Mariusz Hamulczuk

Cezary Klimkowski

Stanisaw Stako

PROGNOZOWANIE DUGOOKRESOWE METODY I UWARUNKOWANIANA PRZYKADZIE RYNKU WIEPRZOWINY

Omwienie kwestii dugookresowego prognozowania na rynku surowcw rolnych,

Przedstawienie zaoe lecych u podstaw budowy modeli rwnowagi czstkowej,

Przedstawienie prognoz rynku wieprzowiny do roku 2020.

Cel bada:

krtki cykl produkcyjny,

redni zmiany produkcji przy danym potencjale,

dugi moliwe zmiany w produkcji, potencjale (aparacie produkcyjnym) i popycie,

podzia na okresy zaley od przedmiotu analizy.

Czas w dziaalnoci rolniczej:

mierzalny charakter czynnikw,

powinny opisywa rzeczywisto,

niezbdna wiedza merytoryczna ,o zalenociach i relacjach,

wane s postacie zalenoci,

sensowno interpretacji,

najlepszy model nie gwarantuje prawdziwego obrazy przyszoci uatwia drog do tej prawdy.

Wymogi modelowania:

Obarczone jest niepewnoci i moliwoci nietrafnoci,

Przyjmowa wyniki z doz ostronoci,

Czy jest sens wyznacza prognozy (projekcje) dugookresowe?

Prognozowanie dugookresowe:

Modele rwnowagi:

Istota rwnowagi rynkowej,

Modele rwnowagi oglnej,

Modele rwnowagi czstkowej,

Modele rwnowagi czstkowej dla rolnictwa:

AGLINK-COSIMO, USDA, FAPRI, AGMEMOD.

Geneza modelu Agmemod:

Model GOLD, Patrick Westhoff,

Model AGMEMOD opracowano w ramach 5 i 6 Projektu Ramowego UE,

AGMEMOD akronim projektu Agricultural Member States Modeling,

Cele Projektu,

Zaangaowanie wikszoci krajw UE.

Charakterystyka modelu

Agmemod:

Model ekonometryczny,

Model dynamiczny,

Model wieloproduktowy,

Przy rozwizaniu uwzgldnia rwnowag czstkow na poszczeglnych rynkach.

Struktura modelu

Poda krajowaPoda krajowa

Zuycie krajoweZuycie krajowe

ImportImport

Relacja poda/popytRelacja poda/popyt

Export nettoExport nettoPoziom krajowy: N- krajw i K produktwPoziom krajowy: N- krajw i K produktw

Export

netto UE

Export

netto UE

SamowystarczalnoSamowystarczalnoCeny kluczoweCeny kluczoweTransmisja cenTransmisja cen

Zmienne

makroekonomiczne

Zmienne

makroekonomiczne

Instrumenty

WPR

Instrumenty

WPRCeny wiatowe

(porozumienia WTO)

Ceny wiatowe

(porozumienia WTO)Zmienne

egzogeniczne

Zmienne

egzogeniczne

Poziom UE modelu dla wielu produktwPoziom UE modelu dla wielu produktw

Poda krajowa

Zuycie krajowe

Import

Relacja poda/popyt

Export nettoPoziom krajowy: N- krajw i K produktw

Export

netto UE

SamowystarczalnoCeny kluczoweTransmisja cen

Zmienne

makroekonomiczne

Instrumenty

WPRCeny wiatowe

(porozumienia WTO)Zmienne

egzogeniczne

Poziom UE modelu dla wielu produktw

Struktura modelu

Estymacja i weryfikacja

Rwnania dotycz: strony popytowej, strony podaowej, rwnowagi podaowo-popytowej

oraz sposobu ustalania cen,

Rwnania behawioralne i tosamociowe,

Estymacja rwnanie po rwnaniu: uoglniona metoda najmniejszych kwadratw lub

kalibracja,

Weryfikacja: merytoryczna, statystyczna, reakcja na szoki, sensowno rozwiza.

Modelowanie cen

Zaoenia tzw. maego otwartego kraju,

biorca ceny,

Dwustopniowa procedura modelowania cen,

Ceny kluczowe jako funkcja cen wiatowych,

polityki rolnej i handlowej,

Ceny krajowe jako funkcja cen kluczowych

oraz samowystarczalnoci danego kraju i UE.

Konwergencja cenowa

i technologiczna

Implementacja polityki rolnej

Instrumenty WPR, regulacje WTO, polityka regionalna,

Rne systemy patnoci w poszczeglnych krajach Unii Europejskiej,

W systemie uproszczonym naley dokona powizania dopat z produkcj,

Produkcja: f(cena + dopata * wspczynnik +).

Zaoenia, zmienne zewntrzne

Poziom zmiennych makroekonomicznych

(prognozy krajw czonkowskich),

Poziom cen wiatowych (model FAPRI, USDA

i OECD-FAO),

Stabilne warunki pogodowe,

Polityka rolna i handlowa wedug stanu

wiedzy w momencie wykonywania projekcji.

Modelowanie rynku wieprzowiny

PROGNOZY

Prognozy polskich i wiatowych cen zb

ZaoeniaU

SA

U

SD

/to

n

Po

lska P

LN

/to

n

Zaoenia

Prognozy kursw walutowych przyjte na podstawie prognoz MFW i instytutu FAPRI

Zmiany cen wieprzowiny w Polsce, USA i w Niemczech

US

A U

SD

/1

00

kg

Po

lska, N

iem

cy P

LN

/1

00

kg

Transmisja cen zagranicznych i kursw walutowych na ceny polskie (c. mies.)

1996-2003: USA Niemcy Dania Polska 2004-2011: USA Niemcy Dania Polska

0

1000

2000

3000

4000

Warto eksportu (w mln $)

Pastwa eksportujce najwicej misa wieprzowego [w mln USD]

Meat, with the bone in, of domestic or wild pigs (e.g. wild boars),whether fresh, chilled or frozen.

Dekompozycja wariancji bdw prognoz w latach 2004-2011

Zmiany poziomu konsumpcji misa wieprzowego w Polsce

Ko

nsu

mp

cja

per

cap

ita w

kg

Zu

ycie

kra

jow

e w

tys.

ton

Zmiany pogowia ogem, liczby ubojw i salda obrotw ywymi zwierztami

po

go

wie

ora

z s

ald

o w

tys.

szt.

Ub

oje

w t

ys.

szt.

Zmiany produkcji wieprzowiny w Polsce

Produkcja wieprzowiny w Polsce w wadze poubojowej

Pro

du

kcja

w t

ys.

ton

Relacje cen wieprzowiny w Polsce do cen w wybranych krajach UE (w %)

Struktura pogowia trzody u gwnych eksporterw misa do Polski

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Polska Dania Niemcy Holandia Francja Wlk.Bryt. Belgia Hiszpania

16,2

91,8

55,2

82,672,2 79,2

71,6 78,5

Poniej 400 szt. 400-999 szt. Pow. 1000 szt.

0

250

500

750

1000

1250

1500

1750

2000

2250

Irla

ndia

Dania

Hola

ndia

Belg

ia

Szw

ecja

Fin

landia

Luksem

Wie

lk

Fra

ncja

Nie

mcy

Czechy

His

zpania

Esto

nia

Wo

chy

Austr

ia

Gre

cja

Pols

ka

Port

ugalia

So

wacja

So

wenia

otw

a

Wgry

Litw

a

Bug

ari

a

Rum

unia

Szt.

/gos

pod.

Liczba sztuk trzody na gospodarstwo w wybranych krajach UE

28

341

895

1903

Zmiany w handlu zagranicznym misem wieprzowym

Wskan

ik s

am

ow

ysta

rczaln

oci

Sald

o w

ym

ian

y h

an

dlo

wej

w t

ys.

ton

35

37

39

41

43

45

47

49

51

53

1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017 2019

Udzia producenta w cenach detalicznych misa wieprzowego

Zmiany mar producenta rolnego w cenach detalicznych [w %]

Prognozy (raczej projekcje) dugookresowe powinny wskazywa kierunki zmian a nie poziom zmiennych prognozowanych.

Nie mona ich ocenia tylko z punktu widzenia trafnoci. Speni one swoj rol jeeli przy niekorzystnym kierunku rozwoju zostan podjte decyzje przeciwdziajce ich realizacji.

Modele rwnowagi czstkowej mona zastosowa w modelowaniu sektora rolnego oraz przewidywaniu si jego zachowania w przyszoci.

Jednym z modeli rwnowagi czstkowej majcym zastosowanie w modelowaniu sektora rolnego jest model AGMEMOD.

Wnioski:

Ceny wieprzowiny w Polsce determinowane s sytuacj na rynkach wiatowych oraz zachowaniem kursw walutowych.

Wejcie do Unii Europejskiej zwikszyo wpyw zarwno zmian cen zagranicznych jak i zmian kursu PLN/EURO na zmiany krajowej ceny wieprzowiny.

W okresie najbliszych lat oczekuje si wysokich cen misa wieprzowego. Ceny wieprzowiny w Polscewci bd przewyszay ceny w Danii i Niemczech.

Wnioski:

Krajowa konsumpcja misa wieprzowego moe ulec obnieniu wskutek wysokich jego cen oraz dalszej substytucji wieprzowiny taszym misem drobiowym.

Utrzymany zostanie spadek pogowia ogem oraz ujemne saldo obrotw ywymi winiami.

Produkcja wieprzowiny, wskanik samowystarczalnoci oraz saldo bilansu handlowego mog ulec obnieniu z powodu niekonkurencyjnej struktury producentw wieprzowiny w Polsce.

Spadkowa tendencja ksztatowania si mar producenckich w cenach detalicznych moe ulec zahamowaniu na skutek wysokich cen skupu.

Wnioski:

Dzikujemy za uwag