyjnym przeznacza na dofinansowanie dzia w zakresie ochronyrodowiska, z Fundacji "Ekofundusz", który dzia b dzie do 2010 r, a który finansuje

dzia ania w zakresie ochrony rodowiska. Wspiera on realizacj projektów zwi zanych zoszcz dno ci energii, popraw efektywno ci jej wykorzystania.

rodki NFO iGW oraz WFO mog by przeznaczone na pomoc dla wprowadzaniabardziej przyjaznych dla rodowiska no ników energii, wspieranie ekologicznych formtransportu. Mo na równie stara si o rodki pomocowe Unii Europejskiej nastawione nafinansowanie du ych inwestycji infrastrukturalnych. Niniejszy program naprawczy ochrony powietrza nie odnosi si do wykorzystaniaróde energii odnawialnej (geotermalnej, wiatrowej czy innej) z kilku powodów:

- istniej ce obecnie mo liwo ci pod czenia takich róde do zasobów energetycznych wWieluniu s niewielkie, gdy obecnie województwo ódzkie jest na etapie rozpoznaniatakich mo liwo ci, a realizacja w czenia np. róde geotermalnych najprawdopodobniejnast pi w ci gu kilku lat,

- indywidualni odbiorcy ciep a nie s w stanie zastosowa energii ze róde odnawialnych(bariery finansowe i techniczne)

Jedynymi odbiorcami energii ze róde odnawialnych mog obecnie by elektrownie ielektrociep ownie, a zak ady te zgodnie z prawem energetycznym musz zwi kszy udziaenergii elektrycznej pochodz cej ze róde odnawialnych do wysoko ci 7,5 %, do roku 2010.

EKOMETRIA Strona 117

11.1. Termin realizacji programu

Okre la si termin realizacji programu na koniec 2016 roku. Terminy realizacjiposzczególnych zada programu okre lone s w tabeli nr 23.

EKOMETRIA Strona 118

12. DZIA ANIA NAPRAWCZE

Podstawowe kierunki dzia zmierzaj cych do przywracania poziomów dopuszczalnychpy u zawieszonego PM10 powinny si koncentrowa na nast puj cym g ównym zagadnieniu:

Obni enie emisji z energetycznego spalania paliw dla celów komunalnych wWieluniu poprzez pod czenie budynków komunalnych wielorodzinnych orazprywatnych jednorodzinnych ogrzewanych obecnie indywidualnie w glem do m.s.c.,kolejno zaczynaj c od rejonu o najwy szych st eniach.

Poni ej w tabelach zestawiono najistotniejsze dzia ania.

EKOMETRIA Strona 119

Tabela 23 Zakres dzia naprawczych niezb dnych do przywracania poziomów dopuszczalnych PM10 w Wieluniu oraz terminy realizacji, koszty, ród afinansowania poszczególnych zada .

Lp Kierunek\Dzia ania

Sposób dzia ania Lokalizacja dzia(adres, opis obszaru

dzia itp.)

Planowanytermin

zako czenia

Jednostkarealizuj ca

zadanie

Kosztrealizacjidzia ania

(tys. PLN)

ród afinansowania

1 2 3 4 5 6 7 81 Ograniczenie emisji

zanieczyszcze zenergetycznegospalania paliw w

zabudowiekomunalnej

wielorodzinnej

Rozbudowa sieci ciep owniczej, w y cieplne,przy cza, instalacje c.o. w budynkach komunalnych i

prywatnych w centrum miasta Wielunia

Miasto Wielu 2016r. EnergetykaCieplna Sp. z

o.o. w Wieluniu,Urz d Miasta,

cicielebudynków

3 249 W asneUrz du Miasta

i EC orazcicieli

budynków,RPO, WFO ,

NFO2 Ograniczenie emisji

zanieczyszcze zenergetycznegospalania paliw w

zabudowieprywatnej

jednorodzinnej

Rozbudowa sieci ciep owniczej, w y cieplne,przy cza, instalacje c.o. w budynkach

jednorodzinnych ogrzewanych indywidualniezlokalizowanych w obr bie nast puj cych ulic: ul.

Wysockiego, ul. Pu askiego, rejon pomi dzy ul.Graniczn i ul. Wi niow , ul. J. ubr, ul. Wojska

Polskiego, ul. Kijak, ul. 3 Maja.

Miasto Wielu 2016r. EnergetykaCieplna Sp. z

o.o. w Wieluniu,ciciele

budynków

6 880 EC orazcicieli

budynków,RPO, WFO ,

NFO

13. Obowi zki i ograniczenia wynikaj ce z realizacjiprogramu

Wy cznie w adze lokalne maj kompetencje i mog efektywnie przeciwdzianaruszeniom standardów jako ci rodowiska atmosferycznego, w tym powietrza, poprzezplany zagospodarowania przestrzennego, oceny oddzia ywania na rodowisko, pozwolenia naemisje, pozwolenia na budow oraz lokalne uregulowania prawne np. zach ty finansoweskierowane do osób fizycznych.

Burmistrz miasta Wielunia jest zobowi zany do przekazywania w ciwemu organowiochrony rodowiska informacji:

• podejmowanych decyzjach dotycz cych realizacji dzia wynikaj cych zpodstawowych kierunków i zakresów dzia maj cych na celu w szczególno ciograniczenie emisji zanieczyszcze ze róde bytowo-komunalnych;

• wydawanych decyzjach w szczególno ci pozwole na budow , pozwole naytkowanie obiektów, decyzji dla instalacji nie wymagaj cych pozwolenia na

wprowadzanie zanieczyszcze do powietrza, decyzji zobowi zuj cych do pomiarówemisji, informacji o przyjmowanych zg oszeniach instalacji.

• dzia aniach podj tych w celu wdro enia zada wynikaj cych z realizacji naprawczegoprogramu ochrony powietrza

ciwy organ ochrony rodowiska wyda rozporz dzenie w sprawie okre leniaprogramu ochrony powietrza dla miasta Wielunia. Sprawozdania o wdro onych dzia aniach na terenie Wielunia w celu realizacji zadawynikaj cych z naprawczego programu ochrony powietrza powinny na bie co byprzekazywane z Urz du Miasta do w ciwego organu ochrony rodowiska oraz doWojewódzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska. W ciwy organ ochrony rodowiska powinien kontrolowa wykonanie zada wterminach przewidzianych na ich zako czenie.

Coroczne uaktualniane bazy danych emisyjnych (szczególnie wprowadzanie zmian wemisji powierzchniowej) oraz coroczne oceny jako ci powietrza wykonywane przez WIO w

odzi pozwol na bie kontrol stanu aerosanitarnego w mie cie Wielu .

EKOMETRIA -Strona 121

14. Zasady sporz dzania informacji o programach ochronypowietrza

Za cznik nr 4 do Rozporz dzenia Ministra rodowiska z dnia 5 kwietnia 2005 r. wsprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotycz cych zanieczyszczeniapowietrza, okre la zakres i uk ad przekazywanych informacji o programach ochronypowietrza.Rozporz dzenie to wprowadza dwa kluczowe poj cia, a mianowicie:

• Sytuacja przekroczenia• Dzia anie naprawcze

Sytuacja przekroczenia jest definiowana (tabela 2 za cznika nr 4) przez:- obszar, na którym stwierdzono przekroczenie warto ci kryterialnej, czyli poziomu

dopuszczalnego b poziomu dopuszczalnego powi kszonego o marginestolerancji

- zanieczyszczenie, dla którego stwierdzono przekroczenie warto ci kryterialnej- kryterium wraz z czasem u redniania st , obszarem obowi zywania, w tym

obszary ochrony uzdrowiskowej, pqarków narodowych i inne.

Ka dej sytuacji przekroczenia przydziela si unikatowy kod, sk adaj cy si z 6 pól:- kod województwa (dwa znaki)- rok referencyjny (dwie cyfry)- skrót nazwy strefy (trzy znaki)- symbol zanieczyszczenia- symbol czasu u redniania (h/d/a/8) st przekraczaj cych warto ci kryterialne- numer kolejny obszaru przekrocze w strefie (dwa znaki).

Dzia anie naprawcze definiowane i opisywane w tabeli 7 za cznika nr 4, któremu nadaje siunikalny kod i które mo e by stosowane do wielu obszarów przekrocze .

Tabele 1 i 7 s zdefiniowaniu sytuacji przekrocze i dzia naprawczych,natomiast tabele od 2 do 6 s wype niane oddzielnie dla ka dej substancji, okresu u rednianiai obszarów przekrocze , przy czym tabela 6 , w której opisywane s dzia ania naprawcze,które jeszcze nie zosta y podj te, nie jest wype niana w momencie og aszania programuochrony powietrza.

Wszystkie warto ci pojawiaj ce si w tabelach maj swoje odzwierciedlenie welaboracie programu ochrony powietrza. Wyj tkiem s jedynie warto ci prognozowane dlalat, odpowiednio: 2005 (PM10) lub 2010 (np. NO2) oraz dla pierwszego roku po zako czeniurealizacji POP. Prognozy wykonano wykorzystuj c tendencje zmian emisji ka dego typuokre lone w programach prognostycznych Unii Europejskiej. Sposób tworzenia prognozopisano w p. 14.1.

Poni ej pokazano struktur tabel z zaznaczeniem rozdzia ów, w których opisanowarto ci parametrów wpisywanych do tabel. Czerwon czcionk podano numery rozdzia ów.

EKOMETRIA -Strona 122

Tabela nr 2

Opis sytuacji przekrocze poziomu dopuszczalnego

Lp. Zawarto Kodczenia1) Rozdzia

1 Kod sytuacji przekroczenia S 8.1.1 (np. Ld05Wiel PM10d01)2 Substancja zanieczyszczaj ca S3 Kod strefy L

4 Nazwa miasta (miast) lubmiejscowo ci L

5

Czas u redniania stzanieczyszcze , dla którychzosta a przekroczona wartoPD+MT [h/d/a]

S

6 Poziom st enia w rokureferencyjnym:

6.1 st enie w µg/m3, je eli w ciwe,lub R 8.1.1

6.2maksymalne 8-godzinne redniest enie CO w mg/m3, je eli

ciwe, lubR NIE DOT.

6.3 ca kowita liczba przekroczewarto ci PD+MT, je eli w ciwe R 8.1.1

7Ca kowita liczba przekroczepoziomu dopuszczalnego (PD) wroku referencyjnym

R 8.1.1

8

Liczba dni z przekroczeniamipoziomu dopuszczalnego dlaozonu w roku kalendarzowymprzekraczaj ca dopuszczalncz sto przekrocze poziomudopuszczalnego ozonuustanowionego dla ochronyzdrowia ludzi2)

R NIE DOT.

9

St enie ozonu w powietrzuprzekraczaj ce poziomdopuszczalny ze wzgl du naochron ro lin wyra ony jakoAOT403)

R NIE DOT.

10

Poziom st enia w rokureferencyjnym wyra ony wstosunku do pozosta ych kryteriówzwi zanych z nara eniem zdrowialudzi (inne czasy u redniania)danej substancjizanieczyszczaj cej, o ile takiekryteria istniej :

EKOMETRIA -Strona 123

10.1 st enie w µg/m3, je eli w ciwe,lub R .

10.2

ca kowita liczba przekroczewyra ona w stosunku dopoziomów dopuszczalnych, je eli

ciwe

R

11St enia obserwowane wpoprzednich 3 latach, je elidost pne:

11.1 rok i st enia w µg/m3, je eliciwe, lub L DANE NIEDOST PNE

11.2rok i maksymalne 8-godzinnerednie st enie CO w mg/m3,

je eli w ciwe, lubL DANE NIEDOST PNE

11.3rok i ca kowita liczba przekroczewyra ona w stosunku do PD+MT,je eli w ciwe

L DANE NIEDOST PNE

12 Je eli przekroczenie zosta owykryte za pomoc pomiarów:

12.1 kod stacji pomiarowej, na którejzarejestrowano przekroczenie L 6

12.2 wspó rz dne geograficzne stacjipomiarowej L 6

12.3 typ stacji i typ obszaru S 6

13Je eli przekroczenie zosta owykryte za pomoc obliczemodelowych:

13.1 lokalizacja obszaru przekrocze LS 8.1.113.2 typ obszaru przekrocze S 8.1.1

14

Szacunkowy obszar (km2), naktórym zosta przekroczonypoziom dopuszczalny w rokureferencyjnym

T 8.1.1

15

Szacunkowa d ugo drogi (km),gdzie st enie przekroczy opoziom dopuszczalny w rokureferencyjnym

T NIE DOT.

16

Szacunkowa rednia liczba osóbobecna na obszarze, gdzieprzekroczony by poziomdopuszczalny w rokureferencyjnym

T 8.1.1

17 Uwagi NIE DOT.

EKOMETRIA -Strona 124

Tabela nr 3

Analiza przyczyn przekroczenia poziomu dopuszczalnego w roku referencyjnym

Lp. Zawarto Kodczenia1)

OdpowiedUwagi i wyja nienia

1 Kod sytuacji przekroczenia S Ld05Wiel PM10d01

2 Szacunkowy poziom t aregionalnego:

2.1 rednie roczne st enia w µg/m3,je eli w ciwe, lub R 7.2

2.2 maksymalne 8-godzinne st eniaCO w mg/m3, je eli w ciwe, lub R NIE DOT.

2.3

liczba dni z przekroczeniamipoziomu dopuszczalnego dla ozonuw roku kalendarzowymprzekraczaj ca dopuszczalncz sto przekrocze poziomudopuszczalnego ozonuustanowionego dla ochrony zdrowialudzi2) lub

R NIE DOT.

2.4

st enie ozonu w powietrzuprzekraczaj ce poziomdopuszczalny ze wzgl du naochron ro lin wyra ony jakoAOT403) lub

R NIE DOT.

2.5ca kowita liczba przekroczewarto ci dopuszczalnej (PD), je eli

ciweR NIE WYST PUJ

3 Szacunkowy poziom t aca kowitego:

3.1 rednie roczne st enia w µg/m3,je eli w ciwe, lub R 7.2

3.2 maksymalne 8-godzinne st eniaCO w mg/m3, je eli w ciwe, lub R NIE DOT.

3.3

liczba dni z przekroczeniamipoziomu dopuszczalnego dla ozonuw roku kalendarzowymprzekraczaj ca dopuszczalncz sto przekrocze poziomudopuszczalnego ozonuustanowionego dla ochrony zdrowialudzi2) lub

NIE DOT.

3.4

st enie ozonu w powietrzuprzekraczaj ce poziomdopuszczalny ze wzgl du naochron ro lin wyra ony jakoAOT403) lub

NIE DOT.

EKOMETRIA -Strona 125

3.5ca kowita liczba przekroczepoziomu dopuszczalnego (PD),je eli w ciwe

R NIE WYST PUJ

4

Wskazanie stopnia, w jakim lokalneród a przyczyniaj si do

przekroczenia poziomudopuszczalnego:

4.1 ruch pojazdów samochodowych S 2

4.2 przemys , w tym wytwarzanieenergii cieplnej i elektrycznej S 3

4.3 rolnictwo S -

4.4 ród a zwi zane z handlem imieszkalnictwem S 1

4.5 ród a naturalne S -4.6 inne S -

5 Odno nik do inwentaryzacji emisjiwykorzystywanej podczas analiz LS 5.1

6 Wyj tkowe warunki klimatyczne lubmeteorologiczne S -

7 Wyj tkowa lokalna topografia S -8 Uwagi NIE DOT.

Tabela nr 44)

Prognozowany poziom bazowy - poziom zanieczyszcze , jaki by by w roku 2005, 20105), wroku zako czenia realizacji POP w sytuacji niepodejmowania adnych dodatkowych dziapoza tymi, których podj cie wynika z przepisów

Lp. Zawarto Kodczenia1)

OdpowiedUwagi i wyja nienia

1 Kod sytuacji przekroczenia S 8.1.1 (Ld05Wiel PM10d01)

2Krótki opis scenariusza emisji

ytego do oszacowaniapoziomu bazowego:

2.1 ród a tworz ce regionalnwarto t a S

2.2

ród a regionalne tworz cewarto t a ca kowitego, alenietworz ce regionalnej warto ci

a

S

2.3 ród a lokalne, o ile majznacz cy wk ad S

3

Oczekiwane warto ci poziomubazowego st w pierwszymroku po zako czeniu realizacjiPOP w sytuacji niepodj ciarealizacji POP:

EKOMETRIA -Strona 126

3.1 poziom regionalnego t abazowego:

3.1.1 rednie roczne st enia w µg/m3,je eli w ciwe, lub R 14.1

3.1.2 maksymalne 8-godzinne st eniaCO w mg/m3, je eli w ciwe R NIE DOT.

3.1.3

liczba dni z przekroczeniamipoziomu dopuszczalnego dla O3w roku kalendarzowymprzekraczaj ca dopuszczalncz sto przekrocze poziomudopuszczalnego ozonuustanowionego dla ochronyzdrowia ludzi2) lub

R NIE DOT.

3.1.4

st enie ozonu w powietrzuprzekraczaj ce poziomdopuszczalny ze wzgl du naochron ro lin wyra ony jakoAOT403) lub

R NIE DOT.

3.1.5ca kowita liczba przekroczepoziomu dopuszczalnego (PD),je eli w ciwe

R NIE WYST PUJ

3.2 poziom ca kowitego t abazowego:

3.2.1 rednie roczne st enia w µg/m3,je eli w ciwe, lub R 14.1

3.2.2 maksymalne 8-godzinne st eniaCO w mg/m3, je eli w ciwe R NIE DOT.

3.2.3

liczba dni z przekroczeniamipoziomu dopuszczalnego dla O3w roku kalendarzowymprzekraczaj ca dopuszczalncz sto przekrocze poziomudopuszczalnego ozonuustanowionego dla ochronyzdrowia ludzi lub

R NIE DOT.

3.2.4

st enie ozonu w powietrzuprzekraczaj ce poziomdopuszczalny ze wzgl du naochron ro lin wyra ony jakoAOT40 lub

R NIE DOT.

3.2.5ca kowita liczba przekroczepoziomu dopuszczalnego (PD),je eli w ciwe

R NIE WYST PUJ

3.3 prognozowana warto bazowaw miejscu przekroczenia:

3.3.1 rednie roczne st enia w µg/m3,je eli w ciwe, lub R 14.1

EKOMETRIA -Strona 127

3.3.2 maksymalne 8-godzinne st eniaCO w mg/m3, je eli w ciwe R NIE DOT.

3.3.3

liczba dni z przekroczeniamipoziomu dopuszczalnego dla O3w roku kalendarzowymprzekraczaj ca dopuszczalncz sto przekrocze poziomudopuszczalnego ozonuustanowionego dla ochronyzdrowia ludzi lub

R NIE DOT.

3.3.4

st enie ozonu w powietrzuprzekraczaj ce poziomdopuszczalny ze wzgl du naochron ro lin wyra ony jakoAOT40 lub

R NIE DOT.

3.3.5ca kowita liczba przekroczepoziomu dopuszczalnego (PD),je eli w ciwe

R 14.1

4

Oczekiwane warto ci poziomubazowego st w roku 2005lub 20105) (2005 r. dla: SO2,PM10, o owiu, CO; 2010 r. dla:benzenu, NO2 i O3):

4.1poziom regionalnego t abazowego w roku 2005 lub20105):

4.1.1 rednie roczne st enia w µg/m3,je eli w ciwe, lub R 14.1

4.1.2 maksymalne 8-godzinne st eniaCO w mg/m3, je eli w ciwe R NIE DOT.

4.1.3

liczba dni z przekroczeniamipoziomu dopuszczalnego dla O3w roku kalendarzowymprzekraczaj ca dopuszczalncz sto przekrocze poziomudopuszczalnego ozonuustanowionego dla ochronyzdrowia ludzi2) lub

R NIE DOT.

4.1.4

st enie ozonu w powietrzuprzekraczaj ce poziomdopuszczalny ze wzgl du naochron ro lin wyra ony jakoAOT403) lub

R NIE DOT.

4.1.5ca kowita liczba przekroczepoziomu dopuszczalnego (PD),je eli w ciwe

R NIE WYST PUJ

4.2 poziom ca kowitego t abazowego w roku 2005 lub

5)

EKOMETRIA -Strona 128

20105):

4.2.1 rednie roczne st enia w µg/m3,je eli w ciwe, lub R 14.1

4.2.2 maksymalne 8-godzinne st eniaCO w mg/m3, je eli w ciwe R NIE DOT.

4.2.3

liczba dni z przekroczeniamipoziomu dopuszczalnego dla O3w roku kalendarzowymprzekraczaj ca dopuszczalncz sto przekrocze poziomudopuszczalnego ozonuustanowionego dla ochronyzdrowia ludzi lub

R NIE DOT.

4.2.4

st enie ozonu w powietrzuprzekraczaj ce poziomdopuszczalny ze wzgl du naochron ro lin wyra ony jakoAOT40 lub

R NIE DOT.

4.2.5ca kowita liczba przekroczepoziomu dopuszczalnego (PD),je eli w ciwe

R NIE WYST PUJ

4.3prognozowana warto bazowaw miejscu przekroczenia w roku2005 lub 20105):

4.3.1 rednie roczne st enia w µg/m3,je eli w ciwe, lub R 14.1

4.3.2 maksymalne 8-godzinne st eniaCO w mg/m3, je eli w ciwe R NIE DOT.

4.3.3

liczba dni z przekroczeniamipoziomu dopuszczalnego dla O3w roku kalendarzowymprzekraczaj ca dopuszczalncz sto przekrocze poziomudopuszczalnego ozonuustanowionego dla ochronyzdrowia ludzi lub

R NIE DOT.

4.3.4

st enie ozonu w powietrzuprzekraczaj ce poziomdopuszczalny ze wzgl du naochron ro lin wyra ony jakoAOT40 lub

R NIE DOT.

4.3.5ca kowita liczba przekroczepoziomu dopuszczalnego (PD),je eli w ciwe

R 14.1

5

Czy potrzebne s jakie rodkiinne ni przewidzianeistniej cymi przepisami prawa wcelu osi gni cia poziomu

S tak

EKOMETRIA -Strona 129

dopuszczalnego w uzgodnionymterminie?

6 Uwagi NIE DOT.

Tabela nr 5

Informacje na temat dodatkowych dzia naprawczych w odniesieniu do wymaganych przezprzepisy6)

Lp. Zawarto Kodczenia1)

OdpowiedUwagi i wyja nienia

OdpowiedUwagi i wyja nienia

1 Kod sytuacjiprzekroczenia S 8.1.1

(Ld05Wiel PM10d01)8.1.1(Ld05Wiel PM10d01)

2 Kody dzianaprawczych S 12 12

3Przewidywanyharmonogramwdro enia

L 12 12

4Wska nik(i)monitorowaniapost pu

S

5Przydzielonefundusze (lata, weuro)

T

6Szacunkowawysoko ca kowitakosztów (w euro)

T 11/12 11/12

7

Szacunkowy poziomzanieczyszczeniapowietrza w latachodpowiednio: 2005,2010, w ostatnim rokuobowi zywaniaprogramu

R14.1 14.1

8 Uwagi NIE DOT.

Tabela nr 6

Dzia ania naprawcze mo liwe do zastosowania, które jeszcze nie zosta y podj te, orazdzia ania d ugoterminowe – nie wynikaj ce z przepisów

Lp. Zawarto Kodczenia1)

OdpowiedUwagi i wyja nienia

1 Kod sytuacji przekroczenia S 8.1.1 (Ld05Wiel PM10d01)

2

Kody dzia naprawczychmo liwych do zastosowania,które jeszcze nie zosta ypodj te

LS

EKOMETRIA -Strona 130

3Dla dzia naprawczych,które jeszcze nie zosta ypodj te:

3.1szczebel administracyjny, naktórym mo na podjdzia anie naprawcze

LS

3.2przyczyna, z powodu którejnie podj to dzia anianaprawczego

LS

4 Kody dzia naprawczychugoterminowych LS

5 Uwagi NIE DOT.

Tabela nr 7

Zestawienie dzia naprawczych7)

Lp. Zawarto Kodczenia1)

OdpowiedUwagi i wyja nienia

OdpowiedUwagi i wyja nienia

1 Kod dzia anianaprawczego S LdWielSC1 LdWielSC2

2 Tytu S 11 113 Opis S 11/12 11/12

4

Szczebeladministracyjny,na którym mo napodj danyrodek

LS A A

5 Rodzaj rodka LS A;B;C A;B;C

6Czy rodek macharakterregulacyjny?

tak tak

7Skala czasowaosi gni ciaredukcji st

LS C C

8

Kategoria ródeemisji, którejdotyczy dzia anienaprawcze

LS D;B D;B

9

Skala przestrzennapo enia ródeemisji poddanychdzia aniu

LS 8.1.1 8.1.1

10 Uwagi NIE DOT.

Obja nienia do tabel 1 – 7:

EKOMETRIA -Strona 131

1) W tabelach nr 2-7 stosowane s symbole oznaczaj ce, czy i w jaki sposób wymaganeinformacje grupuje si ( czy), je eli dotycz tej samej sytuacji przekrocze . Opisprzewidzianych mo liwo ci czenia informacji i przypisane im kody podano w tabeli.Zamieszczone w tabelach nr 2-7 kody wskazuj , w jaki sposób wprowadza si wymaganeinformacje - pojedynczo, list , zakres, sum :

Kod po czenia Znaczenie kodu po czeniaNIE DOT. Nie stosuje si

S Pojedynczy opis (nie list , zakres czy sum ) odnosz cy si do wszystkichlokalizacji, które zosta y po czone

L Lista (1) wszystkich pozycji dotycz cych lokalizacji (sytuacji)

LS Lista (1) wszystkich pozycji dotycz cych lokalizacji (sytuacji) lub jedenopis

R Zakres pozycji dla ró nych lokalizacji: warto minimalna - wartomaksymalna

T Suma ko cowa wszystkich pozycji dotycz cych lokalizacji (sytuacji)(1) We wszystkich wyszczególnieniach elementy listy wymienia si w tej samej kolejno ci.Pozycje dla poszczególnych lokalizacji oddziela si podwójnym uko nikiem "//".

2) Dopuszczalny poziom ozonu ze wzgl du na ochron zdrowia ludzi i jegodopuszczalna cz sto przekrocze okre lona jest w rozporz dzeniu Ministra rodowiska zdnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji wpowietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesówtolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji. 3) Poziom dopuszczalny ozonu ze wzgl du na ochron ro lin wyra ony jako wartoAOT40 okre lony jest w rozporz dzeniu Ministra rodowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. wsprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowychpoziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnychpoziomów niektórych substancji. 4) Tabel nr 4 wype nia si dla zanieczyszcze i poziomów dopuszczalnych, dlaktórych w roku referencyjnym wyst pi o przekroczenie poziomu dopuszczalnegopowi kszonego o margines tolerancji. 5) 2005 r. - je eli program ochrony powietrza dotyczy SO2, PM10, o owiu i CO; 2010r. -je eli program ochrony powietrza dotyczy benzenu, NO2 i O3. 6) Tabel nr 5 wype nia si tylko wtedy, gdy analiza wymagana w tabeli nr 4wykaza a, e nie nale y si spodziewa , i poziomy dopuszczalne zostan osi gni te zapomoc rodków i dzia przewidzianych przez przepisy - bez dodatkowych dzianaprawczych. 7) Tabeli nr 7 u ywa si do opisywania dzia naprawczych wymienionych w tabeli nr5 lub nr 6. Dla ka dego dzia ania naprawczego wype nia si jedn kolumn w tabeli nr 7.

EKOMETRIA -Strona 132

14.1. Prognoza na lata 2005, 2010 i na pierwszy rok pozako czeniu realizacji POP

Tabela 4 w za czniku nr 4 do Rozporz dzenia umo liwia analiz sytuacji jakawyst pi aby, gdyby nie podj to adnych dzia naprawczych. Prognozowany jest poziombazowy - poziom zanieczyszcze , jaki by by w roku 2005 (PM10), 2010 (np. NO2), w rokuzako czenia realizacji POP w sytuacji niepodejmowania adnych dodatkowych dzia pozatymi, których podj cie wynika z przepisów. Podstaw prognozy st jest tutaj prognozaemisji. W niniejszej pracy oparto si na opracowaniu „Dane s ce do opracowania dlaPolski prognoz emisji zanieczyszcze do powietrza do roku 2020 w tym prognoz emisjigazów cieplarnianych” przygotowanym przez Krajowe Centrum Inwentaryzacji Emisjiusytuowane w Instytucie Ochrony rodowiska na zlecenie Ministerstwa rodowiska w lutym2005 r. Zgodnie z opracowaniem prognoza emisji tworzona jest przede wszystkim na bazieoficjalnych prognoz aktywno ci okre lone przez zu ycie paliw, produkcj wyrobówprzemys owych itp. Poni ej pokazano tendencje zmian spalania paliw w rozbiciu na paliwaciek e, gazowe i sta e dla trzech podstawowych, z punktu widzenia emisji zanieczyszczerodzajów aktywno ci: produkcji energii elektrycznej i ciep a, produkcji przemys owej ibudownictwa oraz transportu

Tabela 24 Prognoza spalania paliw [PJ] w produkcji energii elektrycznej i ciep a do roku 2020

2010 r. 2015 r. 2016 r.Paliwa ciek e 35.85 34.93 34.38Paliwa gazowe 135.91 277.17 400.15Paliwa sta e 1725.36 1618.13 1623.02biomasa 76.47 100.76 120.6

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2000

2005 r. 2010 r. 2015 r. 2017 r.

Paliwa ciek ePaliwa gazowePaliwa sta ebiomasa

Rysunek 76 Prognoza spalania paliw [PJ] w produkcji energii elektrycznej i ciep a do roku 2020

EKOMETRIA -Strona 133

Tabela 25 Prognoza spalania paliw [PJ] w produkcji przemys owej i budownictwie do roku 2020

2010 r. 2015 r. 2016 r.Paliwa ciek e 50.35 55.84 58.41Paliwa gazowe 209.65 214.24 215.8Paliwa sta e 155.2 140.46 135.94biomasa 55.68 53.73 52.22

0

50

100

150

200

250

2005 r. 2010 r. 2015 r. 2017 r.

Paliwa ciek ePaliwa gazowePaliwa sta ebiomasa

Rysunek 77 Prognoza spalania paliw [PJ] w produkcji przemys owej i budownictwie do roku 2020

Tabela 26 Prognoza spalania paliw [Gg] w transporcie do roku 2020

2010 r. 2015 r. 2017 r.Paliwa lotnicze [PJ] 19.2 24.5 31.6Benzyna samochodowa 4500 5000 5500Gaz ciek y (LPG) 2070 2530 2870Olej nap dowy 5173.1 5735.8 6397.8

EKOMETRIA -Strona 134

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

2005 r. 2010 r. 2015 r. 2017 r.

Paliwa lotnicze [PJ]

BenzynasamochodowaGaz ciek y (LPG)

Olej nap dowy

Rysunek 78 Prognoza spalania paliw [Gg] w transporcie do roku 2020

Jak wida sta tendencj wzrostu wykazuje jedynie zu ycie paliw w transporcie.Wzrost ten jednak b dzie niew tpliwie kompensowany przez ci popraw technologiisilników.

Na podstawie powy szych danych oszacowano wielko ci t a regionalnego orazca kowitego dla powiatu wielu skiego w pierwszym roku po realizacji Programu OchronyPowietrza.

T o regionalne, definiowane jako poziom zanieczyszcze , jaki mo e by wywo any narozpatrywanym obszarze od róde zlokalizowanych w odleg ci do 30km od jego granicy,wynosi b dzie od 0.05µg/m3 do 3.6µg/m3 w roku 2005, od 0.1µg/m3 do 5.2µg/m3 w roku2017.

o ca kowite, definiowane jako suma t a regionalnego oraz oddzia ywania istotnychróde po onych w odleg ci ponad 30km od granicy badanego obszaru, wynosi b dzie

od 12.3µg/m3 do 14.7µg/m3 w roku 2005, od 13.3µg/m3 do 16.8µg/m3 w roku 2017.Natomiast rednie roczne st enia w obszarach przekrocze oraz prognozowane liczby

przekrocze , w przypadku nie podejmowania adnych dzia naprawczych, kszta towa si nast puj co:

Tabela 27 Prognozowane wartosci rednioroczne i liczby przekrocze

Obszar rednie rocznewarto ci w

2005 r.

Liczbaprzekrocze w

2005 r.

rednie rocznewarto ci w

2017 r.

Liczbaprzekrocze w

2017 r.Ld05Wiel PM10d01 21.3-40.7 0 - 62 23.3-45.2 0 - 76