Prof. dr hab. Halina Abramczyk POLITECHNIKA ŁÓDZKA Wydział Chemiczny Instytut Techniki...
description
Transcript of Prof. dr hab. Halina Abramczyk POLITECHNIKA ŁÓDZKA Wydział Chemiczny Instytut Techniki...
WYKŁAD 2Podstawy spektroskopii wibracyjnej, model oscylatora
harmonicznego i anharmonicznego. Częstość oscylacji a struktura molekuły
• Prof. dr hab. Halina Abramczyk•
POLITECHNIKA ŁÓDZKA• Wydział Chemiczny
• Instytut Techniki Radiacyjnej•Laboratorium Laserowej Spektroskopii Molekularnej
Spektroskopia wibracyjna
• Atomy w cząsteczce wykonują drgania wokół położenia równowagi. Cząsteczka składająca się z N atomów ma 3N stopni swobody. 3 stopnie swobody potrzebne są do opisu translacji cząsteczki (x,y,z środka masy) oraz 3 (2 dla cząsteczki liniowej) stopnie do opisu rotacji. Zatem 3N-6 (3N-5) stopni swobody opisuje wibracje cząsteczki.
Informacji o wibracjach dostarczają dwa rodzaje spektroskopii
• Spektroskopia IR• ΔE= hν • (absorpcja)• Spektroskopia Ramana• ΔEǂ hν • (rozpraszanie)
1S 0S 0 oscyl0 oscyl0
Rozpraszanie rozpraszanie rozpraszanie Rayleigha stokesowskie antystokesowskie rozpraszanie Ramana pasmo pasmo stokesowskie antystokesowskie
0
Rayleigh
42indI
SPEKTROSKOPIA RAMANA
5
ground state
electron excited state
RozpraszanieRAYLEIGHA
Rozpraszanie elastyczne
6
Jednakże światło może się rozpraszać i w inny sposób- rozpraszanie Ramana
niższa częstość
wyższa częstość
w świetle rozproszonym znalazłem częstości inne od częstości światła padającego
Chandrasekhara Venkata Raman
rozpraszanie nieelastyczne
7
Jednakże światło może się rozpraszać także w inny sposób–rozpraszanie Ramana
niższa częstość
wyższa częstość
mierząc różnicę energii między światłem padającym a rozproszonym otrzymujemy informacje o drganiach
cząsteczek.
In W świetle rozproszonym znalazłem częstości inne od częstości światła padającego
Chandrasekhara Venkata Raman
Widmo oscylacyjneZręby atomowe w molekule wykonują oscylacje wokół
położenia równowagi. Ruch ten można rozłożyć na 3n-6 w przypadku molekuł nieliniowych oraz 3n-5 w przypadku molekuł liniowych, stopni swobody
Model oscylatora harmonicznego
Oscylacje można rozpatrywać wykorzystując modele mechaniczne, posługując się prawami mechaniki klasycznej i dodając kwantowanie energii. Drgania atomów w cząsteczce można rozpatrywać na modelu oscylatora harmonicznego, w którym rolę „sprężyny” pełnią elektrony tworzące wiązania chemiczne.
Prawo Hooke’a: siła F jest proporcjonalna do wychylenia oscylatora ze stanu równowagi,
wychylenie definiujemy jako: q = r-re
W czasie drgania wychylenie q zmienia się periodycznie
q=Qcos2t
gdzie: jest częstością drgania oscylatora, a Q jest amplitudą wychylenia.
Oscylator harmoniczny to taki oscylator, który spełnia prawo Hooke’a. Wynika z tego, że:
F = -fq
czyli, że siła jest proporcjonalna do wychylenia. Współczynnik proporcjonalności f nazywamy stałą siłową. Stała siłowa jest wielkością charakteryzującą „ sprężystość” sprężyny i jest równa sile przypadającej na jednostkę wychylenia [N/m].
Energia oscylatora
Ruch drgający opisuje równanie Lagrange’a:𝒅𝒅𝒕൬𝒅𝑻𝒅𝒒ሶ൰+ 𝒅𝑼𝒅𝒒 = 𝟎
po podstawieniu:𝒅𝑼𝒅𝒒 = 𝒇𝒒 𝑻= 𝟏𝟐𝒎𝒓𝒆𝒅𝒒𝟐ሶ otrzymujemy:
𝝂= 𝟏𝟐𝝅ඨ𝒇𝒎𝒓𝒆𝒅 [𝑯𝒛] 𝝂= 𝟏𝟐𝝅𝒄ඨ 𝒇𝒎𝒓𝒆𝒅 [𝒄𝒎−𝟏]
𝒎𝒓𝒆𝒅 = 𝒎𝟏 × 𝒎𝟐𝒎𝟏 + 𝒎𝟐 [𝒌𝒈]
• Częstość drgań układu jest tym większa i im większa jest stała siłowa f , np. kiedy wiązanie między dwoma atomami jest silniejsze. Z drugiej strony częstość drgań maleje wraz ze wzrostem masy zredukowanej mred.
• Częstości wibracyjne drgań podstawowych są rzędu 1013 s-1, czyli 10 THz.
𝝂= 𝟏𝟐𝝅𝒄ඨ 𝒇𝒎𝒓𝒆𝒅 [𝒄𝒎−𝟏]
a) oscylator kwantowy
dla oscylatora kwantowego należy rozwiązać równanie Schrödingera
E2
fq
qm2
2
2
22
)21(hE
= 0, 1, 2.....
2 h25E2
1 h23E1
0 2
hE0
Czyli dla 0 , energia nie jest równa zero. Ta energia nosi nazwę energii punktu zerowego.
POMOC – CHEMIA KWANTOWA
-WYKŁAD 1 i 2
𝝊= 𝟎 𝑬𝒐𝒔𝒄 = 𝟏𝟐𝒉𝝂
Energia oscylacji molekuł
Energia oscylacji zrębów atomowych w molekule jest skwantowana
𝑬𝒐𝒔𝒄 = 𝒉𝝂൬𝝊+ 𝟏𝟐൰
kwantowa liczba oscylacji
𝑬𝒐𝒔𝒄 = 𝒉𝟐𝝅ඨ𝒇𝒎𝒓𝒆𝒅 ൬𝝊+ 𝟏𝟐൰
stała siłowakwantowa liczba oscylacji
dla
Energia poziomu zerowegonawet w temperaturze 0 K oscylacje zrębów atomowych
NIE USTAJĄ !
∆𝑬𝒐𝒔𝒄. = ℏඨ 𝒇𝒎𝒓𝒆𝒅
a) oscylator anharmoniczny
EU
qm2 2
22 (1)
ale 2
fqU2
i wyraża się bardziej skomplikowaną zależnością
3
2
32
2
2q
q
U!3
1qq
U!2
1qqU)0(U)q(U
f k
czyli
32
kq61
2fq)q(U (2) )2()1(
2
21xh
21hE
)]1(x21[hE
U D er r Q
2qe1D)q(U
1 dla oscylatora harmonicznego
3,2,1 dla oscylatora anharmonicznego
pasma gorące
ton 1 nadton 2 nadton
podstawowy
Drgania molekuł
Rozciągające symetryczne
Rozciągające asymetryczne
Nożycowe (zginające)Wahadłowe Wachlarzowe
Skręcające
Drgania normalne: jednoczesny ruch wszystkich zrębów atomowych molekuły odbywający się z jednakową częstością i zgodnie w fazie
drgania, które nie powodują przemieszczenia środka masy molekuły ani jej obrotu
rodzaje drgań normalnych
Rozpraszanie promieniowania
Czy promieniowanie elektromagnetyczne, w którym nie ma fotonów pasujących do odstępów między poziomami energetycznymi w ogóle nie oddziałuje
z molekułami ?
Molekuła jest zbiorem ładunków elektrycznych dodatnich i ujemnych. Składowa elektryczna promieniowania elektromagnetycznego musi z nimi oddziaływać. Indukuje ona w molekule moment dipolowy proporcjonalny do natężenia E składowej elektrycznej pola, przy czym współczynnikiem proporcjonalności jest polaryzowalność molekuły.
𝝁𝒊𝒏𝒅 = 𝜶𝑬 (1)
𝑬= 𝑬𝟎𝒄𝒐𝒔𝟐𝝅𝝂𝟎𝒕 (2)
𝝁𝒊𝒏𝒅 = 𝜶𝑬𝟎𝒄𝒐𝒔𝟐𝝅𝝂𝟎𝒕 (3)
𝑰~𝑴𝒊𝒏𝒅𝟐 𝝂𝟎𝟒 (4)
Opisane zjawisko nazywamy rozpraszaniem promieniowania
Ilustracja rozpraszania
Spektroskopia RAMANA
Teoria polaryzowalności Placzka𝝁𝒊𝒏𝒅 = 𝜶𝑬𝟎𝒄𝒐𝒔𝟐𝝅𝝂𝟎𝒕
polaryzowalność: potencjalna zdolność przemieszczania się elektronów względem jąder w polu elektrycznym𝜶= 𝒇(𝒒)
𝜶ሺ𝒒ሻ= 𝜶𝒒=𝟎 + 𝟏𝟏!൬𝒅𝜶𝒅𝒒൰𝒒=𝟎𝒒+ 𝟏𝟐!ቆ𝒅𝟐𝜶𝒅𝒒𝟐ቇ𝒒=𝟎𝒒𝟐 + ⋯
𝒒= 𝑸𝒄𝒐𝒔𝟐𝝅𝝂𝒕
(1)
(2)
(3)
(4)
𝜶ሺ𝒒ሻ= 𝜶𝟎 +൬𝒅𝜶𝒅𝒒൰𝟎𝑸𝒄𝒐𝒔𝟐𝝅𝝂𝒕
polaryzowalność zmienia się z częstością drgania normalnego, ale tylko wtedy gdypochodna polaryzowalności po współrzędnej drgania nie jest równa zeroostatecznie można pokazać, że:
𝝁𝒊𝒏𝒅 = 𝜶𝟎𝑬𝟎𝒄𝒐𝒔𝟐𝝅𝝂𝟎𝒕+ 𝟏𝟐൬𝒅𝜶𝒅𝒒൰𝟎𝑸𝑬𝟎𝒄𝒐𝒔𝟐𝝅ሺ𝝂𝟎 − 𝝂ሻ𝒕+ 𝟏𝟐൬𝒅𝜶𝒅𝒒൰𝟎𝑸𝑬𝟎𝒄𝒐𝒔𝟐𝝅ሺ𝝂𝟎 + 𝝂ሻ𝒕
(5)
(6)
rozpraszanieRayleigha
rozpraszanie Ramanaskladowa stokesowska
rozpraszanie Ramanaskladowa antystokesowska
TEST 2